BoorInfo. Magazine 1. Een uitdaging of gewoon werk? Speciale klus. In deze uitgave: En verder... Uitgave april 2006

BoorInfo

1

Magazine

Uitgave april 2006

In deze uitgave:

Speciale klus

“Een uitdaging of gewoon werk?”

4 En verder... Stof tot nadenken

“Ik was sceptisch”

8

12

Als slopen niet lukt…

17

All over the world

20

Betonboorder is professional Een actieve brancheorganisatie. Een eigen vakbeurs en nu ook een eigen vakblad! Met genoegen presenteer ik BoorInfo Magazine, het gloednieuwe blad voor bedrijven in de betonboorbranche. Wat kan er in korte tijd veel gebeuren. Het is nog maar vier jaar geleden dat Boorinfo werd opgericht als brancheorganisatie voor ondernemers in de betonboorbranche. De behoefte aan een eigen belangenbehartiger blijkt uit het snelgroeiende aantal bedrijven dat zich aansluit. De toegevoegde waarde van Boorinfo voor de bedrijfsvoering van betonboorbedrijven krijgt steeds meer erkenning.

2

Aan de activiteiten van Boorinfo is nu de uitgave van dit vakblad toegevoegd. Met als doel om ondernemers in de betonboorbranche nog beter te informeren over wat er speelt in de branche en verder in de bouwwereld. Onder andere over nieuwe ontwikkelingen in weten regelgeving, productinformatie, bijzondere opdrachten, enzovoort. De eerste Vakbeurs voor de betonboorbranche is een uitgelezen moment voor de presentatie van BoorInfo Magazine. Het is nu zonneklaar dat onze branche zich uit ‘het vergeten hoekje’ van de bouwwereld heeft gewerkt. Door gezamenlijke inspanning zijn we uitgegroeid tot een volwaardige en gerespecteerde partner binnen de bouwwereld. En terecht, want een goede betonboorder is een specialist. Een professional die verstand heeft

van bouwconstructies en op de hoogte is van weten regelgeving op het gebied van milieu en veiligheid. Een vakman die op de bouw net zo onmisbaar is als de timmerman en de loodgieter. Een allrounder die ook zijn mannetje staat bij bijzondere projecten. Voorbeeld daarvan is het verhaal in dit blad over het betonboorproject in Zuid-Korea. Net als de brancheorganisatie wil BoorInfo Magazine een platform bieden voor meningen, ideeën en ervaringen. Dit moet groeien, maar het lukt alleen als we er SAMEN ons best voor doen. Boorinfo voor de

uitvoering en jullie als ondernemers voor de inhoud. Een idee voor een artikel in BoorInfo Magazine? Laat het weten. Wees niet bang dat je zelf moet gaan schrijven, daar zorgen wij voor. Het bestaansrecht van dit vakblad – jullie vakblad – zal zich in de praktijk moeten bewijzen. Voorlopig komt het drie keer uit. Naast dit beursnummer komen er nog twee uitgaven: in november dit jaar en in mei 2007. Deze eerste drie uitgaven worden gratis verstrekt aan de bij Boorinfo aangesloten bedrijven en aan de overige adressen in ons be-

Reageren op dit blad? Mail naar: [email protected]

BoorInfo Magazine • Nummer 1 • april 2006

stand. Daarbij moet je denken aan relaties in de bouwwereld zoals toeleveranciers. Na de derde uitgave wordt bekeken of het blad levensvatbaar is. Zo ja, dan gaan we ermee door. Tegen die tijd zal ook duidelijk zijn op welke basis BoorInfo Magazine dan verstrekt zal worden. Tot slot: een eigen brancheorganisatie. Een eigen vakbeurs en een eigen vakblad. Nu nog een eigen opleiding. Boorinfo werkt er hard aan om ook dat te realiseren. Peter Wilke Boorinfo B.V

Scheiding van woningen Gezinnen kregen privacy terug

waarvan de vader bovendien rockmuzikant is. De oplossing voor het probleem werd gevonden in het doorzagen van de tussenwanden om hierna geluidsisolatie aan te brengen.

Wanneer er geen afdoende geluidsisolatie is aangebracht, is in halfvrijstaande woningen al snel sprake van geluidshinder. In het Duitse Arnsheim werd met behulp van de Eurodima kabelzaag S12 het vriendschappelijk klimaat tussen twee buren hersteld. Geluidslekkages bij halfvrijstaande woningen kunnen ontstaan wanneer tijdens de bouw in de tussenwanden onvoldoende akoestische isolatie is aangebracht. Ook doorlopende vloerdelen kunnen geluidslekkage veroorzaken. Onder zulke omstandigheden kunnen buren vrijwel alles van elkaar horen. Zelfs wanneer zij

met elkaar op goede voet leven, kan dit tot problemen leiden. Dit was het geval in Arnsheim (Sauerland). Probleem Het gepensioneerde echtpaar in de ene halfvrijstaande woning kon ‘meegenieten’ van de geluiden van de buren; een jong gezin met twee kinderen

Moeilijke klus De firma DTH uit Koblenz kreeg de opdracht deze moeilijke klus te klaren, DTH werd geassisteerd door een technicus van Eurodima die het concept voor dit project opstelde. De meest efficiënte methode was het gebruik van een diamant draadzaag. De geleiderollen werden respectievelijk tegen de gevel, dakrand en nok gemonteerd. Hierdoor werd het mogelijk een ononderbroken zaagproces van boven naar beneden te maken. De scheidingswanden waren opgetrokken uit rode holle baksteen. Aangezien de waterkoeling de buitengevel te sterk zou verontreinigen werd de klus droog uitgevoerd met behulp van de Eurodima elektrapneumatische kabelzaag type S12. In totaal werd 60 m diamantkabel ingezet van het type DSFS40, dat speciaal geschikt is voor drooggebruik. Kenmerken De S12 draadzaag heeft de volgende kenmerken: de machine is demontabel in drie delen waardoor tijdens transport het totaal gewicht behoorlijk wordt gereduceerd. Compleet weegt de machine slechts 192 kg. zonder bedieningskast. In deze bedieningskast zit de compressor geïntegreerd; het

buizenframe van de zaagunit dient als luchtvoorraad voor de tank. De machine wordt aangedreven door een 13 kW hoogfrequent motor, de snelheid van de diamantkabel is traploos regelbaar van 2 m/s tot 30 m/s. Isolatie Om de slijtage van de diamantkabel tot het minimum te beperken, werd op dit project met respectievelijk lage kabelsnelheid gezaagd, slechts 16 m/s. De opdracht was om een zaagsnede te maken van 9 mm, gelijk aan de dikte van de diamantkabel. De totale opbouwtijd van de machine met geleiderollen duurde vier uur, ondanks dat enkele rollen hoog op het dak geplaatst moesten worden. De totale oppervlakte van de zaagsnede bedroeg 42,25 m2; het doorzagen nam zes uur in beslag. Vervolgens was het de beurt aan een gespecialiseerd bedrijf in geluidsisolatie om een silicone isolatie aan te brengen. Privacy Resultaat van het project: twee tevreden gezinnen die hun privacy terugkregen.

3

Nieuw ontworpen machine voor De vraag van de opdrachtgever aan betonboorbedrijf

Blokland

Service

luidde: “Kunnen jullie aan betonpalen vellingkanten zagen”. Nieuwe eigenaar Arie de Kok moest hier-

Een uitdaging of gewoon werk?

over even nadenken, maar besloot toen de opdracht aan te nemen. “Zeker met veertig jaar ervaring als heier kun je hiertegen geen ‘nee’ zeggen.” Hoe het vervolgens verliep vertelt hij zelf in dit ‘verhaal uit de praktijk’.

4

“In het eerste gesprek stelde ik een aantal vragen om de prijs te kunnen bepalen. Het bleek om ongeveer 550 palen te gaan met een totaallengte van 9000 meter. Ook werd afgesproken wanneer de opdrachtgever de heipalen nodig had. Gelukkig heb ik veel ervaring met betonpalen en mijn personeel zag het werk wel zitten. Dat was dus mooi meegenomen. Als heier had ik jaren geleden dit probleem ook al eens gehad. Het betrof toen een paar meter betonpaal die in een buis afgelaten moest worden, een zogenaamde COMBI-

PAAL. Toen was het idee vrij simpel, het ging immers niet om veel meters. Met een simpel frame met twee slijptollen en twee aangepaste comschijven erop kon de klus worden geklaard. Adamas heeft dit

destijds gebouwd en geleverd aan Blokland Service.” ‘Wat te doen’ “Nu, vele jaren later en in een andere situatie met een groot aantal meters voor de boeg moest de eerdere denkwijze worden aangepast. Wat te doen: slijpen was geen optie, dat duurde veel te lang en was niet zuiver genoeg. Zagen dan maar. Maar hoe? Er is in de handel immers niets te koop wat hiervoor geschikt is. Het idee is om het te zagen met twee elektrische handzaagmachines, een linkse en een rechtse. Op het frame komt een rijmotor, want met de hand duwen is geen goede optie. Je ziet het werk niet en daarbij is het bukkend en


zwaar werk. Er moet ook aan het personeel worden gedacht. Met dit gegeven en een oude schets naar Adamas gestapt. De technische mensen daar konden het maken, maar het zou tijd en geld kosten. Binnen twee dagen kon het ontwerpidee klaar zijn, samen met de prijs en de voorwaarden. Dan is het even stil tot het simpele telefoontje van de opdrachtgever komt: “Je kunt over een week aan de slag.” Leuk, zo’n bericht. Je kunt eigenlijk alleen maar zeggen je best te zullen doen, maar dat het waarschijnlijk niet haalbaar is op de gestelde termijn te beginnen.” ‘Mooi vak’ “Gelukkig zijn we inventief in het bedenken van oplossingen

speciale klus

en we durven ook wel enig risico te nemen. Voordat de opdracht er was hadden we al voorbereidingen getroffen. Zo zaten we samen met Adamas aan de tekentafel. Het bleek dat verschillende onderdelen van zo’n machine al gemaakt konden worden, terwijl de ontwikkeling gewoon doorgaat. Wat is het toch mooi om zo’n vak te hebben. Denken en maken zonder een echte uitkomst te hebben. De klok draaide snel, maar met een week stonden we op het werk. De deadline was gehaald!” Nog zo’n opdracht “Met een week proefdraaien en wat heen en weer gerij naar Adamas konden we zeggen: de machine voldoet. Nu konden we naar de productie toe, die al was ingepland. De eerste benodigde palen gingen uiteindelijk toch op tijd naar de klus van de opdrachtgever. Want niet alleen wij hadden last van aanloopperikelen, maar ook de verwerker van de palen. Zo loste ons tijdsprobleem vanzelf op. Tussendoor ontvingen we van een opdrachtgever een gelijksoortige opdracht: ruim drie kilometer vellingkant zagen aan betonpalen, maar dan met een diepte van 4 tot 5 cm. Blokland Service kan nu zeg-

gen: dat kúnnen wij. Het zagen van deze vellingkanten met een grote van 2,5 x 2,5 cm maakt al gauw een zaagdiepte van 3,5 tot 4 cm onder een hoek van 45 graden. Dan wil het zaagblad aan weerszijde van de machine alleen maar omhoog. Want door de rijmotor moet het naar voren. Gelukkig hadden we lood gespaard, ongeveer 50 kg en bleef de zelf ontworpen machine netjes zijn baan volgen; in totaal 9,5 kilometer lang waarbij slechts af en toe een zaagblaadje moest worden vernieuwd. Sommige zaagbladen leken wel op een wok, zo rond stonden ze, zoveel spanning kregen ze te verwerken.” Houten kist Ook het op- en afrijden van de betonpaal hoorde bij de klussen. Hiervoor hebben we een houten kist ontworpen in de vorm van een betonpaal, inclusief een iets groter gezaagde vellingkant. Tevens is er gedacht aan de mensen die er mee moesten werken. Buiten de rijmotor is ook de machine voorzien van snoerbediening op 7 meter afstand. De bovenzijde van een betonpaal speelt een grote rol, hoe egaler deze is hoe makkelijker de zaagmachine over de paal kon rijden. Is

de oppervlakte van de betonpaal ruw, dan is het zagen een stuk moeilijker. Er ontstaat dan een grotere slijtage voor de zaagbladen, waardoor het zaagtempo enorm daalt ten opzichte van de gladde palen.

De moeite waard Terugkijkend op deze twee projecten kan ik gerust zeggen dat het ontwikkelen van deze machine de moeite waard was. De uitdaging is gewoon werk gebleken!”

5

6


Project vuilverbrandingscentrale Rosenheim Een Duits betonboorbedrijf kreeg de opdracht de bodem van de lossluis in de vuilverbrandingscentrale van de stad Rosenheim in hoogte verstelbaar te maken. In de vuilverbrandingsinstallatie in Rosenheim wordt het huisvuil met vrachtwagens aangevoerd en in de daarvoor bestemde opslagbunkers gestort. Door de jaren heen zijn de afmetingen van vrachtwagens veranderd. Dit maakte het wenselijk dat de bodem van de lossluis in gedeeltes in hoogte verstelbaar zou zijn. Hier kon het geheel leegkiepen van de vrachtwagens gegarandeerd blijven. Diamantzaagtechnieken De bestaande bunkervloer met onderliggende draagbalken werd door middel van diamantzaagtechnieken gedeeltelijk verwijderd en onder een bepaalde hoek weer teruggemonteerd. Het 30 cm dikke betondek werd aan de onderzijde ondervangen met stutten, waarna deze over een lengte van 6.5 mtr. en een breedte van 2 keer 3.6 mtr. met een diamantzaag in zes gelijke

Ombouw van vuilopslag bunkers stukken werd gezaagd. Omdat het absoluut verboden was de hoeken door te zagen, werden er hoekboringen aangebracht met een diameter van ø 200 mm. Als zaagblad werd gekozen voor het type WS40X met een diameter van ø 825 mm. De gemiddelde zaagsnelheid bedroeg 350 cm2/min wat goed genoemd mag worden. Het totale zaagoppervlakte bedroeg 20 m2, de slijtage aan het segment bedroeg 3.1 mm, dit verdeeld over twee zaagbladen. Vervolgens werden de delen met een laadschop weggetakeld. Als wandzaagmachines werd gebruikgemaakt van een hydraulische Eurodima WM 50 met een vermogen van 15 kw en de nieuwe Eurodima hoogfrequent elektra saw-braxx sb 300 met een vermogen van 30 kw. Geringe slijtage Verder moest er nog een draagbalk met een gedeelte van een bestaande muur weggezaagd worden. De wand is 1,1 mtr. dik, de hoogte 1.8 mtr. en de lengte 3,4 mtr. Om deze klus te klaren werd de Eurodima kabelzaag wb12 gebruikt.

Dezelfde motor van de wandzaag werd genomen, waarbij gebruik werd gemaakt van de bedieningsunit bc300; nu dient de wandzaagmotor als aandrijving van de kabelzaag. Om met de kabelwerkzaamheden te kunnen beginnen, moest er eerst vier stuk doorvoerboringen gemaakt worden met een diameter van ø 52 mm. De totale zaagoppervlakte van 12,41 m2 werd behaald door 2 horizontale en 6 verticale zaagsneden. De diamantkabel type DS40SR10 van Eurodima met een lengte van 20 mtr. vertoonde aan het einde van de arbeid een slijtage van 0,4 mm, wat zeer gering genoemd kan worden. Het totale zaagoppervlakte van het hele project bedroeg 33 m2 zeer harde beton met veel wapening. Het werd in drie dagen uitgevoerd.

7

‘Stof tot nadenken’ Elke betonboorder is ermee bekend, stof! Vooral bij het boren en zagen in bewoonde situaties is stof een heel vervelende bijkomstigheid. Iedereen die ooit te maken heeft gehad met een renovatie zal dat beamen, zowel

Vacuümdeur

de boorders als de bewoners. Men probeert de overlast zoveel mogelijk te beperken door bijvoorbeeld een laken voor de deur te hangen. Maar ook dat is verre van afdoende. De fijne stof kruipt overal door. En dan is het na de klus dus poetsen en dweilen. Als het aan Tollenaar Betonboringen ligt, is deze problematiek verleden tijd.

8

Tollenaar Betonboringen uit Dordrecht is een van de eerste bedrijven in de betonboorbranche die het stofprobleem te lijf gaat. Aalbert Tollenaar, de eigenaar van het bedrijf, werd vier jaar geleden benaderd door een aannemer. Deze man had op een beurs ‘de vacuümdeur’ gezien, en vroeg: “Is dat niet wat voor jou?” De aannemer had de opdracht gekregen om badkamers in bewoonde situatie stofvrij te renoveren. “Ik wilde er meer van weten, maar er was weinig informatie te verkrijgen. Daarbij viel de beschikbare documentatie tegen”, vertelt Tollenaar. Investering Leverancier Multi Tech uit Zoetermeer gaf een demon-

stratie van de vacuümdeur bij een woning in Ridderkerk. Daarbij waren onder meer aannemers, loodgieters en vertegenwoordigers van de woningbouwvereniging aanwezig. Aalbert: “Na gezien te hebben hoe effectief de deur werkt,

“Ik wilde er meer van weten, maar er was weinig informatie te verkrijgen.” heb ik besloten hem aan te schaffen”. Inmiddels werkt firma Tollenaar er al vier jaar mee. “Een behoorlijke investering, maar zijn geld waard”. Dankzij het goede resultaat ziet Tollenaar het aantal opdrachten van particulieren toenemen. De deur is bruikbaar in zowel bewoonde als onbewoonde situaties. In het eerste geval voorkomt het stofoverlast voor de bewoners. In het tweede geval kunnen, naast het boor- en zaag-

werk, andere bezigheden zoals stuc- en schilderwerk worden verricht. Schoon thuis Er wordt al jaren gewerkt met een stofafzuiging op het gereedschap, die gekoppeld is aan een industriestofzuiger. Toch blijkt uit de praktijk dat dit niet voldoende is. Deze vacuümdeur werkt zo goed dat zelfs in de naastgelegen ruimte geen stof op de eiken meubels te zien is. Volgens Aalbert waren technici van TNO Bouw onder de indruk toen zij bij een klus een kijkje kwamen nemen. “Het grote voordeel is ook dat je kunt werken zonder P 3 maskers, dus ook voor het perso-


neel is het veel prettiger. En daarbij kom je ook nog eens schoon thuis en niet helemaal wit van het stof”, legt Aalbert enthousiast uit. Het installeren en het verwijderen van de deur vergt uiteraard tijd. Daarnaast vraagt het discipline om de apparatuur in goede staat te houden. De filters van de zuiger worden na elke klus uitgezogen en alles wordt schoongemaakt. Ook daar ben je even mee bezig. “Maar vroeger lag ik met een dweil op de knieën om de boel netjes achter te laten, dat hoeft nu niet meer!” Aalbert heeft al 17 jaar ervaring als betonboorder en weet dus waarover hij praat. “De mensen hebben echt geen en-

biedt oplossing kele stofoverlast en ook geen geluidsoverlast van de zuiger. Die bromt als een afzuigkap. Daarbij werk ik liever een uurtje langer, lever een goede service aan de klant en kom schoon thuis”, aldus Aalbert Tollenaar.

“Een behoorlijke investering, maar zijn geld waard.” Op locatie Een paar weken later is BoorInfo Magazine op locatie in een flat in Ridderkerk om te zien hoe de vacuümdeur in de praktijk werkt. Het betreft een badkamerrenovatie in een leegstaande woning. Aan het geluid bij binnenkomst te horen zou men een grote stofwolk in de woning verwachten. Maar dat is zeker niet het geval. In de deuropening van de badkamer hangt de vacuümdeur, bevestigd met klemmen aan de bovenkant. Aalbert

Tollenaar legt uit: “De zuiger zuigt het lucht uit de badkamer waardoor de druk daar lager is en alles in het zuiggat verdwijnt”. Het zuiggat is ongeveer 160mm rond en gekoppeld met slang aan de unit. Deze unit heeft twee koppelingen waarmee men eventueel dus in twee ruimtes tegelijk stofvrij kan boren. De deur zelf is voorzien van een ‘luikje’, een soort kijkgat dus. Het geluid van de unit is zeker niet hinderlijk. Wat opvalt is dat de verdere ruimtes in de flat mooi stofvrij zijn en de mannen er schoon uitzien. Tegelijkertijd dat Tollenaar hier werkt is er een stukadoor in de woonkamer bezig. Deze zegt: “Zonder deze deur had ik hier nog niet kunnen werken, zelfs niet met alle andere deuren dicht”. Zo kan een renovatie dus sneller uitgevoerd worden; zelfs de schilder kan tegelijkertijd aan de slag. Aalbert demonstreert hoe eenvoudig de filters zijn schoon te maken, gewoon met de stofzuigermond erover en klaar.

Tevreden Tollenaar Betonboringen kreeg de opdracht voor het renoveren van de badkamers van de woningbouwvereniging. Bewoners konden zelf aangeven er wel of niet aan mee te doen. “In eerste instantie hadden we de opdracht voor vijftig flats van de driehonderd. Veel mensen zagen ervan af. Dat kwam mede door de stofoverlast in het huis; dat zag men niet zitten. Maar de bewoners van die vijftig flats waren buitengewoon tevreden met het gebeuren en dat sprak zich rond. Met als gevolg dat we nu al tweehonderdvijfenzeventig badkamers hebben gereno-

veerd”, zegt een zeer tevreden Aalbert. Dat dit goed is voor ‘de zaak’, moge duidelijk zijn. Trots BoorInfo Magazine spreekt nog met een mevrouw die haar badkamer heeft laten renoveren. Zij vertelt er tegenop gezien te hebben. “Ik heb overal donker eiken, zelfs op de deuren en hield mijn hart vast. Maar het is me honderd procent meegevallen. Het duurde maar een halve dag en alles bleef schoon.” Vol trots laat zij de nieuwe badkamer zien. “En dan te bedenken dat ik er eerst niet aan mee wilde doen.“ Wat een paar vierkante meter rubber met een zuiger al niet kan bewerkstelligen! Stof tot nadenken …

9

Gezond ondernemen Sinds de invoering van de Wet Verbetering Poortwachter (WVP) in 2002 is de verantwoordelijkheid voor een zieke werknemer en met name voor diens re-integratie in zijn eigen werk of in ander passend werk steeds meer verschoven van de overheid naar de werknemer en de werkgever zelf. Het is daarom van groot belang stil te staan bij de verplichtingen die u en de zieke werknemer ten opzichte van elkaar hebben. Van u wordt ten eerste verwacht dat u een actief ziekteverzuimbeleid voert. Vanaf 1 juli 2005 bent u niet meer verplicht hierbij gebruik te maken van een Arbo-dienst, maar u dient nog steeds een beleid te voeren dat aan alle wettelijke verplichtingen voldoet.

10

Ziekteverzuimprotocol Het ziekteverzuimbeleid dient bij voorkeur vastgelegd te zijn in een ziekteverzuimprotocol, dat op een duidelijke wijze de verplichtingen voor werknemers en werkgevers vastlegt. Zo is voor zowel u als de werknemer duidelijk welke regels er gelden in geval van ziekte. In zo’n protocol staat bijvoorbeeld geregeld op welke wijze een werknemer zich ziek moet melden, aan welke (controle)voorschriften hij zich moet houden en welke sancties er opgelegd mogen worden als de werknemer zich niet aan de voorschriften houdt. Loondoorbetalingsverplichting Een belangrijke verplichting voor u is dat u het loon van de werknemer tijdens zijn ziekte blijft doorbetalen tot maximaal 104 weken. Op grond van de meeste CAO’s is geregeld dat u gedurende het eerste jaar 100% dient te betalen. Met betrekking tot het 2e ziektejaar heeft de overheid aangegeven dat het de bedoeling is dat werknemers dan maximaal 70% doorbetaald krijgen. Dit is echter niet vastgelegd in een wet. In de Bouw CAO is er – onder voorwaarden – sprake van het percentage van 70% in het tweede jaar.

Wat te doen bij ziekteverzuim Controle Omdat u een loondoorbetalingsverplichting heeft tijdens ziekte, heeft u ook de bevoegdheid om te (laten) controleren of een werknemer daadwerkelijk ziek is. De zieke werknemer dient zich te houden aan de controlevoorschriften voor zover die van te voren (schriftelijk) zijn bekendgemaakt aan de werknemer. Houdt de werknemer zich niet aan (redelijke) controlevoorschriften van zijn werkgever, dan bent u als werkgever gerechtigd het loon van de werknemer op te schorten, totdat duidelijk is of de werknemer ziek is ja of nee. Is vastgesteld dat de werknemer ziek is, dan moet alsnog het loon met terugwerkende kracht vanaf de eerste ziektedag betaald worden.

Zieke werknemer dient zich te houden aan controlevoorschriften Wet Verbetering Poortwachter (WvP) In het kader van de WvP dient, als de ziekte van de werknemer langdurig blijkt te zijn, uiterlijk in de zesde ziekteweek door de Arbo-arts een probleemanalyse opgesteld te worden, waarin de aard van de ziekte en de verwachte kans op (gedeeltelijk) herstel staan vermeld. Voorts moet er door u een casemanager worden aangewezen die de zieke werknemer volgt en begeleidt. Binnen acht weken na ziekmelding dienen werknemer en de werkgever/casemanager gezamenlijk een ‘plan van aanpak’ op te stellen, waarin de afspraken staan vermeld die gemaakt zijn over de re-integratie van de werknemer.


Uiterlijk de 13e week van de ziekte dient u de zieke werknemer bij het UWV te melden. In de praktijk wordt dit veelal door de Arbo-dienst gedaan. U bent en blijft hier echter voor verantwoordelijk. Een te late 13e weeks melding kan tot gevolg hebben dat de ingangsdatum van een eventuele WIA-uitkering later ingaat en dat daardoor het loon door de werkgever langer doorbetaald moet worden. Plan van aanpak en re-integratie Zoals hiervoor aangegeven staan in het plan van aanpak de afspraken die zijn gemaakt om ervoor te zorgen dat de werknemer zo snel mogelijk weer aan het werk kan gaan. In eerste instantie zullen deze afspraken gericht zijn op het zo snel mogelijk verrichten van de eigen werkzaamheden. Is dit gezien de ontstane beperkingen van de werknemer niet meer mogelijk, dan moet er gekeken worden of er binnen de eigen organisatie ander passend werk aanwezig is voor de zieke werknemer. Is ook dit er niet, dan dient u voldoende inspanningen te verrichten om ervoor te zorgen dat de werknemer bij een andere werkgever passende arbeid kan verrichten. Deze laatste vorm van reintegratie, de zogeheten re-integratietweede-spoor, geschiedt meestal door inschakeling van een re-integratiebedrijf. De afspraken die in het plan van aanpak zijn gemaakt, dienen door u en de werknemer ook daadwerkelijk te worden uitgevoerd. Periodiek, ten minste elke zes weken, moeten de casemanager en de werknemer de voortgang van de re-integratie, zoals beschreven in het plan van aanpak, evalueren en zo nodig het plan van aanpak bijstellen. Adviesbureau Gezond Ondernemen adviseert u deze gesprekken schriftelijk vast te leggen met de

werknemer. Zo kunt u te allen tijde aantonen welke re-integratie inspanningen u heeft verricht. Wanneer u ervaart dat de zieke werknemer zijn genezing belemmert of vertraagt, dan wel weigert mee te werken aan zijn eigen re-integratie of weigert ander passend werk te aanvaarden, dan mag u als werkgever de loondoorbetaling stopzetten. Anders dan bij loonopschorting, hoeft u het salaris dan niet met terugwerkende kracht te voldoen zogauw de werknemer weer wel meewerkt. Re-integratieverslag Als de werknemer na 1 jaar en 8 maanden nog steeds ziek is, kan de werknemer een WIA-uitkering aanvragen. Hiervoor heeft de werknemer het zogeheten re-integratieverslag nodig, welke hij van u ontvangt.

Dit re-integratieverslag is een verzameling van de probleemanalyse, plan van aanpak en bijbehorende evaluaties en de rapportages van de Arbo-dienst.

Afspraken in het plan van aanpak dienen ook daadwerkelijk te worden uitgevoerd Wij benadrukken dat het van belang is dat u zich aan uw verplichtingen als werkgever in het kader van zieke werknemers houdt. Het UWV kan namelijk, wanneer u onvoldoende re-integratie-inspanningen

heeft verricht, een ‘loonsanctie’ opleggen. Dit houdt in dat u verplicht wordt het loon van de werknemer tot maximaal twaalf maanden langer (gedeeltelijk) door te betalen (dus in plaats van twee jaar een loondoorbetalingsverplichting van maximaal drie jaren). Andersom, als blijkt dat de werknemer niet voldaan heeft aan zijn/haar verplichtingen kan er ook een sanctie worden opgelegd door het UWV. Als dan kan de WIA-uitkering van de zieke werknemer geheel of gedeeltelijk worden gekort. Zo nodig is het goed om de zieke werknemer hierop te attenderen.

Tekst: René Rijerse, Gezond Ondernemen

11

Interview met René Schuurmans:

“Betonboorder verdient waardering” “Betonboorbedrijven

zijn

in

de

bouwwereld nog te veel een ondergeschoven kindje. Dat moet veranderen, want goede betonboorders zijn specialisten. Het wordt tijd dat betonboren als een VAK wordt erkend.” Aan het woord is René Schuurmans, directeur/eigenaar van het gelijknamige Boor- en Zaagbedrijf.

12

“Een goede betonboorder is een specialist in zijn vak. Weet ook wat er komt kijken bij het zelfstandig ondernemerschap.” Samen met zijn broer begon René Schuurmans zes jaar geleden het huidige bedrijf. Inmiddels is zijn broer een andere weg opgegaan en runt René het bedrijf met zijn vrouw. Nog steeds onder de naam gebr. Schuurmans. Dit vanwege de opgebouwde naamsbekendheid. Het bedrijf heeft vier medewerkers in dienst. Hoofdactiviteiten zijn betonboren, sleuven zagen en het verankeren van staalconstructies. Het bedrijf is in principe in het gehele land inzetbaar, maar werkt voornamelijk in een uitgestrekte regio rond de vestigingsplaats Oss. Opdrachtgevers zijn grote aannemers als Giesbers, Hendriks, Heijmans en Berghege. Er komen ook rechtstreekse opdrachten van elektriciteitsbedrijven. Volgens René is nog steeds sprake van een groeimarkt. “Vooral de utiliteitsbouw neemt toe.”

Ontwikkeling René Schuurmans praat graag over zijn werk. Er is dan ook veel te vertellen. Want de betonboorbranche is volop in ontwikkeling. Vroeger werd wel eens gezegd: als je nergens voor deugt kun je altijd nog betonboorder worden. Volgens René is dat

“Gelukkig zijn we op de goede weg. Brancheorganisatie Boorinfo speelt daarin een grote rol.”


allang verleden tijd. “Een goede betonboorder is een specialist in zijn vak. Moet net als andere ondernemers in de bouwwereld voldoen aan eisen van arbo, milieu en veiligheid. Weet ook wat er komt kijken bij het zelfstandig ondernemerschap.” René vindt het tijd worden tijd dat betonboring de waardering krijgt die het verdient. “Gelukkig zijn we daarmee op de goede weg. Brancheorganisatie Boorinfo speelt daarin een grote rol.” Sceptisch René vertelt dat het collega betonboorder Ruud Spaan was, die vier jaar geleden het initiatief nam voor het oprichten van Boorinfo. “We hadden behoefte aan een

actieve brancheorganisatie. Maar het kost veel tijd zo’n organisatie goed te laten draaien. Het bleek niet doenlijk om dat naast het eigen bedrijf te doen. Via het bouwen van webpagina’s kwamen we in contact met Peter Wilke. Hij was bereid de opzet en het verdere beheer van Boorinfo op zich te nemen. En dat doet hij goed. Eerlijk gezegd was ik in het begin nogal sceptisch. Zou iemand die niet zelf uit de betonboorbranche komt, dit wel kunnen? Werd het niet teveel een centrale inkoopvereniging? Inmiddels kunnen we concluderen dat Boorinfo een stevige brancheorganisatie is, die op tal van terreinen de aangesloten bedrijven ondersteunt.” Veiligheid Gevraagd naar belangrijke activiteiten van Boorinfo zegt René: “Eigenlijk is alles belangrijk. Wat het ene bedrijf niet nodig heeft, kan een andere ondernemer goed gebruiken. Voorbeeld is het softwarepakket voor de boekhouding. Zelf maak ik daar geen gebruik van omdat ik al langer met een dergelijk programma werk. Maar het is zeer bruikbaar voor collega’s die iets dergelijks nog niet hebben. Erg nuttig is verder het rapport dat in samenwerking met TNO is gemaakt over de kwartsstofreductie. Aan opdrachtgevers en arbo-inspecteurs kunnen we nu een onderbouwing tonen van de effecten van kwartsstof volgens ónze gegevens. Van groot belang op dit moment is de hulp van de brancheorganisatie bij het verkrijgen van het VCAcertificaat.” In 2008 gaat nieuwe wetgeving van start waarbij de hoofdaannemer eindverantwoordelijk is voor het totale

veiligheidsgebeuren op de bouw. Het lijkt voor de hand liggend dat bij het inschakelen van een betonboorder de voorkeur zal uitgaan naar een bedrijf dat kan aantonen te werken volgens de VCA-normen. Keurmerk Wat zijn verder nog wensen? René: “Een eigen keurmerk. Ik heb begrepen dat de brancheorganisatie daarmee bezig is. Aangesloten bedrijven die het keurmerk voeren, zullen dan moeten voldoen aan bepaalde kwaliteitseisen. Zodat aannemers weten dat een bij Boorinfo aangesloten bedrijf een professional is. Een vakman die aan alle technische-, milieu- en veiligheidseisen voldoet.”

“Het komt dagelijks voor dat we gaten boren van vierhonderd tot achthonderd millimeter. Daar stuur je geen jongetje heen die het vak niet beheerst.” Vakopleiding René noemt nog een noodzakelijkheid: een eigen vakopleiding. Die is volgens hem hard nodig, eenvoudigweg omdat er nu helemaal niets is. “Er is geen enkele opleiding waar je het betonboren kunt leren. Een groot probleem, want waar halen we

vakkundig personeel vandaan? Op dit moment zit ik om mensen te springen. Ik kan een advertentie plaatsen, maar dan trek ik personeel bij een collega weg. En dat wil ik niet. Zelf in de praktijk opleiden? Dat kan en dat doen we op dit moment ook. Maar het betekent dat het lange tijd duurt voordat een nieuwe medewerker volledig inzetbaar is. Het komt dagelijks voor dat we gaten boren van vierhonderd tot achthonderd millimeter. Daar stuur je geen jongetje heen die het vak niet beheerst.” Prijskaartje De laatste tijd heeft René contacten met collega’s uit het hele land. “Dat is ook een van de voordelen van de brancheorganisatie. Tijdens bijeenkomsten en via de website maak je kennis met andere bedrijven. Het kan handig zijn om elkaar bij opdrachten in te schakelen. Voor een verder weg gelegen project bijvoorbeeld of omdat je zelf een bepaalde specialisatie niet in huis hebt. De onderlinge samenwerking is nu goed op gang. Betonboorders moeten elkaar niet als concurrenten zien, maar als collega’s. Als iedereen er zo over zou denken, kunnen opdrachtgevers ons niet meer tegen elkaar uitspelen. Je trekt dan één lijn, ook wat betreft de prijsvoering. In de bouwwereld moet het langzamerhand doordringen dat een betonboorder een specialist is. Een vakman die kwaliteit levert. En aan kwaliteit hangt een prijskaartje. Gelukkig hebben we nu een brancheorganisatie die zich voor onze belangen inzet. Maar die kan het niet alleen. De steun van de betonboorbedrijven is daarbij onmisbaar.”

13

14


Branche voor het eerst samen op eigen beurs Boorinfo Vakdagen 7 en 8 april 2006 Euretco Expo Center Houten The Exhibition Company bv organiseert dit jaar de eerste

editie

van

de

Boorinfo Vakdagen. Een vakbeurs over betonboren, betonzagen en verankering. Branchevereniging Boorinfo en diverse toeleveranciers hebben nadrukkelijk gevraagd om deze

len waarmee wordt gewerkt. Er wordt ook hard gewerkt aan een eigen keurmerk voor uw branche, er worden nieuwe opleidingen ontwikkeld en er zijn bijvoorbeeld nieuwe manieren om nagenoeg stofvrij te werken. Deze noviteiten en kennis worden met u gedeeld in het seminarprogramma dat gedurende twee dagen plaats zal vinden.

beurs te organiseren. Er moest een beurs komen waar toeleveranciers en bezoekers op professionele wijze zaken met elkaar kunnen doen. Een eigen ontmoetingspunt, een feestje van de branche. Noviteiten Maar naast het feit dat het een ontmoetingspunt moest worden, moet er ook naar de toekomst gekeken worden. In vrijwel iedere branche vinden ontwikkelingen plaats en worden er noviteiten gepresenteerd. Dus ook in de branche van betonboorbedrijven. Er worden steeds meer eisen aan de betonboorder en het gereedschap waarmee wordt gewerkt gesteld. De ARBO let er bijvoorbeeld op of de trillingsintensiteit en het geluidsniveau wel laag genoeg zijn. Maar noviteiten zijn er niet alleen op gebied van de materia-

Exposanten The Exhibition Company bv heeft de afgelopen maanden hard aan de Boorinfo Vakdagen gewerkt. Vrijwel alle bedrijven die iets in de branche betekenen zijn voor u op de beurs bij elkaar gebracht. Toonaangevende namen als Adamas Nederland bv, Boorinfo bv, Bouwmachines Zoetermeer, Carbodiam Diamand Tools, Diacom bv, Heger Nederland, Hilti Nederland bv, IDDI International Dutch Diamand Industry, J.K. Smit & Zonen bv, Lunzen bv, Meijer Tools, Odtco Diamantgereedschap machines, Rocbo Boortechniek, Schintech Diamant Gereedschappen, Sicom Diamand Tools, Van Deursen Diamanttechnieken en ZBM Rotterdam presenteren op ruim 3.000 m2 hun producten. De mogelijkheden van deze producten worden op het buitenterrein door diverse exposanten doorlopend gedemonstreerd.

Demonstraties Er wordt door eerdergenoemde leveranciers veel gedaan op het gebied van ontwikkeling en verbeteren van machines. De nieuwe beurs Boorinfo Vakdagen biedt betonboorders de mogelijkheid om het gebruik van deze machines te ervaren. Hilti introduceert bijvoorbeeld de hoogfrequent Weka handzaag. Bovendien vinden er demonstraties plaats met de ICS benzine- en hydrolische kettingzaagmachine. Adamas Nederland bv demonstreert een hoogfrequent wandzaag. Naast de demonstraties worden er ook een heleboel andere activiteiten door de exposanten georganiseerd. Toekomst van de Boorinfo Vakdagen The Exhibition Company bv heeft in de afgelopen veertien jaar ruim vijftig uiteenlopende beurzen georganiseerd. De overeenkomst tussen de beurzen is dat ze allemaal klein zijn begonnen. Twee voorbeelden zijn de vakbeurs Fitnessvakdagen en de consumentenbeurs Duikvaker. De Duikvaker is in het Euretco Expo Center gestart met ruim 30 exposanten en telde in 2006 ruim 120 exposanten en 9000 bezoekers. De Fitnessvakdagen is ook in 1993 in het Euretco Expo Center met 30 exposanten begonnen. Deze beurs is uitge-

groeid tot een internationale vakbeurs met meer dan 190 exposanten in 2005. The Exhibition Company bv zal er ieder jaar naar streven een groeiend aanbod van producten die voor de betonboorbedrijven interessant kunnen zijn tentoon te stellen. De organisatie van de beurs blijft samen met de branchevereniging Boorinfo op zoek naar noviteiten die op de beurs gepresenteerd kunnen worden. Meer informatie Meer informatie over de Boorinfo Vakdagen vindt u op www.boorinfo-beurs.nl. Regelmatig publiceert The Exhibition Company bv het “Boorinfo Vakdagen Branchenieuws”. Middels deze digitale nieuwsbrief wordt u op de hoogte gehouden van alle productontwikkelingen in uw branche. Wilt u deze nieuwsbrief ook ontvangen? Meld u dan gratis aan via de bovengenoemde internetpagina.

15

Nieuwe verantwoordelijkheid veilig werken Hoofdaannemers worden verantwoordelijk voor alle veiligheid in de bouw. Nieuwe VCA-regelgeving hierover gaat in op 1 januari 2008. VCA gecertificeerde hoofdaannemers

VWO Bedrijfszorgsysteem voor ZZP-er en kleinere bedrijven

zullen dan alleen nog in zee gaan met onderaannemers die kunnen aantonen aan alle VCA-eisen te voldoen. Hoe doe je dat als kleine zelfstandige?

16

Een eigen VCA-certificering is voor een ZZP-er zowel operationeel als kostentechnisch een niet of nauwelijks haalbare aangelegenheid. Het BEDRIJFSZORGSYSTEEM van VWO (Veilig Werkend Onderaannemer) biedt de oplossing. Wat is VWO VWO is een nieuw product van Boorinfo dat moet uitgroeien tot een samenwerkingsverband van brancheorganisaties in de bouwsector. Doel van VWO is ook kleinere bedrijven en ZZP-ers in staat te stellen aantoonbaar te werken volgens VCA-normen. Daarvoor is het Bedrijfszorgsysteem ontwikkeld dat voor alle branches in de bouw op maat wordt geleverd. Hoe werkt VWO Brancheorganisaties in de bouw kunnen zich aansluiten bij VWO. Voor aangesloten branches wordt een specifiek op de branche gericht Bedrijfszorgsysteem geschreven dat voldoet aan de eisen zoals deze in de VCA-normen zijn gesteld. Een ondernemer die lid is van een aangesloten brancheorganisatie kan bij VWO een toelatingsonderzoek aanvragen.

Hierbij wordt beoordeeld of de betreffende ondernemer aan de gestelde eisen voldoet. Bij voldoende resultaat geeft VWO een verklaring af. Na het afgeven van de verklaring beoordeelt VWO jaarlijks of de betreffende ondernemer nog aan de eisen voldoet zodat de continuïteit is gewaarborgd. Voor wie Het Bedrijfszorgsysteem is bedoeld voor ZZP-ers en kleine bedrijven tot in totaal acht werknemers. Een aantal taken vanuit het handboek wordt door VWO collectief geregeld. Dat bespaart de betrokken ondernemer veel tijd en geld. Door de collectieve aanpak wordt de administratieve werkdruk aanzienlijk teruggebracht. Vanzelfsprekend kan hierdoor bovendien aanmerkelijk worden bespaard op de kosten. De aannemer De toelatingseisen tot het Bedrijfszorgsysteem zijn ontwikkeld in samenspraak met de aannemerij. Aannemers hebben zich bereid verklaard het VWO Bedrijfszorgsysteem als volwaardige veiligheidsverklaring te accepteren. Op de


website van VWO is straks per branche te zien welke ondernemers in bezit zijn van de VWO-verklaring. Zekerheid Met het Bedrijfszorgsysteem speelt VWO in op de behoefte van zowel onderaannemers als hoofdaannemers. Voor kleinere bedrijven is het een stap verder naar professioneel ondernemerschap. Voor hoofdaannemers levert het de zekerheid dat de onderaannemer werkt volgens de wettelijke eisen op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu. Ook wordt zeker gesteld dat alle aangesloten bedrijven in de betreffende branche op dezelfde wijze met het begrip veiligheid omgaan. Boorinfo Boorinfo, de brancheorganisatie voor betonboorbedrijven is inmiddels met VWO begonnen. Dit betekent dat bij Boorinfo aangesloten bedrijven zich kunnen aanmelden voor het Bedrijfszorgsysteem. Zie voor meer informatie: www.bedrijfszorgsysteem.nl of www.boorinfo.nl

“Als slopen niet lukt, kabelen wij het stuk!” Dit zou absoluut een slogan kunnen zijn voor de firma Van Kempen uit Hoogerheide. Dit betonboorbedrijf werkte ‘op hoog niveau’ bij de sloop van een flatgebouw. Het betrof een uniek project.

Een sloopbedrijf zat met een probleem. Dit bedrijf had de opdracht om de zogenoemde Lucernaflat te slopen. Deze flat bevond zich in het winkelcentrum in Bergen op Zoom. Er moest gesloopt worden in een bewoonde omgeving en het diende dus met beleid te gebeuren. De flat telde dertien verdiepingen. Het sloopbedrijf wist niet hoe bij de twee bovenste verdiepingen te komen. De ‘knijper’ kon niet zo hoog komen. Er werd contact gelegd met de firma Van Kempen met de vraag of deze een oplossing wist. Kabelzagen Jeroen van Kempen bekeek het probleem.

Kapot hakken was geen optie, dat zou te lang duren. Hij vond de oplossing in kabelzagen. Terwijl een hoge kraan met behulp van staalkabels de dwarsbalken droeg, kabelde Van Kempen de pilaren. In totaal is er 54 vierkante meter beton gezaagd in 200 zaagsnedes. Tijdens dit project werd continu gewerkt met een bezetting van twee mensen. “Dat moet ook wel, want vooral het aanbrengen van de draadgeleidingen op de pilaar moet nauwkeurig gebeuren,” aldus Jeroen. ”Bovendien is het erg belangrijk dat de nodige veiligheidsvoorschriften in acht worden genomen.” Met dit unieke project is de firma Van Kempen 3,5 week bezig geweest.

Uitdaging “Kabelen kent vele toepassingen” aldus Jeroen. Een van de voordelen is dat draadkabelen geluidsarm is. Daarom wordt deze techniek ook gebruikt in ziekenhuizen. Ook zijn er geen grenzen aan de dikte van het beton. Zo is er in een rots in de Ardennen al eens een sparing gekabeld van 1.00x1.00 meter met een lengte/ diepte van 12.00 meter. Ook rioolbuizen kunnen eenvoudiger gezaagd worden door de kabel eronderdoor te trekken. Jeroen vertelt:” We hebben al vijftien jaar ervaring met kabelzagen en er verandert veel op dit gebied. Dit specialisme binnen de betonboorwereld is een behoorlijke investering voor een bedrijf en niet elk bedrijf kan dit. Het is voor ons elke keer weer een uitdaging om zo’n specifieke klus te klaren.”

René van Kempen startte 38 jaar geleden zijn onderneming als sleuf- en hakbedrijf. In 1973 werd overgeschakeld op het boor- en zaagwerk met diamantgereedschap. Er wordt met name gewerkt in opdracht van de industrie, waaronder kernenergiecentrales, auto-, aluminium- en kartonnagefabrieken, petrochemische bedrijven en ziekenhuizen. Er zijn zestien medewerkers in dienst en inmiddels is er ook een vestiging in België. Het bedrijf is nu overgenomen door zoon Jeroen. Oprichter René heeft tegenwoordig voornamelijk een adviserende rol. Firma Van Kempen heeft de technieken en materialen in huis om alle specifieke werken uit te voeren. Regelmatig is er een goede samenwerking met collega’s in zowel Nederland als België.

17

Vanuit de brancheorganisatie

Landelijke bijeenkomst Boorinfo De derde landelijke bijeenkomst van Boorinfo B.V. is goed bezocht. Op donderdag 1 december 2005 kwamen betonboorbedrijven uit alle hoeken van het land ervoor naar Schaarsbergen bij Arnhem.

18

Naast de regionale bijeenkomsten organiseert brancheorganisatie Boorinfo voor de aangesloten bedrijven eenmaal per jaar een gezamenlijke meeting. Deze heeft een tweeledig doel. Ondernemers worden geïnformeerd over nieuwe en lopende zaken én zij ontmoeten elkaar in een ongedwongen sfeer. Hoofdthema van de bijeenkomst op 1 december vorig jaar was de veranderde sociale wetgeving. Wetgeving Drie adviseurs van Cordares (het vroegere Sociaal Fonds Bouwnijverheid – SFB) gaven een toelichting op de veranderde Bouw CAO, de WIA versus de WAO, de pensioenregeling, het tijdspaarfonds en de levensloopregeling. De diverse presentaties aan de hand van sheets waren op zich helder van opzet, maar werden door een aantal aanwezigen toch als ‘zware kost’ ervaren. Peter Wilke van Boorinfo: “Het is de taak van de brancheorganisatie om aangesloten bedrijven over dit soort ontwikkelingen te informeren. Ondernemers móeten op de hoogte zijn van veranderde wetgeving zoals behandeld tijdens de bijeenkomst.” Voor wie het allemaal in de eigen omgeving nog eens rustig wilde nalezen, was alle informatie op een usb-stick beschikbaar. Brancheorganisatie Ook de ontwikkelingen in de brancheorganisatie staan niet stil. Peter Wilke vertelde wat er allemaal gaat gebeuren. Allereerst introduceerde hij het vakblad BoorInfo Magazine. Het eerste nummer

daarvan wordt gepresenteerd op de Boorinfo Vakdagen op 7 en 8 april 2006. Nieuws was er ook over de vakopleiding voor betonboorders. Op dit moment loopt de aanvraag. Bij positief advies kan in 2008 de betonboorbranche een eigen opleiding starten. Deze opleiding zal worden gegeven door een ROC (Regionaal Opleidings Centrum). Het ziet ernaar uit dat de huidige Zwitserse opleiding wordt vertaald naar de Nederlandse betonboorbranche. Verder vordert de ontwikkeling van het

VWO bedrijfszorgsysteem. Hiermee kunnen ondernemers zonder personeel aantonen volgens VCA-normen te werken. Dat is belangrijk als in 2008 de nieuwe wetgeving voor veilig werken van kracht wordt. Ook de betonboorbranche heeft nu eigen statuten voor onderaanneming en samenwerking. Met het ondertekenen van deze staturen verklaren aangesloten bedrijven bij Boorinfo zich akkoord met de werkwijze volgens deze statuten.

Producten Boorinfo Voor de aangesloten bedrijven heeft brancheorganisatie Boorinfo een aantal aantrekkelijke producten ontwikkeld. Een paar voorbeelden hiervan zijn:

arisatie & Evaluatie Branche Risico Invent heeft Boorinfo een Welker Bedrijfsadvies t me In samenwerking is erkend door het eld. De Branche RI&E Branche RI&E ontwikk meld op www.rie.nl. land. De BRIE staat ver ARBO Platform Neder

Stofrapport In samenwerking met aangesloten boorbedrijven zijn er luchtmeting en uitgevoerd naar respirabelkwarts stof, tijdens boor- en zaagwerkzaam heden in beton/asfalt. De metinge n zijn uitgevoerd door RPS en TNO .

Milieurapport boorwateronEr is een gezamenlijk el hiervan is derzoek geweest. Do g aan te totsin toe door middel van proken in ges s wij ker elij nen dat er red n verontreinihet boorwater gee zig zijn. In het gende stoffen aanwe ultaten van het res de rapport worden ateronderzoek orw bo d verkennen port wordt afweergegeven. Het rap sies en aanbegesloten met de conclu velingen.


Geluidsrapport In dit rapport worden de individuele geluidsexposities voor het zagen en boren in beton en aanverwante materialen belicht, alsmede de inventarisatie van schadelijk geluid binnen de ondernemingen.

ctieve verplete en effe Arbo Pakket de meest com u t ed trekking bi be et et Arbo Pakk ke eisen m Het Boorinfo n alle wettelij aa kans op t de oe ld ot vo ro ing. U rijker - u verg ng la zuimbegeleid be g lijk en no ever is wette geleiding. En kers. De werkg er tot verzuimbe ew ie aced at m gr uate re-inte gratie van uw licht om adeq snelle re-inte rp aan ve jst r bi aa n er te ek la or de verz zich daarbij ag m ijf eventueel do dr gebe . Het t feit dat de ondernemen f. Gelet op he rij ed n tiviteiten te -b ite of ite ur tegratieactiv tegratieadvise oudt met re-in rgh door een re-in zi ve n be de et or ni w kgever zich deren zullen middelde wer taken door an ze de t da de hand geleiding. ligt het voor de verzuimbe k gebeurt met oo t di s al Zo richt.

Automatisering Automatiseren is een mooi, maar ingewikkeld begrip. Voor veel ondernemers blijft het bij een factuur in Word of Excel. Toch kan het makkelijker, sneller, veiliger en betrouwbaarder. Boorinfo heeft in samenwerking met Servicon het pakket Serviplan ontwikkeld. Een softwareprogramma dat gebruiksvriendelijk en efficiënt is en speciaal gericht is op de betonboorbranche.

BoorInfo Magazine De eerste uitgave van het eigen vakblad voo r ondernemers in de bet onboorbranche ligt voo r u. Vol informatie, ach tergrondverhalen ove r bedrijven en producten, aanpak van projecten en wat er verder allema al speelt in de wereld van het beton boren. Heeft u ook een verhaal voo r BoorInfo Magazine? Over een bijzonder pro jec t bijvoorbeeld of wilt u informatie en/of tips kw ijt aan collega-ondernem ers: laat het de redact ie weten! Onze bereikbaa rheid vindt u op pagina 27. Een van onze jou rnalisten komt bij u lan gs om uw verhaal op te schrijven. Maar u mag ook zelf tekst aanleveren. U moet er wel rekeni ng mee houden dat de red actie beoordeelt of uw tekst voor plaatsing in aanmerking komt. In de meeste gevallen zal redactionele bewerk ing plaatsvinden, waarna u de bewerkte tekst ter fiattering krijgt toeges tuurd. Alleen samen me t u zal het lukken het vak blad te maken zoals we dat voor ogen hebben : BoorInfo Magazine : voor en door onder nemers in de betonbo orbranche.

19

Betonboren, all over Ken

Phelan

Betonboringen

uit

Noord-Holland reist al verscheidene jaren met regelmaat naar ZuidKorea. Dat gebeurt in opdracht van een

bekend

metaalconcern

uit

IJmuiden. Dit concern werkt wereldwijd en renoveert in Pu Hang de hoogovens. Ken Phelan boort in de binnenkant van de ovens om zo de kwaliteit te controleren. “Het is elke keer weer een mooie klus”.

20

De binnenkant van de ovens in Pu Hang is van grafiet. Het is de taak van het metaalconcern om de ovens te renoveren, indien dat nodig zou zijn. De kwaliteit van deze smeltovens kan namelijk aangetast zijn door vermenging met ijzer. Het controleren van de kwaliteit heeft het metaalconcern uitbesteed aan Ken Phelan betonboringen uit Nederland. Ken legt uit waarom niet gekozen is voor een Koreaans bedrijf. “Er zou dan meer kans zijn op communicatieve complicaties. Nu zijn de lijnen kort en duidelijk.” Mooi meegenomen is ook dat Ken vloeiend Engels spreekt, waarmee hij zich in Korea uitstekend kan redden. Hij komt namelijk uit Ierland en is opgegroeid in Londen. Voorbereiding Omdat het metaalconcern aan de Koreaanse opdrachtgever uitstekend werk wil leveren is, naar Ken’s zeggen, gekozen voor een ervaren Nederlands betonboorbedrijf dat goed bekend staat en goede resultaten levert. “Deze opdracht vergt wel veel en vooral zorgvuldige voorbereiding. Er moet voor gezorgd worden dat de zaak in Nederland gewoon doordraait. Verder moeten er op tijd mensen worden ingehuurd en gereedschappen verstuurd. Ooit

waren we in Roemenie op karwei en toen kwam het materiaal drie dagen te laat, dan wordt het krap”, vertelt Ken. Om dit te voorkomen worden de spullen voor Korea al een week van tevoren overgevlogen. Hiervoor gebruikt Ken een aluminium containerkist die hij zelf heeft laten maken. Daarin worden de zware materialen vervoerd, de kleinere gereedschappen gaan mee in een tas.


‘Tijd is geld’ Meestal gaan er vier tot acht personen op reis om deze klus te klaren. Het aantal medewerkers is afhankelijk van de grootte en complexiteit van de opdracht. Het is een dag vliegen om op de plaats van bestemming te komen en dan is er nog een dag nodig om te acclimatiseren. Op de derde dag vangt in alle vroegte het boorwerk aan. Dit wordt een lange dag van gemid-

the world! deld zo’n achttien uur. Dat doorwerken is nodig omdat een oven die een dag buiten gebruik is, gemiddeld vijftienduizend euro kost. De term ‘tijd is geld’ is hier zeker van toepassing. Het werk De wanden van een oven zijn onderaan ongeveer 80 cm dik en versmallen tot bovenaan tot 40 cm dikte. Met een 30 mm diamantboor wordt ongeveer 5 cm diep geboord. Dan wordt gemeten wat de temperatuur in dat gat is. Zo boort men steeds 5 cm verder. Als de temperatuur 500 graden Celsius aangeeft moet gestopt worden, omdat het vloeibare ijzer te dicht benaderd is. Hoe dieper geboord kan worden, hoe beter dus de kwaliteit van de oven is. De speciale thermometers zijn direct aangesloten op precisiemeetapparatuur en blijven in het geboorde gat, zodat continu de kwaliteit bewaakt blijft. Na het boren worden de gaten weer opgevuld met grafiet. Gemiddeld worden in één oven 15 tot 30 gaten geboord en dat vergt dus veel tijd. Om de bodem van een oven te onderzoeken wordt in het salamandergat geboord, dat is het gat waardoor het

vloeibare ijzer wordt afgevoerd. “Aangezien de oven van grafiet is, is het in combinatie met de hitte zwaar, warm en vies werk”, zegt Ken. “We zitten na zo’n dag onder de zwarte vegen.” Hij vertelt ook

vaak in krappe ruimtes te moeten werken. “Soms is het passen en meten. Uiteraard staat de veiligheid hoog in het vaandel, daar besteden we veel aandacht aan.” “Mooie klus” Ken is inmiddels vijf keer in Korea geweest, in januari 2006 voor het laatst. De firma in Pu Hang bezit tien hoogovens die geregeld gecheckt moeten worden. Dus de verwachting is dat Ken met zijn team ook in de komende jaren naar Korea zal afreizen. “Meestal gaan we met dezelfde groep mensen, soms rouleert het”, aldus Ken. “Maar het is elke keer weer een mooie klus en hoe laat het die werkdag ook wordt, we drinken altijd met z’n allen gezellig een pilsje als het werp erop zit.” De dag daarna is het vooral uitrusten van de zware arbeid. “Zijn we op tijd klaar dan vliegen we vanaf Pu Hang naar Seoul voor een tussenstop en blijven daar een dag om te stad te bekijken. Dat is natuurlijk een geweldige ervaring.”

Ken Phelan Betonboringen is een bedrijf voor boor- en zaagwerkzaamheden en bevestigingstechnieken. De firma begon in 1995 als eenmanszaak en is uitgegroeid tot een gerenommeerde onderneming met een professioneel team boorders en zagers. Er wordt gewerkt met boren van J.K. Smit & Zonen uit Amsterdam, een modern bedrijf dat al meer dan 100 jaar bestaat en gespecialiseerd is in diamantboren en zagen. www.kenphelan.nl

21

22


FA-Groep, prettig kennis te maken

(Advertorial)

Keuzes maken is moeilijk, hoe meer mogelijkheden er zijn hoe moeilijker de keuze wordt. Zeker op financieel gebied zijn er heel veel mogelijkheden, of het nu gaat om uw verzekeringen uw hypotheek, uw pensioen-en vermogens-

De FA-Groep is opgericht om relaties een helder beeld te geven van dit totale omvangrijke dienstenpakket. De FA-groep is gevestigd aan de Vijverlaan 17 te Velp en bestaat uit: • FA-Financiële Analisten • FA-Accountancy • FA-Makelaardij

planning, het (ver)kopen van uw woning of om belastingen en administratie. Iedereen vraagt zich wel eens af of deze mogelijkheden op de juiste manier benut worden.

FA-Financiële Analisten is een onafhankelijke intermediair die adviseert en bemiddelt op het gebied van hypotheken, verzekeringen en pensioenen, zowel voor het MKB als de particulier.

FA-Accountancy is een administratiekantoor die complete administraties verzorgt en fiscale adviezen verstrekt aan het MKB. Met complete administratie wordt bedoeld het boeken van facturen, het maken van jaarrapporten, loonadministraties en belastingaangiftes. FA-Accountancy heeft een samenwerkingsverband met Ficontrol Accountants & Adviseurs, beide bedrijven zijn gevestigd in hetzelfde pand waardoor deze samenwerking optimaal is.

Zou het niet prettig zijn wanneer er een professionele dienstverlener is waarmee u al deze zaken kunt bespreken? De FA-Groep is zo’n dienstverlener. Graag willen wij kennis met u maken.

FA-Makelaardij(NVM) houdt zich bezig houdt met de aanen verkoop en taxaties van woningen.

23

Arbeidsongeschiktheid

(Advertorial)

Een financieel risico De afgelopen jaren is er heel wat veranderd op het gebied van de wetgeving rondom arbeidsongeschiktheid. Tot zo’n jaar of 13 geleden was de situatie eigenlijk heel eenvoudig. Als een werknemer ziek werd, kreeg hij uitkering van de bedrijfsvereniging. Eerst een jaar ziekengeld en – als hij daarna nog steeds ziek was – aansluitend WAO. Totdat hij 65 jaar werd en met pensioen ging. En de werkge-

24

ver? Die hoefde eigenlijk niet zoveel te doen. Maar dat is inmiddels wel sterk veranderd!

De eerste veranderingen ontstonden begin jaren 90 van de vorige eeuw met een eigen risico in de Ziektewet en strengere keuringen voor de WAO. De werkgever kreeg voortdurend ook steeds meer verplichtingen op het gebied van preventie en re-integratie. Inmiddels moet een zieke werknemer maar liefst twee jaar lang worden doorbetaald en heeft de werkgever een verplichting om arbeidsongeschikte werknemers weer aan het werk te helpen. Doet hij dat niet, dan loopt hij de kans nog eens een jaar door te moeten betalen. Daar komt nog eens bij dat de premie voor een werkgever hoger wordt, naarmate er meer werknemers van het bedrijf arbeidsongeschikt worden. Arbeidsongeschiktheid betekent een hoop extra werk en een groot financieel risico voor de werkgever. Van WAO naar WIA De voorlopig laatste wijziging heeft zich voltrokken op 1 januari 2006. Toen werd de WAO vervangen door de Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen, kortweg de WIA. Iedereen die op of na 1 januari 2004 ziek is geworden, heeft na twee jaar ziekte geen recht meer op een WAO-uitkering, maar valt onder de WIA-wetgeving. In tegenstelling tot de

WAO gaat de WIA niet meer uit van de arbeidsongeschiktheid van de werknemer, maar kijkt naar wat die nog wel kan. En dat heeft nogal wat consequenties voor hem. Alleen als de werknemer helemaal niet meer kan werken, biedt de WIA een goede financiële compensatie. Drie categorieën De WIA kent drie categorieën arbeidsongeschikten, elk met eigen criteria voor het recht op uitkering. Onderstaand overzicht is een vereenvoudigde weergave daarvan. In de praktijk is het nog een stukje ingewikkelder. • 80-100% duurzaam arbeidsongeschikt: IVA-uitkering, 70% van het laatstverdiende loon. • 35-80% arbeidsongeschikt of 80-100% niet duurzaam arbeidsongeschikt: WGA-uitkering, 70% van het verschil tussen het oude loon en het nieuwe (lagere) loon. • minder dan 35% arbeidsongeschikt: geen uitkering. De wetgever gaat ervan uit dat de werkgever werknemers die niet volledig arbeidsongeschikt zijn, in dienst houdt en het loon doorbetaalt. Wat hiervan de gevolgen zijn hebben wij in een paar voorbeelden nog eens op een rijtje gezet.


Voorbeeld 1 Eén van uw werknemers heeft een salaris van € 30.000,- per jaar. Hij wordt 70% arbeidsongeschikt en kan vervolgens zijn verdiencapaciteit slechts voor 40% benutten. Zijn loon bedraagt € 3.600,-. Na de WGAloongerelateerde uitkering valt deze werknemer terug op WGA-vervolguitkering van 50,75% van € 16.392,- = € 8.319,- Dit risico staat bekend als het “WGA-hiaat” en valt onder de WGA-hiaat Dekking van het Cordares WIA Totaal Plan. Voorbeeld 2 Een werknemer verdient € 50.000,- Dit is meer dan dan € 43.848,- (maximum dagloon 2006). Als deze werknemer arbeidsongeschikt wordt ontvangt hij over iedere euro die hij meer verdient dan € 43.848,- géén uitkering. De WIA keert namelijk niet uit boven dit zogenaamde ‘maximum dagloon’. Na de loongerelateerde uitkering valt ook hij terug op de WGA-vervolguitkering van 50,75% van € 16.392,- = € 8.319,- Dit risico wordt gedekt door de WIA Excedent Dekking van het Cordares WIA Totaal Plan. Voorbeeld 3 Een werknemer raakt 30% arbeidsongeschikt. Werknemers

voor de werkgever die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn hebben krachtens de WIA echter geen recht op een (gedeeltelijke) uitkering. De werknemer moet blijven werken terwijl dat vaak niet meer volledig mogelijk is. Dit risico wordt gedekt door de WIA Basis Dekking van het Cordares WIA Totaal Plan. Wat betekent dit voor u? Een zieke werknemer is vervelend voor alle betrokkenen. Voor de werknemer zelf maar ook voor het bedrijf. Zeker als de arbeidsongeschiktheid langer gaat duren. U moet twee jaar lang het loon doorbetalen en wordt geconfronteerd met allerlei wettelijke verplichtingen op het gebied van begeleiding, re-integratie enzovoort. Bovendien ziet u als werkgever natuurlijk ook liever niet dat uw werknemers er zo sterk op achteruitgaan als zij na twee jaar nog gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn. Als u kiest voor een combinatie van de ziekengeldverzekering (Verzuim Plan) en het WIA Totaal Plan van Cordares, beperkt u niet alleen uw financiële risico’s, maar u heeft ook nog eens bijna geen omkijken naar alle rompslomp die arbeidsongeschiktheid met zich meebrengt. Eén ziekmelding volstaat om het hele apparaat

in werking te zetten: begeleiding, arbozorg, re-integratie, alles wordt voor u geregeld. Het bespaart u een hoop extra werk en de werknemer is verzekerd van een goed inkomen. En voor de prijs hoeft u het niet te laten. Voor een paar tientjes per werknemer, per jaar heeft u al een WGA-dekking en een Excedentverzekering is niet eens zo erg veel duurder. Voor het WGA-gat hebben de sociale partners in de bouw de intentie uitgesproken om dit collectief te repareren, maar voor de overige gevolgen van de WIA is het verstandig: • eens vrijblijvend een offerte aan te vragen voor een excedentverzekering voor werknemers die meer verdienen dan het maximum dagloon of een aanvulling tot 80% in plaats van 70%; • in de gaten te houden dat per 1 januari 2007 de mogelijkheid van eigen risicodragen ontstaat. Uittreden uit het publieke bestel kan u veel geld schelen. Extra voordelig voor leden van Boorinfo Boorinfo heeft begin van dit jaar een mantelovereenkomst gesloten met Cordares, het vroegere SFB. Op grond daarvan krijgen leden van Boorinfo een aantrekkelijke korting op

een WIA-verzekering. Als u besluit om ook het Verzuim Plan bij Cordares te sluiten geniet u ook nog eens van een extra korting. Los van dit financiële voordeel bespaart u zich een hoop tijd en moeite, omdat de combinatie van het Cordares

Verzuim Plan en het Cordares WIA Totaal Plan het gehele verzuimtraject bestrijkt. Van preventie tot re-integratie en – als het echt niet anders kan – een uitkering. Norbert van Nieuwenhoven Cordares Advies

Een uitgebreid overzicht van alles wat te maken heeft met de WIA vindt u op de speciale website www.wiadossier.nl. Daar vindt u ook een handige rekentool waarmee u voor verschillende situaties kunt berekenen welke consequenties de WIA voor uw werknemers heeft. U kunt ook contact opnemen met Cordares Advies. Ons telefoonnummer is (020) 583 13 00.

25

26


Colofon Jaargang 1 Nummer 1 Oplage: 1.000 BoorInfo Magazine is een uitgave van Boorinfo B.V., brancheorganisatie voor betonboorbedrijven. Dit blad verschijnt tweemaal per jaar. Het volgende nummer verschijnt november 2006. Eindredacteur: Peter Wilke Journalistieke medewerkers: Ans Talsma Sabine Westerveld Correspondentieadres: BoorInfo Magazine De Meerpaal 5 6916 DE Tolkamer E-mail: [email protected] Ontwerp en druk: Graphiset bv, Uden Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de uitgever. De redactie houdt zich het recht voor kopij te weigeren of aan te passen. Anonieme inzendingen worden niet geplaatst. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.

Aangesloten bedrijven bij Boorinfo Drenthe Klok Betonboringen Beilen 0593-543020

Flevoland Boor Service Urk Urk 06-51980678

Noord-Brabant Friesland Betonboringen Akkrum 0566-651128 Nieuwebrug

Gelderland Dibo Betonboringen – Zagen Eck en Wiel 06-50244028 van Hemert Betonboringen Aalst 06-53285439 van Wijk Klussenservice Nederhemert 06-53229113 Asset Diamond B.V. Wijchen 06-23365738 Loo Techniek Harskamp 06-53447986 van de Kieft Diamantboren en Zagen Lunteren 06-53620222 Spaan Boor- en Zaagservice V.O.F. Arnhem 026-3271071 GR Techniek Arnhem 06-53994375 PN Techniek Oosterbeek 06-22413810 Betonboringen van Dulmen Didam 0316-224801 Lutra Renovatiewerken Apeldoorn 06-24742235 D. Brouwer Betonboor & Zaagtechniek Sloopwerken Apeldoorn 06-48408627 R.V.B. Betonboor & Zaagtechniek Vaassen 06-52112648

Groningen Nieuw aangesloten bedrijven: Flevoland Boorbedrijf Nikkels Swifterbant 06-53649001

Noord-Brabant Sleuvenfrezen betonboringen F. van Aart Steenbergen 06-21224215 Vakmeesters Helmond 06-54963796

Noord-Holland B van Gemert Betonboringen IJmuiden 06-28175042

Zuid-holland Diamanttechniek Rozenburg Rozenburg 06-28226763

Beton Boringen Beek Beek 06-50590151 Gobouw Betonboringen B.V. Schinnen 046-4434659 Brugman betonboring Maastricht 06-53264784

Lindeman Betonboor en Zaagbedrijf B.V. Leek 0594-519186 Betonboor Bleeker B.V. Winschoten 0597-420551 HB Techniek Zuidhorn 0594-507075

Limburg Janssen Betonboringen B.V. Swolgen 0478-692569 Diamant Zaag- en Boortechniek G.J. Peulen B.V. Baarlo 077-4777000 Wouters VOF Weert 06-51213199 Wien Vliegen Betonboor en Zaagtechniek Echt 06-12992044 Hans Janssen B.V. Elsloo 046-4336648

van Kempen B.V. Hoogerheide 0164-614772 Betonboringen van Zundert V.O.F. Sint Willebrord 0165-387039 Jack Heuvelmans Betonboor- & Zaagwerken Hilvarenbeek 06-20414369 van Zoggel betonboringen B.V. Berlicum 073-5034893 Gebr. Schuurmans V.O.F. Oss 0412-651282 BHK Langens Berghem 0412-628454 Giel Leijten Betonboringen Schaijk 06-55864500 VB Betonboringen & Sleuvenzagen Nistelrode 06-52070345 Steengoed B.V. Reusel 06-53478759 Betonboringen Mijvis Geldrop 040-2800033 Berkvens Hak - Frees en Boorbedrijf Asten 06-12668471 Arts Betonboringen Sint Anthonis 06-22551951 Frank Tomassen Boor - en Zaagwerk Someren 06-53341119

Noord-Holland Veertol Volendam 0299-365318 Johan Veerman Volendam 06-22671722 Zweet Betonbewerking Wormerveer 06-53642395 Nooder Betonboringen B.V. Hem 0228-541225 Co Roozendaal Andijk 0228-592882 Schouten Betonzagen- en Boringsbedrijf Obdam 0226-453961 RS Betonboringen Wieringerwerf 06-12098017 Ken Phelan Betonboringen Velsen-Noord 0251-222322 Betonboringsbedrijf Martin Imanse Lisserbroek 06-51366658

Overijssel Bouwknegt Neede 06-54964830 Boortechniek Westenberg Nijverdal 0548-654495

Betonboringen De Hengst Enschede 06-51625272 W. Asteleyner Betonboringen Aadorp 06-53105434 ReAs Betonboor en Freesbedrijf Vriezenveen 0546-657254 Betonboor & Zaagbedrijf G. Hiemstra Lemelerveld 06-53545605 Sleuvenfreesbedrijf BA Huisman Vollenhove 06-51325976

Utrecht Stam Sloopwerken De Hoef 06-20435800 Boulonois Betonboringen Soest 035-0623844

Zeeland de Kuijper Betonboringen Oostkapelle 0118-593223 Kya betonboringen V.O.F. Terneuzen 0115-611100

Zuid-holland Diaboor Wateringen 06-29033585 Betonbewerkingsbedrijf S.C.M. van Benten Rijpwetering 06-54774527 Gebr. R. en P. Stip Hazerswoude 071-3413311 Verbij Montage Alphen a/d Rijn 06-51111701 Nieuwenhuizen V.O.F. Nieuwkoop 06-29020410 Adema Betonboringen Ter Aar 06-52070818 van der Neut Betonbewerking B.V. Woubrugge 0172-518219 Visco Monster 06-50238760 Kapiteel Diamantboorbedrijf Gouda 06-52062588 Erjeboor Nieuwerkerk a/d IJssel 06-24667865 Boviboor Hoogvliet 06-13353517 Rizu Onderhoud Vierpolders 06-22999357 Tollenaar Betonboringen Dordrecht 078-6314332 VeHa Diamantboor- Zaagtechniek en Sloopwerken Zwijndrecht 06-23265346 Blokland Service B.V. Arkel 0183-563323

27

28


BoorInfo. Magazine 1. Een uitdaging of gewoon werk? Speciale klus. In deze uitgave: En verder... Uitgave april 2006

Recommend Documents