Bouwen met hoogvloeibaar beton

Onderzoeksrapport

Bouwen met hoogvloeibaar beton Verslag van een studie naar de uitvoeringsaspecten van hoogvloeibaar beton (HVB).

ir M.M.J. Vissers prof. ir G.J. Maas 1 november 1996

Universitair Centrum voor Bouwproduktie Den Dolech 2 Postbus 513 5600 MB Eindhoven Telefoon 040-2472688 Fax 040-2434248

Deze studie is uitgevoerd door het Universitair Centrum voor Bouwproduktie in opdracht van de Stichting Produktontwikkeling Betonmortel (SPOB) te Amsterdam.

Het totale studierapport bestaat uit drie afzonderlijke deelrapporten: • Onderzoeksrapport 'Bouwen met hoogvloeibaar beton'. • Verslag 'Studiedag hoogvloeibaar beton' (9 juli 1996). • Verslag 'Internationale literatuurstudie HVB'

Eindhoven, 1 november 1996

INHOUD 1

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1.1 1.2

Opdracht . . . . . . . . . . . . . ~ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderzoeksopzet en aanpak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 2

2

Het produktsysteem 'Hoogvloeibaar Beton'

4

3

Literatuurstudie

5

4

Procesanalyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5

5

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

.. 7 .. 9 . 21 . 22 . 32 . 33 . 43 . 44

Conclusies en aanbevelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 5.1 5.2 5.3 5.4

5.5 5.6 5.7 5.8

6

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Proces 'Maken Betonvloer' . . . . . . . . . . . . . . . . . Werkschema voor het 'Maken Betonvloer' . . . . . . . Proces 'Maken Betonwand' . . . . . . . . . . . . . . . . . Werkschema voor het 'Maken Betonwand' . . . . . . . Proces 'Maken Tunnelsegment' . . . . . . . . . . . . . . Werkschema voor het 'Maken Tunnelsegment' . . . . Kwantitatieve effecten van toepassing van HVB . . .

Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ten aanzien van de eigenschappen . . . . . Ten aanzien van de inzet van materieel . . Ten aanzien van de inzet van arbeid . . . . Ten aanzien van de logistiek . . . . . . . . . Ten aanzien van de werkvoorbereiding . . Ten aanzien van de kosten . . . . . . . . . . Ten aanzien van de introductie . . . . . . .

. . . . . . . .

.... .... .... .... .... .... .... ....

. . . . . . . .

.. .. .. .. .. .. .. ..

. . . . . . . .

.. .. .. .. .. .. .. ..

. . . . . . . .

50 50 51 51 52 52 52 52

Bijlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Bijlage 6.1 Literatuuroverzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bijlage 6.2 Projectinformatie proefprojecten . . . . . . . . . . . . . .

55 57

C UCB .- - - - - - - - Bouwen met hoogvloeibaar b e t o n - - - - - - - -

1

INLEIDING

1.1

OPDRACHT

De Stichting Produktontwikkeling Betonmortel (SPOB) heeft behoefte aan informatie ten aanzien van de uitvoeringsaspecten van het gebruik van hoogvloeibaar beton (HVB) op de bouwplaats en wenst daartoe studie te laten verrichten. Thema's die in de studie nadrukkelijk aan de orde dienen te komen, zijn: • verwerkbaarheid en de positieve effecten daarvan op: • de kwaliteit van de arbeid; • de kosten; • de organisatie van de stortcyclus; • nieuwe mogelijkheden ten aanzien van storttechniek en (alternatieve) bouwmethoden; • logistieke aspecten; • arbo-zaken. De uit te voeren studie dient inhoud te geven aan tenminste deze aspecten. Het onderzoeksrapport moet als basis kunnen dienen voor gerichte uitvoeringstechnische en beslissingsondersteunende informatie voor functionarissen van het uitvoerende bouwbedrijften aanzien van het gebruik van HVB op de bouwplaats.

1

C UCB

- - - - - - - - Bouwen met hoogvloeibaar b e t o n - - - - - - - -

1.2

ONDERZOEKSOPZET EN AANPAK

De studie is aangepakt via verschillende wegen:

• Literatuuronderzoek Bestudering van bestaande (relevante en actuele) literatuur (nationaal en internationaal) op het terrein van hoogvloeibaar beton;

• Procesanalyse Procesanalyse naar te vetwachten effecten van de inzet van HVB in vergelijking bij de gangbare werkmethode in het gietbouwproces. Deze procesanalyse heeft in eerste instantie plaats gevonden op basis van enkele bouwprojecten, waarvan de noodzakelijke projectdocumenten beschikbaar zijn. Het eerste project is en (uitgevoerd) tunnelgietbouwproject, waarbij speciaal de aandacht is gericht geweest op de tunnelbeuken, vloeren en wanden. Het tweede (deel)project is een gedeelte van de gevels van een kantoorgebouw (eveneens uitgevoerd). Daarbij is gesimuleerd, dat de gerealiseerde prefab betonnen gevelelementen vervaardigd zouden worden met behulp van in situ HVB. Beide voorbeelden zijn geanalyseerd aan de hand van bestek en tekeningen en een gesprek met een uitvoeringsdeskundige van elk van deze projecten. Ze hebben gediend om meer inzicht te krijgen in het uitvoeringsproces waarbij HVB wordt verwerkt. Met name de produktiemiddelen (materieel, materiaal en arbeid) die veranderen in het HVB-produktieproces ten opzichte van NVB hebben de aandacht gehad. De resultaten van deze onderzoeksactiviteiten zijn vetwerkt in de processchema's in dit rapport en in paragraaf 4.3: 'Kwantitative effecten van het gebruik van HVB'. In bijlage 2 bij dit rapport is enige projectinformatie omtrent de beide proefprojecten opgenomen. Uit de analyse komt op een algemene manier naar voren welke verschillen er ontstaan bij het werken met HVB en welke de effecten zijn op de inzet van de produktiemiddelen materiaal, materieel en arbeid.

• Toetsing Door middel van een studiebijeenkomst (op 9 juli 1996) zijn de verkregen en gepresenteerde inzichten uit het literatuuronderzoek en de procesanalyse getoetst door specialisten uit de praktijk van het uitvoerende bouwbedrijf en/of betonwereld. De deelnemers aan deze studiebijeenkomst zijn deskundigen/specialisten uit de Nederlandse bouwpraktijk, die ervaring hebben met of specifieke kennis hebben van hoogvloeibaar beton. In veel gevallen zal die ervaring en kennis betrekking hebben op de toepassing van hoge-sterkte-beton. De deelnemers aan deze bijeenkomst(en) zijn in overleg met SPOB aangezocht. Zie ook het schema op de volgende pagina. Het verslag van deze studiebijeenkomst is in een afzonderlijke bijlage opgenomen.

2

C UCB

- - - - - - - - - Bouwen met hoogvloeibaar b e t o n - - - - - - - - -

ProJect 1 Woningbouw

Proc..achema'a

Proceaachema'a Kantoorgebouw

Literatuur· studie

3

Werkschema

Voorlopige conclusies

StudiebiJeenkomst

Studierapport

9 Juli 1996

Veralag literatuurstudie

Aanpak van de studie HVB in erote liinen

De op deze wijze verzamelde en gegenereerde informatie is verwerkt tot dit studierapport Door de verschillende procesanalyses uit deze studie te combineren met de uitkomsten van de studiebijeenkomst en de (schaarse) gegevens uit de literatuur ontstaan conclusies met betrekking tot de effecten van HVB op het produktieproces op de bouwplaats. ·

CUCB


2

HET PRODUKTSYSTEEM 'HOOGVLOEIBAAR BETON'

Hoogvloeibaar beton (afgekort HVB) is de aanduiding van een produktsysteem voor verdichtingsvrije beton. Eén van de belangrijkste kenmerken is de relatief hoge vloeibaarheid (uitvloeimaat van groter dan 600 mm) en het zelfverdichtend vermogen, waardoor verdichten van vers gestort beton niet of nauwelijks meer nodig is. Het voorkomen van bleeding en ontmenging vergt de nodige aandacht en ook nabehandeling kan speciale aandacht vragen. Dit geeft al aan dat in termen van arbeidsinzet, arbeidsomstandigheden en kwaliteit waarschijnlijk aanzienlijke voordelen te behalen zijn. Met name het produktieproces op de bouwplaats (bekisten, transporteren, verwerken, afwerken en ontkisten) is hierbij interessant. HVB kan in prinCipe voor alle sterkteklassen van dit moment worden ingezet. Voor de produktie van gebouwen lijkt de toepassing in het middengebied (sterkteklasse B25/B35 en een uitvloeimaat>600 mm) hiervan erg relevant. Ten aanzien van de betontechnologische aspecten (mengselsamenstellingen) wordt momenteel veel studie verricht en is er op korte termijn uitzicht op volledig beheerste technologie. Dat betekent concreet dat vanaf dat moment HVB verkrijgbaar is in verschillende sterkteklassen en met verschillende consistenties. Er ligt een relatie tussen de begrippen Hoog-Vloeibaar-Beton (HVB) en HogeSterkte-Beton (HSB). In het veld van sterkteklassen en consistentie bestrijken zij deels gemeenschappelijke stukken. In het algemeen gaat wel op dat HSB niet hoog-vloeibaar hoeft te zijn en dat HVB niet van een hoge sterkteklasse hoeft te zijn. Zo vervult HVB een nuttige functie in gevallen, dat de betonsterkte niet bijzonder hoog hoeft te zijn, maar wel de vloeibaarheid, bijvoorbeeld in verband met de hoge dichtheid van wapeningsconstructies. Bij HSB staat de hoge toelaatbare drukbelasting voorop; bij HVB is dat de hoge mate van vloeibaarheid.

4

I'

CUCB


l Q)

.::;;: .....

Q)

( /)

NVB

HVB

................. ·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·. ..················ ·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·. ·:·:·:·: ..:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:· ·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.· :::::::::::::::::::::::::::::::::

.·.·.·.·.•.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·. ·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:· :-:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:· .·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.· ·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·: :-:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:· ·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·: ;..:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:· .·.· ..·.·..·.·.·.·.·.·.·..·.·.·.·.·.· ·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·: ·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:· ..·.·..·.·.·..·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.

rtrrrmrmm ·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.· ·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.· ·.·.·.· ·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.· ..

···· ·· ···········

·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·. ·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.· ~~~~ ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ ~~~~~~~ :-:·:·:·:-:-:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·: :::::::::::::::::::::::::::::::::.

::-:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·: ~:~:~: ~:~:~:~:~:~:~:~: ~:~: ~:~: ~:

:::::::::::::::::::::::::::::::::

:-:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:· .;..:-:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·: :-:-:-:..:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·: ·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:· ·.·.· ..·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·. :-:..:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·: ·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·:·: ::::::::::::::::::::::::::::::::::

:::::::::::::::::::::::::::::::::.

4/5

NVB HVB HSB NSB B65

= Nonnaai Vloeibaar Beton = Hoog Vloeibaar Beton =Hoge Sterkte Beton =Normale Sterkte Beton = sterkteklasse

Vetwerkbaarheid 4/5 = consistentiegebied

Positie

Hoor:vloeibaar Beton

HSB --1-

865

studiegebied

NSB

5

C UCB


3

LITERATUURSTUDIE

Het zoeken is erop gericht een actueel overzicht te verkrijgen van nationale en internationale infonnatie in artikelen, tijdschriften, boeken en dergelijke ten aanzien van HVB. Het zoeken naar infonnatie over HVB is speciaal gericht op toepassingen in de B&U-bouw en met name ten aanzien van uitvoeringsaspecten. Gericht zoeken naar infonnatie op basis van tennen als 'vloeibeton' of 'zelfverdichtend beton', al dan niet vertaald, levert weinig infonnatie op. Dat geeft al aan dat de specifieke infonnatie, zoals hiervoor omschreven, niet zo gemakkelijk beschikbaar komt. Daarom is er op een iets andere manier gezocht. Er is gekeken naar allerlei soorten 'bijzonder beton', zowel in de B&U-bouw als in de civiele sector. Dat levert aanzienlijk meer aangrijpingspunten op. De speurtocht naar Nederlandse infonnatie levert in eerste een verzameling documenten op, die met name handelt over hoge-sterkte-beton in diverse consistenties. Er dient binnen dit pakket een selectie plaats te vinden op het aspect 'hoge vloeibaarheid' (voor zover daar sprake van is). Het blijkt dat er zich binnen dit infonnatiepakket wel infonnatie bevindt die bruikbaar is met betrekking tot HVB, maar de conclusie moet luiden dat er ten aanzien van de verwerking van HVB op de bouwplaats weinig gestructureerde infonnatie voorhanden is. De wel beschikbare infonnatie is qua infonnatieinhoud beperkt tot enkele 'bekende' gevallen in Nederland.

De in het kader van deze studie verzamelde literatuur op dit gebied omvat het volgende: 1 Een literatuurlijst uit artikelen, tijdschriften en boeken, Nederlands. 2 Een verzameling knipsels uit onder meer Cement, Concrete, brochures, Cobouw, Bouwwereld, dagbladen, Bouwadviseur, SAOB-rapport. 3 Samenvattingen van 97 verschillende documenten (internationaal) die geselecteerd zijn op 'bijzonder beton';

In bijlage 6.1 is een overzicht opgenomen van de literatuur onder 1 en 2; de 97 verzamelde samenvattingen zijn (om praktische redenen) in een afzonderlijk verslag gebundeld. ·

6

CUCB


4

PROCESANALYSE

4.1

INLEIDING

Om een gedetailleerde analyse van het gietbouwproces op de bouwplaats te maken, is een schematechniek (IDEF) gebruikt, waarbij in een procesbeschrijving systematisch aan de orde komen: invoergegevens, uitvoergegevens, sturingsmechanismen en hulpmiddelen Daarmee wordt inzicht gegeven in de produktiemiddelen die bij een deelproces ingezet worden. Vanuit algemene procesbeschrijvingen van gietbouw zijn van enkele belangrijke bouwdelen (wanden, vloeren en tunnelbeuken) concrete procesanalyses vervaardigd. Dit is gebeurd op basis van projectinformatie van enkele uitgevoerde bouwwerken. Het eerste project is de produktie van een groot aantal woningcasco's, die zijn geproduceerd met verschillende werkmethoden: gietbouw wanden, bekistingsplaatvloeren en tunnelgietbouw.Het tweede project is een kantoorgebouw, waarbij met name is gekeken naar de vloeren en de gevelelementen (zie ook bijlage 6.2). In dit laatste project is vooral geanalyseerd welke consequenties het zou hebben indien de prefab gevelelementen zouden worden uitgevoerd in HVB (als dragende gevels). Informatie vanuit de genoemde projecten is gebruikt om de analyseschema's zo realistisch mogelijk te maken ten opzichte van de te verwachten werkelijkheid bij gebruik van HVB. De waarde van de analyseschema's ligt in de weergave van de inzet van produktiemiddelen per activiteit als onderdeel van het produktieproces. Op die manier kunnen de produktiemiddelen (materiaal, materieel en arbeid) aan nadere beschouwingen onderworpen worden. Van daaruit zijn de bestaande werkschema's (strokenplanningen) van de desbetreffende processen geanalyseerd op te verwachten wijzigingen indien HVB zou zijn toegepast. Daarmee ontstaat inzicht in de effecten van gebruik van HVB op de organisatie op de bouwplaats en de produktietijd (per cyclus).

In de navolgende paragrafen zijn de belangrijkste processchema's van de drie bouwdelen (vloeren, wanden, tunnelbeuken) opgenomen. Deze schema's vormen de basis voor een nadere kwantificering van de produktiemiddelen in geval dat HVB gebruikt zou worden. Daarmee ontstaat een inzicht in de effecten van HVB op het produktieproces (gietbouw) op de bouwplaats. Het blijkt dat de exacte kwantificering per produktiemiddel in zijn algemeenheid niet is aan te geven. De getrokken conclusies zijn dus ten aanzien van de inzet van produktiemiddelen ook voornamelijk kwalitatief van aard. De procesanalyse gebeurt op basis van een schematische techniek, waarvan het principe hierna staat afgebeeld.

7

C UCB

- - - - - - - B o u w e n met hoogvloeibaar b e t o n - - - - - - -

Bestekboek

8

Bestektekeningen

~Ir

Materiaal

MAKEN VAN EEN EINDWAND

Eindwand van beton

-..,

AO

Arbeid

Materieel

C UCB


4.2

9

PROCES 'MAKEN BETONVLOER'

Het proces 'Maken betonvloer' is opgedeeld in zeven verschillende deelprocessen (deelprocessen Bl tot en met B7) zoals afgebeeld in het boomschema hierna. Een deelproces kan weer bestaan uit weer een verzameling deelprocessen. Zo bestaat het deelproces B2 'Maatvoeren' uit vier afzonderlijke deelprocessen (2.1 tot en met 2.4). Elk proces en deelproces (op alle niveaus) is uitgebeeld door middel van een rechthoek met daarin de naam van het deelproces (bijvoorbeeld 'B-0: Betonvloer maken'.

80 BETONVLOER MAKEN

85 Storten 86 Verharden

I \~ 11\

11 \\

1.1 12

1.3

1.4

I/ \\

1.5

6.1

2.1

22

2.3

3.1

2.4

111~ 32

3.3

3.4

3.5

3.6

87 Ontkisten

62

C UCB


Bij elk deelproces is aangegeven welke produktiemiddelen nodig zijn voor het maken van de vloer (materiaal, materieel en arbeid) en met behulp van welke stuurinformatie het produktieproces gestuurd kan worden (bestek, tekeningen en dergelijke). Het resultaat van een dergelijk proces is een gerede vloer van beton. Door middel van onderstrepingen is aangegeven bij welke van de middelen in principe veranderingen naar voren komen bij gebruik van HVB. deze kwalitatieve benadering \Wat verandert er?') wordt verderop in dit rapport aangevuld met kwantitatieve effecten \Hoe lang duurt het?' en 'Hoeveel kost het?'). Deze detailling van het produktieproces schept de mogelijkheid om gedetailleerd per deelproces (of activiteit) aan te geven op welke wijze de veranderingen (van NVB naar HVB) hun effect hebben en op welke plaats in het produktieproces dat gebeurt.

Bouwterrein Wapenii"'Q B-0 VleChtdraad In te storten voorzieningen Beton

Bestek en bestektekeningen Werktekeningen Uitvoeringsplan

. BETON\h..OER ..MAKEN

~

Kraanmachinist Chauffa.grondverzet Multifunctionele arbeiders Mastvoerders VIec;flters Electricien LoOdgieter Verwarmingsmonteur Stortploeg

Kraan + kubel RijplatenElectra- wafer- en lichtvoorzieringen Steigers Valbeveiliging Grondverzetter Mous-systeem Waterpasinstrument Smetkoord Handgereedschap Bekistins Vleëhttang Trllpaald Rei/ Spaan Hosedrukreiniaer 'kiabber1

Betonvloer r

10

DUCB


Op de navolgende pagina's is het proces 'Betonvloer maken' verder gedecomponeerd in alle relevante deelprocessen. Het boomschema hiervoor geeft een overzicht van de gebruike coderingen en de structuur van de decompositie. Elk deelproces in de overzichten is volgens de processystematiek voorzien van invoer- en uitvoergegevens: • inkomende pijl van links: invoergegevens (materialen); • inkomende pijl van boven: documenten die het proces sturen (zoals een bestek); • inkomende pijlen van onderen: hulpmiddelen zoals materieel en arbeid; • uitgaande pijl van rechts: resultaat van het (deel)proces, bijvoorbeeld een betonvloer. Bij elk produktieproces zijn deze gegevens zo concreet mogelijk benoemd en onderstreept in die gevallen dat er een verandering optreedt indien HVB wordt toepast in plaats van NVB. Ter afsluiting van de weergaven van het produktieproces wordt steeds een werkschema (in de vonn van een strokenschema) gepresenteerd van het desbetreffende deelproces. Daarin staat uitgedrukt hoeveel tijd elk deelproces in beslag neemt en hoe de produktiecyclus in elkaar zit.

11

cc::

nCJ

Voorbereid - bouwtenmen werkplek

Terrelr1!lan

1

Arboi>lan

81

BOUIN VOORBEREIDEN

-~

BOUWTERREIN EN WERKPLEK Kraan

..B!I2!J1a

U~gezelle

-I

t

Steiger. V alleYellging Grondverzeiler

ifektra> weter·. en chlvoorzlenlngen

Kraanmachinist Chauftew grondverzetter

2 Arbeider.

bekisting

Maalbeheerslngsplan [ Uilzetplan Bestektekeningen

82

MAATVOEREN BEKISTING Moua-ty&teem WaiMpa.lnatrument Smetkoord

2 Maatvoerder.

1

Beklsllngsplan Bestektekeningen

Gepositioneerde en gefixeerde beklsmg

Werlltekeningen 3

BEKISTEN VLOER Kraan Handgereedschap Bekistingsonder-

.!W!n

Kraanmachinist

2 Arbeidera Wapetlinpen

Wl re alorten -· · voorzieningen

Wapeningatekeningen Werktekeningen Elektratekeningen ed.

m

Aangebrachte wapeningakonstruktie mei In Ie llorten voorzieningen

0

1::

~:::J 3

~

=r 0

Vertlarde betonvloer

Kraan

Vlechtlang

§ ~

Handgereed-

schap 2V1echlers tteklnaens loodgieter. Verwarmingsinoot Betonmortel

Bestek

VERHAROEN BETON Kraanmachinist 4 arbeoder. I stortploeg

I VOorzieningen II>V verhärdlïîîï

C'

Werlllekenlngen

In-eli beu.

tsct

ONTKISTEN BEKISTING

I

vlolf

t....

C"

g :::J

Kraan Handgereedschap 2Arbeider.

Hogedrukreiniger Kraanmachinist

2 Arbeidera

.... N

c n m

c

Terreinplan Situatietekening

aanvoerwegen

r

1.1 Bouwterrein

~

MAKEN AANVOERWEG A '

Kraan Grondverzelmachine Rijplaten Kraanmachinist Chauffeur 2 Arbeiders

Terreinplan Situatietekening

1-

,...

- Bouwterrein met opstelplaatsen

1.2

MAKEN y OPSTELPLAATS Kraan Grondverzetmachine Rijplaten Kraanmachinist Chauffeur 2 Arbeiders

Terreinplan 1.3 ~

1 ~

Bouwterrein met elektra-, wateren lichtvoorzieningen OJ

AANBRENGEN ELEKTRA, WATEREN LICHT

Terreinplan ARBO-plan

~

Werkplek met ladders

(1)

~ en bouwliften

::::J

1

3 (1)

-

AR~o

~l!lli;iilkii~S~ Handgereedschap ~-en licht voorzieningen 2 Arbeiders

0

c

l ... 1.5

Ladders BouwtiJten

2 Arbeiders

AANBRENGEN STEIGERS, VALBEVEILIGING

I

Kraan Stelgers valbeveillng Handgereedschap

~

0 0

Voorbereid bouwterrein en werkplek

..

co < ö (1)

e=

SI) SI)

...

0'

~

0 ::::J

Kraanmachinist 3 Arbeiders

.... (")

·-

..

IJ

c:

nCJ

Voorbereid 2 1 bouwterrein en 1 · I werkplek

r--

Maatbeheersingsplan Uitzetplan Bestektekeningen

1I

1

OPLOOEN PEILMAAT

Mous-systeem of Waterpasinstrument

2 Maatvoerders

2.

.

Opgelode peilmaat Referentiepunten Maatbeheersingsplan ,- bekisting Uitzetplan Bestektekening

UITZETTEN REFERENTIEPUNTEN Waterpasinstrument +Baak Polllood

'1.

r- bekisting

Maatbeheerslngsplan Uitzetplan Bestektekening

m

2.3 [.

UITZETTEN ~• REFERENTIELIJN

Maatbeheerslngsplan Uitzetplan Bestektekeningel

~

4 2 Maatvoerders

.

Smetkoord

2 Maatvoerders

2.4

HOoGTE BEPALEN BEKISTING Meetband Potlood

Gemaatvoerde bekistln~

0

c:

~

:;:,

3

Q)

:T 0

c8< 0

Q)

.,~ C" CD

2 Maatvoerders

ö

:;:,

.... ~

c

c:

n

m

Bestektekeningen Bekistingstekenigen _ Op maat gemaakte bekls~derdelen

Gemaalvoerde

!?!!!!!~ --

OP LENGTE MAKEN BEKISTINGS· ONDERDELEN

Aangebrachte hoofdliggers Bestektek~gen

Beklstlngslekenlng

Handgereedsctoap

m

AANBRENGEN DWARSLIGGERS

2 Atbeldena

(J)

3

Bestektekeningen Bekistingatekening

Stemoela Handgereedschap

2 Atbelders

§ :I

Dwarslaoen 2 Meldera

0

Aangebrachte beklallngaplalen

~ ~

Bekistingspiaten HandgereedSChap

0 0

AFPLAKKEN NADEN Gepositioneerde en Q!!\X..!!!1e beklating

2 Melders

Handgereed!ichap

co < 0(J)

c: SI)

...

SI)

C"

Plakband 1 Afbelder

Bekistingspiaten Handgereedschap

~

:I

2Aibelden

... Cll

c

c:

n

DJ

Bestektekeningen Bekistlngstekeningen,_ ~3.,1"",&,1

Bekisting t.o.v. x-as gepositioneerd

_ _ _.....,

Gemaatvoer•

Bestektekeningen Beklstlngstekeninge'!_ Bekisting t.o.v. y-as gepositioneerd

be~llng _." I"POSITIONEREN ~

T.O.V. X-AS

•-

3.2 Bestektekeningen

•• Kraanmachlost 2 Arbeiders Kraanmachinist 2 Arbeiders

Kraan handgereedschap Vloerbelllstlnq Kraanmachinist 2 Arbeiders

L.o.

...

AFDEKKEN VAN NADEN

1

~r-~------ ~

11

Afdekplaatjes Handgereedschap

Bestekteknlngen Beklstlngstekenlngen

.5

MAKEN

~:~~~~~;::~~:~stlng

RANDBEKISTING A. '

Randbekisting Handgereedschap 1 Arbeider 2 Arbeiders

......

c

c

n

DJ

Aangebrachte .- ondemet

Wapeningstekenlog

. _. J

Geheel 4.1 gepositioneerde en gefixeerde t?ekJ!!ln_g_,. AANBRENGEN

Wapeningatekening

-

Geplaatste supporten

o_N_o_E_R_N_E_T__.-L 4 .2 [ Vlechttang

.~

..

PLAATSEN SUPPORTEN

Wapeningsnelt

2 Vlechters

Vlechttang

l

Supporten1 Vlechter In te storten voorzieningen

r•

4 .3

Werktekeningen voor elektra verwarming water ed.

r-

Wapeningatekening

AANBRENGEN VOORZIENINGEN 1-1

Vlechttang Handgereedschap Elektricien Loodgieter Verwarmingsmonteur

Aangebrachte voorzieningen

...

DJ

Aangebrachte - korven, haarspelden ed.

0

c::

==

(I)

:::J

4.4

AANBRENGEN SPARINGEN

Wapeningsteken lng 1·-

Vlechttang L~ Handgereedschap -~ Sparlngselementen

Aangebrachte wapenlngskonstruktle met In te storten

4.5

AANBRENGEN BOVENNET

vo~enlni,en

3 !.

=r

0 0

(Q

s..

0

(I)

s=

m ... er

1 Vlechter

Vlechttang

~ :::J

Wapeningsnetten.2 Vlechters

.....

.......

[]

c Stortplan Aangebrachte wapenlngskonstruktle met In te storten

voorzlen.!l_g~n

AANVOEREN BETON BOVEN BEKISTING

n m

- Aangevoerde

1

Kraan

Stortplan

.- betonmortel

5.2

•IJ

'Rlber Kraanmachinist

2Arbe1ders

STORTEN BETON IN BEKISTING Kraan

~ tStiliiDWiUibilli§S 2 Arbeiders

Stortplan Bestek

1-

~ beton

5.3 1 ~

TRILLEN BETON

Bestek

5.4

LIJ Trilnaald

AFWERKEN BETON· OPPERVLAK

m

0

§ CD

::J

3

~

1 Arbeider Rel/ Spaan

:T 0 0

cc

s.

EXTRA ACTIVITEIT Iransportplan Terreinplan

Gestort en nabehandeld betonmortel

0 CD

1 Arbeider

c;:

m ., C"

Water

J

SCHOON MAKEN BETONMIXERS, REil SPAAN, KLEDING

~ ::J

Hogedrukreiniger Chauffeur betonmixer Arbeiders

... Git

c

c

n

llJ

Bestek


6.1 Nabehandelde betonvloer

AANBRENGEN VOORZIENINGEN Kraan Voorzieningen tbv.

yerwarminq

Bestek

m Verhard betonelement

•

0

i 3

~

::T


0 0

cc

<

0
~

:J

.... CD

cc

naJ

Verwijderde .-- stempels en liggers

Bestek

Verharde betonvloer -•

7.1 VERWIJDEREN STEMPELS EN LIGGERS ~mWIUil§

I

Bestek r-

J1117.2

N VERWIJDERE

t;jgg~-1:11

dwarsliggers

2Arbeiders

:r:EKISTINGSPLATEN ' '

BeklstinQsplaten

Verwijderde bekistingspiaten

11] 7.~ERWIJDEREN Bestek

SPIJKERS UIT BEKISTING

,..--

'1

tiJ

2 Arbeiders

Hamer

0

c

Bestek r-

7.4

(I)

::J

3

1

SCHOON MAKEN BEKISTING

Bekistingaplan

hogedrukreiniger

~ :T 0 0

1-

14 4

1 Arbeider

=:

ycmtstsl\lt:

bekisting

. ~

Verwijderde

7.5

I

BUNDELEN BEKISTINGS· i ONDERDELEN I

In-situ beton_yt~

~ 0

(I)

ET

~ ....

C"

1 Arbeider

Stempelkist Kraan

g ::J


N 0

C UCB


Werkschema voor het 'Maken betonvloer' Bovenaan: globaal. Onderaan: gedetailleerd.

8:00

7:00

9:00

I '

VLOERMAKEN 1 lJdzetten

I

2 Beidsten

!

I

3 Wapenen

!

I

I

i

~

I

'

-~~

9:00

10:00

I

i

I

I

I !

i

!22 positioneren lo.v. y-as

I I

!

I

I

Î

i i

!

!32 supporten aanbrengen

I

i

I

i

!4.1 beton aanvoeren

I

:

!4 2 beton storten

I

I

!4.3 IrtJen

!

i

beton

!4.4 afwerken betonoppefVIak

I

I I

16.1 zakken bekisting

i

62 belUsting venijden

:6.3 beldsting ~ l s .4 sdloon maken beldsting 16.5 betdstingsoie aanbrengen

11

:

~~-

i

i

J

14:00

15:00

16:00

:

I

~

I

!

!

---

11!!!:9

1!!111!1!_

!'

· ~-· - ; ~--.

~-·]

I

-=a

I

I

~

I I

' i

i

;

~ ~ i

'

i

I

I

;

in i

.

-·,

~--,

i

-Ei~

I

;

e!_

i

; 5.1 voorziermgen lbv vemarämg

~~

I

I

!

/ 3.5 bovennet aanbrengen

J

~

i

I

13.4 sparingen aanbrengen

i

I

13.3 in te Slorten voorzieningen aanbr.

i 52 \'elharden beton

EZ

i

!3.1 ondernet aanbrengen

'

I

I

'a

I

! 2.6 randbekisting maken

!

i I

•

I

I !

I

I I

13~0

Ha

i

i2.4 afdekken van naden

I I

i

I

la.

i

positioneren lo.v. z-as

i

16·00 :

I

12:00

I

~

12.1 positioneren lo.v. x-as

!

;

r-

11

:

i2.3

11 :00

'

: 1 .4 hoogte bepalen

15·00

i

I

I

r-

I

i

i 1.3 referentleijn tmetten

14:00

!

J

8:00

I

1

!

7:00 I

I

I

I

6 Ontkisten

l 1 2 referentiepooten uitzetten

13:00

I

!

:

11.1 opladen peimaat

12:00

~

i !

4 Storten beton S Verharden

..

11:00

l

I""

!

1

10:00

I

• """

!

' ' '

2 1

C UCB


4.3

22

PROCES 'MAKEN BETONWAND'

(zie ook de toelichting onder 4.2) Het proces 'Maken betonwand' is opgedeeld in acht verschillende deelprocessen, uitgebeeld in acht rechthoeken in het schema. Bij elk deelproces is aangegeven welke produktiemiddelen nodig zijn voor het maken van de wand (materiaal, materieel en arbeid) en met behulp van welke stuurinformatie het produktieproces gestuurd kan worden (bestek, tekeningen en dergelijke). Het resultaat van een dergelijk proces is een gerede wand van beton. Door middel van onderstrepingen is aangegeven bij welke van de middelen in principe veranderingen naar voren komen bij gebruik van HVB.

AO BETONWAND

MAKEN

7"\

A4 Wapenen

A1 Vootbere.den

1.4 1.5

2.1

A6 Storten A7 Vernarden

AS Ontf
.!J,\. ./.i,\, I\!.!.! \~

//1\\

1.1 12 1.3

AS Bekisten

22 2.3

3.1

2.4

I I \\

2.5

5.1 5.2

///1~ 32

3.3

3.4

3.5

3.6

5.3 5.4

·· "

5.5

Beslek en büteldekenlngen Wetldekeningen

.f!l!!lwlll.

BoUWierrein Wai>MinA Vle<:lltdraad in te storten voorzierWlgerl

-

~

BETONWANO

Kraanmachinist Chauffeur Grondverzetter

Multifunctionele arbeidera

Maatvoerders Vleçht...

Elektricien loodgieter Verwarmlngsmonte~W

Stortploeg

Uitvoeringsplan

Betonwand

MAKEN

Kraan + kubel BetonpompGrondverzetter Vrachtwagen ~platen

l!ectra· 1 en i

~chtvoorzlenongen

(Hang)sleigers Waterpasinstrument Theodoliet Mous-systeem Smetkoord (Baco)sleutel Koevoet Timmermanswaterpas

~ Handgereedsdlap Hogedrukreininger

'Kfa66ei' Trinaald

Rei/Spun

c

c: n CJ

Voorbereid bow.1erreln en werkplek


Bouw· lleneln

A1

Uhgezette MaalbeheeBingsplan 1 bekisting Uitzeiplan Beslek1ekenklgen

I

~~V~O~O:::-:R:::-:B:-:E"'=R:o=E"l':ID:o:E"":'N:"Ii BOUWTERREIN EN WERKPLEK

P\1.

MAATVOEREN BEKISTING Walerpas-

lns1rumen1 Kraanmachinist Chauftew Grondverzet lArbeiders

tlJ

Theodolel Mous-systeem Smelka«d

c:::

~

:I

2 Maalvoerdena

~

0

Gepositioneerde en getlxeetde beklating

Kraanmachinist 2Arbeldena

Wapenln!l en 1n te storten voorzieningen

3

Kraan Vechttq Handgereed

s. :I" 0 0

IIChap

ca

2 \llechlena Loodgieter Eleetieelen Verwarmingamol

Beslek

Kraan+

c=

"'kuuier-

leur

Plakband

< 0Cl)


Beton ..

or-

ln-lllu

po y

betonpomp Trilnaald

beton 1 wand

I

""RRjjëdruk..LCi!Wl Kraanmachinist 2 Arbeiders• slor1ploeg

m ...

C"

~

:I Kraan 2 Arbeldena Beklaltngsolle ·

lkogec*ukre!!krer rabber" Kr88nmaehnlsl

2Melds(!

~

w

.

· ~,

c

c na:J

Bouwterrein -

- -IJII

.1

r

Terreinplan Situatletekening Bestek

MAKEN AANVOERWEG

Bouwterrein met aanvoerwegen

r-

Bouwterrein met opstelplaatsen


1-1 1.~

4

r

. MAKEN OPSTELPLAATS A

Rll~laten

Kiaao Grondverzette 1 Chauffeur 1 Kraanmachinist 2Meiders

T errelnplan

Bouwterrein met elektra-, licht-, en watervoorzieningen

1.3 t.

1 .

AANLEGGEN ELEKTRA, WATER EN VERLICHTING A

1-

A

~~~~~~~iUii~rl Water- en lichtvoorzieningen

2 Melders


1.4

Werkplek met ladders .-- en bouwliften

+

i<~~ AANBRENGEN 4

LADDERS, BOUWLIFTEN Ladders Bouwtilten

2 Arbeiders

1

1.5

11

BeklsUngstekenlng ARBO-plan

l

AANBRENGEN STEIGERS ValbeveUiging Kraan (Baco )sleutel (Hang )steigers Kraanmachinist 3 Melders waarvan 1 op hangsteiger en 2 op werkvloer


.,..

c

c

n

CJ


Referentlepunten beklstklg Maatbeheerslngspian Uitzetplan Bestektekening

2 maatvoerders


Meetband Theodoliet of Moussysteem 2 Maatvoerders

Referentielijn bekisting

~ ~

3

~


Meetband Smetkoord

2 Maatvoerders

m

0

Gemastvoerde . spunten positlonenng

=r

0 0

Maatvoerlng&punten voor bekisting

--

Meetlat Boor of sleutel . MarkeringspiaatJe

...

~ 0

~.

0"

m .,

0"

~ 0

1 Arbeider

~

2 Maatvoerders

N UI

c

c

n

DJ

M•atvoemgspwllen -;.3·;J.'.:IZ;..._ _ _ __

voor beklating

1

POSITIONEREN T.O.V. X-AS

'

Kraan Walkie·llllkle Koevoet BeklsUnq Kraanmachinist 2 AlbeldenJ

Bestek

M aatvoerlngaplan

POSITIONEREN T.O.V. Y-AS Kraan Walkie-talkie Koevoet

Bestek Maatvoeringsplan

BeklsUngt.o.v. z-as gepO&Itioneerd

BeklsU~ekeBngen

POSITIONEREN T.O.V Z-AS

DJ

0

c:

a,~Jiqg

Kraanmachinist 2Arbeldera

EXTRA ACTIVITEIT

BekJsHngto.v. y·as gapoaJUoneerd

Bekistingatekeningen

:E ~ 3

Kraan WalkJe-Talkie Koevoet BeklsUnq Kraanmachlnlst 2Arbeidera

~

:::T 0 0

waterpas

(Q

Bestektekeningen Beklstlngstekenlngen

~-J

NADEN AFDICHTEN

Handgereedschap

Beklate llelwllnd

2Arbelders

-·--·---··

(Baco)sleutel

s..

0

(I)

ëT

m ..,

2Arbelders

C"

~ :::::1

2ArbeldenJ

1 Albekier

N G)

c

c:

n

Dl

Wapenlngstekening

Aangebrachte . wapeningsnet

4.1 Bekiste

ae~~~

J

Wapening&nettep

~

AANBRENGEN WAPENINGSNET

Vlechttang

~Vlechters

In te storten voouleningen

[

4.2

Werktekeningen Elektra, Loodgieter, Water, Aangebrachte r Verwarming voorzieningen

PLAATSEN IN TE STORTEN VOORZIENINGEN

Wapenlngstekenlng

-

Handgereedschap Electricien Loodgieter Verwarmingsmonteur

Haarsoelden "korven, ed ' -

4.3

~:

AANBRENGEN WAP. KORVEN/ HAARSPELDEN ED. Vlechttang Handgereedschap

1 Vlechter

Aangebrachte wapenlngskonstruldle met in te storten VOO~~

c

Aangebrachte wapeningkonstruktie "~.1~~':':""1'~~~-. met i1 te storten • VERWIJDEREN vooaleningen VUIL UIT ·-- -~

A '

Hogedrukreiniger

L..

Dl

r..

Bestek Maatvoeringsplan Bekistingatekening

POSITIONEREN ~ 1 T.O.V X-AS

Bekisting t.o.v. y-as , gepositioneerd Bekisting t.o.v. z-as gepositioneerd

5.3 A '

1 Arbeider

n

Bestek Bekisting t.o.v. x-as Maatvoeringsplan r gepositioneerd Bekistingtekeningen

1-

rl~r=B~EK-1-.ST....,I...."NG _ _ 1-4 5.2

Water

c:

Schoon gemaakte - bekistingskonstruktle

Bestek

Kraan Walkie-talkie Koevoet

L.

POSITIONEREN T.O.V. Y-AS

.Be!islina

Bestek Maatvoeringsplan Beklstlngstekening Geposltioneerde 5.5 r.. en gefixeerde SLUITWAND bekisting


EXTRA ACTNITEIT Bestektekeningen Bekistingstekenlngen

NADEN AFDICHTEN

.... J

' ' Handgereedschap 1 Arbeider

..

Kraanmachinist 2Arbeiders

FIXEREN AAN STELWAND

A


A

(Baco)sleutel _Centerlnqen_

1 Arbeider

...

c

c

n

OJ

Stortplan Gepositionee en gefixeerde bekisting

betonmortel

6.1

-· ~

....

AANVOEREN BETON BOVEN BEKISTING

Gestorte

Sto!:!flan 1-

Kraan + Kubel of Betonpomp Betonmortel -

6.2 -~

Kraan+ Kraanmachinist 2Árbe1ders

Sto!:!flan

STORTEN BETON

Tuber 'Oi"Beiönpom p

0

c:: .3 ,

t'lflit,ü~~, 6/ '

I

/~ l;~~

~ ~

Kraanmachinist

2Arbe1ders

EXTRA ACTIVITEIT Transportplan ARBO-plan

m Gestorteng etrld betonmortel

--..

:E

eb

::::J

3

eb

::r 0 0

-

Trilnaald

1 Arbeider

co < 0 eb 0: ~ .... er eb

ö::::J

SCHOON MAKEN BETONMIXER, REl/ SPAAN. KLEDING

w....

Jj

Hogedrukreiniger

Chauffereur betonmixer Arbeidera 1\)

CD

. -..,

c

c

n

OJ

Bestek Gestorten getrHd betonmortel


r7.;,;.1rl*-~::o=-=--AAI\IRRFNGEN

I

I

Bestek

m

0

§ Cl)

:J

3

Kraan Voorzieningen tbv. verwarming Kraanmachinist 2 Arbeiders

~ ::T

0 0

cc

< 0Cl)

c;:

m ~

~

:J

Co)

0

c nCJ

c

BeklsUngslekenlng

Verhard

Geheide bekisting

bet"'l!!!m!!!! I 1\Ut"t"t:LINGEN

I i

l.. .1r

Beklsllngslekenlng (Baco )sleutel

Centerinsen

~:=eaen

I

1 Arbeider

I

1 1

[

Beklstingsleker*lg

·~~I

VERWIJDEREN

Ver..tjderde c:ooua.en en

OJ

0

aparilgen

i

(I)

Batek

::::J

3

a ;:T

0 0


1 Arbeider

,,

- - - ...

co < IN-SITU BETON

WAND

0

(I)

a=

~ .....

C"

~ ::::J

Co)

.....

·~

CUCB


Werkschema voor het 'Maken betonwand' Bovenaan: globaal. Onderaan: gedetailleerd•

.

WANDMAKEN

...

l

1 Uitzetten

!.

2 Belelsten stelwand 3 Waoenen 4 Beidsten sluitwand 5 Storten beton

!

6 Verharden ~··.""'

7 Ontkisten 8:00

7:00

9:00

10:00

P'"'

1.1 opladen peilmaat 12 bepalen referentie punten

1.4 bepalen positioneringspunten

11:00

12:00

13:00

P'"'

:

'

•m

1.3 uitzetten referentie lijnen

·········-··

'

'

111

....

14:00

16:00

:

'

;

15:00

''

''' ~

1.5 hoogte bepalen 22 positioneren t.o.v. x-as

I

2.3 positioneren t.o.v. y-as

:P !

2.4 positioneren t.o.v. z-as 2.5 te lood stellen

la

2.6 stelwand fixeren 2.7 sparing en kopschot aanbrengen

'

; :

I!

:

i

m

i

lli

!

3.1 wapeningsnet aanbrengen 32 In te storten voorzieningen aanbr. 3.3 wapenlngskorven. haarspelden, ed..

fl~.

Hl

4.1 wil uit bekisting verwijderen

42 positioneren t.o.v. x-as

IJ

I

i

4.3 positioneren t.o.v. y-as

!

4.4 positioneren t.o.v. z-as

I;

m

4.5 sluitwandfixere

i

li!J

1!!1

I

5.1 beton aanvoeren

:

I

52 beton storten 5.3 !rillen beton 6.1 voorzieringen tbv verharding

I I

62vemarden

!

-

~····-. ~·

I

p,~~~T-~

...:1__

·~·-·-.

:

.

··;

!

I

~

7.1 schoren en koppeingen lossen

I

7 2 bekisting helen en lossen

I I

tt i

7.3 bekisting weghijsen

'1!1

111

7.4 conus en centeringen verwijderen 7.5 bekisting schoonmaken . 7.6 bekistingsolie eenbrengen

!l::!!!f

fi

;

a'

I

&I

~

_.____ .. __..L-IL_ I

---

..

--

-

-·

32

C UCB


4.4

33

PROCES 'MAKEN TUNNELSEGMENT'

(zie ook de toelichting onder 4.1) Het proces 'Maken tunnelsegment' is opgedeeld in zeven verschillende deelprocessen, uitgebeeld in zeven rechthoeken in het schema. Bij elk deelproces is aangegeven welke produktiemiddelen nodig zijn voor het maken van het tunnelsegment (materiaal, materieel en arbeid) en met behulp van welke stuurinformatie het produktieproces gestuurd kan worden (bestek, tekeningen en dergelijke). Het resultaat van een dergelijk proces is een tunnelsegment van beton. Door middel van onderstrepingen is aangegeven bij welke van de middelen in principe veranderingen naar voren komen bij gebruik van HVB. CO BETONNEN TUNNELSEGMENT MAKEN

7~ ./.1 \\\. ./! )\.( \/l! ~~ C4 Wapenen

//1\\

1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

CS Storten CS Vernarden

6.1

2.1

22 2.3 2.4

;1/1\ 32

62

2.5 Bestek en bestektekeningen Werktekeningen

~ ~kiNl...,(.i

3.1

C7 Ontkisten

3.3 3.4

3.5

Bouwterrein WaoerWIQ 1/tecntdraad

C-0

1

Uitvoeringsplan

Intestorten voorzlerW\gen Bet~

BETONNEN 1 TUNNELSEGMENT MAKEN

Kraanmadlinist

Chauffeur grondverzetter Multifunclionele

lllbeiders maatvoerdes VI~

Elec1Jiclen Loodgieter Verwanningsmonteur

~

Kraan+~

~

Elektra- 1 water-, en Üchtvooemenngen (Hang)steigera Valleveilging Grondverzetter Mous-systeem Waterpasinstrument

Theodolet SmetkOOtd

~

Handgereedschap Vlechtlang

Trilnaald Rei/Spaan

Verwaqpm IsolatiekapPen

AldêkZetl

HggcJtu!srfiiiesr

"Kntbbef"

Betonnen tunnelsegment

c

c:

n DJ


Bouw-

_.!!!!!!! Kraan Grondverzetter Rllplalen (Hang)Siei{îers Eleckn· wateren lichtvoorzieningen

Kraanmachinist Chauffeur gr~el lArbeiders

GeposiUoneerde en gefixeerde tunnelbeklsUng

Waterpaalnstrumenl TheodoRel Moussysteem Smetkoord

Aangebrachte wapenlngskonslrukUe ·- melln te storten voorzieningen

o::J

Kraan Bekisting

0 Kraan Vlechttang Handgereed -schap

2 Maatvoerders

Plakband ··

Kraanmachtnsl 4 Arbeidera 2

Waoenln11 en In te atorien voorzieningen

-

Verharde betonkonatrukUe

c:

~ ·

(I)

::I

3

a

\Oecbtem

::r

0

Electricien Loodgieter Verwarmlngsmo leur

c8< Kraanmachinist 1Art>ëideriii-

stortplOeg

2 arbeiders

Krean ~~dnJkretc'qer ber"

PeiO!Jm(){!e!

0 (I) ëT

m ..,

s CT

Kraanmachinist i Meldert

::I

c naJ

c:

Bouwterrein

u

....

Bouwterrein met r a anvoerwegen


' Terreinplan Situatletekening Bestek

MAKEN AANVOERWEG

' Rijplaten Kraan Grondverzetter 1 Chauffeur 1 Kraanmachnist 2 Arbeiders

Bouwterrein met opstelplaatsen

I'-

4

1~

r

MAKEN 1OPSTELPLAATS ~

RIJeraten Lil kraan Grondverzetter 1 Chauffeur 1 Kraanmachinist 2 Arbeiders

Terreinplan

Bouwterrein met elektra-, Hcht-, en watervoorzieningen ·•.·.

r

.3

AANLEGGEN ELEKTRA, WATEREN VERLICHTING j

1-

j

l;lii:il;!,ilkiJiilcn Water- en lichtvoorzieningen

2 Arbeiders

Terreinplan ARBO-plan 1..,.

4

.4

r

Werkplek met ladders en bouwliften OJ 0

c

r

AANBRENGEN LADDERS, BOUWLIFTEN Ladders Bouwliften

2 Arbeiders

~
Bekistingatekening ARBO-plan

1

.5

l

AANBRENGEN STEIGERS Valbeveiliging Kraan (Baco)sleutel (Hang)steigers


_ _ _ .,..

3

...

'=r

0

c8<

0
...

...

CT

Kraanmachinist 3 Arbeiders waarvan 1 op hangsteiger en 2 op werkvloer

0

::l

·""·

c

c: n


DJ

--·

_ Referentielijn bekisting 10011

2 maatvoerders

Meetband TheodoHet of Moussysteem

2 Maatvoerders

L•

2.3


UITZETTEN REFERENTIELIJN I...

,.. Meetband Smetkoord

2.4

• POSITIONERINGS

1

'-'l~""liP~U;;;;.;;.;;N.oT.-E..,N...__.. ~

2 Maatvoerders

BEPALEN

r--

Gemaalvoerde posltlonerlngspunten

Maatbeheerslngsplan

~=~'::~ering

p.2..5 - . . . - - - - - - .

BEPALEN Meetlat Boor of sleutel

.,

HOOGTE

CD

0

Maatvoeringspunten voor bekisting ---•

Markerlngsplaa~e

c:

~

:J

3

~ :T

1 Arbeider

Waterpasinstrument

2 Maatvoerders

0 0 <0

< 0Cl) ëT

m ..,

o-

~

:J

Maatvoeringspuntenvoor bekisting

Bestek Maatvoeringsplan Beklstingstekeningen

r

3.1f.

Kraan Walkie-talkie Koevoet

c: n

Bestek 1 Maatvoeringsplan Bekistingstekeningen

POSITIONEREN • TOV X-AS r·-

~

c

_ Bekisting t.o.v. x-as gepositioneerd

.,..

32 ·

4

POSITIONEREN TOV y -AS

_BekJsllruL Kraanmachinist 3Arbeiders

~

Bestek Bekisting t.o.v. z-as Maatvoeringsplan r- gepositioneerd Bekistingstekenigen

1-

:"4 3.3 t Kraan Walkte-talkie Koevoet

Be~nR_ Kraanmachinist 3Arbeiders

DJ

Bekisting t.o.v. y-as gepositioneerd

4

POSITIONEREN TOV Z-AS

1

1~-r-~-r-=~-~7-e--ta-lk_le_..

L-r-

Koevoet B.elchrtlno

Bestek Maatvoerfngsplarr- Bekistlng die te lood Is Bekistingstekenirg gesteld

3.4

•

TE LOOD STELLEN BEKISTING

·-

3.5,

t'l Kraanmachinist 3Arbeiders

~

Tlmmermans· waterpas

Bestek Maatvoeringsplan Bekistingatekening

FIXEREN BEKISTING

EXTRA ACTIVITEIT 2 Arbeiders Besteldekhingen Beklstingstekenlngen

(Baco)sleutel Centerilgen

2Arbeidenl

~

NADEN AFDICHTEN

' Plakband _

Handgereedschap

1 Arbeider

Bekiste tmnelbeklsting

...

c

c::

nto

Aangebracht ~

Wapeningstekenlog

,. wapeningsnet

4.1 Bekiste stelwand

-.••

WapenlnJl&p~nen.

AANBRENGEN 1WAPENINGSNET ~

Vlechttang

_;

Werktekeningen Elektra, Loodgieter, Water, r- Aangebrachte Verwarming voorzieningen

42

PLAATSEN IN TE STORTEN VOORZIENINGEN

~ Vlechte~

In te storten voOfzleningen

§

Wapeningstekenlog 1-

4.3

A

-

ro

0

Handgereedschap Electricien Loodgieter Verwarmingsmonteur

:

AANBRENGEN WAP. KORVEN/ HAARSPELDEN ED. Vlechttang Handgereedschap

CD :I

Aangebrachte wapeningakonstruktie met In te storten _ï_OQfZienlng~i-

3

a

:I" 0 0

co

s. c= m

0 CD

0"

Haarspeldel' korven, ed ·-

~ :I 1 Vlechter

c c

n

m

Aangebrac:hl . ondemet

Wapenhgatekenlng

r------

Geheel 4 _1. gepositioneerde en gellxeer!~~~!19 • AANBRENGEN

~

Wa~:~ennqsnetten

I

ONDERNET

1

Vlechttang

··

J 2

.: 1

2 Vlechters

I

Wapenlngstekenlng

PLAATSEN SUPPORTEN

f f I I

Vlechttang

[

1

Geplaatste eupp011en

43

Werktekeningen voor elektra


CD

VeiWarming water ed

;-·.,.,._ _ __ . AANBRENGEN f VOORZIENINGEN

0 speningstekenlog

c

:eCD

Aangebrachte korven, haarspelden ed.

::I

3 Wapeningatekening

Suppor1en· ··

1 Vlechter In Ie storten voorzieningen

Vlechttang Handgereedschap Elekttielen Loodgleler Verwarmlngsmonle..

5 Vlechttang Handgereedschap

AANBRENGEN BOVENNET

Sparlngselemente1

Aangebrachte wapenlngskCifiS!Nt.. met in te at011en

!~~~Jen

~

'::T 0 0

(Q

s..

0

CD

c=

0) 0)

1 Vlechter

~

Vlechttang

C'

~

WapenlnQSiletten-

::I 2 Vlechtera

Co)

co

c

-

Stortplan Aangebrachte wapenlngskonstn.Jktle met In te storten

voorzler)!ng~n

c:

Aangevoerde

n

OJ

J

.,.5...,1~~":":":

11

AANVOEREN BETON BOVEN _ BEKISTING _

1 i

i

Kraan

•

'Riber Kraanmachinist 2ArbeJders

Stortplan

-

betonmortel

5.2

STORTEN BETON IN BEKISTING Kraan

!iiC. IS~iiiiiiiDIUiblllliil 2 Arbeiders

Stortplag Bestek

1-

.- beton

5.3

TRILLEN BETON

~ ~

Bestek 1-

5.4

L. Trilnaald

AFWERKEN BETONOPPERVLAK

Gestort en nabehandeld betonmortE

tD

0

§ (!)

::J

3

1 Arbeider Rel/ Spaan

EXTRA ACTIVITEIT Transportplan Terreinplan

~

:T 0 0

(0

1 Arbeider

< 0(!) ë=

m .,

Water

J

SCHOON MAKEN BETONMIXERS, REl/ SPAAN, KLEDING

C"

~ ::J

Hogedrukreiniger Chauffeur betonmixer Arbeiders

ol:lo 0

c

c n

CJ

Bestek


6.1 Na behandelde betonvloer

J

AANBRENGEN VOORZIENINGEN Kraan Voorzieningen tbv.

veiWaUDirul Kraanmachinist 2Arbelders

Bestek

m

Verhard betonelement

•

0

c:

~
3 (b

::::r

0 0

co < 0(b

c= I» ..,I» er

~

:::J

~

....

. .._,.

c

c n

CJ

Beatek

Verwijderde voorzet- en afdekschonen Geloste centeringen en koppelogen

BeklsUngstekenlngen

OJ 0

G ehelde en geloste

c:

bekisting

2Arbe!derw

2 Arbeider.

~:::J

(Baco)sleutel Hamer eentempen

3

~

WEGHIJSEN BEKISTING

tAfbelder

::::r

Verwijderde centeringen en sparingen

~<

Schoongemaakte

2 Albelderw

Kraanmachinist Walkie-talkie

g

beklsUng

Kraan Walkle-telkle (Baco)sleutel Hamer Cepteringen Sparingen

r .o

1'1:

rA"'

IDDEux~u

"Krabber" tAfbelder

o=

~ ....

Bestek

ftfujR!!T

Betomen

Itu'1nel-

·-·

aegment

0"

* :::J

~ BekistlogBolle-

tAfbelder

.j:lo 1\)

C UCB


43

Werkschema voor het 'Maken tunnelsegment' Bovenaan: globaal. Onderaan: gedetailleerd.

!

TUNNELSEGMENT MAKEN

i

1 Uilzetten

r:.:a

i 2 Belelsten tunnel 1

'

I

8 Vernarden beton

I

Dm

I

I

I

7:00

8:00

:

• ;'

I

I

'

~

I

lel

I

i

!2.1 positioneren lo.v. x-as

i

'

I

22 positioneren lo.v. y-as

I

i

2.3 positioneren lo.v. z-as

I

!I

i 1.5 bepalen hoogte

I 11

j3.1 kopschot en sparingen aanbr. I

j 32 wapeningenetien aanbr.

I

. 3.3 korven, e
!4.t sparingen aanbrengen

i

I

I

'

.

I

i

:

; 4.3 supporten plaatsen 4.4 In te storten VOOf2ieningen aanbr.

J5.1 beton aanvoeren

-;

I ;

:

I!!

'

6

:

!

.D

5.3 beton lriUen

I

!

5.4 afwerlten betonoppervlak

!

i

i

'

;

I

I

62 verharden beton

!

~·

I

i

;

ll I I i I I

I

i

7.1 vetwarming YefWijderen 7 2 voonet- en afdekschot verwijderen

ll

7.3 lossen centering, apamg, randbek.

I

7.4 bekisting lossen

I

7.5~hijsen

I

I

I I

7.6 conusgaten afwenten 7.7 schoonmaken bekisting 7.8 belcls1ingsoie 8albrengen

I I

_.

I

!

15:00

16:00 : :

flil :

I IJ

...

I .i ~

: ;

I

;'

'

'

[

I

r

!

I

I 1:111

:

'I

I

:

111:111

-·

B

'

IS

m .,....

i52 beton storten

6. t voorzieningen tllv velharding aanb.

14:00

1lf

!

!

-

13:00 '

I

aal

'&I!

;

I

;

~

~

I I

!!

14.5 bovennet aanbrengen

1

~

'

i

I

: 4.2 ondernet aanbrengen

:

I 61D

I

12:00

;,

rl

!2.6 fixeren bekismg

tt:OO

I

ri

I

. 2.4 te lood stelen

...·

~.~

:

;

IJ

;

I

...._._

---

l!:!l:i-

'

! ;

! 1.4 bepalen posltioneringspunten

I

10:00

~

i

I&

; 1.3 uitzetten referentieüjn

9:00

I

:

I

'

'I ' ,_E

I

-~ lilmil

L1 2 bepalen referentiepunten

-

I

I

'

: 1.1 opladen peimaat

'; ''

.

I

7 Storten beton

9 Ontlcisten

a

I

Bekis1en tunnel 3 en kopwand

i

1!!'!1 i

'

5 Wapenen wand en vloer 2

I

fil

,, ;.·. ·.

'

4 Bekis1en lln1el 2

! I6

1';1

FJa

II 3 Wapenen wanden en vloer 1

I

-

I""'

~

.... : ·.

·-

. !

: ;

' '

;

~ ~ I

!

i

I ' !

I

i

Ii

!I

l • I

I

:.

;

I

i I

i

C UCB


4.5

KWANTITATIEVE EFFECTEN VAN TOEPASSING VAN HVB

In de procesanalyses is aangegeven op welke wijze het gebruik van HVB het produktieproces beïnvloedt. Deze kwalitatieve aanduiding kan gecompleteerd worden met kwantitatieve effecten. Kwantitatieve effecten worden uitgedrukt in kosten en wel het verschil in kosten tussen een bouwdeel dat geproduceerd is met NVB en een bouwdeel dat geproduceerd is met HVB. Met behulp van enige proefprojecten (zoals omschreven in bijlage 6.2) zijn deze kostenverschillen niet-projectspecifiek berekend voor een wand, een vloer en een kolom. De verschillende bouwdelen hebben onderstaande afmetingen. Wand: lengte 9,60 m, hoogte 2,60 men dikte 0,23 m. Vloer: lengte 9,60 m, breedte 5,40 m, dikte 0,18 m. Kolom: hoogte 2,60, doorsnede 0,35 x 0,35 m. De berekeningen zijn relatief, dat wil zeggen dat alleen verschillen zijn meegenomen (uitzonderd 'koop beton') en ze gelden voor één bouwdeel. Voor de bewerkingsduur is uitgegaan van een nominale schatting (storttijd per bouwdeel), een pessimistische schatting en een optimistische schatting. Als extra variabele zijn de kosten voor de bouwkraan meegenomen; de kosten voor de bouwkraan zijn in de 'staart' van de begroting opgenomen (bijvoorbeeld onder Algemene Bouwplaatskosten) of de kosten voor de bouwkraan zijn direct aan het desbetreffende bouwdeel toegerekend (inzet gedurende de bewerkingstijd). Deze kwantitatieve overwegingen leveren een aantal gevoeligheidsanalyses op, die hierna zijn opgenomen in vijf tabellen. De eerste vier tabellen geven inzicht in de kostenverschillen tussen gebruik van NVB en HVB (per bouwdeel, met diverse varianten); de vijfde tabel geeft een samenvatting daarvan. Bij de genoemde uitgangspunten en aannamen valt hieruit te concluderen, dat gebruik van HVB in een aantal gevallen goedkoper zal zijn dan gebruik van NVB; dat geldt met name voor het bouwdeel wand en het bouwdeel vloer. De kraankosten zijn daarbij een belangrijke factor; de bewerkingsduur (storten) en de daarbij behorende inzet van de bouwkraan kunnen doorslaggevend zijn. Verder valt op, dat deze omslag plaats vindt op het moment dat de kosten van de betonspecie ('koop NVB' en 'koop HVB') aan elkaar gelijk gesteld worden. Dat is in deze vorm een indicatie, dat het gebruik van HVB financieel haalbaar kan zijn, mits het materiaal niet duurder is dan NVB. De hier gepresenteerde berekeningen zijn globaal en algemeen. Per uit te voeren bouwproject (of bouwdeel) zal een projectspecifieke berekening gemaakt moeten worden. Daarbij kunnen de berekeningen in dit rapport als basis dienen.

44

cues· - - - - - - - - - Bouwen met hoogvloeibaar b e t o n - - - - - - - - -

Normaal Vloeibaar beton vs Hoog Vloeibaar Beton; gevoeligheidsanalyse

A

standurd uurloonkosten en kosten koop beton

20

1

r~ij··ii5iiiJili!li;ll·'!!t~o•iii,.i'inlll~r!ml!llKoot>!ii!il;!Jl~v~!i8ii!li·lili!I~Koot> !!lii1ill~llllllllillll

Ultpng..,..m... v..-~

I 100 p o r - (40 uur Inzeil. I 2.5(11uur

V~go'ikgo_,

kolom I

kolom 2

ltolom 3

Goijlco boldltingon"""' NVB on HVB

K

Beton

5,75 m3

Botci&ting

2"25 m2

NVB Storten met lwbet 10 miN'kubel (I kubel• 1 m3) • glob. .l1 uur

-

50 mln.

-

10 mln.

60min.

883 138 2 0

Koop beton

Ploeg 3 rnan

Gebruik . .rdlchtlngsa-ratuur (I 2,50 por uu~

883 185 3 0

883 183 3 0

NVB

HVB Gebru;t botonpomp: 20 tot 25 min (max 112 uur)

30 mln.

20 mln.

-

Aftapen: 112 mu • I 1.5.•

Extra reinigen, manuren en materieef (post)

40 mln.

11 so 55 43 80 0

1150 37 43 80 0

Koop beton Ploeg 2 men

1150 73 43 80 0

,fi"'qi~~M:M'f1l ",:..:.~~~t't'1~:~.:"<'~:t~;î.>;~~-'i't1

,. "!W~~;m]1;ê'~.;"'~ ' ''.:'f::""f'f'WTf1 IHVB

..

Beton

G,35 m3

8otcistlng

52m2

,..,."_~Ie

qu koeton gelijk goh.-,

NVB S1oMn mot kubot: 10 mWI
85 min.

105 mln.

115 mln.

Koop beton

-

Gebruik vltdichtingsapp.~r~tuw (f 2,50 per uur)

Ploeg 3rnan

1403

1403

2 158 0

3 174

1403 3 183 0

NVB

HVB Goi>.Uk botonpcmp: '""" 112 UIK Koop beton Ploeg 2 mon

30 mln

20 mln.

-

Attapen: 112 mu • f 10,• Extra reiNgen, mlnuren en tn118rieet (poll)

Beton

0,32 m3

8ol
3.85 m2

NVB Sloflan mot kubol: 10 miMwbol Koop boton

5 min.

10mln.

-

Ploeg 3 rnan

-

te 20 0

kolom!

48 1 41 0

15 mln. 84 18 tg 20 0

64 g

Ptoog2man Aftapen: 114 mu • t S.• Extra Nfnfgen, l!\lnuren en meteriNI (poaQ

kolom 2

HVB

15 min. 48 0 28 0

10 min.

5mln.

Koop beton

1870 73 38 40 0

1870 55 38 40 0

48 0 14 0

Gol>ruilt -.tlcMngoopporatuur (12.50 por~

HVB Gebruik botonpomp: ci1
40 min.

1870 37 38 40 0

84

28

te 20 0

kolom 3

HVB

45

CUCB


46


B - - - I A . • ....,,10.-v.leogd.

iim!liM_ ',m~ . . ~~&~~ ~..., NV8 I ~ I Koop'

Koop HV8

- - - ·

,

2oo

utt_....,mon Verdlchtlng~tuur:

t 100 per w..- (40 uur Inz.-I) • t 2.5CYuur kolom 2

kolom 1

vema~IIOil<~

Goijko _ . . _ , _,.. NVB on HVB

NVB

Storten met k.IJbtit 10 mirv'kubel (1 kubel • 1 m3) • globlal1 uur Koop beton

Ploeg 3man GebNik verdlchtingsapparatuur (I 2.50 per uur)

Bouwkrun

HVB Gobnlik bolonpomp: 20 101 25 mln (rno 112 uur) Koop beton p,o.g 2 man Atcepen: 112 mu + t 15.• · Extra ntinfoen. rn&l'\4ftn en materieel (pos1) Bouwkraan

HVB

NVB

Beton

D.35 m3

-..g

52m2

85 mft.

S1orten met kubtt 10 minlkubel (1 kubera 1 m3) • globaal t5 min.

05 min.

Koop beton

-

Getlruitl; verdlchtingupperaM.r (f 2.50 peor UUJ)

Ptoeg 3 man

uo3

142

158

••o3 3

.. ............_ 175

0

--~ ,,

HVB GebrUl< botonpomp: c:io:o 1/2 uur Koop bolon Aoeg2man Attapen: 1/2 mu + t 10,• Extra rei'\ágen, manuren en materieel (poat)

105 mln.

uo3 2

0

CO mln.

30 mln

20 mln.

1870 33 35 40

-

1870 67 35 40

1870 50 35

•o

0

0

HVB

0.32 m3 3.65 m2 NVB Stonon mot twbol: 10 minll
15 min.

10 min.

5mln.

Koop beton

48

0

0

1

13

25

38

Gobruit< venlichtingMppata.,ur ~ 2.50 I * uur) Pbtg 3mln

48

48

~p,..,:.:0_0:: ~ w,.~lit'$=~ii'(

HVB GebNik l>olonpomp: ci<"ca 10 min. Koop boton Ploeg 2 man Att.pen: 1/4 mu + f s •• Ex1ra roönigon. manuren on rnateriNt (poot)

..

5min.

15mln.

JO mln. 84 17 18 20 0

a

-

18 20 0

84 25

18 20 0

HVB

lsolgm t

kotom

2

kpfgm 3

-

/

C UCB



c KoopHVB HiP

Uttg•ngepunten Verdichdng~app.ratuur: f 100 per WMk (40 uur Inzet) • t 2.5G'uur V-rdlnganotw;d goijk gehouden Goljkel>oldR>gon voor NVB on HVB

5,75 m3 2"25 m2 NVB Storten met kublt 10 minlk.ubel (1 kubet • t m3) • ~al 1 uur Plcog3man

GebruUc

vardiçhtingsaw-r~~tuur

110 mln.

50 min.

Koop beton

70 mln.

863

863

863

138

185

183

2

(I 2.50 per uur)

3

Bouwtuaan NVB HVB Gebruik betonpomp: 20 tot 25 mln (max 112 uur) Koop beton Ploeg 2 man Aftapen: 1/2 mu + I 15,•

-

Extra reinigen,

S.ton Boklsling

manun~n

20 mln.

en materieel (post)

g~ijk

463 73 43 80

gehouden

NVB Stoften met kubel: 10 minlkubel (1 kubel • 1 m3) • globael iS mln.

es mln.

Koop beton

-

883 55 43 80

0,35 m3 52 m2

Atw.rkan vloaroppeMak qu kosten

Gebruik

40mln.

30mln. 863 37 43 80

venlicllting~apparatuur ~

2.50 por wr)

Aoeg3man

HVB Gebruik betonpomp: c:irta 112 uur Koop belon Pleeg 2 man Att.p.": 1/2 mu + f 10,•

-

Extra reinigen, manuren en meleriHI (post)

NVB Slonon motlwbel: 10 -

2

3

1403

3

158

174

183

0

0

0

~mln. 30 min 1403 1403 1403 37 73 55 38 38 38 40 40 40 0 0 0 .. ~~»ll~>~'f';t~?fil~.,........J;~~t;Î:S~

~flz~~~~~l~,

Pleeg 3mon

~ ~~ (SiP~*71"--~~k:'~~

10 mln.

Smin.

o.bMk vefdlch!lngsapparatuur (I 2.50 per uur)

HVB Goórulk botonpomp: clr
105 mln.

1403

20 mln.

Koop beton

-

95mln. 1403

15mln.

48

48

48

0

0

1

14

28

41

0

0

0

' M"l;i'ili#!fD"MK.t

Smln.

10

rmn.

15 min.

Koop beton Ploeg 2 man

48

48

48

u

18

Attap«a: 1/4 mu + I 5.• Extra Ninlgen, manuren en materieel (poll)

1U 20

1U 20

28 1U 20

0

0

0

-

I

47

C UCB

Bouwen met hoogvloeibaar b e t o n - - - - - - - - -

48


D

kolten K - Beton geliJk ~ .., I 1110,• por m3 on - - Gil I 10,-.

Bt_I!JIil!5~ ~~~• •,

Uttgangepunten Vonlicllllng-ur. I 100 p o r - (40 uur Inzet) •12.~""' V~IIOijkge-

Goljl
5,75 m3 2'2S m2 NVB Stott.n !MI kubel: 10 mlnlkubel {1 ku~ • 1 m3) • gtoba-' 1 uur Koop beton Ploeg 3 man

Gebruik ~tingsapparatuur (I 2.50 per Uut)

Bouwluun

HVB Gebruik betonpomp: 20 tol 25 min (mu 1/2 uur) Koop beton Ploeg 2rnan

-

Attapen: 1/2 mu + I 15,• Extra~. manuren~ mat~

D.35 m3

Beton

Bok;.ttng 52m2 Alworkon ~k

NVB Stott.n

{poll)

rn.t tube1:

qu kosten gelijk gohouden

10 mlnlkubel (1 kubel • 1 m3) • globaal OS min.

OS mln.

85 mln. 1403 2 142 0

Koop beton

-

Gobnrit< vonliclltingoopparo....,. (I 2.50 por uur)

Plosg3mon

!OS mln.

1403 3 158 0

U03 3 175 0 HW

HVB Gebruik bolont>C>f'"V- cin:o 112 ""'

1403 50

1403

33

35 40 0

3S 40 0

35 40 0

1403

-

.CO min.

30 mln

20 mln.

Koop beton Ploeg 2 mon AftapMI: 1/2 mu + I 10,• Extra rtinfgen, manuren en ma'-riMt (peet)

87

HVB

,.... 0,32 m3 US m2

NVB SJorten mot lrubol: 10 mlrJ!wbol Koop beton

-

10 mln.

Smln.

41 0 13 0

Goi>Nik~PI>'""Iuur(I2.SO por,..)

Ploeg 3 mon

HVB GoCnJUc boton!>oml>: cin:o 10 mln.

15 mln.

41

48

0 25 0

38 0

I

HW

10mln.

Smln.

48

Koop beton

e

Ptoeo2man Attaperr. 114 mu + t 5.• Extr. reinigen, manuren tn maleritel (poll)

18 20 0

IS mln.

48 11 18 20 0

48

2s 18 20 0

~----'HVB kptom 1

c

Kostenverschillen tussen NVB en HVB

c

n

CJ

NVB-HVB=verschll in kosten tussen NVB en HVB Indien NVB-HVB positief is, dan Is HVB goedkoper dan NVB (getint)

Bedragen in guldens per bouwde;:-e::..ol_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ______, . . - - - - - - - - - - - - - - - - - . IKraankosten In 'staart' 11 Kraankosten toegerekend

Bouwdeel Wand

I

BewerkingstiJd (storten)l

J==.....:..:..;.:..:..:..:...._-+=-:::.......:..:..:.:.:..:..:~........,:-=--:..:..:..:..:.::..:...._---1

NVB-HVB NVB-HVB

Variant A Uurloonkosten f 55,= Koop NVB f 150,=/m3 Koop HVB f 200,=/m3

r7..:.0_m...;.;.;.;.in"-.- - - - - - - - - t ·225 -21 6

NVB·HVB NVB-HVB

Bouwdeel Vloer

I

Bewerkingstijd (storten)

I r=.....:..:..;.:..:...:..:..._;..::.;:::.......:..:..:.:.:..:..:~+:...::..::.....:..:..;.:..:..:..:....--t l-'1....:;.0..;;..5....;.m,;_i..;.;n.;_.-----------t -292 -301

NVB-HVB NVB-HVB NVB·HVB NVB·HVB

-432 +44 a..:+. . ; 3. . ; 6_ _

Bewerkingstijd (storten)l 5 min. NVB·HVB -50 -49 NVB-HVB -34 NVB-HVB -33 NVB-HVB

Uurloonkosten f 50,= Koop NVB f 150,=/m3 Koop HVB f 200,=/m3

:::J

Variant c Uurloonkosten f 55,= Koop NVB f 150,=/m3 Koop HVB f 150,=/m3

__.. .= 10 min. -45 -45 -29 -29

ID 0

15 min. -40 -40 -24 -24

15 min. -40 -40 -24 -24

~

CD

3

CD

:T

Bouwdeel Kolom

I

Variant B

Variant A

8

c D

0 0

ca

< 0 CD ëT

I» I» ~

CT CD

Variant 0 Uurloonkosten f 50,= Koop NVB f 150,=/m3 Koop HVB f 150,=/m3

0

:::J

CUCB


5

CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

5.1

ALGEMEEN

Toepasbaarheid van HVB is zinvol voor situaties waarin de hoge vloeibaarheid tot zijn recht komt: hoge wapeningspercentages en moeilijk 'bereikbare' plaatsen en complexe betonvormen. Met moeilijk 'bereikbare' plaatsen worden die plaatsen bedoeld die als gevolg van de detaillering slechts op een moeilijke manier zijn vol te storten en!of te verdichten. Met name verticale bouwdelen komen hiervoor in aanmerking: wanden, kolommen, dragende gevels en penanten. Bij horizontale bouwdelen (vloeren, al dan niet op grondslag) kan het zelfnivellerende effect nuttig zijn. Dit laatste is relevant bijafwerk-enlof druklagen op constructieve vloeren. Ten aanzien van de noodzakelijke nabehandeling van RVB-vloeren is de kennis en ervaring nog niet verder ontwikkeld dan het 'nathouden' van het oppervlak. Kansen voor een (ruimere) toepassing van HVB liggen zowel in de woningbouw als in de utiliteitsbouw. Zowel constructies die volgens de tunnelgietbouwmethode zijn vervaardigd als vertical~ bouwdelen (wanden, kolommen) komen daarvoor in aanmerking. In de utiliteitsbouw liggen de mogelijkheden ruimer; bouwdelen zijn vaker complex van vorm en!of moeilijk bereikbaar tijdens de uitvoering. Naarmate er in het produktieproces op de bouwplaats meer aandacht komt voor de kwaliteit van de arbeid en de arbeidsomstandigheden (al dan niet van overheidswege opgelegd), stijgen de toepassingsmogelijkheden van HVB. Ontwerpers van gebouwen zijn over het algemeen onvoldoende op de hoogte van de mogelijkheden van HVB; kennisoverdracht in die richting is dus nuttig. Dit speelt een rol zodra het 'produktsysteem HVB' daadwerkelijk op de markt IS .

5.2 TEN AANZIEN VAN DE EIGENSCHAPPEN Het zelfnivellerende effectvan HVB kan vooral benut worden bij de produktie van vloeroppervlakken. Het ontbreken van de noodzaak tot verdichten kan tot zijn recht komen in zowel verticale als horizontale bouwdelen. Met name in verticale bouwdelen is extra aandacht vereist voor de beheersing van de stortsnelheid en storthoogte. HVB vloeit dermate ver uit, dat het vullen van bekistingsgedeelten onder bijvoorbeeld raamsparingen probleemloos kan verlopen, mits het vultempo daarop aangepast is.

50

C UCB


5.3 TEN AANZIEN VAN DE INZET VAN MATERIEEL Het verwerken van HVB kan in principe met het gangbare materieel geschieden. Ten aanzien van het transport naar de bouwplaats dient goed rekening gehouden te worden met de maximale vullingsgraad van een truckmixer (effect van klotsende betonspecie); eventueel dient de truckmixer aan de achterzijde van een deksel voorzien te worden. Het is niet ondenkbaar om voor dit transport een gesloten tankwagen in te zetten, die voorzien is van een soort 'roerwerk'. Het transport op de bouwplaats kan zowel met een kubel , met een betonpomp als met behulp van een stortgoot geschieden. Bij gebruik van een kubel dient erop toegezien worden, dat de stortklep goed sluitend is en gemakkelijk bedienbaar (bijvoorbeeld hydraulisch) door een man. Ten aanzien van de kierdichtheid van de bekistingen is tenminste extra aandacht vereist; in een aantal gevallen zullen kieren nadrukkelijk gedicht moeten worden. Onderzocht dient te worden in welke mate HVB-specie zogenaamde zelfdichtende eigenschappen heeft. Dit dient te gebeuren in relatie tot ook de mengselstabiliteit en de mate van 'bleeding' . De samenstelling van HVB-specie brengt met zich meer dat het gebruikte materieel direct na gebruik grondig gereinigd moet worden. Ten opzichte van 'gewoon' beton vraagt dit meer aandacht. Men dient ernaar te streven het schoonmaken zo dicht mogelijk bij de verwerkingspiek te doen plaats vinden.

5.4 TEN AANZIEN VAN DE INZET VAN ARBEID Toepassing van HVB op de bouwplaats heeft een gunstige invloed op de kwaliteit en de kwantiteit van de arbeid. Ten aanzien van de kwaliteit kan gesteld worden dat er een 'onaangename taak' (het verdichten met een trilnaald) nagenoeg geheel vervalt en dat het verwerken van de HVB-specie over het algemeen lichter is; de overige werkzaamheden ondergaan niet of nauwelijks veranderingen. Gemiddeld gezien wordt de arbeid lichter. Kwantitatiefkomt er een voordeel naar voren indien de totale hoeveelheid arbeid minder wordt doordat het verdichten kan vervallen. Het vervallen van de verdichtingsarbeid brengt verder met zich mee dat de overlast door lawaai van materieel (trilnaald) ook minder wordt Door deze wijzigingen kan de stortploeg bij HVB tenminste een persoon minder omvatten.

5 1

C UCB


5.5 TEN AANZIEN VAN DE LOGISTIEK Gebruik van HVB brengt de noodzaak tot wat meer aandacht voor de goederenstroom met zich mee: het transport naar de bouwplaats vereist de nodige aandacht en nagegaan dient te worden in hoeverre de consistentie tijdens het transport contstant blijft of in welke mate die aan veranderingen onderhevig IS.

Door de hoge vloeibaarheid van HVB zijn er minder verplaatsingen van de betonpomp nodig en dus ook minder opstelplaatsen. Dit heeft een gunstige invloed op de bouwplaatsorganisatie. Bestellen (en in mindere mate) afroepen van de RVB-specie bij de betoncentrale vraagt een grotere deskundigheid van de werkvoorbereider/inkoper met betrekking tot het formuleren van de specificaties van de speciesamenstelling, stortsnelheid, mate van vloeibaarheid en dergelijke.

5.6 TEN AANZIEN VAN DE WERKVOORBEREIDING Gebruik van HVB hoeft niet te betekenen, dat er sneller geproduceerd kan worden op de bouwplaats; slechts in gevallen met een speciesamenstelling die daarop gericht is, kan er sprake zijn van enig voordeel in dit opzicht. Een verhoogde verhardingssnelheid, die leidt tot een vroeger ontkistingstijdstip heeft binnen de gangbare 24-uurscyclus geen effect op de totale bouwtijd. De 'winst' van het gebruik van HVB moet dus vooral gezocht worden in de bezetting van de stortploeg (een man minder) dan in een effectieve versnelling van de produktiecyclus. Pas bij een halvering van de cyclustijd (naar 12 uur) is een duidelijk effect op de bouwtijd van een project waarschijnlijk.

5.7 TEN AANZIEN VAN DE KOSTEN Berekeningen van kostenverschillen tussen een bouwdeel dat vervaardigd is met HVB en een bouwdeel dat vervaardigd is met NVB, laten zien dat er enkele belangrijke variabelen zijn: de toerekening van de kosten van de bouwkraan en de kosten van de betonspecie. Naarmate de produktie van een bouwdeellanger duurt, neemt de invloed van de materieelkosten toe (tijdsafhankelijkheid). De berekeningen laten zien, dat er met HVB goedkoper bouwdelen geproduceerd kunnen worden, mits de kosten van de betonspecie (NVB en HVB) tenminste gelijk zijn. Met name bij het bouwdeel 'Wand' en het bouwdeel 'Vloer' liggen bij enkele varianten kostenvoordelen van HVB. Het bouwdeel 'Kolom' scoort in HVB in geen enkele variant gunstiger dan een kolom in NVB.

52

C UCB

_ _ _ _ _ _ _...;._ Bouwen met hoogvloeibaar b e t o n - - - - - - - -

5.8 TEN AANZIEN VAN DE INTRODUCTIE Bij de introductie van HVB op de Nederlandse markt is het van belang om de inspanningen vooral te richten op de kwaliteit van het produktieproces (inclusief de factor arbeid) en het produkt Zowel het gerealiseerde bouwdeel met HVB als het produktieproces op de bouwplaats kunnen door toepassing van HVB aan kwaliteit winnen. Dat geldt met name ten aanzien van bijvoorbeeld luchtinsluitingen, vulling rond sparingen, voorkomen van grindnesten, de zelfnivellerende eigenschappen en het ontbreken van de noodzaak tot verdichten van de verse betonspecie. De eventuele extra materiaalkosten (betonspecie) spelen bij deze overwegingen een secundaire rol. De voordelen van de toepassing van HVB komen extra duidelijk naar voren, indien grote hoeveelheden worden toegepast, speciaal in wanden en vloeren. De produktie van de betonspecie, het transport , de verwerking en ook de afwerking van ter plaatse vervaardigd betonwerk is ook voor HVB in handen van diverse en verschillende participanten in de bouwbranche. Kwaliteitscontrole en -garanties zijn niet altijd eenduidig hanteerbaar. Een aantal gesignaleerde knelpunten kan voorkomen worden indien de levering, verwerking en afwerking van HVB in handen van één gespecialiseerde marktpartij ('leverancier/verwerker HVB ') komt Deskundigheid bij de verwerking van het nieuwe produktsysteem is dan gewaarborgd; controle en garanties liggen eenduidig. De taak van het uitvoerende bouwbedrijf wordt daarmee eenvoudiger.

53

C UCB

- - - - - - B o u w e n met hoogvloeibaar b e t o n - - - - - -

6

BIJLAGEN

BIJLAGE 6.1: LITERATUUROVERZICHT

BIJLAGE 6.2: PROJECTINFORMATIE PROEFPROJECTEN

54

C UCB


BIJLAGE 6.1 LITERATUUROVERZICHT • Tempobouw van kantoor in B95, M. Bakker, Bouwwereld 17, 19 augustus 1994. • Onderzoeksproject HSB, L.G.J. Dekker e.a.; Cement, 7 augustus 1994. • Beton B95 vraagt een andere werkwijze, H.A.J. Flapper, Bouwwereld 15/16, 22juli 1994. • Betonmortel op maat, W.G. Gordijn, De Bouwadviseur,januari/februari 1995. • Ommekeer in de betongietbouw, W.G. Gordijn, De Bouwadviseur, november 1994. • Ervaringen met zelf-verdichtend beton, M.W.A.M van Balderen, Cement 6, 1995. • Hoge sterkte beton (hsb) maakt hoogbouw sneller realiseerbaar, J. Hazejager, Algemeen Dagblad, 7 juli 1994. • Beton wordt steeds sterker en ook milieuvriendelijker, D. van der Meer, Haagse Courant, 7 augustus 1994. • Eerste kantoorgebouw in HSB, NBM-SPOB-VOBN. • HSB-sterk in het werk (1), H.H.M. Soen, L.J.G. Dekker, Cement 3, 1993. • HSB-sterk in het werk (IJ), H.H.M. Soen, L.J.G. Dekker, J. de Vries, Cement 4, 1993. • HSB-sterk in het werk (lil), H. Ouwerkerk, Cement 6, 1993. • Hogesterktebeon vraagt om een eigen vormgeving, F. van Velden, Cobouw, 1 juli 1994. • VNC verwacht algemeen gebruik hogesterktebeton, F. van Velden, Cobouw, 23 juni 1994. • HSB procesmatig bekeken, onderzoeksrapport SAOB, Ede, 12 december 1994. • Hightech Concrete, Construction Europe, oktober 1994. • Uitvoering van kantoorgebouw in hogesterktebeton, Cobouw, 22juli 1994. • HSB geeft bouwwereld technology push, Cementschakels,juli 1994. • Elke week een bouwlaag met HSB, Vraag & Aanbod, 22juli 1994. • Nieuw 'super' -beton biedt veel voordelen, NBM-Amstelland, september 1994. • HSB, De Architect, september 1994. • HSB snel en goed te verwerken, Aannemer, september 1994. • Eerste gebowu in HSB, Stedebouw & Architectuur, oktober 1994. • HSB technologie; eigenschappen en rekenwaarden, J.C. Walraven, J.G. Hageman, CUR 1990. • Wat is nu interessant aan hoge sterkte beton?, J.C. Walraven, TUD Delft, faculteit der Civiele Techniek, sectie betonconstructies, 1994 (rapport nr. 25.5-94-9). • Beton met hoge sterkte, serie artikelen in Bouwwereld 9, 1 mei 1992. • High Strenght and High Performance Concrete, overzicht van gepubliceerd onderzoek, US Dept of Commerce, Washington USA, maart 1988.

55

C UCB


• Variant hogesterktebeton moet wel getrild worden, Cobouw, 7 december 1995. • Hogesterktebeton in opmars, Themanummer Land +Water 1, 1994. • In-situ Hoge sterkte Beton, ontwikkelen van een alternatieve gietbouwmethode, M. van Helvoirt, afstudeerverslag TUE, uitvoeringstechniek, mei 1996. • Self-leveling concrete to improve the woricing conditions conceming safety, health and welfare, J. de Jong, 1995. • De betonstortploeg; een beschrijving van arbeid en arbeidsomstandigheden, Stichting Arbouw. • Hoe werkt beton?; een inventarisatie van arbeidsomstandigheden bij verwerking van beton en betonspecie, M. Hemelaar, Betonvereniging, augustus 1995. • De Wittborgh in HSB; een studie naar het gebruik van hoge-sterkte-beton in de utiliteitsbouw, afstudeerverslag E. Boonstoppel en A. Kleiberg, Hogeschool Rotterdam e.o., februari 1995. • Hoge sterkte beton: en zijn constructieve en uitvoerinsgtechnische aspecten, studiescriptie J.W.G.J. de Koek, TUE, Uitvoeringstechniek, februari 1993. • Verwerking van hoge sterkte beton met bestaande bekistingen; aanbevelingen om bestaande bekistingen geschikt te maken voor de verwerking van hoge sterkte beton, studiescriptie M. van Helvoirt en P. van der Horst, TUE, Uitvoeringstechniek, november 1994.

56

C UCB

- - - - - - B o u w e n met hoogvloeibaar b e t o n - - - - - -

BIJLAGE 6.2 PROJECTINFORMATIE PROEFPROJECTEN

BIJLAGE 6.2.A: WONINGEN HOOFDDORP

BIJLAGE 6.2.B: KANTOORGEBOUW ARNHEM

57

CUCB


58

BULAGE 6.2.A: WONINGEN HOOFDDORP ......

Inzet~--

TUftMil A1

T.-.IA2 T-.181 T.-.182 T.-.ICI T.-.IC2

I - · - · - ·- · - · __]

-i'r---:ll~9fl

TUftftel 01

T.-.102 l.-.1[1 l.-.1[2 T...... f1 T.-.lr:l Ehdwand I Ehdwand I Ehdwand. Ehdwand IV

tir%1~~~

LJoll 11000>1.1370

7200ot3370 8000w3370

-..;; , c.wtollt U .llft2 l5eOO ... M .lft\2 eaooq. 48.1 m2 l5eOO ... 41.7m 5eOO ... 5S.8 ml 1700 kg. 4t.t m 5100 loG. 45.1 m 5500 ...

1000w3370 7200a3370 eooo.3370 eooo.J370 looo.3370 eooo.J370 4800K3370

48.1 m

5100 ...

47.4 m 5700 .... 3A.l lft2 4750 ...

10838laM5

13.3"' 7100 ...

~x800

U.O m e.300 ... 25.0 m

4583

tiiOO &400

21.t rn

&485

teOOI-IIct

Tolooi

11.1 m 25.0 m 884.2 m2

·.,.-·1"1""'"'... 0

·+·0 0

I

•

.

..._,,....

WIJL AG&-I~

:

'I..... ,. ,

~2

:

-....

...... .....'-"" T.-.IAI T-.IA2 T.-.181 T.-.182 T.-.ICI T.-.IC2 T.-.101 T.-.102 T.-.1[1

::-

Glwlctlt

41.1 m

5100 ....

51.1 m 1800 ... 41.1 m 48.7 m

5100 kg,

5100 ... 5S.I m 1700 ... 41.1 m 5100q, 45.1 m 5500 loG. 41.1 m 5100 ... 47.4 m 5700 ... ~70 31.3 m 4750 ... ·-[2 Tloii'Wtll F1 10tlh2815 13.3 lft2 7100 ... ........ F2 ll.l55d00 4583 44.0 m e.300 ... Dl..... , IMIOO 25.0 m &400 21.1 m2 Eindwond • Dldwond. 1485 11.1 m Eindwand IV tiiOO 1 - l 25.0 m 1184.2 m2

·:..

.... . . .iod',',

.. .......

eooo.3370 7200o<Jl70 looo.3370 1000xl370 7200otl370 looo.3370 1000<3370 eooo.J370 eooo.J370

. ...

......

1..• •

~

Konosch Europa bv r.:::o~.~!:''..~:wo

~: nemotro Bolrwft:

-

-~

Stud.hulovest. Hoolddorp-·_ __ : ~.2l.=l!!::H.

Stortdag 2

;:::..~

i

CUCB

- - - - - - - B o u w e n met hoogvloeibaar b e t o n - - - - - - -

I

lil ;tg

----L:-= .

~~

V

&;

QPC'?ran

i

wooneennet Cl

I "a I ~ f---'1!!1-+

~

,.

·~

~ r\

• ~

woonttnrwtld

waoneeMtlel

t ---,

r

I

I

=(:

--

. I l.-

o•• · UYktn

1

/( lt

I':.C ~ft

~

-<).

IJJ' I::::=

I

.....

-<).

.....~

.kij

-<).

-<).

~

J

lil

\

"1"

Fe lW~

i~

l'f

I

-

l

,_--

~~ ll~lf

~

WOGnUMliG

i \~

I

I

~

Igan1

t;-ooa

~

L-

keuken

r=

,,..,

~

Ir ~-•u

IDOft!

.....

,, •• !

l·=~~~;d

~

I-

@

,__

E

lg•ll
,__ 1.~~ fd

1'-

@

ktuktn

r: ,,.., ~

••":,<,

t<

F.

lift

scnecnt

1-

~

I

,,

11

1'1

.~

V

! ·-·•••u•

llfOOntenntld

~

ê ,

1.~~: fd

~

'-

@

@

klUkift

UUktft

.

:I

§

rx

L-

~

r

@~· ~·· 3

I~ I~ I~

~ !gang

Igang ;!:::=

.. 911<19

~·

I

K

~~ ?~

14

~-•u

1

g••1

~-····

E-1<101

Qtftl

2 ••

t!70

1ff'

2720

11...", 10,.,

"_

l.~g:~d 1-

l.:gg~~d

-

1 1:>0o fr1o1..a

•• :~:ïd

I

lll

I

.......

~

= E

I Dlftl

IA7'1

T~-

~

r.,.

~ ----

-

r·····~··

,_--

--- J

I

k~ktn

i

1 f-. tT

~

1E

d !:;;;l ~-

I

i

6j

~

11=

~lil

r:::t

I

IIQQftltnfttiCI

11

-<). ..,..

~~

j~ I

--g

.. ·t;;orgh ~I

....~~

l:::t::::l''l::

I

IY

~x

. . -<)......

. ~ liLJ

ii :

~

li\

:::..:::

~. ~

~

_1!.

~

f'::l<:

pilfl'\

r"'f"'"l

t:o-•r- I

T

I§~-~~ fD,

--

•

i1 .

lUiO

---

/

:

.I

: r

~

wooneenntld

.oonttnnes d

i ---,

t

59

211

"'""

MNf

OUCB

60


BIJLAGE 6.2.B: KANTOORGEBOUW ARNHEM

,-,:-f==-=t-·. :~:.·t--------- .~=----:::---~--=:1~~

~! _:~f- . .

2060

~·

00------------+-'.9P-f--

loM

l1tl

lloll

.l• ... '" -buit

•n u~•.

~~~

U .IQti'IQ QOWtMOO. I

I

.

'

"

__]_)99

uoo

llgQ

,.,..-

~.

•u•

I

...I

.

l

-----

'-lm•"

[·

~

~

I

!

"

-

r~l; ~

~

[+WAPENING ALS BIJ ~ERK ~ ~ 120.

ï r-

i:L -

- "f

i I! I~

1.1

TE t501M1

I~

~=

'

'

K

lil !i!'i'

_...

I

~t)

I

i"ol ... 11110

0

til

~

11

..4• ... 1§1

i! ,,,

' 11,

....

VOORAANZICHT ••••••jolt

'11i' !J!

"]!, lil 11 til

~

11

lil

IT !1!

!i!

I

lf-h

~tl

,...

ud

,,.., ---

v.. ....._.. •

Me4

eau •.•.

-

-t+el I§ =-

!

,,_ ..

,,.. è'-' - ....... "..

•Jno ...

1-

l...,,,lldt

/

D UCB


6 1

I

-++----~--

5<400

5<100

I_!

5<400

\1

2700

x

y

Bouwen met hoogvloeibaar beton

Recommend Documents