Brandpreventie Jo De Jonghe, Expert Health & Prevention
Quick tour: KB brandpreventie
2
Partiële omzetting: ARAB artikel 52
BS: 28 maart 2014 - KB van 2014 betreffende de preventie van brand op de arbeidsplaats
?
Opbouw KB brandpreventie Risicoanalyse Preventiemaatregelen Specifieke preventiemaatregelen
Het intern noodplan Het brandpreventiedossier Opleiding en informatie Werkzaamheden in de inrichting
4
Risicoanalyse de waarschijnlijkheid van de gelijktijdige aanwezigheid van een brandstof, een oxidatiemiddel en een ontstekingsbron, noodzakelijk voor het ontstaan van een brand;
de arbeidsmiddelen, de gebruikte stoffen, de processen en hun eventuele interacties;
de aard van de activiteiten;
de grootte van de onderneming of inrichting;
het maximum aantal werknemers en andere personen die aanwezig kunnen zijn in de onderneming of inrichting;
de specifieke risico’s eigen aan bepaalde groepen van personen aanwezig in de onderneming of inrichting;
de ligging en de bestemming van de lokalen;
de aanwezigheid van meerdere ondernemingen of instellingen op eenzelfde arbeidsplaats of op een aanpalende arbeidsplaats;
de werkzaamheden uitgevoerd door externe ondernemingen.
Waarschijnlijke scenario’s & omvang van de gevolgen
5
Risicoanalyse
Regelmatig te herzien
6
Preventiemaatregelen • Materiële & organisatorische preventiemaatregelen: • branden te voorkomen; • de veiligheid te verzekeren en indien nodig de snelle evacuatie van de werknemers en alle aanwezige personen op de arbeidsplaats zonder hen in gevaar te brengen; • vlug en efficiënt elk begin van brand te bestrijden om uitbreiding ervan te vermijden; • de schadelijke effecten en neveneffecten van een brand te bepreken; • de tussenkomst van de openbare hulpdiensten te vergemakkelijken.
7
Specifieke preventiemaatregelen Brandbestrijdingsdienst – verplicht voor elke onderneming ongeacht het aantal medewerkers Preventie van brand Evacuatie Brandbestrijding
Beperken van de schadelijke effecten van brand Vergemakkelijken van de interventie van de hulpdiensten Periodieke controle en onderhoud
8
1. Brandbestrijdingsdienst Melding Melden risico’s
Aantal
Meewerken aan RIE Procedures Bijstand aan hulpdiensten
Spreiding Handelen bij waarschuwing Bekwaamheden bestrijden begin van gevaar Opleiding Hulp bij evacuatie
9
2. Preventie van brand • het beperken tot het strikt noodzakelijke van de aanwezige hoeveelheid van deze materialen op de arbeidsplaats; • het opslaan van deze materialen op een passende wijze; • het eerbiedigen van de voorwaarden inzake afstand of afzondering van deze materialen ten opzichte van elke ontstekingsbron; • het beheersen van de omstandigheden waarbij zelfontbranding van stoffen of afvalstoffen kan optreden; • het plaatsen van deze afvalstoffen, in afwachting van hun verwijdering, in passende veiligheidsrecipiënten met een hermetische sluiting; • het regelmatig verwijderen van deze afvalstoffen.
10
3. Evacuatie • Evacuatiewegen • • • •
Doorgangen vrijhouden Uitgang rechtstreeks op een veilige plaats Aantal ifv gebruik, uitrusting, afmetingen arbeidsplaats, aantal personen Uitgerust met veiligheidsverlichting
• Nooduitgangen • • • •
Naar buiten opendraaiend (geen schuif- of draaideuren) Makkelijk en onmiddellijk te openen (niet op slot) Deuren op traject steeds van binnenuit te openen (zonder hulp) Niet geblokkeerd
• Signalering • Conform veiligheids- en gezondheidssignalering • Aan de ingang van het gebouw en per niveau een evacuatieplan te worden voorzien
11
4. Brandbestrijding •
Uitrusting ter bescherming tegen brand = collectief beschermingsmiddel •
•
Aankoopprocedure
Afgestemd op de risico’s • • • • • • • • •
•
de inrichting van de arbeidsplaatsen; de fysische en chemische eigenschappen van de aanwezige stoffen; de arbeidsprocessen en de arbeidsmiddelen; de werknemers die de beschermingsmiddelen moeten gebruiken; het maximale aantal personen dat in het gebouw kan aanwezig zijn; het materieel en het personeel waarover de bevoegde brandweerdienst beschikt; de noodzakelijke voorrijtijd van de bevoegde brandweerdienst; de middelen voor melding, waarschuwing en alarm en de brandblusapparaten moeten geplaatst worden op plaatsen die zichtbaar en gemakkelijk bereikbaar zijn; de waarschuwings- en alarmsignalen en boodschappen zijn voor alle betrokken werknemers goed waarneembaar en mogen noch met elkaar en noch andere signalen verward kunnen worden; de beschermingsmiddelen tegen brand worden gebruikt overeenkomstig de schriftelijke procedures.
12
5. Beperken van de schadelijke effecten
van brand • Gebouw dient ontworpen en gebouwd te zijn, dat in geval van brand: • uitgegaan kan worden van stabiliteit van de dragende elementen en, in voorkomend geval, van de hele structuur van het gebouw gedurende een bepaalde tijd; • het voorkomen en verspreiden van vuur en rook binnenin het gebouw beperkt wordt; • de uitbreiding van de brand naar aanpalende gebouwen vermeden wordt (compartimentering).
ARAB artikel 52 Om dit doel te bereiken, eerbiedigt de werkgever de artikels 52.1.2., 52.1.3., 52.2., 52.3., 52.5.2, 52.5.3, 52.5.4, 52.5.5, 52.5.6, 52.5.7, 52.5.8, 52.5.10, 52.5.18, 52.9.3, 52.14, 52.15.1 en 52.15.2 van het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming, met name de delen die betrekking hebben op de constructie van gebouwen van toepassing binnen artikel 52. 13
6. Tussenkomst hulpdiensten • Vergemakkelijken tussenkomst openbare hulpdiensten • INTERVENTIEDOSSIER • de elementen van het brandpreventiedossier (voor de inhoud van het brandpreventiedossier verwijzen we naar het desbetreffende hoofdstuk verder in deze commentaartekst) • de locatie van de elektrische installaties; • de locatie en de werking van de sluitkranen van de gebruikte fluïda; • de locatie en de werking van de ventilatiesystemen; • de locatie van de branddetectiecentrale.
14
7. Periodieke controle & onderhoud • De controles en onderhoudsbeurten worden uitgevoerd overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant of de installateur • Bij gebrek aan strengere voorschriften vanwege de fabrikant of de installateur, tenminste één keer per jaar gecontroleerd • Bekwaamheid - bevoegdheid
• de gas-, verwarmings- en airconditioningsinstallaties: • in goede staat worden gehouden; • periodiek worden gecontroleerd
• Aantoonbaarheid: De data van deze controles en de vaststellingen gedaan tijdens deze controles moeten bewaard worden
15
Intern noodplan • Geschreven instructies betreffende brand dienen opgenomen te worden in het Intern Noodplan: • het gebruik van de middelen ter bescherming tegen brand; • de uitvoering van de taken toevertrouwd aan de interne dienst voor preventie en bestrijding van brand; • de evacuatie van de personen; • de evacuatieoefeningen; • de informatie en de opleiding van de werknemers.
• Deze procedures worden ‘voor gezien’ getekend door de preventieadviseur die de leiding heeft van de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk.
16
Brandpreventiedossier - Beleid • • • • • • • • • • • •
het document waarin de resultaten van de risicoanalyse en de preventiemaatregelen zijn opgenomen; het bewijs van de onderhoudsbeurten en van de controles van de middelen ter bescherming tegen brand, van de gas-, verwarmings- en airconditioningsinstallaties en van de vaststellingen gedaan tijdens die controles; de vaststellingen gedaan naar aanleiding van de evacuatieoefeningen; een lijst van de beschermingsmiddelen tegen brand die beschikbaar zijn op de arbeidsplaats en hun situering op een plan; het document dat de organisatie van de interne dienst voor preventie en bestrijding van brand beschrijft; de procedures (of het intern noodplan waarin de procedures zijn opgenomen); de lijst van individuele afwijkingen toegestaan op basis van artikel 52 van het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming; het evacuatieplan; de adviezen en verslagen van de bevoegde preventieadviseur en in voorkomend geval van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer; de adviezen van het Comité; de adviezen van de bevoegde hulpdiensten; de vaststellingen gedaan naar aanleiding van de evacuatieoefeningen.
17
Informatie en opleiding •
Informatie aan werknemers en HL • • • • •
•
de risico’s op brand; de preventiemaatregelen; de waarschuwings- en alarmsignalen; de evacuatie; de maatregelen die genomen worden in geval van brand.
Opleiding • de bekwaamheid een gedrag aan te nemen dat van die aard is om het ontstaan van een brand tijdens de uitvoering van hun taken te voorkomen; • de bekwaamheid om op gepaste wijze te reageren in geval van de ontdekking van een brand of de aanwezigheid van rook; • de bekwaamheid om de waarschuwing te geven; • het begrijpen van de waarschuwings- en alarmsignalen; • de bekwaamheid om, in geval van alarm, de instructies betreffende de evacuatie te volgen en correct toe te passen.
18
Uitvoering van werken in het gebouw Informatieuitwisseling: “werken met derden” • de risico’s die voortvloeien uit: • • • •
de inrichting van de lokalen; de stoffen die opgeslagen zijn of behandeld worden; de nabijheid van gevaarlijke installaties; de activiteiten van de onmiddellijke omgeving;
• de preventiemaatregelen; • De bedrijfseigen informatie inzake brand: • • • •
De risico’s op brand; De preventiemaatregelen; De waarschuwings- en alarmsignalen; De maatregelen die genomen worden in geval van brand.
• AANTOONBAARHEID: werkvergunning/vuurvergunning
19
Risicoanalyse praktisch
20
RIE: ARAB art 52 vs KB brandpreventie
Aanpak regelgericht
- Nauwelijks relatie met risico’s - Statisch - Standaard brandverloop - Nodigt uit tot toepassen - Integraliteit is mogelijk - Beveiligingsopties: passief - Niet toegerust op gelijkwaardigheid - Menselijk gedrag speelt geen/weinig rol
Aanpak scenariodenken
- Relatie met risico’s voorwaardelijk - Dynamisch - Natuurlijk brandverloop - Dwingt tot nadenken - Integraliteit is verankerd - Beveiligingsopties: ook actief - Toegerust op gelijkwaardigheid - Menselijk gedrag speelt rol
21
Scenariodenken • Definitie • “Een brandscenario is een theoretische beschrijving van een reëel voorstelbare brand aan de hand van een aantal vooraf geselecteerde factoren die de ontwikkeling en het verloop van een brand (en rook) bepalen met als uitkomst de gevolgen van deze brand voor de personen in het gebouw, de inventaris van het gebouw en het gebouw zelf”
22
Risico’s bij brand toenemend risico
groot R4
R2
onacceptabel
• Risico-perceptie • Risico-acceptatie
gevolg R1
R3
verwaarloosbaar
klein
klein
groot kans
23
Beheersing van brandrisico’s • Kader: • Vlinderdasmodel • Reductie van risico’s Kerngebeurtenis
• Middel: • Scenario’s / oorzaakgevolgrelaties
• Kansreductie • Effectreductie
Brand
Oorzaken
Gevolgen
Verdedigingslinie : brandbeveiligingsvoorzieningen en -maatregelen
24
Kans- en effectenreductie Kansreductie
Effectreductie
Veiligheidsbewustzijn verbeteren
Blusmiddelen toepassen
Product- en installatieveiligheid verbeteren
Blusinstallatie toepassen
Onderhoud voorzieningen en maatregelen optimaliseren
Brandmeldinstallatie en snelle interventie
Onbrandbare materialen toepassen
Adequate inrichting BHV
Voorlichting en educatie gebruiker
Ontruimingsplan hebben en beoefenen
25
Mens centraal stellen • Mens centraal stellen: • zowel bij kans als bij gevolg • zelfredzame gedrag is bepalend
Zelfredzaamheid bij brand is het menselijk vermogen om signalen van gevaar waar te nemen en te interpreteren, en om beslissingen te nemen en uit te voeren die gericht zijn op het overleven van een brandsituatie.
26
Brandrisico • Risico reduceren tot maatschappelijk aanvaardbaar niveau van brandveiligheid • In relatie tot de hoofddoelen: • • • •
Het voorkomen van brand Het veilig vluchten bij brand (ontruimen/redden) Het beheersen van brand (geen schadepreventie in gebouwen) Het veilig en effectief optreden bij brand (BHV en brandweer)
27
Brandrisico • Risicofactoren in 1e instantie • Gebouw • Omstandigheden van verblijf
Menselijk gedrag
• Risicofactoren in 2e instantie • Gebruik
De meest effectieve methode van risicoreductie is de kans op brand zoveel als mogelijk te beperken. Als er geen brand ontstaat, zijn er immers ook geen gevolgen
28
Brandrisico Risico-onderwerpen
Risicofactoren (1e instantie)
Gebouw
Hoog Ondergronds Bijzonder bouwvolume Grote onverdeelde oppervlakken Complexe indeling
Omstandigheden van verblijf van mensen
Slapend aanwezig Niet zelfstandig in staat te vluchten Hoge bezetting
Onbekend aanwezig
29
Brandrisico
Risico-onderwerpen
Risicofactoren (2e instatie)
Gebouw
Belemmering vluchtroutes
Inventaris
Snelle branduitbreiding, bijv. opslag van brandbare of oxiderende stoffen/mengsels
Proces
Brandversnellend, explosie (Atex – zones)
30
Overzicht methodes • • • • •
Basisaanpak Checklist Agoria Prebes ISO/TS 16732 – 16733
31
Analysemethoden • Kwalitatief • Controlelijst
• Kwantitatief • Statistische gegevens
• Semi-kwantitatief • Contolelijst/risicoinschatting (kans/gevolg)
32
Basisaanpak • Vuurdriehoek • O2 • Brandstof Brandlast • Energie
Combinatie
• Op plan • Bv. FSRA
33
34
Checklist • Basis: • Regelgeving
• Voordeel • Eenvoudig in gebruik
• Nadeel • Complexe regelgeving • Niet in de lijst … niet gezien … • Opgelet met “perfect legaal onveilig
35
Checklist -vb Identificatie van de gevaren Beleid
1 1 2 3 4 6 7 9
10 11 13 14
Werd er in uitvoering van het KB Brand van 28/03/2014 een brandpreventiedossier opgemaakt Beschikt het bedrijf over een intern noodplan en de schriftelijke procedures overeenkomstig Art 22 van het KB van 27/03/1998 Beschikt het bedrijf over een interventiedossier voor de openbare hulpdiensten volgens Art 22 van het KB van 28/03/2014 Is het management betrokken en zijn er registraties van periodieke vergaderingen betreffende de brandveiligheid Wordt het intern noodplan en het interventiedossier regelmatig bijgewerkt en geactualiseerd op periodieke basis Werd voor het opmaken van het intern noodplan beroep gedaan op de bevoegde brandweerzone Wordt er voor onderaannemers die werken uitvoeren met een brandrisico, een vuurvergunning opgemaakt met bijkomende Zeer groot maatregelen Da t werknemers er a a nzi enleni jke Zijn de nodige maatregelen genomen voor rookvormi ng Titel en bra nd I, IX onderaannemers die alleen tewerkgesteld zijn (ARAB II Hfdst onts taa t - art 54 ter) Worden er door de hiërarchische lijn observatierondes gemaakt in functie van de brandpreventiemaatregelen Groot Zijn er evacuatieplannen en zijn ze opgemaakt conform Art 14 van Da t er rookvormi ng en van het KB Brand nd onts taa t Zijn er afspraken gemaakt betreffendebra informatieverstrekking aan de openbare hulpdiensten, personeel, pers, etc…
K A N S
NVT
JA
NEEN
Beschrijving risico/scenario
Risicocategorie Kans Gevolg Cat
Advies / Maatregelen
0 0 0 0 0 0 0
4
8
12
0
16
0
3
6
9
0
12
0
Beperkt Da t er rookvormi ng met een begi n va n bra nd onts taa t
2
4
6
8
Uitzonderlijk Da t er rookvormi ng door een begi n va n bra nd onts taa t
1
2
3
4
Miniem Er i s een mi ni eme ka ns op rooki nha l a tie en/of bra nds cha de
Belangrijk Li chte rooki nha l a tie en l i chte bra nds cha de zi jn mogel i jk
Ernstig Rooki nha l a tie, l i chte bra ndwonden en bra nds cha de zi jn zeker mogel i jk
Zeer Ernstig Rookvergi ftigi ng, bra ndwonden en a a nzi enl i jke tot compl ete bra nds cha de zi jn
36
Agoria - methode • Combinatie van • Basisaanpak • Checklist • Semi - kwalitatief
37
Agoria - Inventarisatie
38
Agoria – Stap 1: identificatie
39
Agoria – Stap 2: Defineer het brandrisico volgens scenario
40
Stap 3 & 4: genomen en te nemen maatregelen: brandpreventie
41
Stap 5 & 6 : genomen en te nemen schade reducerende maatregelen
42
ISO/TS 16732 – 16733 • ISO/TS 16732 Fire safety engineering Guidance on fire risk assessment* • ISO/TS 16733 Fire safety engineering Selection of design fire scenarios and design fires
43
ISO/TS 16732 • 3.12 - fire risk assessment • well-defined procedure for estimation of the fire risk • associated with a building design, other design, or other subject of study, • and for evaluation of the estimated fire risk • in terms of a well-defined criterion of acceptable risk
44
ISO/TS 16732 • Algemeen schema
Figure - Fire risk management flow chart - ISO 16732 45
ISO/TS 16733 • Scenario • • • • •
de brand initiatie de groeifase de ontwikkelingsfase de uitdooffase in combinatie met de rook- en branduitbreiding
46
ISO/TS 16733 • Doelstelling en aanvaardbaarheidscriteria vastleggen • Wat is het onderwerp van de oefening? • Wat is aanvaardbaar? • # personen • Materiële schade • …
• 10 stappen procedure uit 16733
47
ISO/TS 16733 - overzicht Nature of facility Identifiction of all possible fire scenario’s Sources of fires Create fire scenario clusters
For each cluster: select scenarios to become design fire scenario’s
For each design fire scenario: select relevant parameters for design fire(s)
Figure : Selection of design fire scenarios and design fires
48
ISO/TS 16733 – 10 stappen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Plaats van ontstaan van de brand Type brand Mogelijke brandgevaren (ontstekingsbronnen) Systemen met een impact op de brand Respons van de aanwezigen Gebeurtenissenboom Beschouwing – waarschijnlijkheden Beschouwing – gevolgen Risico-ranking Eindselectie en besluit
49
ISO/TS 16733 – gebeurtenissenboom Ontdekking begin van brand door aanwezigen tijdens de werkuren
Begin van brand
Moment van begin van brand
1
0,9
0,9
Manuele detectie (drukknop of GSM)
Geslaagde interventie door aanwezigen
Automatische detectie
Geslaagde interventie interventieploeg
Melding naar brandweer
Geslaagde interventie brandweer
Geen uitbreiding naar Pl17
Waarschijnlijkheid
Scenario
W 0,7
0,5 0,5
0,5
0,5
R 1,00 plaats begin van brand
0,1985
A2
5,00 kleine uitbreiding
0,0298
A3
10,00
0,8
0,0128
A4
20,00 afdeling verloren? Eventueel ook schade 0,25515 Pl
0,2
0,0060
A5
0,3 0,7
G
Risico WxG
A1
0,7 0,3
Gevolgen (commentaar)
0,5670 0,7 0,3
Gevolgen (omvang schade)
100,00 Productie buiten dienst
0,567 0,99225 0,297675
0,59535
0,0128
10
0,13
0,4
0,0119
20
0,24
0,6
0,0179
100
1,79
50
Aandachtspunten risicoanalyse • Kwantitatief: meestal niet haalbaar • Gebrek aan statistieken • Prijs
• Kwalitatief: • Kwaliteit is evenredig met de kennis in de werkgroep • Vooral inzicht verwerven door een gestructureerde & gedocumenteerde aanpak
51
KB brandpreventie ARAB – art. 52 Brandpreventienormen
52
FCB - “Fireforum Certified Building” certificaat • Brandveiligheid = • • • •
∑ ontwerp + infrastructuur + visie + organisatie
• Fireforum Certified Building = “bewijs van blijvende aandacht” voor brandveiligheid • De eigenaar of exploitant doet méér dan wat de wet voorschrijft. • Het getuigt van een brede brandveiligheidsvisie. • De inspanning van de exploitant wordt gevalideerd door een externe instantie.
53
Waarom het FCB aanvragen 1. Omdat u de veiligheid van uw medewerkers en uw goederen hoog in het vaandel draagt. 2. Omwille van de bedrijfscontinuïteit. 3. Omdat u uw continue inspanningen voor brandveiligheid zichtbaar wil maken. 4. Omdat het certificaat uw positie versterkt in gesprekken met brandweer en vergunnende overheden. 5. Omdat u hiermee als werkgever bewijst dat u tegemoetkomt aan de nieuwste wetgeving inzake brandveiligheid.
54
Dank voor uw aandacht
