BOOM! Amsterdam is een opera Maak een One Minute Opera Lesmateriaal voor het primair onderwijs oktober 2013 – februari 2014
2
Inhoudsopgave
BOOM! Amsterdam is een opera. . .............................................................................. 4 BOOM!...................................................................................................................................................... 5 De wens van Wagner................................................................................................................ 6 Doe zelf een wens................................................................................................... 7 Opera .. ...................................................................................................................................................... 8
One Minute Opera.. ...................................................................................................................... 9 Woordenlijst..................................................................................................................................... 10
Bijlagen 1. Het verhaal van De Ring van de Neveling.. ............................................. 11 2. Wensblad................................................................................................................ 14 3. Maak een wensboom.. ................................................................................................................ 16 4. Muzikale opdrachten...................................................................................................... 17 Links.. ...................................................................................................................................................... 23
3
BOOM! Amsterdam is een opera Geïnspireerd op Richard Wagners operacyclus Der Ring des Nibelungen brengt De Nederlandse Opera samen met bewoners van Amsterdam een ode aan de natuur. Met BOOM! Amsterdam is een opera vraagt De Nederlandse Opera aandacht voor duurzaamheid en nodigt iedereen uit om mee te doen. Meer informatie over het project kunt u vinden op www.amsterdamiseenopera.nl. One Minute Opera Van oktober 2013 tot februari 2014 spreken Amsterdammers elke donderdagavond bij een bijzondere boom in Amsterdam hun wens uit voor een duurzaam Amsterdam. Daarbij zullen zij worden bijgestaan door een koor dat speciaal hiervoor gecomponeerde muziek zal zingen. Zo ontstaat een One Minute Opera : een opera van één minuut. De bomen van Amsterdam zijn het decor. BOOM! Amsterdam is een opera!
Ú Kijken Voor een voorbeeld van een One Minute Opera kijk op www.amsterdamiseenopera.nl Maak met de klas een One Minute Opera Wil je ook met je klas een One Minute Opera maken? In dit lespakket vind je alle benodigde informatie en een aantal opdrachten om samen met de klas uit te voeren. Hiermee maak je een eigen One Minute Opera die je aan heel Amsterdam kunt laten zien en horen door hem op de site te plaatsen. Geschikt voor alle groepen Het lesmateriaal is geschikt voor de groepen 1 t/m 8. We zijn ervan uitgegaan dat iedere docent met zijn expertise de opdrachten waar nodig kan aanpassen aan de klas. De vragen en opdrachten zijn bedoeld als leidraad en om inspiratie op te doen om samen met de klas een One Minute Opera te maken.
4
BOOM! Wist je dat er geen stad op de wereld is die zoveel stratenbomen heeft als Amsterdam? In de straten en grachten van Amsterdam staan wel 350.000 bomen en als je de bomen in het park meetelt dan kom je op 1 miljoen. Daarom werd Amsterdam in 2012 uitgeroepen tot ‘Europese bomenhoofdstad’. Ú Mogelijke vragen voor in de klas Waarom denk je dat Amsterdam zoveel bomen heeft? Kijk je wel eens naar de bomen bij jou in de buurt? Hoeveel bomen staan er in jouw straat? Weet je welke bomen er in jouw straat staan? Heb je een lievelingsboom? Ken je een verhaal over een boom? Staat er een boom op/naast het schoolplein? Wat voor een boom is dat eigenlijk? Ú Opdracht: boom in de buurt Zoek met de hele klas of in groepjes uit welke bomen er op het schoolplein/in de buurt/ in het park staan met behulp van de boomdeterminatiekaart (gratis op te vragen via
[email protected]). Presenteer de uitkomsten aan elkaar en teken een bomenkaart van de buurt. Ú Mogelijke vragen voor in de klas Waarom zijn bomen belangrijk? Voor wie zijn bomen belangrijk? Welke dieren leven in en rond de bomen in de stad? Wat zou er gebeuren als er geen bomen meer zouden zijn? Hoe zou het zijn om te leven in een stad zonder bomen?
5
De wens van Wagner De Duitse componist Richard Wagner werd tweehonderd jaar geleden geboren. Wagner was een vernieuwer in zijn tijd. Hij maakte melodieën zoals die nog nooit geschreven waren. Wagner componeerde veel opera’s. Daarvoor schreef hij niet alleen de muziek, maar ook de tekst (het libretto). Daarnaast ontwierp Wagner het decor van zijn opera’s. Hij streefde naar een zogenaamd gesamtkunstwerk, een totaalkunstwerk waarin alle kunsten samenkomen: van muziek en poëzie tot theater en architectuur. Hij liet voor de opvoeringen van zijn werken zelfs een speciaal theater bouwen in Bayreuth. Een van de opera’s die daar nog steeds vaak wordt opgevoerd is De Ring van de Neveling. Deze operareeks bestaat uit vier delen die samen maar liefst 14 uur duren! Het is een mythisch verhaal over de strijd tussen liefde en macht. In het laatste en vierde deel van de opera laten de goden de aarde vergaan. BOOM! Amsterdam is een opera is eigenlijk het nieuwe vijfde deel bij Wagners beroemde operareeks. De vraag is of wij mensen in staat zullen zijn om de aarde weer op te bouwen. Ú Suggestie voor een eenvoudige uitleg voor leerlingen Heel lang geleden (200 jaar) leefde er een man. Hij heette Richard Wagner en hij hield erg van de natuur en bomen in het bijzonder. Wagner wilde dat mensen naar de natuur gingen kijken en dat niet alleen: hij wilde mensen beter laten zorgen voor de wereld om hen heen. Daarom schreef hij een verhaal waarin bomen een belangrijke rol spelen.
Het verhaal gaat over een heel belangrijke ring waarmee je de macht over de wereld kunt krijgen. Ooit heeft een dwerg (neveling) de ring gemaakt van gestolen goud en daarom heet het verhaal De Ring van de Neveling. In bijlage 1 vind je het verhaal van De Ring van de Neveling.
6
Doe zelf een wens! Niet alleen Wagner houdt van bomen; ook Amsterdammers houden van hun bomen en dat laten ze horen door een muzikale wens. Een wens voor de bomen, voor de natuur, voor Amsterdam. Ú Opdracht: doe zelf een wens 1. De leerlingen denken een minuut in stilte na over hun eigen wens voor een betere wereld. Ze kunnen een wens doen voor een boom, voor de buurt, of voor Amsterdam. 2. Deze wens kan daarna opgeschreven of getekend worden op het wensblad (zie bijlage 2). 3. Verzamel alle wensen en deel ze opnieuw uit. Elk kind heeft nu een wens van een ander. Deze wensen kunnen worden voorgelezen of besproken in kleine groepjes. Zo oefenen de leerlingen al voor de One Minute Opera waarin ze ook de wens van een andere leerling voorlezen. 4. Maak met de klas een grote wensboom (zie bijlage drie) en hang alle wensblaadjes in de boom. Met elke wens wordt de boom voller!
7
Opera Richard Wagner schreef niet alleen het verhaal over de Ring, hij maakte er ook muziek bij. De personages praten niet met elkaar, maar zingen het verhaal. Een verhaal op muziek noem je een opera en iemand die muziek bedenkt en opschrijft noem je een componist. Ú Mogelijke vragen voor in de klas Wie kent er een andere componist? Ken je nog meer verhalen die worden gezongen? Ben je wel eens naar een opera geweest? Heb je wel eens een operazanger(es) gehoord? Ú Opdracht: natuurcompositie Met de hele klas of in groepjes maak je een muziekstuk over de natuur om de leerlingen te laten ervaren dat iedereen componist kan zijn: 1. Bedenk samen vijf verschillende geluiden die je hoort in de natuur (ruisende bladeren, tikkende regen). 2. Hoe klinken deze geluiden als je ze alleen met je stem mag maken? Wees heel precies in hoe de geluiden klinken! 3. Bedenk samen hoe je deze geluiden kunt tekenen (een getekende boom staat bijvoorbeeld voor het geluid van krakende takken). Teken ze op het bord of een groot vel papier. 4. Oefenen: een dirigent wijst het geluid aan en de groep maakt het geluid. Kan de dirigent ook het geluid zachter, korter, hoger, sneller laten worden? Of misschien wel twee geluiden tegelijk laten klinken? Maak met elkaar afspraken over hoe de dirigent kan aangeven wat hij wil horen. 5. Nu is de compositie klaar en laten de leerlingen haar horen aan publiek: de groepen kunnen hun compositie aan elkaar presenteren of je kunt een opname maken en terugluisteren (of net doen alsof jullie voor een groot publiek in een concertzaal staan). Ú Opdracht: meer met muziek? Bekijk voor meer muzikale (zang)opdrachten bijlage 4. Daar vind je allerlei improvisatieopdrachten en korte muziekactiviteiten. Ú Kijken Wil je met de leerlingen een stukje van de opera De Ring van de Neveling bekijken? Kijk dan op: http://youtu.be/WQWvSDzdeGA
Op het YouTube-kanaal van De Nederlandse Opera vind je nog veel meer filmpjes over (het maakproces van) verschillende opera’s.
8
One Minute Opera Ú Opdracht: maak je eigen One Minute Opera In deze opdracht bewerken we de wensen die de leerlingen eerder zelf hebben gedaan tot een echte opera!
Je kunt deze opdracht klassikaal doen of in groepjes laten uitvoeren. 1. Voor de achtergrondmuziek die bij de wensen klinkt, kun je met elkaar een prachtige melodie instuderen. Je mag ook een ander lied kiezen en dat bijvoorbeeld neuriën of op ‘noe’ zingen zodat de wensen die straks worden voorgelezen verstaanbaar zijn terwijl de muziek klinkt. Je kunt natuurlijk ook jullie eigen natuurcompositie gebruiken. 2. De hele klas/groep gaat voor de gemaakte wensboom staan die vol wensen hangt. Terwijl er wordt gezongen/de compositie wordt uitgevoerd plukken een of meerdere kinderen een wens uit de boom en lezen die luid en duidelijk voor. 3. Maak een opname van jullie One Minute Opera en stuur deze naar de website om heel Amsterdam jullie wens te laten horen!
9
Woordenlijst Opera Een verhaal op muziek. Zangers en zangeressen zingen het verhaal. One Minute Opera Een opera van 1 minuut waarin een wens voor een duurzaam Amsterdam klinkt. Decor De omgeving waarin de opera zich afspeelt (alles wat op het toneel staat). Componist Iemand die muziek bedenkt en opschrijft. De Ring van de Neveling Vier opera’s die samen een cyclus vormen over de ondergang van de aarde. Geschreven door Richard Wagner.
10
Bijlage 1 Het verhaal van De Ring van de Neveling Er was eens een boom. Niet zomaar een boom, maar een heel bijzondere boom: de Wereld-E s. Oppergod Wotan breekt een tak van deze boom om er een speer van te maken. Zo krijgt hij de macht over de hele wereld. Als hij de tak afbreekt, verwondt hij zijn oog en wordt halfblind, maar hij heeft wel de macht in handen. Voor zijn vrouw Fricka laat Wotan een prachtig paleis bouwen: het Walhalla. Twee reuzen gaan aan het werk en als beloning belooft Wotan hen de zus van Fricka: Freia, de godin van de jeugd. Iedere dag laat Freia de goden van haar appels eten zodat ze nooit ouder zullen worden. Dwerg Alberich steelt het goud Ondertussen ontmoet de gemene dwerg Alberich de drie mooie Rijndochters. Zij bewaken het goud in de rivier. Dit is geen gewoon goud: wie een ring van het goud smeedt, krijgt de macht over de wereld. De Rijndochters lachen de lelijke Alberich uit en pesten hem. Alberich is zo boos dat hij wraak neemt en het goud steelt. Hij laat zijn broer Mime een ring smeden en een bijzondere helm: de Tarnhelm. Als je deze helm op hebt, kun je veranderen in alles wat je maar wilt. Een toren van goud Het Walhalla is af en de reuzen eisen hun beloning: de godin Freia. Fricka is erg boos op Wotan: hoe kon hij zo stom zijn om haar zus als beloning te beloven? Wotan probeert de reuzen om te kopen: hij zal ze een toren van goud geven die net zo groot is als Freia. De reuzen gaan akkoord, maar ja: waar haalt Wotan zó veel goud vandaan? Hij zal het moeten stelen van de dwerg Alberich. Daar vindt Wotan naast stapels goud ook een bijzondere ring en een helm. Voordat Alberich de Ring aan Wotan moet afgeven, vervloekt hij hem: degene die hem om heeft zal alleen nog ongeluk kennen. Wotan hoort dat niet en denkt alleen aan de macht die de Ring hem geeft. Met stapels goud keert hij terug naar de reuzen en maakt een toren net zo hoog als Freia. Er blijft een klein kiertje over, waardoor het ene oog van Freia nog net te zien is. Een van de reuzen ziet de Ring aan Wotans vinger en eist dat het gaatje wordt gevuld met de Ring, maar Wotan wil hem niet geven. Moet Freia dan toch met de reuzen mee? Ongeluk Erda, de godin die alles weet, komt tevoorschijn uit een kloof in de aarde en voorspelt de toekomst aan Wotan. Als hij de Ring houdt, zal hij alleen maar ongeluk kennen. Met tegenzin staat Wotan de Ring toch maar aan de reuzen af. De reuzen vechten om de Ring en de ene vermoordt de ander. Inderdaad: de Ring brengt alleen maar ongeluk! De reus die overblijft, verandert zichzelf met behulp van de Tarnhelm in een draak om zo zijn goudschat te bewaken.
11
Een held De jaren verstrijken en Wotan blijft aan de Ring denken. Hij wil hem hebben! Hij zou de draak moeten doden om de Ring te krijgen, maar hij heeft zichzelf beloofd nooit geweld te zullen gebruiken. Wat moet hij doen? Hij moet een held voortbrengen die de vloek van de Ring kan weerstaan. Hij gaat naar het rijk van de mensen en krijgt daar twee kinderen: Siegmund en Sieglinde. Wotan hoop dat Siegmund hem zal helpen om de Ring terug te roven, maar het loopt anders: Siegmund en Sieglinde ontmoeten elkaar en worden smoorverliefd. Helaas duurt hun geluk maar kort. Siegmund sterft in een gevecht waarin zijn zwaard in stukken breekt. Sieglinde moet vluchten en sterft ook, maar vlak daarvoor krijgt ze nog een zoon: Siegfried. Dit mensenkind wordt diep in het bos opgevoed door de dwerg Mime. Wie dat ook alweer was? De broer van de gemene Alberich die de Ring en de Tarnhelm smeedde. Siegfried doet een ontdekking Als Siegfried opgroeit, begint hij zich af te vragen waar hij vandaan komt. Alle dieren in het bos hebben een vader én een moeder. Siegfried heeft alleen Mime. Wie is zijn moeder? En als hij zijn spiegelbeeld in het water ziet, ontdekt hij dat hij helemaal niet op die lelijke dwerg Mime lijkt. Dat is toch niet zijn vader? Siegfried wil weten hoe het zit. Mime vertelt hem de waarheid: zijn vader Siegmund stierf in de strijd en zijn moeder Sieglinde stierf bij zijn geboorte. Siegfried is verdrietig en opgelucht tegelijk: verdrietig dat hij zijn ouders niet heeft gekend en opgelucht dat Mime zijn vader niet is! Siegfried en de draak Mime probeert ondertussen tevergeefs het zwaard van Siegmund dat in twee stukken gebroken is aan elkaar te smeden. Met dat zwaard kan de draak verslagen worden, maar alleen een held die geen angst kent, kan het zwaard smeden. Mime weet dat Siegfried geen angst kent, want dat heeft hij hem nooit geleerd. En inderdaad: Siegfried smeedt de twee helften van het zwaard van zijn vader aan elkaar en gaat op weg om de draak te verslaan. Onderweg rust hij uit onder een lindeboom, waarin een prachtige vogel zit te zingen. Siegfried luistert, maar hij kan de vogel natuurlijk niet verstaan. Hij probeert de vogel na te doen door op zijn hoorn te blazen. Daarmee maakt hij de draak wakker. Siegfried is niet bang en doodt de draak door hem recht in zijn hart te steken. Per ongeluk proeft hij het bloed van de draak dat op zijn handen zit. Dan gebeurt er iets wonderlijks: Siegfried kan de vogel opeens verstaan. De vogel zegt hem drie dingen: 1. ga naar binnen en neem de Ring en de helm, 2. pas op voor Mime, en als laatste: 3. ga met mij mee naar de slapende Brünnhilde. Siegfried neemt de Ring en de helm, doodt Mime en volgt de vogel naar een plek waar de mooie Brünnhilde ligt te slapen in een cirkel van vuur. Ze zal pas wakker worden als een held door het vuur springt en haar kust. De cirkel rond Siegfried gaat door de vlammenzee en ziet de prachtige Brünnhilde. Voor het eerst van zijn leven weet hij niet wat hij moet doen. Durft hij haar te kussen? Ja! en ze trouwen zelfs!
12
Leven ze nog lang en gelukkig? Nee, jammer genoeg niet. Wotan en Alberich zitten beiden nog steeds achter de Ring aan. Er volgt een hoop ruzie en bedrog. Uiteindelijk gooit Brünnhilde de Ring in het vuur. Er ontstaat een vlammenzee die ook het Walhalla verwoest. Alle bomen branden en de wereld vergaat! De rivier de Rijn overstroomt en zo krijgen de drie rijndochters de gouden Ring weer terug.
13
Bijlage 2 Wensblad Je kunt deze pagina printen op gekleurd papier (groen of herfstkleuren) of de kinderen zelf het blad laten versieren. Op het blad wordt de wens voor een betere wereld getekend of geschreven.
14
15
Bijlage 3 Maak een wensboom Je kunt op verschillende manieren een wensboom voor in de klas maken. Enkele voorbeelden: 1. A fvalhout: verzamel afvalhout (vaak gratis af te halen bij bouwmarkten) en timmer op een dikkere lat/plank kleine latjes als takken om de wensen op te hangen. Eventueel kun je de latjes van tevoren schilderen voor een kleurrijk effect.
2. Washitape: koop in een hobbywinkel een rolletje gekleurd plakband (washitape) en plak op de muur/raam een boom. De wensen kun je met stukjes tape in de boom plakken.
3. Papier: op een rol behang schilder je een grote boom. Hang hem op aan de muur en plak met tape de wensen er in. 4. Laken: Op een laken kun je een boom schilderen of met verschillende lappen stof een boom er op stikken. Je kunt alle leerlingen blaadjes van stof laten maken en de wensblaadjes met veiligheidsspelden in de boom bevestigen. Ú Kijken Zo wordt een boom geschilderd in het decoratelier van De Nederlandse Opera. http://youtu.be/sfCQbb3eiMw
16
Bijlage 4 Muzikale opdrachten Muzikale opdrachten om met de klas of in groepjes uit te voeren Inhoudsopgave
1. Zingboom 2. Geef de bij door 3. Zangwandeling 4. Verander de klinker 5. Wie was dat dier? 6. Lettergrepensymfonie 7. Wie is de dirigent? 8. Klankgedicht 9. Ontmoeting met onzin
17
1. Zingboom Geschikt vanaf groep 3/4 Duur: 10 à 15 minuten Benodigdheden: - Plaatje van de boom op het bord - Aanwijsstokje
18
Werkwijze: De dirigent (eerst de docent, later kan een leerling deze rol overnemen) zet de stok onderaan de stam en de leerlingen zingen een lage oe-klank. Van daaruit klim je door de boom met de volgende afspraken: De klank blijft klinken zolang de stok op de tekening staat. De klank stopt zodra de stok van de tekening af is. De klank wordt hoger als de stok omhoog gaat en lager als de stok omlaag gaat. Extra: de dirigent kan met zijn andere hand aangeven of de klank harder of zachter moet worden. Verzin met elkaar een gebaar hiervoor. Extra: leerlingen kunnen hun eigen zingboom ontwerpen met andere klanken.
2. Geef de bij door Duur: 5 minuten Geschikt voor alle leeftijden Werkwijze: De kinderen zitten/staan in een kring met hun ogen dicht. De docent begint met een zachte zoemtoon (klinkt als een bij). Als degene die naast hem staat de toon hoort neemt hij hem over en stopt de docent. Zo wordt de toon de hele kring doorgegeven. Variatie: als je de zoemtoon overneemt mag je iets veranderen: je kunt de toon harder, zachter, hoger of lager maken. Degene die hem overneemt probeert dat zo te doen dat je bijna niet merkt dat de toon is overgenomen. 3. Zangwandeling Benodigdheden: eventueel papier en potloden, of het bord Geschikt voor alle leeftijden Werkwijze: 1. Verzin met elkaar verschillende soorten landschappen (je kunt landschappen nemen die je dichtbij huis vindt, in Nederland of over de hele wereld). 2. Elke leerling kiest een landschap en maakt een tekening. Daarna hang je een paar tekeningen op het bord achter elkaar of teken je op het bord een aantal landschappen. Bespreek met elkaar wat er te zien en te horen valt, als je van links naar rechts door deze landschappen wandelt. 3. Spreek met elkaar af welke geluiden bij welk landschap horen. Bijvoorbeeld: het ruisen van de bomen in het bos, de golven en de meeuwen bij het strand, etc. De dirigent (docent of leerling) kan groepjes aanwijzen die een geluid maken zodat er meerdere geluiden tegelijk klinken. Vergeet niet de voetstappen van de wandelaar! 4. Maak nu de klankwandeling door het landschap. Vergeet de voetstappen niet!
19
Extra: - Je kunt afspreken wat voor weer het is: regen, onweer, zonneschijn en het weer kan veranderen tijdens de wandeling. Hoe klinkt dat? - Je kunt met stem werken, maar ook met bodypercussie of met instrumenten. - Het werkt heel goed om de klankwandeling op te nemen en later met de klas terug te luisteren.
4. Verander de klinker Duur: 5 minuten Geschikt vanaf groep 3/4 Werkwijze: kies een voor de klas bekend (kort) lied en zing het eenmaal zoals het hoort. Daarna spreek je met elkaar af dat alle klinkers vervangen worden door bv. de ‘a’. Je kunt daarna variëren met andere klinkers. Kun je het volhouden tot het eind van het lied? Voorbeeld: Oze wieze woze wiezo walla wordt Aza waza waza waza walla etc. 5. Wie was dat dier? Duur: 10 minuten Geschikt voor groep 1 t/m 4 Werkwijze: Een kind sluit de ogen of krijgt een blinddoek om. Een ander kind wordt uitgekozen en maakt een dierengeluid. Kan de blindeman raden wie het geluid maakte? Extra: laat twee of drie kinderen het geluid tegelijk maken. 6. Lettergrepensymfonie Duur: 10 à 15 minuten Geschikt voor kinderen van groep 3 t/m 8 Werkwijze: leerlingen zitten/staan in een kring. Een kind verlaat het lokaal. De klas bedenkt een woord van twee of meer lettergrepen dat met de natuur te maken heeft (bv. paddenstoel). Elke leerling krijgt een lettergreep. De leerlingen zingen samen een bekend lied, maar ieder zingt zijn eigen lettergreep. Het kind dat uit het lokaal was, komt binnen en raadt het woord. Hoe vaak moet het lied gezongen worden?
20
Voor meer uitdaging kun je in plaats van woorden ook spreekwoorden gebruiken, waarbij elk kind het lied op één woord uit het spreekwoord zingt. Spreekwoorden: Hoge bomen vangen veel wind De appel valt niet ver van de boom Door de bomen het bos niet meer zien Na regen komt zonneschijn Van de regen in de drup 7. Wie is de dirigent? Duur: 5 à 10 minuten Geschikt voor alle leeftijden Werkwijze: de leerlingen staan in een kring. Leerling A verlaat het lokaal / doet even de ogen dicht. Leerling B wordt aangewezen als dirigent. Hij leidt de bewegingen die iedereen gaat maken, zonder dat leerling A door heeft wie de leiding heeft, maar leerling A moet raden wie de dirigent is. Variatie: zelfde als boven, maar nu zingen de leerlingen een bekend lied. Spreek een teken af waarmee leerling B het lied ‘aanzet’ en ‘stopzet’. U itdaging: de leerlingen zingen tijdens een ‘stop’ het lied in hun hoofd door. Zingt iedereen op hetzelfde punt verder als de dirigent het lied weer aanzet? 8. Klankgedicht Duur: 15 à 20 minuten Geschikt voor leerlingen vanaf groep 5 Werkwijze: laat leerlingen in tweetallen of kleine groepjes een gedicht maken of uitkiezen (bij voorkeur over thema natuur). De leerlingen presenteren het gedicht vervolgens aan de klas (of een ander groepje). Denk bij de voorbereiding aan de volgende aandachtspunten: dynamiek (hard/zacht), intonatie (hoog/laag), tempo (langzaam/snel), ritme, samen of alleen. Na de presentatie kunnen de andere leerlingen feedback geven over een van bovens taande aandachtspunten. Variaties: - De leerlingen bereiden het gedicht voor, maar laten de klinkers weg. Dat vergt oefening, maar kan tot bijzondere effecten leiden! Vergeet niet de aandachtspunten. - De leerlingen knippen het gedicht in stukjes en husselen woorden en zinnen door elkaar tot een nieuw gedicht. Besteed ook aandacht aan de presentatie. - De leerlingen maken van hun gedicht of de variatie daarop een melodie die ze samen kunnen zingen.
21
9. Ontmoeting met onzin Duur: 5 à 10 minuten Geschikt voor leerlingen vanaf groep 3 Werkwijze: Bedenk met elkaar een zin (kan ook de wens van een van de leerlingen zijn) en noteer deze op het bord. Deze zin mag nooit worden uitgesproken hoe hij hoort, maar alleen in een gehusselde versie: lettergrepen en woorden moeten omgegooid worden. In tweetallen spelen leerlingen een ontmoeting na waarbij ze met elkaar spreken door middel van de ontstane onzintaal. Geef de tweetallen verschillende ontmoetingssituaties. Bijvoorbeeld: - brood kopen bij de bakker - elkaar tegenkomen bij de bushalte en wachten op de bus - de een wil samen spelen, maar de ander wil niet/is boos/verdrietig/verlegen - mensen die elkaar al heel lang niet hebben gezien (vinden elkaar aardig of juist niet) - je komt iemand tegen en die wil heel graag met je praten, maar jij hebt haast - je bent op het strand en ziet een goed plekje om te gaan zitten, maar iemand anders is je net voor Laat de leerlingen in tweetallen oefenen, daarna kun je vragen wie het voor de klas wil laten zien. Variatie: - de leerlingen bedenken hun eigen situatie en spelen hun ontmoeting - de leerlingen kunnen met ‘echte’ taal spelen
22
Links www.amsterdamiseenopera.nl www.het-muziektheater.nl www.dno.nl YouTube-kanaal De Nederlandse Opera www.youtube.com/user/DeNederlandseOpera Natuuronderwijs: www.anmec.nl www.natuurwijs.nl
Colofon Tekst: Hanne van de Vrie en Kenza Koutchoukali in opdracht van de afdeling Educatie en Participatie van Het Muziektheater Amsterdam Illustraties: Jappe Groenendijk Adres: Waterlooplein 22 1011 PG Amsterdam Telefoon: 020 551 83 07 Website: het-muziektheater.nl/ontdek Mailadres:
[email protected] September 2013
