BRABANTSE ARDENNEN. VLIER Glimwormen. Wandelen in de. ' natuur. . voor ^ iedereen. R E S E R V A T E N? _ x AFGIFTEKANTOOR GENT X

:hriff v a n Natuurre! ing nr.3

AFGIFTEKANTOOR GENT X

Wandelen in de

BRABANTSE ARDENNEN VLIER G lim w o rm e n

' natuur . voor natuur

RESE R V A T E N ?

— ^'

iedereen _

x

V oorp agin a

in Werk voor de boeg

Z w a n e b lo e m Foto:M ichel D ecker

E ditoriaai

2

W a n d elin g

4

B e e r s e l: B r a b a n t s e A r d e n n e n S ie f Boogaerts & Piet O nnockx

O p k ik k er

IO

V lier

12

Jan H eyvaert & H erm an Stieperaere Een r e g e e r p e r io d e is te n ein d e, e e n v o l g e n d e begint. Tijd v o o r e e n balans! In d e v o o rb ije ja re n w e rd e n — eindelijk — m o g elijk h ed en g esc h a p en v o o r een v o ld ra g e n n a tu u rb e le id . H e t nieuw e ‘na-

A llen d a a rh een

16

N acht

BirdLife In tern ation al

18

W im Van den Bossche

tu u r d e c r e e t’ v o e rd e te rm e n in zoals ‘z o rg p lic h t’ e n ‘V laam s Ecologisch N e t

C u r sie f

w e rk ’. H e t re ik te o n s h e t n ieu w e in s tr u m e n t ‘n a tu u rin rich tin g ’ aan, w a a r

M ic h e l, J e a n - P i e r r e e n d e a n d e r e n Jan H eyvaert

19

d o o r de g ro te m iddelen van d e ruilverkaveling (ik h u iv er n o g ste e d s b e h o u d e n n atu u ro n tw ik k elin g k u n n e n w o rd e n ingezet.

D e m e n s a c h te r N a tu u r r e se r v a te n v zw

B ovendien w e rd e n e e n aantal belangrijke u itv o e rin g sb e slu iten van dit

G i l b e r t C a p e lle n S te f Boogaerts

ais ik aan d e e e r s te ruilverkavelingen te ru g d e n k ) nu o o k v o o r n a tu u r

20

n ieu w e d e c r e e t g e n o m e n — re e d s m e e r dan 25 ja a r W e t o p h e t N a tu u rb e h o u d o p lev erd e. O o k h e t R u im telijk S tru c tu u rp la n V laanderen

K risK rasN atu u r

22

s tru c tu u r. 38 0 0 0 ha nieuw e n a tu u rg e b ie d e n en 10 0 0 0 ha b o s u itb re i

M id d elp u n t

24

ding m o e te n in d e g e w estp la n n e n w o rd e n o p g e n o m e n . Z o w e l inzake

P a p e n b ro e k S te f Boogaerts

o m v a t b in d e n d e bepalingen ro n d d e afbakening van d e natuurlijke

R uim telijke O rd e n in g ais inzake N a tu u rb e h o u d w e rd e n d u s bakens v e rz et.

O p e n N a tu u rd a g en

26

d e to e p a ssin g van h e t o u d e k u n n e n w e b e te r z w ijg en ,terw ijl d e bai

G lim w o r m e n

28

van h e t n ieu w e (tijdelijk) n a a r E u ro p a w e rd d o o rg e s p e e ld . O m z e k e r g e en o n te v re d e n k ie z ers te m aken . . . In tu ssen blijft v o o r n a tu u r en

Raphaël D e Cock

m ilieu w el k o s tb a re tijd v e rlo re n gaan, O o k d e d iscu ssies o v e r d e af

K risK rasN atuur & M ailbox

30

je sm a a t uitbreiding van n a tu u rg e b ie d e n aan b o d k w am , v o o rsp e lle n

In terv iew

32

w einig g o ed s.

Jan O o s te r w ijk ( N a t u r e & D is c o v e r ie s ) S te f Boogaerts

H e t m e s td e c re e t d a a re n te g e n had n ie t zo v eel w in d in d e zeilen. O v e r

N a tu u r w o r d t in h e t

z e m o o i, aan tre k k elijk , g ro e n e n le e fb a a r is.W ij

m igen p e rm a n e n t d e re a lite it van V laam se é n in te rn a tio n a le reg le

P u u r N a tu u r

m e n te rin g e n neg eren .T elk en s w e e r stellen z e afsp rak en in vraag en

S tr a n d S te f Boogaerts & Patrick Storms

34

p ra c h tig e s ta d , m a a r nog

G r o e n e W in k e l

36

D e n ieu w e V laam se reg erin g h e e ft d u s n o g w e rk v o o r d e boeg. Z e

A llen d a a rh een

38

m o e t o o k o p h e t te rre in w a arm ak e n w a t in d e c r e te n e n b eslu iten

V lin d e r s

w o r d t bepaald. D it v ra a g t o o k veel c re a tiv ite it van d e afdeling N atuur, h e t In stitu u t v o o r N a tu u rb e h o u d e n o o k van e e n v ereniging zoals

h e b b e n M ec h e le n te rz a k e e v en o p d e r o o s t e r gelegd:

d a t d e z e ta k tie k v o o r d e n a tu u r z e e r n e fa st is. D e g e sta g e a c h te ru it gang van d e n a tu u r is d u s nog lang n ie t g e sto p t.

w e l d e g elijk in d e stad w o n e n , o p v o o rw a a rd e dat

s te e d s o p n ie u w v a st d a t — alle p o litie k e afsp rak en te n s p ijt— s o m

hollen ze c o m p ro m issen s te e d s v e r d e r uit. Ik h o e f u n ie t te zeggen

s te d e lijk m ilieu s te e d s b e la n g rijk e n M e n se n willen

bakening van hetV E N e n e n k ele gew estplanw ijzigingen, w a a r m o n d

Bij d e u itv o erin g van die m o o ie id e e ën o p h e t te r r e in s tellen w e dus

Natuur in Mechelen

W a n d e lk a len d e r

40

N a tu u r in d e stad

44

h é él veel w e r k aan de w i n k e l ...

Blz. 44

N a tu u rre s e rv a te n vzw. H e t is al lang mijn o p re c h te m en in g d a t h e t n a tu u rb e h o u d in V laan d eren alleen v o o ru itg e h o lp e n w o rd t d o o r een s te r k e ban d tu sse n d e z e d rie a c to re n . O n z e vereniging is s te e d s e e n k ra c h tig e p le itb e z o rg e r g e w e e st, z o w el v o o r d e o p ric h tin g van h e t

M e c h e le n S te f Boogaerts

In stitu u t ais v o o r d e v e rste rk in g van d e afdeling N a tu u r. Som m igen d e n k e n e r aan o m d e z e jo n g e a d m in istra tie sam e n t e v o e g en m e t d e afdeling Bos e n G ro en .W i) blijven e r e c h t e r van o v e rtu ig d d a t alleen e e n k rach tig e, afzo n d erlijk e b eleid safd elin g N a tu u r e e n w a a rb o rg is

Glimwormen

o m d e belangen van h e t n a tu u rb e h o u d o p tim a a l te g a ra n d e re n . O o k tu s se n tw e e gelijkw aardige m a a r onafh an k elijk e p a rtn e rs kunnen

Bij v ro e g s la p e rs is hij w e llic h t

noo d zak elijk e afsp rak en o v e r a a n k o o p b e le id ,e d u c a tie v e c e n tra ...

o n b e k e n d . A v o n d w a n d e la a rs

g o e d fu n c tio n e re n . H e t veiligstellen van d e to e k o m s t van h e t n a tu u r b e h o u d b in n en AM INAL w o r d t d u s re e d s e e n e e r s te t e s t v o o r de n ie u w e V laam se regering. W ij kijken e r m e t veel belangstelling naar uit.

d a a r e n te g e n h e b b e n zich o n g e tw ijfe ld al v a ak a fg e v ra ag d w a t z o ’n g lim w o rm nu e igenlijk is e n h o e hij z o ’n p ra c h tig lichtsignaal p r o d u c e e r t. U IA -w e te n s c h a p p e r R aphaël D e C o c k v e r te lt e r u graag

Walter Roggeman voorzitter Natuurreservaten vzw

meil999 2

h e t fijne over!

Blz. 28 NATUUR

^-R E S E R V A T E N -

N a tu u rre s e rv a te n vzw Vereniging voor n a tu u rb e h o u d in V laanderen M eer en b e t e r e n atuu r in V la a n d eren S in d s 19 5 1 z e t N a t u u r r e s e r v a t e n v z w z ic h m e t h a r t e n zie l in v o o r a lle n a t u u r in V la a n d e r e n . N a d e a a n k o o p v a n d e S n e p k e n s v ijv e r in L i c h t a a r t — h e t e e r s t e V la a m s e n a t u u r r e s e r v a a t d a t d o o r e e n p r i v a t e n a tu u r v e r e n ig in g w e r d a a n g e k o c h t — v o lg d e n n o g v e le a n d e r e g e b i e d e n . Z o b e h e e r t o n z e v e r e n ig in g m o m e n t e e l b ijn a 2 3 0 n a t u u r r e s e r v a t e n

S am en go ed

v o o r m e e r d a n 6 10 0 h a, w a a r v a n r u im d e h e lft in e ig e n d o m . O n s r e s e r v a te n a r e a a l t e l t g r o t e , b e k e n d e n a t u u r r e s e r v a t e n ais d e B la n k a a r t .d e Kalk e n s e M e e r s e n , h e t M e c h e ls B r o e k , d e D o o d e B e m d e .d e D e m e r b r o e k e n , h e t H a g e v e n , d e M a te n , d eV allei v a n d e Z w a r t e B e e k e n h e t V o e r e n s e A l t e n b r o e k . M a a r N a t u u r r e s e r v a t e n v z w s c h e n k t o o k a a n d a c h t a a n d e 'k le i n e r e n a t u u r ' in u w b u u r t : k l e i n e r e n a t u u r g e b i e d j e s , e e n b o m e n r i j , h o u t k a n t, b e e k o f w e g b e r m

N a t u u r r e s e r v a t e n v z w d r a a g t z o r g v o o r h e t h e le

la n d s c h a p .

N a tu u r v o o r Ied eree n N a t u u r r e s e r v a t e n v z w t e l t in m id d e ls ru im 4 0 0 0 0 l e d e n A lle m a a l g e w o n e V la m in g e n z o a ls u e n ik. V la m in g e n d ie v in d e n d a t n a t u u r b e la n g rijk is, d ie n a t u u r w ille n b e h o u d e n v o o r o n s , e n v o o r al w ie n a o n s k o m t 4 0 0 0 0 V la m in g e n o o k d ie h o u d e n v a n e e n flinke w a n d e lin g in o n z e m o o i e n a tu u rg e b ie d e n

D i e h e t o p p rijs s t e l l e n d a t d e g e b ie d e n v a n N a t u u r r e

s e r v a t e n v z w in g r o t e m a t e o p e n s t a a n v o o r b e z o e k e r s

D i e g e b r u ik m a

k e n v a n d e w a n d e l p a d e n , d e v o g e lk ijk h u tte n , b e z o e k e r s c e n t r a e n in fo p a n e le n d i e N a t u u r r e s e r v a t e n v z w b o u w t o m h e t d e b e z o e k e r m a k k e lijk e n aan g en aam te m aken. 'N a t u u r v o o r I e d e r e e n ' is bij N a t u u r r e s e r v a t e n v z w d u s m e t z o m a a r e e n s lo g a n . H e t is d e to ta a lv is ie w a a r m e e o n z e v e r e n ig in g i n V la a n d e r e n a a n

Wandelen in Beersel W e llic h t is d e z e s t r e e k — o p h e t H a lle rb o s na — bij v e le n v o ls tr e k t o n b e k e n d .

n a tu u rb e h o u d w e rk t

R u im te v o o r N a tu u r N a t u u r r e s e r v a t e n v z w z e t z ic h b o v e n d i e n n i e t a lle e n v o o r z 'n e ig e n n a

V o lk o m e n o n te r e c h t! H e t la n d sc h a p is e r o v e rw e ld ig e n d .d e n a tu u r e r g m o o i e n

t u u r t e r r e i n e n in. V o o r N a t u u r r e s e r v a t e n v z w is a lle n a t u u r b e la n g rijk

w a a rd e v o l. R e d a c te u r S te f B o o g a e rts e n d e B e e rs e ls e n a t u u r b e s c h e r m e r P ie t

D a a r o m d r in g e n w e e r bij d e o v e r h e i d v o o r t d u r e n d o p a a n o m z o r g t e

O n n o c k x h e b b e n d e w a n d e lin g a lv a st m e t v eel p le z ie r v o o rg e d a a n .

d r a g e n v o o r w a tV la a n d e r e n a a n n a t u u r r e s t V ia n i e u w e w e t t e n , e x t r a g e ld e n i n z e t v a n m e e r m e n s e n k a n d e V la a m s e o v e r h e i d h e t V l a a m s e n a

Blz. 4

t u u r b e l e id v o r m e n Ín h o u d g e v e n . D e o v e r h e i d m o e t n a t u u r r u i m t e en to e k o m s t geven D a a r o m o r g a n i s e e r t N a t u u r r e s e r v a t e n vzw , s a m e n m e t A m in a l afd elin g N a tu u r , d e c a m p a g n e R u im te v o o r N a tu u r . H e t N a t u u r d e c r e e t e n h e t R u im te lijk S tr u c t u u r p l a n V l a a n d e r e n le g g e n e e n s te v ig e b a s is v o o r e e n e ffic ie n t n a tu u r b e l e i d S a m e n m e t d e V la a m s e o v e r h e i d w il N a t u u r r e s e r v a te n v z w w e r k m a k e n v a n d e v e r d e r e invulling e n u itv o e r i n g v a n d e z e h i s to r i s c h e in itia tie v e n .

BirdLife In tern a tio n a l N a t u u r r e s e r v a t e n v z w w e r k t m e t a lle e n a a n d e

V

B ird L ife 1 VT h RN ATI o N A L

n a t u u r in V la a n d e re n . A is V la a m s e p a r t n e r v a n B ird L ife I n t e r n a t i o n a l ,e e n w e r e l d o m s p a n n e n d e n a t u u r b e s c h e r m in g s o r g a n i s a t i e , w e r k t N a tu u r r e s e r v a t e n v z w o o k o p w e r e ld s c h a a l m e e aan

h e t b e h o u d v a n n a t u u r w a a r d e n e n b i o lo g is c h e d iv e r s ite it.

NATUUR RESERVATEN*

Koninklijke S in t-M aria straat 105 1030 S c h a a rb e e k tel. 0 2 /2 4 5 43 00 fax 0 2 /2 4 5 39 33 E-mail: n r @ b it s e r v .c o m of n a tu u r r e s e r v a te n @ b i ts e r v .c o m

Vlier

V EREN G IN G v oo r N A TJU8BEHOUO in VLAANDtREN

Erg ge lie fd is d e V lier d o o r g a a n s n iet.V aak w o r d e n h e m zelfs alle rle i m a g is c h e e ig e n s c h a p p e n to e g e s c h re v e n .T o c h is h e t e e n e rg b o e ie n d e e n w a a rd e v o lle p la n t.Ja n H e y v a e r t e n H e r m a n S tie p e r a e r e ‘flie re flu ite n ’ v o lu it o v e r fluitjes,

N a tu u rre s e rv a te n v zw w o rd t s tr u c tu r e e l g e s te u n d d o o r

s iro o p , m o s s e n e n a lle a n d e r e d in g e n d ie je o v e r d e z e V lie r wil w e te n .

Blz. 12

ELECTRABEL E en

N ATU U ^reservaten j u li 1999

en

al

energie

voor

u.

3

Heuvelende charme ten zuiden van Brussel D e Brabantse Ardennen: m eer dan een d ecor voor wielerwedstrijden

tekst: Stef Boogaerts foto:

4

Piet Onnockx, Wim Roobaeii & Mare Provost

D a t e r t e n z u id e n van B ru ssel n o g e e n stu k je o n v e rv a ls t V la a n d e re n ligt, zal bij v e le V la m in g e n o n b e k e n d zijn. En h o e d a t v e rg e te n lapje e r dan w el m a g u itz ie n — d a t is v o o r d e m e e s te n o n g e tw ijfeld e e n n o g veel g r o te r raa d se l. D a t is z o n d e r m e e r ja m m e r, w a n t d e sc h o o n h e id van d e z e B ra b a n ts e A rd e n n e n k e n t in V la a n d e re n nau w elijk s h a a r gelijke.

NATUUR ^RESERVATEN:

m aar ook het mooie, m et p rach tige beekvalleitjes d o orsneden H allerbos d o et m e e r d an ee n duit in het zakje. V erder liggen e r verspreid in het heuvelende g e b ie d nog diverse Biabantse bossen, wat d e reg io m eteen e e n d onkergroen cachet geeft. Bovendien zorgt d e afwisseling van kalkrijk löss en zand voor ee n bijzonder rijk ecologisch palet. W itte rapunzel, W rang w ortel enV oorjaarshelm bloem profiteren volop van d e kalk — je treft ze eld ers inV laanderen bijgevolg niet of nauwelijks aan. Het zand zorgt d an w eer voor fraaie m aar d o o r b eb o ssin g en b ebouw ing bijna volledig ver dw enen schrale h eid eg e b ie den. Plaatsnam en ais Rilroheide, D estelheide en Solheide bew ij zen dat het ooit h éé l anders is g e w e e s t... Tot slot schen k en natuurlijk ook d e heuvels d e z e streek een bij zondere ch arm e — d e talrijke, d ie p e en natuurrijke holle w e gen, om zoom d d o o r dikke b e u ken of Robinia's, zijn daarvan e e n toevallig m aar e rg gelukkig gevolg.

Regionaal Landschap

Ten z u id en van B russel liggen d e ‘B rab an tse A r d e n n e n ’ — e e n prach tig h eu v ele n d en e r g bosrijk g eb ie d . D e a a n w e zig h eid van ta llo z e b ron n en en d e a fw isse lin g van kalkrijke lö ssb o d e m s en za n d z o r g en b oven dien v o o r e e n fa scin eren d e c o lo g is c h palet.

G rosso m odo verdelen we d e streek in twee: d e la ag g eleg en Zennevallei e n het heuvelende landschap aa n d e rand ervan. Ooit b e z o rg d e d e industrie in d e Zennevallei d e streek grote rijkdom, nu getuigen leeg staan d e g eb o u w en van dat rijke ver leden. Het kanaal Brussel-Charleroi en d e E 19 h e b b e n zich b rutaal naast d e Z enne g e n e s teld, d e TGV doet dat m om en teel n o g e e n s over. Ecologisch h e b b e n d ie activiteiten natuur lijk d ie p e sp o ren nagelaten. Wij

NATUUR reservaten j u li 1999

hijsen ons bijgevolg liever d e charm ante heuvels in: e e n klim van 40 m e ter tot ver boven d e h o n d erd — voor g eoefen d e kui ten!

H euvels, bossen en holle w egen In tegenstelling tot het Pajottenland aan d e overkant van d e Z enne is dit g e b ie d bijzonder bosrijk, b o srijker zelfs d an het g em id d eld e inV laanderen. Van zelfsprekend heeft het Zoniënw oud d a a r veel m e e te maken,

Dat zo'n streek, op e e n b o o g scheut van d e uitdeinende Eu ro p ese hoofdstad, ook op toeristisch-recreatief vlak h eel wat te b ie d e n heeft, is m e e r dan d ui delijk. Dat h e b b e n ook d e m en se n van h et d o o r N atuurreser vaten vzw o n d ersteu n d e Regio naal L andschap Zenne, Zuun en Zoniën z e e r g o e d b egrepen. Natuurlijk b e h e e rt N atuurreser vaten vzw in d e z e regio enkele fraaie natuurreservaten: de K wadebeekvallei in Sint-Genesius-Rode, d e O u d e Zuun in Sint-Pieters-Leeuw ... D eze re gio heeft d us veel m e e r te b ie d en dan alleen het om z'n W ilde hyacinten alom b ek e n d e Haller bos! W e b e p e rk e n ons hier ech ter tot Beersel, d e g em ee n te waar w e straks e e n prach tig e wandeling willen maken. Bij natuurliefheb b ers het b e k e n d st is wellicht d e Duling, het kalkrijke m o erasg e b ie d d at zich helem aal b en e d en in d e d ie p e vallei van d e Rilroh e id e b e e k heeft genesteld. Dat g e b ie d is eig en d o m van het Vlaams Gewest, m aar wordt ree d s jaren d o o r lokale natuurverenigingen (o.a. N atuurreser vaten vzw) b eh eerd . In diezelfde om geving bouwt ook N atuurreservaten vzw aan e e n bijzonder fraai project: Rilroheidebos. Makkelijk aanko p e n is het hier niet. De gronden zijn p ep e rd u u r — zonder d e

ruim e steun van d e Provincie Vlaams-Brabant én van d e g e m een te Beersel zou het ons nooit lukken!

Rilroheidebos Het Rilroheidebos ligt op d e steile flanken van d e Zoniënbosbeekvallei. Het prachtige b o s van Zevenbronnen — net over d e g rens m et h et Waals-Braban tse Braine-l'AUeud — ligt vlakbij, het H allerbos wat v er der. O p het h o gergelegen, zandige plateau vinden Valse salie, Stekelvaren, Hondsdraf, Bosane m oon ... beschutting o n d er d e m engeling van aangeplante p o pulieren, d en n en en b erk en en spontaan o p g esch o ten Zomereiken, H aagbeuken en Zoete kersen. W aar d e A m erikaanse vogelkers wordt gekapt, steken jo n g e heideplantjes spontaan d e kop op. N aarm ate we van d e helling af dalen vinden w e m e e r leem in d e bo d em . H elem aal onderaan is het bijzonder nat — e e n g e volg van d e overvloed aan kwel water. R euzenpaardenstaart, M oerasdistel, M oeraszegge, Slanke sleutelbloem , Eénbes, Bosbingelkruid en Boshyacint lusten dat wel! In d e natte b ro ek b o ssen vinden we ook M oesdistel, Gevlekte aronskelk en D agkoekoeksbloem , langs d e b eek ran d groeit het zeldzam e Paarbladig goudveil. De b e e k bewijst hoe m ooi e e n b e e k wel kan zijn: schitterende structuur, zuiver water, veel afwisseling van d ie p e e n o ndiepe p la a ts e n ...

Steenputbeek Liet het kalkrijke m o erasg e b ied je in d e vallei van d e Keste rb e e k m aken we straks, tij d en s onze wandeling, uitge b reid kennis. Ook in d e vallei van d e Steen p u tb e ek heeft N atuurreservaten vzw m e er dan 10 h a in eigen dom: loofbos en bronweilanden. Vooral het loofbos is in d e lente d e m oeite m e e r d an waard, m et d e uitbundige bloei van o nder an d ere Boshyacint, Goudveil, W itte rapunzel, D aslook en Bos anem oon. In d e z e e r zuivere S teenputbeek vinden we zelfs nog d e zeldzam e Beekforel en d e al even m erkw aardige Rivierdonderpad!

Hoog boven de Zennevallei wandelen aan defraaie rand van Brussel

Voor velen zijn de Zennevallei en de aanpalende heuvels totaal onbekend gebied.Völkomen ten onrechte, want landschappelijk is het één van de mooiste regio's van Vlaanderen, en ook de natuurwaarden moeten er beslist niet onderdoen voor vele andere streken. Trekje wandelschoenen aan en je ogen open - je zult er voorwaar geen spijt van krijgen. Conservator Piet Onnockx en redacteur Stef Boogaerts hebben je de wandeling alvast m et véél plezier voorgedaan.

►

*

1 W a te r

B ruine P u t

t

i

eid

So hei

V _ Dworp

Bos

Grasland

K I L O M E T E R

Lü 6

W ate r ►

«

W a n d e lroute

w

■

Inkorting w a n d e lr o u t e

W e starten aan het fraaie g e m eentehuis van Dworp. V oorheen stond hier d e kerk, en dat m erkje: d e haan staat n o g steed s op het dak, en ook het param ent in Brusseliaan-ijzerzandsteen is e e n restant van d e oude kerk. Z'n functie ais gem eentehuis is het g ebouw intussen kwijt. Bij d e gem eentefusies werd D w orp im m ers bij Beersel ondergebracht. Het nogal im posante bouw w erk doet nu dienst ais bibliotheek en kinderopvang. W e n em en het voetpad rechts van het gem eentehuis en p asseren d e schandpaal uit 1750. Trapjes af en recht door. Links op d e o u d e kerk hofmuur vinden we o nder an d ere Stinkende gouwe. O ver d e b e e k nem en we de w eg n aar rechts. Tussen tw ee kapelletjes achter een h o g e h aag zien we ee n mooi g erestau reerd g ebouw A an onze rechterkant h eb b e n we eerst e e n oude brou werij, d ie binnenkort ee n herw aard erin g ais w oonpro ject krijgt. N et voorbij die brouwerij h eb b e n we eerst e e n o u d e papierm olen, d aa rn a e e n o u d e graanm o len. De afgetakte M olenbeek liep v ro eg e r — nu onzicht b a a r — tussen b e id e in. Wa terkracht leverde imm ers de noodzakelijke energie voor b e id e molens. Voor d e b ru g nem en we het p a d links van d e beek: d e Sint-Laureinsborreweg. N aast ons ligt d e sterk ver vuilde M olenbeek. V roeger w erd die zw aar misbruikt d o o r d e inm iddels groten d e e ls gesloten fabrieken in Rode, nu zorgt huishoudelijk afvalwater voor ee n haast evenw aardig probleem . G e lukkig komt d a a r w eldra ver b eterin g in: d e collector die het vuile w ater n aar d e w a terzuiveringsinstallatie van Lot m oet b ren g en is m om en teel in aanbouw. En boven dien heeft het snelstromend e b e e k je zelf ee n groot w aterzuiverend verm ogen. Aan d e rechterkant een voorm alig m oeras. D e korte stam m en van d e wilgen b e wijzen dat het w erd dicht g e stort. A chter d e den n en b o m en d e papierm o len Deb ecker, b ek e n d uit het boek 'Ene verw arde zaak' van H endrik Conscience. De m an die z'n volk leerd e le zen kwam hier vaak wande-

^

NATUUR

^ '-• R E S E R V A T E N -

D e S te e n p u tb e e k is e e n v o o r b e e ld van h o e e e n b e e k m o e t zijn: zu iv e r w a ter, e e n m o o ie stru ctu ur, e e n rijke p la n ten g ro ei. D it v alleitje is é é n van d e m o o is te en w a a rd ev o lste g e b ie d e n van d e s tr e e k . H o e ft h e t dan t e ver b a z en d a t N a tu u r r e se r v aten v zw h ier zijn o o g lie t o p vallen?

len. Toen hij in Halle woonde, lag d e z e site op d e route naar h et kasteel van Beersel, w aar hij regelm atig e e n pint kwam pakken. O p e e n plat stuk in het w ei land aan onze rechterkant zit d e voor ons onzichtbare Sint-Laureinsborre, d e 'g e kerstende' b ron (in te g en stelling tot d e D uvelsborre d ie we straks p asseren) w aarvan het w ater zom aar over d e straat stroomt. SintLaurentius is é é n van d e tw ee patroonheiligen van Dworp, hij w erd aa n b e d e n te g en ra p p e n en zweren. Vandaar Sint-Laureinsborre. Links nog ee n klein stukje m oeras: vuilnis en verruiging h e b b e n d e w aarde e r van inm iddels flink g ere d u ceerd. N et voor d e b ru g zien we e e n 'kossaardw oning'.

NATUUR reservaten ju li 1999

Een 'kossaard' was iem and die op e e n pachthof w erkte e n woonde, en in zo'n p ie p kleine woning v erbleef w an n ee r e r op h et pachthof g e e n w erk was. We nem en h et p aa d je recht door: Steenput. Let even op d e stenen rotsbodem (Cam brium, 550 miljoen ja a r oud) in het b e e k je — inV laande ren nooit gezien! In h et voor jaar is dit e e n uniek stukje, vooral Daslook do et het hier erg goed. Net voorbij d e M ariakapel stond v ro eg e r papierfab riek 'd e M eurs'. We w anen ons hier werkelijk in d e A rden nen. De w aterval d ie je hoort is d e 5 m e ter d ie p e Steenput waarin v roeger het w aterrad van d e papierm olen stond. D eze m olen w as trouwens m odern, want in 1836 w erd

e r d e ee rste 'continue' p a p ierm o len van ons land g e ïnstalleerd. Zuiver en sterkstrom end wa ter zorg d en voor e e n o n g e k e n d e b lo ei van d e p a p ie r industrie in d ez e streek. Het ze er nabije Brussel vorm de im m ers voor e e n ideale af zetmarkt. In 1850 w aren e r niet m in d er d an 16 papierfa b riek e n op d e M olenbeek en d e Z evenbronnenbeek gevestigd. Aan d e b ru g kijken we nog even n aar d e b e e k in d e diepte. Naaldvaren vinden w e doorg aan s op d e rotsen in d e A rdennen, dit is wel licht d e en ige standplaats in V laanderen. We g aan eerst links, w aar we tu ssen d e b o m en d e oude steengroeve (Steenput) — nu vijver — ontwaren. 30 m eter v erd er draaien we naar rechts. Vogelmelk, Speenkruid, Gevlekte arons kelk, Witte rapunzel, Boshya cint, M uskuskruid, Voorjaars-

helm bloem ... voeren hier in het voorjaar e e n ongelijke strijd m et ontketende mountainbikers. En zowaar onze ee rste M ispelstruik — ty p isch voor d ez e regio! Een bak sten en bru g je b ren g t ons op d e linkeroever van d e beek. Links zien we e e n m ooi hooilandje met D otterbloem (in d e lente) en G rote Lisdodde. We kom en nu links aan d e H erisem m olen — boerderij én kartonfabriek. De prach tig g ere stau ree rd e fabriek vorm t sam en m et d e onm id dellijke om geving ee n b e sc h erm d landschap. D e m olen is, net ais taverne D e Smidse, regelm atig o p en voor het publiek. E en b e zoekje is d a n m e e r dan aan gewezen! W e n em en d e w eg door d e site, d e g rens tu ssen Dworp en A lsem berg. De roze kasseitjes — moeilijk splijtbaar en d u s erg onregelm atig van v orm — kom en uit d e Steen-

7

R eu zen p a a rd en sta a r t (b o v en ) en W r a n g w o r te l (o n d e r) zijn tw e e van d e b o ta n isc h e sp e c ia lite ite n van d e B ra b a n tse A rd en n e n . In d e Kluts, h e t b ron g eb ied van d e Keste r b e e k , vin d en w e b e id e s o o r te n (fo to o n d e r). In d iez elfd e K esterb eek vallei b e h e e r t N a tu u r r e se r v a te n v zw e e n fraai n atuu r reserv a a t: h e t K e ste r b e e k m o e r a s . G e v le k te o rc h is en P lu im z e g g e zijn d aar de b elan grijkste b o ta n isc h e tr o e v e n . O n d an ks d e h o g e gron d prijzen z e t N a tu u r r e s e r v a te n v z w z ’n in sp ann in gen o o k in d e z e s tr e e k dus on verm in d erd v o o rt. G elu k k ig kun n en w e daarbij e e n b ero e p d o en op d e ru im e fin an ciële ste u n van d e P rovin cie V laam s-B rab an t en van d e m e e s t e p laatselijk e g e m e e n te b e s tu r e n .

O

put. De Fabriekstraat loopt d o o d op d e J. Denayerstraat. D ie n em en we links, d e tw eed e w eg (tevens GR) nem en w e opnieuw links, © naar omlaag. Na 30 m e ter links op d e hoek: d e D uvelsborre, ee n niet g ek ersten d e bron. De g em etseld e bron is h ele m aal verdw enen, m aar het w ater stroom t wel nog vlot jes over d e weg. We klim m en rechts om hoog e n krijgen e e n prachtig ver gezicht op d e k erk van D w orp ais beloning. De natte w eide aan onze linkerkant w erd m et sloten g ed rai n e e rd en m et puin volge stort. Let ook even op het ou d e boerderijtje in Spaan s e ste en (lange, sm alle b ak steen) en d e schuur in lokale kalkzandsteen. O p het kruispunt sta p p en we rechts om hoog: d e Dikke M eerw eg. Links zien w e o p nieuw e e n Mispelstruik, rechts kalksteen in d e holle w eg. We g aan links om hoog en p asseren het kruispuntje m et d e im posante eik. Is 1768, d e datum van het kruisje ero n d er ook d e plantdatum van d e boom ? O p d e graft in d e Begijnen b o sw eg ee n prachtige hout kant m et Kardinaalsmuts, Sleedoorn, Hazelaar, Mei doorn, Knoteik. G eelgorzen

voelen zich in d eze o m g e ving e rg lekker. Let ook even op d e niveau verschillen: we zitten hier op ee n h o o g te van 110 à 115 m eter, terwijl d e Zennevallei in het n ab ijgelegen D rogen b o s op 40 m eter ligt. W e verlaten het H eesterken en kom en op ee n b red e re asfaltweg — d e ons inmid dels b e k e n d e Dikke M eer weg. D ie Dikke Fleer vinden we wat v erd er in het m idden van het kruispunt. Het is ee n dikke, bolle arduinen steen, die g ro ten d eels in d e grond v erb o rg en zit. D eze 'Dikke M eer' is d e sinds d e g em eentefusies werkloze grenspaal tussen Dworp en A lsem berg. W e kom en in ee n holle w eg en g en ieten van d e luwte van d e dikke beuken. Twee exem plaren w erden gekapt, d e b o e r heeft inm iddels heraangeplant. Aan d e rechter kant kijken w e ook n aar d e prachtige knothaagbeuken. W e kom en nu in ee n o p en landbouw enclave m et ak k ers en weiland. Even rond kijken leert ons dat h ier heel wat b o sse n (5 tot 20 ha elk) verspreid liggen. We pikken n o g even d e leuke h aag m et H aagbeuk,V lier Peterselievlier, Hulst en Kriekelaar mee. Aan het kapelletje van d e Heilige D om enicus nem en we links: d eW in terp erre. We m erken aan d e rechterkant ee n laatste stukje ruine in witte steen. Ooit w as dit het im posante Hof te W inter perre. Een restant hoogstam b o o m g aard g e tu ig van een glorierijker verleden. Aan d e splitsing n em en we d e 'dood lo p en d e' straat links en dalen d a n d e eerste rechtsaf: h et w andelpad met d e dwarsbalk. Links lig e e n prachtig m oe ras: d e Kluts. Dit Klutsmoeras is het b ro n g eb ie d van d e K esterbeek. W rangwortel steelt h ier d e show. Rechts zit duidelijk e e n bron, het w ater stroomt zom aar over het weggetje. We n em en d e Klutsstraat links om hoog. Aan d e rech terkant l ig e e n hobbelig ter rein. Kunstmatig! Hier w erd ee n verkaveling opgestart, ee n p ro ce d u re bij d e Raad van State zo rg d e dat het niet doorging, e n het Vlaams G e west w erd veroordeeld voor het verlenen van ee n onwet tige bouwvergunning! D e kunstenaar aan d e linker kant blijft beslist niet onop-

^

NATUUR

^--R E S E R V A T E N -

gem erkt. VVe klim men ver d e r om hoog en dalen vanaf h et volgend kruispuntje w ee r bergaf. We blijven dus d e Klutsstraat volgen. Net voor d e huizen h e b b e n w e e e n p rachtig vergezicht op Halle. Even verd er n o g ee n k unstenaar die w erkt m et sc h erv en en w egw erpm ateriaal: zijn 'tuin d e r onlusten'

(links).

Links zien w e h et Begijnen bos. O p het kruispunt met d e b ank nem en w e links het p a d e r naartoe. In het bos ho u d en we rechts aan en blijven d u s boven op het plateau. W ie toch in d e put wil afdalen m oet e r even v er d e r w ee r uit — e e n inspan ning te veel voor onze ver-

v

to p o g r a fisc h e kaart: 3115-6 Halle & om geving (.1/25 000) v ertrek : gem eentehuis Dworp, A lsem bergsesteenw eg

CS

u K n o th a a g b eu k en zijn typ isch v o o r d e z e streek , al zijn z e ze ld en z o m o o i en in d ru k w ek k en d ais dit o u d e exem p laar.

len g te: D e totale wandeling bedraagt ongeveer 15 km. Je kunt op tw ee plaatsen inkorten, zodat ie d e r z'n afstand kan bepalen. Hou e r w el rekening m e e dat het heuvelende landschap niet al leen bijzonder fraai is, m aar ook knap lastig vo o n vie d e hellin g e n m oet opklimmen.

O

h

b e r eik e n : Autorijders nem en de E l 9 richting Mons/Charleroi, afrit 20, Huizingen, dan links naar Dworp. O penbaar vervoer: veel beter, m aar ja m m er g en o eg niet zo makkelijk: Trein tot Halle ofBuizmgen, vandaar d e b u s richting Ukkel tot m Dworp d agu itstap : M et d e wandeling zijn w e ßm k wat uurtjes zoet. W ie h et ganse tracé rustig wil wandelen, trekt daarvoor best een h ele nam iddag uit. Je kunt je wandeling in Dworp natuurlijk com bineren m e t een b e zo ek aan h e t b e k e n d e kasteel van Beer sel. O ok h e t naburige Halle bezit heel wat fraaie historische g e b ouw en Het Hallerbos ligt op een stevige steenw orp het Zom énw oud op enkele boogscheuten. D e m oeite waard is o o k d e rozentuin van h et kasteel Coloma in Smt-Pieters-Leeuw: van 15 m e i tot 30 oktobei gratis te bezoe ken. Voor d e openingsuren van d e H erisem m olen kan u terecht op 02/381 07 70. info: Piet Onnockx, 02/3801752 (voorzitterNatuurreservaten vzw afd. Beersel)

is e e n h eu se belevenis.

(Q We n em en d e doodlopende H oevew eg links. Rechts van d e w eg ligt ons natuurreser vaat K esterbeekm oeras. D otterbloem , Pinkster bloem , Kleine valeriaan en Blauwe knoop (boven op d e Pluim zeggenbulten!) zijn ons d an k b aar voor het g e v o erd e natuurbeheer: m aaien e n nabegrazing met Galloways. Voor d e Brede orchis is dit d e en ig e stand- ^ plaats in d e streek. N et voor The Classic Do m ain n em en we het w andel p a a d je rechts, tussen d e dw arsbalken. We kronkelen even tussen hoge afsluitin gen. N og e e n Mispel! We g aan links om hoog, v er laten d e kasseiw eg en n e m en d e asfaltweg opnieuw links om hoog: d e D onderveldw eg. Links e e n populier m et M aretak, in d e v erte het Sanatorium bos m et het voorm alige sanatorium, m o m e n tee l ee n verblijf voor asielzoekers. We kom en in d e G rote Hertstraat (kassei) en lopen links, b e rg o p dus. We nem en ver- © volgens d e Begijnbosstraat rechts. Rechts d e Zennevallei en Brussel. We zien d e koel to ren van D rogenbos (rechts) en deVRT-zendmast van Sint-Pieters-Leeuw


m o e id e benen! Met D alkruid en W ilde Hya cint in het voorjaar w anen we ons in het H allerbos — het ling, naast het cafeetje. Twinein d e van onze m ooie m aar tig m eter v erd er steken w e zw are wandeling, b e k e n d e b oscom plex op te ru g d e M olenbeek over en enkele b o o g sc h eu te n h ier kom en ach ter h et g em een Æ vandaan. W e kom en op e e n kassei tehuis van D w orp uit — h et ™ w eg: d e W ortelenberg. Die n e m e n we links n aa r om tekst: Stef Boogaerts & Piet Onnockx laag. In d e z e holle w eg letten foto’s: Piet Onnockx, Vim Roobaerl &Mare Provoost w e even op d e ijzerzandsteen. Voor ons ligt d e k erk van Dworp. N et voorbij het e e r ste huis links nem en we het w andelpad n aa r rechts, tus se n tw ee hagen. B eneden O p z o n d a g I a u g u s tu s o r g a n i s e e r t a fd e lin g B e e rse l sp e c ia a l v o o r d e le d e n v a n N a t u u r r e aan h et pleintje zien we s e r v a t e n v z w e e n b e g e le id e w a n d e lin g in D w o r p . W e v o lg e n d a a rb ij v a n z e lfsp re k e n d h e t in d it a rtik e l b e s c h r e v e n p a r c o u r s . Z o kan u h e t la te r, m e t v r ie n d e n o f fa m ilie le d e n , m akkelijk rechts d e Bruine Putberg. n o g e e n s o v e rd o e n . O K ? W e s p re k e n o p z o n d a g I a u g u s tu s o m I 4 .3 0 u a f a a n h e t o u d Die k ennen we van w ieler g e m e e n te h u is v a n D w o r p . L a a rz e n e n v e r r e k ijk e r zijn b e s lis t g e e n o v e r b o d ig e luxe. w edstrijden zoals d e Bra V o o r m e e r in fo k a n u t e r e c h t bij v o o r z i t t e r P ie t O n n o c k x ( fo to ) v a n a fd e lin g B e e rse l, b an tse Pijl. Z'n naam heeft hij 0 2 /3 8 0 17 5 2 . te d anken aan d e putten b o ven o p d e b e rg in het KAJdom ein — e e n gevolg van d e v ro eg e re ijzerzandsteenwinning. We p a sse re n het 'Rood Kloosterke', ee n gek lasseerd-gerestaureerd vakw erkhuis w aar tijdens é é n of an d e re oorlog zusters onderdoken. We lopen links om laag — d e Lotsesteenw eg. Links a p p e laars m et M aretak, rechts d e torens van het G ravenkas teel van G raaf C ornet d e G réz van Dworp. Aan het kruispunt nem en w e d e Be-

WANDELEN ZONDAG

I

IN

DWORP

AUG US TUS

'99

9

Nevels van de tijd Nieuwe CD yan Alfred Den Ouden Alfred /

Den Ouden D e N e v e l s v a n . d e Ti j d

In vorige N A T U U R r e s e r v a te n kon dig den w e u 'N evels van de tijd' aan, de n ie u w e C D van Alfred D e n O u d e n . Ais folkmuzikant

Zomercampagne W i e d e z e z o m e r e e n stap je in d e w e re ld zet, k o m t onverm ijdelijk in c o n t a c t m e t d e kluu t van N a t u u r r e s e r v a t e n vzw. O o k dit jaar o r g a n i s e e r t N a t u u r r e s e r v a t e n v zw im m e rs e e n z o m e r c a m p a g n e . O n z e p r o m o t i e t e a m s duiken overal op: o p m a r k te n e n b e u r z e n , in d ru k k e w in k e ls tra te n , o p m ark tple inen , o p d e z e e d i j k ... B ovendien o rg a n is e re n ze, sa m e n m e t o n z e kustafdelingen, tientallen duinen po ld e rw a n d e lin g e n . H e t volledige o v e rz ic h t v in d t u in bijgevoegde folder. A arzel o o k n ie t o m ais lid een pra atje t e m a k e n m e t o n z e p r o m o ti e te a m s .W i j w e t e n im m e r s o o k graag w a t u d e n k t o v e r N a t u u r

h e e ft Alfred re e d s e e n rijkgevuld leven a c h t e r zich, m a a r van s t o p pen wil hij niet w e t e n . O o k niet nu hij p ro fessio n ee l m e t n a tu u r b e h o u d bezig is. Alfred is m o m e n t e e l erg n a u w bij d e b e k e n d e V r e d e s c o n c e r t e n van Passendale b e tr o k k e n , e n b o v en d ien v o n d hij d e voorbije m aan d e n d e tijd o m e e n nieu w e C D in t e blikken — e e n C D w a a rv a n d e o p b r e n g s t integraal t e n g o e d e k o m t aan h e t re s e rv a te n f o n d s Ijzervallei e n W e s t l a n d .'N evels van d e tijd' is im m ers ee n gezamenlijk initiatief van N a t u u r r e s e r v a t e n vzw afdeling Ijzervallei en folk m u z ik an t Alfred d e n O u d e n , mogelijk gem aakt d o o r e e n r e n t e l o z e lening van T R I O D O S BANK. D ie C D w e r d live v o o r g e s te ld tijdens d e O p e n N a tu u rd a g e n op d e B la n k a a r te n in h e tW e s t- V l a a m s e H eu v e lla n d .'N ev els van de tijd' b ev at 24 N e d e rla n d s ta lig e folk- e n c o n te m p a r a r y - n u m m e r s m e t n a tu u r en milieu ais r o d e d ra a d en is vanzelfsprekend b e sch ikb aar in d e G r o e n e W in k el van N a t u u r r e s e r v a t e n vzw.

650 fr.

re s e r v a t e n vzw!

10

NATUUR

^RESERVATEN?

5de benefietvoorstellin Mechels mimatuurtheâïer:

5 X 100 000 fr.

Natuur en cultuur gaan steeds vaker hand in hand. In MeDit initiatief werd intussen jaar na jaar herhaald — dit voorchelen hadden ze dat vijf jaar geleden reeds begrepen.Toen jaar reeds voor de vijfde maal. 5 x 100 000 fr., dat is inmidsloegen het Mechels Miniatuurtheater en afdeling Benedendels een half miljoen voor ons ambitieuze reservatenproject Dijle de handen in elkaar. Een benefietvoorstelling van het in de Beneden-Dijlevallei. bekende theatergezelschap was het gevolg. MMT, van harte bedankt!

Natuurreservaat Den Haart officieel geopend Den Haart is ee n gloednieuw reservaatproject in P o ed erlee (Lille).We stelden u dit waardevol b o sg e b ie d in d e vallei van d e Aa re e d s in ee n vorig num m er voor. Het g e b ie d is ook archeo logisch van groot belang. O pgravingsw erken le g d en d e funderingen van h et in 1536 afge b ran d e kasteel bloot en leid den tot d e ontdek king van v erscheidene historisch w aardevolle voorw erpen. De officiële inw andeling van dit m erkw aardige g e b ie d kon bijgevolg op flink wat belangstel ling rekenen. De h o nderden aanw ezigen m aak ten enthousiast kennis m et e e n g e b ie d dat — dank zij N atuurreservaten vzw — voor het eerst sinds vele tientallen jaren opnieuw voor het p u bliek toegankelijk is. N atuur voor Ied e re en is dus ook in P o ed erlee g e e n loos begrip! Info: Chris Van D en Bosch, 014/88 04 24.

Wuarvcm tikte flink ve rder.Tussen I april en 2 7 mei w e r d o n s r e s e r v a te n p a tr im o n iu m m e t ruim 87 ha uitg ebreid — 70 ha e ig e n d o m en

• L angdonken (H e rse lt)

W e z e t t e n d e uitschieters graag even o p e e n rijtje: 5

• Vallei van d e Z w a rte B eek , m id d en stro o m (L u m m en) • G e r h e se r h e id e (L e o p o ld sb urg )

ha 8 ha

I I ha

• B o v en sch eld e ( M e re lb e k e / G a v e r e /D e Pinte)

3

ha

• D e m e r b r o e k e n (S c h e rp e n h e u v e l-Z ic h e m )

3

ha

• B os van A a ( Z e m s t)

2 2 ha

N ATU URreservaten j u li 79 9 9

11

Een vlier voor i 12

NATUUR

^RESER VATEN ?

Betekom , m ei anno 1999.Vier landbouwers hebben hun illegale ophoging van een terrein langs de Laak in d e oorspronkelijke toestand hersteld en staan nu bij de rijkswacht. D e man van N atuurreservaten vzw die klacht indiende, gaat akkoord m et het gedane werk. Na afloop kunnen de vier niet nalaten hun misdrijf alsnog goed te praten: er groeiden daar toch geen waardevolle planten, alleen wat struiken "met van die zw ette bezen". Dit verhaaltje m aakt duidelijk d at d e G ew one vlier — want over diens zw arte b e s s e n ging h et — niet in hoog aanzien staat. Jammer, want in m ei siert d e vlier bosranden, h e g g e n en v er vallen schuurtjes m et e e n d e k en van roomwitte b lo em sch ermen. Later vieren d e vogels feest m et d e bessen. D aarenboven is d e vlier é é n van d e b e ste gasth eren voor epifytisch e m ossen (epifyten zijn plan ten d ie op an d ere planten g ro ei en, zie k ad e r). Wat d e vier b o ere n allicht niet wisten, is dat ook bij b eh e ersw erken in reserv aten d e vlier struiken vaak niet op v eel m e d e d o g e n m oeten rekenen. Niet alleen jo n g e opslag m oet eraan geloven, m aar ook m ooie oude struiken w orden geveld.

m eestal aangeplant wordt. W aarom d e Vlier bij d e rest van d e bevolking weinig aanzien geniet, is m oeilijker te verkla ren. In d e voorchristelijke tijd stond d e struik hoog aa n g e schreven. Hij sp e e ld e e e n b e langrijke rol bij d e bezw ering van het kw aad e n w erd in v er b a n d g eb rach t m et vruchtbaar h eid en w ed erg eb o o rte. D e komst van het christendom heeft d ie reputatie niet echt kun n en veranderen. E r w erd ver teld dat Judas, d e v errad e r van Jezus, zich aan ee n vlier ophing; d aarv an getuigt d an het Judas oor, e e n schelpvorm ige p a d d e stoel die n a g e n o eg alleen op vlier voorkomt. M isschien b e vestigde ee n dergelijke leg en d e alleen m aar d e kracht van d e vlier te g e n het kwaad.

Judasoor Wat is e r d an zo mis m et d e vlier d at m en hem m et w ortel en tak uitroeit zoals d e brandnetel? Het antwoord ligt gro ten d eels in die vergelijking besloten. Vlier en b ran d n etel zijn tw ee 'ruderale' soorten, d.w.z. planten d ie het g o e d d o en w aar veel stikstof aanw ezig is. Ais dusd an ig zijn b e id e e e n sym ptoom van voedselrijkdom in d e grond, en d at is n u juist iets wat bij n atu u rb e h e e r vaak ongew enst is: m en wil arm e bo d em , w aarop o rchidee ën en andere zeldzam e planten kunnen gedijen. Het is ee n ty p isch m enselijke reactie: m en houdt niet van d e boodschap, en dus pakt m en d e b o o d sc h ap p e r aan. En dat terwijl d e vlier overal spontaan opschiet en daarom m eestal 'natuurlijker’ is d an bij v oo rb eeld d e (terecht) alom g ep re zen M eidoorn, die

dereen N M Ö Ö R reservaten ju li 1999

tekst:

Jan Heyvaert & Herman Stieperaere

foto’s:

Michel Decker

illustratie:

Omer Vandekerckhoie

De vlier is niet alleen Ais u viierbessen verwerkt, m oeten ze van d e Gewone vlier o f van d e Tros- ofBergvlier zijn: die van d e Kruidvlier zijn giftig. In tegenstelling tot d e Gewone vlier is d e natuur lijke verspreiding van d e Trosvher grotendeels beperkt tot het zuiden van België. Zijn bessen zijn niet zwart maar vuurrood. D e bloeiwijze is langwerpig, niet afgeplat. Een handig kenm erk is d e kleur van het merg: bruin tot bruin geel, niet wit. De bessen van d e Kruidvlier zijn w él zwart, m aar d e plant is van d e bruik bare soort onder m e e r te on derscheiden doordat d e bla deren m e e r deelblaadjes hebben; het is o o k geen hout achtige m aar een kruidachti g e plant, waarvan d e boven grondse delen ied ere winter afsterven.

13

Brandnetel-Vlierenbos: het is niet al vlier dat blinkt Sinds eind 1996 organiseert Bos en Groen d e bosm ventansatie van het Vlaamse Gewest. Het project wordt dit jaar afgerond. O p een system atische m anier worden in elke vierkante kilom eter proefviakken m bossen uitgezet. Het hoofdluikis bosbouwkundig, m aar van ruim 1 500proefvlakken wordt o ok d e vegetatie beschreven. Drie inventarisatieploegen in Gent, Hasselt en Turnhout, h ebben daar een hele klus aan. D eze beschrijvingen zullen uiteindelijk via com p lexe technieken verwerkt worden om, voor het eerst m Vlaande ren, te kom en tot een vegetatie-typologie van onze bossen. Het is belangrijk dat hierbij niet gew erkt wordt m et zorgvuldig gekozen stukjes van onze beste bossen: er zal een b e e ld gegeven worden van d e doorsneetoestand. O p basis van h et eerste werkjaar vœrden 637proefvlakken verwerkt tot een voorlopige typologie. En wat blijkt? Binnen d e voedselnjkere bossen is d e G ew one vlier zeer prom inent aanwezig. Een klein

W asgoed Of m en d e vlier daadw erkelijk bij w oningen en w aterputten aanplantte ais b e s c h e rm e r te g en duivels e n heksen, is m oei lijk te controleren. Het kost ee n vlier nam elijk absoluut niet veel m oeite d aa r spontaan op te schieten. Zelfs op o ude m uren w eet hij te ontkiem en. Dat heeft alles te m aken m et d e favoriete verspreidingstechniek van vlierzaad. V lierbessen zijn bij het b eg in van d e herfst rijp, en dat is p recies h et m om ent w aar op d e vogeltrek o p g an g komt.

Zangvogels d ie d e w e g n aa r het zuiden kiezen, m aken m aar wat g raag geb ru ik van d ie v o ed sel bron. D e pitjes vallen nadien overal w aar d e vogels komen: spreeuw enslaapplaatsen e n vogelbosjes staan vol vlier, m aar ook m enige huism o ed er kent d e zw artpaarse vlekken o p het w asgoed. In d e buurt van lan d e lijke woningen valt zo ’n zaadje altijd goed, om dat d aa r d o o r al lerlei organisch afval veel stik stof voorhanden is. M en hoefde m et andere w oorden niet veel te o ndernem en om e e n 'b e s c h e r m ende' vlierstruik bij d e woning

groepje opnam en van popuherenbossen wordt zelfs vooral g eken m erkt door G ew one vlier en brandnetel. Wellicht is dit een teken van vermesting. Wellicht is dit o o k d e norm ale toestand in jonge bossen en aanplanten op voedselnjkere bodem . G een paniek: eris g een enkele reden o m d e indicatoren m e t zeis en kapm es te straf fen. M et to en em en d e ouderdom zullen zich nieuw e soorten vesti gen. Zonder een basis-milieukwahteit richt ons b eh e er hier overi g en s weinig uit. Zoals bij d e beperking van d e zwaveldioxideuitstoot, die d e epifytische m ossen redde, zijn o o k voorde stikstofproductie m aatregelen nodig. Dan kunnen d e inventarisatieploegen bij een volgende ro n d e hopelijk een kentering ten g o ed e zien.

BartRoelundl (Bos en Groen) en Heiman Stieperaere (Nationale Plantentuin)

te krijgen. Vlier is d a n ook ee n ech te 'cultuurvolger' — op d e W addeneilanden v e rsc h ee n hij zelfs p a s nadat zich d a a r m en sen h ad d e n gevestigd.

Lekker Dat d e z e w asg o e d v erp ester toch zo n d er m orren g ed o o g d werd, zal wellicht m in d e r m et zijn v erm e en d e b esch e rm functie te m aken h e b b e n d an m et d e vele m ateriële v oorde len die e e n vlierstruik kan ople veren. Niet alleen v o g els en epifyten varen e r im m ers wel bij !

H et b e k e n d st zijn d e toepassin g e n w aarm ee w e rechtstreeks in concurrentie treden m et de trekvogels. Van d e rijpe vlier b e s s e n m aakt m en niet alleen d e o v erb e k en d e vliersiroop te g e n h o est en aanverwante, men verw erkt ze ook in jam, wijn of zet ze op alcohol. Ongekookt w erken d e b e s se n en het sap sterk laxerend, m aar p a s h ier m e e op: dit is e e rd e r ee n gevolg van d e giftigheid van d e groene delen. M aar e e n vlier is m e e r dan b es alleen. W ie niet uit is op d e b e s se n (of e e n m assa vlier ter be-

Vliermos,nu ook op andere boomsoorten! Tot em d d e jaren '80 werden d e m eeste m ossen die op boom schors groeien (de zogenaam de epify tische soorten) ais ze e r zeldzaam beschouwd, ze ke r in Vlaanderen. Alleen in d e duinen werden op G ewone vlieren in dichte struwelen en beschutte duinpannen n o g interessante soorten gevonden. Het Vliermos was vrijwel tot d e kust beperkt en groeide, zijn naam getrouw, alleen op G ewone vlier. Je m oest echter al naar d e streek van Boulogne in Noord-Frankrijk om echt g o e d ontw ikkelde en soortenrijke vegetaties op bo m en te vin den. En toen kw am en plots steed s m eer berichten binnen over vondsten van nieuw e en interessante soorten. Eerst uit d e Limburg se Kem pen m aar later o ok uit d e rest van Vlaanderen. Steed s waren d e favoriete boom soorten wilg, Canadapopulier en G ew one vlier. Natuurlijk zijn o ok andere soorten erg interessant voor epifytische mossen, d e n k m aar aan Es en in Hoog-België G ew one esdoorn. Maar m Vlaanderen spant ons drietal ze k e rd e kroon. Zij h eb b en een mineraalrijke schors die d e zure regen wellicht wat tegenw erk te. W ilg en populier groeien daarenboven dikwijls op ze e r vochtige plaatsen. M ossen kunnen slecht tegen uitdroging, dit verklaart dus veel. G ew one vlier kan echter o ok op drogere m aar dan w el b e schutte plaatsen ze e r rijk zijn. D e sponsachtige dikke schors houdt veel water vast en d e diepe schorsspleten zorgen voor beschutting. Niet alleen worden nu in h et binnenland steed s m ee r soorten g e vonden, m aar o ok klassieke kustsoorten zoals het Vliermos worden tegenw oordig diep in h et binnenland aangetroffen, zelfs in h et Brus sels Hoofdstedelijk Gewest. Het groeit nu zoals vroeger o o k w eerop andere boom soorten dan d e vlier. Was het tot voor kort nauwelijks fertiel, dan zie je nu dikwijls o ok d e kapsels. BijLokeren stond een forse afhangende p o l vol sporenkapsels op een populier. Toch zijn G ew one vlieren n o g altijd erg interessant — wat niet wil zeggen dat op alle vlieren wat te vinden is. Vrijstaande vlieren zijn dikwijls z e e r mosarm, m aar so m s rijk aan korstmossen. M aarzeker m vochtige bossen leveren zij een indrukw ekkende lijst soorten op. Het is dan o ok ja m m er dat zoveel vlieren achteloos zijn w eggekapt

14

uit onze reservaten. Tot overmaat van ram p is Canadapopulier ook niet echt populair e n ruim t m en wilgen zo gem akkelijk op in onze m oerassen en hooilanden. Waarom vinden wij nu zoveel m ee r epify ten (ook korstmossen ove rigens) dan twintig ja a r terug? Het enthousiasm e van enkele ama teurs (Leo, André, Cecile, Odette, Dirk, Ivan,...) is daar zeker niet vreem d aan. Zij zijn niet b a n g om in W ilgen en broze vlieren te klim m en, leerden m oeilijke soorten kennen en gaven hun kennis aan an deren door. Toch wordt d e uitbreiding o o k in h et buitenland waar genom en, tot in d e rand van Londen. Z eer waarschijnlijk is dit een gevolg van d e strenge maatregelen die d e uitstoot van zwaveldioxi d e beperken, een voor m ossen en korstm ossen dodelijk gas. Wij m ossenhefhebbers kijken uit naar d e verrassingen die dit herstel van d e biodiversiteit ons n o g zal brengen. Laten jullie onze vlieren en wilgen staan? (H.S.)

Een klein stu k je van e e n fo r s e V lierm o sp o l d ie op e e n p o p u lier in Lokeren w erd aa n g etro ffen .

NATUUR

^RESER VATEN :

schikking heeft), kan d e b lo e m en g eb ru ik en vóór ze d e kans krijgen vruchtjes te worden. V lierbloesem thee, ais zw eetbevorderend huism iddeltje bij koorts en verkoudheid, trekt m en d o o r 2 flinke eetlepels bloem en te overgieten m et ee n kwart liter kokend w ater en 10 minuten te laten trekken. Ook d e g ezo n d e m ens heeft wat aan vlierbloem en: som m igen m aken e r wijn van, anderen houden het bij e e n alcoholvrij siroopje (zie recept). Leuk in d e creatieve keuken zijn vlierbloesem pannenkoeken, d ie handig g eb ru ik m aken v an d e vlakke vorm van d e bloesem tuilen. Giet b e sla g in d e p an en leg d e bloemtuil e r onmiddellijk on dersteboven in. Zodra het b e slag stolt, kunt u d e tuii te ru g trekken: alleen d e steeltjes ko m en m ee, d e bloem pjes blijven in d e pannenkoek.

Piepschuim Er zijn ook nogal wat toepassin g e n die niets m et d e inw endige m ens te m aken h eb b en . Het wit te, gem akkelijk te verw ijderen m erg van d e takken krim pt n au welijks bij het d rogen en is te g eb ru ik en ais ee n soort natuur lijk piepschuim . Het wordt g e bruikt voor het opprikken van kleine insecten (in verzam elin gen), ais dem onstratiem ateriaal

in d e elektriciteitsleer of om kleine objecten in te b e d d e n zo d at m en d aarvan coupes voor m icroscopische p reparaten kan snijden. O ntdaan van het m erg w erden d e holle takken v ro eg er d o o r kinderen gebruikt ais blaaspijp of proppenschieter. Er zijn zelfs eenvoudige muziekin strum enten van te m aken (zie ‘Flierefluiten’). Er is dus echt wel voor ied ereen e e n aspect dat d e vlier w aarde vol maakt. R eden g en o e g om d e struik e e n natuurlijke plaats te geven. Vlier en brandnetel zijn w elisw aar bezw aarlijk b ed re ig d e soorten te noem en, m aar veel and ere ruderale planten so o rten nam en sterk af: onze d o rp e n e n erven zijn v ee l te net jes gew orden. Ais uw tuin vol d o e n d e groot is kunt u dus ee n d ee l vrijm aken voor e e n echt vlier-brandnet elstruweel. Vo gels en vlinders zullen u dank b aa r zijn e n d e culinaire m o g e lijkheden zijn enorm . E r rond kunt u e e n zoom — of noem het e e n b o rd e r — laten ontwikkelen m et H artgespan, Citroenmelis se, Kattekruid, D am astbloem en diverse so o rten munt. Een h aag ais afscherm ing zorgt voor min d e r w ind en m e e r vochtigheid, zodat u 's w inters ook n o g kunt g enieten van het g roene m os op d e vliertakken.

V lier w a s é é n van d e e e r s t e b o o m s o o r te n w a a ro p o p n ie u w ep ify tisc h e m o sse n

Vlierbloesemsiroop Naast d e b ek en d e vlierbessensiroop is er o o k een dorstlessende vlierbloesemsiroop. W e e k 200g zorgvuldig gew assen vlierbloesenischerm en een d a g m een halve liter water m e t een theelepel citroenzuur (o f het sap van enkele citroenen). L eg er een schotelje op, zodat ze g o e d onder water blijven, 's A nderendaags 1 k g suiker toevoegen en in een pan 10 minuten laten koken. Laten afkoelen en zeven door een schone doek. Indien m inder dan 1 liter wat wa ter toevoegen, anders n o g wat laten inkoken. A angelengd m et koel spuitwater een ideaal tuin- o f terrasdrankje!

Flierefluiten

w erd en a a n g etro ffen . Z ’n dikke, sp o n s a c h tig e s c h o r s h o u d t v ee l w a te r v a s t e n d e d ie p e s ch o rssp le ten b ied en b esch u ttin g . N u d e u its to o t van z w a v eld io x id e stilaan a fn e e m t, duiken (k o rst-)m o ssen o p s te e d s m e e r stru ik - en b o o m s o o r te n op.

Het woord 'flierefluiter' zou volgens Van Dale afkomstig kunnen zijn van d e vlier, ‘waarvan kinderen fluitjes maakten'. Z o ’n vlierfluit m aakt m en m et een vliertak die m en in d e winter afzaagt en m et een van zijn m e rg ontdoet. Drie w eken laten drogen: ee n w eek buiten, een w e ek binnen en een w e ek op d e verwarming. Binnen kant g lad vijlen, een labium uitsnijden (zoals bij een blokfluit) en op regelm atige afstanden zes gaten branden — e n u h eb t al een pri m itief blaasinstrument. (Uitgebreide beschrijving verkrijgbaar via het Natuurreservaten-secretariaat.) Een prim itieve volksklarinet gaat ais volgt: snij een lipje Ios van een uitgehold eindje niet te dikke tak dat aan één kant dichtgestopt is (zie tekening) en re k het ee n h ee l klem b eetje open. S teek dit rietje in een dikkere, eveneens uitgeholde tak waarin u 6 vmgergaten brandt.

lossnijden

positie von d e tippen bij h e t blazen

uiteinde d ic h tm a k e n

uitgeholde dikkere ta k


15

A L L E N daarheen

De nacht wacht ... Vleermuizen, glimwormen, uilen en nacntvlinders

W a n n e e r d e n a ch t v alt, gaan d e m e e s t e dieren slap en . M aar n e t ais bij d e m e n se n , kent o o k d e d ieren w ereld tai van u itzo n d erin g en . S o m m ig e d ieren v o e le n zich pas lekker w a n n e e r d e sc h e m e r in g v a lt. D ie d ieren krijgen o n z e b ijzo n d ere a a n d a ch t.W e w en sen u b ijgevolg v ee l n ach telijk p le z ie r bij uw z o e k to c h t naar g lim w o r m e n , v le e r m u iz e n , uilen, n ach tv lin d ers ...

zaterdag 17ju li

vrijdag 16ju li

M aldegem veld

Schob b ejak sh oogte

(M a ld e g e m )

(B ru g g e )

In h e t M a ld e g e m v e ld g lim m e n z e n o g m a s s a a l — d e glim w o r m e n . W i e d a t

O p d e S c h o b b e j a k s h o o g t e ,e e n u n ie k n a tu u r g e b i e d m e t la n d d u in e n e n

s c h o u w s p e l w il m e e m a k e n , m o e t e r w e l a is d e k ip p e n bij zijn. H e t a a n ta l

h e i d e r e l i c t e n , g a a n w e o p z o e k n a a r n a c h t v lin d e r s . W e k o m e n s a m e n o m

d e e l n e m e r s w o r d t o m p r a k tis c h e r e d e n e n im m e r s b e p e r k t g e h o u d e n .W e v e r z a m e le n o m 2 2 u a a n r e s t a u r a n t 't j a g e r s h o f , D r o n g e n g o e d w e g I I , U rs e l

2 2 u a a n h e t e i n d e v a n d e L o r r e in e n d r e e f . A fs lu ite n d o e n w e ru im n a

(K n e s s e la r e ) . L a a rz e n zijn n o o d z a k e lijk , e e n in s e c te n g id s k a n n u ttig zijn.

m id d e r n a c h t... Filip R o o s , 0 5 0 /3 7 7 6 0 1 g e e f t je g r a a g m e e r info!

V o o r m e e r in fo é n d e v e r p lic h te in s c h r ijv in g k u n je t e r e c h t bij Q u e r c u s , S te v e n D e B ru y c k e r, 0 9 / 3 4 7 3 I 0 8 .

vrijdag 23 ju li

H ob ok en se Polder ( A n tw e r p e n ) S p e c ia a l v o o r o n z e le d e n o r g a n i s e e r t R a p h a ë l D e C o c k , d e a u t e u r v a n h e t a r tik e l o p blz. 2 8 - 2 9 , e e n g lim w o r m e n w a n d e lin g in d e H o b o k e n s e P o ld e r .W e k o m e n o m 2 2 u s a m e n a a n h e t s t a t i o n v a n H o b o k e n ( h o e k S c h r o e ila a n - S c h e ld e le i, A n t w e r p e n ) . O m p r a k tis c h e r e d e n e n w ille n w e u w e l v r a g e n o m o n s e v e n t e v e r w ittig e n v a n u w k o m s t. D a n ie lla ( 0 2 /2 4 3 13 3 8 ) , P a tr ic ia e n M a r ie - R o s e ( 0 2 /2 4 3 13 2 0 ) z i t t e n o p h e t s e c r e t a r i a a t v a n N a t u u r r e s e r v a t e n v z w o p u w s e i n t j e t e w a c h te n .

zondag 22 augustus

Oude stadsw allen en om geving ( D ie s t) D e D i e s t s e s ta d s w a lle n z ijn b ijz o n d e r rijk a a n v le e r m u iz e n . D e o n d e r g r o n d s e k a z e m a t t e n e n m ilita ir e s t a p e l r u i m t e s zijn e e n id e a le w i n t e r v e r b lijfp la a ts , o p d e b o o m - e n w a t e r r i j k e w a lle n v in d e n z e m a s s a ’s v o e d s e l. A f s p r a a k a a n h e t E c o - c e n t r u m , P ro v in c ia a l D o m e in H a lv e M aa n o m 2 0 .3 0 U .

Y v e s B e k e n , 0 13 /6 6 3 9 5 8 is g r a a g b e r e i d u m e e r in fo t e v e r s t r e k k e n .

[ C i: i* 1 3 lk .'l3 ^ S 1 5 S l Nachtvlinders in beeld H andig bro ch u u rtje m et 29 (vrij) alg em en e nachtvlindersoorten Makkelijk w aar te n e m e n want ze vliegen allen ook overdag Volledig in kleur Ideaal voor b eg in n en d e nachtvlinderkijkers!

l6o fr. 16

^

NATUUR

^RESERVATEN?

zaterdag 28 augustus

Europese Nacht van de Vleermuis Tijdens d e d e r d e E u r o p e s e N a c h t van d e V le e rm u is o r g a n i s e e r t d eV leerm u iz e n w e r k g r o e p van N a t u u r r e s e r v a t e n vzw e e n d ertig tal e r g aantrekkelijke vleerm uisactiviteiten. M et d e hulp van v e rs tra le rs , batd e t e c t o r e n en h ie r en d a a r e e n lichtv e r s t e r k e r m ak en w e kennis m e t de w o n d e r e w e r e ld van d e vleerm uizen. W e b re n g e n o o k e e n b e z o e k aan o v e rw in te rin g sp la a tse n v o o r v le er muizen, pikken e e n v o o r d r a c h t m e e of h o u d e n h e t gezellig in e e n ‘b atcafé’ — ee n c a fé ,ta v e rn e , b e z o e k e r s c e n t r u m ... w a a r u bij ee n d ra n k j e rustig kan luisteren n a a r d e ( d o o r e e n b a td e te c t o r g e r e g i s t r e e r d e e n via ee n geluids installatie v e r s t e r k t e ) gelu iden van v oorbijvliegende v leerm u izen. V o o r e e n volledig o v e r z i c h t van alle activiteiten verw ijzen w e graag naar de g e le g e n h e id sf o ld e r d ie u bij deze N A T U U R r e s e r v a te n vindt.

zaterdag 2 oktober

vrijdag 10 september

V loeth em veld

Fort III

( Z e d e lg e m ) O p h e t V l o e t h e m v e l d s ta a n v a n a v o n d d e n a c h t p r o o iv o g e ls c e n t r a a l . W e

(B o rs b e e k )

v e r w a c h t e n je a a n h e t B e z o e k e r s c e n t r u m H o g e D ijk e n , O u d e B ru g g e w e g , O u d e n b u r g o m 1 9 u 3 0 . E e n v e r r e k i j k e r is m e e r d a n n u ttig ! V o o r m e e r in fo v e r w ijz e n w e g ra a g n a a r G u id o B o n n y , 0 5 9 / 2 7 9 6 14.

H e t F o r t v a n B o r s b e e k (la n g s K rijg s b a a n ( R i l ) r o n d A n t w e r p e n , in h e t v e r l e n g d e v a n d e s t a r t b a a n lu c h th a v e n D e u r n e ) is e e n v a n d e b e la n g rijk s t e o v e r w in te r in g s p la a ts e n v o o r v le e r m u iz e n in V la a n d e r e n ( o n g e v e e r 15 0 s tu k s ) . N a a s t e e n k o r t e d ia r e e k s e n e e n b a t - d e t e c t o r - d e m o n s t r a t i e g a a n w e o p z o e k n a a r d e v le e r m u iz e n in h e t f o r t . N o r m a a l g e z i e n zijn e r b e g in o k t o b e r al h e e l w a t d ie r e n n a a r h e t f o r t te ru g g e k e e rd . Z e zijn d a n n o g n i e t in w i n t e r s la a p z o d a t u z e n o g e v e n s la a p w e l k a n z e g g e n . A f s p r a a k tu s s e n 2 0 u e n 2 1u, F o r t v a n B o r s b e e k . B r e n g z a k la m p , w a r m e k le d ij e n z e k e r ru b b e rla a rz e n m e e . info: B ra m V an B allaer, 0 3 /3 2 1 5 8 4 7 , e -m a il: n r s v @ m a i l.d m a .b e .

zaterdag 9 oktober

B osbeekvallei (A s) M e t z a k la m p e n g e w a p e n d t r e k k e n w e d o o r d e B o s b e e k v a lle i.W e k o m e n s a m e n a a n z a a l V o n a , H o e v e r k e r k w e g , O p g la b b e e k , tu s s e n

I 9 & 2 1u, m a a r

s c h r ijv e n w e l v o o r a f in: M ie t R o o s e n , 0 8 9 /8 5 2 2 8 3 . L a a rz e n e n z a k la m p z ijn o n m i s b a r e a t t r i b u t e n .


17

Q L G jjg g sQ y Q U

Onze BirdLife-partner: C hinese Wild Bird Federation

A n d ers dan d e n aam d o e t v e r m o e d e n is d e C h in ese W ild Bird F ed eration (C W B F ) n iet op h e t C h in e se v a stela n d a ctief, m aar w el in Taiw an. D e p ro b lem e n w a a r m e e o n z e T aiw an ese co lle g a -n a tu u r b e sc h e r m in g so r g a n isa tie w o r s te lt, klinken o n s e r g v ertro u w d in d e o ren . H e t eilan d T aiw an is im m e r s s le c h ts ie ts g r o te r dan B elg ië en to c h w o n e n en w erk en e r tw e e m a a l z o v e e l m en sen : 21,5 m iljoen !

oppervlakte: 3 6 000 km.2 hoogste punt: Yushan <3 9 9 7 m i aantal inw oners: 21 466 000 ( 1996) levensverwachting: 76jaa r problem en: luchtvervuiling , vervuiling van rivieren. verstedelijking, zeer intensieve landbouw aantal vogelsoorten: 500 aantal endem ische vogelsoorten: 14 bedreigde vogelsoorten: 40

18

Zou e r in België'nog natuur zijn w anneer e r m e e r d an 20 mil jo en m e n sen zo u d en wonen? Die v raag laten w e liever o n b e antwoord, m aar in h e t sterk g e ïndustrialiseerde Taiwan is m en d aa r w onderw el in g eslaag d . Al heeft d e natuur daarbij zelf m e e r d an e e n h andje geholpen: het vulkanisch en b erg ach tig karakter van het eiland maakt grote d elen erv an im m ers vol

strekt o n bruikbaar voor b e b o u wing, landbouw, in d u strie ... Het grootste eiland van Taiwan is o n g ev eer 370 km lang en slechts 140 km b reed . Toch b e reiken d e b erg to p p e n aan d e oostzijde en in het centrale b erg m assief e e n hoogte van bijna 4 000 m! D eze b e rg g e b ie d e n zijn erg moeilijk in cul tuur te b re n g e n en grote d elen van d e 6 nationale p ark en zijn

^ 4

NATUUR

^-R E S E R V A T E N ?

S d an ook n o g ongerept. In die nationale p ark e n vinden w e d e prachtigste vogelsoorten: Goudlijster, Blauwstaart en d e nationale trots: d e Mikkado fa zant. We m o g en d e C hinese Wild Bird Federation zonder m e er onze sym pathiekste en m eest enthousiaste BirdLife-partner noem en! D eze natuurbescher m ingsorganisatie heeft g e e n na tu u rg eb ied en in b eheer, en toch p ro p a g e e rt ze d e slogan 'Na tuur voor ied eree n ' nog b e te r d an N atuurreservaten vzw. E inde m aart organiseert d e C hinese W ild Bird Federation e e n Hawk-watch day: ied ereen wordt die d a g op e e n heuveltop nabij C hang-hua uitgenodigd om d e trek van d e Grey-faced Buzzard E agle te observeren. In het voorjaar trekt d ez e b e d re ig d e roofvogel van zijn overwinterin g sg eb ied e n in Maleisië en d e Filippijnen naar zijn b ro e d g e b ie d e n in Oost-Azië. Slechts en k ele jaren g eled en w erden op d e z e heuveltop nog m assaal roofvogels gevangen en g e dood, nu g enieten m e e r dan 10 000 toeschouw ers van het in drukw ekkend schouw spel van h o n d erd en cirkelende roofvo gels e n kom en ze op e e n sp e e l se m anier alles te w eten over het leven e n g e d ra g van trek vogels. Toch is het grootste succes van d e C h in ese Wild Bird F edera tion z o n d e rm ee r d e b e sc h e r m ing van h et overw interingsgeb ie d van d e Black-faced Spoon bill. Van d e 6 lepelaarsoorten is dit d e sterkst b ed re ig d e — e r zijn wereldwijd n o g slechts 631 individuen geteld! In het estua rium van T sengw en Hsi Ko bij Tainan overw interen daar m aar liefst 321 exem plaren van. Het is aan h et CWBF te danken dat d e ze so o rt in dit door industrie, rijstvelden en visvijvers geïso le e rd e estuarium n o g kan voor kom en. D e natuu rb esch er m ingsorganisatie heeft al het m ogelijke g e d a an om d e re g e rin g te overtuigen dit belangrijk g e b ie d te b esch e rm e n e n is d a a r gelukkig ook in geslaagd. Nu w orden e r w etenschappelij ke studies over het trekpatroon en d e v o edselnoden van d eze zeldzam e lepelaar uitgevoerd zodat m e e r g eb ied e n effectief voor d e z e soort kunnen b e


sc h erm d worden. De trekbew eg ing van enkele exem plaren kun je trouwens nauw keurig volgen op h et internet: http://www.wnn.or.jp/wnn-n/wbird/spoonbill/ english/index_e. html. Het CWBF heeft in m aart j.l. zijn p rogram m a rond Belangrijke V ogelgebieden (Important Bird Areas) afgerond en aan re g e ring, p e rs e n BirdLife-partners voorgesteld. 52 'Belangrijke Vo g e lg e b ie d e n ’ w erden op basis van w etenschappelijke g e g e vens afgebakend. L eefgebieden van endem isch e vogelsoorten, Black-faced Spoonbill, m angrovegebieden m et veel reigers en w atervogels e n ru stg e b ie d e n voor trekvo gels m oeten w orden b e scherm d. Ook N atuurreserva ten vzw w as op d ez e w eten schappelijke bijeenkom st uit genodigd. Met 30 an d ere Bird Life-partners h e b b e n w e CWBF kunnen ondersteunen in hun bescherm ingsw erk, in zoverre dat e e n deleg atie van BirdLife w erd ontvangen door d e Taiwa n e se p resident en vice-presi dent. Zo w erd d e z e BirdLife-bijeenkom st e e n belangrijke stap voorw aarts voor d e effectieve b esch e rm in g van d ez e g e b ie den! D e C hinese W ild Bird F ed era tion heeft 3 000 le d en en werkt m et 12 regionale verenigingen. W ie van plan is om Taiwan te b ez o e k e n kan contact o pnem en m et d e C hinese Wild Bird Fe deration, IF NO 34 Alley 199, lane 30,Yung-Chi Rd. 110 Tai pei, Taiwan R.O. C. M eer inform atie vind je ook op h et w orldw idew eb: HYPERLINK http ://www. com 5.iis. sinica, edu. t w /~cw bf

V BirdLife INTERNATIONAL

C

Ht &

Michel, Jean-Pierre en de anderen H ij merkte op d a t ik — letterlijk — a an gewicht gew onnen h a d tijdens de ja re n waarin we elkaar niet hadden gezien. Z elf leek hij m ij geen haar veranderd, behalve dan ju ist zijn woeste haardos, die n u grijze p lu kken vertoont. Na al die jaren hadden we a a n de kerk van, jawel, D enderwindeke afgesproken om fo to s te m aken in een stuk o f vier reservaten a a n weerszijden van de grens tussen Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen. Ais je met natuurfotograaf M ichel Decleer op p a d gaat, kom je onvermijdelijk terecht in een belevingskader dat niet van deze tijd lijkt. Ais een kind dat verrukt de wereld leert kennen laat hij je met andere ogen kijken n a a r al die dingen w aaraan je gewoon geraakt bent. W anneer hij in het warme strijklicht van de dalende zo n bijna koortsachtig speurt na a r mooie beelden, wordt ook de gewoonste ruigte w aaruit wat verdorde sprieten pieken iets w aaraan je niet zo m a a r voorbijloopt. Die onbevangen blik van Michel is nog merkwaardiger ais je weei dat hij net voor zijn bezoek a a n m ijn streek ro ndzw ierf in de overweldigende n a tu u r van Nepal. Dat hij ook verbleef en fotografeerde in India, op de Comoren. in Baja California en op nog zoveel andere fantastische plaatsen, m aakt hem niet blind voor bet mooie van bij ons Zijn houding staat lijnrecht tegenover de geblaseerde blik van de toerist die de schilderachtigheid i'an zijn vakantiebestemming de hem el in prijst m aar geen oog heeft voor authentieke schoonheid thuis — o f ze zelfs mee naar de vaantjes helpt. Nog tijdens de rit naar Denderwindeke hadden conservator Jean-Pierre Somers en ik ons (zoals gewoonlijkj druk gem aakt over de architecturale misbaksels die massaal afbreuk doen aan de stijl van onze streek. Over de m uren van conifeertjes, de veel te kort geschoren gazons en de kwistig gehanteerde herbicidenspuit die eigenheden van het Vlaamse landschap vermalen tot groene eenheidsworst. Voor a l die worstendraaiers moet Michel Decleer. m eer nog dan een Jean-Pierre o f ik zelf een wereldvreemde snuiter zijn. M aar zijn foto s vinden ze ongetwijfeld prachtig. Nu moeten ze alleen nog beseffen dat dergelijke beelden slechts ku n n e n ais men het bestaansrecht van échte n a tu u r onvoorwaardelijk erkent. Niet alleen op exotische locaties , m aar ook bij ons.

Jan Heyvaert 19

D e m ens achter Natuurreservaten vzw

Gilbert Capelle: Steunpilaar binnen & buiten tekst

Stef Boogaerts

foto’s:

Stef Boogaerts& Lae Daniels

N atuurreservaten vzw is een vereniging van, voor en door m ensen. Vrijwilligers vaak. Zij beheren on ze reservaten, organiseren onze afdelingen, zetten wandelingen en andere activiteiten op poten, zitten h et plaatselijke beleid achter de veren ... Minder bekend, maar even belangrijk zijn de vrijwilligers die op h et secretariaat (m eer dan) een handje toestek en . Eén van hen is G ilbert Capelle.

G ilbert is ee n Brusselaar — productiejaar 1937. Het is een ech t zonnekind, geb o ren op 29 juni, en dat is h em ook aan te zien. Altijd is G ilbert g o e d g e mutst, altijd heeft hij ee n verhaal klaar. En altijd gaat dat verhaal over d e natuur. Natuur is zijn le ven: v rijdag h elp en op het s e cretariaat, zaterdag werken in h et Torfbroek, zondag op uitstap in é é n of an d e r natuurreservaat.

Prosit In d e jaren '50 nam Gilbert C a p elle d e drankenhandel 'Brou werij d e r se izo en en ’ over van zijn ouders. Van '76 tot '80 runde hij e e n café en d aa rn a was hij w erkzaam bij e e n drankenhan delaar. Het ee rste d ee l van Gil b e rts leven stond dus in het te k en van d e ‘d ran k ’. Toch zat ook d e liefde voor d e natuur d ie p in z'n genen. Al in 1972 w erd hij lid van onze vere niging. Het d uurde ech ter tot het b e g in van d e jaren ’80 vooraleer G ilbert op het g ro en e toneel verscheen. M aar vanaf dan was het wel g o e d raak. Tweemaal p e r jaar trok hij o p werkkamp n aar d e Sem ois en d e Blankaart — d e le g en d a risch e werkkam p e n uit d ie tijd. Toen e r vanaf 1984 vanuit het nationale secretariaat g een w erkkam pen m e e r w erden g e organiseerd, d reig d e Gilbert v erw eesd achter te blijven. Joost D ew yspelaere, professioneel reserv aten m ed ew erk er bij onze vereniging, gaf h em dan een go u d en tip: ook in het Torfbroek valt e r wel wat te doen. Gilbert w as m e tee n verkocht!

O ndergronds Toen G ilbert in 1988 werkloos werd, w erd hij e e n vaste gast op

20

NATUUR

^-R E S E R V A TE N ?

openhouden, knuppelpaden herstellen ... Bovendien b e h e e rt G ilbert h et w erkm ateri aal. Dat wordt bij hem thuis g e sto ck eerd en d o o r ... v ad er C apelle in o rd e gehouden.

Kriek

het verenigingssecretariaat, toen n o g in het Koninklijk Bel gisch Instituut voor N atuurw e ten sch ap p en — het ‘k ab ien ’— in d e Vautierstraat. Toen d e v er eniging in 1989 h aa r intrek nam in het huidige p an d aan d e S ch aarb eek se Sint-Mariastraat, v erhuisde G ilbert gew oon mee. Zijn e n g ag em ent is im m ers tijd en ruimteloos. Vrijdag is vrijw illigersdag op het secretariaat. S am en m et Re gina, Ann, Jacques, Walter, Ber nard, Hans, Dominique, Guy, William ... vorm t G ilbert d e 'on d erg ro n d se' afdeling van Na tuurreservaten vzw. Ze bezetten ee n flink d e e l van d e k e ld e r ruimte, w aar d e m edew erk ers 's m iddags hun b oterham m en o p peuzelen. D e vrijwilligers ho u d en zich in grote m ate b ezig m et v erz en dingen — postzakken vol. Ver sturen van tijdschriften naar nieuw e e n buitenlandse leden, versturen van d e fiscale attes ten, informatie over d e vereni ging, O p en N atuurdagen, afdelingspost, nieuwj aarskaartjes, uitnodigingen voor g rote activi teiten ...

Oud papier G ilbert houdt ook d e v o orraden papier, tijdschriften, om slagen, b o ek en ... op orde. Het o prui


m en van d e g ang — d e klassie k e stapelplaats voor b inn en g e kom en g o ed e ren — is é é n van z ’n bezigheden. E en and ere specialiteit van Gil b e rt is h et verzam elen van oud papier. W anneer d e and ere vrij willigers vrijdagavond hun taak afronden, begint hij z'n stroop tocht langs d e bureaus. Al het oud p a p ie r in e e n grote doos — klaar voor recyclage. Eerst zoekt hij naar bijzondere p o st zegels, want G ilbert is ook ee n verw oed postzegelverzam e laar. Je houdt het niet voor m o gelijk dat hij daarvoor n o g d e tijd v in d t...

nele terreinploeg. Hij b eg eleid t ook scholen, jeu g d g ro ep en , vrijwilligers ... Bovendien v er zorgt G ilbert e e n flink d ee l van d e public relations: contacten m et d e buren, op vangen van toevallige w andelaars ... O nlangs organ iseerd e hij voor d e b uren zelfs e e n speciale wandeling. W erken doet hij zelf natuurlijk ook: m aaien, kappen, p ad en

E en uitstapje n aa r het Torfbroek eindigt bij G ilbert steevast in het gezellige café d e Riant. Dat d e v ro eg ere naam Fauna Flora ver dw een, b etreu rt G ilbert n o g d a gelijks. Dat d e legend arisch e k riek (m et ec h te krieken!) g e b leven is, k an d e pil ech ter g ro ten d eels vergulden. En w an n eer w e tot slot vragen w elke zijn lievelingsgebieden zijn, aarzelt hij g e e n moment. V anzelfsprekend zet hij 'zijn' Torfbroek helem aal bovenaan, op en ige afstand gevolgd door het Vorsdonkbos-Turfputten, het Buitengoor, d e Langdonken ... Allemaal g e b ie d e n die vooral op botanisch vlak bijzondere d in g en te b ie d e n hebben. "Or ch ideeën, d ie sp rek en m e nog het m eest aan. Al vind ik alle natuur wel m ooi en interessant ..." Blijft G ilbert uiteindelijk slechts m et é é n groot (luxe)prob leem zitten: "N atuurreservaten vzw koopt zoveel natuurgebie d e n aan, dat ik nooit d e kans m e e r krijg om ze allemaal te bezoeken!"

K eizer Gilbert Natuurlijk m ocht zijn grote lief d e — n atu u rb eh eer — niet ont breken. Na d e m iddag trokken w e d u s n aar het Torfbroek. Met G ilbert rondlopen in het Torf bro ek is e e n zenuw slopende bezigheid. Hij rent van hot n aar her, w eet in alle uithoeken wel w at bijzonders. Niets is hem vreem d. Jan W outers w erd door G e e rt Van Istendael ooit d e ko ning van h et Torfbroek g e n o em d — G ilbert m oet d an wel d e keizer zijn ... O ok hier is G ilbert het m anusjevan-alles. Hij duidt, in sam en sp raak m et d e conservators, d e p erc ele n aan voor d e professio 21

LsRrasNatuur N atuurrapport 1999

T o estan d van d e n a t u u r in V laan d eren : cijfers v o o r h e t beleid

H e t n a t u u r d e c r e e t ( 19 9 7 ) v e r p lic h t h e t I n s t i t u u t v o o r N a t u u r b e h o u d o p re g e lm a tig e tijd s tip p e n t e r a p p o r t e r e n o v e r d e t o e s t a n d v a n d e n a t u u r in V la a n d e r e n . D i t e e r s t e r a p p o r t b r e n g t o p o b je c tie v e w ijz e g e g e v e n s s a m e n o v e r d e a c t u e l e t o e s t a n d v a n d e n a t u u r in V la a n d e r e n . N a t u u r r a p p o r t 19 9 9 b e s t a a t u it t w e e d e le n . E e n e e r s t e s c h e t s t d e t o e s t a n d e n e v o lu tie v a n b i o t o p e n , v a n f lo r a e n f a u n a e n v a n d e k e r n g e b ie

Natuur- en Milieubeurs Marke

d e n in V la a n d e r e n w a a r d e b io lo g is c h e v e r s c h e i d e n h e i d n o g h e t g r o o t s t is. In h e t t w e e d e d e e l w o r d t h e t r u im te lijk n a t u u r b e h o u d s b e l e i d d o o r g e lic h t. H ie rin is h e e l w a t c ijf e r m a te r ia a l v e r z a m e ld o v e r d e b e r e i k t e o f ( n o g ) n ie t - b e r e i k t e r e s u l t a t e n v a n h e t b e le id in z a k e in te r n a t i o n a l e b e s c h e r m i n g , v e r w e r v in g v a n n a t u u r r e s e r v a t e n , r u im te lijk e p la n n in g e n V la a m s E c o lo g is c h N e t w e r k . D i t b o e k is n ie t a lle e n v e r p l i c h t e l e c t u u r v o o r m a s s a ’s b e le id s m e n s e n , o o k v o o r e e n b r e d e r p u b lie k g e e f t h e t e e n d u id e lijk e ( m a a r w e in ig b e m o e d ig e n d e ) k ijk o p d e t o e s t a n d v a n d e n a t u u r in V la a n d e r e n . 3 0 0 fr., v a n z e lf s p r e k e n d v e r k r ij g b a a r in d e G r o e n e W in k e l v a n N a t u u r r e s e r v a t e n vzw .

NATIONALE VLEERMUIZEN STUDIEDAG O p zaterdag 2 oktober organiseert de Vleermuizenwerkgroep van Natuurreservaten vzw, sam en m et de VZZ, de VUB en Plecotus (vleerm uizenwerkgroep van Réserves Naturelles asbl) een vleer muizendag in het Auditorium Vandendriessche in de Medische Fa culteit van de VUB in Jette. Naast een hele rist sprekers komt ook een praktische bat-detectorsessie aan bod. Bovendien w ordt de dag afgesloten m et de uitreiking van een heuse vleermuistrofee. Deelnem en kost 150 fr. (koffie en referatenm ap inbegrepen) .Voor m eer info kan u contact opnem en m et het secretariaat van Natuur reservaten vzw, 02/243 43 00.

Wellemeersen bestaan 10 jaar D e W e l l e m e e r s e n b e s t a a n t i e n ja a r, e n d a t w o r d t in D e n d e r l e e u w g e v ie rd .V o lk o m e n t e r e c h t o v e r ig e n s , w a n t d e W e l l e m e e r s e n zijn z o n d e r m e e r d e n a t u u r p a r e l v a n d e D e n d e r v a ll e i. In h e t la a t s t e n u m m e r v a n d e z e ja a rg a n g k o m e n w e o p d a t m o o i e n a t u u r r e s e r v a a t n o g u itg e b r e id te r u g , in d e v o r m v a n e e n h e u s e w a n d e lin g . D e W e l l e m e e r s e n s t e u n e n k a n i n tu s s e n o o k . O p z a t e r d a g 1 1 ( l 7 - 2 2 u ) e n z o n d a g 12 s e p t e m b e r ( I 1. 3 0 - 1 5 u ) o r g a n i s e e r t a fd e lin g D e n d e r l e e u w im m e r s e e n e e t f e s tijn in f e e s tz a a l B o tje s h o f , L a n g e s tr a a t,W e lle . K a a r t e n k o s t e n 2 0 0 & 3 0 0 fr., e n d e o p b r e n g s t k o m t v a n z e lf s p r e k e n d te n g o e d e aan d e W e lle m e e rs e n .

Ook de Kortrijkse Natuurwerkgroep Het Schrijverke bestaat 10 jaar.Ter gelegenheid daarvan heeft de vereniging voor het w eekend van 10,11 en 12 septem ber een heus feestprogramma klaargestoomd: muzikale nocturnes in de Leievallei op vrijdag en zaterdagavond, voorstelling van een video (‘Waar een wil(g) is, is een w eg’) over de werking van de Natuurwerkgroep, geleide natuurwandelingen in de Leievallei, een Ze vende Dag-praat- en discussieprogramma, vrijlating van in het vogelasiel van Ruiselede verzorgde vogels ... Hoogtepunt in het programma is evenwel de grootse Natuur- en Milieu beurs. Die gaat door in de vernieuwde hangar \ an de firma Van deWiele n.v., Kokuitplein, Marke en loopt op zaterdag van 10 tot 20u en op zon dag van 10 tot 17u. Niet alleen natuur- en milieuverenigingen, maar ook bedrijven, scholen, officiële instanties ... exposeren op de beurs. Zaterdagnamiddag brengt ook Prins Laurent een bezoek aan de beurs. De beurs krijgt de steun van de Provincie West-Vlaanderen en Electrabel, en voor m eer info kun je terecht bij Schrijverke-voorzitter Mare Vandendriessche, 056/21 38 60.

In memoriam Charles Tihon O p 13 m ei o v erleed C harles Tihon. C harles w as m e e r d an d ertig jaar actief in onze vereniging. Ais lid van d e raa d van b estu u r van BNVR, en ais voorzitter van diverse b eh eersco m m issies sp eeld e hij jarenlang e e n cruciale rol in onze vereniging. Zijn allergrootste lief d e w as e c h te r d e Sint-Pietersberg. In onze h erinnering leeft Charles Tihon d an ook v e rd e r ais d e grote bezieler en d e leg en d arisch e conservator van dit taal- e n landsgrensoverschrijdende natuurm o nument.

Info: E ric D e t r é , 0 5 3 / 6 6 0 4 3 2

22

^

NATUUR

^•R E S E R V A T E N ?

Herman Wijffels nieuwe voorzitter Vereniging Natuurmonumenten

Kiwanis sch enk t b e h e e rs m a te ria a l v o o r Rietsnijderij

B egin d i t ja a r t r a d o u d - m i n i s t e r d r. P i e t e r W i n s e m i u s t e r u g a is v o o r z i t t e r v a n V e re n ig in g N a t u u r m o n u m e n t e n , o n z e g r o t e z u s te r v e r e n ig in g in N e d e r l a n d d ie hij g e d u r e n d e tie n j a a r ( 19 8 8 - 19 9 8 ) o n d e r z i j n h o e d e h a d . H ij w e r d o p g e v o lg d d o o r d r. H e r m a n W ijffe ls , d e a c h t s t e v o o r z i t t e r v a n N a t u u r m o n u m e n t e n s in d s e n t o m o l o o g d r . O u d e m a n s in 1 9 0 5 d e v o o r z i t t e r s h a m e r v a n d e t o e n h e e l p r ille v e r e n ig in g t e r h a n d n a m . W ijff e ls h e e f t z ijn r o o t s in h e t b e d rijf s le v e n . G e d u r e n d e 18 j a a r s t o n d hij a a n h e t h o o f d v a n d e N e d e r l a n d s e R a b o b a n k e n m o m e n t e e l is hij v o o r z i t t e r v a n d e S o c ia a l E c o n o m is c h e R a a d . O p d ie m a n i e r c o m b i n e e r t hij h e t e c o n o m i s c h e bij d e SE R m e t h e t e c o l o g is c h e b ijV e re n ig in g N a t u u r m o n u m e n t e n . D e in d e n a t u u r b e h o u d s s e c t o r o n e r v a r e n W ijff e ls n o e m t h e t v o o r z i t t e r s c h a p v a n N e d e r l a n d s g r o o t s t e n a tu u r v e r e n ig in g e e n b e la n g r ijk e u itd a g in g .W ij w e n s e n h e m e r a lv a s t h e e l veel su cc e s m ee.

W AN DEL- EN FIETSW EEKEND V O O R NATUURRESERVATEN G EZIN N EN zaterdag 28 &zondag 29 augustus Tijdens het laatste w eekend van de zomer vakantie organiseert Natuurreservaten vzw een wandelen fiets w eekend in haar mooiste Limburgse reservaten. De fietsen wandelafstanden blij ven erg beperkt, zodat ook de allerkleinsten meekunnen. Zaterdags fietsen we door het groene hart van Limburg. O nderw eg maken w e een wandeling in de Maten — een w aterrijk heide gebied dat prat gaat op zijn vele soorten amfi bieën. Even verder brengen w e ook een bezoek aan h et Wik, het Bokrijkse vijvercomplex. Zondags m aken w e kennis m et enkele typisch Limburgse beekvalleien. We kregen ook (éénmalig) d e toestem m ing om van de veelsoortige flora en fauna op het militair domein te genieten.

Praktisch d eelnam e: volwassenen: 1 950 fr.,kinderen (-15 j.): 1 650 fr. in b egrep en : overnachting in de jeugdherberg van Bokrijk, avondmaal op zaterdagavond, ontbijt en pick-nick op zondag, begeleiding, BTW niet inbegrepen: huur fiets (365 fr.) inschrijvingen en info:Tierra vzw, H eidebergstraat 223,3010 Leuven tel. & fax 016/25 56 16. e-mail: [email protected]


In april ’98 organiseerden Kiwanis-Waasland en de gem eenteW aasmunster de tuinbeurs ‘Park en Tuin’. Ondanks het bar slechte w eer bezochten vele honderden m ensen deze tuin beurs. Ook Natuurreservaten vzw was m et een verenigingsstand van de partij en bovendien hielden de m ensen van afdeling Waasland een oogje in het zeii op het parkeerterrein. Traditiegetrouw w erd de w inst van het gebeu ren aan een goed doei geschonken. In 1998 w aren Natuurreservaten vzw en een instelling voor minder-validen de gegadigden. Op 15 april ’99 was een delegatie van afdeling Waasland bijgevolg te gast op h et kasteel Blauwendael. In aanwezigheid van burgem eester Van Mele en de Kiwanis-leden m ocht een glun derende Tom De Beeide, voorzitter van afde ling Waasland, er een belangrijke gift in ont vangst nem en: vijf bosmaaiers en een boomzaag, samen goed voor 320 000 fr. Die zullen goed van pas komen bij het beheer van de Rietsnijderij en onze andere Waaslandse reser vaten. Langs deze w eg willen w e Kiwanis Waasland en de gem eenteW aasmunster dan ook van harte danken voor deze bijzonder welgekomen gift.

23

De verzamelde natuurpracht van het M I D D E L ¡© 3N T te k st

foto’s: Michel Decleer D iep v e rsc h o len in d eV laam s-B rab a n tse B egijnenbeekvallei — op d e gren s tu sse n D ie s t en B e k k e v o o rt— ligt h e t P ap e n b ro ek . D e vallei van d e p rach tig m e a n d e re n d e B egijn en b eek m a a k t deel uit van de im p o san te C en tra a l-H a g e la n d se vallei, w aarin o o k de W in g e en d e M o tte h u n bedding h e b b e n . In die m erk w aardig b re d e vallei liggen inm iddels al een h ele rist n a tu u rre se rv a te n : de d o o r deV laam se G e m e e n sc h a p b e h e e rd e g eb ie d e n W ale n b o s en B eninxberg, en o n z e re s e rv a te n W ijn g aard b erg ,T u ssen Twee M o tte n , H o rst, S p ich t en D u n b erg b ro e k . H e t P a p e n b ro e k w o r d t o m rin g d d o o r d e B lakenberg, d e Luienberg, h e t P rin sen b o s en d e K lo o ste rb e rg :g e tu ig e n h e u v e ls van de D iestiaan se Z e e . U it d e v o e t van die H ag elan d se ijzerzan d steen heuvels sijpelen m a s sa ’s glashelder, m in eralen rijk w a te r — een g aran tie v o o r e e n g r o te w a te rrijk d o m en p rach tig e natuur. O p h e t g ew estp lan k re e g d e z e n a tu u rp a re l n ie t e e n s h e t s ta tu u t van n a tu u rg eb ied . R uim tie n jaar n a tu u r b e h e e r h e b b en h e t a b su rd e daarv an e c h te r ru im sc h o o ts b ew ezen ! H e t P a p e n b ro e k is im m e rs e e n h o o g w a a rd ig ecologisch lap p en d e k en . A an de rand van h e t gebied v in d e n w e so o rte n rijk e ru ig tes m e t M oerasspirea, W e d e rik ,E n g e lw o rte l ... D e o v e rv lo ed ig e aanw ezigheid van

24

^ 4

NATUUR

^ '--R E S E R V A T E N s

fo t o b lz. 2 4 , o n d er: D e z u ip n a tte v e e n h o o ila n d e n en tu r fp u tte n van h e t P a p en b ro ek zijn h e t fa v o riete p la a tsje van d e z e w o n d e r m o o ie W a tera a rd b ei. fo t o links: D e v e le slo o tjes va n h e t P a p en b ro ek b e v a tte n b ijzo n d er zu iv er k w elw a ter. D e G e le G ra ch t, e e n zijriviertje van d e B eg ijn e n b ee k , vin d t in h e t n a tu u r r e se r v a a t z ’n o o rsp ro n g . V oor tai van w a te n en m o era sp la n ten (h ier: W a te r a a r d b e i) is h e t h ier d an o o k le k k er t o e v e n . fo to o n d e r: E en im p o s a n te P lu im zeg g en b u lt — e e n z e g g e n s o o r t d ie in V la a n d ere n v e r r e van a lg e m e e n is — g e tu ig t van d e p e r m a n e n te a a n w e zig h eid van k w elw ater.

fo to o n d e r: E ch te k o ek o ek sb lo em h o u d t van d e n a tte , o n b e m e s t e graslan d en in h e t P a p en b ro ek . f o t o links: E ch te k o e k o e k sb lo e m e n k leu ren h e t n a tte h ooilan d ro z e , het v r o e g e o c h te n d lic h t z o r g t v o o r e e n a a n g e p a ste sfe e r e n op d e a ch terg ro n d z ie n w e d e D iestia a n h eu v els va n h e t H agelan d. Z o m o o i kan d e natuur zijn — o o k in V la a n d eren , d ich t bij h uis ... P lu im z e g g e , K o ek o ek sb lo em , W a t e r a a r d b e i... Z o z o r g t N a tu u rr eserv a ten v z w m e e v o o r h e t b eh o u d van z e ld z a m e p la n te n so o r te n in V la a n d eren .

k w e lw a te r z o rg t v o o r laagv een veg etaties m e tW a te rd rie b la d , W a te ra a rd b e i, Snavelzegge, G e w o n e zeg g e én statig e Pluim zeggenbulten. O o it w e rd in h e t P a p e n b ro e k tu r f g e sto k e n — tu r fp u tte n m e t A d d e rw o rte l,W a te rv io lie r,W a te rd rie b la d ,W a te ra a rd b e i en D rijvend fo n tein k ru id zijn d aarv an d e stille m a a r w o n d e rm o o ie getuigen. Een P ijp e n stro o tje sru ig te h e rin n e rt aan h e t v ro e g e re blauw grasland, terw ijl d e rijk b eg ro e id e slo o tje s k rio e le n van h e t w e m e le n d e w aterlev en . Eén van d ie talrijk e slo o tje s is d e b ijzo n d er zuivere G ele G ra c h t, die m id d en in h e t re s e rv a a t o n ts p rin g t — k w e lw a te r d a t z o m a a r u it de b o d e m o p b o rr e lt. En natuurlijk m og en w e o o k de g raslan d en n ie t v e rg e te n : k leine, n a tte pareltjes m e t K n o lste e n b re e k , G e v le k te o rch is, B red e o rch is ... H e t P ap en b ro ek : e e n lap v e rz a m e ld e n a tu u rp ra c h t van g o e d 10 ha!

NATUURras'eraaten ju li '1999

25

D e O p e n N a tu u rd a g e n m o c h te n zich d it ja a r v e rh e u g e n o p e en e n o rm e belangstelling. N ie t alleen k e n d e d e O p e n N a tu u rd a g e n -b ro c h u re die u ais lid bij h e t vorig e ledenblad v o n d e e n ru im e v ersp reid in g . O o k in d e p e rs k re g e n w e veel a a n d a c h t, en bo v en d ien gingen o o k d e sp o ts o p ra d io en TV n ie t o n o p g e m e r k t v o o rb ij. K o rto m , d e te le fo o n o p h e t v e re n ig in g sse c re ta ria a t s to n d d e w ek en v o o r d e O p e n N a tu u rd a g e n geen s e c o n d e stil. N a die g o e d lo p e n d e p ro m o tie c a m p a g n e h o o p te n w e n atu u rlijk o p e en g ro te o p k o m s t v o o r de tie n ta lle n ac tiv ite ite n .W e h a d d e n im m e rs o o k h eel w a t t e bieden: w andelin g en , z o e k to c h te n , fie ts to c h te n ,k in d e ra c tiv ite ite n ,d ia ’s e n v id e o ’s ... En n atu u rlijk m a ssa ’s hapjes en d ra n k je s, veel gezellige te r ra s je s en o n te lb a re vrolijke g ezich ten . D e jaarlijkse O p e n N a tu u rd a g e n zijn nu één m a al h e t a b so lu te h o o g fe e s t van h e t n a tu u rb e h o u d in V laanderen. Ja m m e r g e n o e g kw am h e t w e e r d e b e id e z o n d a g en d e p r e t nog enigszins b e d e rv e n : w a rm te o n w e d e rs o p 30 m ei, w ind en reg en v lag en o p 6 juni. D e O p e n N a tu u rd a g e n w e rd e n d u s éé n g r o o t w a t e r f e e s t ... M aar w a t wil je, m e t e e n th e m a a is ‘W a te r N atuurlijk !’.

T och k en d en d e z e O p e n N a tu u rd a g e n een re c o r d o p k o m s t van ruim 15 0 0 0 d e e ln e m e rs . A llem aal m en sen die n a tu u r belan g rijk v inden en d a t m e t hun aanw ezigheid h e b b e n a a n g e to o n d . V o o r de o rg a n isa to re n — N a tu u rr e s e rv a te n vzw

natuur 'edereen

en A m inal afdeling N a tu u r — is d a t alv ast een stev ig e riem o n d e r h e t g ro e n e ' W ij gingen h ie r en d a a r even van d e s fe e r p ro ev en en b re n g e n u d aar graag verslag van uit.

w-tr#| i Ka i ltl lel l drl Itl ,« ■

26

H A

■■11 f

NATUUR

^RESERVATEN?

1 ‘W a t e r N a tu u rlijk ’ w as h e t c e n tra le th e m a van d e O p e n N a tu u r dagen. O p nogal w a t p laatsen sto n d e n dan o o k w a te rg e b o n d e n activ iteiten o p h e t p ro g ra m m a . V ooral k in d eren tr o k k e n e r b lijg em u tst o p u it — g e w ap en d m e t s c h e p n e tte n , e m m e r tjes e n glazen p o tte n .

2 . B e rt w e rft ee n n ie u w lid. Z o w o r d t N a tu u rr e s e rv a te n vzw ste e d s g ro te r. D a t is o n tz e tte n d belangrijk w a n n e e r w e de n a tu u r in V laanderen é c h t w illen helpen.

3 G ezellige p la n te n b e u rs in de B o u rg o y e n -O sse m e e rse n .

A lfred d e n O u d e n s te lt o p d e B lan k aart z’n n ie u w e C D v o o r .‘N ev els van d e T ijd’ w o r d t v e rk o c h t te n v o o rd e le van o n z e re s e rv a a tp r o je c te n Ijzervallei en W e stla n d . U ite ra a rd kun je v o o r d e z e C D in d e G ro e n e W in k el van N a tu u r r e s e r v a ten v zw te r e c h t (zie o o k blz. IO). 5

Z o ’n g e sc h ild e rd snuitje, d a a r zijn alle k in d e re n tu k op!

NATUUR

RESE RVATE N?

V H £ N O N G io » > « l« B e iC U 3

■fWiMKft


27

Waar glimt de glimworm nog? W ellicht heb je ze op een zom eravond al wel gezien, die m ysterieuze ‘w orm pjes’ m et koude, fluorescerend groene lampjes in hun achterlijf. G lim worm en hebben altijd to t onze verbeelding gesproken — z e gaven zelfs aanleiding to t tai van verhalen en sprookjes over elfen, geesten , trollen ... Glimwormen: waar vinden w e ze nog en voor hoelang? O f behoren deze sprookjesdieren binnenkort helem aal to t het verleden?

'ad v e rte re n 1v erdienen zo ee n kroostrijk nageslacht. Hetzelfde geldt voor m annetjes die het licht h erk en n en v an e e n vrouw tje van hun e ig e n soort. O ok larfjes, p o p p e n en zelfs ei e re n kunnen e r lustig op Ios gloeien. Larven d o en dat g e woonlijk in d e vorm van lichtpulse n w anneer ze 's nachts rond k ruipen op jacht n aar slakken en dergelijke. D aarnaast gloei en ze dikwijls voor langere tijd o p w an n eer ze verstoord wor den, b ijvoorbeeld bij aanraking. M isschien g e b ru ik e n ze het lichtgeven wel ais afschrikkingsm iddel te g en vijanden. D eze en an d ere h ypothesen over d e functie van h et lichtgeven van d e larven w orden m om enteel n o g v erd er onderzocht.

Drie glim m ende Belgen In België /in d e n we drie soor ten glim worm en. De bekendste, alg em een ste e n m eest versprei d e (tot in Noord-China!) is d e G rote of G ew one glimworm (Lampyris noctiluca). Hij komt in d e m eest versch eid en biotopen voor, zolang het e r m aar vochtig is: w eg b erm en , tuinen, parken, graslanden, oevers, bosranden

M an n etje en vro u w tje van d e d a g a c tie v e K ortsch ild glim w orm , H e t m a n n e tje is t e h erk en n en aan zijn g r o te a n te n n e s en klein e d ek schild jes.

Je zou het niet m e tee n zeggen, m aar glim w orm en zijn in feite kevertjes. Aan d e m annetjes is dat duidelijk te zien: in te g e n stelling tot d e larfachtige vrouw tjes d rag en zij w él vleugels en dekschilden. D e Kortschildglim worm heeft z ’n naam e r zelfs aan ontleend: d e m annetjes lij k en in d erdaad h eel sterk op Kortschildkevers. Glim w orm en horen thuis in d e tekst:

Raphaël De Cock (U.I.Á.)

foto’s:

Frank Adriaenssen (U .IA)

28

'taxanom ische g roep' Lampyridae. Die omvat m e e r d an 2 000 soorten, verspreid over alle w e relddelen, behalve Antarctica. N og steed s w orden e r nieuw e soorten ontdekt, m aar terzelf d e r tij d kom en uit heel Europa verontrustende berich ten over ee n sterke terugval van d e glim worm.

Levend licht Glim w orm en staan b e k e n d om wille van hun verm o g en om licht te produceren. Dat licht m aken

ze aan in g esp ecialiseerd e cel len van hun lichtorgaan. Hierin vindt e e n bioch em isch e reactie plaats tussen het enzym e luciferase, het substraat luciferine, zuurstof en d e energieleveran cier ATP. Tijdens die reactie w ordt en erg ie afgegeven in d e vorm '/an fotonen, licht dus. W aarom m aken ze zichzelf ken b a a r e n zelfs kw etsbaar door zo fel te gloeien? Het antwoord ligt voor d e hand: d e glim wormvrouw tjes p ro b eren overvlie g e n d e m annetjes te lokken. Vrouwtjes die zich g o e d kunnen

M inder a lg em een in België én b e p e rk te r in verspreiding (van M idden-Europa tot aan d e Kau kasus) is d e Kleine glimworm (Lamprohiza splendidula). Hij stelt h o g ere e isen aan z ’n bio toop d an zijn gro te broer. We /in d e n hem in e e n m e er geslo ten habitat: langs bosbeken, in bosw eiden, op o p en plekken in b o s s e n .... De m annetjes van de Kleine glim worm staan ook b e k en d ais 'vuurvliegjes’om dat ze — in tegenstelling tot d e m an netjes van d e G rote glimworm — tijdens het vlieg en fel licht geven. W anneer zij in grote aan tallen rondvliegen, zorgen ze voor e e n fee ëriek spektakel! D e slechtst g e k e n d e soort is d e Kortschildglimworm (Phosphaenus hem ipterus). Dat is niet erg verwonderlijk, want d e on g ev leu g eld e m annetjes kruipen vooral overdag rond en d e vrouwtjes g loeien 's avonds niet. H oe voortplantingsgedrag, biotoopvoorkeur, verspreiding en levenscyclus van d ez e soort juist in elkaar zitten, is nog niet helem aal duidelijk. D e Kort schildglim w orm komt voor van het Iberisch schiereiland en Zuid-Engeland tot in West-Ruslan d en Zuid-Finland. In E nge land is d ez e glim w orm soort op g en o m en ais 'R ed Data Book sp e c ie s’— sterk b ed reig d e soort. De Kortschildglimworm is

NATUUR

^R ESER VATEN ?

glim worm is het talrijkst in juli, m aar is in p rin cip e tot h et einde van d e zom er te vinden. Larven kan je het hele jaar d o o r zien, behalve in d e w interm aanden, w ant d an h o u d en ze e e n winter slaap. D e Kleine en G rote glim w orm b eg in n en hun fonkelende activiteit vanaf het ein d e van d e sch em erin g (ca. 22u) en stop p e n o n g ev eer d rie uur na zons o n d erg an g (ca. lu). D e larven blijven la n g er actief. De m anne tjes van d e Kortschildglimworm zijn, zoals e e rd e r aangehaald, vooral overdag actief.

Verdwijnt de glimworm?

R ugzijde v a n e e n m a n n e tje K leine glim w o r m . O m d a t hij tijd en s h e t v lieg en fel lich t g e e ft, w o r d t hij o o k ‘vu u rvliegje’ g e n o e m d . Hij is e e n stu k k iesk eu riger dan zijn fa m ilieled en . K leine g lim w o r m en zo e k e n b e s c h u tte , v o ch tig e p lek jes op: langs b o sb ek en , in b o sw eid e n ...

te vinden in tuinen, p arken en bossen. D e m annetjes zie je dik wijls in gro te aantallen rondren n en over verharde paadjes, voetpaden, muren, tussen plant soenen, aan d e rand van struik gewas. Vooral overdag, bij warm, vochtig w eer — zoals na ee n zo m erse onw eersbui — zijn ze vaak e rg actief.

W anneer zijn ze te zien? Volwassen exem plaren van alle d rie d e so o rten vinden w e vanaf juni. De Kleine glim worm en d e Kortschildglimworm houden het vol tot o ngeveer m idden juli, hoew el e r van d e laatste ook w aarnem ingen b estaan in au gustus e n septem ber. D e Grote

Met zo’n groot v ersp reid in g sg e b ie d lijkt d e toekom st van d e G rote glim worm vrij zeker. Niets is ech ter m in d er waar. A nekdotische g eg e v en s su g g e reren dat d e Britse glimwormpopulaties vanaf 1950 sterk in grootte en aantal afnemen. Op dit m om ent loopt in Engeland ee n o n d erzo ek n aar d e ecolo gie en het b e h o u d van d e glim worm. Ook uit an d e re d elen van E uropa kom en g eru ch ten over e e n sterk e terugval. Voor d e tw ee an d ere so o rten is nooit e e n dergelijk o n d erzo ek g e daan, m aar ook hier m ogen we e e n achteruitgang verwachten, w ant ze zijn m in d er alg em een e n lijken specifiekere biotopen te verkiezen.

van d e so o rten in België, in h o e v erre e r ee n achteruitgang is, h o e snel die g eb eu rt, wat h ier v an d e oorzaak is en of we ons ongerust m o eten m aken over het uitsterven van d e Belgische glimwormen. Het is dus ook van b elan g te m eld en ais e r in ee n b ep a ald g e b ie d g e e n glim wor m en gezien zijn.

Lichtvervuiling Tai van m ogelijke oorzaken kunnen aan d e basis liggen van e e n achteruitgang, m aar nog g e e n enkel o n d erzo ek is uitge voerd om d e verschillende id e e ë n te testen. Mogelijke b o o sd o en ers zijn habitatvernietiging, habitatversnippering, vervuiling, pesticiden, en m is schien zelfs lichthinder. Vooral in België wordt 's nachts enorm veel energie verkwist aan v er lichting en die lichtverstrooiing wordt ste ed s m e e r ais ee n mi lieuprobleem erkend. Het doet — tot grote erg ern is van de sterrenkundige — niet alleen d e sterren vervagen, m aar heeft wellicht ook ee n belangrijke invloed op planten en dieren. AI heeft voorlopig g e e n enkele studie kunnen aantonen wat d e exacte effecten zijn.

Voor m ee r informatie over

En in België?

D e larven van d e d rie in B elg ië v o o r k o m e n d e g lim w o r m so o r te n : K ortschild g lim w o r m (lin k s), K leine glim w o r m (m id d en ) e n G r o te glim w o r m (rec h ts).

N aar aanleiding van d eze v er o ntrustende b erich ten b en ik tw ee jaar g eled e n g estart met e e n b e s c h e id e n project om aan zoveel m ogelijk nieuw e g e g e vens te geraken. Ais je dus ooit erg en s glim w orm en hebt g e zien of je m e e e e n oogje in het zeii wil houden, d an nodig ik je uit om g eg ev en s in te sturen via ee n w aarnem ingsform ulier dat je op o n d erstaan d ad res kunt aanvragen. Die geg ev en s kun n en uiteindelijk e e n b eter b e e ld opleveren over h et voorkom en

glimwormen, om gegevens door te geven o f waarnemingsformulieren op te v.ragen kun je terecht bij: Raphaël De Cock, Universiteü A n twerpen (UIA), Dept. Biologie, Universiteitsplein 1, 2610 Wilrijk, tel. 03/2371711 (thuis), fax 03/820 22 71, email: rderocMDuia. ua.ac.be

G L I M W O R M EN W A N D E L I N G I N DE H O B O K E N S E P O L D E R ! V R I J D A G 23 J UL I S p e c ia a l v o o r o n z e le d e n o r g a n i s e r e n w e o p d e z o m e r s e v rijd a g a v o n d 2 3 juli e e n g lim w o r m e n w a n d e lin g in d e H o b o k e n s e P o ld e r. O n z e d e s k u n d i g e g id s is R a p h a ë l D e C o c k , d e a u t e u r v a n d i t a r tik e l. W e k o m e n o m 2 2 u s a m e n a a n h e t s ta t io n v a n H o b o k e n ( h o e k S c h r o e ila a n - S c h e id e le i, A n t w e r p e n ) . O m p r a k tis c h e r e d e n e n w ille n w e u w e l v r a g e n o m o n s e v e n t e v e r w ittig e n v a n u w k o m s t. Z o k u n n e n w e v o o r v o l d o e n d e g id s e n z o r g e n . D a n ië lla ( 0 2 /2 4 3 13 3 8 ), P a tr ic ia e n M a r ie - R o s e ( 0 2 /2 4 3 13 2 0 ) w a c h t e n o p h e t s e c r e t a r i a a t v a n N a t u u r r e s e r v a t e n v z w a lv a s t o p u w s e in tje .

N M iJU R reservaten j u li 1999

29

sKras Natuur Fietsen en wandelen in 't Meetjesland D erde keer, nog b e te re keer. Zo kondigt N atuur en Landschap M eetjesland vzw h aa r fietsen w andelm ap aan. Zowel het b oek over h et M eetjesland ais d e Streekgids K M eetjesland k enden im m ers e e n onverhoopt succes. En ook d ez e d e rd e uitgave loopt ais e e n sneltrein. " H elem aal nieuw is ze niet, want d e m ap bevat alle w andelingen e n fietstochten d ie in d e (intussen bijna uitverkochte) streekgids w erden g epubliceerd. Maar handig is ze natuurlijk wel, want elke w andeling/fiets tocht staat op e e n a p a rte kaart, aangevuld m et ee n degelijke beschrijving en flink wat w etensw aardig heden. D e 10 w andelingen leiden ons naar het g e b ie d van d e Honte, d e kreken en polderdijken, d e rand van d e V laam se Vallei, het Leen, d e streek van het Bellabargiebos, Burkei, het D rongengoed, d e V eldbossen, het V aardeken en d e Poekebeek. D e 10 fietsfolders b eh an d elen d e Helletocht, d e kreken, d e polderdijken, het w aterw in gebied van Kluizen, d e cuestaroute, tussen Houtland e n Polder land, het vallei- en cuestagebied, historische w egen, d e V laam se Vallei e n d e P oekebeek. E en m ooie aanvulling voor w ie d e streekgids in z'n b ezit heeft, e e n absolute m ust voor alle and ere fietsen w andelliefhebbers. ‘Fietsen en W andelen in ’t M eetjesland' kost 355 fr. en is vanzelfsprekend verkrijgbaar in d e G roene Winkel van N atuurreservaten vzw.

O o iev aars z o n d e r G re n z e n In vorige NATUURreservaten brach ten w e e e n u itgebreid verhaal over ons project 'Ooievaars zonder grenzen'. Intussen staan e r alw eer tw ee nieuw e prefab-ooievaarw oningen klaar. De V rienden van h et Schulens Broek vzw plaatsten e e n nestplatform op d e k erk van Schulen. Ons n aburige natuurreservaat Schulens Broek vorm t daarbij ee n p rim a voedselgebied! Bij d e A chelse Kluis (Hamont-Achel) p leisterd e op 31 augustus '98 e e n g ro ep van 21 ooievaars en ook in d e zom er w orden e r regelm atig individuele ooievaars opgem erkt. D aarom plaatste onze afdeling N oord-Lim burg ee n nestplatform op e e n o ude schouw van het klooster. O ok h ier vinden ooievaars e e n p rim a v o e d se lg e b ie d in d e onm iddel lijke omgeving. Vlak bij d e A chelse Kluis w erd — op N ederlan d s gro n d g e b ie d — d e Tongelreep heraangelegd. D e b e e k m e an d e rt opnieuw d o o r e e n natuurlijk overstrom ingsgebied m et vloeibeem den. D aar •'.'inden d e ooievaars van m aart tot se p te m b e r e e n grote variatie aan prooidieren: regenw orm en, muizen, g rote insecten, kikkers, m o lle n ... Je kan het plaatsen van d e 'prefabw oningen' financieel ondersteunen m et e e n gift o p rekeningnum m er 293-0212075-88, m et verm elding 'Ooievaars zonder G renzen, projectnum m er 426’. Voor giften vanaf 1 000 fr. ontvangt u vanzelfspre k end ee n fiscaal attest. D e 'Ooievaars zo n d er G renzen' zitten nu ook op het w ereldw ijde web. O p http://www.ooievaars.vlaanderen.be kom je alles te w eten over dit door het M inisterie van d e V laam se G em e en schap g esteu n d e project van N atuurreservaten vzw & D ierenpark Planckendael. 30

100 N o v artis - m e d e w e rk e rs in o n ze r e s e r v a te n N o v a rtis is d e w e re ld le id e r o p h e t v lak v a n Life S c ien c e (ge z o n d h e id , a g ro b u s in e s s e n v o e d in g ) e n te lt w e re ld w ijd 100 0 0 0 p e rs o n e e ls le d e n . In B elgië w e r k e n e r 4 0 0 m e n s e n . Elk ja a r s te lle n d ie z ic h tijd e n s h u n C o m m u n ity P a rtn e rs h ip D ay te n d ie n s te v a n d e g e m e e n s c h a p .V o o ra l n a tu u r- e n m ilieu v e re n ig in g e n k o m e n d a a rv o o r in a a n m e rk in g , e n d it ja a r w as N a tu u rre s e rv a te n v z w a a n d e b e u rt. Z o g in g e n 9 0 N o v a rtis -p e rs o n e e ls le d e n o p 23 a p ril aan d e slag in d e Vallei v a n d e Z w a rte B eek, h e t M e c h els B roek e n d e Blank aart.

Vakantiecursussen CVN H e t C e n t r u m v o o r N a t u u r - e n m ilie u - e d u c a tie o r g a n i s e e r t z o m e r c u r s u s s e n : a c t ie v e , m e e r d a a g s e p r o g r a m m a 's v o o r v o lw a s s e n e n m e t i n t e r e s s e v o o r d e n a tu u r . Z o k u n t u t e r e c h t o p d e V a k a n tie c u r s u s Z w i n s t r e e k ( 17 - 2 1 a u g u s tu s ) , d e L a n d s c h a p s w e e k Ijz e rv a lle i ( 17 - 2 0 a u g u s tu s ) , N a t u u r b e le v in g in d e K e m p e n ( 1 2 - 1 4 ju li) ,V o e r s tr e e k (2 t.e .m . 6 a u g u s tu s ) e n d e I n s e c t e n c u r s u s L e u v e n ( 6 - 8 a u g u s tu s ) . Info: C V N , O m m e g a n c k s t r a a t 2 0 , 2 0 1 8 A n t w e r p e n te l. 0 3 / 2 2 6 0 2 9 1 , fa x 0 3 /2 3 3 5 9 9 7 , e -m a il:c v n @ p in g .b e In h e t n a ja a r s t a r t h e t C V N o o k e e n n ie u w e r e e k s c u r s u s s e n n atu u r g i d s . Z o k a n u v a n a f 2 1 s e p t e m b e r t e r e c h t in h e t k a s te e l B eisb r o e k in B r u g g e .V o o r b ijk o m e n d e in fo k a n u t e r e c h t bij K ris tie n V an H o o r e b e k e , C V N W e s t - V l a a n d e r e n , 0 9 / 2 2 4 3 0 3 3 e n bij Filip R o o s , N a t u u r r e s e r v a t e n v z w a fd e lin g B ru g g e , 0 5 0 / 3 7 7 6 0 1.

B e d a n k t H erm an ! D e z e r d a g e n z e t H e rm a n S o u rb ro n e e n d e fin itie f p u n t a c h te r zijn lan g e e n rijk g e v u ld e jo u rn a listie k e lo o p b a a n bij h e t B elang van L im burg.W e m o g e n H e rm a n é é n v a n d e a b so lu te p io n ie rs van de V laam se m ilie u jo u rn a listie k n o e m e n . H e rm a n w a s n ie t a lle e n e e n d e sk u n d ig , m a a r o o k e e n b ijz o n d e r g e ë n g a g e e rd m ilie u jo u rn a list. S c h e n d in g e n v a n n a tu u r e n m ilieu k o n d e n bij h e m o p g e e n e n k e l b e g r ip re k e n e n . Zo lag e n zijn arti k e ls m e e a a n d e b a sis v a n g e slaa g d e a c tie s te g e n d e A 2 4 e n — in e e n r e c e n te r v e r le d e n — te g e n h e t m e g a lo m a n e ERC-project. H e rm a n , v a n h a r te b ed an k t!

10/10 voor Biologische Landbouw in Londerzeel D e n a tio n a le o n d e r s t e u n i n g s a c t i e v a n d e b io lo g is c h e la n d b o u w d o o r 7 0 v e r s c h il le n d e o r g a n is a t ie s h e e f t o o k in L o n d e r z e e l t o t c o n c r e e t r e s u l t a a t g e le id . A fd e lin g L o n d e r z e e l ( v o o r h e e n L e e fm i lie u L o n d e r z e e l v z w ) e n B io lo g is c h g r o e n t e n b e d r i j f S e r g o o r is z e t t e n s a m e n e e n 10 / 10 -a c tie o p . S e r g o o r i s b i e d t le d e n v a n N a t u u r r e s e r v a t e n v z w 2 % k o r ti n g e n s c h e n k t b o v e n d ie n 2% a a n N a t u u r r e s e r v a t e n v z w . D a a r m e e k u n n e n n ie u w e n a t u u r g e b i e d e n in L o n d e r z e e l w o r d e n a a n g e k o c h t. O p 2 a p ril w e r d L e e fm ilie u L o n d e r z e e l v z w o m g e v o r m d t o t e e n a fd e lin g v a n N a t u u r r e s e r v a t e n v z w . Bij d ie g e le g e n h e id o v e r h a n d ig d e d e fa m ilie S e r g o o r i s e e n c h e q u e t e r w a a r d e v a n 10 0 0 0 fr. aan N a tu u rre s e r v a te n vzw L o n d e rz e e l — h e t re s u lta a t van één j a a r s a m e n w e r k in g . D e o n d e r s t e u n i n g v a n d e B io lo g is c h e L a n d b o u w e n d e a c t ie van a fd e lin g L o n d e r z e e l e n g r o e n t e n b e d r i j f S e r g o o r i s lo p e n o o k d it ja a r v e rd e r.

NATUUR


Advertentie

ilb o x |B | N atuurdriedaagse: O p vrijdag ^ z a t e r d a g 17 en z o n d ag 18 juli or g an iseren onze Z w arte Beek-afdeü n g en hun traditionele natuurdrie d a a g s e D ie gaat dit ja a r d o o r in H echtel en voor info kun je terecht b n E d d y T im m e rs,011/73 27 73. i ' V ier dagen fietsen: Van 17 tot i ^ u l i g aat afd. D em erstreek v ier d a g e n fietsen in het mooie, heuvelende, natuurrijke H ageland. Van zelfsprekend b e z o e k e n w e diverse re se rv a te n E ten e n overnachten g e b e u rt eenvoudig en goedkoop. W ie m eew il (of gew oon w at extra info wenst), co n tacteert bliksem snel Stef Boogaerts, 02/243 13 47 (N atuurre se rv a te n vzw) & 016/56 72 24 (thuis) f \ Z om erzoek toch t:T ot eind s lp te m b e r kun je in D enderm onde terecht voor d e 6 d e grote zom erzoektocht van W ielew aal 's H eerenb o sc h D eelnem en kost 150 ff., in schrijven d o e je in d e toeristische dienst van D en d erm o n d e, Stadhuis, G rote Markt, 052/21 39 56. Landschapsschilders: O p zaïa g 14 e n z o n d ag 15 augustus (9-1 2 u en 13.30u-17u) organiseert afd D am m e ‘Van sch ild er tot schil d e r', e e n landschapsw andeling van het atelier van lan dschapsschilder H erm an D e Vaere (Juliaan O pdendrinckstraat 1, D am m e) n a ar het atelier van zijn evenknie W erner D em uynck (Sint-Kwintensstraat 13, O ostkèrke) B eide schilders vinden hun inspiratie in h et landschap en d e natuur in D am m e e n d e Zwinstre ek Brochure over d e w andeling is b e sc h ik b a a r in b e id e ateliers. Tuinen Massart: O p z o n d ag 15 Justus b re n g t afd. Voer, IJse en Lane e e n b e z o e k aan d e ex p eri m entele tuinen M assart in O uderg e m Sam enkom st om T4u aan d e ingang van d e tuin, W aversesteenw eg 1880,1160 Brussel. Info: Mare Van Roy, 02/767 28 36. _ Fietsen: Op zaterd a g 21 au ctus org an iseert afd. Leuven in e ig e n sta d e e n verkenningstocht. Sam enkom st om 14u aan het kasteel van A renberg. Info bij Julienne Delw iche 016/20 26 41. O p zondag 29 augustus wordt e r ook in Ham g e fietst Voor d e z e tocht langs Lim b u rg se re serv a ten v erzam elen w e om 13u aan N atuurcentrum Den H aas (D eR am m elaars). Info: Ernest Huygèns. 011/42 81 78. O p zondag 29 augustus fietst ook afd D em erstreek. Afspraak voor d e fietstocht Langs d e natuurparels van d e D ernervallei' (25 km ) om 14u. kerkT estelt (ScherpenheuvelZichem) Info: Filip M eyerm ans, 016/39 00 79. O p z o n d ag 12 se p te m b e r o rg a n isee rt afd. VelpeM ene (kern Tienen) e e n GNOPfietstocht (ong. 30 km) lan g s d e actiepunten van het gem eentelijk natuurontw ikkelingsplan Tienen. Sam enkom st: fontein G rote Markt T ienen om 14u. Info: Filip Bolleire en Ann Cornelis, 016/81 01 18. Ook op z o n d ag 19 s e p te m b e r organi s e e rt afd V elpe-M ene e e n fiets tocht A fspraak voor e e n ritje langs onze H o eg aard se re serv a ten aan d e Sint-G orgoniuskerk van H oeg a ard e n om 14u (tot 17.30u). Info: JohanV iaene, 016/76 54 36. / 10 jaar natuurreservaat Zabi m elen: O p 21 e n 22 augustus viert Toeteleer, onze plaatselijke p a rtn e r inK ortessem , het tienjarig NATUURmsfiW iten ju li 1999

ûr.b'ëkentfJsleur

k 'È ë i’ Verkooppunten in heel Vlaanderen V o o r in fo r m a tie , c o n ta c te e r : C A ST A N EA b v b a E. V e r m e u le n s t r a a t 8 2 , 2 9 8 0 S t - A n t o n iu s - Z o e r s e l

Tel.: 0 3 / 3 8 4 1 9 0 7 - Fax: 0 3 / 3 8 5 0 8 4 1 b e staa n van natuurreservaat Zamm elen. Zaterdag is e r e e n acad em i sc h e zitting, zo n d ag is ie d e re e n wel kom op d e jubileum w andeling. Die vertrekt aan d e k erk van Z am m elen (Kortessem) om 14u, nadien drin ken we in het plaatselijke parochiaal centrum e e n glaasje o p h et jarige natuurreservaat. Info: Kris Castro, 011/37 78 04. IV laam se Ardennen: O p zater! 22 augustus gaat deV ogelw erkg ro e p van N atuurreservaten OostBrabant vzw m et d e autocar op fam ilie-uitstap n a ar d e V laam se Ar d en n en (Brakel, O udenaarde, Ronse). K inderw agens m ogelijk, dag af sluiting op kindvriendelijke Kluisberg. Picknick m eeb ren g en . Sa m enkom st carpoolparking Aarschot om 7.30u of AC-motel E40 H everlee om 8u. Info: A rsène Bauwens, 016/81 43 69. G rote Peel: O p zo n d ag 29 e x u s t u s kun je m et afd. Z uiderkem pen op bustrip n a a r d e S tabrechtse H eide en d e Grote Peel. Voor d e z e uitstap schrijf je in bij Fons Van Doninck, 014/59 08 53. Sa m enkom st: 7.45u, Feestzaal Vinea, dorpV eerle. Picknick m eebrengen! V ] Dag van de M olenheide: Op ^ m d a g 12 se p te m b e r kun je terecht op d e traditionele D ag van d e Mo lenheide — d e allereerste sinds d e volledige restauratie van d e H eim o len. Afspraak vanaf 12u, W ind m olenstraat, L angdorp (Aarschot). Info: JefVan Aelst, 016/56 10 58. Blo-bedrijvenbezoek: Zaia g 18 se p te m b e r organiseert afd. D em erstreek e e n b e z o e k aan diverse biologische bedrijven. Sam enkom st om 9u, kerk Begijnendijk. Info: E ddy Van Passel, 016/53 00 70. I Zoogdieren: D iezelfde zater18 se p te m b e r kun je je bij afd. B lankenberge v e rdiepen in kleine zoogdieren: m uizen vangen m et lifetraps, braakballen pluizen, vid eo film e n d ia’s over zoogdiertjes ... Zaklamp, laarzen, loep e n schuifp a s s e r m eeb ren g en . B ezoekerscentrum G roenw aecke in B lankenberge om 19.30u (tot 23u). Info: Dirk Content, 050/41 62 39. f N aarderm eer & A nkeveense Prassen:Je kunt o p z aterd a g 18 s e p te m b e r m e e n a a r N ederland. Je m oet d a n wel voor 1 augustus ee n seintje gev en aan het secretariaat

van N atuurreservaten A ntw erpenN oord vzw, 03/541 58 25. Sterren kijken: O p v rijdag 24 s lp te m b e r kijkt N atuurreservaten vzw k e rn Spouw en n a ar d e sterren. M eekijkers krijgen info bij L am bert Schoenm aekers, 012/45 78 40. I 130 000 fr.voor H eim olen:O p d a g 21 m aa rt w erd d e g e resta u re e rd e H eim olen feestelijk in g e b ru ik genom en. Bij die geleg en h eid overhandigde JNM afdeling Hageland-Z uiderkem pen e e n cheque van 130 000 fr. W e danken JNM van h a rte d an k en voor d e ze bijzonder w elgekom en ondersteuning. W and elen inVlaams-Brabant: Iro ristis c h e Federatie van d e Pro vincie Vlaams-Brabant heeft alle n a tuur- en cultuurw andelingen in een kleurrijke folder sam engebracht. O ok tientallen activiteiten van Na tu u rreserv aten vzw w orden ver m eld. De gratis folder ligt 'te g ra b b e l’ in culturele centra, bibliothe ken, toeristische infokantoren ... Aanvragen: 016/26 76 20. Fietsen in Brussel: Pro Velo t o p voor het belan g van d e fiet s e r in het erg fietsonvriendelijke B russel en organiseert d e ze zom er tai van activiteiten. Tot eind oktober kun je bij Pro Velo elke zondagna m id d a g terecht voor fietstochten in d e sta d e n d e om geving van Brus sel. In juli en augustus zijn e r op za terdagavond fietsnocturnes en in augustus is e r o p zaterdagnam id d a g e e n fietstocht. Pro Velo, B russelse Fietsershuis, Londenstraat 15,1050 Elsene, tel. 02/502 86 41, fax 02/502 8641. G ezelle:JefV iaenecom por ^ r d e 4 ged ich ten van G ezelle en zoekt v oor op tred en s geluid en b e e ld van Steenuil, Gierzwaluw, bij e n e n e e n nest p a s uitgekom en Pim pelm ezen, alsook opgezette exem plaren v a n Steenuil, Gierzwaluw en Pim pelm ees. Tenor JefViaene, een p ian o sp elen d e sopraan, een alt en e e n b a s b re n g e n o.a. d e z e ged ich ten in e e n 20 m inuten durend, v ier stem m ig program m a. Ze doen hun din g voor 4 000 fr. (+ verplaatsing). JefV iaene, tel. 056/41 38 03. fax 056/40 34 43.

«

Bezoekerscentra Ik neden-Dijle M uizenhoekstraat 7, Muizen Of vrijdag 3 se p te m b e r (20u) o rg a niseert afd. Beneden,-Dijle een w orkshop over zaadverspreiding. In h et b ezo ek erscen tru m Beneden-Dijle wordt e e n uiteenzetting geg ev en over d e verschillende m anieren w aarop planten zich (proberen te) verspreiden. Z ondag 5 se p te m b e r is e r e e n aansluitende excursie in d e H ondsbossen in Sint-Katelijne-Waver. D eelnam e: 100 fr. (leden), in schrijven bij C ari Van D en Broeck, 015/34 02 72.

Kinderactiviteiten Bez< ickerscentrum Bcncdèn-Dijle • Maandag 26, dinsdag 27 en w oensdag 28 juli: K indernatuurdriedaagse D ried aag se voor kinderen (8-12 j) in het M echels Broek. Kinderen trek k e n e r vanuit het bezoekerscentrum op uit om o p e e n sp e e lse m anier al lerlei b o e ie n d e d in g en te ontdek ken. O rganisatie: afdeling Beneden-Dijle, info & inschrijving: A nn Pinceel, 015/20 44 76 • Zaterdag 19 septem ber: Spinnen O p z o ek n a ar spinnen e n hun web, voor kinderen van 7 tot 12 jaar B ezoekercentrum om 9.30u (einde om 12u) D eelnam e: 70 fr., info & inschrijving: afd. Beneden-Dijle, Ann Pinceel, 015/20 44 76 • Zaterdag 25 sep tem ber: O ns e ten on de loep Voor kinderen tu ssen 10 e n 14 jaar, begeleiding: JNM B ezoekerscentrum om 14u, einde om 16.30u D eelnam e: 70 fr., info & inschrijving: afd. Beneden-Dijle, Ann Pinceel, 015/20 44 76 • Zaterdag 16 oktober: Vogels in h e t M echels Broek voor kinderen van 7 tot 12 jaar B ezoekerscentrum om 14u, einde om 16.30u D eelnam e: 70 fr., info & inschrijving: afd. Beneden-Dijle. Ann Pinceel, 015/20 44 76 31

O ndernem en m et een groen gew eten Interview met Jan Oosterwijk van NATURE & discoveries en de Body Shop Sinds en k e le m a a n d e n ís NATURE & d é c o u v e r te s o o k in V laan d eren a ctief. O f b e ter: N A TU R E & d isco v eries, w a n t z o h e e t d e w in k elk eten bij on s. N a tu u rr eser v a ten v z w w as van in h e t b egin nauw bij d e u itb o u w van NA TU R E & d isco v eries b etro k k en . Een p rim a aan leid in g v o o r e e n babbel m e t Jan O o sterw ijk — d e g r o e n e o n d e r n e m e r d ie z o w e l N A TU R E & d isco v eries ais d e B ody S h o p naar N ed erla n d (én V la a n d eren ) h aald e.

/ifntfifK

M ens en natuur staan ste e d s verder van elkaar, het contact tussen d e verstedelijkte m ens en z'n natuurlijke om geving zit g o e d fout. Dat w as ook François Lem archand niet ontgaan. Hij wou m e n sen d e kans b ie d e n om dat contact opnieuw te verster-

ken en richtte in 1990 in Frank rijk d e w inkelketen NATURE & d éc o u v ertes op. De winkels w erden gevestigd in het hart van verstedelijkte g ebied en , w aar het contact tussen m ens en natuur sow ieso erg b ep e rk t is.

C on tact m e t de natuur

tekst & foto’s: StefBoogaer/s

32

In N ederland zijn d e winkels van NATURE & discoveries in m iddels e e n b ek e n d beg rip . In A m sterdam en Utrecht draaien ze al e e n p oosje op volle toeren.

In België is NATURE & discove rie s tamelijk nieuw. Pas in 1998 w erd beslist om in Brussel (Shopping C enter Sint-Lambrechts-W oluwe) en A ntw erpen e e n winkel te openen. In Brussel kom t d aa r wellicht dit jaar nog e e n tw eed e winkel b ij, in G ent wellicht volgend jaar. W e sp rak en af m et Jan O oster wijk in d e NATURE & discoveries-w inkel in Antwerpen. Die ligt aan d e prestigieuse Leysstraat 20-26 — het v erlengde van d e w ereldverm aarde Key-

serlei. Jan O osterw ijk leidt e r ons rond m et N ed erlan d se flair en e e n flinke p o rtie trots.

A part concept E en winkel van NATURE & dis coveries is op zichzelf inder d a a d al d e m oeite waard. Zo'n winkel is niet alleen luxueus, m o d e rn en sfeervol ingericht, hij wordt ook ro n d e e n heel ap art concept opgebouw d. Want wie denkt d at hij — zoals in d e m eeste a n d e re winkels — d e spullen netjes op ee n rijtje in d e rekken terugvindt, komt b e hoorlijk b e d ro g e n uit. NATURE & discoveries w erkt imm ers met them a's. Niet zom aar d e boeken bij d e b o ek en e n d e kleding bij d e kleding. N een, naargelang d e interesse kan ied ereen in z'n eig en hoekje terecht. Voor d e sterrenkijkers is e r zelfs een h eu se sterrenhem el. T elescopen g aan vergezeld van b o ek e n over sterrenkunde, spullen over m eteorologie, k aarten van h et h e e la l... Of je wil g aan stappen? Dan vind je w andelschoenen, kom pas, kaarten, verrekijker en zonn e p e t perfect sam en. Voor d e tuinier is e r ook zo'n hoekje — in elke seizoen overigens an ders. En natuurlijk boeken, spel letjes, vliegers, knutsel- en constru ctiem ateriaal... voor kinde ren, want ook d ie zijn in d e filo sofie van NATURE & discoveries ontzettend belangrijk. Verant w oord s p e e lg o e d — zowel op educatief vlak ais milieuvlak.

Propere eco n o m ie Jan O osterw ijk is duidelijk van alle g ro en e m arkten thuis. Hij 'controleert' e e n netw erk van 'propere' bedrijven, is com mis saris van d e G ro ene Fondsen bij d e Triodos Bank, b ev rien d met d e Max Havelaarstichting in Ne d erlan d en b e h e e rd e r bij d e Stichting Milieubewustzijn, die het g eb ru ik van biologisch v o ed sel p ro m o o t... Ais oud-luchtm achtpiloot stortte hij zich ruim twintig jaar gele-

^

NATUUR

^--R E S E R V A T E N ?

H oe k a n d e V la a m se e c o n o m ie d e m e n se n r e c h te n h e l p en re sp ec te ren ?

d e n ais zelfstandig o n d ern em er m et groot su cces op d e ethi sc h e econom ie: rekening hou d e n m et m ensenrechten, milieu, dierenwelzijn, arbeidsom stan d ig h ed en , vrouw enrechten... P ropere econom ie, op verant w oorde wijze winst m aken, v er antwoord ondernem en, duur zaam heid. D e rode d raa d voor onze gezellige b a b b e l in een stem m ig A ntw erps café. D u u rz a a m h eid e n w in st m a k e n , d ie gaan toch nooit sa m en ! Dat is voor veel ondernem ers lan g e tijd inderdaad zo g e w eest. Ais o n d ern em er m oest je m axim aal winst m aken, en al de rest w as ondergeschikt. M aar dat is niet langer zo. V andaag b re n g je m aatschappelijke b e trokkenheid binnen in je b e drijfsvoering. De m e n sen willen g o e d voed sel, aan d acht voor milieu is niet lan g er e e n m arginaal verschijn sel. D e m e n sen h e b b e n het g o e d e n stellen hun norm en ho ger, ook o p ethisch vlak. Wat w il j e b ere ik en m e t dat v eran tw oord o n d e rn em en ? De Body Shop, NATURE & dis

coveries, biologische restau rants ... zijn vehikels om e e n le venswijze te verspreiden. Het gaat om em otionele w aarden die je in d e diensten of p ro d u c ten niet m e tee n herkent. M aar ze h e b b e n wel e e n m aatsch ap pelijke m eerw aarde. H oe b r e n g je dat in d e p rak tijk ? Je m oet e e n o ndernem ing veel b re d e r bekijken. D uurzaam h eid is e e n holistische b e n a d e ring. Dat gaat over invloed op het milieu, schone kleren, m en senrechten, pesticiden, d ieren welzijn, bew ust eten — kwalita tief g o e d voedsel voor ee n b re e d publiek. O ok h oe je m et je p erson eel om gaat. Je m oet m e n sen kansen geven, ook vrouwen. Die krijgen kinderen, je m oet d aa r rekening m e e houden, m aar het is g e e n red en om hen m inder c a rriè re k ansen te geven. Je m oet het v astgeroeste d enken d aarro n d doorbreken. Verantwoord o n d ern e m en is te gelijk w inst m aken en o o g h e b b en voor dergelijke zaken. Ver antw oorde winst m aken en niet zo n d er natuur kunnen — dat is NATURE & discoveries.

Je kunt organisaties steu n en die zich d aa rm ee bezighouden. In A m erika g e b e u rt d at d o o r ijsfabrikant Ben &Jerry's. D ie fabri c e e rt ijs m et ee n Max Havelaarben adering: topkwaliteit, g e bruik van biologische m elk en van d e winst g aat e e n g ed eelte naar Human Rights Watch. D eze internationale m en sen rech ten organisatie is trouw ens ook aan d ee lh o u d e r van Ben & Jerry's. Ik h e b — sam en m et e e n zaken v rien d — dat ijs en k ele jaren g e le d e n n aar d e Benelux g e haald, het wordt m om enteel in h ee l wat grote winkelketens verkocht. En ook hier gaat ee n d e e l van d e winst n aa r m ensen rechtenorganisaties. Wordt er s p e c ia a l g ez o ch t n aar m e n s e n d ie h u n g e ld in zo'n b ed rijf w ille n b e le g g e n ? Ja, ik h eb voor NATURE & disco veries in N ed erlan d bew ust m en sen gezocht. Enkele vrien d en van m e zijn in h et bedrijf gestapt, vooral p riv ép erso n en dus. k laar ook ee n ethische bank. Vereniging N atuurm onu m enten is ev en een s kapitaalver schaffer. Vereniging N atuurm o num enten ais financiële p artn er — dat is werkelijk g ren sv erleg gend. N a tu u rrreserv a ten v zw is n ie t in sta a t o m f in a n c ie e l te p a rticip e ren . Toch w erkt NATURE & d is c o v e r ie s ook m e t o n ze v e r e n ig in g s a m en. A angezien natuur- en m ilieube sch erm in g aan d e basis liggen van d e oprichting van NATURE & discoveries, is het logisch dat we initiatieven te rz ak e ook daadw erkelijk ondersteunen. Natuur b eh o u d e n e n uitbreiden! N atuurreservaten vzw brengt

d e m en sen ook dichter bij d e natuur. Via onze alliantie met N atuurreservaten vzw kunnen w e h et n atu u rb esef m e e vergro ten. Dat is heel h ard nodig, het creëren van ee n draagvlak voor natuurbehoud. In V laanderen n o g veel m e e r d an in N ed er land. H oe z ie je d ie sa m en w er k in g dan? In Frankrijk organiseert NATU RE & d éco u v ertes zelf excursies en lezingen. D aar h eb je niet m e tee n initiatieven zoals Na tuurreservaten vzw in V laande ren en Vereniging N atuurmonu m enten in N ederland. M aar w aar ze wel bestaan, w erken we gew oon sam en m et ee n p art ner. Sam en sta je sterker. M ensen kunnen in onze winkels lid worden, jullie verkopen jullie pro d u cten via onze winkels, wij m aken prom otie voor d e grote activiteiten van N atuurreserva ten vzw. En bovendien gaat ee n d ee l van d e winst in ee n sp e ciaal Benelux-fonds dat door Vereniging N atuurm onum enten, WWF en N atuurreservaten vzw wordt b eh eerd . En w aarvan het g eld d e e ls ten g o e d e komt aan natuurprojecten in Vlaanderen. W elke m ee rw a a rd e zit daar v o o r NATURE & d isc o v e r ie s d an in? D e m eerw aard e voor ons ais b edrijf zit vooral in d e synergie en d e free publicity. Bovendien levert d e sam enw erking met N atuurreservaten vzw ons extra geloofw aardigheid. Natuurlijk h ad d e n we ons ook wel zonder d ie sam enw erking kunnen lan ceren, m aar feit is dat N atuurre serv aten vzw daadw erkelijk n a tu u rg eb ied en in b e h e e r heeft en wij niet. D e innerlijke g e d re v enheid is d e éch te reden. D e in n e rlijk e g ed re v en h e id v a n e e n verantw oord o n d e r n e m e r ...

Om NATURE & discoveries van nabij te leren kennen, m oet je de w inkel bezoeken. In Antwerpen vind je die aan de Leysstraat.de Brusselse w inkel is voornamelijk Franstalig. Alleen in de winkel snuif je de volledige sfeer, begrijp je de filosofie van bet bedrijf. Je vindt er ook allerlei spullen die je ais natuurliefhebber heel goed van pas komen ook een aantal producten uit de Groene Winkel van Natuurreservaten vzw. Lid worden van Natuurreservaten vzw kan er trouwens ook! In de w inkel krijg je ook de uitgebreide catalogus, die je thuis rustig kan bekijken. Ais voorbereiding op een volgend bezoek ...

NA TU UR reservaten ju li 1999

33

Het is volop zomer en we trekken n aa r zee. Neen, n iet om zom aar w at te luieren op het stran d of om zandkastelen te bouw en. We gaan op zoek n aa r wieren, schelpen, wormen en zoveel meer.

M aan

Want op het eerste gezicht lijkt d a t strand gewoon een kale zandvlakte. Niets is echter m inder w aar. Het stran d wemelt van het leven, en d a t leven nem en wij vand aag heel even onder de loupe.

Eb eu vloed Niet h e t h e l e s t r a n d is a l t i j d d r o o g , n i e t h e t h e l e s t r a n d s t a a t a l t i j d o n d e r w a t e r . H et v e r s c h i l t u s s e n d e h o o g w a t e r l i j n e n d e l a a g w aterlijn k a n b e h o o rlijk o p lo p e n . W an t h et w a te r k o m t en g a a t t w e e m a a l d a a g s : v l o e d e n e b , h o o g tij e n l a a g tij. D at is e e n g e v o l g v a n d e a a n t r e k k i n g s k r a c h t v a n d e m a a n o p d e a a r d e . Een v e e l t e m o e i l i j k v e r h a a l , m a a r d e g e v o l g e n v i n d e n w e w e l l e u k . Het z o rg t im m ers v o o r n a t t e en d r o g e d e le n en d u s v o o r heel veel v e rsc h ille n d e p la n te n en dieren.

Laagwaterlijn We m a k e n een korte str a n d w a n d e lin g

A arde

e n v e r t r e k k e n m e t o n z e v o e t j e s in h e t w ater, o p d e sc h e id in g tu sse n zee en s tr a n d . Op d e la a g w a te rlijn , d e p la a ts w a a r a l t i j d w a t e r b l i j f t . Hier v i n d e n w e o n d e r a n d e r e d e Z eepier.

vhed

Vloedlijn O p d e v l o e d l i j n , t o t w a a r h e t w a t e r b i j h o o g tij re ik t,

k r i o e l t h e t v a n h e t l e v e n . W e k ijken e e r s t e v e n n a a r d e w i e r e n : b l a a s w i e r , z e e - e i k , z e e s l a , k n o t s w i e r . . . S t r a n d l o p e r t j e s , Kleine p l e v i e r , K o k m e e u w , Z i l v e r m e e u w , S c h o l e k s t e r s , B e r g e e n d e n e n Z eek o et g a a n o p zoek n a a r lekkere h a p je s o f g e n i e t e n v a n h e t w a rm e , n a t t e rib beltjesstran d . En h a p j e s z ijn e r g e n o e g , g a r n a l e n , s t r a n d k r a b b e n ( N o o r d z e e k r a b ! ) , z e e k r e e f t e n g e lu k v in d e n w e een p a n ts e r v a n een harteg el, e e n zeester, een r o g g e n e i

. Met w at

Of m i s s c h i e n zelfs

f o s s i e l e h a a i e n t a n d j e s — r e s t a n t e n v a n d i e r e n d i e h i e r .. 65 m i l j o e n j a a r g e l e d e n l e e f d e n

illustratie: Patria’ Storms

Golfbreker

W a a r h e t d r o g e r is, is h e t s t r a n d v l a k k e r e n s t e v i g e r . Hier v i n d e n w e sc h elp en b an k en : n o n n etje, tepelhoorn, w enteltrapje, tra p g e -

Z o ’n g o l f b r e k e r is w el heel

v e l t j e , w u l k ...

a p a r t . E ig e n lijk k u n je hem een beetje v e rg e

Wmtervloedmerk

lijken m e t e e n r o t s .

Nog w a t v e rd e r v in d e n w e het w in te rv lo e d

Echte r o t s e n k o m e n

m e r k , t o t w a a r ’s w i n t e r s d e h o o g s t e v l o e d

a a n o n z e kust im m ers

k o m t . Hier t r e f f e n w e , h a l f o n d e r h e t z a n d

n i e t v o o r , e n v o o r v eel

verscholen, n o g a l w a t ro m m e l aan : v e r

p l a n t e n e n d i e r e n is

d r o o g d e w i e r e n , e e n d o d e v o g e l ...

z o ’n g o l f b r e k e r e e n

M aar ook flessen e n v e r p a k k in g e n —

w a a r d i g e v e r v a n g e r . We

g e tu ig e n v a n d e m e n selijk e a a n

v i n d e n er P a a r d e a n e m o n e n ,

w e z i g h e i d . Een s t r o o k

m os, b laasw iere n , p u rp e rw ie -

m et droog, m ul zand

ren, a lik ru ik e n , sc h a a lh o o rn s ,

vorm t d e o v e rg a n g n a a r de

m u iltje s, p u r p e r s l a k k e n , z e e p o k

duinen!

k e n , k r a b b e n ...

¿CltZ. ¡LÍÓL&.

zeepier R a re s n u i t e r , z o ’n z e e p i e r . Hij w o o n t d i c h t

b ij d e l a a g w a t e r l i j n in e e n u - v o r m i g e g a n g . Die g r a a f t hij g e w o o n in h e t z a n d . A an d e e n e u i t k a n t o n t s t a a t e e n klein p u tje , a a n d e a n d e r e — z o ’n io à 15 c m v e r d e r — e e n k l e i n h o o p j e m e t h e t b u i t e n g e d u w d e z a n d . B u i t e n g e d u w d ? De Z e e p i e r e e t h e t z a n d d o o d l e u k o p , h a a l t er h e t n o d i g e v o e d s e l uit en w e rk t h e t d a n w e e r n a a r b u ite n . V a n d a a r d u s d i e w o r s t v o r m i g e h o o p j e s ... Bij l a a g tij, w a n n e e r h e t z a n d d r o o g is, t r e k t d e Z e e p i e r zich t e r u g in d e l a a g s t e v e r d i e p i n g v a n z ’n m erk w aard ig e w o n i n g . D a a r is h e t i m m e r s a l t i j d v o c h t i g ...

»««SBS8

CD-Rom iiH*muH H eukels Interactieve Flora van N ederland

Heukels'

S ? 2 CÉieve n a° ^ e r / a , ; J

door R. van d e r Meijden H eukels' klassieke plantendeterm inatiegids is nu ook op CD-Rom beschikbaar. C om pleet m et determ inatiesleutels, verspreidingskaartjes (alleen N ederland), g ekleurde overzichtstekeningen, kleurenfoto’s, duidelijke illustraties van d iag n o stische k enm erken ... Prim a hulpm iddel voor d e iets gevorderde plantenlief hebber. PC: minimum 486 of Pentium, 8 Mb RAM, W indows 95 of 98, cd-rom 4-speed. O okM ac-versiebeschikbaar. -| d a r U: Natuur & Techniek, Kosmos-Z&K-Uitgevers JL ) II*

Wandelkaarten Bossen en

struwelen

‘A la recherche de la Croix d’Escaille’

5 d e en laatste d ee l in d e se rie 'De vegetatie van N ed e rlan d ’ System atisch overzicht van d e p lan ten g em een sch ap p en op b asis van hun floristische sam enstelling. Belangrijke lei d raa d voor al w ie m et natuurbescherm ing en natuurbe h e e r b e z ig is. U: O pulus Press

Klassieke topografische kaart m et enkele aantrekkelijke w andelroutes. O p ach terkant inform atie over d orpjes, natuur reservaten, historiek, la n d sc h a p ... van Croix d'Escaille, d e streek rond Rienne en W illerzie (even ten zuiden van Givet).

n

‘Au pays du roi des Cailles’ O ok d e w andelkaart Itinéraires N ature 2 (de regio rond Rom edenne) is n o g b e schikbaar. U: R éserves N aturelles asbl & NGI

firs _

'

.. *- -

H et H o m m e lle v e n A chtergrondinform atie over hom m els, m et v o o rb eeld en voor eig en onderzoek. H andige zoekkaart op achterflap. U: KNNV i.s.m. IVN, Vlinderstichting en Jeugdbondsuitgeverij

i

e

u

'

w

l6 0 fr. 36

Î

u

w

!

1 990 fr.

Mira 1999

200 fr. per stuk

n

i e

M ilie u - en N atuurrapport V laan deren : T h e m a ’s MIRA-T 1999 geeft d e v erd e re evolutie van d e m ilieu-indicatoren (stank, lawaai, ionise ren d e straling, v er snippering, verdro ging, verm esting, verzuring, g eb ru ik van grondstoffen, tüieu e b e h e e r van afval stoffen ...) w eer Wandert sinds d e publicatie van MIRA-T 1998. A ctuele stan d van ons milieu, n e e rg e j specialisten. U: V laam se M ilieum aatschappij & G arant Uitgevers N.V 365 blz.

'rraP p o n

n

i

e

u

'

w

?

390 fr. NATUUR


Handboek biodiversiteit Wat is biodiversiteit? Wel ke is d e m aatschappelijke » andbo? « it context en wat doet d e B‘»od,v e (<ed> s Gyseb overheid terzake? Ook evolutionaire en ecologi sch e achtergronden ko m en ruim aan bod. Na tuurlijk gaat d e m eeste aandacht naar d e b e spreking van soorten — planten en dieren, van d e kleinste orga nism en tot hogere planten, vogels, zoogdieren ... A chteraan geven enkele tientallen kleurenfo to's e e n overzicht van d e belangrijkste probleem soorten. U: D e W ielew aal vzw, Natuur vereniging & NME D e W ielew aal vzw 176 blz.

■I 1

Braakballen pluizen

Ecologie en burgerschap Pleidooi voor een nieuw e levensstijl ■TL

I

C i

U

W

?

w !

door Dirk Holemans De m ens geb ru ik t m e er van d e natuur d an ze ons k an geven, en hij vervuilt m e er dan ze kan verw erken. Het b eleid faalt, want het blijft b erg a f g a a n m et natuur en milieu. Ingenieurfilosoof D irk Holem ans evalueert het falen van h et technocratische b eleid en verdedigt d e dialogische dem ocratie ais m iddel om e e n m aatschappelijk draagvlak te creëren — onontbeerlijk voor het realiseren van ee n ecologische trendbreuk in het beleid. G een ont sp an n en d e lectuur, wel , ontzettend b oeiend, t U' Pelckm ans i.s.m. r Stichting Leefmilieu

Kleurrijke brochure over het pluizen van braakballen. Met tai van foto’s en afbeeldingen, ook van skeletjes van diverse prooien die je in zo'n braakbal kan terugvinden. O nm isbaar voor wie van pluizen houdt. ^ £> U:KNNV 3 5 blz. l f .

t

495 fr.

795 fr.

..........

Zomeraanbieding 15% ledenkorting i.p.v. 10% (geldig to t eind augustus ’99)

Veldgids Dagvlinders

Gids Europese Vogels

door Irma Wynhoïï, Chris van Swaay &Jan van d er M ade Volledig herw erkte en u itgebreide versie van d ez e k lassiek er on d er d e vlindergidsen Voor elke v lin d erliefhebber is dit e e n absoluut h e b beding! U KNNV i s m DeVlinderstichting 224 bis.

door H Heinzei, R Fitter. J F Parslow Degelijke, h andzam e vogelgids m et duidelijke afbeelding, verspreidingskaartje e n k o rte m aar accu rate b eschrijving van alle vogels van Euro pa, Noord-Afrika en h et M idden-O osten U Trion


1

^ 0

f

995 fr.

Nieuwe _ insectengids door M ichael Chinery Volledig overzicht van groepen, families, g e slachten e n h ee l veel soorten O nm isbaar b a siswerk. Rijk geïllustreerd m et nauw keurige en g ed e tailleerd e Ideurtekeningen. U:Tirion 320 blz.

3 8 4 bis.

995 fr

Bestellen • G ra a g via d e b e ste lk a a rt d ie u m dit n u m m e r vindt Telefonische e n schriftelijke b e stellingen v ia d e G ro e n e W inkel B russel, 02/243 13 25. V erzendingskosten w orden aan g e re k e n d • O nze G roene W inkels B russel Kon St -M ariastraat 105,1030 S c h a arb ee k , 02/243 13 25 G ent Kon. E lisabethlaan 57 09/222 75 41 W ie voor d e aankoop v a n optisch m ateriaal n a a r onze w inkels in B russel of G ent kom t m aakt b e s t e e n afspraak m e t C hris (G ent) of M are (Brussel) • D e w inkel in A ntw erpen (C V N -secretaiiaat) is sin d s e in d juni gesloten. In h e t Ant w e rp s e kunt u voortaan alleen nog te re c h t in d e w inkel van N atuur re s e rv a te n Antwei pen-N oord, Steenstraat 25, Ekeren, 03 541 58 25. D aar is e e n behoorlijk g e d e e lte v a n o n s assortim ent b e sc h ik b a a r (g e e n optiek). • L e d e n g e m e ten 10% korting op alle artikelen, tenzij an d ers a a n g e g e v e n of bij p ro m o ties.

37

A L L E N daarheen

V linders: fla d d ere n d e ju w eeltjes, d o o r ie d e reen g eliefd .V eel b a a t h e e ft hen d a t e c h te r n o o it g e b r a c h t.V lin d e r s zijn im m e r s e e n p e r fe c te g r a a d m e te r v o o r de s le c h te to e s ta n d van o n s le e fm i lieu. M et h eel v e e l v lin d e rso o r ten g a a t h e t dan o o k n ie t g o e d . Maar d a t gaan w e d e z e z o m e r n ie t e c h t a a n o n s h a r t la t e n k o m e n : w e trek k en e r o p u it — m e t vlindern e t en in sec te n g id s. W ie d o e t m ee? 38

zaterdag 17ju li

A ntw erpen-L inkeroever O n d e r le id in g v a n v lin d e r s p e c ia lis t K ris P e e t e r s b e z o e k e n w e d e n a tu u r g e b ie d e n o p A n tw e r p e n - L in k e r o e v e r . W e v e r w a c h t e n u o m 1 4 u a a n d e w in k e l v a n N a t u r e & D is c o v e r ie s , L e y s s tr a a t 2 0 - 2 6 (in h e t h a r t j e v a n A n t w e r p e n ) o f o m 1 4 .3 0 u a a n d e t e r m i n u s v a n t r a m 2 ,3 e n 15 o p A n tw e r p e n - L in k e r o e v e r . W i e p e r a u t o k o m t: in d e o m g e v in g van d e t r a m h a l t e o p L i n k e r o e v e r is e r p a r k e e r g e l e g e n h e id z a t. K ris P e e t e r s , 0 3 / 2 5 2 4 0 7 8 g e e f t je a lle info!

NATUUR

^RESERVATEN«

zaterdag 24 ju li

Hof De B iest (E k e r e n ) H o f D e B ie s t is e e n n a t u u r r i j k p a r k , w a a r v a n o n z e v e re n ig in g s in d s k o r t e e n g e d e e l t e b e h e e r t .S t u k k e n b o s ,g r a s l a n d , h e i d e r e l i c t e n . . . z o r g e n v o o r e e n id e a le v lin d e ro m g e v in g . D ie m a k e n d a a r d a n o o k h e e l g r a a g g e b r u ik v a n .W ij t r e k k e n a lv a s t m e t v lin d e rg id s e n v li n d e r n e t n a a r E k e re n . U ook? S a m e n k o m s t o p h e t p a r k e e r t e r r e i n v a n H o f d e B ie st,V e ltw ijc k la a n 2 5 4 , E k e re n . Info: N a t u u r r e s e r v a t e n A n t w e r p e n - N o o r d vzw , 0 3 /5 4 1 5 8 25.

zondag 25 ju li

A ch ter Schoonhoven (A a rs c h o t) D e D e m e r v a l le i in A a r s c h o t b e v a t e e n s c h a t a a n e c o l o g is c h e p a r e ltje s . G r a s l a n d e n ,b o s j e s , r u i g t e s . . . N a t u u r r e s e r v a t e n v z w b o u w t e r b ijg e v o lg e e n m o o i n a t u u r r e s e r v a a t u it : A c h t e r S c h o o n h o v e n . K o e n B e r w a e r t s e n Filip M e y e r m a n s n e m e n s o n s g r a a g m e e o p h u n v l i n d e r t o c h t . A f s p r a a k o m I 4 u a a n d e k e r k v a n L a n g d o rp .

V

In fo : Filip M e y e r m a n s ,0 16 /3 9 0 0 7 9 & K o e n B e r w a e r t s , 0 16 /2 9 6 2 8 8 .

zaterdag 31 ju li

Vallei van de Z w arte B eek (B e r in g e n ) V o o r e e n ‘d a g v lin d e r & a n d e r e in s e c te n w a n d e lin g ’ k u n je t e r e c h t in d e V allei v a n d e Z w a r t e B e e k . D e a fw is s e lin g v a n h e id e , v e n n e n , m o e r a s , h o o ila n d e n , s tu if z a n d e n , b r o e k b o s s e n . . . t r e k t e e n w o n d e r e w e r e ld v a n k le in e d i e r t j e s a a n . M e t v lin d e r s p e c ia lis t D ir k M a e s , m e d e - a u t e u r v a n h e t b o e k D a g v lin d e r s in V la a n d e r e n , a is g id s, g e v e n z e al h u n g e h e i m e n p rijs. W e v e r z a m e le n o m I 4 u a a n B e z o e k e r s c e n t r u m D e W a t e r s n i p , G r a u w e S t e e n s t r a a t 7 /2 , K o e rs e l. Info: D i r k M a e s , 0 2 / 6 6 0 8 9 65

zondag 8 augustus

M oenebroek (G e ra a rd sb e rg e n ) M o e n e b r o e k is e e n g e v a r ie e r d g e b ie d , m e t n a t t e h o o ila n d e n , b r o e k b o s s e n , r u ig t e s . . . E e n id e a a l v iin d e r g e b ie d ! B o v e n d ie n r e a l i s e e r d e n o n z e m e n s e n v a n M o e n e b r o e k r e c e n t e e n d o e p a k k e t o v e r v lin d e r s é n e e n g l o e d n i e u w e b r o c h u r e o v e r h u n r e s e r v a a t ( m e t d a a r in r u im e a a n d a c h t v o o r v lin d e r s ) . C a r l o s e n d e z ijn e n v e r w a c h te n o n s o m I 4 u a a n h e t in f o b o r d , k r u i s p u n t M o e n e b ro e k s tra a t-M o o r h o fs tra a t, S c h e n d e lb e k e . O o k m e t h e t o p e n b a a r

zondag 18 ju li

v e r v o e r is M o e n e b r o e k v lo t b e r e i k b a a r : d e a f s p r a a k p la a ts lig t o p e e n k w a r tie r tje s ta p p e n van h e t s ta tio n van S c h e n d e lb e k e . V o o r r o l s t o e l e n e n b u g g y ’s is M o e n e b r o e k n i e t g e s c h ik t,

Vallei van de G rote B eek

info: C a r l o s D ’H a e s e l e e r , 0 5 4 / 4 1 8 7 0 9

( L e o p o ld s b u r g ) D e v a lle i v a n d e G r o t e B e e k b e s t a a t u i t e e n a a n e e n s c h a k e lin g v a n f r a a ie v a lle ig r a s la n d e n , r u ig e s tu k k e n , b r o e k b o s , o u d e s p o o r w e g b e r m e n . . . E en p a r a d ijs v o o r v lin d e r s , s p in n e n e n lo o p k e v e r s ! V o o r a l d e t w e e e i k e n p a g e s o o r t e n v in d e n o p d e s p o o r w e g b e r m e n h u n g a d in g . D a t h e t b e h e e r v a n d it g e b ie d ( g r a s la n d e n , h a k h o u t, a a n p la n te n v a n e ik e n ) in g r o t e m a t e in f u n c tie v a n d e v lin d e r s g e b e u r t , w o r d t o n s t i j d e n s d e z e w a n d e li n g o n g e tw ijf e ld d u id e lijk . G u y V a n z e ir v e r w a c h t o n s o m I 4 u a a n d e P a r o c h ie z a a l, B e r in g s e s te e n w e g , H e p p e n - D o r p . Hij g e e f t je n a tu u r lijk o o k g r a a g m e e r in fo : 0 1 I / 3 9 I I 6 9 .

NATUURresem zfen ƒ»// 1999

W

l

I 1

Dagvlinders in Vlaanderen

'aancfe,

Ecologie, verspreiding en behoud Het eerste uitgebreide overzicht van de dagvlinders in Vlaanderen :verspreiding, bedreigingen, zeldzaamheid Een niet te missen kanjer van een boek!

speciale ledenprijs: 1 OOOfr. i p v. 1 250 fr.

39

wandel KALENDER

v a n 16 j u l i t o t en m e t 2 6 s e p t e m b e r

W EST-V LA A N DEREN

DINSDAG 3 AUGUSTUS

ZATERDAG I 7 JULI

s t r a n d n a tu u r r e s e r v a a t ‘D e B a a i v a n H e is t ’ (K n o k k e -H e ist)

S tra n d t u s s e n K o k s ijd e e n O o s td u in k e r k e

planten e n vogels van dit jonge duin- e n slikkeng e b ie d in volle ontwikkeling kleine witte vuurtorentje aan eind '.'an zeedijk Heist om 14u30, verrekijker e n licht schoeisel info: afd. Knokke-Heist, Patrick D em aecker, 050/51 91 01 & LucVanRillaer, 050/62 35 69

p a rk ee rp la ats Elisabethplein, Koksijde (oostelijk e in d e dijk Koksijde) om 10.30u (tot 12.30u) info: Strandw erkgroep België. M.-Th. Vanhaelen, 058/5186 15 S c h o b b e ja k s h o o g te (B r u g g e )

nachtvlinders S chobbejakshoogte, einde Lorreinendreef, 22u info: Filip Roos, 050/37 76 01

ZONDAG 18 JULI O o s t k e r k e (D a m m e )

p oelen, boom gaarden en houtwallen k erk O ostkerke om 14u30 info: afd. Damme, W erner Demuynck, 050/60 57 31 P u id e b r o e k e n (M id d e lk e r k e )

Kom en e r n o g sigaren voor in ons m oeras? Sperm aliestraat (naast nr. 185), M iddelkerke, 10u info: afd. M id d e n k u stjo h a n Broidioi, 059/30 57 96 B a llo k k e n (W erv ik )

N atuurgebied De Poel, ach ter ontm oetingscen trum , M enen om 9u info: N atuurgroep D e Leiem eersen, Bernard Vantomme, 056/51 28 38

ZONDAG 8 AUGUSTUS K le ip u tt e n (K o rtrijk )

Steenoven, ho ek Sint-D enijsew eg-Schaapsdreef om 1Ou, laarzen info: afd. Kortr ijk, Silvano Vanoverberghe, 056/22 32 95 o.v. buslijn 728/2,15 min. voor en 15 min. n a het uur, vanaf station Kortrijk

DINSDAG IO AUGUSTUS B lin c k a e r t d u in b o s e n K a lfs d u in e n (K n o k k e -H e ist)

duinbos en binnenduinrandgebied O osthoekplein, Knokke (hoek bushalte) om 20u, verrekijker info: afd. Knokke-Heist, Patrick D em aecker, 050/51 91 01

DINSDAG 2 0 JULI

DINSDAG 17 AUGUSTUS

K le ip u tt e n v a n H e is t (K n o k k e -H e ist)

Z w in b o s je s (K n o k k e -H e ist)

rietm oeras Stationsplein, vóór treinstation Heist om 20u, v e r rekijker info: afd. Knokke-Heist, Patrick D em aecker, 050/51 91 01

van binnenduinrand tot em bryonaal strandduin, flora e n insecten O osthoekplein, Knokke (hoek bushalte) om 14u, verrekijker info: afd. Knokke-Heist, Patrick D em aecker, 050/51 91 01

ZONDAG 2 5 JULI K e n n e d y b o s (K o rtrijk )

kruispunt Kennedylaan-M unkendoornstraat om 9.30u, laarzen info: afd. Kortrijk, StefaanVerreu, 056/21 12 15 o p e n b a a r vervoer: buslijn 728/2 (vertrek 15 min. '/oor e n 15 min. na het uur) vanaf station Kortrijk

ZONDAG 2 2 AUGUSTUS planten & insecten op (natte) heide, e endenputten parking Aanwijs om 14u (tot 16.30u) info: afd. Brugge, Thom as Defoort, 09/232 23 78 D e R u s te (M e n e n )

planten in e e n oud relictduin hoofdingang Park 58 (onder pergola), Elizabethlaan, D uinbergen om 14u, verrekijker info: afd. Knokke-Heist, Bart Denys, 050/51 27 13

N atuurgebied D e Poel, achter ontm oetingscen trum , M enen om 9u info: N atuurgroep D e L eiem eersen, Bernard Vantomme, 056/51 28 38

DINSDAG 2 7 JULI

DINSDAG 2 4 AUGUSTUS

K o r te D u in e n e n O u d e e n N ie u w e H a z e g r a s p o ld e r (K n o k k e -H e ist)

C a d z a n d d u in t j e s e n s t r a n d v la k te v a n d e Z w in m o n d in g (C a d z a n d , N I.)

ZONDAG I AUGUSTUS B la n k a a r t (D ik s m u id e )

kasteel D e Blankaart, lep ersesteen w eg 56, W oum en (Diksmuide) om 10.30u en 14.30u info: afd. Ijzervallei, Blankaart, G uido Vandenbroucke, 051/54 52 44

40

O n g e d ierte of grootm eesters? Kruispunt K ennedylaan-M unkendoornstraat om 9u30, laarzen info: afd. Kortrijk, Frank V andendriessche, 056/22 71 39 o. v. : buslijn 728/2,15 min. voor en 15 min. na het uur, vanaf station Kortrijk L e ie b o s (W e v e lg e m )

N atuurgebied D e Poel, a ch ter ontm oetingscen trum , kienen om 9u info: N atuurgroep D e L eiem eersen, B ernard Vantomme, 056/51 28 38

M AANDAG 3 0 AUGUSTUS W ille m - L e o p o ld p o ld e r e n N ie u w e H a z e g r a s p o ld e r (K n o k k e -H e ist)

indijken van natuur? O osthoekplein, Knokke (hoek bushalte) om 19u, verrekijker info: afd. Knokke-Heist, Patrick D em aecker, 050/51 9101

ZONDAG 5 SEPTEMBER B e r g e le n p u t ( W e v e lg e m )

N atuureducatief C entrum D e Rand, Rijksweg, G ullegem om 9u30, laarzen & verrekijker info: afd. W evelgem , Gino Lommens, 056/41 67 32

VRIJDAG I O SEPTEMBER V lo e t h e m v e ld ( Z e d e lg e m )

nachtprooivogels B ezoekerscentrum H oge Dijken, O ude Bruggew eg, O u d enburg om 19u30, verrekijker info: afd. G istel-O udenburg, GuidoBonny 059/27 96 14

ZONDAG I 2 SEPTEMBER

B u ls k a m p v e ld ( B e e r n e m )

D u in g e b ie d ‘P a r k 5 8 ’ (K n o k k e -H e ist)

vegetatie dijken & berm en , vogelleven in kreken O osthoekplein, Knokke (hoek bushalte) om 14u, verrekijker info: afd. Knokke-Heist, Patrick D em aecker, 050/51 91 01

K e n n e d y b o s (K o rtrijk )

T e r D o e s t (B r u g g e )

zilte planten (en e e n aperitief) e achteraf) k e rk Lissew ege om 9u (tot 12u) info: afd. Brugge, PaulD ’Hoore, 050/38 77 89 K le ip u tte n (K o rtrijk )

Invloed van n a tu u rb e h e e r op flora en fauna Steenoven, h o e k Sint-D enijsew eg-Schaapsdreef om 1Ou, laarzen info: afd. Kortrijk, Jan Desm et, 056/22 49 33 o.v. buslijn 728/2,15 min. v oor en 15 min. na het uur, vanaf station Kortrijk str a n d h o o fd S ter d e r Z e e e n s tr a n d SintI d e s b a ld (K o k s ijd e )

do o rtrek k en d e vogels, plantengroei duin e n slik b ezo ek erscen tru m 'Het Zwin’ nabij C adzand-B ad (N ederland) om 14u30, verrekijker info: afd. Knokke-Heist, Patrick D em aecker, 050/51 91 01

parking Ster d e r zee, bij zeedijk, einde Prof. Blanchardlaan, Koksijde om 10u info: Strandw erkgroep België, M.-Th. Vanhaelen, 058/5186 15

ZONDAG 2 9 AUGUSTUS

W e stk a n t v a n d e L e ie (M e n e n )

B lin c k a e r t d u in b o s (K n o k k e -H e ist)

O osthoekplein, Knokke (hoek bushalte) om 14u, verrekijker info: afd. Knokke-Heist, Bart Denys, 050/51 27 13

N atuurgebied D e Poel, achter ontm oetings centrum , M enen om 9u info: Natuurgroep De Leiem eersen, B ernard Vantomme, 056/51 28 38

NATUUR ^RESERVATEN?

Z O N D A G 19 S E P T E M B E R

D O N D E R D A G 19 A U G U S T U S

D u in b o s P r o e v e n (W e n d u in e )

K a lk e n s e M e e r s e n (W ic h e le n )

Tramhalte W enduine M olen om 14u, verrekijker info: afd. D e Haan, Peter D ecoo, 059/23 59 09 O.V.: Kusttram

plantendeterm inatie infobord, Aard, Schellebelle om 19u, laarzen, loepje, plantengids info: afd. Scheldevallei e n W ielewaal afd. Scheldeland, Kristin Yan d e Velde, 052/47 81 71

L e ie m e e r s - p o e l e n ( M e n e n )

N atuurgebied De Poel, a chter ontm oetingscen trum, M enen om 9u info: N atuurgroep D e Leiem eersen, Bernard Vantomme, 056/51 28 38

VRIJDAG 2 0 AUGUSTUS S t e e n g e la a g (S te k e n e )

ZONDAG 2 6 SEPTEMBER

O ud station, Stadionstraat, Stekene om 19u info: M are Bogaerts, 03/779 89 31

K e n n e d y b o s (K o rtrijk )

ZONDAG 2 9 AUGUSTUS

Kruispunt Kennedylaan-M unkendoornstraat om 9u30, laarzen info: afd. Kortrijk, StefaanV erreu, 056/21 12 15 o.v.: buslijn 728/2,15 min. voor en 15 min. n a h e t uur, vanaf station Kortrijk O u d e L e ie a r m (K u u r n e )

vogeltrek m onum ent 'D en H e rt', G entsesteenw eg (KortrijkH arelbeke), Kuurne om 9.30u, laarzen info: D e V lasbek vzw, Patrick Vlaeminck, 056/70 25 62 ’tV o s k e ( M e n e n )

N atuurgebied D e Poel, ach ter ontm oetingscen trum, Llenen om 9u info: N atuurgroep D e L eiem eersen, Bernard Vantomme, 056/51 28 38

ZATERDAG 2 EN ZONDAG 3 OKTOBER: INTERNATIONALE VOGELKIJKDAGEN D e u itg eb reid e program m akrant vindt u bij d e volgende NATUTJRreservaten!

O O S T -V L A A N D E R E N VRIJDAG 16 JULI M a ld e g e m v e ld ( M a ld e g e m )

het glim m en van glim w orm en restaurant 'tjagershof, D rongengoedw eg 11, Ursel (K nesselare) om 22u laarzen & insectengids info & inschrijving (max. 25 deelnem ers!): Q uer cus, Steven D e Bruycker, 09/347 31 08

ZONDAG I AUGUSTUS W e l l e m e e r s e n ( D e n d e r le e u w )

aandacht v oor b e h ee r, waterjuffers e n libellen (en e e n v e rsn ap e rin g onderw eg!) infobord Rodestraat om 14u (tot 18u), laarzen, loupe e n verrekijker info: afd. D enderleeuw , Eric D e Tré, 053/66 04 32

ZATERDAG 7 AUGUSTUS B o u r g o y e n - O s s e m e e r s e n (G en t)

onthaalcentrum D e Grutto, M. Gandhistraat (wijk achter R ooigem zw em bad), G ent om 14.30u laarzen e n verrekijker info: A ctiegroep B ourgoyen-O ssem eersen vzw, Frank M aes, 09/227 22 94 o p e n b aa r vervoer: LIJNbus 9, halte 'Appelstraat' of'Biezenstuk'

ZONDAG 8 AUGUSTUS M o e n e b r o e k (G e r a a r d sb e r g e n )

vlinders infobord kruispunt M oenebroekstraat-M oorhofstraat, S c h e n d elb ek e om 14u (tot 17u) niet voor rolstoelen e n b u g g y 's info: C arlos D’H aeseleer, 054/41 87 09 & 02/243 13 31 o.v: station S c h e n d elb ek e op 15 min P y r e n e e ë n w a n d e lp a d m e t P a te r s b o s , V lo e d b e e k ... (R o n se )

planten, vlinders, vogels Paterskerk, E lzelesteenv/eg, R onse om 14u (tot 17u), laarzen info: afd. Ronse, W alter Vanderm eulen, 055/21 32 22 o.v. : om d e 2 u u r stopt in R onse e e n trein, vanaf station 2 km. sta p p e n tot Paterskerk

N ATU U Rras'erw/fcw ju li 1999

M a ld e g e m v e l d ( M a ld e g e m )

p u rp e re n h e id e restaurant ’tjag ersh o f, D rogen g o ed w eg 11, Ursel (Knesselare) om 14u, laarzen & insectengids info: Quercus, Steven D e Bruycker, 09/347 31 08

ZATERDAG 4 SEPTEMBER B o u r g o y e n - O s s e m e e r s e n (G en t)

onthaalcentrum D e Grutto, M. Gandhistraat (wijk a chter R ooigem zw em bad), G ent om 14.30u laarzen e n verrekijker info: A ctiegroep B ourgoyen-O ssem eersen vzw, Frank M aes, 09/227 22 94 o p e n b aa r vervoer: LIJNbus 9, halte 'A ppelstraat’ of 'Biezenstuk'

ZONDAG 5 SEPTEMBER H e id e b o s ( M o e r b e k e & W a c h te b e k e )

h e id e ingang reservaat, tu ssen sp o o rw eg e n Keizersh o ek (zie infobord aan T averne Peenehof, w eg W achtebeke-M oerbeke) om 14u info: afd. M oerbeke-W achtebeke, Philippe Van de Velde, 09/349 40 99

Z O N D A G I AUGUSTUS G a lg e n s c h o o r e n G ro o t B u it e n s c h o o r (A n tw e r p e n )

brakw aterschorren van d e Schelde p a rk ee rp la ats centrum van Lillo om 9.30u (einde rond 12u), laarzen, w inddichte kledij, verrekijker o f telescoop info: N atuurreservaten A ntw erpen-N oord vzw, FrankW agem ans, 03/651 44 67 & Jean Cordaro, 03/457 92 66 M e c h e l s B r o e k ( M e c h e le n )

B ezoekerscentrum , M uizenhoekstraat 7, Muizen (M echelen) om 14u info: afd. Beneden-Dijle, Ann Pinceel, 015/20 44 76 o.v. : Stadsbus 3 vanaf station M echelen Z e v e n b e r g e n b o s (R a n st)

inventarisatie planten, vogels e n insecten M ariagrot, K asteeldreef, Ranst om 14u info: Kris Boers, 03/236 47 30

ZONDAG 8 AUGUSTUS M ilit a ir d o m e i n (S in t-K a telijn e -W a v er)

Z avelenberg, M oerm ansstraat, Sint-Katelijne-Wav e r om 14u info: afd. Beneden-Dijle, Luc Vertomm en, 015/31 81 99

ZATERDAG I 4 AUGUSTUS O u d e L a n d e n (A n tw e r p e n )

P oortgebouw kasteel Veltwijck, Veltwijcklaan 27, E keren om 14.30u (tot 16.30u), laarzen info: N atuurreservaten Antw erpen-N oord vzw, 03/541 58 25 & M art Pauwels, 03/645 94 10

ZONDAG 19 SEPTEMBER M o e n e b r o e k (G era a rd sb erg e n )

5-zintuigenw andeling infobord kruispunt M oenebroekstraat-M oorhofstraat, S c h e n d elb ek e om 14u (tot 17u) niet voor rolstoelen e n b u g g y 's info: C arlos D’H aeseleer, 054/41 87 09 & 02/243 13 31 o.v. : station S c h e n d elb ek e op 15 min H e id e b o s ( M o e r b e k e & W a c h te b e k e )

ZONDAG I 5 AUGUSTUS B a r e b e e k m o n d in g ( M e c h e le n )

B ezoekerscentrum Beneden-Dijle, M uizenhoek straat 7, Muizen om 14u info: afd. Beneden-Dijle, Ann Pinceel, 015/20 44 76 o.v.: Stadsbus 3 vanaf station M echelen

ZATERDAG 2 8 AUGUSTUS

heide ingang reservaat, tu ssen sp o o rw eg e n Keizersh o ek (zie infobord aan T averne Peenehof, w eg W achtebeke-M oerbeke) om 14u info: afd. M oerbeke-W achtebeke & CVN, Pascal Braekman, 09/346 66 49

inventarisatie planten, vogels en insecten Schildehof (Schilde) om 13.30uofRundvoorthoeve (O elegem ) om 14u info: Bram Van Baüaer, 03/321 58 47


R o o d (K a p e lle n )

B o is Joly (R o n se )

ho ek Biartlei-Streepstraat om 14.30u(tot 16.30u), laarzen info: N atuurreservaten A ntw erpen-N oord vzw, 03/541 58 25 & M art Pauwels, 03/645 94- 10

vogels, planten, p a d d esto e le n ingang reservaat, n aast begraafplaats Hogerlucht om 14u (tot 17u), laarzen info: afd. Ronse, Philippe M oreaux, 055/21 88 87 o.v. : trein tot Ronse (om 2u), n o g 3 km stappen M a ld e g e m v e l d ( M a ld e g e m )

p ad d esto elen restaurant 'tjagershof, D rogen g o ed w eg 11, Ursel (Knesselare) om 14u, laarzen info: Q uercus, Etienne Vanaelst, 09/374- 59 86 en Eric Blondia, 09/374 49 47

ZATERDAG 2 EN ZONDAG 3 OKTOBER: INTERNATIONALE VOGELKIJKDAGEN D e u itgebreide program m akrant vindt u bij d e v olgende NATUTJRreservaten!

ANTW ERPEN ZATERDAG 2 4 JULI

R u n d v o o r t (S c h ild e )

ZONDAG 5 SEPTEMBER G a lg e n s c h o o r e n G ro o t B u it e n s c h o o r (A n tw e r p e n )

brakw aterschorren van d e Schelde pa rk ee rp la ats centrum Lillo om 9 ,30u (tot 12u), laarzen, w inddichte kledij, verrekijker/telescoop info: N atuurreservaten A ntw erpen-N oord vzw, Frank W agem ans, 03/651 44 67 & Jean Cordaro, 03/457 92 66 Fort ( B o r s b e e k )

inventarisatie groot infobord, binnenplaats Fort v a n Borsbeek om 14u info: Bram Van Ballaer, 03/321 58 47

ZATERDAG I I SEPTEMBER

H o f d e B is t (A n tw e r p e n )

O u d e L a n d e n (A n tw e r p e n )

p a rk ee rp la ats Hof d e Bist,'Veltwijcklaan 254 om 14.30u (tot 16.30u), laarzen info: N atuurreservaten A ntw erpen-N oord vzw, 03/541 58 25 & M art Pauwels, 03/645 94 10

P oortgebouw kasteel Veltwijck, Veltwijcklaan 27, E keren om 14.30u(tot 16.30u), laarzen info: N atuurreservaten A ntw erpen-N oord vzw, 03/541 58 25 & M art Pauwels, 03/645 94 10

41

wandel KALENDER

v a n 16 j u l i t o t en m e t 2 6 s e p t e m b e r

ZONDAG 12 SEPTEMBER

ZONDAG 8 AUGUSTUS

W in k s e le (H eren t)

initiatie kruidachtige b o s- e n graslandplanten kruispunt Kouterstraat m et D reef Overijse-Huld en b erg , Overijse om 10u info: afd. Voer. IJse & Lane, Jan Verroken, 02/687 20 46

kerkW inksele om 14.30u info: afd. M idden-Brabant, Patrick Luyten, 016;48 99 96

M a r k v a lle i (G a lm a a r d e n )

N e t e v a lle i- S c h a a p s w e e s (W esterlo )

K lu is b o s (G a lm a a r d e n )

N e teb ru g S nepkens (v/eg Zoerle-Panvijs - Herselt) om 14u info: afd. Z uiderkem pen, W alter Michiels, 014/26 43 37

Sint-Pauluskapel om 9.30u, laarzen info: vzw D e Mark, A ndré Prové, 054/58 92 17

H o n d s b o s s e n (S in t-K a te lijn e -W a v e r )

k erk Sint-Katelijne-W aver centrum om 14u info: afd. Beneden-Dijle, LucVertomm en, 015/31 81 99 o.v.: LIJNbus 56 M echelen-Koningshooikt-Lier

ZATERDAG I 8 SEPTEMBER M e c h e l s B r o e k ( M e c h e le n )

water- e n roofvogels kerk Muizen om 8.40u info: V ogebverkgroep N atuurreservaten OostBrabant vzw, A rsène Bauwens, 016/81 43 69

ZONDAG 19 SEPTEMBER Z e v e n b e r g e n b o s (R a n st)

grot, Kasteeldreef (einde Kasteelstraat), 14.30u laarzen, geschikt v oor kinderw agens, g e e n honden info: afd. Schijnvallei, w erk g ro ep Z evenbergen bos, John M aes, 03/485 73 79 e n E ddy M eulem ans 03/485 60 11 M a a t (M o l)

Parking bij b ru g Sas 3 (kruispunt w eg Balen-Postel m et K em pisch Kanaal) aan zijde Balen om 14u, laarzen e n verrekijker info: afd. Boven-Nete, Jef Sas, 014/31 26 57 M e c h e l s B r o e k ( M e c h e le n )

zaden, vruchten en b e sse n Bezoekerscentrum Beneden-Dijle, M uizenhoekstraat 7, M uizen om 14u info: afd. Beneden-Dijle, Ann Pinceel, 015/2044 76 o.v.: Stadsbus 3 vanaf station M echelen

I J s e b r o e k e n ( O v e r ijs e )

ZONDAG I 5 AUGUSTUS D o o d e B e r n d e ( H u ld e n b e r g & O u d -H ev er le e )

Kasteel N eerijse, park in g Lindenhoflaan om 14.30u, laarzen e n verrekijker info: V rienden van H everleebos en M eerdaalwoud vzw, D ésiré V anautgaerden, 016/35 53 05 o.v.: LIJNbus Leuven-Overijse, halte N eerijse kerk

ZONDAG 2 2 AUGUSTUS O u d e S ta d s w a lle n e n o m g e v i n g (D ie s t)

ZONDAG I 2 SEPTEMBER Sint-Pauluskapel om 9.30u, laarzen info: v zw D e Mark, A ndré Prové, 054/58 92 17 K a s t a n je b o s (H eren t)

kerkW inksele om 14.3 Ou info: afd. M idden-Brabant, Patrick Luyten, 016/48 99 96 L o n g a -G e te (L a n d e n )

station E zem aal om 14u info: afd. Gete-Velpe, JohnVansim psen, 011/88 28 09

vleerm uizen Eco-centrum , Prov. D om ein Halve Maan, 20.30u info: afd. D em erstreek,Yves Beken, 013/66 39 58

K e s s e lb e r g (L e u v e n )

R o tte G a te n (K o r te n b e r g )

P la s R o t s e la a r e n D e m e r v a l l e i (R o tse la a r )

k erk M e e rb e e k om 14u, laarzen info: afd. M idden-Brabant, Toon David, 02/759 52 00 o.v. : LIJNbus 358 Brussel-Leuven

Torenhoeve, Toren te r H eide om 14.30u info: afd. M idden-H ageland, Rudy Vannuffel, 016/58 00 81

B o llo h e id e (T r e m e lo )

heide k erk Grootlo (Schriek, H eist-op-den-Berg) om 14u, w andelschoenen info: afd. Midden-Dijle, D anny Schoovaerts, 016/53 64 47 O u d e Z u u n (S in t-P ie te r s -L e e u w )

ingang K esselberg, Koningsstraat, Kessel-Lo, 14u info: afd. Leuven, Julienne Delwiche, 016'20 26 41

ZONDAG 19 SEPTEMBER T o lle m b e e k (G a lm a a r d e n )

kerkT ollem beek om 9u, laarzen info: vzw D e Mark, A ndré Prové, 054/58 92 17

ZONDAG 2 6 SEPTEMBER D e m e r b r o e k e n ( S c h e r p e n h e u v e l-Z ic h e m )

ZATERDAG 2 5 SEPTEMBER

parking g em een teh u is Sint-Pieters-Leeuw (Pasto rijstraat), 14.30u, g o e d e stapschoenen of laarzen info: L eeuw se N atuurvrienden vzw, G eert Crom phout, 02/377 66 25

'Van S perrew ette tot P a p e n ste e rt’: volksnamen voor g e b ie d en , planten en dieren kerk Testelt om 14u info: afd. Dem erstreek, David Swinnen, 013/77 49 52

H o f d e B is t (A n tw e r p e n )

WOENSDAG 25 AUGUSTUS

M e e t s h o v e n (A a rsch o t)

p a rk ee rp la ats Hof d e Bist, Veltwijcklaan 254 om 14.30u (tot 16.30u), laarzen info: N atuurreservaten A ntw erpen-N oord vzw, 03/541 58 25 & M art Pauwels, 03 645 94 10

ZONDAG 2 6 SEPTEMBER P a r k (W ijn e g e m )

pad d esto elen ingang p a rk W ijnegem om 14u info: Bram Van Ballaer, 03/321 58 47 K u ife e n d (A n tw e r p e n )

w atervogels secretariaat N atuurreservaten Antw erpen-N oord vzw, Steenstraat 25, Ekeren om 9.30u (tot 12u), warm e, winddichte kledij, verrekijker info: N atuurreservaten A ntw erpen-N oord vzw, 03/541 58 25

ZATERDAG 2 EN ZONDAG 3 OKTOBER: INTERNATIONALE VOGELKIJKDAGEN De uitg e b re id e program m akrant vindt u bij de volgende NATUÜRreservaten!

V LA A M S-B R A BA N T ZONDAG 2 5 JULI S n o e k e n g r a c h t ( B o u te r s e m )

NMBS-station Vertrijk om 10u, laarzen info: afd.Velpe-lvIene, G e o rg e s Buelens, 016/63 26 42 D i j l e (L e u v e n )

Dijlewandeling d o o r h et L euvense stadscentrum Lei-Conservatorium , Leuven om 14u info: afd. Leuven, Julienne Delwiche, 016/20 26 41

ZONDAG I AUGUSTUS T o r fb r o e k (K a m p e n h o u t)

B e e m d e n (L a n d e n )

spinnen OCMYV-rusthuis, Landen om 19u info: afd. Gete-Velpe, JohnV ansim psen, 011/88 28 09

ZATERDAG 2 8 AUGUSTUS B e z in k in g s p u t t e n (T ie n e n )

steltlopers & ringdem onstratie w aterzuiveringsinstallatie C itrique Belge, Am bachtenlaan, T ienen om 8u (tot 11.3 Ou), laarzen info: V ogelw erkgroep N atuurreservaten OostBrabant vzw, A rsène Bauwens, 016/81 43 69

Kerkdries, S te rre b e e k om 19u, laarzen info: afd. M idden-Brabant, Danny Blockmans, 02/757 90 16

ZATERDAG 4 SEPTEMBER B r o e k e le i ( K e e r b e r g e n )

plantendeterm inatie containerpark K eerb erg en (borden volgen) om 9u, w andelschoenen info: afd. Midden-Dijle, G uido Jordens, 015/23 31 13

ZONDAG 5 SEPTEMBER S ils o m b o s (K o r te n b e r g & K a m p e n h o u t)

Herfsttijlooswandeling kerk (Sint-Pietersplein) K w erps om 14u, laarzen info: afd. M idden-Brabant, Toon David, 02/759 52 00 o.v: LIJNbus 358 Brussel-Leuven ’s H e r t o g e n h e id e (A a r sc h o t)

heide SIMA, A lbertlaan, Aarschot om 14u info: afd. D em erstreek, Joz V rancken, 016/56 92 45 o.v. : SIMA is 5 min. sta p p e n vanaf station Aarschot T o r fb ro ek (K a m p e n h o u t)

9.30U

café Riant, Visserijlaan, Berg om 9.30u info: afd. M idden-Brabant, M ichel Janssens, 016/65 54 39

42

V o g e lz a n g ( B r u s s e l)

determ inatie van zad en e n vruchten ingang begraafplaats A nderlecht, Sint-Janskruidlaan om 9u info: Peter Vanbellinghen, 02/640 19 24 o.v.: b u s 98 of tram 56, halte Leem ans H o rst e n o m g e v in g ( H o ls b e e k )

parking Kasteel van Horst, Sint-Pieters-Rode, 14u info: afd. M idden-H ageland, JanW ijckm ans, 016/4451 31

DONDERDAG 2 SEPTEMBER Z a v e n te m

café Riant, Visserijlaan, B erg (Kam penhout) om info: afd. M idden-Brabant, Michel Janssens, 016/65 54 39

p ad d esto elen ’t Wit Toreke, Terheidelaan, Aarschot om 14u info: afd. D em erstreek, Luc Storms, 016/50 12 13

ZATERDAG 2 EN ZONDAG 3 OKTOBER: INTERNATIONALE VOGELKIJKDAGEN D e u itgebreide program m akrant vindt u bij de volgende NATUURreservaten!

LIMBURG ZONDAG 18 JULI V a lle i v a n d e Z w a r te B e e k (B e r in g e n )

terril B ezoekerscentrum De W atersnip, G rauw e Steen straat 7/2, Koersel om 14u (duur: 3,5u!) info : De Watersnip, 011/4501 91 V a lle i v a n d e G r o te B e e k (L e o p o ld sb u r g )

vlinders Parochiezaal, B eringsesteenw eg, H eppen-D orp om 14u info: afd. Leopoldsburg, H ep p en & Beverlo, Guy Vanzeir, 011/39 11 69

ZONDAG 2 5 JULI V a lle i v a n d e Z w a r te B e e k (B e r in g e n )

vallei Bezoekerscentrum D e W atersnip, Grauwe Steenstraat 7/2, Koersel om 14u info : De W atersnip, 011/450191

NATUUR

^RESERVATEN?

B e u k e n h o f ( H a sse lt)

b om en Beukenhof, St.-Lambrechts-Herkstraat, Hasselt om 14u (tot 16u), laarzen info: H erk e n M om beek Hasselt, Alida Vanholst, 011/31 24 21 o.v. : LIJNbus 21 a vanaf station H asselt tot kerk Sint-Lam brechts-Herk

■mß*

B o r g lo o n

m onum entenw andeling Speelhof, Borgloon om 14u, laarzen info: afd. Borgloon, LukRobijns, 012/74 29 29

ZONDAG 19 SEPTEMBER V a lle i v a n d e G r o te B e e k (L e o p o ld sb u r g )

'

• ,v .

« .

b o m e n & struiken Parochiezaal, Beringsesteenw eg, centrum H e p p en om 14u info: afd. Leopoldsburg-H eppen-Beverlo. Guy Vanzeir, 011/39 11 69

■

•

/

V a lle i v a n d e Z w a r te B e e k (B e r in g e n )

dieren in d e herfst B ezoekerscentrum D e Watersnip, G rauw e Steen straat 7/2, Koersel om 14u info: B ezoekerscentrum D e Watersnip. 011/45 0191 M a a s w in k e l ( M a a s m e c h e le n )

ZONDAG I AUGUSTUS

M a t e n ( D ie p e n b e e k )

L e u n e n (H a le n )

h e id e sluis over A lbertkanaal, D ie p en b e ek om 14u (tot

Leunenstal, O ude Schansstraat Zelem om 14u info: afd. Regio Zelem, Jan Kenens, 013/46 16 00 M a t e n (G e n k )

p a rk e e rp la a ts natuurreservaat, Slagm olenw eg om 9u (tot 12u), stevig schoeisel info: N atuur en L andschap G enk, Willy Penm ans, 089/35 41 25 M i l l e n (T o n g e r e n )

w aterkasteel, d o rp sk e rn ... Poorthof, Kasteelstraat, G enoelselderen (Riemst) (tegenoverW ijnkasteel) om lOu info: afd. Demerbronnen, Eugène Stassen, 012/23 7798 V a lle i v a n d e Z w a r te B e e k (B e r in g e n )

Bos en hei B ezoekerscentrum D e Watersnip, G rauw e S teen straat 7/2, K oersel om 14u info: D e W atersnip, 011/45 01 91

ZONDAG 8 AUGUSTUS

16.30U)

info: afd. D iepenbeek, Jos Ram aekers, 011/33 20 05 H e id e e n v e n n e n (P e e r )

herdenkingsw andeling PolVandev/al Plockroy, parking RL K em pen e n M aasland, W eg o p Z w artberg, M eeuw en om 9u info: afd. M eeuw en-G ruitrode/Peer, H erm an Vandewal, 011/79 25 34 V a lle i v a n d e Z w a r te B e e k (B e r in g e n )

vallei B ezoekerscentrum D e W atersnip, G rauw e Steen straat 7/2, Koersel om 14u (duur: 3,5u!) info: D e W atersnip, 011/45 01 91

A lt e n b r o e k (V oeren )

terril B ezoekerscentrum D e W atersnip, Grauwe Steen straat 7/2, Koersel om 14u (duur: 3,5u!) info: D e W atersnip, 011/45 01 91

vorm ing landschap d o o r m en s e n natuur & evolu tie d o o r b e h e e r d o o r N atuur reservaten vzw k e rk 's-G ravenvoeren om 14u info: Rik Palmans, 04/381 10 87 & Fred deW arrimont, 04/381 14 00


Leunenstal, O ude Schansstraat, Zelem om 14u, laarzen info: afd. Regio Zelem, Jan Kenens, 013/46 16 00

ZONDAG 2 2 AUGUSTUS

p a rk ee rp la ats natuurreservaat, Slagm olenw eg om 9u (tot 12u), stevig schoeisel info: N atuur e n L andschap G enk, Willy Peum ans, 089/35 41 25

G e r h e s e r h e i d e (L e o p o ld sb u r g )

V a lle i v a n d e Z w a rte B e e k (B e r in g e n )

b o s en hei B ezoekerscentrum D e W atersnip, Grauw e S teen straat 7/2, K oersel om 14u info : D e W atersnip, 011/4501 91

ZO NDAG 12 SEPTEMBER G e r h a g e n ( T e s s e n d e r lo )

h eide bosm useum V W -toren, T essenderlo om 14u info: afd. Zuiderkem pen, Johny C eunen, 013/66 43 66 H o lle w e g e n (B e r in g e n )

K la v e r b e r g (As)

Ten C aeterem ere, Paal om 14u info: afd. Beringen, M aria Beerten, 011/45 01 92


ZATERDAG 2 EN ZONDAG 3 OKTOBER: INTERNATIONALE VOGELKIJKDAGEN De u itg eb reid e program m akrant vindt u bij de volgende NATUURreservaten!

M a t e n (G e n k )

ZONDAG 2 9 AUGUSTUS he id e - m é é r d a n 1 000 jaar W intereiken op de Klaverberg! kerk As centrum om 14u, verrekijker info: afd. O pglabbeek-A s, Rita Declercq, 089'65 88 60

O p h o v e n d e r h e id e (O p g la b b e e k )

p ad d esto elen cam ping jeugdparadijs, W eg naar Bree, O pglab b e e k om 14u, loep info: afd. O pglabbeek-A s, Miet Roosen, 089/85 22 83 o.v. : LIJNbus 8, halte Speeltuinstraat

V a lle i v a n d e Z w a r te B e e k -L e u n e n (H a le n )

vallei B ezoekerscentrum D e Watersnip, Grauw e S teen straat 7/2, Koersel om 14u info: De W atersnip, 011/4501 91

heide Parochiezaal, Beringsesteenw eg, centrum H ep p e n om 14u info: afd. L eopoldsburg-H eppen-Beverlo, Guy Vanzeir, 011/39 11 69


ZO NDAG 5 SEPTEMBER


ZONDAG I 5 AUGUSTUS

gem eentehuis M aasm echelen om 13.50u of info b ord nabij steenbakkerij langs Zuid-Willemsvaart om 14u info: B ertieV anderlee, 011/26 54 65

A - B e e k e n B r o e k s m o le n (B o c h o lt)

kerk Bocholt om 13.30u info: afd. Noord-Limburg, Nol G oossens, 089/46 39 88

Zwin (Knokke-Heist) In het W est-Vlaamse Zwin, ee n prachtig natuurreservaat dat niet d o o r onze vereniging wordt b eh eerd , kun je elke zondag van het jaar en elke d o n d erd ag tussen P asen en eind oktober om 10u d eeln em en aan e e n g eleid e wandeling. Leden van N atuurreservaten vzw betalen wel to eg an g sg eld voor het Zwin, m aar n em en gratis d ee l aan d e g eleid e wandelingen. info: n atuurreservaat Het Zwin, 050/60 70 86 43

N a tu u r in de stad

M echelen, stad aan de Dijle W ie o p h e t In te rn et h e t g a s te n b o e k van d e stad M ech elen r a a d p le eg t, o n t m o e t tie n ta lle n b o o d sch a p p en o v er h e t m o o ie en g e z e llig e van d e z e p itto r e s k e D ijlestad. H ier en d aar k o m je e c h te r o o k b ed en k in g en te g e n : o v er d e v e r lo e d erin g van s o m m ig e sta d sd e le n , o v e r h e t g eb rek aan vuil bakken, h e t v e e l t e drukke v erk eer, h ier en daar zelfs o v er h e t te k o r t aan n atuu r in d e sta d ...

W ie d o o r d e stad kuiert m oet die klagers gelijk geven: o p d e Dijle n a kom je nauwelijks wat natuur tegen. Volgens Eric No b e ls van RIM is die natuur in M echelen e r wél. En kan ze e r vooral kom en ... RIM zorgt voor m e e r natuur in d e stad, Natuur reserv aten vzw zorgt voor n a tuur in d e Dijlevallei — d e ideale tan d em voor e e n g roener Me chelen! Wij gin g en m et Eric op stap in het m eer-grijs-dan-groene Me chelen.

Ijzeren w eg Tot 1830 w aren sted en ais Vil voorde en M echelen ook binnen d e om m uring n o g helem aal groen. O p d e b ero e m d e stad s k aar t d ie Jan van Hans wij ck rond 1576 tekende, vallen d e grote g ro en e vlekken binnen d e stadsm uren inderdaad heel erg

D e sp o o rw eg en bí achten daar v eran d ering in. In M echelen kwam d ie evolutie snel op gang — het is niet voor niets d e b a k erm at van d e Belgische spoor w egen. D e mijlpaal aan het sta tion — h et d e rd e sinds d e 'ijze ren w e g ’in M echelen w erd aan g e le g d — herinnert ons d aar aan. O p het recent heringerich te stationsplein b ekleedt die mijlpaal terecht e e n ereplaats.

tekst & foto: níet dank aan Eric A'obels kaarten:

44

Patrick Storms

Stadsvlucht In d e n eg e n tie n d e eeuw bracht d e spoorw eg dus rijkdom naar d e stad. S teeds m e e r m en sen kw am en e r wonen. D e groene ruim ten binnen d e m uren w er d en volgebouw d en buiten d e om m uring kw am en nieuw e stadsw ijken tot stand. In M eche len kun je d ie evolutie in het hui d ig e sta d sb ee ld trouw ens nog perfect herkennen. De twintigste eeuw brach t ee n o m g e k ee rd e bew eging op gang. De auto c re ë e rd e ee n nieuw e vrijheid, ste ed s m e e r m ensen trokken n aa r het platte land. Een evolutie w aarvan we d e kwalijke g evolgen zov/el in onze v erlo e d erd e ste d en ais op het hopeloos volgebouw de platteland vinden. In M echelen is het niet anders.

Natuurontwikkeling in de Dijlevallei N atuurreservaten vzw b e h e e rt in d e Beneden-Dijlevallei ee n flink aantal natuurreservaten. R eeds voor d e Dijle M echelen binnenkom t, heeft ze m et ee n hele rist reserv aten k en n isg e maakt: d e Broekelei in K eerb er gen, C assen b ro ek en Mispeldonk in Bonheiden, Pikhakendonk in B oortm eerbeek, d e Bareb eek m o n d in g en het M echels Broek in M uizen ... O ok voorbij

M echelen is Na tuurreservaten vzw actief in d e Dij levallei: d e O ude Dijlearm en het Batten b o ek genieten re e d s vele jaren on ze aandacht. We kun n en terecht sp rek en van e e n grote e e n h eid natuur in d e Be neden-Dijlevallei. Die grote lap natuur wordt slechts op é é n plaats onderbroken: d e stad M echelen ligt e r m id denin.

B a tte n b ro e k

Heffen

O u d e Dijle; T h ie b ro e k

R o b b ro ek

Leest

>

Hom beek

Natuurlijke Dijle in de stad Net ais industrieterreinen kunnen sted en ook e e n b e langrijke natuurverbindingsfunctie vervullen. E en b e e tje natuur in d e stad is d an wel noodzakelijk. In M echelen is dat niet e e n s zo moeilijk. D e relatief zuivere Dijle dringt ais ee n gro en e vinger d e stad binnen en biedt ontzettend veel m o g e lijkheden. Met en k ele relatief kleine ingrepen (en veel g o ed e wil) m aken we van d ie Dijle een prachtig g roen lint — dw ars do o r het stadscentrum ! O p en kele plaatsen kunnen d e oevers b e st wat natuurlijker, b akken m et w aterplanten en h ier en d aa r ee n rietkraag v o rm en ook al g e e n p ro b leem e n enkele kleine p a s sa g e s over h et water m aken e r voor M echelaars én b ez o ek e rs bovendien e e n unie ke stadw andeling van. Een e e r ste aanzet voor zo’n D ijlepad is intussen re e d s g egeven. In het

stadspark zo rg d e het stad sb estu u r voor e e n ee rste stukje van wat ooit e e n g ro en e fiets e n w andelverbinding door M echelen m oet worden.

Economische Dijle O orspronkelijk w as die Dijle d rie m aal b re d e r d an vandaag. In d e vorige eeu w en losten tientallen sc h e p e n langs d e Dijleb o o rd en hun waren. E en wa-

NATUUR

^-R E S E R V A T E N -

term olen bij het binnenkom en van d e stad, aan d e ingang van het huidige stadspark, hield het w aterpeil in d e stadsgrachten op niveau en dreef bovendien diverse m olens (graanm olen, volmolen, zaagm olen) aan. De overblijfselen van d e volmolen en het 16d e eeu w se m olenhuis staan e r trouwens nog steeds, m aar vervullen nu vanzelf sprek en d e e n louter to e ristische functie.

M echel'

Vlieten De Dijle b ezat bovendien verschil lende ar-

Val e m

Bonheiden .

MECHELEN M ech els B ro ek

X

Muizen t ß *«Ü

»

M isp eld o n k

C a sse n b ro e k

Rijmenam

Dijle

Hofstad e .à t D o mnein e in H ofs ta d e

¡W

4L Pikhake

Schiplaken

,?i§


RIM: RestauratieIntegratieMechelen RIM vzw b eko m m ert zich om d e toestand van het M echels roerend en onroerend cultureel erfgoed. De vereniging heeñ vooral aandacht voor het architecturale en stedenbouw kundige patrimonium m groot Mechelen. RIM sensibiliseert om waardevolle oude D e Dijle lo o p t dw ars d o o r h e t h a rt van d e stad M ech elen . E n k ele k lein e in sp ann in gen v o lsta a n o m h ier e e n g ro e n lint van t e

pan d en in stand te houden, te

m a k en . Ideaal voor p la n ten en d ieren , e e n a a n g e n a m e o m g e v in g v oor m en sen — o m e r t e w a n d e le n , t e v e r p o z e n en t e

restaureren en te integreren.

w onen.

In 1996 werd ookM echelenbinnenstebuiten opgenom en m RIM. Zo worden alle

m en en bijrivieren, d ie door verzanding verdw enen of ver sm alden tot kleine vlieten. W ater w as e r in het toenm alige M e chelen dus bij d e vleet, het m oest op dat vlak nauwelijks voor B rugge onderdoen. Langs d ie vlieten bouw de m e n straten e n huizen. De m eeste vlieten v/erden achteraf overwelfd om d at ze ais broeinesten van ziek ten v/erden beschouw d. Het w eer openm aken van ee n aantal vlieten kan dit Bruggeaan-de-Dijle e e n volkomen nieuw karakter geven. Vlieten m et zuiver w ater zijn im m ers e e n lust voor het oog. Bovendien zorgen zij voor leven in d e stad: planten en dieren voelen e r zich thuis. Voor d e stadsm ens is het e e n eerste, erg belangrijk contact m et d e natuur. M isschien wordt e e n klein stuk je van die droom trouw ens snel gerealiseerd: het g ro en e struc tuurplan dat afdeling Bos & G roen (Vlaamse G em e en schap) m om enteel opstelt, voorziet on d er and ere het w eer openm aken van d e M elaan — h et straatje aan het cultureel centrum , m idden in het stads hart. M echelen is dus e e n stad m et m a ssa’s groene m ogelijkheden! Het actuele structuurplanningsp ro ces biedt RIM en N atuurre serv aten vzw d e ideale g e le g en h eid om e r sa m en w erk van te maken.

Kleine natuurelem enten W ie g o e d uit z’n d o p p e n kijkt,

vindt in M echelen nog wel wat moois. Vooral kleine fauna- en ñora-elem enten, zoals Glaskruid op o ude gebouw en en Gierzwaluw en ho o g m d e lucht. O ok aan d e Huiszwaluw gaat onze afdeling Beneden-Dijle speciale aandacht bested en . Volgens Eric N obels is M eche len in feite ee n enorm groene stad, m aar je m erkt het niet m eteen: sociale woningen met tuinen, huizenblokken m et in g e sloten g roene ruim ten binnenin ... Van die huizenblokken ver w acht Eric erg veel. En in d er daad, w anneer je in d e binnen ruim ten e e n stuk g em ee n schappelijke g roene ruimte kunt creëren, draagt dat in b e langrijke m ate bij tot d e leef b a a rh e id van d e buurt. En b o vendien kom t e r m e e r natuur in d e stad, belangrijk wil ze in d er d a a d die verbindingsfunctie vervullen. Natuurlijk m oeten we niet alleen aandacht schenken aan d e na tuur in d e stad. O ok rond d e stad m oet ee n g roene gordel kom en om d ie ecologische ver binding te realiseren.

invulling. E en flinke groenstrook — aan d e oever van d e Dijle — b eh o o rt hier z ek er tot d e m o g e lijkheden. Ook p ro b leem b u u r ten zijn e r g en o eg . Een p aar plukjes g ro en kunnen d aar al w onderen doen, al is e r natuur lijk veel m e e r n odig ...

krachten g ebundeld om de kwaliteit van het stadsleven te verbeteren. M echelen binnenstebuiten organiseert verrassende stadswandelingen m et aandacht voorde stedelijke problematiek. Info: RIM, Patrick Egels, 015/41 2708.

W A N D E L E N IN MECHELEN VRIJDAG 6 A U G U S T U S Het g ro en -arm e b e e ld dat w e in d ez e b ijd rag e h e b b e n geschetst, d o et afbreuk aan h et historische karakter van d e Dijlestad. M eche len bezit im m ers vele gezellige hoekjes, prach tig e historische g e bouw en en natuurlijk d e im posante Sint-Romboutskathedraal. N atuurreservaten vzw b ied t zijn led en d an ook g raa g d e kans om dat M echelen-aan-de-D ijle van dichtbij te leren kennen. Tijdens de exclusieve avondw andeling op vrijdag 6 augustus d o en we al d e m ooie en m in d er m ooie plekjes in M echelen aan. De m ensen van RIM en van onze plaatselijke afdeling Beneden-Dijle verwelkomen je h ee l graag. We verzam elen om 2Ou aan h et station van Mechelen. Parkeren kan op d e stationsparking, m aar w e rad e n je natuurlijk heel h ard aan om m et d e trein te komen. Voor m e er info kun je terecht bij Ann Pinceel, 015/20 44 76.

M eer dan groen alleen L eefbaarheid van d e stad heeft natuurlijk ook niet alleen met natuur te m aken. M echelen v er nieuwt inderdaad — d e stationsbuurt is d aarvan het b e s te voor beeld . O ok op and ere plaatsen heeft M echelen gote noden. Zo schreeuw t d e Lamotsite, d e brouwerij d ie uit het stad scen trum verdw een, om e e n zinvolle

In de fraaie wandelen fietsgids van N atuurreservaten vzw enVakantiegenoegens zit. naast uitstappen in onze diverse natuurreservaten, ook een heuse natuur-in-destad-wandeling 250 fr

COLOFON G ro e n e W in k e ls • Koningin E lisabethlaan 57,5000 Genl, tel. 09'222 75 41, fax 09/220 2541, e-m ail: CToene.v4nkel.gent@ bitserv.com • Koninklijke Sint-M ariastraat 105,1030 Schaar b e e k , tel. 02/243 13 25, fax U2/245 39 33 e-mail: groene.Y/inkeI.nr@bit,~erv.com

d e w eg is b ezaaid m e t c ad ea u s De natuur helpen ... ... is d e c e n tra le doelstelling van N a tu u rre se rv a te n vzw. D a t lukt alleen m e t heel veel steun. D a aro m o o k zijn led en v o o r N a tu u rre se rv a te n vzw z o belangrijk. H alfw eg d e jaren ‘9 0 te ld e N a tu u rre se rv a te n vzw 2 0 0 0 0 leden. W e steld en o n s to e n ais d o e i o m in h e t ja a r 2 0 0 0 d e kaap van 5 0 0 0 0 led en t e overschrijden. Eind 19 9 8 b ereik ten w e d e 4 0 0 0 0 . N o g 10 0 0 0 dus— e e n g ro ei van 25%! O m die g ro te sp ro n g n a a r 50 0 0 0 leden te realiseren h e b b e n w e o o k uw steu n nodig. Er zijn vasi n o g m e n se n in uw om geving d ie N a tu u rre se rv a te n vzw n o g niet k en n en en ons z e k e r willen steu n en . O v ertu ig h en o o k lid te w o rd e n van o n z e vereniging! W ie v a n a f I juli '99 lid w o rd t van N a tu rre se rv a te n vzw, blijft lid to t 3 1 d e c e m b e r 2000. Een nieu w lid krijgt van N a tu u rre se rv a te n vzw e e n w elkom stpakket: tijdschrift, sticker; lidkaart én d e C D Z o d ’o u d e n zongen, zo p iep en d e jongen'.

R egionale s e c re ta ria te n © W est-V laanderen: Blankaart, Iepersertw. 56, 8600Wóumen, tel. 051.54 52 44, fix 051/5-157 55 e-mail: blank.aart.nnabitserv.com o O ost-V laanderen: Koningin Elisabethiae 57, 900n Gent, tel. 09/222 75 41, fax 09/220 25 41 e-mail: groene. [email protected] e L im burg: Het Groene Huis Provinciaal Domein Bokrijk, 3600 Genk tel. 011/23 27 66, fax 011/23 52 85, e-mail: natuurreser.-aten.limbura(5lbitserv oom e O ost-B rabant: D iestsesteenw eg77, 3010 Kessel-Lo, tel. & fax 016/25 2519 e-mail: [email protected] © A ntw erpen-N oord: Steenstraat 25, 2180 Ekeren, tel. & fax 03'541 58 25 e-mail: naruótaail.dma.be Lid w o rd e n van N a tu u rre s e r v a te n vzw 200 fr. inw onend lid 500 tr. je u g d lid (-18) & senior lid (+65) 700 fr. gew oon lid D o n a te u rs sto rte n e e n extra b ijd rag e b o venop hun lidgeld. V oor extra b e d ra g e n vanaf 1000 fr. ontvang je e e n fiscaal attest. S torten o p 230-0044233-21 vanuit N ederland: 37 g u ld e n o p 51.11.35.300 van N a tuurreservaten vzw bij ABN-Amro A n d e re re k e n in g n u m m e rs R eservatenfonds e n p rojecten 293-0212075-88 G ro e n e W inkel e n a lg em en e w erking 001 0671118-51 R ed a c tie StefB oogaerts, tel. 02/243 13 47, fax 02/245 39 33 e-m ail: stef.nr@ bitserv.com m e d e w e r k e r s : JohanV an d e n Bosch, Willy Ibens, V alérie Van Roy, Luk Daniels, Jan Loos, Koen Van d e W iele, Karen C laes, Koen D e M an, Jan Heyv a ert w e r k te n o o k m e e a a n d it n u m m e r : G ilbert C apellen, W im Van d e n B ossche, Piet Onnockx, H erm an Stieperaere, R aphaël D e Cock, Eric N o b e ls V orm geving Patrick Storms, E d u ard H am m anstraat 6,3400 O ostende, 059/32 26 58 P re p re s s D rukkerij Snoeck-D ucaju & Zoon, G ent D ru k D rukkerij H et Volk Printing, E rpe-M ere P apier: Biberist R enato 90 g ram ( 100% kringloop: 30% post- e n 70% preconsum er). O plage 45 000 exem plaren

Een nieuw lid voor N atuurreservaten vzw een cadeau voor jou W ie N atuurreservaten een lid bezorgt, gunnen wy graag een presentje uit onze Groene Winkel. Hoe m eer nieuwe leden je aanbrengt, hoe m ooier het cadeautje ...

v o o r I n i e u w lid: N a tu u rre se rv ate n - C D 'Z o d ’o u d e n zongen, zo piepen de jongen' o f N a tu u rreserv aten -n estk ast n aar keuze: Koolmees, Pim pelm ees, Kwikstaart, Roodstaart,V liegenvanger; Ringmus v o o r 2 o f 3 n i e u w e le d e n : Boekenbom 6 0 0 fr. v o o r 4 o f 5 n i e u w e le d e n : Boekenbom I 0 0 0 fr v o o r 6 t o t 10 n i e u w e l e d e n : B oekenbon 2 0 0 0 fr v o o r m e e r d a n 10 n i e u w e ¡e d e n : B oekenbon 2 50 0 fr U kunt nieuwe leden via bijgevoegde kaart aan ons doorgeven. Zodra we de adressen én de betaling binnenkrijgen, ontvangt u het gekozen geschenk. De nieuwe leden krijgen vanzelfsprekend ook m eteen hun welkomstpakket toegestuurd.

V e ra n tw o o rd e lijk e u itg e v e r W illy Ibens, Koninklijke Sint-M ariastraat 105, 1030 S c h a a rb e e k N a la te n s c h a p p e n e n leg aten G e re g e ld besluiten m e n se n om via e e n nalaten sc h a p of legaat ons n a tu u rb e h o u d sw e rk te steu nen. Dat is niet alleen e e n g o e d e zaak voor onze vereniging, ook d e leg ataris zelf v erzekert e r zich v a n d a t flink w at m in d er erfenirrechten naar d e staatsk as vloeien d a n bij e e n gew one erfenis. O verw eegt u ook om d ie stap te zetten e n onze v e reniging te begunstigen, d a n ra d e n w e u aan e e n notaris te ra a d p le g en . D ie kan u exact m e e d e le n h o e u te w erk m oet g a an e n w elke formule h e t b e s t bij u past. E en uitg e b re id e b ro c h u re over leg aten e n testa m e n te n is b e sc h ik b a a r o p het secretariaat van N a tuurreservaten v z w Voor n o g m e e r inlichtin g e n over d e m ogelijkheden van legaten e n sc h e n k in g e n te n voordele van ons natuurbehoudsw erk, kunt u terecht bij W illy Ibens, 02/245 43 00. Hij zal g ra a g antw oorden o p uw '.Tagen.

p l b l S C H E YO G H U R T ( g ? B

h-

o

C\J

o

C\J

E' en C \J 05 05

iologische . « bi®

BON "20 BEF

® ''

Bij aankoop van : of of of of of

1 X 500 g 2 X 150 g l x 500 g 2 X 150 g lxll 1 X 6x50g

PUR NATUR yoghurt natuur of vanille PUR NATUR yoghurt natuur, fruit o f vanille PUR NATUR verse kaas PUR NATUR verse kaas naturel of aardbei PUR NATUR melk of chocolademelk Petit PUR NATUR verse kaasjes

Geldig tol 1/1/2000.

lie r ith t aan d e H .H . H andelaars: NV. indum el. H oogstraat 2 5 , 0 7 7 0 K ru ish o u tem , / a l u d e » a a r d e van d e z e b o n terugbetalen indien aan d e vo o rw aard en van bet aa n b o d v o ld a a n werd. N.V. In d u m el b e h o u d t z ic h h et recht v o o r d e tcrugl>etaling te w eigeren indien e e n voldoende aantal aa n k o p en van d it product zoals z ij bet verkoopt niet k a n worden aa n g eto o n d . D eze bon is e n k e l geldig, in B elg ié to t i jan u a ri 21)00 bij aan k o o p v a n e e n p ro d u c t uit het P l.'R NA TU R gam m a. V.U.: J. S to c k m an . NV. In d u m el, H oogstraat 25, 9770 K ru ish o u tem . Tel. 09/333 93 9 9.

nnTUR M ik"

BRABANTSE ARDENNEN. VLIER Glimwormen. Wandelen in de. ' natuur. . voor ^ iedereen. R E S E R V A T E N? _ x AFGIFTEKANTOOR GENT X

Recommend Documents