NUMMER
3
oktober 2007
7e jaargang verschijnt 4 maal per jaar De DO-Koerier is een uitgave van de Commissie Duurzame Ontwikkeling van de Nederlandse Vrouwen Raad
van de redactie De troonrede bevatte dit jaar veel duurzaamheid. Dat belooft een goede toekomst. Twee weken daarvoor, op Duurzame Dinsdag 2007, ontving minister Jacque-
NVR-Congresdag Duurzaam Consumeren en Produceren
Boeiend, inspirerend, hoopvol
stuursverkiezingen. Tot nu toe domine-
Boeiend, inspirerend, hoopvol… dat waren de kwalificaties die aan het eind van de NVR-congresdag*) over duurzaam consumeren en produceren konden worden opgetekend uit de mond van de deelnemers. Zij hadden op dat moment een lange dag vol informatie en discussie achter de rug, en voelden zich gesterkt in hun streven om zelf in eigen omgeving verder hiermee aan de slag te gaan.
ren de mannen deze besturen. Dat kan
De omgeving waarin de congresdag donderdag 11 oktober werd gehouden was
veranderen. Daarom vroegen we Mea
al inspirerend op zich. In het gebouw van de Stichting VIBA Expo te Den Bosch is
van Ravesteyn-Kramer om informatie.
een permanente expositie ingericht van ecologisch getoetste bouwproducten,
We hopen, dat u serieus overweegt
water- en energiebesparende installaties en dienstverlenende bedrijven. In de
om mee te doen. Desgewenst kunt u
ruimten van deze expositie - waar op zich al voldoende te zien is op het gebied
ondersteuning krijgen via de NVR.
van duurzaamheid - vond het congres plaats.
line Cramer het Duurzame Koffertje. In de Nieuwsrubriek een verslag hiervan. Er komt een nieuwe Waterschapswet die grote veranderingen meebrengt. In 2008 komen er in het hele land be-
Francine Thielen-Tonnaer wenst een duurzame landbouw. Daarover stuurde
In de ochtend stond het Cradle to Cradle-principe centraal. De documentaire Af-
ze een artikel op persoonlijke titel in.
val = voedsel van het VPRO-programma Tegenlicht werd vertoond. Hierin wordt
De redactie nodigt u uit om te reageren.
het Cradle to Cradle-principe door de geestelijke vaders ervan, William McDo-
Van VeM ontving de redactie een artikel
nough en Michael Braungart, uitgelegd, en wordt aan de hand van buitenlandse
over de noodzaak om vrouwen te
projecten de toepassing ervan in de praktijk getoond. Aansluitend vertelde de
betrekken bij milieubeleid. Als voor-
heer Kaumo van de Kamer van Koophandel in Noord-Limburg hoe in dit gebied
beeld noemt VeM milieufactoren als
overheid en bedrijven de handen ineen hebben geslagen om ook met Cradle to
oorzaak van 5% van de gezondheids-
Cradle aan de slag te gaan. Elders in deze DO Koerier treft u meer informatie aan
effecten in Nederland. In ons land is er
over de VPRO-documentaire en het vervolg erop dat eind november zal worden
al enig verband tussen milieuvervuiling
uitgezonden en onder meer gewijd zal zijn aan de Noord-Limburgse plannen.
en ziekte. In het buitenland zijn er zelfs
Daarna was er voor de deelnemers gelegenheid om met hun biologische lunch
zeer schokkende voorbeelden. Zoals
in een papieren tas, niet alleen langs de permanente expositie te wandelen, maar
in de stad Sumgayit in Azerbeidsjan
natuurlijk ook de ‘kraampjes’ met duurzame producten te bezoeken die speciaal
aan de Kaspische Zee. Daar komen veel
voor dit congres waren ingericht.
baby’s met afwijkingen ter wereld. En in het Russische Dzerzhinsk worden
’s Middags werd er in vier workshops gediscussieerd over duurzaam voedsel,
mannen gemiddeld slechts 42 jaar en
duurzame kleding en duurzaam wonen. Ook kwam duurzaamheid in inter-
vrouwen 47 jaar oud.
nationaal perspectief aan de orde. De conclusies uit de workshops werden tot
Geïnteresseerden kunnen naar een
slot plenair besproken met Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren en
symposium over milieu en gezondheid
Hester Maij, van de CDA Vrouwen en voormalig wethouder in Amsterdam.
op 19 november (zie Agenda).
In de workshop Voeding concludeerden deelnemers dat de wil er misschien wel
Op 11 oktober heeft de NVR een inter-
is, maar dat je ‘op zaterdag in de supermarkt toch voor snel en goedkoop kiest’.
actiedag gehouden over duurzaam
De beide politica’s beaamden dit, en pleitten voor duidelijker informatie op de
vervolg op pagina 2
producten, zodat een bewuste keuze in ieder geval mogelijk is. Marianne Thie*) Deze dag werd mede mogelijk gemaakt met subsidie van het Ministerie van VROM.
Benoordenhoutseweg 23 | 2596 BA Den Haag | T + 31 (0)70 3469304 | F + 31 (0)70 3459346 | E
[email protected] | www.de-nvr.nl
me’s standpunt op het gebied van
in het meer duurzaam maken van hun
voeding liet aan duidelijkheid niets te
woning. De conclusie dat de overheid
wensen over: ‘een vegetariër in een
moet prikkelen met subsidies, maar
Hummer is milieuvriendelijker dan
ook best mag verplichten, werd breed
een vleeseter in een Toyota Prius’.
gedeeld.
In de workshop Kleding werd uiteraard gesproken over de vaak slechte
Ter afsluiting van het congres ver-
arbeidsomstandigheden van de
klaarde NVR-voorzitter Dieny Scheffer
arbeiders - meestal vrouwen - in de
dat de NVR de intentie heeft zich nog
kledingindustrie. Hun conclusie dat
actiever in eigen gelederen te gaan
‘arbeid die in arme landen verricht
inzetten op duurzaam consumeren en
door de commissieleden die in het
wordt, de arbeiders daar een leefbaar
produceren en de lidorganisaties op te
bijzonder deze congresdag hadden
bestaan moet garanderen’ kreeg bij-
zullen roepen dit voorbeeld te volgen.
georganiseerd, Rianne Meester en
val van iedereen.
Ter plekke werd de intentieverklaring
Francine Thielen.
In de workshop Wonen ging het ge-
door haar ondertekend evenals door
sprek onder meer over hoe moeilijk
de voorzitter van de Commissie Duur-
Sandra Boes
het is om bewoners te laten investeren
zame Ontwikkeling, Lesha Witmer, en
Communicatiemedewerker NVR
VPRO Tegenlicht: 26 november 2007, Afval is Voedsel, wordt vervolgd Op 26 november 2007 zendt de VPRO in
gart en William McDonough worden
VROM of het Cradle To Cradle concept
het programma Tegenlicht (20.55 uur,
inmiddels als helden onthaald en
tot inzet van hun beleid gemaakt kan
Ned. 2) het vervolg uit op de uitzending
Braungart krijgt zelfs een leerstoel
worden. Het wordt gezien als een
Afval is Voedsel van 2 oktober 2006, die
aangeboden aan de Technische Uni-
weg om duurzaamheid, industriële en
op de congresdag van de NVR over duur-
versiteit Delft.
economische activiteit en afvalbeheer
zaam consumeren en produceren op 11
Het concept van de heren komt er in
op nationaal niveau aan elkaar te kop-
oktober j.l. ook is vertoond.
het kort op neer dat alle producten
pelen.
zo ontworpen moeten worden dat ze In de aankondiging hiervan zegt de
geen schade aan de natuur toebren-
Reden genoeg om een vervolg te
VPRO het volgende:
gen. In een duurzame samenleving
maken op Afval is voedsel met een
“De Tegenlicht uitzending Afval is
mag je best produceren, consumeren
Nederlandse invalshoek.”
Voedsel van 2 oktober 2006 heeft
en groeien, maar dan moeten alle
ondernemend Nederland in beweging
producten wel zo ontworpen zijn dat
Op de VPRO-site, www.vpro/programma/
gezet. De race om van Nederland een
ze in de afvalfase óf voedsel zijn voor
tegenlicht, kunt u de uitzending van 2 okto-
‘Cradle tot Cradle natie’ te maken lijkt
de biosfeer (volledig en onschadelijk
ber op DVD nabestellen, de Engelse versie
begonnen. De beide hoofdpersonen
afbreekbaar) óf dat het afval voedsel
kunt u op de site rechtstreeks bekijken.
van de documentaire - Michael Braun-
is voor de technosfeer (volledige omnische producten).”… “De Floriade
Ik wil duurzaam op het internet
produceren en consumeren. Aan het
van 2012 besloot naar aanleiding van
Wie duurzaam wil gaan consumeren
eind van de dag heeft het NVR bestuur
de film het concept, dat bekend staat
en meer wil weten over duurzame
een intentieverklaring getekend om
als Cradle to Cradle, tot hun motto te
producten kan op internet op tal van
zich in eigen gelederen nog actiever in
maken. Vervolgens besloot de hele
websites terecht. Speciaal voor de
te gaan zetten om duurzaam te consu-
regio Venlo gelijk ook maar Cradle to
NVR-Congresdag Duurzaam Consu-
meren en te produceren, en als koepel-
Cradle te worden. Bedrijven als Akzo
meren en Produceren zijn een groot
organisatie de aangesloten organisaties
Nobel en Philips nemen de ideeën
aantal interessante sites verzameld
aan te moedigen haar voorbeeld te
zoals die in de film vertoond worden
en op een rijtje gezet. Lang niet alles,
volgen. De volgende DO Koerier zal
zeer serieus. Conferenties en work-
maar wel een flinke start. De lijst met
geheel in het teken staan van deze dag
shops over dit concept volgen elkaar
internetadressen treft u aan op www.
en een uitgebreid verslag opnemen.
in hoog tempo op.”...”Mede dankzij de
nederlandsevrouwenraad.nl en op
uitzending bekijkt het ministerie van
www.genderenduurzaamheid.nl.
van de redactie, vervolg van pagina 1
2
DO-Koerier
zetting in grondstof voor nieuwe tech-
Waterschapsverkiezingen 2008
nieuws
Duurzaam Consumeren op de kaart gezet Verslag Duurzame dinsdag 2007
Binnenkort treedt een nieuwe waterschapswet in werking. Hierdoor verandert er veel voor de samenstelling van de
Mevrouw Jacqueline Cramer, minister van
besturen en voor de verkiezingen. In 2008 komen er be-
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening
stuursverkiezingen voor alle waterschappen. Op ons verzoek
en Milieu heeft op 7 september j.l. het
schreef Mea van Ravesteyn-Kramer (hoogheemraad van
Duurzame Koffertje met meer dan 200
het hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard
duurzame initiatieven uit de samenleving,
(HHSK) en lid van het NVR bestuur) een artikel over de
in ontvangst genomen.
verkiezing nieuwe stijl.
In de Oude Zaal van de Tweede Kamer was het enthousiasme voelbaar, de stemming
Algemeen
• de categorie ingezetenen wordt
De waterschappen zijn tot nu georganiseerd vanuit het belang dat inwo-
direct gekozen;
uitstekend, er was een sfeer van “nieuwe tijden, nieuwe kansen”. Stralend toonden
• de categorieën bedrijven, agrarisch
vele jonge mensen, voornamelijk vrou-
ners hebben bij de taakuitoefening
en overig ongebouwd en natuur-
wen, hun inzichten in denken over duur-
van het waterschap. Deze taken zijn
terreinbeheerders worden indirect
zaamheid met toekomst. In deze eeuw
de zorg voor de waterkeringen (veilig-
verkozen. Deze belangencategorie-
zullen feminiene eigenschappen nodig
heid), voor waterkwantiteit (niet te
en zijn altijd vertegenwoordigd in
zijn voor een wereldomvattende balans
veel maar ook niet te weinig water)
het algemeen bestuur. Zij vormen
tussen profit, people en planet. Dat was
de zgn. geborgde zetels.
de strekking van de toespraak van Jurr
en waterkwaliteit (schoon water), kort samengevat: droge voeten en schoon
• de kandidaat bestuurder moet
van Dalen, directeur van het Instituut Voor
water. Sommige waterschappen heb-
woonachtig zijn in het beheers-
Natuurbeschermingseducatie (IVN). De
ben ook de verantwoordelijkheid voor
gebied van het waterschap;
minister gaf in haar toespraak aan dat er
wegen in hun gebied.
• elke ingezetene vanaf 18 jaar mag stemmen;
Belangrijkste verandering
vele plannen vanuit het kabinet op stapel staan om de echte stap voorwaarts te kun-
• uitsluiting van burgemeesters,
nen maken op weg naar verduurzaming
De nieuwe Waterschapswet die in
wethouders, leden dagelijks
van de samenleving. Op de catwalk werd
januari 2008 van kracht wordt, geeft
bestuur van (deel)gemeenten en
met charme duurzaam geproduceerde
voor de verkiezingen van het water-
leden van provinciale staten;
hippe kleding geshowd. Producten met
schapsbestuur nogal wat veranderin-
het Max Havelaar keurmerk werden ge-
gen te zien. De belangrijkste zijn:
De omvang van het algemeen
• de categorie gebouwd
bestuur wordt verkleind; de maximale
minister van VROM, deelde in de hoeda-
omvang zal in de toekomst 18 tot 30
nigheid van voorzitter van de jury van de
• de verkiezingen voor alle water-
zetels zijn en het aantal specifieke
ingediende initiatieven de prijzen uit. Het
schappen worden binnen één
zetels wordt beperkt tot maximaal
prijswinnende initiatief van Duurzame
7 à 9. De provincies bepalen de
Dinsdag 2007: het Kookboek duurzaam
omvang van het algemeen bestuur
eten en koken van Sevim Zor. Het moet
(en pachters) verdwijnt;
verkiezingsperiode gehouden; • de invoering van een lijstenstelsel voor de verkiezing van de categorie
en van de vertegenwoordiging van
ingezetenen;
de categorieën daarin. Dit kan per
• deelname van beheerders van
consumeerd. Mevrouw Dekker, voormalig
waterschap verschillen.
natuurterreinen; Voorbeeld van een bestuurssamenstelling: Categorie
via
door wie
aantal zetels
Ingezetenen
verkiezing (brief/internet)
inwoners (ouder dan 18 jaar)
21
agrarisch
benoeming
landbouworganisaties
3
bedrijven
benoeming
Kamers van Koophandel
5
natuurterreinen
benoeming
Bosschap
1
Eerste prijs-winnares Sevim Zor (2e van links) Foto: J. Thüring vervolg op pagina 5
DO-Koerier
3
Lijstenstelsel Iedere groepering, stichting, vereniging of persoon, die belang heeft bij de taakuitoefening van het waterschap, kan voor de verkiezing per waterschap een lijst indienen. Te denken valt aan milieugroeperingen, visverenigingen en bewonerscomités. Ook politieke partijen kunnen meedoen en daarmee herkenbaar in het bestuur komen. De volgorde van de lijsten wordt per Foto: K. den Ouden
waterschap vastgesteld door het stembureau. Elk waterschap zal een stembureau inrichten waarvan de dijkgraaf voorzitter is.
Eisen aan kandidatenlijsten:
legd in de Algemene Maatregel van
volgt de periode van vaststelling van
Bestuur(AMvB), die eind 2007 gereed
de lijsten (door het stembureau) en
• Maximaal 15 personen per lijst.
zal zijn.
worden vervolgens de stembiljetten
• Ondertekend door 20 kiesgerech-
verstuurd, wat uiteindelijk zal resul-
tigde ondersteuners. • Een ondersteuner kan slechts 1 lijst steunen en kan deze verklaring niet
Vermoedelijke bepalingen van de toekomstige AmvB
teren in een stemming per brief of
• belang hebben bij de taak-
25 november 2008. De (voorlopige)
via internet in de periode van 19 tot
uitoefening van het waterschap;
verkiezingsuitslag zal voor alle water-
• Waarborgsom van € 225,- die wordt
• uiterlijk op de 43e dag voor de kan-
schappen op 28 november 2008 zijn,
terugbetaald als de lijst tenminste
didaatstelling zijn geregistreerd;
intrekken.
waarna onderzoek van de geloofsbrie-
75% van de kiesdeler haalt. Zo niet,
• volledig rechtsbevoegd;
ven/toelating plaatsvindt op 16,17 of
dan vervalt de borg aan het water-
• betalen van de waarborgsom van
18 december 2008.
€ 225,-;
schap.
• aanduiding mag niet verwarrend,
Coalitieonderhandelingen voor het nieuwe dagelijks bestuur vinden
Registratie
misleidend of in strijd met de
plaats tussen 20 december 2008 en 7
Voordat de lijsten ingeleverd worden
openbare orde zijn;
januari 2009. Waarna op 9 januari 2009
moet er per waterschap een registra-
• aanduiding van maximaal 35
het nieuwe algemeen bestuur wordt
tie van deelname van de lijst plaats-
tekens;
geïnstalleerd en de nieuwe dagelijks
vinden. Dit gebeurt in de periode
Bij niet voldoen aan de criteria ver-
bestuurders worden benoemd.
van april – 4 augustus 2008. Er moet
valt de waarborgsom aan het water-
hiervoor een waarborgsom betaald
schap.
worden van € 225,- die wordt terugbe-
Rol van vrouwen De rol van vrouwen in de (algemene)
taald wanneer het stembureau heeft
Inleveren lijsten
besturen van waterschappen is van
vastgesteld dat de registratie aan de
Het inleveren van de lijsten met kan-
oudsher beperkt. De toetreding van
noodzakelijke bepalingen voldoet.
didaten moet gebeuren op 16 sep-
de categorie ingezetenen tot het
Deze bepalingen worden vastge-
tember 2008 (dus op 1 dag). Daarna
bestuur van het waterschap in 1995 heeft enige verbetering gebracht,
Voorlopig tijdschema waterschapsverkiezingen 2008 voorjaar t/m maandag 4 augustus
4
> registratie belangengroepen
dinsdag 16 september
> dag van de kandidaatstelling
maandag 17/dinsdag 25 november
> stemperiode
uiterlijk woensdag 3 december
> definitieve vaststellingverkiezingen
dinsdag 16/donderdag 18 december
> vergaderingen algemeen bestuur over toelating
donderdag 8 januari 2009
> aantreden nieuw bestuur
DO-Koerier
maar nog steeds zijn vrouwen ondervertegenwoordigd. Vanuit het oogpunt van evenredige vertegenwoordiging van vrouwen in besturen is dit te betreuren. Hoewel er geen specifieke vrouwenstandpunten zijn te formuleren, hebben vrouwen als inwoners minstens evenveel belang bij wat er
nieuws
met water(beheer) gebeurt in hun
gebied; bij de categorie ongebouwd
directe woonomgeving als mannen.
kunnen b.v. de Plattelandsvrouwen
een kookboek worden waarin bij ieder recept
En op bestuurlijk gebied hebben vrou-
bij het bestuur van de LTO hetzelfde
ook informatie over de hoeveelheid energie en
wen in andere besturen dan die van
doen. Bij het bestuur van het Bos-
water vermeld wordt, die gebruikt wordt voor
het waterschap hun achterstand in
schap kunnen vrouwen uit b.v. de
het tot stand komen van de ingrediënten waar-
ervaring ingelopen. Kortom, te weinig
milieuorganisaties vrouwelijke kandi-
uit het recept is samengesteld. Ideeën van ove-
kennis van de inhoud en gebrek aan
daten naar voren schuiven.
rige prijswinnaars en uitgebreide informatie
bestuurlijke ervaring zijn geen rede-
kunt u vinden op: www.duurzamedinsdag.nl
ben in het openbaar bestuur van het
De NVR en de waterschapsverkiezingen
Francine Thielen-Tonnaer
waterschap.
De Unie van Waterschappen zal
Lid Commissie Duurzame Ontwikkeling
vanaf februari 2008 via een landelijke
van de NVR
nen meer om weinig vrouwen te heb-
Wat kunnen vrouwen doen
campagne aandacht vragen voor
Om verkozen te worden tot lid van het
de waterschapsverkiezingen in alle
(algemeen) bestuur van een water-
waterschappen. Daarbij zal zij grote
schap namens de categorie ingezete-
koepelorganisaties benaderen, waar-
Kleine Aarde 35 jaar
nen is het belangrijk om op een lijst te
onder ook de Nederlandse Vrouwen
Marktplaats voor Duurzaam Leven is de naam
komen die wordt ingediend. Wanneer
Raad, om te wijzen op de mogelijk-
voor de nieuwe samenwerkingsvorm van De
vrouwen zijn aangesloten bij een be-
heid van het indienen van lijsten. De
Kleine Aarde met het (duurzame) bedrijfsleven.
wonersorganisatie, een milieuvereni-
waterschappen zullen in hun eigen
De Kleine Aarde viert dit jaar haar vijfendertig
ging en/of een politieke partij, zullen
gebied voorlichtingsbijeenkomsten
jarig bestaan en slaat met het totaalconcept
ze moeten zorgen dat bij die besturen
organiseren. Ook zal worden opgeroe-
Marktplaats een nieuwe koers in.
bekend is dat zij (hoog) op zo’n lijst
pen om te gaan stemmen. Nieuw is de
Via De Kleine Aarde kunnen consumenten
willen (intern lobbyen). De besturen
mogelijkheid tot Internet stemmen.
kennis maken met duurzaamheid zoals ieder-
van vrouwenorganisaties kunnen zelf
Op de website www.waterschapsver-
een die zelf gemakkelijk in de eigen leefom-
aan de slag gaan en inventariseren wie
kiezingen.nl, zal naast informatie ook
geving toe kan passen. Dat maakt duurzaam-
van hun leden in aanmerking (willen)
ondersteunend materiaal te verkrijgen
heid laagdrempelig. De Kleine Aarde is klaar
komen en wie geschikte kandidaten
zijn.
voor toekomstige uitdagingen uit de markt
zijn voor een waterschapsbestuurs-
De NVR zal in samenwerking met an-
en heeft de ambitie in de komende vijf jaar
functie. Deze kunnen hen stimuleren
dere organisaties via haar eigen kana-
uit te groeien tot het belangrijkste centrum
om zich te kandideren. Ook is het mo-
len vrouwenorganisaties oproepen en
voor duurzaamheid in Nederland.
gelijk een eigen lijst samen te stellen.
bevorderen dat vrouwen gaan deel-
In de categorie bedrijven kunnen
nemen aan de waterschapsverkiezing.
Marktplaats betekent dat consumenten
Marktplaats voor Duurzaam Leven
vrouwelijke ondernemers hun vrou-
Dit alles onder het motto:
duurzame innovaties in het Eco-park in Boxtel
welijke kandidaten aanmelden bij de
“een flinke waterschapsmeid
kunnen zien, testen of proeven en dat een
Kamer van Koophandel in het eigen
is op haar toekomst voorbereid!”
aantal ook via internet met Vriendenvoordeel te koop zal zijn. Tijdens de feestelijke jubileumbijeenkomst op 27 april 2007 heeft de minister van VROM, dr. Jacqueline Cramer, via een videoboodschap, de Kleine Aarde met haar jubileum en Marktplaats gefeliciteerd. Zij benadrukte het belang van de organisatie die door de jaren heen de consument duurzame alternatieven geboden heeft. De nieuwe koers is een logische voortzetting van deze rol. De minister benadrukte ook dat het bedrijfsleven zich
Foto: K. den Ouden
meer in moet zetten om duurzamer te handelen. Zie: www.dekleineaarde.nl
DO-Koerier
5
Ingezonden: Duurzame landbouw Dit artikel is op persoonlijke titel ingestuurd. De redactie nodigt
houders resistente MRSA-besmetting hadden opgelopen
u uit om ook uw mening over dit onderwerp te geven.
via hun veestapel. Deze ontwikkeling vormt een bedreiging voor onze gezondheid. De patiënten die MRSA besmet zijn
Het is gelukt om na de Tweede Wereldoorlog de honger West-Euro-
worden in ziekenhuizen in quarantaine verpleegd. Bij mega
pa uit te helpen. Er is ingezet op grootschaligheid in de landbouw
kippenbedrijven hebben we de gevaren te duchten die het
met steeds meer productie en de daaraan gekoppeld steeds lagere
gevolg zijn van de grote hoeveelheid fijn stof die vrijkomt
prijzen. Voldoende en betaalbaar voedsel kwam beschikbaar voor
en is er de kans op het ontstaan van een steeds agressiever
iedereen. Op enig moment ontstond er overproductie met soms
vogelgriepvirus.
moordende concurrentie tot gevolg. De traditionele kleine familiebedrijven op het platteland zijn grotendeels verdwenen, een klei-
Milieueffecten en voedselvoorziening wereldwijd
ner aantal grote tot zeer grote bedrijven is nu in Nederland actief.
Ook de voedselvoorziening in de derde wereld gaat er niet
Ziekten in de bio-industrie in het zuiden en zuidoosten van Neder-
op vooruit.
land hebben de sanering in de varkens- en kippensector flink in de
Om voldoende landbouwgrond ter beschikking te krijgen
hand gewerkt. De melkveehouderij is lange tijd kunstmatig over-
voor de voedselproductie ten behoeve van de bio-industrie
eind gehouden met forse subsidies vanuit de Europese Unie.
worden op grote schaal oerbossen gekapt. Dit kappen heeft ongunstige milieueffecten tot gevolg, o.a. erosie van de
Nieuw Gemengd Bedrijf (NGB)
bodem, verarming van de biodiversiteit en verhoging van
In Nederland is er nu weer opnieuw animo voor het houden
de kansen op natuurgeweld.
van dieren op megaschaal op het zogeheten Nieuw Ge-
In Zuid-Amerika worden kleine boeren zo niet regelrecht
mengd Bedrijf (NGB) . Dit is voor mij een reden om de vraag
gedwongen, dan wel onder zware druk gezet om hun grond
te stellen: hoe duurzaam is deze wijze van dieren houden
te verkopen aan grootgrondbezitters. De grootgrondbezit-
ten behoeve van onze consumptie? Het opnieuw inzetten
ters zetten deze grond in om op megaschaal maïs en soja
op megabedrijven, die op niet biologische wijze dieren hou-
te verbouwen. De prijs van deze maïs en soja zakt door de
den, is vanuit duurzaamheidoverwegingen, volgens mij niet
grootschaligheid waarop de productie tot stand komt. Ech-
verdedigbaar.
ter de koopkracht van de eigen bevolking is niet toereikend
Hiervoor heb ik ten minste vier argumenten:
om die lage prijs te betalen en hun mogelijkheid tot zelf-
• Gaat het aanzien van het platteland er op vooruit? Nee.
voorziening is verloren gegaan, omdat zij geen eigen grond
• Gaat het dierenwelzijn er op vooruit? Nee.
meer hebben. Zo neemt de honger toe in plaats van af.
• Gaat de volksgezondheid er op vooruit? Nee.
De overschotten van de dierlijke voedselproductie en de
• Gaat de voedselvoorziening in de derde wereld er op
delen van de dieren, die wij niet consumeren voeren wij
vooruit? Nee.
tegen dumpprijzen uit naar landen in West-Afrika met subsidie van de Europese Unie. Zo voorkomen wij systematisch
Het aanzien van het platteland is niet gebaat bij bio-indu-
dat die landen een eigen markt kunnen ontwikkelen en tot
strieën. Het brengt de koe, het varken en het schaap niet
zelfvoorziening kunnen komen. We houden daardoor hun
terug in de wei!
armoede in stand.
Het dierenwelzijn wordt in de bio-industrie geweld aan
6
gedaan. Bij de dieren worden zo snel mogelijk en zo veel
Mijn conclusie is dat de wijze waarop wij in de bio-industrie
mogelijk die delen van het dier tot ontwikkeling gebracht
te werk gaan, in humaan opzicht, onaanvaardbaar is.
die wij willen consumeren. Van een natuurlijk dierenleven
Tijdens de formatie van het Kabinet Balkenende IV heeft
is geen sprake meer. Aan het voedsel voor de dieren wor-
formateur Herman Wijffels hoopvolle nieuwe geluiden laten
den antibiotica toegevoegd met de bedoeling ziekten te
horen di e verwijzen naar onze mondiale verantwoordelijk-
voorkomen, groei en gewichtstoename te bevorderen en de
heid in de beslissingen die wij nemen. Overwegingen die
mestproductie te verminderen. Hierdoor kunnen bepaalde
te maken hebben met duurzame ontwikkeling zijn voor het
bacteriën resistentie opbouwen. De door deze resistente
eerst in de geschiedenis van Nederland expliciet in het re-
bacteriën veroorzaakte ziekten zijn niet langer met de
geerakkoord terecht gekomen. Ik hoop dat het houden van
gebruikelijke antibiotica te bestrijden. Deze problematiek
dieren voor de voedselvoorziening in de 21e eeuw dan ook
wordt internationaal onderkend.
in een mondiaal perspectief komt te staan. Ik pleit voor kan-
De volksgezondheid gaat er niet op vooruit. De Radboud
sen voor alle wereldburgers om zo dicht mogelijk bij huis te
Universiteit Nijmegen constateerde in 2005 dat varkens-
kunnen komen tot de productie van gezond en betaalbaar
DO-Koerier
voedsel. In Nederland zijn er vele initiatieven die er op wijzen dat er serieus
agenda
wordt nagedacht over voedselproductie volgens een nieuw opkomend
16 november Netwerkdag VeM
waardepatroon. Het kabinet Balkenende IV zou de wereld echt iets goeds
Thema: Duurzaam wonen
nalaten als deze regering serieus inzet op eerlijk verkregen voedsel. Naar
Locatie: Kersentuin, Leidsche Rijn Utrecht
mijn mening is biologisch verkregen voedsel eerlijk verkregen voedsel. Bi-
Kosten: netwerkleden gratis, zij kunnen
ologische productiemethoden zijn volgens mij de weg om met respect om
een introducé met korting meenemen
te gaan met aarde, dier en mens, wereldwijd. Dat kan het bereiken van de
( € 10,-); overige belangstellenden
millenniumdoelen in 2015 dat ‘extreme armoede en honger zijn uitgeban-
betalen € 17,50 inclusief (biologische)
nen’ een echte stap dichterbij brengen.
vegetarische lunch.
Francine Thielen-Tonnaer
[email protected]
Aanmelden: via www.vrouwenmilieu.nl 19 november 2007
Duurzaam milieubeleid en vrouwen
Symposium over milieu als risicofactor bij chronische ziekten. Uit steeds meer recente onderzoeken blijkt dat het milieu, in de ruimste betekenis van het woord, als risicofactor voor het ontstaan,
VeM, centrum Vrouw en Milieu, heeft
heden, minder validen, etc). Gender
verergeren en in stand houden van chronische
eerder dit jaar een rapport uitge-
mainstreaming kan ingezet worden
ziekten niet meer uit te sluiten is. Het Meld-
bracht dat de noodzaak verduidelijkt
door verschillende instrumenten te
punt Gezondheid en Milieu (MGM) wil hier
om in het (milieu)beleid rekening te
gebruiken. Voorbeelden daarvan zijn
meer aandacht voor in het belang van
houden met de belangen van vrou-
bijvoorbeeld de genderanalyse of
de volksgezondheid.
wen. Het rapport is getiteld ‘Gender
genderbudgettering.
Doelen:
mainstreaming van milieubeleid. Een
- inzicht krijgen in hoeverre milieufactoren
kans voor gedifferentieerd, innovatief,
Waarom gender mainstreaming
naast andere risicofactoren zoals leefwijze,
effectief én duurzaam milieubeleid’’.
van milieubeleid?
medicijngebruik, etc. bijdragen aan het
Het rapport geeft ook een overzicht
In het rapport van VeM komen drie
ontstaan en in stand houden van chronische
van de vele organisaties, zowel in-
redenen naar voren voor het belang
ternationaal als nationaal, die actief
van gender mainstreaming van mi-
bezig zijn met gender mainstreaming
lieubeleid.
heden nagaan van preventie van milieu-
van milieubeleid.
1. Vrouwen en mannen hebben een
gerelateerde ziekten;
verschillende leefstijl. Zij bena-
ziekten; - voor patiëntenorganisaties de mogelijk-
- de onderlinge contacten tussen het MGM-
Begrippen ‘gender’ en ‘gender
deren daarmee milieuproblemen
netwerk en patientenorganisaties verbete-
mainstreaming’
anders, dragen andere oplossingen
ren en uitbreiden door o.m. het aanbieden
Voor velen zijn ‘gender’ en ‘gender
aan, hebben andere prioriteiten en
van registratiemogelijkheden.
mainstreaming’ nog onbekende be-
belangen en moeten op een andere
Tijd: van 10.00 tot 17.30 uur.
grippen. Het begrip ‘gender’ verwijst
manier aangesproken worden.
Plaats: conferentieoord Antropia
niet alleen naar ‘sekse’. Bij ‘gender’
Als voorbeeld voor de verschillende
t.o. NS station Driebergen-Zeist.
komen de biologische verschillen aan
leefstijl en andere prioriteiten
Kosten: € 25,-.
bod, maar ook de culturele en sociale
fungeert de inrichting van een
Meer informatie:
verschillen. Die verschillen liggen niet
bedrijventerrein. Uit de gender-
MGM, Regulierenring 9, 3981 LA Bunnik,
vast, maar zijn afhankelijk van tijd en
analyse bleek dat taakcombineer-
e-mail:
[email protected],
plaats. Het gaat hierbij dus niet al-
ders, voor het grootste deel vrou-
telefoon.: 030-2430872
leen om verschillen tussen vrouwen
wen, een sterke voorkeur hadden
en mannen. Door de verschillen die
voor de aanwezigheid van winkels
er bestaan tussen personen, is er
en kinderopvang op het bedrijven-
ook sprake van diverse belangen.
terrein. Zo inrichten van het terrein
ologisch, waardoor milieuvervuiling
‘Gender mainstreaming’ is de manier
bespaart niet alleen tijd, maar ook
een ander lichamelijk effect heeft.
om recht te doen aan uiteenlopende
kilometers. Dit heeft een positief
Het belang om in het milieubeleid
belangen van de diverse groepen in
effect op het milieu, zoals minder
rekening te houden met de biolo-
de samenleving (vrouwen, mannen,
luchtverontreiniging en geluids-
gische verschillen tussen mannen
ouderen, jongeren, etnische minder-
hinder.
en vrouwen behoeft weinig verdere
2. Vrouwen en mannen verschillen bi-
DO-Koerier
7
vervolg van pagina 7
toelichting. Het is bewezen dat de
Emancipatie. Eén van die dossiers, het
effecten van chemische stoffen voor
Actieplan Milieu en Gezondheid, gaat
Commissieleden gezocht
vrouwen beduidend anders zijn dan
onder andere over het volgende pro-
De Nederlandse Vrouwen Raad zoekt voor de
voor mannen. Vrouwen hebben meer
bleem. Circa 5% van de gezondheidsef-
Commissie Duurzame Ontwikkeling twee nieuwe
vetweefsel, waardoor chemische stof-
fecten in Nederland wordt veroorzaakt
leden. Liefst iemand met kennis en/of affiniteit
fen makkelijker opstapelen. Ook de
door milieufactoren, vooral buiten-
met landbouw, natuur en voedselkwaliteit en
cyclus van een vrouw zorgt voor een
luchtverontreiniging, geluidhinder en
iemand voor klimaat en energie.
grotere gevoeligheid. Door het inzet-
verontreiniging van het binnenmilieu.
Op de website van de NVR, www.nederlandse-
ten van gender mainstreaming wor-
VROM streeft naar vermindering van de
vrouwenraad.nl, vindt u onder NVR/Organisatie/
den die verschillen ingecalculeerd.
schadelijke effecten door die milieufac-
Vacature Commissie Duurzame Ontwikkeling een
toren. Beleid dat niet gedifferentieerd
uitgebreide profielschets van commissieleden.
3. Vrouwen zijn ondervertegenwoor-
is naar vrouwen en mannen, zal weinig
digd op posities waar milieubeleid
effectief zijn. Door de biologische
Uw sollicitatie en de voordracht door de
wordt ontwikkeld en beslissingen
verschillen door middel van gender
lidorganisatie kan gericht worden aan:
worden genomen. De kans dat man-
mainstreaming mee te nemen in het
nen geen rekening houden met de
beleid worden de schadelijke effecten
Nederlandse Vrouwen Raad
belangen van vrouwen is groot.
voor vrouwen en mannen minder. Maar
Benoemingsadviescommissie
gender mainstreaming kijkt verder dan
t.a.v. de Algemeen Secretaris
Voorbeelden
die biologische verschillen. Het houdt
Benoordenhoutseweg 23
In het rapport staan een aantal spre-
ook rekening met de verschillende
2596 BA Den Haag
kende voorbeelden uitgewerkt om het
betrokkenheid van vrouwen en man-
e-mail:
[email protected]
effect van gender mainstreaming te
nen bij beleid op dit gebied. Zo kan de
verhelderen.
nadelige positie waarin vrouwen zich
Een bijzonder voorbeeld is de inrichting
bevinden (door bijvoorbeeld grotere
Volgende DO Koerier
van een speelplek voor kinderen. Door
gevoeligheid voor bepaalde stoffen of
In het volgende nummer willen we aandacht
het invullen van een vragenlijst konden
meer blootstelling in het binnenmilieu)
besteden aan de NVR interactiedag over duur-
kinderen aangeven hoe zij hun speel-
worden verkleind. En er wordt rekening
zaam produceren en consumeren van 11 oktober.
plaats het liefst zagen. De uitkomst van
gehouden met verschillen in sociaal-
Kopij inzenden vóór 6 november 2007
de vragenlijst leverde een meerderheid
economische positie en etniciteit. Met
op voor een voetbalveld. Na onderzoek
name bepaalde groepen allochtone
Voor meer nieuws en wetenswaardigheden
bleek dat jongens hadden gekozen voor
vrouwen verkeren in een bijzonder
op het gebied van Duurzame Ontwikkeling
het voetbalveld terwijl de voorkeur van
slechte positie bijvoorbeeld als het gaat
zie www.nederlandsevrouwenraad.nl en
de meisjes uitging naar veel verschil-
om het binnenmilieu. En juist zij worden
www.genderenduurzaamheid.nl.
lende speelattributen. Het rapport
slecht bereikt met de huidige voor-
Indien u als DO Koerier abonnee, en niet
van VeM toont duidelijk hoe inrichting
lichting. Ook hier biedt gender main-
aangesloten bij één van de NVR lidorganisaties,
van deze speelplaats door gebruik van
streaming een kans om meer mensen te
prijsstelt op een persoonlijke uitnodiging m.b.t.
genderanalyse en genderbudgettering
bereiken.
een NVR activiteit op het gebied van duurzame
tegemoet had kunnen komen aan de
ontwikkeling, dan kunt u dit berichten aan:
wensen van meer kinderen dan nu het
Het rapport is bij VeM te bestellen voor
geval was.
€ 3,95 (+ verzendkosten): www.vrouwen-
[email protected]
milieu.nl of telefoon 030-2321726.
Uw bijdragen voor de DO Koerier zijn zeer
Een ander voorbeeld komt naar voren
(ingezonden artikel van Anneke Kuijk,
welkom! Ook aankondigingen en verslagen
uit de analyses van beleidsdossiers
projectmedewerker VeM, ingekort door
van bijeenkomsten kunt u altijd opsturen.
van VROM door de Visitatiecommissie
de redactie).
Redactie Sandra Boes, Edith van der Meulen, Pauline Fransen, Rianne Meester-Broertjes Redactiesecretariaat Bep den Ouden Redactieadres NVR Commissie Duurzame Ontwikkeling , Benoordenhoutseweg 23 2596 BA Den Haag T 070 346 93 04 F 070 345 93 46 E
[email protected] W www.genderenduurzaamheid.nl De DO-Koerier verschijnt vier maal per jaar. Aanmelding voor gratis abonnement: zie redactieadres. Sponsor Ministerie van VROM Teksten Redactie en Commissie Duurzame Ontwikkeling, tenzij anders vermeld. Standpunten via ingezonden artikelen vallen buiten de verantwoordelijkheid van de Commissie. Overname van artikelen is toegestaan, mits met bronvermelding en melding aan de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor om kopij in te korten, te bewerken of niet op te nemen. Lay-out BVD, Den Haag Druk Drukkerij Aktief, Den Haag.
8
DO-Koerier
