ARDENNENEXCURSIE 2016 Dè Carmelreisgids bij uitstek!
Ardennenexcursie 4 t/m 8 juli 2016 Carmelcollege Emmen HAVO/ATHENEUM 4 profiel CM/EM
1
VOORWOORD Beste leerling, Dit informatieboekje gaat over de Ardennenexcursie. De bedoeling van dit boekje is om je een beetje een idee te geven wat je te wachten staat. Naast wat achtergrondinformatie staan er ook enkele belangrijke zaken in zoals aankomst- en vertrekpunten. Kijk ook even aandachtig naar de regels van de camping!
Het is raadzaam dat je dit boekje tijdens de activiteiten meeneemt . Wij hopen er een gezellige en leerzame week van te maken! Namens de begeleiders, Mevrouw Brink Mevrouw Van der Kooij Mevrouw Van Steinvoorn Meneer Robers Meneer Harmens Meneer Baptist
TIP: Je moet zelf je eten koken. Oefen thuis een beetje (op eigen risico…)
2
INHOUD Voorwoord ............................................................................................................................................................................1 Het programma ...................................................................................................................................................................3 Pays de Gaume – Virton – Lotharingen (BE) ..........................................................................................................5 Camping Colline de Rebais (BE)...................................................................................................................................6 Inventaris Stacaravan (Checklist) ...............................................................................................................................7 Plattegrond ...........................................................................................................................................................................9 Caravanindeling ............................................................................................................................................................... 10 Wat moet je meenemen? .............................................................................................................................................. 11 Gedragsregels ................................................................................................................................................................... 12 Nog enkele opmerkingen betreffende de caravans ..................................................................................... 12 Waar je verder nog aan moet denken ............................................................................................................... 12 Grotten van Han (Be)..................................................................................................................................................... 13 Luxemburg-stad (LUX) ................................................................................................................................................. 14 De Rode ijzerertsmijn Rumelange (Lux) ............................................................................................................... 15 Bastogne War Museum (BE) ...................................................................................................................................... 16 Aken (DE) ........................................................................................................................................................................... 17 Verdun(FR) ........................................................................................................................................................................ 18 Contact ................................................................................................................................................................................. 20
Tekst: dhr. Baptist Foto’s: Mevr. Ten Hove en dhr. Baptist © Carmelcollege Emmen 2016
3
HET PROGRAMMA
Bus 1: dhr. Baptist Maandag 4 juli 08.15 uur: op school aanwezig, ‘Voorhof” 08.30 uur: vertrek 14.30 uur: Han-sur-Lesse (Be). Bezoek aan grotten van Han 16.30 uur: vertrek richting camping 17.30 uur: aankomst camping (inrichten en invullen inventarislijst). 18.00 uur: avondeten (wordt door de kampleiding verstrekt)
Bus 2: mevr. Brink Maandag 4 juli 08.15 uur: op school aanwezig, ‘Voorhof” 08.30 uur: vertrek 13.00 uur: bezoek aan de stad Aken met Dom van Karel de Grote (Dld). 14.45 uur: vertrek richting camping 17.30 uur: aankomst camping (inrichten en invullen inventarislijst). 18.00 uur: avondeten (wordt door de kampleiding verstrekt)
Lunchpakket mee Dinsdag 5 juli 09.00 uur: vertrek ijzerertsmijn Rumelange (Lux) 13.00 uur: lunchmoment 14.00 uur: bezoek aan Luxemburg-stad met Crazy 88 17.30 uur: supermarkt 21:00 uur: presentatie crazy ’88 (usb kabel telefoon)
Lunchpakket mee Dinsdag 5 juli 09.00 uur: Vertrek Bastogne War Museum (Be) 13.00 uur: lunchmoment 14.00 uur: bezoek aan Luxemburg-stad met Crazy 88 17.30 uur: supermarkt 21:00 uur: presentatie crazy ’88 (usb kabel telefoon)
Lunchpakket mee (je kunt ook lunchen in Luxemburg-stad)
Lunchpakket mee (je kunt ook lunchen in Luxemburg-stad)
4 Woensdag 6 juli 09.00 uur: vertrek richting Verdun (Fr) 10.00 uur: rondleiding slagveld Verdun (WO I) 13.30 uur: lunch + supermarkt 14.30 uur: twisting by the pool, shinen of chillen1 22.30 uur: night run of night walk
Woensdag 6 juli 09.00 uur: vertrek richting Verdun (Fr) 10.00 uur: rondleiding slagveld Verdun (WO I) 13.30 uur: lunch + supermarkt 14.30 uur: twisting by the pool, shinen of chillen 22.30 uur: night run of night walk Lunchpakket mee
Lunchpakket mee Donderdag 7 juli 09.15 uur: Vertrek richting Bastogne War Museum (Be) 13.00 uur: lunch (lunchpakket mee) 15.00 uur: Sportactiviteit kanoën le Semois 18.00 uur: supermarkt 19.00 uur: BBQ + kampvuur + gitaar
Donderdag 7 juli 09.15 uur: vertrek ijzerertsmijn Rumelange (Lux) 13.00 uur: lunch (lunchpakket mee) 15.00 uur: Sportactiviteit kanoën le Semois 18.00 uur: supermarkt 19.00 uur: BBQ + kampvuur + gitaar
Lunchpakket mee Vrijdag 8 juli 09.00 uur: opruimen, schoonmaken en inpakken 11.00 uur: controle caravans en vertrek (11.30 uur) 14.30 uur: bezoek aan de stad Aken met Dom van Karel de Grote (Dld). 15.30 uur: vertrek richting Emmen 19.30 uur: aankomst Emmen, Wendeling
Lunchpakket mee Vrijdag 8 juli 09.00 uur: opruimen, schoonmaken en inpakken 11.00 uur: controle caravans en vertrek (11.30 uur) 12.30 uur: Han-sur-Lesse (Be). Bezoek aan grotten van Han. 14.00 uur: vertrek richting Emmen 19.30 uur: aankomst Emmen, Wendeling
Evt. lunchpakket mee (je kunt ook lunchen in Lunchpakket mee Aken) *De vermelde vertrektijden zijn vertrektijden van de bus. Wees dus op tijd!
1
* Twisting by the pool is een hit van de band Dire Straits >>> beluister deze hit en ga naar the pool!
5
PAYS DE GAUME – VIRTON – LOTHARINGEN (BE) Helemaal in het zuiden van de Ardennen ligt Pays de Gaume, ook wel Belgisch Lotharingen genoemd. Het is hier permanent een paar graden warmer dan in de rest van het land. De Pays de Gaume is een gebied van weiden en bossen. Een groot gedeelte van de Gaume wordt bespoeld door de Semois. Het Belgische gedeelte van Lotharingen is ongeveer 1000km2 groot. Het centrum van het gebied is het stadje Virton. In de Gaume liggen fraaie dorpen waar wijndruiven groeien. De Gaume loopt over in de Franse Ardennen. Hoe vredig het hier nu ook lijkt, zo is het niet altijd geweest. Tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog is hier een zware strijd geleverd.
Aken
Grotten van Han
War Museum
Crazy 88
Kanotocht Camping
Verdun
IJzerertsmijn
6
CAMPING COLLINE DE R EBAIS (BE) Wij zijn te gast op deze mooie camping. Er is in overleg met de eigenaren een heleboel mogelijk om ons verblijf zo plezierig mogelijk te maken. In overleg met de camping zijn de volgende afspraken gemaakt. Houd je hier zorgvuldig aan! Regels en afspraken (camping): Camping - Geen harde muziek. - Houd rekening met de andere campinggasten. - Houd de camping netjes en ruim je rommel op. Zwembad - Het zwembad wordt 's avonds afgesloten en schoongemaakt. Overdag gewoon toegang. Caravan - Alles wat kapot gaat, wordt per caravan genoteerd en afgerekend! Kampvuur - Vuur maken mag alleen op de kampvuurplaats en met toestemming van de camping / kampleiding.
Gitaarklanken bij het kampvuur
BBQ
7
INVENTARIS STACARAVAN (CHECKLIST)
Caravannummer: _________________________ Leerlingen:____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________ 1.
Check op maandag direct of jullie caravan compleet is. Geef ontbrekende zaken of defecten meteen door aan de kampleiding / campingeigenaar. Schade die (per ongeluk) is ontstaan meteen doorgeven en niet wachten tot vrijdagochtend. Bij vertrek op vrijdag wordt de inventaris van elke caravan streng gecontroleerd door de eigenaar. Kosten voor het ontbreken van materiaal of defecten komen voor rekening van de huurders (en dat zijn jullie). Mocht jullie gasfles leeg zijn, meld dit ’s ochtends bij de campingeigenaar (receptie).
2.
3.
Inventaire - inventaris caravan Luxe Aant. 1 1 1 1 1 1 1 4 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 1 1 1 6 1 1 1 1 1 1 1
Description Micro-onde Percolateur Cruche Radio/CD sans télécommande Frigo Parasol + pied Table jardin Chaise Verre à vin Verre 0,25cl Tasse Tasse de thé Assiette plate Assiette creuse Assiette dessert Fourchette Couteau Cuillère à soupe Cuillére à café Couteau éplucheur Couteau à pain Couteau viande Coquetiers Ciseaux Fouet Ouvre-boîte Tire-bouchon Rape Passoire Ecumoire
Magnetron Koffiezetapparaat Koffiekan Radio/CD speler/afstandsb. Koelkast Parasol + voet Tuintafel Tuinstoel Wijnglas Glas 0,25cl Kopje Kopje thee Plat bord Diep bord Dessert bord Vork Mes Soeplepel Theelepel Aardappelmesje Broodmes Vleesmes Eierdopjes Schaar Garde Blik opener Kurkentrekker Rasp Vergiet Schuimspaan
Prijs/st 195,00 35,00 14,99 155,00 300,00 90,00 75,00 15,00 0,90 0,80 1,72 0,88 2,60 2,60 1,94 1,26 2,08 1,20 0,70 5,14 10,08 23,72 0,70 17,54 15,14 9,76 6,42 12,48 1,96 14,22
Aanwezig?
8 1 1 6 1 1 3 4 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 3 6 2 1 1 4 4 1 4
Mesure gradué Saladier 23cm Coupe à fruits Couvert à salade Planche Sous-plat Casserole Poêle Louche Cuillere à sauce Coupe-fromage Pallette Egouttoir Bac plastique Brosse vaisselle Brosse + ramassette Seau Poubelle Cendrier Vileda fenêtre Raclette fenêtre Torchon Set WC Balai Raclette Cuillère en bois Cintre Bols Blanc Television Couleur Literie Pendoir à linge Oreiller Protège matelas (70*190cm) Protège matelas (140*190cm) Couette 1Pers,
Maatbeker Schaal 23cm Schaaltje 10cm Slacouvert Snijplank Onderzetters Pan Koekenpan Soeplepel Juslepel Kaasschaaf Schuimspatel Afdruiprek Afwasbak Afwasborstel Stoffer+blik Emmer Vuilbak Asbak Vileda zeem Raamtrekker Dweil WC borstel Bezem compl. Trekker compl. Houten lepel Kleerhanger Witte kom Kleurentelevisie Droogrek Kussen Matrasovertrek (70*190cm) Matrasovertrek (140*190cm) Dekbed 1Pers,
3,32 3,66 0,82 5,96 32,64 2,58 46,74 31,08 7,56 5,56 5,90 5,56 11,90 3,94 0,60 2,64 4,28 19,84 1,24 6,78 11,88 2,42 4,48 7,54 9,46 1,00 225,00
15,76 11,64 8,78 40,00
9
PLATTEGROND
10
CARAVANINDELING
101
104
105
Bus 1: dhr. Baptist dhr. Robers mevr. v.d. Kooij Jochem Koopman Niels Neef Hugo Wiegerinck Frank Gooijer Marco Wever Lars de Jong
112
113
Bus 2: mevr. Brink dhr. Harmens mevr. Van Steinvoorn Liam Heermans A4 Damian Zuijderveld A4 Aron Timmerman A4 Mick Hendriks A4 Organisatiecaravan
Evelina Vaysman Noa Menzen Silvia Tigelaar Anoek Bos Thijs Oosting Thijs Dallinga Roald Hartman Joël Zweerink
115
Nina Arling Chaimae Assri Annet Fledderus Shyrien Abu Nijmeh Merel Raven A4 Tessa Gierveld Pamela Ellerman Lisa Postma Lieke Moes Twan Wolters Melvin Dijksterhuis Jordy Kuhl Alex Wever
118
Sandra Koop A4 Danique Molema A4 Charlotte Lanters Isaura Brens
119
Thomas Kuperus A4 Stephen Rass Remco Hassing
120
110
Tom Seubers Tom Hiemstra Levi de Vries Ruben Roosken
102
24
Raichel Stäbler Pieter Schregardus Yanniek Wielage
25
Rachelle Jansen Eline Schipper Tessa de Roo Nienke Bos A4 Susan Drenth Koen Bruinsma Mike Kuhl Tom Olijve Peter Louwes A4 Jay Stormer Roy Bakker A4 Jamal Soekhai Sander Keulen Bart Lambers 32 leerlingen
106
107
108
109
116
34 leerlingen
T OT . 6 6 L L DE KAMPLEIDING KAN BESLUITEN DE INDELING TE WIJZIGEN
Tessa Boer Rosalie Kamp Rowie Keizer A4 Louise Oostmeijer A4 Dio Dellas Jelmer Ettema Koen Schulte
11
WAT MOET JE MEENEMEN? Wat moet je meenemen? -
Kleding voor vijf dagen. o o o
-
Zorg voor makkelijke kleding, lekkere loopschoenen en houd rekening met de verschillende weerstypen. In de ijzerertsmijn en in Verdun kun je beter wat oudere en warmere kleding aandoen. Als het warm weer is tijdens het kanoën, kun je zwemkleding aan doen. Er is ook een zwembad op de camping.
Nachtkleding. Sportschoenen Wellicht een extra deken of slaapzak (soms zijn de nachten erg koud. Kijk even naar de weersvoorspellingen en dan vooral naar de temperatuur ‘s nachts).
-
-
Toiletspullen, handdoeken en washandjes, toiletpapier. Zonnebrandcreme Theedoek, vaatdoekjes, afwasborstel, keukenrol, afwasmiddel, vuilniszakken, koffie, thee, zout en kruiden en eventueel wat andere levensmiddelen (afspraken maken per caravan). Brood en beleg. (afspraken maken per caravan) Spelletjes, kaarten en/of iets te lezen, voetbal. Zakgeld. Neem niet te veel contant geld mee, je kunt beter wat pinnen. Bovendien krijg je van ons elke dag een bedrag om eten en drinken van te kopen. Dekbedovertrek, kussensloop en hoeslaken (er is een tweepersoonsbed en er zijn twee eenpersoonsbedden. Je hebt dan twee eenpersoons hoeslakens nodig en een tweepersoonshoeslaken per caravan > afspraken maken) Ontbijt- en lunchpakket voor de eerste dag. Avondeten voor maandag wordt verzorgd door de kampleiding (zelf koken). Pen en papier Dit boekje met informatie over de excursie. Kabeltje voor je telefoon naar een laptop (USB) Europese identiteitskaart of paspoort! Je zorgpasje van je ziektekostenverzekering.
Wat moet je NIET meenemen? -
Waardevolle spullen. Genotsmiddelen, zoals alcoholische dranken en drugs. Geen energydranken
Dit heb je bij ons ingeleverd: -
Kopie van jouw identiteitskaart of paspoort Kopie van jouw zorgpasje Ouderformulier buitenlandse reizen
Alle bagage moet in een middelgrote weekendtas of koffer passen! Je rugzak met lunch e.d. neem je mee de bus in.
12
GEDRAGSREGELS
1. Je houdt je aan de geldende regels van de camping: geluidsapparatuur mag niet hoorbaar zijn buiten je eigen caravan, je respecteert de rust van de andere gasten, in het bijzonder tussen 11 uur ’s avonds en 7 uur ’s morgens. 2. Je rookt niet op plaatsen waar anderen er last van hebben (bus, caravan) of waar het brandgevaarlijk is (bossen). Ook tijdens rondleidingen mag er niet gerookt worden. 3. Het gebruik en/of bezit van alcohol is absoluut verboden. Zie ook het reglement genotsmiddelen van het Carmelcollege Emmen. 4. Het gebruik van drugs in de ruimste zin van het woord is absoluut verboden. 5. Mobiele telefoons mogen tijdens de rondleidingen/bezoeken niet ingeschakeld zijn, tenzij de leiding hiervoor toestemming heeft gegeven. 6. Koop in het buitenland geen zaken die in Nederland niet mogen worden ingevoerd! 7. Zonder toestemming van de leiding gaat niemand van het terrein af. 8. Om 11 uur ’s avonds is iedereen in zijn/haar eigen caravan. 9. Je gebruikt geen energydranken Wij gaan ervan uit dat iedereen zich houdt aan de gemaakte afspraken. Voor het geval dit niet gebeurt, bijvoorbeeld door alcoholmisbruik of ander wangedrag, zal de betreffende leerling - na overleg met de schoolleiding- door de ouder(s)/verzorger(s) moeten worden opgehaald.
NOG ENKELE OPMERKINGEN BETREFFENDE DE CARAVANS Houd alles NETJES en MISBRUIK niets! Controleer eerst de staat van alles wat in de caravan aanwezig is. Is er al iets kapot, of mist er iets, bespreek het met ons. Je vindt het lijstje in deze gids. Bij normaal gebruik kan er iets stuk gaan, dat is geen probleem. Als er sprake is van vernieling draai je zelf op voor de schade. Als niet bekend is wie de schuldige is, worden de kosten hoofdelijk omgeslagen over de bewoners van de betreffende caravan.
WAAR JE VERDER NOG AAN MOET DENKEN Als je op medisch gebied iets bijzonders hebt (dieet, medicijngebruik, allergie, astmatische aanleg, enz.), moet je dat schriftelijk melden bij dhr. Baptist. Dit is echt noodzakelijk omdat de begeleiders geen enkele verantwoordelijkheid kunnen en willen nemen voor leerlingen van wie dat niet is gemeld. Mochten er nog vragen zijn, aarzel dan niet om contact op te nemen met één van de begeleiders.
13
GROTTEN VAN HAN (BE) De afstand van School naar camping “Colline de Rabais” in Virton is 570 km. Volgens de routeplanner zijn wij ongeveer 5 uur onderweg met de bus. Onderweg brengen wij een bezoekje aan de grotten van Han. De grotten zijn ontstaan door de rivier de Lesse, die een deel van de Boineheuvel (van kalksteen) uitgesleten heeft. De rivier verdwijnt over ongeveer 1100 meter (in vogelvlucht) onder de grond, maar ze doet wel 20 uur over deze afstand. In de grot is de temperatuur het hele jaar door 13°C en er heerst een vochtigheidsgraad van 95%. De grot telt vele druipstenen kalkafzettingen. Uit opgravingen blijkt dat de grotten altijd al bij de bewoners uit de omgeving bekend waren. Voorwerpen uit de vroege prehistorie konden al in het water in de grotten worden aangetroffen. Naar aangenomen werd er in de grotten doorgaans niet geleefd. De opgegraven voorwerpen zouden erop duiden dat de grotten met name voor uitvaartceremonies werden gebruikt. De grotten van Han vormen voor zover bekend al sinds de 18de eeuw een toeristische attractie. Traptreden en goed begaanbare paden zouden pas later hun intrede doen, dus of de tocht door de grotten beviel was erg afhankelijk van de conditie van de wandelaars. In 1944 deden de grotten tijdelijk dienst als schuilkelder.
TIP:
Zorg voor goede schoenen en warme kleding!
Deze informatie komt terug bij het vak aardrijkskunde
14
LUXEMBURG-STAD (LUX)
De naam Luxemburg is afkomstig van Lucilinburhuc, dat kleine burcht betekent. De stad is een van de rijkste steden van Europa. Het is een belangrijke stad voor de internationale bankwereld. Tegelijkertijd is de stad samen met Brussel en Straatsburg een van de belangrijkste vestigingsplaatsen van Europese instituties; ook het Europese Hof van Justitie is er gevestigd. In 963 bouwde graaf Siegfried een kasteel met een eenvoudige verdedigingsmuur op de Bock-rots. Hieruit is de stad Luxemburg ontstaan. In de loop der eeuwen werden er aan de westzijde nog twee verdedigingsgordels aangelegd. Verschillende ingenieurs bouwden de stad uit tot één van de sterkste vestingen van Europa.
In Luxemburg krijg je een Crazy 88 opdracht om je talen te oefenen
15
DE RODE IJZERERTSMIJN RUMELANGE (LUX)
De laatste mijnen zijn in Luxemburg in de jaren ’70 gesloten. De mijn van Rumelange is nu ingericht als museum. De voormalige mijnwerkers geven rondleidingen door de oude ijzerertsmijnen. Het geeft een prima beeld van de ‘Rode Aarde’. TIP:
Zorg voor warme kleding en goede schoenen. Wij gaan diep onder de grond en daar is het maximaal 10 graden!
Deze informatie komt terug bij het vak aardrijkskunde
16
BASTOGNE WAR MUSEUM (BE)
Geschiedenis Het Bastogne War Museum is ontstaan uit het Bastogne Historical Center dat op dezelfde plek en in hetzelfde gebouw gevestigd was. Dit museum is in 2011 gesloten voor een grondige verbouwing en uitbreiding en opende op 22 maart 2014 haar deuren. Bijzonderheden Bijzonder maakt de plek waar het museum staat, vlak naast het Mardasson monument in Bastogne. Het museum toont materialen uit zowel private als publieke collecties waar veel bijzondere stukken tussen zitten. Veel documenten, wapens en uniformen maar ook gebruiksvoorwerpen van burgers uit Bastogne. Een boek van een notaris met een enorm kogelgat er in bijvoorbeeld. Het algemene verhaal wordt via de voorwerpen en panelen aan de muur verteld; wil je verdere informatie dan zijn er in elke ruimte touchscreens te vinden waar nog veel meer (technische) informatie te vinden is over allerlei voorwerpen en objecten. Waarom bezoeken? Het museum geeft een overzicht van de gehele oorlog, dus niet enkel het Ardennenoffensief. Het is onderverdeeld in tien blokken. Waarvan drie met een mooi woord 'scénovisions' genoemd worden, het zijn belevingsruimtes. De tien blokken leiden je van de Eerste Wereldoorlog en het Interbellum naar de invasie van België. De eerste 'scénovision' is een 3D-film over de militaire operaties in de oorlog. Vervolgens ga je via de bezetting en het verzet in België door naar de landingen in Normandië en het Ardennenoffensief. Hier sluit de tweede beleving op aan, je kunt je helemaal inleven in de slag, ze hebben het er zelfs 10 graden kouder voor gemaakt dan in de rest van het museum. Na deze beleving wordt ingegaan op het dagelijks leven in de oorlog, waar de laatste 'scénovision' bij aansluit. Je bevindt je in een cafétje in Bastogne tijdens het bombardement op 22 december en belandt vervolgens in de kelder van dat café om te ervaren wat de inwoners van Bastogne moesten doorstaan. Het museum sluit vervolgens af met de capitulatie. Naast de enorme hoeveelheid aan informatie die te vinden is in het museum zijn vooral de belevingsruimtes zeer de moeite waard.
Deze informatie komt terug bij het vak geschiedenis Je krijgt opdrachten uitgereikt in het museum
17
AKEN (DE) Wij maken een tussenstop in de Duitse stad Aken. Karel de Grote (742 of 748 tot 814) had Aken uitgekozen als hoofdstad van zijn rijk. In de kathedraal vind je o.a. de troon van Karel op de eerste verdieping. Kijk even omhoog. Daarnaast zie je twee gouden kisten. In de achterste gouden kist ligt het stoffelijk overschot van Karel de Grote. Je mag hier niet zonder gids komen! Jarenlang hebben archeologen gezocht naar het originele graf van Karel de Grote. Helaas, ze hebben het nog niet gevonden… Aan de buitenkant zie je duidelijk dat de dom niet één geheel vormt. Het oudste deel is het Romaanse gedeelte (de koepel van Karel). Het nieuwste gedeelte is Gotisch. In de kerk zie je staan: Carolus Magnus (Latijn) = Karel de Grote. De straten in Aken zijn versierd met zijn handtekening (Karel kon niet lezen en schrijven. Hij moest dus een tekeningetje maken). TIP:
Mocht je verdwaald zijn? Kijk even op de plattegrond hieronder.
Deze informatie komt terug bij het vak geschiedenis
18
VERDUN(FR) De slag om Verdun (21 feb-15 dec 1916) was één van de bloedigste veldslagen uit de Eerste Wereldoorlog. Verdun staat symbool als een zinloze veldslag waarbij ontzettend veel doden zijn gevallen. Aan Franse kant sneuvelden 163.000 man. De Duitsers verloren 143.000 soldaten. In totaal raakten meer dan 500.000 soldaten gewond. Op 15 december was de slag afgelopen. De Duitse aanval was door de Fransen met succes afgeslagen. Waren de strijdende partijen iets opgeschoten? Nee, de frontlinie was grotendeels onveranderd beleven na deze ongelofelijke massaslachting. Op het kaartje hieronder zie je de frontlijnen lopen. Op het tweede kaartje kun je ook een aantal dorpen zien die totaal van de aardbodem zijn verdwenen. Het plaatsnaambordje staat er nog wel. Wij gaan het Franse fort Douaumont bezoeken. Daarnaast krijg je een hele grote begraafplaats te zien met een herdenkingsmonument. Tot slot maak je een wandeling door een verdwenen dorpje.
Informatie over Verdun en de loopgraven kan worden teruggevraagd op het school- en eindexamen geschiedenis in havo 5.
19 Het dorpje Fleury bestaat niet meer... Volgens mevrouw Schutter is er nu sprake van een Teletubbie landschap. In 1916 stond hier geen boom meer overeind, een maanlandschap.
20
“Deze man is burgemeester van dorp met nul inwoners” Herdenking Slag bij Verdun ARTIKEL De dood ligt net onder de oppervlakte in Fleury-devant-Douaumont. Vorig jaar verscheen opeens een geelwitte plek op een van de wandelpaden. 'Het bleek de schedel van een Duitse militair te zijn, blootgelegd door erosie', zegt burgemeester Jean-Pierre Laparra. Zo'n vondst is hier niets bijzonders: in de bossen rond Verdun verbergt de aarde nog 80 duizend lichamen.
Door: Peter Giesen 19 februari 2016, De Volkskrant Laparra (63) is burgemeester van een open plek in het bos met nul inwoners. Fleury-devantDouaumont werd in 1916 compleet met de grond gelijk gemaakt tijdens de slag om Verdun. Met paaltjes is aangegeven waar de 450 inwoners vroeger woonden: het café, de smederij en vooral veel boerderijen. De bodem golft als een doos eieren. In de diepe kraters van de granaatinslagen leven nu zeldzame padden, omdat er altijd een beetje water blijft staan.
Fleury is een commune morte pour la France, 'een gemeente gevallen voor Frankrijk' Fleury-devant-Douaumont is dood. 'Na de oorlog zei de staat: het is afgelopen. De mensen kunnen niet meer terug. Het was hier te gevaarlijk. Overal lagen granaten die niet ontploft waren, de bodem was vervuild door de beschietingen, ook met gas, overal lagen lichamen', zegt Laparra. Maar, net als vijf andere dorpen rond Verdun, is Fleury altijd een gemeente gebleven. Fleury is een commune morte pour la France, 'een gemeente gevallen voor Frankrijk', met een eigen burgemeester en een drie man tellende gemeenteraad. Niet gekozen - dat gaat een beetje moeilijk met nul inwoners - maar aangewezen door de prefect. Niettemin is Laparra een echte maire met een blauw-wit-rode sjerp voor ceremoniële gelegenheden.
HERDENKING
Het strategisch belang van de slag bij Verdun was beperkt Geneviève Noirot, museum Verdun Het is een hommage aan de dorpen die zijn gesneuveld voor het vaderland, in de slag bij Verdun die in Frankrijk als hét symbool van de Eerste Wereldoorlog geldt. Morgen is het honderd jaar geleden dat de Duitsers de aanval openden. De strijd duurde tot oktober 1916. Toen waren er meer dan 300 duizend soldaten dood, zonder dat de strijdende partijen ook maar een meter waren opgeschoten.
21
De slag bij Verdun wordt uitgebreid herdacht. Ter gelegenheid van de centenaire is de Mémorial, het museum van Verdun, gerenoveerd en uitgebreid. Eigenlijk is het een beetje vreemd dat Verdun zo centraal staat in de Franse herinnering, zegt Geneviève Noirot, die de tentoonstelling in het Mémorial inrichtte. 'Het strategisch belang van de slag was beperkt. Het was evenmin de meest moorddadige veldslag. Aan de Somme vielen 443 duizend doden, ook in 1916.'
MEEST FRANSE VELDSLAG
Verdun was bij uitstek een 'goede' veldslag
Gaten van de bominslagen. © Marcel van den Bergh / De Volkskrant Maar Verdun is de meest Franse veldslag uit de Eerste Wereldoorlog. Aan de Somme vochten de Fransen met de Britten, in Verdun stonden ze er alleen voor. Bovendien was Verdun bij uitstek een 'goede' veldslag. De Fransen vielen niet aan, maar verdedigden hun terroir, hun eigen bodem, met ijzeren volharding. 'Sterk en moedig, maar niet agressief', zoals de Franse historicus Antoine Prost en zijn Duitse collega Gerd Krumeich in Verdun 1916.
In de Mémorial wordt de sfeer van het slagveld opgeroepen. Als je naar binnen gaat, loop je een helling af, alsof je een loopgraaf betreedt. Je ziet kanonnen in de namaakmodder, met achtergelaten kledingstukken, veldflessen, granaathulzen en verwrongen ijzer. Op een groot scherm worden beelden van het slagveld geprojecteerd, artilleriegeschut in een maanlandschap vol kraters, waar geen boom meer overeind staat. In tien maanden werden tien miljoen granaten afgevuurd. 'De bodem werd vernield, omgewoeld. Als het een beetje begon te regenen was het net alsof je door de mayonaise liep', zegt gids Nicolas Czubak.
WEDLOOP MET DE DOOD
Wie zich bij een aanval plat op de grond gooide, liep een aanzienlijke kans op een lijk te vallen
22
Het Memorial de Verdun, het museum van Verdun, is ter gelegenheid van de herdenking gerenoveerd en uitgebreid. © AFP Toch is de verschrikking van het front moeilijk over te brengen, zeker in de veilige omgeving van een museum. 'Het is een wedloop met de dood', beschreef een soldaat zijn gang naar de voorste linies. 'Het ontploft overal, voor ons, achter ons. Kameraden vallen. Sneller, sneller!' Soms deden soldaten een uur over een stukje van vijfhonderd meter, wadend door de modder. Wie zich bij een aanval plat op de grond gooide, liep een aanzienlijke kans op een lijk te vallen. De doden waren overal, rottende lichamen, skeletten, lichamen die door de ratten werden aangevreten of door vliegen waren omgeven, lichamen die opgestapeld werden als bescherming tegen het geschut.
Bij Verdun leven deze gruwelen het meest voort in het Ossuaire van Douaumont, een monumentaal knekelhuis uit 1927. Er liggen de botten van 130 duizend soldaten die niet geïdentificeerd konden worden. Als je door de ramen van het souterrain kijkt, zie je de schedels en beenderen liggen, sommige op een hoop gegooid, andere netjes gerangschikt in ijzeren rekken.
KAPEL
De vroegere erfvijanden zijn nu kameraden in de herinnering aan de misère Nog 80 duizend lichamen liggen onder de aarde. Bij de minste werkzaamheden komen lichamen aan de oppervlakte. Bij de uitbreiding van het museum werden vijf stoffelijke resten gevonden, onder meer van een Duitse officier die nog gave leren laarzen droeg. Het slagveld is een museum geworden, voor Fransen en Duitsers. De vroegere erfvijanden zijn nu kameraden in de herinnering aan de misère.
In het dode dorp Fleury-devant-Douaumont staat maar een gebouw: de kapel van Notre Dame de l'Europe uit 1934. In 1979 werd aan de gevel een beeld van Onze Lieve Vrouwe van Europa geplaatst, gehuld in een blauw gewaad met gele sterren. De formule van Europa als waarborg voor de vrede is misschien sleets geworden, in Verdun begrijp je wat er mee bedoeld wordt. Niet voor niets werd hier in 1984 de legendarische foto gemaakt waarop president Mitterrand en bondskanselier Kohl elkaars hand vasthouden.
23
HOEDER
Het is belangrijk om de ziel van het dorp te bewaren Jean-Pierre Laparra, burgemeester Fleury Burgemeester Laparra van Fleury-devant-Douaumont beschouwt zichzelf als een hoeder van deze traditie. Zijn achtergrootvader kwam eind 19de eeuw naar Fleury om mee te helpen aan de bouw van de forten die na de Frans-Duitse oorlog van 1870 rond Verdun verrezen. In 1914 verliet hij het dorp, om er nooit meer terug te keren. In de familie van Laparra werd vaak over Fleury-devant-Douaumont gesproken. Nu is hij zelf maire van een dorp dat eigenlijk niet bestaat. Hij heeft een budget van 22 duizend euro per jaar. Meer dan de helft gaat op aan het onderhoud van het terrein, de rest is voor verfraaiingen. Zo wil hij elektriciteit laten aanleggen, zodat de kapel 's avonds verlicht kan worden.
Zelf krijgt de gepensioneerde werknemer van France Telecom een onkostenvergoeding. 'Je kunt natuurlijk zeggen: waar is een burgemeester goed voor? Je kunt Fleury ook onderbrengen bij de dienst monumentenzorg', zegt hij. 'Maar volgens mij is het belangrijk om de ziel van het dorp te bewaren. Elke zomer houden we nog een dorpsfeest, waar de afstammelingen van de inwoners van 1914 aan meedoen. Dat zijn er nog een paar honderd.'
24
CONTACT
De organisatoren en begeleiders: dhr. Baptist (docent geschiedenis en organisator) dhr. Robers (docent aardrijkskunde) dhr. Harmens (docent economie) mevr. Van der Kooij (docent Engels en organisator) mevr. Brink (docent maatschappijleer) mevr. Van Steinvoorn (docent aardrijkskunde) Contactpersonen Carmelcollege: mevrouw E. Verheijen (havo) en mevrouw M. van der Wel (atheneum) tel. 0591-622870 mobiel: 0031-683247447 (M. van der Wel) / 0031-648782839 (E. Verheijen) >>> alleen in noodgevallen Adres camping: Camping Colline de Rabais**** Clos des Horles 1 6760 Virton – België
[email protected] http://www.florealgroup.be/nl/page/colline-de-rabais.html
Tijdens de excursie kun je bellen met de leiding: 0031-618900107 (alleen in noodgevallen).
De “speciale” slaapzaal