Brabant en zijn kleurrijke samenleving

Brabant en zijn kleurrijke samenleving Editie Vll

mevrouw ir. J. Smets mevrouw drs. E. Stultjens

het PON, kennis in uitvoering

Tilburg, oktober 2010

Colofon

Het PON heeft dit onderzoek verricht in opdracht van de provincie Noord-Brabant

Auteurs Judith Smets en Eva Stultjens Vormgeving Ton de Klein Fotograaf Merlin Daleman PON Publicatienummer 10-20 ISBN 978-90-5049-499-1 Datum oktober 2010

© 2010 het PON, kennis in uitvoering. Het auteursrecht van deze publicatie berust bij het PON. Gehele of gedeeltelijke overname van teksten is toegestaan, mits daarbij de bron wordt vermeld. Vermenigvuldiging en publicatie in een andere vorm dan dit rapport is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van het PON. Hoewel deze publicatie met de grootst mogelijke zorg is samengesteld, kan het PON geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele fouten.

Meer informatie: www.hetpon.nl

Inhoudsopgave 1 1.1 1.2 1.3

Inleiding Achtergrond Definitie CBS Niet-westerse allochtonen per provincie

2 2.1 2.2 2.3

Bevolkingsopbouw allochtonen in Noord-Brabant Aantal allochtonen in Noord-Brabant Leeftijdsopbouw en sekse Spreiding over Noord-Brabant

9 9 10 12

3 3.1 3.2 3.3

Onderwijs Landelijke ontwikkelingen Basisonderwijs Voortgezet onderwijs

19 19 21 23

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6

Arbeidsmarktpositie Landelijke ontwikkelingen Arbeidsmarktpositie Beroepsniveau, beroepsrichting en dienstverband Werkloosheid Duur werkloosheid Personen naar uitkeringspositie

27 27 29 32 35 36 36

5 5.1 5.2 5.3

Participatie en zorg Landelijke ontwikkelingen Vrijwilligerswerk en lidmaatschap Zorggebruik

39 39 40 41

Bijlagen Bijlage A Toelichting CBS Bijlage B Aantal niet-westerse allochtonen in Noord-Brabant naar herkomstland Bijlage C Aantal westerse allochtonen in Noord-Brabant naar herkomstland Bijlage D Aandeel niet-westerse allochtonen per gemeente in Noord-Brabant, 2010 en 2007 Bijlage E Aantal niet-westerse allochtonen per gemeente in Noord-Brabant, 2010 en 2007 Bijlage F Rangorde gemeenten naar aandeel niet-westerse allochtonen, 2010 en 2007 Bijlage G Uitkeringspositie

5 5 6 7

45 47 51 53 55 59 63 67

1 Inleiding 1.1 Achtergrond Sinds 1994 heeft het PON zes keer een monitor multi-etnische samenleving uitgebracht: in oktober 1994, in november 1998, in januari 2000, in november 2001, in april 2006 en in februari 2008. Deze zevende monitor houdt een actualisering in van de cijfermatige gegevens uit de vorige monitor. Het gaat om veranderingen in de bevolkingssamenstelling, de onderwijsdeelname en de arbeidsmarktsituatie van allochtonen, waarbij specifieke Brabantse ontwikkelingen in kaart worden gebracht. Speciaal aan deze editie is de aansluiting die gezocht is bij het programma Kleurrijk Brabant van de provincie Noord-Brabant. Kleurrijk Brabant probeert op verschillende manieren allochtone Brabanders bij elkaar te brengen en aan de slag te laten gaan met de uitwerking van nieuwe ideeën. Kleurrijk Brabant bestaat uit de volgende deelprogramma’s. Kleurrijk Brabant Werkt richt zich er op dat jongeren voor zichzelf een goed perspectief creëren, onder meer door de juiste beroepsrichting te kiezen. Kleurrijk Brabant Onderneemt stimuleert etnisch ondernemerschap en de relaties tussen ‘gekleurde’ ondernemers en ‘witte’ adviseurs. In Kleurrijk Brabant Leert krijgen leerlingen die niet zo goed presteren een mentor die hen stimuleert en die voorkomt dat zij uit het onderwijs vallen. Kleurrijk Brabant Zorgt zoekt naar creatieve oplossingen voor het dreigende personeelstekort in de zorg, terwijl er tienduizenden allochtone vrouwen op de arbeidsmarkt beschikbaar zijn. Onder de verzamelnaam Kleurrijk Brabant Ontmoet zijn op ontmoeting en participatie gerichte activiteiten gebundeld. De monitor multi-etnische samenleving 2010 is uitgebreid met cijfers en ontwikkelingen die aansluiten bij de programma’s van Kleurrijk Brabant. Tegelijkertijd met deze monitor brengt het PON in opdracht van de provincie Noord-Brabant een strategische verkenning Kleurrijk Brabant uit, met aanknopingspunten voor beleid. De resultaten van deze monitor zijn bruikbaar voor een nadere uitwerking van het provinciale beleid op het gebied van de multi-etnische samenleving. Door de verbreding van de monitor met thema’s die aansluiten bij Kleurrijk Brabant ontstaat er samenhang tussen de verschillende beleidsterreinen van de provincie. Ook gemeenten en organisaties hebben te kennen gegeven dat ze deze informatie regelmatig inzetten bij hun beleidsactiviteiten op het terrein van de multi-etnische samenleving. Het PON doet ten behoeve van de monitor zelf geen onderzoek maar maakt gebruik van gegevens die door derden zijn verzameld, zoals het Centraal Bureau voor de Statistiek en Centrale Financiën Instellingen (van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap). Er zijn wel secundaire analyses verricht op bestaand materiaal. Een deel van de cijfers uit deze monitor is ook te vinden op www.socialeatlasbrabant.nl, een databank met cijfers over het sociale domein in Brabant die door het PON is opgezet.

1

Inleiding

5

1.2 Definitie CBS De cijfers van het CBS hebben betrekking op de geregistreerde bevolking van Nederland. In principe wordt iedereen die voor onbepaalde tijd in Nederland woonachtig is, opgenomen in de basisadministratie van de woongemeente. Voor de gegevens over de samenstelling van de bevolking is gebruik gemaakt van de website van het CBS (Statline). Voor de gegevens in de eerste monitoren heeft het CBS ‘maatwerk’ geleverd (op verzoek geleverde databestanden), maar die dienst is niet meer leverbaar. In de vorige monitor werd gebruik gemaakt van de meest recente cijfers die via Statline zijn te vinden. In de zevende editie van de monitor heeft het Centrum voor Beleidsstatistiek van het CBS in opdracht van het PON tabellen samengesteld over nietwesterse allochtonen in Noord-Brabant, waar mogelijk per COROP-gebied. Voor een toelichting op de cijfers zie bijlage A. Per onderwerp kan het meeste recente jaar verschillen. Omdat cijfers die afkomstig zijn van verschillende bronnen of bestanden kunnen afwijken, is het mogelijk dat de gepresenteerde cijfers afwijken van die in de vorige monitor. 1

In deze monitor gaan we uit van onderstaande definitie(s) : Het CBS rekent personen tot de allochtonen als ten minste één ouder in het buitenland is geboren. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen personen die zelf in het buitenland zijn geboren (eerste generatie) en personen die in Nederland zijn geboren (tweede generatie). De herkomstgroepering wordt bepaald aan de hand van het geboorteland van de persoon zelf (eerste generatie) of dat van de moeder (tweede generatie), tenzij de moeder in Nederland is geboren. In dat geval is gerubriceerd naar het geboorteland van de vader. Als het gaat om allochtonen maakt het CBS onderscheid tussen westerse en nietwesterse allochtonen. Tot de categorie ‘niet-westers’ behoren allochtonen uit Turkije, Afrika, LatijnsAmerika en Azië met uitzondering van Indonesië en Japan. Op grond van hun sociaal-economische en sociaal-culturele positie worden allochtonen uit deze twee landen tot de westerse allochtonen gerekend. Tot de categorie ‘westers’ behoren allochtonen uit Europa, Noord-Amerika, Oceanië, Indonesië en Japan. In deze rapportage ligt het accent op de niet-westerse allochtonen in Noord-Brabant, zowel van de eerste als tweede generatie. Daarbinnen gaat de aandacht vooral uit naar de vier etnische groepen die in NoordBrabant het grootst zijn: Turken, Marokkanen, Surinamers, en Antillianen/Arubanen. Van de overige niet-westerse allochtonen is het land van herkomst niet gelijk aan Turkije, Marokko, Suriname, de Nederlandse Antillen of Aruba.

1

www.cbs.nl.

6

Brabant en zijn kleurrijke samenleving

1.3 Niet-westerse allochtonen per provincie Op 1 januari 2010 heeft Nederland 16.574.989 inwoners, een stijging van 1,3% ten opzichte van 2007, toen Nederland 16.357.992 inwoners telde. In alle provincies is het aantal inwoners gestegen, behalve in Limburg. In Limburg is het aantal inwoners met ruim 5.000 gedaald ten opzichte van 2007. Landelijk gezien is het aandeel allochtonen gestegen van 10,6% in 2007 naar 11,2% in 2010. Het aandeel allochtonen is in alle provincies gestegen. De niet-westerse allochtonen bestaan voor 65% uit de vier groepen die al lang in Nederland aanwezig zijn: Turken (383.957), Marokkanen (349.005), Surinamers (342.279), en (in mindere mate) Antillianen/Arubanen (138.420). In tabel 1 worden de twaalf Nederlandse provincies onderling vergeleken op het aandeel niet-westerse allochtonen in 2010 en 2007. Uit de tabel blijkt dat de verschillen per provincie erg groot zijn. Vanouds zijn de niet-westerse allochtonen geconcentreerd in het westen des lands en daarbinnen in de grote steden. Tot 2005 had Zuid-Holland het grootste aandeel niet-westerse allochtonen. Daarna is die koppositie overgenomen door Flevoland, met 18,7% niet-westerse allochtonen in 2010. Drenthe blijft onder aan de lijst staan met 3,2% niet-westerse allochtonen. Noord-Brabant staat met 7,8% net als in voorgaande jaren op de vijfde plaats. Vier provincies, Zuid-Holland, Flevoland, Noord-Holland en Utrecht, zitten boven het landelijk gemiddelde van 11,2%, de overige provincies zitten daar (ver) onder. Tabel 1 Aantal inwoners en aandeel niet-westerse allochtonen per provincie Aantal inwoners 2010

% Niet-westerse allochtonen 2010


387.881

18,7

17,5

Zuid-Holland

3.505.611

18,1

17,2

Noord-Holland

2.669.084

16,9

16,1

Utrecht

1.220.910

11,8

11,2

Noord-Brabant

2.444.158

7,8

7,4

Overijssel

1.130.345

7,2

6,9

Gelderland

1.998.936

6,6

6,2

Groningen

576.668

5,8

5,4

Limburg

1.122.701

5,6

5,2

Zeeland

381.409

4,8

4,6

Friesland

646.305

3,6

3,4

Drenthe

490.981

3,2

3,0

16.574.989

11,2

10,6

Flevoland

Nederland Bron: CBS Statline

1

Inleiding

7

8

Brabant en zijn kleurrijke samenleving

2 Bevolkingsopbouw allochtonen in Noord-Brabant 2.1 Aantal allochtonen in Noord-Brabant Op 1 januari 2010 telde de provincie Noord-Brabant 2.444.158 inwoners. Dat zijn er 25.116 meer dan in 2007. Van de Brabantse inwoners is 84% van Nederlandse herkomst. Voor de overige inwoners van de provincie wordt onderscheid gemaakt in westerse en niet-westerse allochtonen: 8,2% van de inwoners van Brabant heeft een westerse achtergrond en 7,8% is van niet-westerse herkomst. In bijlage B en C staan de niet-westerse en westerse allochtonen uitgesplitst naar land van herkomst. Het grootste deel van de toename van de Brabantse bevolking wordt veroorzaakt door de stijging van het aantal allochtonen: het aantal allochtonen is met 22.549 gestegen ten opzichte van 2007. Het aandeel niet-westerse allochtonen stijgt wat meer dan het aandeel westerse allochtonen. Bij de westerse allochtonen is, net als in de vorige periode, de meest opvallende verandering de toename van het aantal Polen van zo’n 9.000 in 2007 tot bijna 15.000 in 2010. Bij de niet-westerse allochtonen valt op dat, na een daling in de periode 2005-2007, het aantal Somaliërs is toegenomen met 45%. Tabel 2 Aantal niet-westerse en westerse allochtonen in Noord-Brabant, 2010, 2007 en 2005 2010

2007

2005

Niet-westers

190.745

178.332

173.683

Westers

199.721

189.585

186.867

Totaal allochtonen

390.466

367.917

360.550

2.444.158

2.419.042

2.411.359

Noord-Brabant Bron: CBS Statline

In deze rapportage zoomen we nader in op de allochtonen van niet-westerse herkomt. De vier grootste groepen in Noord-Brabant zijn Turken, Marokkanen, Surinamers en Antillianen/Arubanen. Dat was ook in de jaren daarvoor het geval. Deze groepen vormen tezamen bijna tweederde deel van het aantal niet-westerse allochtonen in Brabant.

2

Bevolkingsopbouw allochtonen in Noord-Brabant

9

Figuur 1

Aandeel vier grootste groepen niet-westerse allochtone bevolkingsgroepen op het totaal aantal niet-westerse allochtonen, 2010

26,3

Turken

35,4

Marokkanen Surinamers Antillianen

20,6

overig

7,8 9,9

Het aantal inwoners uit de vier grootste herkomstlanden is in de afgelopen drie jaar met 3,8% gestegen. De grootste stijging komt van de Marokkaanse doelgroep. Dat was in de vorige periode ook het geval. Tabel 3 Vier grootste groepen niet-westerse allochtonen in Noord-Brabant (2010 en 2007) Aantal 2010

Aantal 2007

Toe/afname %

Turken

50.103

48.360

+ 3,6

Marokkanen

39.255

37.301

+ 5,3

Surinamers

18.972

18.769

+ 1,1

Antillianen/Arubanen

14.884

14.310

+ 4,0

123.214

118.740

+ 3,8

Totaal Bron: CBS Statline

2.2 Leeftijdsopbouw en sekse Leeftijdsopbouw In de volgende tabellen staan de percentages Turken, Marokkanen, Surinamers en Antillianen/Arubanen vermeld, ingedeeld in vijf leeftijdscategorieën. Ook de percentages van alle niet-westerse allochtonen en van alle inwoners van Noord-Brabant staan vermeld. De eerste tabel geeft de situatie weer in 2010, in de tweede tabel staan de cijfers van 2007. In de laatste kolom staat het totale aantal personen per groep weergegeven.

10 Brabant en zijn kleurrijke samenleving

Tabel 4 Leeftijdsverdeling (procentueel) van de vier grootste allochtone groepen, alle niet-westerse allochtonen en de totale bevolking van Noord-Brabant, 2010 en 2007 2010

0-14 %

15-24 %

25-44 %

45-64 %

65+ %

Totaal N

Turken

25,3

18,0

37,2

14,9

4,6

50.103

Marokkanen

31,2

17,2

33,5

13,3

4,8

39.255

Surinamers

21,1

16,7

32,6

24,4

5,2

18.972


24,3

20,3

32,5

19,5

3,4

14.884

Totaal n-w allochtonen

27,0

17,9

35,4

16,0

3,7

190.745

Totaal Noord-Brabant

17,3

12,0

26,5

28,6

15,7

2.444.158

2007

0-14 %

15-24 %

25-44 %

45-64 %

65+ %

Totaal N

Turken

27,8

17,6

38,3

12,4

3,8

48.360

Marokkanen

32,4

17,8

33,9

12,1

3,8

37.301

Surinamers

22,9

17,9

33,2

21,4

4,6

18.769


26,3

20,8

32,8

17,5

2,6

14.310


28,9

18,4

35,4

14,1

3,1

178.332


17,9

11,7

28,2

27,6

14,6

2.419.042

Bron: CBS Statline

Niet-westerse allochtonen vormen een veel jongere bevolkingsgroep dan de autochtone Nederlanders. Ook tussen de allochtone groepen zijn verschillen in leeftijdsopbouw te constateren. Deze verschillen hangen onder andere samen met hun migratiegeschiedenis. Veel Turken en Marokkanen kwamen al in de jaren zestig naar Nederland. Afghanen, Iraniërs en Irakezen komen sinds de tweede helft van de jaren tachtig naar ons land. De populatie niet-westerse allochtonen in Brabant is gemiddeld jonger dan de totale groep inwoners: 44,9% is jonger dan 25 jaar, terwijl van alle Brabanders 29,3% jonger dan 25 jaar is. De verschillen worden wel ieder jaar wat kleiner. Ten opzichte 2007 is dat ook het geval, toen ging het om respectievelijk 47,3% en 29,6%. 19,7% van de niet-westerse allochtonen is 45 jaar of ouder, terwijl dat bij alle inwoners van Brabant 44,3% is. Ook in deze leeftijdsgroep is te zien dat de percentages dichter bij elkaar liggen. Het aandeel 45-plussers neemt in beide groepen toe.

2


11

Er zijn ook enkele verschillen waar te nemen bij het vergelijken van de leeftijdsopbouw van de vier grootste allochtone groepen afzonderlijk met die van alle nietwesterse allochtonen. Het aandeel Marokkanen in de leeftijdscategorie tot 15 jaar is wat groter dan bij de andere groepen. Antillianen/Arubanen zijn sterker vertegenwoordigd in de leeftijdscategorie 15-24 jaar, Turken zijn wat meer vertegenwoordigd in de categorie 25-44 jaar en er zijn in verhouding meer Surinamers in de categorie 45-64 jaar. Sekse In tabel 5 staat weergegeven hoe de sekseverdeling is bij Turken, Marokkanen, Surinamers en Antillianen/Arubanen. Ook wordt de sekseverdeling weergegeven van alle niet-westerse allochtonen en van de totale Brabantse bevolking. De tabel geeft de situatie weer in 2010 en 2007. Tabel 5 Sekseverdeling van de vier grootste allochtone groepen, alle niet-westerse allochtonen en de totale bevolking van Noord-Brabant, 2010 en 2007 % Mannen

% Vrouwen

2010

2007

2010

2007

Turken

51,7

51,8

48,3

48,2

Marokkanen

51,5

51,7

48,5

48,3

Surinamers

49,2

48,9

50,8

51,1


50,2

50,0

49,8

50,0


51,0

50,9

49,0

49,1


49,9

49,9

50,1

50,1

Bron: CBS Statline

In Brabant is het aandeel vrouwen iets groter dan het aandeel mannen. Dat was ook in 2007 het geval. Bij niet-westerse allochtonen is dat net omgekeerd: er zijn iets meer mannen dan vrouwen. Het verschil is iets groter geworden ten opzichte van 2007. De situatie is niet voor alle etnische groepen gelijk. Bij Turken en Marokkanen is het aandeel mannen groter dan het aandeel vrouwen. Bij Antillianen/Arubanen is dat in iets mindere mate het geval. Bij Surinamers is het aandeel vrouwen groter.

2.3 Spreiding over Noord-Brabant Allochtonen zijn niet gelijk over het land verdeeld. Ook de spreiding over gemeenten en regio’s in Noord-Brabant is niet gelijk. In bijlage D staan de percentages en de aantallen allochtonen vermeld per gemeente in Noord-Brabant in 2010. Ook het percentage allochtonen in 2007 wordt vermeld. De gemeenten zijn gerangschikt naar het aandeel allochtonen op de totale bevolking van die gemeente in 2010.


Het aandeel allochtonen varieert sterk: van 16,4% in Eindhoven tot 1,2% in de gemeenten Mill en Sint Hubert en Aalburg. Bij de meeste gemeenten is het aandeel allochtonen (enigszins) toegenomen of gelijk gebleven ten opzichte van 2007. In de volgende gemeenten is het aandeel niet-westerse allochtonen gedaald: Etten-Leur, Dongen, Bernheze, Baarle-Nassau en Hilvarenbeek. In bijlage E wordt per gemeente een vergelijking gemaakt tussen het aantal nietwesterse allochtonen in 2010 en 2007. De gemeenten zijn gerangschikt op alfabetische volgorde. Ook in de vorige monitor stond Eindhoven bovenaan de lijst met het grootste aandeel niet-westerse allochtonen en had Aalburg het kleinste aandeel allochtonen. Daar tussenin is de volgorde ten opzichte van 2007 enigszins gewijzigd. In bijlage F wordt de rangorde vergeleken. De eerste acht gemeenten zijn dezelfde als in 2007. De vier gemeenten die daarop volgen zijn onderling van plaats gewisseld. Gemeenten die meer dan twee plaatsen op de ranglijst zijn gestegen zijn: Gilze en Rijen, Grave, Bladel en Reusel-de Mierden. In deze gemeenten is het aandeel allochtonen meer dan gemiddeld toegenomen. De gemeenten die meer dan twee plaatsen zijn gezakt zijn: Dongen, Bernheze, Bergeijk, Baarle-Nassau en AlphenChaam. Deze gemeenten zagen het aandeel allochtonen meer dan gemiddeld dalen. De volgende pagina bevat een kaart van Brabant met de gemeenten, ingekleurd naar aandeel allochtonen. Er worden vijf categorieën onderscheiden. Er zijn twaalf gemeenten met meer dan 8% allochtonen, zeven gemeenten met 6 tot 8% allochtonen, zeven gemeenten met 4 tot 6% allochtonen, negentien gemeenten met 2 tot 4% allochtonen en drieëntwintig gemeenten met minder dan 2% allochtonen. De pagina daarna bevat eveneens een kaartje van Brabant. Daarop zijn de gemeenten ingekleurd naar de grootste doelgroep niet-westerse allochtonen die in de betreffende gemeente woonachtig is. Het is niet verwonderlijk dat het in de meeste gemeenten (81%) om één van de vier grootste doelgroepen gaat die in Brabant aanwezig zijn: Turken, Marokkanen, Surinamers en Antillianen/ Arubanen. In tweeëntwintig gemeenten vormen de Turken de grootste groep en in twaalf gemeenten zijn de Marokkanen in de meerderheid. Daar zitten in ieder geval de twaalf gemeenten bij met het hoogste percentage niet-westerse allochtonen. In negentien gemeenten vormen de Surinamers de grootste groep. In twee gemeenten, Son en Breugel en Cranendonck vormen Antillianen/Arubanen de grootste groep. Tot slot is in dertien gemeenten een andere doelgroep het grootst. In BaarleNassau, Bergeijk en Hilvarenbeek gaat het om inwoners uit Afghanistan. In AlphenChaam is de grootste groep van Chinese herkomst. In Vught en Werkendam gaat het om Irakezen. In Eersel, Grave, Heeze-Leende, Mill en Sint Hubert, Reusel-de Mierden en Sint Anthonis vormen Somaliërs de grootste groep.

2


13


2


15

De twaalf gemeenten met het grootste aandeel allochtonen staan in onderstaande figuur weergegeven. De gemeenten zijn gerangschikt naar aandeel allochtonen op 1 januari 2010. Ook de percentages van 2007 staan weergegeven. Figuur 2

De twaalf gemeenten met het hoogste percentage allochtonen, 2010 en 2007

Eindhoven Tilburg Bergen op Zoom

Roosendaal Helmond Breda Den Bosch Oss Oosterhout Cuijk Veghel Etten-Leur 0

5

10

2010

15

20

2007

In de volgende tabel wordt weergegeven hoe de verdeling is van allochtonen over de vijf grootste Brabantse steden Eindhoven, Tilburg, Breda, ’s-Hertogenbosch en Helmond in vergelijking tot de overige gemeenten in de provincie. Daaruit blijkt dat het aandeel allochtonen in de steden met 13,1% veel groter is dan in de overige gemeenten van Brabant, met een gemiddeld aandeel van 5,1%. In 2007 was dat ook het geval, alleen waren toen de percentages wat lager (respectievelijk 12,4 % en 4,9%).

Tabel 6 Aantal en aandeel allochtonen in de vijf steden en de overige gemeenten in Noord-Brabant 2010 Inwoners

Niet-westerse allochtonen

% 2010

819.859

107.249

13,1

Overige gemeenten

1.624.299

83.496

5,1

Noord-Brabant

2.444.158

190.745

7,8

Vijf steden

Bron: CBS Statline


In tabel 7 staat de verdeling weergegeven van allochtonen over de vier Brabantse COROP-regio’s. Midden-Brabant heeft het grootste aandeel allochtonen, op de voet gevolgd door West-Brabant. Noordoost-Brabant heeft het kleinste aandeel allochtonen, en zit als enige regio onder het Brabantse gemiddelde. In 2007 waren de percentages lager, maar was de verhouding tussen de vier regio’s hetzelfde. Tabel 7 Aandeel allochtonen in de vier COROP-regio’s, 2010 Inwoners

Aantal niet-westerse allochtonen

% Allochtonen

Midden-Brabant

457.776

39.332

8,6

West-Brabant

614.243

51.669

8,4

Zuidoost-Brabant

735.164

58.758

8,0

Noordoost-Brabant

636.975

40.986

6,4

2.444.158

190.745

7,8

Noord-Brabant Bron: CBS Statline

2


17


3 Onderwijs Dit hoofdstuk geeft cijfers weer van het aandeel allochtonen in het basisonderwijs en in het voortgezet onderwijs in Noord-Brabant. Voor de Brabantse cijfers wordt waar mogelijk een vergelijking gemaakt met voorgaande jaren. De gegevens zijn afkomstig van de afdeling Centrale Financiën Instellingen (Cfi) van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Allereerst worden enkele landelijke ontwikke2 lingen geschetst.

3.1 Landelijke ontwikkelingen Opleiding is bepalend voor de kansen die mensen hebben in de samenleving op velerlei terreinen, zoals werk, een goed inkomen en een volwaardige deelname aan het maatschappelijke en politieke leven. Een lage opleiding en een gebrekkige beheersing van de Nederlandse taal worden beschouwd als belangrijke obstakels voor de integratie van allochtonen in de samenleving. Hoewel de trends een positieve ontwikkeling laten zien, is het onderwijsniveau van niet-westerse allochtonen lager dan dat van autochtonen. Leerlingen met een niet-westerse achtergrond beginnen hun schoolloopbaan in het basisonderwijs met een aanzienlijke achterstand. Hoewel de aanvangsachterstanden voor Turkse en Marokkaanse kinderen langzaam kleiner worden, is de kloof met autochtone niet-achterstandsleerlingen nog erg groot. Dit is vooral op het gebied van taal het geval. Een positieve ontwikkeling is dat kinderen van Turkse en Marokkaanse herkomst relatief vaak deelnemen aan voor- en vroegschoolse programma’s en dat hun bezoek aan peuterspeelzalen spectaculair is toegenomen. De hoop is dat deze ontwikkelingsstimulering de aanvangsachterstand in het basisonderwijs verder zal terugdringen. Ook aan het einde van het basisonderwijs is er nog sprake van een grote achterstand van niet-westerse leerlingen, met name in taal. Leerlingen van Turkse afkomst hebben de grootste taalachterstand. Zij verlaten het basisonderwijs met het gemiddelde taalniveau van een autochtone niet-achterstandsleerling in groep 6. Door de tijd genomen worden taalprestaties wel beter - het meest bij Marokkaanse leerlingen -, maar het gaat langzaam. Veel sneller gaat het op het gebied van rekenen. Leerlingen van Marokkaanse en Turkse afkomst hebben hun rekenachterstand ten opzichte van autochtone niet-achterstandsleerlingen in dertien jaar tijd ongeveer gehalveerd. Leerlingen van Antilliaanse herkomst scoren het zwakst in rekenen.

2

3

Gijsberts, M. & Dagevos, J., Jaarrapport Integratie 2009, Sociaal en Cultureel Planbureau, december 2009.

Onderwijs

19

Ook de Cito-scores gaan omhoog, het meest onder leerlingen van Marokkaanse herkomst, die inmiddels zelfs bijna op het niveau van de best presterende herkomstgroep, de Surinaamse leerlingen, scoren. De betere prestaties uiten zich in de gestage toename van het aandeel leerlingen dat minimaal een havo-advies krijgt. De verbetering van prestaties aan het einde van het basisonderwijs zien we terug in het voortgezet onderwijs. Doordat echter ook autochtone Nederlandse leerlingen steeds vaker naar havo/vwo gaan, neemt de achterstand van niet-westerse herkomstgroepen maar langzaam af. De havo/vwo-deelname van leerlingen van Turkse en Marokkaanse herkomst is nog altijd maar half zo hoog als die van de autochtone Nederlandse leerlingen, van wie bijna de helft naar havo/vwo gaat. Leerlingen met een Surinaamse of Antilliaanse achtergrond doen het in dit opzicht beter, maar ook zij staan toch nog op een flinke achterstand. Bij enkele van de kleinere niet-westerse groepen is daarentegen in het geheel geen sprake van achterstand; bijna twee op de drie leerlingen van Chinese origine zit op havo/vwo en ook leerlingen van Iraanse herkomst doen het zeer goed. De schoolloopbaan van niet-westerse leerlingen in het voortgezet onderwijs verloopt minder goed: de leerlingen blijven vaker zitten, slagen minder vaak voor het eindexamen en vertrekken vaker voortijdig uit het onderwijs. Leerlingen van Turkse herkomst lopen het vaakst aan tegen problemen als zitten blijven en niet slagen voor het eindexamen. Dit kan te maken te hebben met de taalachterstand waarmee zij van de basisschool komen. Als leerlingen uit de niet-westerse herkomstgroepen een diploma halen in het voortgezet onderwijs, dan stromen ze in groten getale door naar het vervolgonderwijs, meer nog dan autochtone Nederlandse leerlingen. Een positieve ontwikkeling is verder dat het voortijdig schoolverlaten in het voortgezet onderwijs de afgelopen jaren is verminderd bij leerlingen uit de niet-westerse herkomstgroepen. In het mbo echter stagneert de daling van het voortijdig schoolverlaten bij verschillende nietwesterse herkomstgroepen. In het hoger onderwijs hebben de niet-westerse herkomstgroepen sinds het midden van de jaren negentig een stevige inhaalslag gemaakt. De instroom van jongvolwassenen met een Turkse of Marokkaanse achtergrond is verdubbeld en ook bij de groep met een Surinaamse achtergrond is de instroom flink toegenomen. Het verschil in instroom met de autochtone Nederlanders is nu dan ook duidelijk geringer dan medio jaren negentig. De zogenaamde doorstroom in de beroepskolom (van vmbo naar mbo, en van mbo naar hbo) heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de toegenomen deelname van niet-westerse groepen aan het hoger onderwijs. Maar liefst de helft van de eerstejaars hbo-studenten met een Turkse, Marokkaanse of Surinaamse achtergrond komt uit het mbo. Net als in het voortgezet onderwijs en in het mbo verloopt de studie in het hoger onderwijs minder goed bij studenten uit de niet-westerse groepen: ze studeren minder vlot en vallen vaker uit. Het gemiddelde opleidingsniveau onder niet meer schoolgaande allochtonen stijgt langzaam maar zeker. Dat komt vooral omdat steeds meer allochtonen hun volledige opleiding in Nederland hebben gevolgd (de tweede generatie neemt toe).


Allochtonen van de eerste generatie zijn doorgaans (veel) lager opgeleid. Ondanks de stijging blijft het opleidingsniveau van niet-westerse allochtonen ruim achter bij dat van autochtone Nederlanders. Dit geldt het meest voor Turken en Marokkanen. Het niveau van een startkwalificatie (een diploma op mbo 2-, havo- of vwo-niveau) is niet weggelegd voor veel niet-westerse jongvolwassenen. Nog niet de helft van de Turken en Marokkanen tussen de 20 en 35 jaar die niet meer naar school gaan, en iets meer dan de helft van de Surinamers en Antillianen in deze leeftijdscategorie, heeft een startkwalificatie. De tweede generatie heeft wel veel vaker dan de eerste generatie het niveau van een startkwalificatie behaald. Gunstig is ook dat sinds het begin van de jaren negentig het aandeel niet-westerse allochtonen met een startkwalificatie gestaag is toegenomen.

3.2 Basisonderwijs In 2010 zijn er 893 scholen voor basisonderwijs in Noord-Brabant. In 2007 waren dit er nog 914. Het aantal leerlingen op die scholen tezamen bedraagt 224.935, een afname ten opzichte van 2007 met 3.081 leerlingen. Deze trend is in het hele land te zien en zal de komende jaren ook doorzetten. Een recente analyse van het Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt (SBO) wijst uit dat de komende vijf jaar het aantal basisschoolleerlingen gemiddeld met 7% zal dalen. In de drie noordelijke provincies, 3 Gelderland en Limburg bedraagt de daling zelfs 12%. Ook in het speciaal onderwijs daalt het aantal leerlingen. Het speciaal basisonderwijs telt in 2010 6.596 leerlingen. Dit is een afname ten opzichte van 2007, toen dit er nog 6.950 waren. Van de 6.596 leerlingen zijn er 1.068 van allochtone afkomst, dat is 16,2%. Dit is een stijging ten opzichte van de 11,9% in 2007. Niet alleen het totaal aantal leerlingen op basisscholen daalt. Uit de cijfers van het Cfi blijkt dat ook het aantal en aandeel allochtone leerlingen in het basisonderwijs is afgenomen ten opzichte van 2007. Met allochtone leerlingen worden hier zowel leerlingen uit niet-westerse als enkele westerse herkomstlanden bedoeld (zie tabel 9). Tabel 8 Herkomstlanden allochtone leerlingen basisonderwijs 2010, 2007 en 2005

Aantal basisscholen Aantal leerlingen Aantal allochtone leerlingen Percentage allochtone leerlingen

2010

2007

2005

893

914

924

224.935

228.016

230.466

20.337

23.573

25.781

9,0%

10,3%

11,2%

Bron: www.basisgegevensonderwijs.nl 2009/2010 (CfiDUO).

3

3

De Volkskrant, 25 oktober 2010.

Onderwijs

21

Voorheen registreerde het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zogenaamde cumileerlingen. Deze registratie is afgeschaft. Wel geeft het Cfi op verzoek inzicht in de belangrijkste herkomstlanden van basisschoolleerlingen. In de volgende tabel staat het aantal leerlingen vermeld voor de herkomstlanden die door het Cfi worden geregistreerd. Het gaat om niet-westerse en enkele westerse herkomstlanden. Tabel 9 Herkomstlanden allochtone leerlingen basisonderwijs 2010, 2007 en 2005 Land

Aantal 2010

Aantal 2007

Aantal 2005

Turkije

5.450

6.442

7.312

Marokko

5.018

5.616

5.614

Overige landen (niet-Engelstalig)

4.818

4.865

5.021

Vluchtelingen

1.445

2.083

2.432

Suriname

1.256

1.647

1.896

Nederlandse Antillen/Aruba

900

1.132

1.468

Voormalig Joegoslavië

634

776

977

Spanje

210

255

309

Italië

181

228

262

Portugal

155

182

198

Molukse eilanden

100

151

n.b.

Griekenland

89

121

165

Tunesië

71

63

112

Kaapverdische eilanden

10

12

15

20.337

23.573

25.781

Totaal Bron: www.basisgegevensonderwijs.nl 2009/2010 (CfiDUO)

Niet iedere basisschool in Noord-Brabant heeft evenveel allochtone leerlingen. In de volgende tabel wordt weergegeven hoe de allochtone leerlingen over de basisscholen zijn verdeeld.


Tabel 10

Verdeling allochtone leerlingen over de basisscholen, 2010 en 2007

Aandeel allochtone leerlingen op een basisschool

Aantal scholen 2010

Aandeel scholen 2010

Aantal scholen 2007

Aandeel scholen 2007

100%

2

0,2

3

0,3

90-100%

7

0,8

8

0,9

80-90%

4

0,4

6

0,7

70-80%

12

1,3

9

1,0

60-70%

10

1,1

19

2,1

50-60%

18

2,0

15

1,6

40-50%

17

1,9

19

2,1

30-40%

26

2,9

28

3,1

20-30%

41

4,6

52

5,7

10-20%

92

10,3

112

12,3

0-10%

541

60,6

533

58,3

Niet bekend

123

13,8

110

12,0

Totaal

893

100

914

100

Bron: Cfi

Ruim tien jaar geleden waren er in Brabant acht scholen met uitsluitend allochtone leerlingen, inmiddels zijn dat er twee. Daarnaast zijn er 11 scholen met tussen de 80 en 100% allochtone leerlingen, dat waren er twintig. Bij 5,8% van de scholen is meer dan de helft van de leerlingen van allochtone herkomst. In 2007 was dat 6,6%. Er is dus een lichte daling te zien van het aantal scholen waarvan meer dan de helft van de leerlingen van allochtone herkomst is, alsmede een daling van het aantal scholen met meer dan 80% allochtone leerlingen.

3.3 Voortgezet onderwijs In 2010 zijn er in Noord-Brabant 90 scholen voor voorgezet onderwijs met 164 vestigingen. In 2007 waren er nog 173 vestigingen. De scholen hebben tezamen 142.628 leerlingen, een toename ten opzichte van 2007 met 992 leerlingen. Het SBO voorspelt dat de daling van het aantal basisschoolleerlingen vanaf 2015 ook het middelbaar onderwijs zal treffen. In tabel 11 staan de leerlingen van het voortgezet onderwijs weergegeven naar land van herkomst. 82,7% van de leerlingen is autochtoon. 16,9% van de leerlingen is van allochtone herkomst. Daarvan heeft 6,1% een westerse en 10,8% een nietwesterse achtergrond. De Turkse leerlingen vormen met ruim vierduizend leerlingen de grootste groep niet-westerse allochtonen, gevolgd door de Marokkaanse leerlingen met ruim drieduizend. Ten opzichte van 2007 zien we in de verdeling nagenoeg geen veranderingen.

3

Onderwijs

23

Tabel 11

Aantal en aandeel leerlingen voortgezet onderwijs naar land van herkomst, 2010 en 2007

Leerlingen naar land van herkomst

Aantal leerlingen 2010

%

Aantal leerlingen 2007

%

117.940

82,7

118.153

83,4

Allochtoon westers

8.696

6,1

8.409

5,9

Turks

4.200

2,9

4.042

2,9

Marokkaans

3.150

2,2

2.905

2,1

Surinaams

1.353

0,9

1.330

0,9

Antilliaans

1.238

0,9

1.207

0,9

Niet-westers overig

5.464

3,8

5.137

3,6

587

0,4

450

0,3

142.628

100

141.633

100

Autochtoon

Herkomst onbekend Totaal Bron: Cfi

Zoals eerder vermeld blijkt uit landelijk onderzoek dat het onderwijsniveau van nietwesterse allochtonen nog altijd lager is dan dat van autochtonen. Ook in Brabant is dat het geval, zo blijkt uit de volgende tabel. Daarin staan de leerlingen naar land van herkomst weergegeven per onderwijstype. Niet-westerse allochtonen zijn sterk in het praktijkonderwijs vertegenwoordigd. Het aandeel niet-westerse allochtonen in het vmbo (kader- en basisberoepsgerichte leerweg) is ruim tweeënhalf keer groter dan hun aandeel in het vwo (4-6). Tabel 12

Leerlingen per onderwijstype naar land van herkomst, 2010

Leerlingen per onderwijstype naar land van herkomst

Pro

Brj 1-2 %

Vmbo kl/bl %

Vmbo gl/tl %

Havo 4-5 %

Vwo 4-6 %

Vo Vavo %

%

Autochtoon

64,7

82,0

77,8

82,2

86,0

87,5

68,6

5,6

6,2

5,5

6,0

5,6

6,1

8,8

10,9

3,1

5,8

3,2

1,9

0,9

5,5

Marokkaans

7,1

2,3

3,9

2,6

1,6

0,7

4,6

Surinaams

2,1

1,0

1,5

1,1

0,7

0,6

2,4

Antilliaans

2,9

0,8

1,3

0,9

0,7

0,6

1,0

Niet-westers overig

6,6

4,0

4,1

3,5

3,5

3,3

8,7

Herkomst onbekend

0,3

0,6

0,2

0,5

0,1

0,2

0,2

3.113

57.526

14.198

16.712

16.693

19.129

904

Allochtonen westers Turks

Totaal (N) Bron: Cfi


Uitleg afkortingen: Pro: praktijkonderwijs Brj 1-2: brugjaar 1 en 2 Vmbo kl/bl: kaderberoepsgerichte en basisberoepsgerichte leerweg Vmbo gl/tl: gemengde en theoretische leerweg Havo 4-5: havo leerjaar 4 en 5 Vwo 4-6: vwo leerjaar 4 t/m 6 Vo (vavo): voortgezet onderwijs uitbesteed aan Voortgezet Algemeen Volwassenen Onderwijs

Er is in Brabant geen enkele school voor voortgezet onderwijs zonder allochtone leerlingen. Het aandeel allochtone leerlingen varieert heel sterk: van 3,0% op een school in Ravenstein tot 68,5% op een school in Eindhoven. Bijna tweederde van de scholen heeft 0% tot 20% allochtone leerlingen, 6 scholen hebben meer dan 50% allochtone leerlingen. Tabel 13 Verdeling allochtone leerlingen over scholen voor voortgezet onderwijs, 2010 Aandeel allochtone leerlingen

Aantal scholen 2010 N

Aandeel scholen 2010 %

0

0

0-10%

42

25,6

10-20%

65

39,6

20-30%

27

16,5

30-40%

17

10,4

40-50%

7

4,3

50-60%

4

2,4

60-70%

2

1,2

164

100

0%

Totaal Bron: Cfi

Vergelijken we de scholen in de vijf grote steden met de scholen in de overige gemeenten in Brabant, dan blijkt dat meer dan de helft van de scholen in de steden meer dan 20% allochtone leerlingen heeft. In de overige Brabantse gemeenten ligt dat heel anders: daar heeft een vijfde van de scholen meer dan 20% allochtone leerlingen.

3

Onderwijs

25

Tabel 14 Verdeling allochtone leerlingen over scholen B5 en overige gemeente, 2010 Aandeel allochtone leerlingen 2010

Scholen B5

Overige scholen

N

%

N

%

0%

0

0

0

0

0-10%

4

6,0

38

39,2

10-20%

27

40,3

38

39,2

20-30%

14

20,9

13

13,4

30-40%

12

17,9

5

5,2

40-50%

5

7,5

2

2,1

50-60%

4

6,0

0

0

60-70%

1

1,5

1

1,0

Totaal

67

100

97

100

Bron: Cfi


4 Arbeidsmarktpositie De arbeidsmarktpositie omvat diverse elementen: de arbeidsmarktparticipatie (beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt), de aard van de functies waarin men werkzaam is, de geregistreerde werkloosheid en de werkloosheidsduur. Ook biedt dit hoofdstuk inzicht in de uitkeringspositie. Het UWV Werkbedrijf (voorheen Centrum voor Werk en Inkomen) registreert sinds 2006 geen etniciteit meer, waardoor zij geen recente gegevens van allochtonen in Noord-Brabant beschikbaar hebben. Daarom hebben we het Centraal Bureau voor de Statistiek gevraagd om enkele tabellen te leveren die niet via CBS Statline beschikbaar zijn. In dit hoofdstuk geven we landelijke en Brabantse cijfers weer. 4 We starten met een overzicht van landelijke ontwikkelingen.

4.1 Landelijke ontwikkelingen Tot zo’n tien tot vijftien jaar geleden was de arbeidspositie een centrale indicator waaraan de integratie van niet-westerse allochtonen werd afgemeten. De afgelopen jaren is in de politieke en maatschappelijke discussie de aandacht meer verschoven in de richting van sociaal-culturele vraagstukken. Dat lijkt niet terecht. De achterstand van niet-westerse migranten en hun nakomelingen op de arbeidsmarkt is nog steeds groot en hun positie staat vanwege de verslechterde economische omstandigheden stevig onder druk. Bovendien, zo blijkt uit de Discriminatiemonitor van het SCP, speelt discriminatie door werkgevers nog steeds een rol. De arbeidsmarktpositie van niet-westerse migranten reageert sterk op conjuncturele schommelingen. In het eerste kwartaal van 2010 was 14% van de niet-westerse allochtonen werkloos, tegen 5% van de autochtone Nederlanders. De cijfers van de allochtonengroepen onderling verschillen nauwelijks van elkaar. Dat was in de jaren negentig duidelijk anders. De werkloosheid onder autochtone vrouwen is hoger dan die onder autochtone mannen. Bij niet-westerse allochtonen verschilt dit per groep: voor Surinaamse en Antilliaanse vrouwen is dit niet het geval, onder Turkse en Marokkaanse vrouwen is de werkloosheid wel hoger dan onder mannen.

4

4

Gijsberts, M. En J. Dagevos, Jaarrapport Integratie 2009, Sociaal en Cultureel Planbureau, december 2009. Merens, A. en B. Hermans (red.), Emancipatiemonitor 2008, Sociaal en Cultureel Planbureau, februari 2009. Nievers, E. en I. Andriessen (red.), Discriminatiemonitor niet-westerse migranten op de arbeidsmarkt 2010, Sociaal en Cultureel Planbureau, september 2010. Keuzenkamp, S. en A. Merens (red.), Sociale atlas van vrouwen uit etnische minderheden, Sociaal en Cultureel Planbureau, 2006. FORUM, 4e en 5e FORUM-Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt 2009, maart 2010.

Arbeidsmarktpositie

27

Lager opgeleiden voelen sterker de gevolgen van de conjuncturele schommelingen dan hoger opgeleiden. Dat geldt zowel voor autochtonen als voor allochtonen, zij het op een verschillend niveau. Problematisch is de omvang van de jongerenwerkloosheid: 21% van de niet-westerse jongeren is werkloos, tegen 10% van de autochtone jongeren. De werkloosheid onder Marokkaanse en Antilliaanse jongeren is het grootst. De combinatie van veel jongeren en veel lager opgeleiden leidt er toe dat de niet-westerse groepen buitengewoon vatbaar zijn voor economische tegenwind. Het aandeel werkenden onder migranten en hun nakomelingen is de afgelopen jaren aanzienlijk gestegen. Toch blijft het aandeel niet-westerse allochtonen met een betaalde baan (van 12 uur of meer per week) ver achter bij het aandeel autochtonen. Iets meer dan de helft (55%) van de niet-westerse allochtonen werkt, tegen 69% van de autochtone Nederlanders. De hoge werkloosheid en uitkeringsafhankelijkheid zijn belangrijke factoren achter dit verschil. Een andere belangrijke oorzaak is de lage participatie van niet-westerse vrouwen, met uitzondering van de Surinaamse vrouwen, die in dezelfde mate als autochtone vrouwen een betaalde baan hebben. Ook de participatiegraad van niet-westerse jongeren is aanzienlijk lager dan die van autochtone jongeren. De Surinamers hebben de hoogste netto participatie, gevolgd door de Antillianen. De arbeidsmarktpositie van Turken en Marokkanen is aanzienlijk verbeterd, hoewel het verschil met autochtone Nederlanders nog steeds heel groot is. Verklaringen hiervoor zijn te vinden in de migratiegeschiedenissen van groepen niet-westerse allochtonen en een gemiddeld lager opleidingsniveau van de meeste niet-westerse bevolkingsgroepen. Ook de arbeidsdeelname van allochtone vrouwen nam de afgelopen jaren toe. Bij Turkse en Marokkaanse vrouwen verdubbelde de arbeidsdeelname zelfs en ligt nu rond de 40%. Toch blijft het verschil met autochtone en Surinaamse vrouwen aanzienlijk (60%). Er worden vijf niveaus onderscheiden waarop mensen hun beroep uit kunnen oefenen, van elementair tot wetenschappelijk niveau. Allochtonen zijn duidelijk opgeschoven in de beroepenhiërarchie. Naar verhouding is deze ontwikkeling het sterkst bij Turken en Marokkanen te zien. De afname van het aandeel werkenden in de lagere niveaus wordt niet veroorzaakt door een afname van dergelijke banen in de beroepenstructuur. Het aantal laaggeschoolde banen is constant gebleven, het 5 aandeel op het totaal aantal banen is wel gedaald. De verschuivingen hebben te maken met het gestegen opleidingsniveau. De ontwikkelingen aan de bovenkant laten eenzelfde beeld zien, er is de afgelopen jaren duidelijk een middenklasse ontstaan onder migrantengroepen. Uit de registers van de Kamer van Koophandel blijkt dat er in 2009 in Nederland 70.000 ondernemers van niet-westerse afkomst zijn. Dit aantal is de afgelopen tien jaar sterk toegenomen, een stijging van 136%. Etnische ondernemers houden het ook steeds langer vol. Veel van hen zijn van Turkse afkomst. De toename is groter onder allochtonen dan onder autochtonen. Aan etnisch ondernemerschap hangt traditioneel het beeld van een sterke vertegenwoordiging in de detailhandel en de

5

SCP, Minder werk voor laagopgeleiden?, juni 2010.


horeca. Maar de brancheverschillen tussen niet-westerse allochtonen en autochtonen worden kleiner. De vertegenwoordiging in de detailhandel verschilt nauwelijks, in de horeca is het aandeel etnische bedrijven wel groter dan het aandeel autochtone bedrijven. Verder doen zich forse verschillen voor in de bouw (hoewel het aandeel allochtone bedrijven snel toeneemt) en in ‘advies’ (administratieve, economische en rechtskundige diensten, reclame- en ingenieursbureaus). Er bestaan verschillen tussen allochtonengroepen: zo zijn twee derde van de Chinese bedrijven horecabedrijven en zijn Antilliaanse bedrijven vaak actief in de bouw. De positie van een groepering op de inkomensladder is de resultante van de werkloosheidsgraad, de mate van uitkeringsafhankelijkheid, het niveau van het werk en de mate waarin leden van een groep succesvol ondernemer zijn. Armoede is in Nederland tussen 2000 en 2007 afgenomen. Dit geldt zowel voor autochtone als allochtone huishoudens. Maar veel personen uit de minderheden bevinden zich in een precaire situatie. Van de grotere allochtone groepen komt armoede het vaakst voor bij Marokkaanse huishoudens. 6 Een recent verschenen SCP-onderzoek toont aan dat niet-westerse allochtonen minder kans hebben op blijvende uitstroom uit armoede. Voor de kans op snelle en definitieve uitstroom uit armoede is het van belang of men kenmerken heeft die de kansen op de arbeidsmarkt verhogen. Vooral de etnische herkomst is belangrijk. Autochtone Nederlanders hebben een vijf maal grotere kans om blijvend boven de lage-inkomensgrens uit te komen dan niet-westerse allochtonen.

4.2 Arbeidsmarktpositie De arbeidsmarktpositie is de beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt ofwel het aantal personen dat actief is op de arbeidsmarkt (of als werkzoekende is ingeschreven), afgezet tegen het totaal aantal personen in de leeftijd van 15-64 jaar. Uit de vorige monitor bleek dat de situatie van de beroepsbevolking en de situatie op de arbeidsmarkt in Noord-Brabant niet veel afwijkt van de gemiddelde situatie in Nederland. De arbeidsmarktparticipatie van allochtonen is de afgelopen jaren aanzienlijk gestegen, zo blijkt uit het Jaarrapport Integratie 2009 van het SCP. Toch is de arbeidsmarktparticipatie van allochtonen over het algemeen aanmerkelijk lager dan die van autochtonen. In 2009 had 46% van de niet-westerse allochtonen van 15-64 jaar in Nederland een betaalde baan (van 12 uur of meer per week). In 2005 was dat nog 41%. Daar tegenover staat 69% van de autochtonen met een betaalde baan. Voor 2009 wordt in tabel 15 de Brabantse beroepsbevolking vergeleken met de beroepsbevolking van Nederland. Er wordt ook onderscheid gemaakt tussen autochtonen en (westerse en niet-westerse) allochtonen.

6

4

Hoff, S., Uit de armoede werken, Sociaal en Cultureel Planbureau, september 2010.

Arbeidsmarktpositie

29

De bruto en netto participatiegraad zijn in Noord-Brabant iets hoger dan landelijk het geval is. De bruto en netto participatiegraad van Brabantse niet-westerse allochtonen is iets lager dan landelijk het geval is, voor autochtonen geldt het omgekeerde. De bruto en netto participatiegraad van autochtonen ligt fors hoger dan dat van allochtonen. Dat geldt zowel voor Brabant als voor Nederland. Tabel 15 Beroepsbevolking Noord-Brabant en Nederland, 2009 Noord-Brabant 2009

Nederland 2009

Bevolking 15-64 jaar

1.623.000

10.992.000

Werkzame beroepsbevolking 15-64 jaar

1.113.000

7.456.000

autochtonen

955.000

6.074.000

westerse allochtonen

91.000

690.000

niet-westerse allochtonen

67.000

692.000

512.000

3.534.000

autochtonen

402.000

2.619.000


46.000

353.000


64.000

562.000

53.000

376.000

autochtonen

37.000

246.000


5.000

45.000


11.000

85.000

47.000

383.000

autochtonen

32.000

242.000


6.000

48.000


9.000

93.000

412.000

2.775.000

autochtonen

333.000

2.131.000


35.000

260.000


44.000

384.000

3,3

3,4

71,8

71,3

autochtonen

72,4

72,0


61,0

61,4

68,6

67,8

autochtonen

69,7

69,2


52,4

54,6

Niet-werkzame beroepsbevolking 15-64 jaar

Werkloze beroepsbevolking 15-64 jaar

Niet beroepsbevolking wil werk > = 12 uur

Niet beroepsbevolking wil geen werk > = 12 uur

% Werklozen 15-64 jaar Bruto participatiegraad (%)*

Netto participatiegraad (%)*

Bron: CBS (EBB 2009), * CBS Statline


Uitleg begrippen: Beroepsbevolking: alle personen van 15-64 jaar die ten minste 12 uur per week werken of werk aanvaard hebben waardoor ze ten minste 12 uur per week gaan werken of verklaren ten minste 12 uur per week te willen werken, daarvoor beschikbaar zijn en activiteiten ontplooien om voor ten minste 12 uur per week werk te vinden. Bruto participatiegraad: het aandeel van de (werkzame en werkloze) beroepsbevolking in de potentiële beroepsbevolking. Netto participatiegraad: het aandeel van de werkzame beroepsbevolking in de potentiële beroepsbevolking.

Het aandeel niet-westerse allochtonen op de werkzame beroepsbevolking ligt in Noord-Brabant met 6% lager dan landelijk (9,3%). Per COROP-regio zijn de verschillen heel groot. In West-Brabant is het aandeel niet-westerse allochtonen op de werkzame beroepsbevolking met 7% het hoogst, in Noordoost-Brabant is het aandeel het laagst.

Tabel 16

Aandeel autochtonen en allochtonen op de werkzame beroepsbevolking

Nederland Noord-Brabant West Midden Noordoost Zuidoost

% Autochtoon

% Niet-westerse allochtoon

% Westerse allochtoon

81,5 85,8

9,3 6,0

9,3 8,2

83,6 85,9 87,9 86,1

7,0 6,1 4,8 5,9

9,4 8,0 7,3 8,0

Bron: CBS (EBB 2009)

Van de Brabantse niet-westerse allochtonen met een betaalde baan is zo’n 24% van Turkse komaf, 21% is Marokkaans, 13% Surinaams, 10% Antilliaans/Arubaans en bijna een derde komt uit een ander niet-westers land. Landelijk liggen de percentages iets anders: 21% is Turks, 16% Marokkaans, 23% Surinaams en 8% is Antilliaans/Arubaans. Surinamers doen het in verhouding het best. 7

Diverse onderzoeksbevindingen uit de Discriminatiemonitor van het SCP wijzen erop dat discriminatie van niet-westerse allochtonen op de arbeidsmarkt met name de toetreding tot de arbeidsmarkt (instroom) en het verkrijgen van een vast dienstverband belemmert. Uit tests is gebleken dat bij gelijke geschiktheid van kandidaten werkgevers vaker voor een autochtone Nederlander kiezen dan voor een nietwesterse allochtoon. De Marokkaanse en Antilliaanse groep lijkt het meest met discriminatie te worden geconfronteerd. Turkse werknemers worden gezien als

7

4

Nievers, E. en I. Andriessen, Discriminatiemonitor niet-westerse migranten op de arbeidsmarkt 2010, Sociaal en Cultureel Planbureau, 2010.

Arbeidsmarktpositie

31

harde werkers. Surinamers worden beschouwd als goed geïntegreerd, zij hebben een goede beheersing van de Nederlandse taal.

4.3 Beroepsniveau, beroepsrichting en dienstverband Het beroepsniveau drukt de kwalificaties en vaardigheden uit die nodig zijn voor het uitoefenen van een beroep. Er worden vijf niveaus onderscheiden, die lopen van elementair tot wetenschappelijk niveau. Werkende allochtonen schuiven steeds meer op in de beroepenhiërarchie. De afhankelijkheid van de onderkant van de arbeidsmarkt neemt af. Naar verhouding is deze ontwikkeling het sterkst zichtbaar bij Turken en Marokkanen. Bij autochtonen gaat het om een lichte afname. Deze afname wordt vooral veroorzaakt door het stijgende opleidingsniveau. De ontwikkelingen aan de bovenkant van de beroepenstructuur vertonen hetzelfde beeld: allochtonen bezetten steeds vaker hogere en wetenschappelijke beroepen. Dat wordt vooral veroorzaakt door het stijgende opleidingsniveau van de tweede generatie. Bij de tweede generatie Antillianen is het aandeel werkenden met een hoger of wetenschappelijk beroep groter dan bij autochtonen. Uit landelijk SCP-onderzoek blijkt dat de verschillen in beroepsniveau tussen mannen en vrouwen zijn de afgelopen jaren aanzienlijk verkleind. Dit geldt vooral voor Turken en Marokkanen. Bij zowel mannen als vrouwen is een forse groei te zien in het niveau waarop zij werken, maar bij de vrouwen was de toename nog groter dan bij de mannen. Hun aandeel in middelbare en hogere functies is substantieel toegenomen. Bij de andere groepen vrouwen is de stijging iets minder groot, maar wel sterker dan bij mannen. Hoewel de verschillen in beroepsniveau tussen vrouwen uit verschillende groepen zijn afgenomen, zijn ze nog aanzienlijk. De beroepsniveaus van de Antilliaanse vrouwen lijken het meest op die van autochtone vrouwen. Ongeveer de helft van de vrouwen van Turkse en Marokkaanse herkomst werkt aan de onderkant van de beroepenstructuur. In tabel 17 wordt het beroepsniveau (onderverdeeld in laag, midden en hoog) van autochtonen en allochtonen vergeleken. Zowel landelijke als Brabantse cijfers wijzen uit dat het beroepsniveau van allochtonen lager is dan van autochtonen: bijna de helft van de allochtonen heeft een laag beroepsniveau, terwijl dat bij autochtonen ongeveer 30% is. Het beroepsniveau van zowel autochtonen als allochtonen in Noord-Brabant is iets lager dan dat van de Nederlanders.


Tabel 17

Beroepsniveau Nederland en Noord-Brabant Autochtonen %

Niet-westerse allochtonen %

laag midden hoog

28,7 39,0 32,3

47,1 32,9 20,0

laag midden hoog

30,3 40,0 29,7

49,2 32,3 18,5

Nederland

Noord-Brabant


Bekijken we de cijfers per COROP-regio dan zien we grote verschillen. WestBrabant heeft het grootste aandeel allochtonen met een laag beroepsniveau (55%). Dat percentage is groter dan gemiddeld in Noord-Brabant en landelijk het geval is. In Noordoost- en Zuidoost-Brabant is het aandeel allochtonen met een hoog beroepsniveau groter dan in de twee andere COROP-regio’s. Tabel 18

Beroepsniveau naar COROP*-regio Noord-Brabant West %

Midden%

Noordoost %

Zuidoost %

laag midden hoog

31,0 40,0 28,9

30,4 39,2 30,4

30,3 41,8 27,9

29,5 38,9 31,6

Niet-westerse allochtonen laag midden hoog

55,0 30,0 15,0

46,2 38,4 15,4

50,0 28,6 21,4

42,1 36,8 21,1

Autochtonen


De meeste autochtonen en allochtonen werken in de marktsector, zo blijkt uit de volgende tabel. Dat geldt in Nederland en in Noord-Brabant. Allochtonen zijn in verhouding iets meer in de marktsector vertegenwoordigd dan autochtonen en minder in de publieke sector.

4

Arbeidsmarktpositie

33

Tabel 19

Beroepsrichting Nederland en Noord-Brabant Autochtonen %

Allochtonen %

Nederland overheid, onderwijs, gezondheids- en welzijnszorg marktsector onbekend

31,1 61,6 7,4

24,9 67,5 7,7

Noord-Brabant overheid, onderwijs, gezondheids- en welzijnszorg marktsector onbekend

28,0 64,6 7,3

19,7 71,2 9,1


Een groot deel van de allochtone werkenden heeft een flexibele baan. Daar is de afgelopen jaren niet zo veel in veranderd. Deze groep bestaat veelal uit jongeren en lager opgeleiden. Zij zijn woonachtig in steden met een grote dienstensector, waar veel laaggekwalificeerd werk in flexibele dienstverbanden wordt aangeboden. Een opvallende ontwikkeling is die van het zelfstandig ondernemerschap. Gegevens over zelfstandig ondernemerschap zijn ontleend aan de registers van de Kamer van Koophandel. Het voordeel daarvan is dat ze een recent beeld geven. Het gaat om personen die zich inschrijven, het zegt niets over de levensvatbaarheid van een bedrijf. In 2008 telde Nederland 70.000 ondernemers van niet-westerse afkomst. Het aantal autochtone ondernemers bedroeg 622.500. De meeste niet-westerse ondernemers zijn van Turkse afkomst. In verhouding zijn dat er evenveel als autochtonen. Het aandeel ondernemers is het grootst onder de Chinezen. Zelfstandig ondernemerschap komt in verhouding bij Marokkanen weinig voor. Het aantal migrantenondernemers is de afgelopen jaren enorm toegenomen. De toename is veel groter dan onder autochtonen. Daardoor nadert het aandeel ‘zelfstandige’ allochtonen het aandeel autochtonen, met name in Noord-Brabant. Het ondernemerschap kan beïnvloed worden door het economisch getij. Uit recente 8 cijfers blijkt dat de economische crisis de ondernemerszin in Brabant niet heeft aangetast. Het aantal beginnende ondernemers is in 2010 in vergelijking met vorig jaar flink gestegen: in het tweede kwartaal van 2009 kwamen er 2.440 starters bij, in diezelfde periode in 2010 waren dat er 2.921. Vooral in de dienstensector, het vervoer en de detailhandel is het aantal starters hoog. Forum laat in de monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt zien dat het aantal allochtone ondernemers in Nederland het afgelopen jaar licht is gestegen, terwijl het aantal autochtone ondernemers is gedaald. Met name het aantal Turkse ondernemers is toegenomen. Uit tabel 20 valt af te lezen wat voor dienstverband werkenden hebben. Verreweg de meeste mensen met een baan zijn als werknemer in dienst. Dat is in Noord-Brabant niet anders dan in Nederland. Niet-westerse allochtonen werken iets minder vaak als zelfstandige (met of zonder personeel) dan autochtonen.

8

Brabants Dagblad, 9 augustus 2010. Cijfers zijn afkomstig van de Kamer van Koophandel Brabant.


Tabel 20

Dienstverband Nederland en Noord-Brabant Autochtonen %

Allochtonen %

85,7 9,0 4,7 0,6

89,1 6,8 3,5 0,6

85,9 8,7 4,9 0,5

89,6 7,5 2,9 -

Nederland werknemer zelfstandige zonder personeel zelfstandige met personeel zelfstandige met/zonder personeel onbekend Noord-Brabant werknemer zelfstandige zonder personeel zelfstandige met personeel zelfstandige met/zonder personeel onbekend Bron: CBS (EBB 2009)

Maken we onderscheid naar branches dan zien we grote verschillen bij de horeca, de bouw en de zakelijke diensten. De vertegenwoordiging in detailhandel verschilt nauwelijks meer van die van autochtonen. Ook tussen migrantengroepen bestaan verschillen: zo zijn twee derde van de Chinese bedrijven horecabedrijven en zijn Antillianen vaak actief in de bouw.

4.4 Werkloosheid 9

Volgens (landelijke) cijfers van het CBS over het eerste kwartaal van 2010 is 14% van de niet-westerse allochtonen werkloos. In diezelfde periode in 2009 was dat nog 10%. De werkloosheid onder autochtonen is in die periode beduidend minder sterk gestegen: van 3,6% naar 5,1%. De werkloosheid is onder alle etnische groepen gegroeid. Surinamers kennen de laagste werkloosheid. Een jaar geleden waren in verhouding meer allochtone mannen werkloos dan vrouwen, nu is dat verschil verdwenen. Jongeren hebben meer last van de crisis. Terwijl de werkloosheid onder autochtone jongeren steeg van 9% naar 12%, steeg de werkloosheid onder allochtone jongeren in diezelfde periode van 19% naar 25%. De werkloosheid lijkt hoger opgeleiden wat minder te raken: zij zijn minder vaak werkloos dan laagopgeleide allochtonen. Zij zijn echter nog steeds vaker werkloos dan laag opgeleide autochtonen. Buiten de Randstad is de werkloosheid onder allochtonen dubbel zo hoog. Tabel 15 laat zien dat het werkloosheidspercentage in 2009 in Noord-Brabant een tiende procentpunt lager ligt dan het landelijk percentage. Van de Brabantse werklozen is 20% van niet-westerse herkomst. In tabel 21 geven we de geregistreerde werkloosheid in 2009 weer naar etniciteit voor de vier regio’s in Noord-Brabant. Daaruit valt op te maken dat de verschillen groot zijn: in Midden-Brabant is het aandeel werklozen van niet-westerse herkomst het grootst. Dat aandeel is twee keer zo groot dan in Noordoost- en Zuidoost-Brabant. 9

FORUM, Allochtonen op de arbeidsmarkt, 5e monitor, juli 2010.

4

Arbeidsmarktpositie

35

Tabel 21

Geregistreerde werkloosheid naar etniciteit in Noord-Brabant, 2009 Totaal

Niet-westerse allochtonen

% Niet-westerse allochtonen

13.000

3.000

23

8.000

3.000

38

Noordoost-Brabant

12.000

2.000

17

Zuidoost-Brabant

17.000

3.000

18

West-Brabant Midden-Brabant


4.5 Duur werkloosheid Niet alleen de omvang van de werkloosheid, ook de duur vormt een indicatie van de arbeidsmarktpositie. In tabel 22 wordt de werkloosheidsduur weergegeven van autochtone en allochtone werkzoekenden. Het gaat om landelijke en Brabantse cijfers (2009). In 2009 telde Nederland 376.000 werklozen, waarvan 53.000 Brabanders. Uit de cijfers blijkt dat Nederlandse autochtonen iets minder lang werkzoekend zijn dan Nederlandse allochtonen: 55% van de autochtone werkzoekenden is minder dan 6 maanden werkzoekend, van de allochtonen is dat 50%. Cijfers voor Brabant laten een ander beeld zien. De verschillen tussen autochtonen en allochtonen zijn klein. Het grootste verschil zit in de groep die langer dan twee jaar werkloos is, waarbij het aandeel autochtonen juist groter is dan het aandeel allochtonen. Tabel 22

Duur werkloosheid, 2009

Duur werkloosheid

Autochtonen Nederland N=246.000

Allochtonen Nederland N= 85.000

Autochtonen Noord-Brabant N=37.000

Allochtonen Noord-Brabant N=11.000

0-6 maanden

54,7

50,0

59,5

60,0

6-12 maanden

17,6

18,6

18,9

20,0

12-24 maanden

11,0

15,1

8,1

10,0

>= 24 maanden

16,7

16,3

13,5

10,0


4.6 Personen naar uitkeringspositie Een andere manier om de omvang van economische inactiviteit te bezien is de mate waarin allochtonen zijn aangewezen op een uitkering. Bij werkloosheid gaat het om personen zonder werk, die wel op zoek zijn naar een baan. Mensen die zijn aangewezen op een uitkering hebben een ander perspectief. Bijvoorbeeld omdat zij een arbeidsongeschiktheidsuitkering hebben hoeven zij niet meer op zoek naar werk.


In de volgende tabel staat de uitkeringspositie weergegeven van personen van 15 tot en met 64 jaar. Het gaat om een WW-uitkering, een bijstandsuitkering en een AO-uitkering. Ook het aantal personen dat geen uitkering ontvangt staat vermeld. We zien dat het verschil tussen allochtonen en autochtonen groot is. Het aandeel niet-westerse allochtonen dat een uitkering ontvangt is veel groter dan het aandeel autochtonen dat een uitkering ontvangt. In Noord-Brabant is het aandeel allochtonen met een uitkering twee maal zo groot als het aandeel autochtonen. Het grootste verschil zit in de bijstandsuitkering. Daarnaast valt het grotere aandeel Brabantse allochtonen met een WW-uitkering op. De uitkeringsafhankelijkheid bij de klassieke groepen (Turken, Marokkanen, Surinamers en Antillianen/Arubanen) is substantieel groter dan van autochtonen (voor cijfers zie bijlage G). Turken zijn meer vertegenwoordigd in de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen. Dat is al lange tijd het geval. Marokkanen doen een groter beroep op de bijstandsuitkeringen dan de andere klassieke groepen. Het aandeel bijstandsuitkeringen heeft een relatie met werkloosheid: als de werkloosheid daalt, wordt de kans op afhankelijkheid van een bijstandsuitkering kleiner. Antillianen/Arubanen doen het minst een beroep op een uitkering, maar nog altijd veel meer dan autochtone Nederlanders. Tabel 23

Uitkeringssituatie Nederland en Noord-Brabant

Nederland autochtonen westerse allochtonen niet-westerse allochtonen Noord-Brabant autochtonen westerse allochtonen niet-westerse allochtonen

WWuitkering %

AOuitkering %

Bijstandsuitkering %

Geen uitkering %

4,4 3,9 5,3 6,5

7,3 7,5 6,9 6,8

3,7 2,2 4,4 13,0

84,7 86,4 83,4 73,6

4,7 4,2 6,2 8,5

7,3 7,4 6,9 7,0

2,9 1,8 4,3 12,5

85,1 86,6 82,7 72,0

Bron: CBS (SSB 2009)

We zijn ook nagegaan of er verschillen zijn tussen de vier Brabantse COROPregio’s. In de volgende tabel staat het aandeel autochtonen en niet-westerse allochtonen weergegeven. In bijlage G is de complete tabel te vinden met ook de percentages voor de hele regio en voor westerse allochtonen. In grote lijnen liggen de verhoudingen ongeveer gelijk aan de situatie voor Brabant als geheel. Er zijn enkele opvallende verschillen. Het aandeel allochtonen met een WW-uitkering is in West-Brabant hoger dan gemiddeld en is in Noordoost-Brabant het laagst. Het aandeel allochtonen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering is in Noordoost-Brabant het grootst en ook groter dan het aandeel autochtonen. MiddenBrabant kent het grootste aandeel allochtonen met een bijstandsuitkering. In Zuidoost-Brabant is het aandeel autochtonen zonder uitkering lager dan gemiddeld.

4

Arbeidsmarktpositie

37

Tabel 24

Uitkeringssituatie naar COROP*-regio Noord-Brabant

Brabantse COROP-regio’s

WWuitkering %

AOuitkering %

Bijstandsuitkering %

Geen uitkering %

West autochtonen allochtonen

4,2 9,1

7,0 5,7

1,8 12,7

87,1 72,5

Midden autochtonen allochtonen

4,0 8,7

6,8 5,8

1,8 14,1

87,3 71,4

Noordoost autochtonen allochtonen

4,0 7,9

8,1 9,7

1,5 11,0

86,4 71,4

Zuidoost autochtonen allochtonen

4,5 8,2

7,4 7,2

2,2 12,2

85,9 72,4

Bron: CBS (SSB 2009) * COROP is bepaald op basis van de woonplaats op 1 januari 2009


5 Participatie en zorg In dit hoofdstuk komen enkele cijfers aan bod die raakvlakken hebben met de programma’s Kleurrijk Brabant Zorgt en Kleurrijk Brabant Ontmoet. Om aan te sluiten bij deze thema’s is het CBS gevraagd om Brabantse cijfers te leveren over participatie, vrijwilligerswerk en zorg. Deze cijfers staan in dit hoofdstuk centraal. We starten met landelijke ontwikkelingen zoals geschetst door het SCP.

5.1 Landelijke ontwikkelingen Het SCP geeft in het Jaarrapport Integratie 2009 enkele bevindingen weer die betrekking hebben op de sociaal-culturele positie en de leefsituatie van allochtonen. We geven de belangrijkste bevindingen kort weer. Door lidmaatschappen, buurtcontacten en vrijwilligerswerk komen mensen met elkaar in aanraking die elkaar anders niet zo snel ontmoet zouden hebben. Vanuit deze bindingen tussen mensen komt solidariteit voort, een belangrijke voorwaarde 10 voor de sociale cohesie van de samenleving. Er is in de jaren 1994-2006 weinig veranderd in de mate waarin niet-westerse allochtonen en autochtone Nederlanders informele sociale contacten met elkaar onderhouden. Sommige bevindingen wijzen zelfs op een afname van de vrijetijdscontacten tussen deze groepen. De ontmoetingskansen nemen af door de snellere groei van de niet-westerse bevolking ten opzichte van de westerse bevolking, met name in gemeenten met substantiële migrantengroepen en de toegenomen woonconcentratie van niet-westerse groepen. Mogelijk spelen ook het verharde maatschappelijke klimaat en de ongunstige wederzijdse beeldvorming een rol. Er zijn wel verschillen tussen de groepen te constateren: Marokkanen en Surinamers zijn wat vaker vrijetijdscontacten gaan onderhouden met autochtone Nederlanders, bij Antillianen is weinig veranderd en Turken zijn zich wat meer gaan richten op leden van de eigen groep. Voor een gunstige ontwikkeling is een goede gezondheid van groot belang. Mensen met gezondheidsproblemen hebben een grotere kans dat zij niet kunnen deelnemen aan activiteiten die van belang zijn voor hun ontwikkeling. Hoewel het met een groot deel van de allochtone jongeren goed gaat, hebben kinderen en jongeren van nietwesterse allochtonen nog steeds een achterstand ten opzichte van hun autochtone leeftijdgenoten als het gaat om hun fysieke gezondheid. Zij zijn over het algemeen minder tevreden over hun gezondheid. Kinderen van Turkse, Marokkaanse, Surinaamse en Antilliaanse herkomst rapporteren vaker overgewicht dan autochtone kinderen. Naast sociaaleconomische verschillen spelen mogelijk ook culturele

10

5

Hartog, J. den en L. Sontag, Samen leven. Resultaten van de derde monitor sociale participatie in Noord-Brabant, PON 2009.

Participatie en zorg

39

verschillen in voedings- en bewegingspatronen een rol. Kinderen van niet-westerse allochtonen hebben over het algemeen wat minder vaak lichaamsbeweging en zijn minder vaak lid van een sportvereniging. Dat laatste geldt met name voor meisjes. Kinderen van niet-westerse herkomst rapporteren vaker externaliserend probleemgedrag, zoals agressie, grensoverschrijdend gedrag en problemen met leeftijdgenoten dan autochtone kinderen. Ook psychosomatische klachten komen vaker voor. Deels kunnen deze verschillen verklaard worden door verschillen in sociaaleconomische positie en gezinsomstandigheden maar ook migratiefactoren spelen waarschijnlijk een rol. Tot slot drinken Turkse en Marokkaanse jongeren minder vaak alcohol en roken Marokkaanse jongeren minder dan jongeren uit andere herkomstgroepen.

5.2 Vrijwilligerswerk en lidmaatschap In Nederland doen in 2009 ongeveer 2.660.000 mensen vrijwilligerswerk. In NoordBrabant zijn dat er zo’n 397.000. Het aandeel vrijwilligers op de hele bevolking is in Noord-Brabant en Nederland gelijk. Dat blijkt ook uit de PON-monitor Samen Leven. Het aandeel allochtonen van de degenen die vrijwilligerswerk verrichten is in NoordBrabant met 3,8% een stuk lager dan de 5,5% in Nederland. Als we kijken naar de vier grootste groepen allochtonen zijn in Nederland de meeste vrijwilligers te vinden onder de Surinamers. In Noord-Brabant zijn de Turken het vaakst vrijwilliger. Tabel 25 Vrijwilliger Aantal vrijwilligers x 1.000

% Vrijwilligers

2.322 203 147

86,9 7,6 5,5

357 26 15

89,7 6,5 3,8

Nederland autochtonen westerse allochtonen niet-westerse allochtonen Noord-Brabant autochtonen westerse allochtonen niet-westerse allochtonen Bron: CBS (EBB 2009)


Tabel 26

Aandeel niet-westerse allochtonen dat vrijwilligerswerk doet naar herkomstland

Niet-westers allochtonen

% Vrijwilligers

Nederland Turken Marokkanen Surinamers Antillianen/Arubanen Overige niet-westerse landen

18,4 14,3 23,8 8,2 35,4

Turken Marokkanen Surinamers Antillianen/Arubanen Overige niet-westerse landen

25,0 12,5 18,8 12,5 31,3

Noord-Brabant


Van de autochtonen in Nederland is 37% lid van een sportvereniging, het aandeel allochtonen ligt met 35% slechts iets lager. Voor Noord-Brabant liggen de verhoudingen heel anders: 43% van de autochtonen is lid van een sportvereniging tegenover nog geen kwart van de allochtonen. Tabel 27

Lid sportvereniging % Personen met lidmaatschap

Nederland autochtonen niet-westerse allochtonen

37,3 35,4

autochtonen niet-westerse allochtonen

43,4 23,5

Noord-Brabant

Bron: CBS POLS module Maatschappelijke Participatie & Milieu 2008

5.3 Zorggebruik Om na te gaan of het zorggebruik van allochtonen afwijkt van dat van autochtonen geven we inzicht in het aandeel personen dat contact heeft met een zorgverlener (tabel 28) en het aantal contacten per persoon (tabel 29). Het gaat om tandarts, huisarts, specialist en fysiotherapeut. Daarnaast staat in tabel 28 ook het aandeel personen weergegeven dat is opgenomen in een ziekenhuis en in tabel 29 het aantal ziekenhuisopnamen per 100 personen. Er zijn alleen landelijke cijfers beschikbaar. Uit de cijfers valt op te maken dat het aandeel allochtonen dat een huisarts bezoekt iets groter is dan het aandeel autochtonen. Voor de overige zorgverleners is het zorggebruik van allochtonen lager. Met name bij fysiotherapie is een groot verschil te constateren. Allochtonen hebben met alle zorgverleners ook minder contact per persoon dan autochtonen.

5


41

Tabel 28 Zorggebruik % Personen met contact in 1 jaar

Tandarts

Huisarts

Specialist

Fysiotherapeut

Ziekenhuisopname*

78,6 74,8

72,9 76,2

41,3 38,8

20,7 14,5

7,0 6,2

Tandarts

Huisarts

Specialist

Fysiotherapeut

Ziekenhuisopname*

2,2 2,0

4,2 3,8

1,8 1,6

3,3 2,3

8,3 7,3

Nederland autochtonen niet-westerse allochtonen Bron: CBS gezondheidsenquête POLS 2008 * % Personen dat is opgenomen.

Tabel 29 Aantal contacten Aantal contacten per persoon Nederland autochtonen niet-westerse allochtonen Bron: CBS gezondheidsenquête POLS 2008 * Aantal opnamen per 100 personen.


5


43

Bijlagen

Bijlagen

45

Bijlage A Toelichting CBS Populatie De onderzoekspopulatie zijn personen van 15-64 jaar die in 2009 in Nederland wonen. De onderzoekspopulatie van de tabel over zorg- en sportgebruik betreft in principe alle personen van 0 jaar of ouder en heeft betrekking op 2008.

Methode, operationalisering en bronbestanden Tabel 1 Kenmerken beroepsbevolking De kenmerken van de beroepsbevolking zijn samengesteld met behulp van de Enquête Beroepsbevolking (EBB) 2009. De EBB is een doorlopende enquête onder personen van 15 jaar en ouder, die in Nederland wonen, met uitzondering van personen in inrichtingen en tehuizen (institutionele bevolking). De EBB is een steekproef waarop elk jaar ongeveer 90 duizend personen responderen. In de EBB zijn ophooggewichten beschikbaar die ophogen naar de populatie van personen van 15 jaar en ouder in Nederland in het betreffende jaar. De EBB is gebruikt om het beroepsniveau, de beroepsrichting en het soort dienstverband van de werkzame beroepsbevolking te bepalen. De EBB is daarnaast gebruikt om voor de nietberoepsbevolking de duur van de werkloosheid te bepalen en welk deel werk wil voor 12 uur of meer per week. De EBB is ten slotte gebruikt om vast te stellen hoeveel personen vrijwilligerswerk doen, volgens eigen opgave in de enquête. Tabel 2 Zorg- en sportgebruik De tweede tabel geeft informatie over het percentage personen dat lid is van een sportvereniging en het zorggebruik, beiden in het jaar 2008. De gegevens zijn afkomstig uit de Enquête Permanent Onderzoek LeefSituatie (POLS). Deze enquête bevat te weinig respondenten om naar lagere niveaus van regio en herkomst uit te splitsen dan in de tabel staat aangegeven. Tabel 3 Uitkeringspositie De derde tabel geeft het aantal personen weer dat in 2009 een AO-, WW-, of bijstandsuitkering ontving en het aantal personen dat gedurende het jaar geen uitkering ontving. De cijfers zijn berekend met behulp van het Sociaal Statistisch Bestand (SSB). Het SSB is een stelsel van koppelbare registers en enquêtes die onderling op elkaar zijn afgestemd en consistent gemaakt. Per jaargang worden meer dan 50 registers gebruikt. Per persoon is vastgesteld of ergens in 2009 sprake was van een AO-, WW-, of bijstandsuitkering. Een persoon kan meerdere soorten uitkeringen ontvangen en daarom meerdere keren in de tabel voorkomen. Leeftijd en woongemeente zijn vastgesteld op 1 januari 2009. Deze gegevens zijn afkomstig uit de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA). De GBA is een geautomatiseerd persoonsregistratiesysteem van de gemeenten, in werking sinds 1 oktober 1994. In principe staan alle inwoners van een gemeente in de basisadministratie ingeschreven. Dit bestand bevat gegevens als geboortedatum, geslacht en herkomstgroepering.

Bijlage A Toelichting CBS

47

Opmerkingen bij de tabellen De aantallen in tabel 1 zijn afgerond op 1000-tallen en de aantallen in tabel 3 op 10tallen. Omdat de EBB en POLS steekproefonderzoeken zijn en de uitkomsten een onnauwkeurigheidsmarge hebben, zijn niet alle cellen in de tabel gevuld vanwege onvoldoende betrouwbaarheid. Dit is het geval wanneer de opgehoogde aantallen zo laag zijn dat de onnauwkeurigheidsmarges te groot worden.

Begrippen Beroepsbevolking Alle personen van 15 tot 65 jaar die: tenminste twaalf uur per week werken, of werk hebben aanvaard waardoor ze tenminste twaalf uur per week gaan werken, of verklaren ten minste twaalf uur per week te willen werken, daarvoor beschikbaar zijn en activiteiten ontplooien om werk voor ten minste twaalf uur per week te vinden. Beroepsniveau De plaats in de indeling van beroepen volgens de Standaard Beroepenclassificatie 1992 (SBC 1992) van het CBS. Beroepsniveau refereert aan het eerste cijfer van de classificatie. Het niveau van een beroep is bepaald door het niveau van de meest geëigende opleiding om het beroep uit te oefenen. Beroepsrichting Hierbij wordt gebruik gemaakt van de indeling van beroepen volgens de Standaard Beroepenclassificatie 1992 (SBC 1992) van het CBS. Beroepsrichting refereert aan de eerste twee cijfers van de classificatie. Niet-beroepsbevolking Het deel van de potentiële beroepsbevolking van15 tot 65 jaar dat niet tot de beroepsbevolking behoort. Personen met AO-uitkering Persoon die op enig moment in 2009 een arbeidsongeschiktheidsuitkering (WAO, WAZ of Wajong) ontvangt. Personen met bijstandsuitkering Persoon die op enig moment in 2009 een bijstandsuitkering (ABW/WWB of BBZ) ontvangt. Personen met WW-uitkering Persoon die op enig moment in 2009 een uitkering krachtens de Werkloosheidswet (WW) ontvangt (in het kader van ontslagwerkloosheid). Potentiële beroepsbevolking De Nederlandse bevolking tussen de 15 en de 65 jaar.


Vrijwilligerswerk Geeft aan of persoon vrijwilligerswerk doet, volgens eigen opgave in Enquête Beroepsbevolking. Werkloze beroepsbevolking Personen van 15 tot 65 jaar zonder werk, of met werk voor minder dan twaalf uur per week, die actief op zoek zijn naar betaald werk voor twaalf uur of meer per week en die daarvoor direct beschikbaar zijn. Werkzame beroepsbevolking Personen van 15 tot 65 jaar die in Nederland wonen en betaald werk hebben van twaalf uur of meer per week.

Bijlage A Toelichting CBS

49


Bijlage B Aantal niet-westerse allochtonen in NoordBrabant naar herkomstland Niet-westerse allochtonen

2010

2007

2005

Afghanistan

5.064

5.199

5.099

Brazilië

1.847

1.527

1.356

China

6.981

5.618

5.258

Colombia

911

708

619

Dominicaanse Republiek

788

709

659

1.563

1.462

1.425

832

739

725

Filippijnen

1.542

1.357

1.229

Ghana

1.019

938

854

Hongkong

1.757

1.778

1.790

India

1.893

1.443

1.110

Irak

4.823

3.986

3.878

Iran

2.807

2.612

2.532

137

127

120

Marokko

39.255

37.301

35.848

Nederlandse Antillen en Aruba

14.884

14.310

14.512

Pakistan

724

650

631

Somalië

4.898

3.395

3.883

Suriname

18.972

18.769

18.605

Turkije

50.103

48.360

47.244

Vietnam

3.524

3.386

3.318

Zuid-Afrika

1.660

1.536

1.497

11.776

10.882

10.565

Overig Amerika

4.014

3.512

3.249

Overig Azië

8.971

8.028

7.650

190.745

178.332

173.683

Bijlage B Aantal niet-westerse allochtonen in Noord-Brabant naar herkomstland

51

Egypte Ethiopië

Kaapverdië

Overig Afrika

Niet-westers totaal


Bijlage C Aantal westerse allochtonen in Noord-Brabant naar herkomstland Westerse allochtonen

2009

2007

2005

Australië

1.870

1.828

1.800

32.874

33.252

33.563

1.681

1.637

1.644

Duitsland

40.211

40.112

40.332

Frankrijk

4.351

3.995

3.904

Griekenland

1.527

1.409

1.407

Hongarije

1.817

1.392

1.366

Indonesië

50.684

51.774

52.605

3.152

2.899

2.816

508

474

451

10.620

10.299

10.201

1.746

1.757

1.748

14.875

8.966

6.573

Portugal

2.332

1.922

1.805

Sovjet-Unie (voormalig)

7.055

5.843

5.161

Spanje

3.941

3.811

3.861

Verenigd Koninkrijk

8.489

8.128

8.171

Verenigde Staten

2.834

2.662

2.618

Overig Europa

8.437

6.710

6.148

Overig Oceanië

717

715

693

Westers totaal

199.721

189.585

186.867

België Canada en overig Noord-Amerika

Italië Japan Joegoslavië (voormalig) Oostenrijk Polen

Bijlage C Aantal westerse allochtonen in Noord-Brabant naar herkomstland

53


Bijlage D Aandeel niet-westerse allochtonen per gemeente in Noord-Brabant, 2010 en 2007 Gemeente



Aantal nietwesterse allochtonen 2010

Aantal inwoners 2010

Eindhoven

16,4

15,2

35092

213809

Tilburg

14,1

13,4

28794

204853

Bergen op Zoom

13,3

12,8

8751

65845

Roosendaal

12,4

11,9

9625

77566

Helmond

11,6

11,2

10230

88291

Breda

10,7

10,2

18542

173299

's-Hertogenbosch

10,5

9,9

14591

139607

Oss

9,5

9,1

7317

77392

Oosterhout

9,1

8,6

4926

54136

Cuijk

8,9

8,5

2164

24433

Veghel

8,8

8,4

3279

37303

Etten-Leur

8,1

8,7

3366

41524

Gilze en Rijen

7,7

6,4

2013

25975

Waalwijk

7,3

7,0

3341

45751

Boxtel

7,0

6,8

2129

30276

Uden

6,9

6,8

2785

40536

Grave

6,9

4,5

885

12917

Halderberge

6,8

6,2

1996

29291

Geldrop-Mierlo

6,0

5,4

2279

38117

Heusden

5,7

5,6

2461

42995

Best

5,6

5,3

1634

28953

Dongen

5,4

6,2

1351

25061

Veldhoven

4,3

4,1

1873

43243

Oisterwijk

4,3

3,8

1112

25827

Vught

4,3

3,6

1087

25400

Waalre

4,1

3,8

685

16533

Moerdijk

3,6

3,2

1303

36536

Bijlage D Aandeel niet-westerse allochtonen per gemeente in Noord-Brabant, 2010 en 2007

55

Gemeente





Goirle

3,4

3,1

781

22761

Boxmeer

3,4

3,2

958

28575

Valkenswaard

3,3

3,0

1019

30725

Loon op Zand

3,2

3,0

727

23016

Son en Breugel

3,0

2,9

471

15543

Steenbergen

2,9

2,7

666

23224

Asten

2,8

2,6

451

16335

Cranendonck

2,8

2,6

574

20343

Geertruidenberg

2,8

2,6

592

21087

Deurne

2,7

2,6

858

31526

Schijndel

2,6

2,4

594

22991

Woensdrecht

2,5

2,4

535

21635

Nuenen c.a.

2,4

2,3

532

22213

Sint-Oedenrode

2,3

2,2

413

17680

Zundert

2,3

2,0

487

21025

Gemert-Bakel

2,3

2,0

652

28763

Sint-Michielsgestel

2,2

2,1

607

28138

Bladel

2,0

1,7

387

19177

Heeze-Leende

1,9

1,8

294

15260

Rucphen

1,9

1,8

428

22484

Landerd

1,9

1,7

285

14888

Reusel-De Mierden

1,8

1,4

221

12555

Bernheze

1,7

1,8

520

29655

Drimmelen

1,7

1,6

452

26591

Someren

1,7

1,5

306

18229

Laarbeek

1,7

1,5

363

21581

Werkendam

1,7

1,5

449

26371

Bergeijk

1,6

1,6

289

18061

Eersel

1,5

1,4

275

18157

Haaren

1,5

1,4

209

13625

Sint Anthonis

1,5

1,4

183

11842

Maasdonk

1,5

1,4

170

11268

Oirschot

1,5

1,4

273

17750

Baarle-Nassau

1,4

1,5

97

6703

Alphen-Chaam

1,4

1,4

136

9436


Gemeente





Boekel

1,4

1,2

134

9772

Woudrichem

1,4

1,2

205

14430

Hilvarenbeek

1,2

1,3

179

14978

Lith

1,2

1,2

83

6651

Mill en Sint Hubert

1,2

1,1

132

11031

Aalburg

1,2

1,0

147

12614

Bijlage D Aandeel niet-westerse allochtonen per gemeente in Noord-Brabant, 2010 en 2007

57


Bijlage E Aantal niet-westerse allochtonen per gemeente in Noord-Brabant, 2010 en 2007 Gemeente

Aantal niet-westerse allochtonen 2010


Aalburg

147

127

Alphen-Chaam

136

134

Asten

451

421

97

97

289

290

8751

8408

520

521

1634

1530

Bladel

387

330

Boekel

134

112

Boxmeer

958

913

Boxtel

2129

2030

Breda

18542

17454

574

523

2164

2069

Deurne

858

822

Dongen

1351

1589

Drimmelen

452

413

Eersel

275

245

Eindhoven

35092

31966

Etten-Leur

3366

3549

592

538

Geldrop-Mierlo

2279

2058

Gemert-Bakel

652

563

Gilze en Rijen

2013

1634

Goirle

781

685

Grave

885

575

Baarle-Nassau Bergeijk Bergen op Zoom Bernheze Best

Cranendonck Cuijk

Geertruidenberg

Bijlage E Aantal niet-westerse allochtonen per gemeente in Noord-Brabant, 2010 en 2007

59

Gemeente



209

188

1996

1818

294

276

Helmond

10230

9603

‘s-Hertogenbosch

14591

13495

2461

2412

Hilvarenbeek

179

194

Laarbeek

363

327

Landerd

285

244

83

80

Loon op Zand

727

695

Maasdonk

170

161

Mill en Sint Hubert

132

123

1303

1190

Nuenen c.a.

532

531

Oirschot

273

245

Oisterwijk

1112

976

Oosterhout

4926

4598

Oss

7317

6957

221

179

9625

9222

Rucphen

428

405

Schijndel

594

559

Sint Anthonis

183

163

Sint-Michielsgestel

607

582

Sint-Oedenrode

413

373

Someren

306

272

Son en Breugel

471

448

Steenbergen

666

631

28794

27045

Uden

2785

2714

Valkenswaard

1019

925

Veghel

3279

3093

Veldhoven

1873

1776

Haaren Halderberge Heeze-Leende

Heusden

Lith

Moerdijk

Reusel-De Mierden Roosendaal

Tilburg


Gemeente



Vught

1087

899

Waalre

685

628

3341

3201

Werkendam

449

396

Woensdrecht

535

525

Woudrichem

205

177

Zundert

487

410

190745

178.332

Waalwijk

TOTAAL

Bijlage E Aantal niet-westerse allochtonen per gemeente in Noord-Brabant, 2010 en 2007

61


Bijlage F Rangorde gemeenten naar aandeel niet-westerse allochtonen, 2010 en 2007 Gemeente

2010

2007

Eindhoven

1

1

Tilburg

2

2

Bergen op Zoom

3

3

Roosendaal

4

4

Helmond

5

5

Breda

6

6

's-Hertogenbosch

7

7

Oss

8

8

Oosterhout

9

10

Cuijk

10

11

Veghel

11

12

Etten-Leur

12

9

Gilze en Rijen

13

16

Waalwijk

14

13

Boxtel

15

14

Uden

16

15

Grave

17

22

Halderberge

18

18

Geldrop-Mierlo

19

20

Heusden

20

19

Best

21

21

Dongen

22

17

Veldhoven

23

23

Oisterwijk

24

24

Vught

25

26

Waalre

26

25

Moerdijk

27

28

Goirle

28

29

Boxmeer

29

27

Bijlage F Rangorde gemeenten naar aandeel niet-westerse allochtonen, 2010 en 2007

63

Gemeente

2010

2007

Valkenswaard

30

30

Loon op Zand

31

31

Son en Breugel

32

32

Steenbergen

33

33

Asten

34

34

Cranendonck

35

35

Geertruidenberg

36

37

Deurne

37

36

Schijndel

38

38

Woensdrecht

39

39

Nuenen c.a.

40

40

Sint-Oedenrode

41

41

Zundert

42

43

Gemert-Bakel

43

44

Sint-Michielsgestel

44

42

Bladel

45

49

Heeze-Leende

46

45

Rucphen

47

46

Landerd

48

48

Reusel-De Mierden

49

59

Bernheze

50

47

Drimmelen

51

51

Someren

52

52

Laarbeek

53

53

Werkendam

54

54

Bergeijk

55

50

Eersel

56

57

Haaren

57

58

Sint Anthonis

58

60

Maasdonk

59

61

Oirschot

60

62

Baarle-Nassau

61

55

Alphen-Chaam

62

56

Boekel

63

65

Woudrichem

64

66

Hilvarenbeek

65

63


Gemeente

2010

2007

Lith

66

64

Mill en Sint Hubert

67

67

Aalburg

68

68

Bijlage F Rangorde gemeenten naar aandeel niet-westerse allochtonen, 2010 en 2007

65


Bijlage G Uitkeringspositie 1

2

3

Personen van 15-64 jaar naar uitkeringspositie , herkomst en regio , 2009 WWuitkering

AOuitkering

Bijstandsuitkering

Geen uitkering

486.500 346.590 55.790 84.100 18.920 13.430 17.760 7.600 26.390

818.490 657.520 73.250 87.720 29.900 19.020 20.450 4.630 13.720

407.590 193.310 46.640 167.610 27.960 33.400 23.160 12.470 70.630

9.448.970 7.618.940 883.960 945.760 190.570 155.800 194.340 74.880 330.170

77.550 57.890 8.590 11.060 3.220 1.990 1.270 940 3.630

120.610 101.880 9.590 9.140 4.120 2.060 1.170 520 1.280

47.030 24.880 5.930 16.210 3.120 3.510 1.120 1.110 7.370

1.401.590 1.192.510 115.400 93.650 24.440 17.470 10.470 8.150 33.120

Autochtonen Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen

19.520 14.150 2.200 3.160

28.140 23.840 2.330 1.960

11.870 6.000 1.480 4.400

354.500 296.960 32.430 25.100

Midden Noord-Brabant Autochtonen Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen

14.260 10.440 1.440 2.370

20.870 17.770 1.530 1.580

9.590 4.760 1.000 3.830

266.990 227.180 20.380 19.430

Noordoost Noord-Brabant Autochtonen Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen

19.040 14.860 2.000 2.180

35.140 29.950 2.510 2.680

9.730 5.360 1.330 3.040

362.970 318.020 25.230 19.720

Zuidoost Noord-Brabant Autochtonen Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen

24.740 18.430 2.950 3.350

36.470 30.320 3.220 2.930

15.840 8.770 2.130 4.940

417.130 350.360 37.370 29.390

Nederland Autochtonen Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen Turkije Marokko Suriname Nederlandse Antillen en Aruba Overige niet-westerse landen Noord-Brabant Autochtonen Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen Turkije Marokko Suriname Nederlandse Antillen en Aruba Overige niet-westerse landen COROP-gebieden West Noord-Brabant


1 2

Leeftijd op 1 januari 2009. Alle personen die op enig moment in 2009 een uitkering hadden worden meegeteld. Indien een persoon verschillende uitkeringen heeft gehad in 2009 (bijvoorbeeld een ww- én een bijstandsuitkering) wordt deze persoon ook vaker geteld.

3

COROP is bepaald op basis van de woonplaats op 1 januari 2009.

Bijlage G Uitkeringspositie

67

WWuitkering

AOuitkering

Bijstandsuitkering

Geen uitkering

autochtoon westerse allochtoon niet-westerse allochtoon

4,7 4,2 5,7 9,1

6,8 7,0 6,1 5,7

2,9 1,8 3,9 12,7

85,6 87,1 84,4 72,5

Midden-Brabant autochtoon westerse allochtoon niet-westerse allochtoon

4,6 4,0 5,9 8,7

6,7 6,8 6,3 5,8

3,1 1,8 4,1 14,1

85,7 87,3 83,7 71,4

Noordoost-Brabant autochtoon westerse allochtoon niet-westerse allochtoon

4,5 4,0 6,4 7,9

8,2 8,1 8,1 9,7

2,3 1,5 4,3 11,0

85,0 86,4 81,2 71,4

Zuidoost-Brabant autochtoon westerse allochtoon niet-westerse allochtoon

5,0 4,5 6,5 8,2

7,4 7,4 7,1 7,2

3,2 2,2 4,7 12,2

84,4 85,9 81,8 72,4

West-Brabant


Beroepsniveau Nederland en Noord-Brabant Nederland %

Noord-Brabant %

laag midden hoog

28,2 39,2 32,6

29,9 40,6 29,5

autochtoon westerse allochtoon niet-westerse allochtoon

30,3 34,4 35,4

33,7 33,7 32,5

Niet-westerse allochtonen autochtoon westerse allochtoon niet-westerse allochtoon

48,1 33,4 18,5

50,0 32,1 17,9

Autochtonen

Westerse allochtonen



Beroepsniveau naar COROP*-regio Noord-Brabant West %

Midden %

Noordoost %

Zuidoost %

laag midden hoog

30,5 41,9 27,5

27,9 41,1 30,9

32,0 40,5 27,0

28,1 39,1 32,8

Westerse allochtonen autochtoon westerse allochtoon niet-westerse allochtoon

36,0 32,0 32,0

35,7 35,7 28,6

35,0 30,0 35,0

29,2 37,5 33,3

Niet-westerse allochtonen autochtoon westerse allochtoon niet-westerse allochtoon

63,2 21,0 15,8

30,0 50,0 20,0

50,0 30,0 20,0

47,1 35,3 17,6

Autochtonen

Bron: CBS (EBB 2009) * COROP is bepaald op basis van de woonplaats op 1 januari 2009

Beroepsrichting Nederland en Noord-Brabant Nederland %

Noord-Brabant %

Autochtonen overheid, onderwijs, gezondheids- en welzijnszorg marktsector onbekend

31,4 61,1 7,5

28,2 63,8 8,0

Westerse allochtonen overheid, onderwijs, gezondheids- en welzijnszorg marktsector onbekend

28,4 62,9 8,7

23,5 68,2 8,2

Niet-westerse allochtonen overheid, onderwijs, gezondheids- en welzijnszorg marktsector onbekend

24,3 68,9 7,7

18,3 71,7 10,0


Bijlage G Uitkeringspositie

69

Dienstverband Nederland en Noord-Brabant Nederland %

Noord-Brabant %

86,8 8,4 4,5 0,3

85,6 8,8 5,3 0,3

88,2 8,9 2,9 -

90,6 5,9 3,5 -

88,4 7,4 3,9 0,3

86,7 8,3 5,5 -

Autochtonen werknemer zelfstandige zonder personeel zelfstandige met personeel zelfstandige met/zonder personeel onbekend Westerse allochtonen werknemer zelfstandige zonder personeel zelfstandige met personeel zelfstandige met/zonder personeel onbekend Niet-westerse allochtonen werknemer zelfstandige zonder personeel zelfstandige met personeel zelfstandige met/zonder personeel onbekend Bron: CBS (EBB 2009)


Brabant en zijn kleurrijke samenleving

Recommend Documents