Breng in je bedrijf werven
behouden selecteren
foto Benelux Press
Allochtonen zijn een belangrijk deel van onze workforce Vorig jaar hebben we als MKB-Nederland en de aangesloten brancheorganisaties, de ministers Vermeend en Van Boxtel en Arbeidsvoorziening Nederland gekozen voor een onorthodoxe aanpak van de arbeidsmarkt-problemen in het midden- en kleinbedrijf: het mkb-minderhedenconvenant. Dat was gezien de heersende krapte aan personeel, met gemiddeld zo’n 150.000 openstaande vacatures, hoog nodig. Het onorthodoxe zit hem in met name de volgende zaken. We benutten het potentieel aan geschikte en snel beschikbare allochtone werkzoekenden voor vervulling van vacatures bij mkb-bedrijven. We stimuleren u als mkb-werkgever uw vacature voor, bij voorkeur, allochtone medewerkers te melden bij de speciale MKB-vacaturelijn, 0800-8001. En last but not least krijgt u na uw vacaturemelding intensieve dienstverlening vanuit speciale mkb-projectteams van de arbeidsbureaus. Maatschappelijk gezien nemen we met deze aanpak een voorschot op de toekomst. Over 20 jaar is de helft van de bevolking 55 jaar of ouder. We zitten dan met een relatief grote groep jongere allochtonen en allochtonen van middelbare leeftijd. Die vormen een belangrijk deel van onze workforce, en we hebben ze hard nodig om de sociale voorzieningen op pijl te houden. We moeten nu voorsorteren op de weg die we in de toekomst gaan.
0800 8001 MKB VACATURELIJN
dàt werkt!
Als u kijkt naar de resultaten van de gekozen aanpak tot nu toe kan worden vastgesteld dat we op de goede weg zijn. Dat is echter allerminst reden om een tandje lager te gaan. Integendeel. Willen we de personeels-vraagstukken in het midden- en kleinbedrijf van vandaag en morgen met succes verder aanpakken, dan zijn grote inspanningen nodig. Daarbij kunt u ook in de komende tijd rekenen op ondersteuning, informatie en advies. De brochure “Breng kleur in je bedrijf” en het net opgerichte Servicepunt Arbeidsmarkt mkb zijn daarvan slechts twee voorbeelden. Hans de Boer Voorzitter MKB-Nederland
‘Werkgevers in het midden- en kleinbedrijf zijn kleurenblind’. Hans de Boer, voorzitter van MKB-Nederland, is ervan overtuigd. Niet de huidskleur, maar de kwaliteit van het personeel is belangrijk. Steeds meer mkb-werkgevers delen deze overtuiging en nemen allochtoon personeel in dienst. Dat ligt ook voor de hand, want de samenleving verkleurt, de arbeidsmarkt verkleurt en de consumenten ‘verkleuren’. Het is dus in uw (ondernemers-)belang dat u daar snel op inspeelt.
Mkb-werkgevers brengen kleur in het bedrijf Deze brochure biedt u een groot aantal tips om werving, selectie en behoud van allochtoon personeel gemakkelijker te maken. Veel tips zult u al in praktijk brengen. Er zijn tenslotte zaken bij die voor alle medewerkers gelden.
Benut de voordelen Veel mkb-werkgevers ervaren de voordelen die zijn verbonden aan het werken met allochtoon personeel. Enkele van de door hen genoemde voordelen zijn:
Onbekend maakt onbemind Veel mkb-bedrijven hebben allochtone medewerkers in dienst. Bij sommige werkgevers die voor het eerst allochtoon personeel in dienst willen nemen bestaat wat koudwatervrees. Ten onrechte, zoals meestal blijkt. Hier is vaak het gezegde onbekend maakt onbemind van toepassing. Natuurlijk zijn er verschillen in cultuur. Maar het woord ‘allochtonen’ is niet meer dan een verzamelnaam voor mensen uit alle windstreken, die onderling zeer verschillend zijn. Zoals elk mens zijn eigen specifieke kwaliteiten en gewoonten heeft. Het is zaak daarvan in het bedrijf optimaal gebruik te maken. Werkgevers in het midden- en kleinbedrijf die inmiddels ervaring hebben met allochtoon personeel staan daar nu nog meer voor open. Dat blijkt ook uit de uitspraken die van hen in deze brochure zijn opgenomen.
• Allochtone klanten komen gemakkelijker naar u toe als u allochtoon personeel heeft. De drempel wordt lager als er ook allochtonen achter de toonbank staan. • U kunt de allochtone klanten beter van dienst zijn met iemand die dezelfde taal spreekt of dezelfde cultuur heeft. • In het geval van een zorginstelling kunt u allochtone patiënten/cliënten/bewoners beter van dienst zijn met iemand die dezelfde taal spreekt of dezelfde cultuur heeft. • Sommige allochtonen hebben ervaring met wonen en werken in verschillende culturen. Dat betekent een behoorlijke portie flexibiliteit, doorzettingsvermogen en ervaring in het omgaan met allerlei verschillende mensen. 3
Werkgevers over hun ervaringen met allochtoon personeel “Het is fantastisch dat we mensen uit etnische minderheden aan het werk kunnen zetten. En dan hebben ze ook nog een goede opleiding gehad. Ze passen heel goed op de arbeidsmarkt." 4
“Iedereen die bij ons komt werken moet worden bijgeschoold. Dat heeft niets met een allochtone afkomst te maken.”
Tips
Op de volgende pagina’s treft u een groot aantal tips aan die u kunnen helpen bij het succesvol werven,
Tips
selecteren, behouden en laten doorstromen van allochtone medewerkers.
over werving Veel allochtonen reageren niet op advertenties in kranten. Daarom is het verstandig het werven van allochtone medewerkers te doen via: • personeel dat al in dienst is, buurthuizen of via de schooldecaan. • de lokale of regionale televisie en radio (allochtone zenders) • advertenties op bijvoorbeeld bussen • het Arbeidsbureau en de Bedrijfsadviseurs Minderheden die daar in dienst zijn • stages en werkervaringsplaatsen, daarmee haalt u jong talent vroeg binnen
“Wellicht levert onze nieuwe kracht ook nog nieuwe klanten op. Toevallig benaderde hij mij gisteren omdat een kennis van hem overweegt zijn administratie door ons te laten doen. Ik was aangenaam verrast.”
Houd ook rekening met de volgende punten: • Een telefoonnummer in de vacature-tekst. Dan bent u direct bereikbaar en veel allochtonen zullen gemakkelijker per telefoon reageren op een advertentie dan per brief. • Neem veel informatie over het bedrijf op in de personeelsadvertenties. Een voorbeeld: als een deel van uw klantenkring uit allochtonen bestaat en u daarom voorkeur heeft voor een veelkleurig personeelsbestand, meld dit dan in de vacaturetekst.
Hoger opgeleide allochtonen worden wel via kranten(-advertenties) bereikt. Maar u kunt ook de volgende mogelijkheden benutten: • Bemiddelingsorganisaties voor allochtoon personeel • Allochtone promotieteams/studentenverenigingen van scholen en universiteiten. • Netwerken van hoger opgeleide allochtonen
5
Tips
over selectie
Het sollicitatiegesprek Voor vrijwel iedereen is het voeren van een sollicitatiegesprek een spannende aangelegenheid. Daarom zijn de volgende punten van belang:
6
• Reserveer een ruimte waar u ongestoord kunt interviewen. Laat de receptie weten welke kandidaat komt en hoe laat. Het is voor sollicitanten, die meestal toch wat zenuwachtig zijn, erg vervelend als u kennelijk niet op hun komst bent voorbereid. • Laat uw gesprekspartner niet onnodig lang wachten. Zorg voor een rustige wachtruimte, met een paar tijdschriften om in te bladeren. Bied hem of haar iets te drinken aan. • Stel open vragen. Met open vragen (“Waarom ging u na drie jaar...? Hoe vond u het om...?”) kunt u een kandidaat laten praten. Dat geeft u en uw collega’s de gelegenheid de kandidaat te observeren. • Bereid het gesprek goed voor. Als u gerichte vragen stelt, voorkomt u dat sollicitanten het gesprek naar hun hand gaan zetten. • Geef aan wat wordt verwacht in het sollicitatiegesprek. Vertel duidelijk wat de gang van zaken is (“Ik ben gewend om…”). • Stel u welwillend en belangstellend op. Een kandidaat moet voelen dat u serieus in zijn of haar verhaal geïnteresseerd bent. Luister rustig. Knik af en toe bevestigend. Moedig de kandidaat aan zijn/haar verhaal te doen, maar vermijd dat hij/zij gaat doordraven. U heeft de leiding van het gesprek in handen! • Vat de woorden van de kandidaat af en toe samen. ('Dus u hebt het gevoel dat u toen wat onder uw niveau werkte?'). Daarmee laat u zien dat u het verhaal aandachtig volgt en stelt u de kandidaat in
de gelegenheid te corrigeren of aan te vullen. • Breek de spanning. Af een toe een grapje tijdens het gesprek neemt spanning weg en zorgt voor een lossere atmosfeer. Maar overdrijf het niet. In een sfeer van 'ouwe jongens krentenbrood' kan een kandidaat ten onrechte het gevoel krijgen de baan al op zak te hebben! • De manier van presenteren kan per cultuur verschillend zijn. In veel landen is het beleefd om iemand niet recht aan te kijken en bescheiden te zijn over je kwaliteiten. In Nederland wordt dat snel uitgelegd als ongeïnteresseerd of ongeschikt. Assertief en zelfverzekerd zijn wordt hier gewaardeerd en is in enkele andere culturen juist brutaal en respectloos. • Houd er rekening mee dat allochtonen minder snel dan autochtonen om uitleg vragen of aangeven iets niet te snappen. • Allochtonen worden vaker dan gemiddeld afgewezen. Dat maakt onzeker en kan invloed hebben op het sollicitatiegesprek.
Diploma en test • Diploma’s uit andere landen zijn vaak in grote lijnen gelijk aan Nederlandse diploma’s. Twijfelt u dan kan een consulent van het arbeidsbureau bij u in de buurt u vertellen wat de waarde van buitenlandse diploma’s is. • De uitslag van een selectietest is vaak niet erg betrouwbaar. Ze zijn doorgaans goed te maken voor mensen met een westerse achtergrond. Mensen uit andere culturen kunnen dezelfde kwaliteiten hebben, maar op deze test slecht scoren. Er bestaan overigens tests die niet gebonden zijn aan de culturele achtergrond.
“Het is een groot voordeel dat ons nieuwe personeelslid een Nederlander van Marokkaanse komaf is, want we hebben te maken met een groep waarin veel allochtone jongeren zitten.”
7
"In steden moet het personeel een afspiegeling zijn van de bevolking. Dat trekt klanten aan. En op de krappe arbeidsmarkt is het zonde om een talentvolle groep te laat liggen."
“Ze bevalt uitstekend en heeft een goede band met de klanten opgebouwd. Dat zegt iets, na vier maanden.”
8
“De taal is helemaal geen probleem. Hoezo? En anders was het ook niet erg. Niet iedereen hoeft de telefoon op te nemen. Er zijn ook wel andere functies.”
Tips
over behoud
Algemeen
• Behandel allochtone medewerkers niet als een aparte groep in het bedrijf en zorg dat autochtone medewerkers zich geen aparte groep gaan voelen. Praat met elkaar en niet over elkaar. • Laat weten dat u geen discriminerende opmerkingen over en weer wilt horen. • In een wat groter bedrijf is het handig om bijvoorbeeld een personeelsfunctionaris of leidinggevende een cursus te laten volgen die gericht is op het werken met een kleurrijk personeelsbestand. • Bedenk een regeling voor het opnemen van langere vakanties. Bijvoorbeeld eenmaal per twee jaar, of deels betaald en deels onbetaald, of keur het goed mits er genoeg verlofdagen zijn gespaard. Ook autochtonen willen vaker langere vakanties. • Besteed aandacht aan niet-christelijke feest- en gedenkdagen, bijvoorbeeld in het personeelsblad. • Geef ruimte voor eigen feestdagen. Laat iemand bijvoorbeeld met Kerst werken, in ruil voor vrij op een eigen feestdag. Een lijst met verschillende feestdagen is op te vragen via het Nederlands Centrum Buitenlanders (zie adreslijst). • Speel commercieel in op niet-christelijke feestdagen, met producten, (etalage)versiering en dergelijke.
• Geef duidelijk aan hoe de bedrijfscultuur in elkaar zit. Elk nieuw personeelslid heeft tijd nodig om zich aan de bedrijfscultuur aan te passen. Dat geldt dus ook voor allochtone medewerkers. Er is geen handboek voor bedrijfscodes, maar iedereen weet dat ze er zijn: handel zelfstandig, wees direct, en toon eigen initiatief bijvoorbeeld. Dat is lastig onder de knie te krijgen voor iemand die een andere cultuur gewend is. Wees daar dus heel duidelijk over. • Maak duidelijk hoe en waar problemen kunnen worden besproken. Geef aan dat dit niet tot ontslag of andere negatieve gevolgen leidt. • Wijs iemand aan die de allochtone medewerker de eerste periode begeleidt. Eventuele problemen kunnen zo op tijd worden gesignaleerd en opgelost. • Leg uit hoe het bedrijf er mee omgaat als een werknemer wegblijft (bijvoorbeeld omdat er thuis problemen zijn). Vooral in kleine organisaties/vestigingen is dit lastig om op te vangen.
Omgaan met collega’s • Zorg voor een goede introductie van een nieuwe werknemer. Informeer de huidige medewerkers. • Voelen autochtone medewerkers zich bijvoorbeeld buitengesloten omdat er veel in een andere taal wordt gesproken bespreek dit dan, bijvoorbeeld in de kantine of tijdens werkoverleg.
Omgaan met de werknemer • Sta als werkgever voor al uw personeel. Als u geen probleem maakt van cultuurverschillen is de kans groot dat andere personeelsleden dat - over en weer - ook niet doen. • Zorg voor heldere, eenduidige communicatie. Praten en duidelijk uitleggen voorkomt misverstanden. Dat is belangrijk voor al uw personeel.
9
Tips
over doorstroom • Steeds meer allochtonen zijn in Nederland geboren en beheersen de taal goed. Soms is een aanvullende cursus vaktaal genoeg om verder te kunnen. • Veel allochtone werknemers wachten tot de chef hen benadert voor promotie of opleiding. Dit betekent niet dat de ambities minder hoog zijn. Informeer duidelijk over interne vacatures en opleidingsmogelijkheden en geef, bijvoorbeeld tijdens een functioneringsgesprek, de mogelijkheden aan.
“De Filippijnse cassiere is intern opgeleid. Dat betekent vooral in de praktijk ernaast staan en bepaalde situaties meteen bespreken: waarom gebeurt het zo en niet anders. In het begin elke dag, nu nog maar een keer per week, net als met de andere medewerkers. We hebben haar gestimuleerd om eigen initiatief te nemen en dat pikt ze behoorlijk op. Ze bevalt uitstekend.”
10
• Geef duidelijk en vooraf aan wat de eisen zijn waaraan iemand moet voldoen om door te kunnen stromen. • Houd in de gaten of allochtonen even vaak worden gevraagd naar hogere functies te solliciteren. • Stimuleer allochtonen indien mogelijk door te stromen naar hogere functies.
“Er wonen veel allochtonen in deze wijk. Mede om die reden heb ik er geen enkel bezwaar tegen dat één van mijn assistenten met een hoofddoekje op haar werk verricht. Het hoofddoekje wordt door zowel klanten als collega’s geaccepteerd.“
“Onze nieuwe administratief medewerker gaat bij ons verder leren; hoger beroepsonderwijs of universitair onderwijs.”
11
V
“Ook de overige personeelsleden hebben goed op hun nieuwe collega gereageerd. We hebben hier al meer allochtone Nederlanders in dienst. Zeg nou zelf: we hebben toch een grote wereld, waarin we samen leven en werken.”
12
Vragen? Er is in ons land een groot aantal gespecia-
Servicepunt Arbeidsmarkt Midden- en kleinbedrijf
liseerde organisaties en personen waar u terecht kunt met vragen over werving, selectie, behoud en het laten doorstromen van allochtoon personeel. Het zijn er te veel om in deze brochure op te nemen. We volstaan met de volgende:
Servicepunt Arbeidsmarkt mkb Het Servicepunt Arbeidsmarkt mkb informeert, adviseert en ondersteunt branche- en regionale organisaties bij arbeidsmarkt- en personeels(voorzienings)vraagstukken, onder meer ten aanzien van werving, selectie en behoud. Bij het Servicepunt kunnen ook individuele werkgevers terecht. Het Servicepunt is een samenwerkingsverband van MKB-Nederland, Arbeidsvoorziening en het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het Servicepunt is gevestigd bij MKB-Nederland. E-mailadres:
[email protected]
MKB-projectteams “Als een werkgever moet kiezen tussen een niet-allochtoon met onvoldoende opleiding en een goed opgeleide allochtoon kiest hij voor de laatste. En als hij/zij eenmaal in dienst is zorgt de werkgever ook voor verdere opleiding, of de werknemer nu allochtoon is of niet.”
De arbeidsbureaus in ons land beschikken over mkb-projectteams. Voor vragen kunt u bij de consulenten van deze teams terecht.
Relevante website Op de volgende site kunt u meer informatie vinden: www.werkzaken.nl
13
“Ondernemers kiezen voor elke vacature de meest geschikte kandidaat en ik denk niet dat het een rol speelt of het nu om een allochtoon gaat of niet. Dat blijkt ook wel uit het project met de MKBvacaturelijn.”
14
“Ongeveer 10 procent van onze medewerkers is van allochtone afkomst. In ons bedrijf kunnen ze doorgroeien en dat gebeurt gelukkig ook.”
0800 8001 MKB VACATURELIJN
dàt werkt! Colofon Deze brochure is een uitgave in het kader van het mkb-minderhedenconvenant. Dit convenant, ondertekend door het Rijk, MKB-Nederland en Arbeidsvoorziening Nederland, is gericht op vergroting van de instroom van allochtone werkzoekenden in mkb-bedrijven, stimulering van het behoud en de doorstroom van allochtoon personeel.
Samenstelling, vormgeving en druk: Stimio Communicatie Projecten, Meteren (vormgeving i.s.m. Dickhoff Design) Delft, maart 2001
Postbus 5096, 2600 GB Delft Tel 015-219 12 55 Fax 015-219 12 40 E-mail
[email protected] www.mkb.nl
Callcenter, Postbus 59, 1300AB Almere Tel 0800-8001 (gratis) Fax 036-534 84 06 www.werkzaken.nl Helpdesk Minderheden/Wet Samen Postbus 883, 2700 AW Zoetermeer Tel 0800-1958 (gratis) Fax 079-371 29 29
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
0800 8001 MKB VACATURELIJN
dàt werkt!
