Rabbijn Vorst
Briefschrijfster - Adviseuse - Diepdenkster - Echtgenote - Dichteres - Feestfiguur - Grappig - Serieus - Informatief
over
In dit Hoofdstuk: - Krokodillen – een vers-fruit-vers - Hoe kan de 15e dag van de maand nou het begin van het jaar zijn?! - Het jonge paar viert weer Nieuwjaar -Een lieve brief van het PoeriemVrouwtje - Scheppen – schiep – geschapen - Sarie Marijs-Berachotlied - Het PoeriemVrouwtje gaat wéér diepdenken -Opnieuw een lieve brief van het PV - Twee Katten die toebisjwatten...
Zie de website voor meer:
poeriemvrouwtje.toraworldholland.nl of toraworldholland.nl/poeriemvrouwtje
HOE KAN DE 15e DAG VAN DE MAAND NOU HET BEGIN VAN HET JAAR ZIJN?! ‘Toe’ in het Ivriet/Hebreeuws zijn de letters tet, de negende letter, en waav, de zesde letter van het alef-bet/het hebreeuwse alfabet. Dus ‘Toe’ is 9+6=15. Vandaar Toe Bisjwat. Een andere naam voor deze speciale dag is Rosj Hasjana La’ielanot = Nieuwjaarsfeest van de Bomen. In Israël worden op Toe Bisjwat nieuwe bomen geplant. En we eten, ook buiten Israël , extra veel fruit op die dag. Liefst zo veel mogelijk verschillende soorten vruchten. Vooral de vruchtsoorten waarmee de Tora de lof van ons land Israël bezingt : druiven, vijgen, granaatappelen, olijven en dadels. Maar de vraag blijft: HOE KAN DE 15 e DAG VAN DE MAAND NOU HET BEGIN VAN HET JAAR ZIJN?! Laten wij proberen een antwoord op deze vraag te geven: Als je een lijn trekt, heeft de lijn een begin en een eind. Maar wanneer die lijn een cirkel is, dan vraag ik jou: ”Waar begint en waar eindigt die cirkellijn dan?” Het antwoord is: Nergens en overal. Je kunt niet zeggen dat een bepaald punt hèt begin van de cirkel is. Maar van de andere kant gezien, kun je zelfs èlk punt als het begin van de cirkel beschouwen. Zo is het ook met een jaar. Je kunt een jaar als een cirkel voorstellen. De dagen van het jaar vormen samen een ronde lijn, een cirkel. En iedere dag kan je als het begin van de cirkel beschouwen. Een voorbeeld: Als jij vandaag jarig bent, is het vandaag voor jou het begin van een nieuw jaar. En morgen is dat voor iemand anders die dan jarig is. En overmorgen voor weer iemand anders. En zo voort. Ook de dag na de grote vakantie wanneer je weer naar school gaat, is een soort Nieuwjaar. En als je veel van voetbal houdt – en wie doet dat niet (tenminste als je wint…) - dan is de dag dat de voetbalcompetitie begint voor jou Rosj Hasjana LeKadoerRèĝel, Het Voetbal-Nieuwjaarsfeest. Dan heb je natuurlijk ook nog het ‘Nederlands’ Nieuwjaar op 1 Januari, het islamitisch Nieuwjaar, het Chinees Nieuwjaar, enz.
Het begin van het Joodse jaar vieren wij op 1 tisjri, omdat op die dag de mens werd geschapen. Op die datum is dus de mensheid jarig en begint een nieuw Mensenjaar. Maar 15 sjewat wordt in verband met speciale Tora-wetten die met bomen en boomvruchten te maken hebben, als het begin van het Bomenjaar beschouwd. En zo kan het dus zijn dat de 15e dag van een maand het begin van een nieuw jaar is. Dus wensen wij de bomen: ‘Sjana Tova! Moge met G.ds hulp het nieuwe jaar voor jullie, lieve bomen, een goed, gezond, vruchtbaar jaar worden!”
HET JONGE PAAR VIERT WEER NIEUWJAAR Een lieve brief van het PoeriemVrouwtje Dag lieve kinderen! Daar ben ik weer! Daar ben ik nog! Samen met mijn lieve man, het ChanoekaMannetje, ben ik weer eens gebleven van niet weggeweest te zijn. Wij zijn nu bijna twee maanden getrouwd, mijn man en ik. En wij zijn heel, heel gelukkig. Saampjes gaan we over een paar dagen Toe Bisjwat vieren, het Nieuwjaarsfeest van de Bomen. In Israël plant men op deze vijftiende dag van de maand sjewat (toe = ‘afkorting’ van 15; dat wist je al, maar ik heb het toch nog maar weer even opgeschreven) jonge boompjes. Daar, in Israël, gaat dan de lente beginnen. Natuurlijk gaan wij op die bijzondere dag fruit eten. Dat hoort erbij. Allerlei soorten. Grote en kleine. Harde en zachte. Droge en sappige. Vruchten met en vruchten zonder harde schil. Noem maar op. Weet je, elke vruchtsoort is weer anders. Anders in geur. Anders in kleur. Er zijn groene vruchten en gele. Blauwe, bruine en beige. Rode, oranje, paarse en witte. Dat alle vruchtsoorten anders zijn, is maar goed ook. Want stel je voor dat er maar één soort vruchten bestond. Alleen maar appels. Of alleen maar peren. Dat zou goed saai worden. Maar nee hoor, gelukkig heeft G.d voor heel veel soorten gezorgd. En dat is fijn, fijn, fijn! Weet je, lieve kinderen, met mensen is het net als met fruit. Ook mensen verschillen. Je hebt in de wereld - en ook in je eigen omgeving - allerlei soorten mensen. Ook grote en kleine. Harde en zachte. Droge en sappige. Zoete en zure. Je hebt ook mensen van wie je kan zeggen dat ze een zachte schil hebben. En daarnaast heb je mensen die erg gesloten zijn; als met een harde schil die je er eerst vanaf moet halen. Of mensen van wie je door hun harde schil de goede eigenschappen niet ziet die ze zeker hebben. Ik vind het maar wàt fijn, al die verschillende soorten mensen. Ik moet er niet aan denken dat alle mensen hetzelfde zouden zijn. Wat zou dat saai worden! Wat zou dat eentonig zijn! Vinden jullie ook niet?
Stel je eens voordat alle vrouwtjes zouden zijn zoals ik, het PoeriemVrouwtje! Of dat alle kindertjes zouden zijn zoals het jongetje of meisje dat nu dit stukje leest! Zou je dat leuk vinden? Natuurlijk niet. Maar dan moet je het ook niet erg vinden als anderen anders zijn. Anders van huidskleur. Of anders van karakter. Dommer of knapper. Leuker of saaier. Want dat hoort erbij. Zo verschillend heeft G.d ons gemaakt. Net als bij de vruchten. Je zou het zo kunnen zeggen; samen kunnen de mensen een mooie fruitmand vormen…! Begrepen? Denk er maar over na bij het fruiten op Toe Bisjwat! Jullie PoeriemVrouwtje
SCHEPPEN – SCHIEP – GESCHAPEN (voor tieners) Nieuwjaarsfeest voor de Bomen. Rosj Hasjana La’ielanot. Zo wordt Toe Bisjwat ook wel genoemd. Lelan betekent boom. Een ander woord voor boom is eets. Je kent dat woord wel. Het komt voor in de beracha = lofzegging die wij maken voordat wij een vrucht van een boom gaan eten: Boree perie ha’eets – wij danken U, G.d, Die de vrucht van de boom schept. Vreemd eigenlijk, dat woord boree - schept. Had er niet beter bara - schiep kunnen staan? Verleden tijd! De wereld is toch al geschapen?! Waarom staat er dan boree - schept? Tegenwoordige tijd! Als we over G.d en de wereld spreken, dan vraag je je - ook als kind, ook als tiener - vaak af: Waar eindigt nou die wereld en begint G.d? Of: Waar eindigt G.d en begint de wereld? Grote geleerden hebben uit de Tora begrepen dat je deze vraag zo niet kan stellen. Want G.d begint of eindigt niet ergens. G.d is immers oneindig! En oneindig betekent: Zonder begin en zonder eind. Die geleerden zeggen dat je de wereld als een ‘gedachte’ van G.d moet voorstellen. G.d ‘denkt’ en daardoor is de wereld er. De wereld zit dus als het ware in G.ds ‘gedachte’. Dat betekent ook dat G.d niet ergens begint of eindigt. Dat ‘G.dsdenken’ van de wereld leert ons nog iets: Zolang G.d de wereld blijft ‘denken’, bestaat de wereld. Als G.d één ogenblik ophoudt de wereld te ‘denken’, dan is de wereld er niet meer. Laat dat even tot je doordringen: Dat betekent dat wij elk ogenblik van G.d afhankelijk zijn. Want zonder G.d, zonder dat G.d ons ‘denkt’, kunnen wij zelfs niet één moment bestaan. En dat is de reden waarom wij van G.d zeggen dat Hij de vrucht van de boom schept. Tegenwoordige tijd! Want het ‘denken’ en het ‘scheppen’ van de wereld en alles wat daarin is, gaat altijd door. Geen verleden tijd dus! Het blijft altijd tegenwoordige tijd! Boree perie ha’eets. Dit weet ik zeker: Als je de beracha goed begrijpt en met aandacht uitspreekt, smaakt de vrucht erna vast nog, nog, nog lekkerder!!!
SARIE MARIJS GAAT FRUIT ETEN, maar eerst zegt zij: Een heer uit Wormerveer Eet dadel, vijg en peer Boree perie ha’eets Een kiwi, mango, kers Een perzik, druiven vers Boree perie ha’eets. Zeg eerst: Baroeg atta ha’sjeem Ellokeenoe mèleg ha’olam Boree perie ha’eets voor mandarijn Voor grapefruit, amandel, rozijn. Voor sinaasappel, olijf en pruim Voor appel, noten, bes en krent Vóór een boomvrucht zeg je eerst perie ha’eets, Berachot zijn je nu welbekend! (Als je de CD Sjieroe heb kan je naar het eerste en laatste couplet van het Sarie Marijs-Berachotlied over sjèhakol en hamo'tsie – nummer 16 - luisteren om in stemming te komen. Of luister op de website.)
HET POERIEM VROUWTJE GAAT WÉÉR DIEPDENKEN Nog een lieve brief van het PoeriemVrouwtje Dag lieve kinderen! Deze keer ga ik filosoferen. Over de winter. Want die is in Sjewat, januari/februari, in Israel bijna voorbij. De meeste mensen vinden de winter niks leuk. Koud. Glad. Mistig. Nat. Ik vind de winter leuk. Ja, leuk! Weten jullie waarom? Kijk, veel mensen denken tegenwoordig dat we àlles kunnen. De techniek staat voor niets, zeggen ze. Wij zijn naar de maan geweest. Heen en terug. We vliegen de wereld rond. We hoeven niet meer te lopen. Want iedereen heeft een auto. Of vervoert zich openbaar per bus, tram, trein, vliegtuig. Een rekenmachientje in je mobiel rekent voor ons. Een computer denkt voor ons. Het leven is één prachtige en opwindende videoclip geworden! Denken we.
Maar dan wordt het winter. Het gaat ijzelen. Onderkoelde regen. We glibberen over straat. Het verkeer raakt ontwricht. Dàg auto! Dàg trein! Dàg vliegtuig! En dat allemaal door een beetje onderkoelde regen. Er is maar weinig overgebleven van die prachtige high tech maatschappij. We zijn weer gewone mensen geworden die plotseling merken dat we toch niet alles kunnen. Dat leert ons de ijzel. En daarom vind ik de winter leuk! Bovendien: Ik weet dat na de winter de lente komt. En de zomer. Ik begrijp en let op, want dit is een belangrijke gedachte: Ik begrijp dat er geen nieuwe blaadjes kunnen komen als de oude blaadjes nog aan de bomen zitten. Het kan geen lente worden als het eerst geen winter is geweest. Zo heeft G.d het in elkaar gezet. En als je dat van tevoren inziet, kun je altijd opgewekt zijn! Hè, hè, was dat weer even diepdenken! Dááág! Jullie PoeriemVrouwtje
Tot een volgende keer!
Zie de website voor meer:
poeriemvrouwtje.toraworldholland.nl of toraworldholland.nl/poeriemvrouwtje
Tekst & Poeriemvrouwtje © Rabbijn Ing. I. Vorst 5772-5774 / Design & Lay Out © Elveaa 2012-2014 Very many thanks to all who participated by letting us use their great open source and/or free images.
