Brave new jobs: Engelse beroepsaanduidingen in het Nederlands
Sue Muhr-Walker TiNT-dag, 25 oktober 2013
Geschiedenis • Aantal anglicismen & leenwoorden gestaag gegroeid in 20e eeuw … • ‘spectaculair’ gestegen in jaren ’70 en daarna (Nicoline van der Sijs, 1996)
Invloed EN > NL 1 Algemeen ivm internationalisering 2 Specifiek: in domeinen e.g. arbeid - Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen bij de arbeid (1980) - Gevraagd: timmerman (m/v) - Neutraal taalgebruik in personeelsadvertenties
M/V >> neutraal • steeds minder neutrale termen NL • steeds meer neutrale termen EN
• ook leenwoorden EN
Steeds meer EN beroepsaanduidingen • ‘In order to use neutral professional terms the Dutch take resort to English. This tendency is in line with the Anglicisation of Dutch society. […] English is used in an increasing number of domains (business, science, school, advertising).’ Marinel Gerritsen, 2001.
EN in personeelsadvertenties designer employee market maker professional telemarketeer
developer floor broker marketeer researcher telesales
director officer technician trader
(Snijders, 1989; Gerritsen, 2001)
Minder NL, meer EN 1989 N= 117 termen
1999 N= 323 termen
NL: hoofd, arts
47 40%
63 19%
EN: engineer director
70
260
60%
81%
(Gerritsen, 2001)
Onnodig Engels? • Bert-Jan Koops et al. (2009) Funshoppen: woordenlijst onnodig Engels • 11.000 vervangers voor 4.500 EN woorden en uitdrukkingen die veel en onnodig in het NL worden gebruikt • ± 100 beroepsnamen • manager: – – – –
(officiële functie) chef, bedrijfsleider, hoofd (praktische functie) baas, leidinggevende (beroep) zakelijk leider, impresario (eigenschap) regelaar
Mijn onderzoek: hoofdbronnen 1. Kwalificatiedossiers middelbaar beroepsonderwijs (MBO) van 2012/2013 2. Nationale Beroepengids: beroepen met opleidingsniveau HBO
Wat is een kwalificatiedossier? • Beschrijft eisen waaraan een beginnend beroepsbeoefenaar moet voldoen • Beschrijft kerntaken, competenties, kennis & vaardigheden • Samengesteld door kenniscentra & ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW)
• Ingevoerd in schooljaar 2005/2006
Voorbeeld MBO (2005/2006) Houders van het diploma *** zijn gekwalificeerd in publieke zwembaden, attractiebaden of privé-baden te werken. De belangrijkste werkzaamheden zijn: • Het zorgen van de veiligheid van de gasten in de zwemaccommodatie; • Het verzorgen, initiëren en coördineren van zweminstructie: • Het verzorgen, begeleiden, initiëren en coördineren van recreatieve en (zwem)bewegingsactiviteiten voor diverse doelgroepen; • Het zorgdragen voor de hygiëne.
De Aqua en Leisure Host = allround zwembadmedewerker De kern van de opleiding bestaat uit 3 delen: • lifeguard • water safety instructor • activity & leisure host
3 niveau’s 1. Aqua en Leisure Assistant 2. Aqua en Leisure Host 3. Aqua en Leisure Executive Waarom “EN”?
Bron 1: Kwalificaties MBO 2012 – 2013 • Bron: http://www.kwalificatiesmbo.nl/ • Aantal beroepscategorieën: 237 • Aantal kwalificaties: 612 • Aantal EN-benamingen: 40 (6,5%)
Voorbeelden • Medewerker fastservice • Frontofficemanager • Trimmer (gespecialiseerde dierverzorging gezelschapsdieren) • Human technologist (= de schakel tussen gebruikers, opdrachtgevers, makers, leveranciers en andere projectbetrokkenen)
Kenmerken • • • • •
Combinatoriek: allround + service + + manager + operator
• • • •
Synoniemen? EN assistant NL assistent EN developer NL ontwikkelaar EN manager NL beheerder, leidinggevende, voorman, teamleider
Bron 2: Nationale Beroepengids • www.nationaleberoepengids.nl • Beroepen gecategoriseerd – naar de 6 opleidingsniveaus: MBO-, HBO-, WO-, Post-Doc- en MBA – naar 35 sectoren – met loonindicatie
Nationale Beroepengids: HBO • “De genoemde opleidingsniveaus bij de beroepen zijn de opleidingsniveaus die minimaal nodig zijn om een beroep uit te kunnen en mogen oefenen” • fruitplukker en zorgmanager tot klompenmaker en vliegtuigonderhoudsmonteur • maar ook: paardenfluisteraar, minister-president, paus, spion ….
Nationale Beroepengids: HBO • 1.171 Beroepen met opleidingsniveau HBO • Minstens 180 met EN-gehalte: 15,3%
Kenmerken • Samenstellingen NL: grondsteward, programmamanager, motivatiecoach • Combinaties met NL woordvolgorde: hoofd planning, teamleider telesales • Combinaties met EN woordvolgorde + spatie: business analist, callcenter medewerker, fitness instructeur • Leenwoorden EN: headhunter, chiropodist, nurse practitioner, toolpusher
Combinatoriek • business +
• • • • •
+ coach + consultant + developer + executive + operator
service +
+ controller + designer + engineer + manager + trainer
Synoniemen?
• front-office manager [van € 2.000 tot € 3.500]
• frontoffice manager [van € 2.070 tot € 2.500]
Sectoren met hoogste % EN Sector • Betting & Gaming • Banking • Algemeen • Marketing & Communicatie • ICT • Werving & Selectie • Finance • Zakelijke dienstverlening
% EN 57 50 41 51 48 42 39 36
Conclusies • In het domein beroepsbenamingen neemt verengelsing toe • Glijdende schaal van “een beetje EN” tot “100% EN” • Veel EN-benamingen bestaan alleen in Nederland
Kwalificatiedossiers vanaf 2013 • Herziening > eenvoudiger, meer effectief • Algemene kwaliteitseisen gesteld door ministerie OCW > Transparant, herkenbaar, etc. * ‘Aqua en Leisure Host’ verdween in 2012
Sport- en bewegingsbegeleider
