BREINVALIDATIE FOTOSELECTIE Denkstaat – Sociaal - Emotie
BREINVALIDATIE FOTOSELECTIE Denkstaat – Sociaal - Emotie
VERANTWOORDING
Maart 2013 LEF future center Rijkswaterstaat Neurensics Neuroeconomic research
Pagina 4 van 34
INHOUDSOPGAVE
1Verantwoording 4
Inhoudsopgave 5 LEF2 – Breinvalidatie fotoselectie
6
Analyse 8 Samenvatting per as
10
Conclusie 18 Appendix I Beelden gesorteerd op convergent-divergent en individueel-sociaal
20
Appendix II Subtractiescores per foto
21
HET SFEERGEVOELIGE BREINVALIDATIE FOTOSELECTIE BREIN
Pagina 53 van 34 32
LEF2 – BREINVALIDATIE FOTOSELECTIE
De huidige rapportage leunt op de rapportage van het LEF gebruikt beelden als ondersteuning om groepen
eerste onderzoek. In dit rapport wordt het assenstelsel, de
mensen in bepaalde beslismodi te bewegen. Een
onderzoeksmethodiek en de breincorrelaten uitgebreid
belangrijke vraag hierbij is welke beelden leiden tot een
besproken. In deze vervolgstudie wordt hier beknopter op
specifieke mentale staat. In het eerdere LEF1 onderzoek,
ingegaan.
uitgevoerd door de Universiteit van Amsterdam, zijn breinresponsies op foto’s langs twee assen gelegd: de
Methodiek
as Invidueel-Sociaal en de as Convergent-Divergent. Op
De methodiek die in dit onderzoek gehanteerd is om
basis van de gevonden patronen is een nieuwe selectie
breinstaten te meten, is in grote lijnen identiek aan
gemaakt. In dit vervolgonderzoek, nu uitgevoerd door
het eerdere onderzoek. Proefpersonen hebben foto’s
Neurensics, is deze selectie opnieuw getoetst aan het
bekeken, terwijl hun hersenactiviteit gemeten werd.
twee-assenstelsel. Daarnaast is gekeken hoe de plaatjes
De hersenreacties op deze plaatjes zijn uitgelezen uit
scoren op 13 emoties.
zorgvuldig gekozen anatomische gebieden. Zo kan bepaald worden in welke mate een foto sociale, individuele, convergente en divergente processen activeert. Onder
De breinscores tonen aan dat LEF een goede selectie
de motorkap is de methodiek echter wel verfijnd. De
heeft gemaakt. De meeste van de nieuwe beelden
grootste verschillen zijn terug te vinden in de voor de
leiden automatisch tot de congruente breinstaten.
bepaalde breinstaten gebruikte gebieden, die opnieuw
De Individuele breinstaten lijken wederom het meest
gebaseerd zijn op de meest recente inzichten uit de
geactiveerd te worden door rustige beelden, die intern
cognitieve neurowetenschappen. Zo hebben onderzoekers
gedreven processen activeren. Eenduidige, planmatige en
aangetoond dat breinprocessen, die sterk individualistisch
‘puzzel-achtige’ beelden activeren convergente processen.
van aard zijn, niet alleen de mediaal prefrontaalschors
Divergente breinstaten moeten het hebben van beelden
aanspreken, maar (in zwakkere mate) ook gebieden in de
die een interessant verhaal vertellen en zo een soort
achterste delen van de hersenen. Met name de posterieure
‘dagdroom-staat’ activeren. Het sociale brein wordt
cingulate cortex en de daaronder gelegen precuneus, worden
geactiveerd door uitnodigende plaatjes met mensen en
actief wanneer mensen hun waardesysteem aanspreken
dieren. Er zijn zeker uitzonderingen en ook erg interessante
om te kunnen bepalen wat zij zelf echt van iets vinden: het
vondsten, zoals de snookerspeler en de ‘balancerende
individualistische brein. Figuur 1 laat de gebieden zien die in
persoon’ die zo sterk op sociaal laden. De sterkste en
het huidige onderzoek zijn gebruikt om individualistische
zwakste plaatjes zullen per as worden besproken. De
breinstaten te meten. De helderheid van het geel geeft het
ladingen op de assen kunnen redelijk eenvoudig worden
gewicht aan waarmee een locatie meeweegt in het bepalen
gebruikt om setjes te maken van beelden.
van het individualistische breinoordeel.
Pagina 6 van 34
Figuur 1 | ook de posterieure cingulate cortex in de achterkant van de hersenen is geassocieerd met intern gedreven hersenprocessen
Naast deze voor LEF ontwikkelde mappers, heeft Neurensics ook bepaald hoe mensen onbewust emotioneel reageren op stimuli zoals plaatjes en filmpjes. Het bepalen van deze emoties is gedeeltelijk anatomisch bepaald en deels toegesneden op de unieke activatiepatronen van een proefpersoon. Neurensics onderscheidt zich door het gebruik van geavanceerde, zelf ontwikkelde, gedeeltelijk gepatenteerde en op de laatste wetenschappelijke inzichten gebaseerde neurale mappers. In een mapper wordt, aan de hand van een bekende taak of een bekende set stimuli, een emotie (bijv. angst, vertrouwen, lust) of gedrag (bijv. anticipatie op winst of verlies) opgewekt. Deze worden per proefpersoon afgenomen. Tijdens het tonen van een mapper wordt BOLD-MRI gescand. Hiermee wordt de complete activiteit van het brein in kaart gebracht. In een netwerk van hersengebieden (een combinatie van meerdere individuele anatomische regio’s die specifiek zijn voor een mapper) wordt vastgelegd welke en de mate waarin groepen van neuronen actief zijn. De mapper identificeert zo bij elke proefpersoon het netwerk van neuronen dat specifiek betrokken is bij een bepaalde emotie of een bepaald gedrag.
BREINVALIDATIE FOTOSELECTIE
Pagina 7 van 34
ANALYSE
Analyse In de huidige rapportage wordt per plaatje de breinscore op het
De scores van de 13 emoties rapporteert Neurensics in de
twee-assenstelsel gegeven. Ditmaal is ervoor gekozen om de
vorm van een in een ‘spinnenweb’. Emoties die aan elkaar
data niet in radar-plots, maar in subtractiescores te presenteren.
zijn gerelateerd, zoals de positieve emoties waarde en
Per as is nu eenvoudig te zien waar het gewicht ligt: laadt het
vertrouwen, zijn naast elkaar weergegeven. Zo is goed te
plaatje meer op Convergent of Divergent? Activeert het intern
zien in welk vlak het emotionele ‘gewicht’ van het plaatje
gerichte, individuele processen of sociale processen?
ligt. Hieronder een overzicht van de verschillende maten.
Positive affect: • Desire:
mate van wenselijkheid;
• Lust:
mate van aantrekkelijkheid;
• Expectation: belofte, verwachte beloning;
• Trust:
opgewekt vertrouwen.
Negative affect: • Fear:
angst, onzekerheid, ontwijkend;
• Anger:
woede, irritatie;
• Disgust:
afkeer, pijn, verlies;
• Danger:
gevaar, bedreigend.
Personal appeal: • Involvement: persoonlijke relevantie van de boodschap;
3D Brain Rating™
• Familiarity: bekendheid met de stimulus;
• Value:
directe beloning.
De 3D Brain Rating geeft weer wat de allereerste emotionele indruk van een plaatje is. Dergelijke profielen
Het totaal van positieve emoties (Positive) en de mate
zijn zeer nuttig in het beoordelen van reclame-uitingen.
waarin een plaatje persoonlijk aanspreekt (Personal
Veel tijd is er immers niet om de consument onbewust te
Appeal) zijn daarnaast nog als in samenvattende scores
overtuigen.
weergegeven. Omdat de resultaten hebben uitgewezen dat negatieve emoties sterk samenhangen met sociale processen, zijn deze weggelaten als samenvattende scores. Deze opvallende samenhang zal hierna worden besproken. Resultaten De LEF plaatjes laten een sterk verband zien tussen sociale processen en negatieve emoties, zoals hiernaast te zien is. Hoe socialer een plaatje is (x-as), hoe hoger het scoort op negativiteit. Dit effect wordt vaker geobserveerd en is psychologisch redelijk
Pagina 8 van 34
Voor een convergent-sociale denkstaat zullen de positieve emoties echter toch moeten domineren, omdat dit een meer open, kwetsbare staat van de deelnemer vereist. Voor een convergent-sociale houding moeten de plaatjes de deelnemer dus niet afschrikken, maar hem onbewust een duwtje richting de groep geven. De resultaten laten duidelijk zien dat deze processen wat langer duren dan de initiële vermijdingsreactie. Gezien de verschillende doelstellingen die LEF heeft met deze beelden, is de sterkte van de samenhang tussen negativiteit en sociaal derhalve verrassend hoog te noemen. De vraag eenvoudig te duiden. Veel emoties zoals angst en boosheid zijn
rijst of losse plaatjes de deelnemers genoeg zullen aanzetten
immers toch vooral sociaal van aard: mensen kunnen potentieel
tot onbewust toenaderingsgedrag of dat hier toch meer
bedreigend zijn en vermijdingsreacties oproepen.
verhalende, tragere stimulatie voor nodig is. Dit is deels een open vraag, omdat in de huidige opzet nu eenmaal vooral de
In consumentenonderzoek naar merkuitingen en reclames,
snelle contextloze reacties zijn gemeten. Om deze reden is deze
waarvoor de 3D breinprofielen door Neurensics gebruikt
rapportage vooral toegesneden op de hoofdvraag: hoe scoort
worden, staan sociale processen altijd ten dienste van het
een plaatje op de assen individueel-sociaal en op de assen
individu. Het is immers de snelle persoonlijke indruk van een
convergent-divergent?
merk of verpakking die doorslaggevend kan zijn voor verkoop. Zo’n snelle duiding van een beeld binnen 100 milliseconden is
Rapportage
per definitie heel persoonlijk en bijna egocentrisch te noemen.
De scores per foto zijn terug te vinden in de appendix. Aan de
Sociale plaatjes die het persoonlijke waardesysteem ‘strelen’,
hand van de subtractiescores is redelijk eenvoudig te bepalen
zijn foto’s van lachende, aantrekkelijke mensen: het mooie
welke breinstaat het sterkst wordt geactiveerd door een foto.
meisje dat chocola aanprijst.
De 3D Brain Rating is onder de twee-assenscore weergegeven. De rapportage per plaatje wordt voorafgegaan door een tabel
De sociale emoties die LEF wil aanspreken, zijn echter van een
waarin de plaatjes op volgorde zijn gezet voor de as convergent-
minder activerende, maar meer uitnodigende aard. LEF wil de
divergent en de as individueel-sociaal. Zo is bijvoorbeeld snel op
foto’s niet ‘verkopen’, maar de deelnemers met de beelden in
te zoeken dat foto’s 6, 2 en 27 het sterkst laden op convergent
een sociale staat brengen. Een beetje ‘wakker schudden’ kan
en dat de plaatjes 41, 4 en 6 het meest krachtig sociale
hierbij uitstekend werken: om een divergente denkstaat te
breinprocessen activeren. Uiteraard zullen de resultaten ook
activeren mogen best negatieve emoties worden aangesproken.
samengevat worden per as.
BREINVALIDATIE FOTOSELECTIE
Pagina 9 van 34
SAMENVATTING PER AS
Sociaal
41
De beelden die sterk sociale breinprocessen activeren, laten erg mooi zien dat ‘sociaal’ verschillende betekenissen kan hebben. Sociaal kan óf het ‘meedoen’ met een groep betekenen, óf het zich simpelweg inleven in de belevingswereld van een ander. Sociaal dient daarom altijd samen met de andere as bekeken te worden. Het gevoel dat je deel uitmaakt van een groep is een belangrijke voorwaarde voor sociale beleving. Beelden die de kijker als het ware ‘uitnodigen’ om deel uit te maken van het groepsgevoel, werken het sterktst in op deze emotie. Dit kan activerend, met uitnodigende blikken de camera in:
4
De emotionele ladingen van deze twee plotjes laten duidelijk zien dat deze twee plaatjes een ander emotieprofiel hebben. Beide laden sterk op het negatieve vlak. Het plaatje in de achtbaan is echter veel activerender en spreekt ook meer positieve emoties als verlangen en lust aan. Het plaatje laadt dan ook sterker op divergent. Echter, de snelheid die in het plaatje zit, leidt ook tot een soort ‘schrikreactie’. Het tweede plaatje is meer verstild en de snelle emotionele indruk lijkt niet die van mediterende mensen te zijn, maar meer morbide van aard te zijn (boosheid en aandacht, zonder gevaar en betrokkenheid). Het observeren van een actief samenwerkende groep blijkt Of subtieler, met een paar yogamatten waar nog niemand op ligt en die de kijker uitnodigen ook te gaan liggen.
Pagina 10 van 34
wel goed sociale divergentie te activeren.
48
32
Het emotionele profiel van dit plaatje is nogal vlak: niets springt er
Foto 32 kan op verschillende wijzen geïnterpreteerd wor-
echt uit. In tegenstelling tot de yogamatten en de achtbaan, leidt
den. De kijker kan het gevoel krijgen dat hij met de groep
dit plaatje echter niet tot een snelle, egocentrische vermijdings-
mee rent. Echter, omdat alle renners op de rug bekeken
reactie. Dat betekent dat dit plaatje wellicht toch geschikter is om
worden en er geen oogcontact gemaakt wordt, kan de
sociale processen ‘puur’ te activeren.
kijker ook de indruk krijgen dat de groep bij hem wegrent.
Dit lijkt redelijk eenvoudig: laat een groep zien en het sociale
Het gevoel van groepsparticipatie kan vermoedelijk effec-
breinnetwerk wordt geactiveerd. Dat het echter wat complexer
tiever en krachtiger worden overgebracht met bewegende
ligt, wordt duidelijk wanneer we kijken naar de plaatjes die, wel-
beelden.
licht tegen verwachting in, wat zwakker laden op sociaal:
BREINVALIDATIE FOTOSELECTIE
Pagina 11 van 34
20
10
Bij foto 20 is waarschijnlijk iets vergelijkbaars aan de hand.
Net als in de eerste studie hangt dit kampvuur iets meer
Hierbij moet tevens worden opgemerkt dat uit de litera-
tegen de individuele kant aan dat tegen de sociale kant.
tuur bekend is dat mensen die te ‘perfect’ zijn geen sociaal
Dergelijke groepsintimiteit heeft waarschijnlijk een rijkere
gevoel opwekken: de kijker moet immers de indruk hebben
context nodig en werkt niet wanneer een persoon in zijn
dat hij bij deze groep zou kunnen aanschuiven.
eentje naar een plaatje kijkt. Wanneer de deelnemers dicht bij elkaar gezet worden, heeft het misschien wel het be-
De 3D breinpatronen laten inderdaad zien dat deze plaat-
oogde effect. Opvallend is ook dat het vuur een duidelijke
jes geen eenduidige emoties oproepen: zowel postieve als
combinatie van angst, verlangen en vertrouwen oproept,
negatieve emoties zijn geactiveerd. De proefpersonen voe-
hetgeen mooi de fascinatie voor vlammen illustreert.
len zich ook persoonlijk betrokken, blijkens de hoge scores voor Personal Appeal. Een dergelijk profiel suggereert dat
Het is erg interessant dat de foto die het sterkst laadt op
het plaatje emotioneel is en de proefpersonen raakt, maar
sociaal echter geen foto is van een hamonieuze groep,
niet alle op dezelfde manier.
maar van een eenling:
Pagina 12 van 34
6
Het is erg interessant om te onderzoeken of beelden die ‘perspectief nemen’ uitlokken, in de praktijk meer openheid voor de denkbeelden van anderen zullen activeren. Toch is er duidelijk verschil tussen deze beelden, blijkens de ladingen op de 3D breinpatronen. De koorddanser trekt sterk de aandacht en roept vooral boosheid bij de proefpersoon op, zonder dat deze zich persoonlijk geraakt voelt. Ook de poolbiljartspeler trekt veel aandacht en de proefpersoon voelt zich sterk bij het beeld betrokken. Toch lijkt deze betrokkenheid niet louter positief, de rechte lijn van speler naar kijker zou wel eens de snelle reactie van een aanval (wapen) kunnen uitlokken. Individueel Het interne waardesysteem van een persoon wordt sterk aangesproken wanneer een persoon ‘niets’ doet en gaat mind wanderen (dagdromen). Het idee hierachter is dat
44
als een persoon dagdroomt, hij onwillekeurig gaat denken aan de dingen die belangrijk voor hem zijn. De huidige data bevestigen dat beelden die dromerig van aard zijn, in hoge mate deze vrije associaties oproepen. Rustige, natuurlijke beelden zitten hierbij meer aan de convergente kant en roepen sterk positieve emoties op.
18
Ook de poolbiljartspeler activeert sociale processen. Bij beide beelden is er echter geen sprake van groepsgevoel, maar van perspectief verplaatsen. De kijker verplaatst zich automatisch in de balancerende persoon en in de speler en probeert de wereld door zijn ogen te zien: ‘theory of mind’.
BREINVALIDATIE FOTOSELECTIE
Pagina 13 van 34
39
23
16
24
Complexere, niet-natuurlijke beelden roepen eerder divergente activiteit op. Dit beursplaatje lijkt in deze tijd ook iets minder goed te liggen, gezien de boosheid die het oproept:
Pagina 14 van 34
Divergent
42
Het vermoeden dat filmbeelden de breinstaten sterker zullen activeren, kan het best worden aangetoond met de plaatjes die laden op divergent. Dit zijn óf beelden die al bijna bewegende beelden zijn:
4
Het is opvallend hoe goed de plaatjes deze denkstaten activeren met zo weinig context. De ‘verhaaltjes’ die gemaakt worden zijn bijna af te lezen uit de 3D plotjes: de BN-er in de achtbaan en de Nachtwacht leiden tot herkenning, de achtbaan is spannend en eng, de zakenlui roepen wantrouwen
5
en boosheid op. Het jongetje roept value en lust op, maar de kijker vertrouwt het jochie in al dat water ook niet helemaal. Met deze data kan een vrij eenvoudig advies worden gegeven: gebruik film, of in ieder geval beelden die zoveel mogelijk beweging en actie suggereren of beelden die complexiteit benadrukken. Het is waarschijnlijk eenvoudiger om deze complexiteit te halen uit de contrasten tussen de getoonde plaatjes of filmbeelden: als de hierboven getoonde afbeeldingen in redelijk snel tempo worden afgewisseld, wordt de kijker vanzelf telkens een ander ‘verhaal in getrokken’. Divergente gedachtenprocessen zijn snel en afwisselend en sterk op de externe wereld gericht, terwijl individuele gedachtenprocessen traag en dromerig zijn. Voor beide gevallen geldt dat videoclip-achtig materiaal zeer waarschijnlijk sterker zal
Of beelden die complex van aard zijn:
HET SFEERGEVOELIGE BREIN
werken dan deze foto’s, omdat dergelijk materiaal verhalen-
Pagina 15 van 34
der van aard is. De aard van de beelden, het contrast tussen de
In het huidige onderzoek lijken Convergente breinstaten eer-
beelden en de snelheid van beweging en overgangen kunnen
der geactiveerd te worden door doelgerichtheid. Al deze beel-
bijvoorbeeld ook dienen om nu wat minder grote contrasten
den bevatten acties die ergens naar toe leiden. Het anticiperen
sterker te maken. Het contrast tussen individueel-convergent
op de uitkomst van deze acties – positief of negatief – zou
en individueel-divergent zou bijvoorbeeld vergroot kunnen
gezien kunnen worden als convergente mentale inspanning:
worden door traag gesneden natuurbeelden af te zetten tegen snel geschoten beelden van verkeer en stad. Convergent Het is interessant dat het aanscherpen van de onderzoeksmethodiek ertoe geleid heeft dat convergentie eerder in doelgerichtheid geplaatst moet worden dan in unieke associaties, zoals in het eerdere LEF onderzoek. Maar enkele beelden die vergelijkbaar zijn met het LEF1 onderzoek leiden tot convergentie.
17
Pagina 16 van 34
6
2
44
27
Convergentie lijkt wat moeilijker geactiveerd te kunnen worden met beelden. Het signaal is wat zwakker en diffuser dan bij de andere assen. De resultaten suggereren dat doelgerichtheid en concentratie cruciaal zijn bij het triggeren van dergelijke breinstaten. Wellicht is dit de enige as die niet gebaat zal zijn bij afwisselende videoclipachtige filmbeelden. De persoon moet immers niet telkens meegevoerd worden met beelden of vrij associeren, maar wat langer actief meedenken met een actie of probleem. De associatiepatronen die de foto’s oproepen, bieden ook inspiratie voor het ontwikkelen van dergelijke gerichte oefeningen. Meekijken met een puzzelend persoon, of misschien zelfs wel het actief laten oplossen van raadsels en puzzels, zullen wellicht sterker congruentie activeren dan denkbeelden.
BREINVALIDATIE FOTOSELECTIE
Pagina 17 van 34
CONCLUSIE
Filmbeelden kunnen meer context geven: met bewegend De breindata laten zien dat LEF op de juiste weg zit om
beeld geschoten vanuit eerste persoonsperspectief, zoals
een kwalitatief goede database te maken. De huidige
een schokkerig beeld tussen hardlopers, laat immers weinig
selectie foto’s is van hoge kwaliteit en veel van de
aan de verbeelding over en trekt de kijker gemakkelijker
beelden lijken sterk de beoogde breinstaten te activeren.
naar binnen. Een uitzondering hierop vormt vermoedelijk
Ook kunnen er mooie nuanceringen gemaakt worden.
de Convergente breinstaat. Deze vorm van doelgerichte
Weer lijkt de sociale as erg gevoelig voor de aard van de
focus zou misschien getriggerd kunnen worden door
groep (‘zou ik hier tussen kunnen zitten?’) en lijken sociale
filmbeelden van geconcentreerd, doelgericht gedrag,
processen niet alleen getriggerd te kunnen worden door
bijvoorbeeld een film van een serie ballen van een
groepen, maar ook door het perspectief over te nemen
snookerspeler of van een persoon die een puzzel oplost.
van een enkele persoon. Convergentie lijkt eerder op
Echter, voor deze breinstaat is actief engagement van de
doelgerichtheid te zitten dan op rustige natuurbeelden.
kijker misschien zó belangrijk, dat de kijker wellicht zelf
Neurensics adviseert LEF om aan de slag te gaan met de
doelgericht moet handelen of puzzels moet oplossen
sortering in appendix 1 en plaatjes die het sterkst laden
om in deze breinstaat te komen. Echter, voor de andere
op de assen in de praktijk te toetsen.
denkstaten is meer dynamiek in onze ogen wenselijk. De sterkste aanwijzing voor de beperking van het statische
Het huidige onderzoek versterkt het vermoeden dat
beeldmateriaal blijkt uit de sterke relatie tussen sociaal en
videomateriaal bepaalde breinstaten veel sterker zullen
negatieve emoties, die tijdens de uitbreiding van de analyse
activeren, een vermoeden dat wordt bevestigd door de
aan het licht is gekomen. De snelle onderbuikrespons
literatuur. Zo is bekend dat korte filmbeelden van emotionele
van sociale situaties met vreemde mensen lijkt toch vaak
expressies (een expressie die van neutraal in een lach
een negatieve te zijn. Dit zal voor LEF op zichzelf geen
verandert) sterker de beoogde breinstaten activeren werken
nieuws zijn; het doorbreken van deze sociale barrières
dan foto’s van diezelfde expressies. Dit zal waarschijnlijk
binnen groepen is nu juist een van de grote uitdagingen
ook zo zijn bij Divergente breinstaten (beweging en snelle
en de coach zet hier verschillende technieken voor in. De
overgangen) en Individualistische breinstaten (trage,
plaatjes kunnen hem helpen om dezelfde prikkels via de
dromerige natuurbeelden). Ook kunnen filmbeelden helpen
onderbuik te geven. Toch rijst de vraag of beelden genoeg
bij het vertellen van een verhaal. Ook nu blijkt weer hoe subtiel
context bieden aan de kijker om een deelnemer voorbij
sociale processen werken: ‘meedoen’ zoals geactiveerd lijkt te
zijn wat egocentrische consumentenhouding van ‘wat heb
worden door lachende mensen in een achtbaan of mensen in
ik hieraan’ te krijgen. Zijn foto’s in staat het wat tragere
een zeilboot, lijkt door lichaamshouding snel om te kunnen
proces van sociale cohesie in gang te zetten of heeft de
slaan in een gevoel van uitsluiting. Een still van mensen bij een
kijker toch meer verhaal nodig om zijn barrières te laten
kampvuur is misschien toch net te abstract om het beoogde
vallen en zich echt onbewust deel te gaan voelen van de
effect te bereiken zonder additionele context.
groep in het beeld?
Pagina 18 van 34
Een filmpje kan een verhaal scheppen, maar kan misschien
vermijdingsrespons. Hieronder een voorbeeld van hoe zo’n
ook te afleidend zijn. De praktijk zou dit uit moeten wijzen.
treintje eruit zou kunnen zien voor sociaal convergent.
Een andere mogelijkheid om positief sociale processen
Drie seconden aanbiedingstijd per plaatje met een fade naar
te activeren is om ‘treintjes’ van contextueel gerelateerde
zwart tussen de plaatjes in zal vermoedelijk rustig overkomen
beelden aan te bieden: een soort storyboards. Dit is veel
en toch snel genoeg zijn voor de kijker om de beelden
rustiger, omdat de beelden zelf niet bewegen. Wanneer een
automatisch ‘aan elkaar te plakken’.
sociaal gevoel moet worden geactiveerd, kan begonnen worden met het afbreken van de initiële vermijdingsreacte,
De praktijk zal moeten uitwijzen hoe een dergelijke aanpak zal
door positieve plaatjes met lachende mensen te gebruiken.
werken. De huidige foto’s kunnen in combinatie met andere,
Hierna kan het ‘verhaal’ steeds meer toegesneden worden
door de breinassociaties geïnspireerde interventietechneken
op convergentie of divergentie. Zo vallen de foto’s wellicht
worden gebruikt om convergentie zo sterk mogelijk te activeren.
minder koud op het dak en geef je de tragere, positieve
Neurensics denkt graag mee met LEF over hoe de data kunnen
sociale processen de kans om het over te nemen van de
helpen een nog beter facilitatieproces te ontwikkelen.
BREINVALIDATIE FOTOSELECTIE
Pagina 19 van 34
APPENDIX I
Beelden gesorteerd op convergent-divergent (groen) en individueel-sociaal (blauw)
CODE FOTO 6 2 27 44 17 47 1 39 9 22 28 18 35 26 13 33 12 11 16 10 25 36 37 38 14 19 34 32 7 20 8 21 41 3 30 23 46 48 29 15 45 31 40 42 43 24 5 4
Pagina 20 van 34
CONV-DIV
IND-SOC
CODE FOTO
-6.780 18.990 -5.780 -6.010 -5.110 -8.320 -4.710 10.060 -4.680 -6.330 -4.250 -3.710 -4.200 -3.020 -3.800 -11.740 -3.670 -5.310 -3.420 -4.980 -2.950 -0.230 -2.580 -13.320 -2.460 -2.280 -2.400 -2.760 -2.390 -3.740 -1.460 -4.270 -1.190 2.670 -1.110 -3.420 -1.100 -8.960 -0.910 -0.830 -0.650 -8.820 -0.490 -1.530 -0.410 -5.910 -0.160 -4.680 -0.150 -3.540 0.350 -5.970 0.510 -0.180 0.510 1.620 0.680 -4.540 1.250 2.100 1.490 -0.110 1.530 -4.160 1.790 14.490 2.140 9.030 2.380 5.760 2.420 -1.500 2.540 6.560 2.850 11.370 3.090 -3.150 3.120 5.870 3.300 3.090 3.460 0.930 4.380 6.620 4.510 12.130 4.550 -0.690 5.030 -1.230 5.930 8.210 8.970 15.730
CONV-DIV
IND-SOC
18 -2.580 -13.320 39 -3.800 -11.740 16 -1.100 -8.960 25 -0.650 -8.820 27 -5.110 -8.320 17 -4.680 -6.330 2 -5.780 -6.010 19 0.350 -5.970 37 -0.410 -5.910 9 -3.670 -5.310 22 -3.420 -4.980 38 -0.160 -4.680 7 0.680 -4.540 33 -1.460 -4.270 21 1.530 -4.160 13 -2.390 -3.740 47 -4.250 -3.710 14 -0.150 -3.540 11 -1.110 -3.420 29 3.090 -3.150 1 -4.200 -3.020 26 -2.400 -2.760 35 -2.460 -2.280 36 -0.490 -1.530 23 2.420 -1.500 24 5.030 -1.230 10 -0.910 -0.830 43 4.550 -0.690 28 -2.950 -0.230 34 0.510 -0.180 8 1.490 -0.110 31 3.460 0.930 32 0.510 1.620 20 1.250 2.100 12 -1.190 2.670 45 3.300 3.090 30 2.380 5.760 15 3.120 5.870 46 2.540 6.560 40 4.380 6.620 5 5.930 8.210 3 2.140 9.030 44 -4.710 10.060 48 2.850 11.370 42 4.510 12.130 41 1.790 14.490 4 8.970 15.730 6 -6.780 18.990
APPENDIX II
Subtractiescores per foto
1
2
3
4
BREINVALIDATIE FOTOSELECTIE
Pagina 21 van 34
5
6
7
8
Pagina 22 van 34
9
10
11
12
BREINVALIDATIE FOTOSELECTIE
Pagina 23 van 34
13
14
15
16
Pagina 24 van 34
17
18
19
20
BREINVALIDATIE FOTOSELECTIE
Pagina 25 van 34
21
22
23
24
Pagina 26 van 34
25
26
27
28
BREINVALIDATIE FOTOSELECTIE
Pagina 27 van 34
29
30
31
32
Pagina 28 van 34
33
34
35
36
BREINVALIDATIE FOTOSELECTIE
Pagina 29 van 34
37
38
39
40
Pagina 30 van 34
41
42
43
44
BREINVALIDATIE FOTOSELECTIE
Pagina 31 van 34
45
46
47
48
Pagina 32 van 34
BREINVALIDATIE FOTOSELECTIE
Pagina 31 van 34
LEF future center Griffioenlaan 2, Utrecht 088-7971900 www.rijkswaterstaat.nl/lef
[email protected]
