BOUWschriftje Onderwerp: Inhoud: Omvang: Publicatiedatum: Auteur:
Planningtheorie Basis principes van bouwplanning 8 pag. 10 juni 2013 Goost
BOUWschriftjes worden uitgegeven door BOUWschrift. Op alle uitgaven in dit verband gelden volledige auteursrechten. Teksten en afbeeldingen mogen voor persoonlijk gebruik worden gekopieerd, daarbij kan worden gedacht aan scripties, onderzoek en studie in het algemeen.
Planningtheorie
BOUWPLANNING Theorie van het tijdschema Een tijdschema is een tekening van het project-proces. De bedoeling van het tijdschema is dat iedereen die met de bouw te maken heeft kan zien wanneer hij of zij bepaalde zaken moet regelen, Wanneer materialen moeten worden aangevoerd en wanneer en in welke volgorde de nodige werkzaamheden op de moeten worden verricht, of wanneer men op de bouw aanwezig moet zijn om bepaalde werkzaamheden te verrichten. Principe Het principe van het tijdschema is erg eenvoudig. Het traditionele tijdschema kent 2 assen. Op de horizontale as wordt de tijd uitgezet, van links naar rechts. Op de horizontale as worden alle bewerkingen op een rijtje gezet. In het veld, dat tussen beide assen ontstaat, worden de procesacties getekend. Werkzaamheden die een bepaalde tijdsduur hebben worden als balkjes getekend. Voor actiepunten, tijdsafspraken en gebeurtenissen worden door middel van symbolen aangegeven.
tijdschaal
2
1
bewerkingenlijst
schema
3 Onderdelen van het tijdschema
Bewerkingenlijst Aan de linkerzijkant, ofwel langs de verticale as, staan de werkzaamheden of de afspraken die we willen plannen. Tijdschaal Aan de bovenkant wordt de tijd uitgezet. Dit onderdeel is eigenlijk een horizontale agenda; een lijn die wordt ingedeeld in dagen, weken, maanden en jaren. In sommige gevallen, wanneer we heel fijn plannen, wordt de tijdschaal verdeeld in uren. In andere gevallen is het beter om in maanden of jaren te plannen.
1
Planningtheorie
Schema Dit is het grootste deel van het tijdschema. Op dit deel wordt het proces zichtbaar gemaakt. Door achter een bepaalde bewerking een balkje te tekenen kunnen we aangeven wanneer deze bewerking moet plaatsvinden. We zorgen ervoor dat het balkje begint loodrecht onder de bewuste datum op de tijdschaal en hetzelfde geldt voor het einde van het balkje. Daardoor kunnen we zien hoe lang de bewerking volgens de planning duurt, wanneer zij begint en wanneer zij is afgelopen.
tijdschaal bewerkingen
1
3
2
4
5
6
7
8
FUNDERING STAALCONSTR. VLOER GEVELS AFWERKEN
Opzet van een tijdschema
Werkorganisatie In het schema is ook duidelijk af te lezen in welke volgorde de bewerkingen zijn gepland. De plaats van het balkje in het schema zegt dus niet alleen iets over de tijd, maar ook iets over de organisatie van het werk. Bewerkingen worden in een bepaalde volgorde gepland. Dat kan meerdere redenen hebben; – technische redenen o de fundering moet gereed zijn voor de staalconstructie kan worden geplaatst; – organisatorische redenen o als de fundering gereed is kan dezelfde ploeg doorgaan met de voor bereiding van het werk aan de gevels; – datum-redenen o de afgesproken datum waarop de prefab-vloer wordt geleverd .
2
Planningtheorie
De interval Een bewerking hoeft niet altijd helemaal gereed te zijn voordat men aan de volgende bewerking begint. Zo kan het zijn dat de metselploeg begint wanneer het stelwerk (het plaatsen van profielen en kozijnen) een flink stuk op weg is, maar nog niet gereed. Het tijdsverschil tussen de start van de ene bewerking en de volgende bewerking noemt men een interval.
november 46
december
47 5
48 10
49 15
50 20
51
52
25
30
1 STELWERK
2
METSELEN
3 4 interval
Afstemming tussen bewerkingen
De serie Wanneer we meerdere min of meer gelijke woningen of gelijke verdiepingen van een kantoorgebouw maken, worden dezelfde bewerkingen niet onder elkaar, maar achter elkaar gezet. Achter één omschrijving komt dan het bijbehorende balkje meerdere keren voor.
november 46
december
47 5
48 10
49 15
50
51
20
25
4
5
52 30
1 STELWERK
2
METSELEN
3
1
2
3
1
2
4 Afstemming van seriematig werken
3
3
4
Planningtheorie
Afsprakendocument Een tijdschema is naast een planning, waarop men kan zien hoe en wanneer zaken in de toekomst gaan plaats vinden, ook een afsprakenlijst waaraan iedereen die bij de bouw betrokken is zich moet houden. Voordat de bouw start wordt een algemeen werkschema gemaakt. Dat wordt in de bouwvergadering besproken. Daarmee spreekt men af dat men er voor zal zorgen dat het werk als gepland kan verlopen. Aan de hand van de planning kan bijvoorbeeld de architect zien wanneer bepaalde tekeningen gereed moeten zijn en kan het constructiebedrijf zien wanneer men bepaalde gegevens krijgt om het staal te bestellen. De uitvoerder kan aan het schema zien wanneer hij materiaal moet bestellen. Ook kan hij aan de hand van het schema berekenen hoeveel mensen nodig zijn om een bepaalde bewerking in de geplande tijd uit te voeren. Tijdschaal Boven een tijdschema staan vaak meerdere tijdschalen. De belangrijkste zijn; – kalenderschaal – prognoseschaal Kalenderschaal De kalenderschaal is te vergelijken met een gewone kalender. Wanneer we plannen in dagen en in weken gebruiken we een schema dat is ingedeeld in weken van vijf dagen. Een werkweek bestaat dus plantechnisch uit vijf werkdagen. Immers, op zaterdagen en zondagen wordt in principe niet gewerkt dus die laten we dan ook weg. We beginnen het maken van de tijdschaal met het doornummeren van de plandagen. Als we weten op welke datum de planning ingaat, bijvoorbeeld op de datum van het officiële begin van de bouw, dan kunnen we de kalenderweken en de kalendermaanden aangeven.
Tijd-indeling van het schema
4
Planningtheorie
In dit voorbeeld begint het tijdschema op maandag van week 46 ofwel. Omdat de bouw met kerst en nieuwjaar twee weken stil ligt is dat met een arcering aangegeven. Prognoseschaal Eén van de moeilijkste onderdelen van de tijdschaal is de prognoseschaal. Zelfs ervaren uitvoerders en opzichters kunnen door deze schaal nog danig in de war worden gebracht. Gelukkig is deze schaal niet altijd van toepassing. Toch zullen we de werking van dit onderdeel hier in het kort behandelen. De prognoseschaal boven een tijdschema is op papier korter. Bij het maken van de prognose-tijdschaal is rekening gehouden met onwerkbaar weer. Dus stel je voor dat er in november 20 werkdagen zitten, maar door regen en wind kan er op 5 dagen niet gewerkt worden. Wanneer november voorbij is weten we het in dit geval zeker dat er in die maand maar 15 werkbare dagen zaten. Met de prognoseschaal proberen we van te voren te schatten hoeveel verlet er in een bepaalde periode te verwachten is. NOVEMBER standaard kalender werkdagen met verletdagen prognose indien juist ingeschat
In het volgende voorbeeld zie je de prognoseschaal en de 'gewone' kalenderschaal boven elkaar. Daarbij is duidelijk te zien dat volgens de prognoseschaal tot aan de jaarwisseling minder tijd beschikbaar is dan volgens de kalenderschaal.
Volgens prognoseschaal minder tijd
Voor het inschatten van de verletdagen wordt meestal gebruik gemaakt van staatjes die gebaseerd zijn op gegevens van het KNMI. Deze weermannen hebben 5
Planningtheorie
gedurende vele jaren vastgelegd hoeveel wind, regen en vorst er in bepaalde periodes van het jaar voorkwam. Ze gaan er vanuit dat het in de toekomst gemiddeld zo zal blijven. Als je een planning maakt moet je natuurlijk wel rekening houden met de aard van het werk. Immers, wanneer je in de afbouw bezig bent heb je geen last van regen en wind. Voor een de bouw van een hotel van 15 verdiepingen aan de kust moet je uiteraard heel goed rekening houden met het te verwachten windverlet. Voortgangscontrole en bijsturing Regelmatig wordt gekeken of het werk volgens het tijdschema verloopt. Wanneer er grote of belangrijke afwijkingen ontstaan moet er door de leiding van het bouwwerk actie worden ondernomen. Soms bestaat die actie uit het bijsturen van het uitvoeringsproces. In andere gevallen moet er een hele nieuwe planning worden gemaakt. Het bewaken van de planning bestaat eigenlijk uit twee delen: – –
het bijhouden van de voortgang van het werk; het vaststellen van de afwijkingen.
Voortgang Dit gebeurt door de balkjes van de bewerkingen die gereed zijn, in te kleuren. Door per periode een andere kleur te kiezen kan later het verloop van het proces worden afgelezen.
november 46
47 5
1 STELWERK 2 METSELEN
3 4
december
1
48
49
50
51
10
15
20
25
2
3
4
5
1
2 1
Productievoortgang ingevuld
6
3 2
52 30
35
4 3
4
Planningtheorie
Planlijn Per periode, per één of twee weken, wordt de planlijn getrokken. Deze lijn begint op de kalenderschaal op de dag van de standopname. Zij wordt als volgt vastgesteld: a. b. c. d.
Bepaal de plaats van de standopname-datum op de kalenderschaal.. Stel vast hoeveel werkdagen onwerkbaar zijn geweest. Ga op de dagenschaal het aantal onwerkbare dagen (b) terug. Trek een loodlijn op het gevonden punt (c = a – b). aantal werkbare dagen PROGNOSE KALENDER
aantal onwerkbare dagen december
november november 46
STELWERK
1
METSELEN
2
48
49
50 20
10
15
2
3
1
januari december
47 5
standopnamedatum
1
25
4
2
52 30
35
5 3
1
3
51
4
2
3
4
4 PLANLIJN Vaststellen planlijn
Bouwlijn PROGNOSE KALENDER
november 46
1
METSELEN
2 3 4
48
49 15
2
3
1
50 20
10
1
januari december
47 5
STELWERK
december
november
1 BOUWLIJN
PLANLIJN
7
52 30
35
5 3
2
Bouwlijn en planlijn
25
4
2
51
4 3
4
Planningtheorie
Zoals te zien in het voorbeeld loopt het werk achter op de planning. Immers, de meeste bewerkingen zijn niet tot aan de planlijn gevorderd. Om een duidelijk beeld te krijgen van de achterstand wordt de bouwlijn getrokken. Deze lijn begint op de dagenschaal, bij de planschaal. Vervolgens volgt de lijn de stand van het werk door alle laatst ingekleurde punten met elkaar te verbinden. Prognose planlijn Voor het vast stellen van de juistheid van de schatting van het onwerkbaar weer kan een prognose planlijn worden getrokken. Dit is een loodlijn over de planning van de standopnamedatum op de prognoseschaal. PROGNOSE KALENDER
november 46
STELWERK
1
METSELEN
2
december
november
december
47
48
49
50
51
5
10
15
20
25
1
2
3
4
5
1
2 1
3 4
januari
3 2
52 30
4 3
4
BOUWLIJN PLANLIJN
PROGNOSE PLANLIJN
De voortgangscontrole volledig in beeld
In dit geval kan vastgesteld worden dat er meer onwerkbare dagen (2) zijn geweest dan was in geschat. De werkzaamheden lopen dus nog twee dagen extra achter, vergeleken met de oorspronkelijke schatting van het tijdsverloop. Wanneer de omstandigheden niet wijzigen zal het werk niet alleen later gereed komen door de achterstand van de bewerkingen, maar ook nog eens twee dagen extra vertraging oplopen door meer onwerkbaar weer.
8
