Bodem(voor)recht fiscus De inhoud van artikel 22bis IW 1990
Bodemvoorrecht • art. 21 lid 1 IW 1990: ’s Rijks schatkist heeft een voorrecht op alle goederen van de belastingschuldige • art. 3:279 BW: pand en hypotheek gaan boven voorrecht, tenzij de wet anders bepaalt • art. 21 lid 2 IW 1990: voorrecht fiscus gaat boven bezitloos pandrecht, indien de verpande zaken voldoen aan ‘bodemcriteria’ van art. 22 lid 3 IW 1990 Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Bodemzaken • art. 22 lid 3 IW 1990: "Roerende zaken die zich op de bodem van de belastingschuldige bevinden en die strekken tot stoffering van een huis of landhoef, of tot bebouwing of gebruik van het land" • HR 9 december 2011, JOR 2012/33, ING/Quint: "Roerende zaken die strekken tot een enigszins duurzaam gebruik van het gebouw overeenkomstig de daaraan gegeven bestemming, waardoor het gebouw tevens beter aan die bestemming beantwoord" • Showroommodellen? Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Fiscale vorderingen • art. 22 lid 3 IW 1990: - loonbelasting - omzetbelasting - premies werknemersverzekering - bepaalde verbruiksbelastingen - dividendbelasting - kansspelbelasting - assurantiebelasting Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Realisatie bodemvoorrecht op bezitloos verpande zaken • Buiten faillissement: Het bodemvoorrecht geldt nadat de fiscus ten aanzien van haar vordering is overgegaan tot het leggen van beslag • In faillissement: Artikel 57 lid 3 FW: de curator moet bij de verdeling van de executieopbrengst ook de belangen behartigen van bevoorrechte schuldeisers, die in rang boven pand- en hypotheekhouders gaan Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Bodemvoorrecht vs pandrecht • Het fiscale bodemvoorrecht gaat boven bezitloos (stil) pandrecht, maar niet boven vuist (openbaar) pandrecht • In de praktijk werd daardoor getracht aan de werking van het bodemvoorrecht van de fiscus te ontkomen. - bezitloos pandrecht omzetten in vuistpandrecht; - pandhoudersbeslag of bodemverhuurconstructie
Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Constructiebestending bodem(voorrecht)? • Uitholling bodem(voor)recht doorn in het oog van het ministerie van Financiën; • Invoering artikel 22bis IW 1990 per 1 januari 2013 (Belastingplan 2013)
Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Inhoud artikel 22bis IW • art. 22bis Invorderingswet: “Houders van pandrechten of overige derden die geheel of gedeeltelijk recht hebben op een bodemzaak, zijn gehouden de ontvanger mededeling te doen van het voornemen hun rechten met betrekking tot deze bodemzaak uit te oefenen, dan wel van het voornemen enigerlei andere handeling te verrichten of te laten verrichten waardoor die zaak niet meer kwalificeert als bodemzaak”
Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Inhoud artikel 22bis IW • Gedurende vier weken na de mededeling of totdat de fiscus kenbaar heeft gemaakt geen bodembeslag te leggen op de bodemzaak, mag de pandhouder (of de derde die geheel of gedeeltelijk recht heeft op een bodemzaak) zijn rechten met betrekking tot die bodemzaak niet uitoefenen ---> stilzitten • Volgt er geen kennisgeving van de fiscus inhoudende dat hij geen beslag legt of verstrijkt een termijn van vier weken zonder dat van de fiscus wordt vernomen, dan heeft de pandhouder (of de derde die geheel of gedeeltelijk recht heeft op een bodemzaak) vier weken de tijd om tot uitoefening van zijn rechten over te gaan Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Inhoud artikel 22bis IW • Hoe moet worden gemeld? Is bij ministeriële regeling bepaald: “ (..) door het invullen van het daartoe langs elektronische weg ter beschikking gestelde modelformulier en het per post aan de ontvanger toezenden van het ingevulde modelformulier” Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Inhoud artikel 22bis IW • Niet voldaan aan mededelingsplicht? Pandhouder (of de derde die geheel of gedeeltelijk recht heeft op een bodemzaak) moet de executiewaarde van de zaak aan de Fiscus afdragen, tot maximaal het bedrag van de materiële belastingschulden
Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Wie hoeft niet te melden? • • • • •
Rechthebbende op zaken < EUR 10.000,Reële eigenaren Operationele lessors Sommige objectfinanciers Lessors die onder ‘safe harbour’-regeling vallen
Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Gevolgen wetswijziging • Praktijk van bodemverhuurconstructies en pandhoudersbeslagen zal afnemen; • Fiscus zal n.a.v. melding kiezen voor (op continuïteit gerichte) “oplossing” of bodembeslag • Conclusie: de waarde van de bodemzaken als onderpand voor financiering wordt negatief beïnvloed
Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Inwerkingtreding • De wetswijziging is op 1 januari 2013 in werking getreden • De wetswijziging heeft betrekking op belastingschulden die zijn ontstaan na 31 december 2012 • De wetswijziging is ook van toepassing op pandrechten en rechten van derden die zijn ontstaan voor 1 januari 2013 Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Kritiek • Raad van State: "negatieve gevolgen voor de kredietverlening door financiële instellingen" • Diverse auteurs: "financieringen in de vorm van een financial lease zullen, met uitzondering van rijdend materieel, geheel of voor een flink deel verdwijnen"
Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Objectfinanciering • Ontheffing van de mededelingsplicht voor de zuivere aankoopfinanciering van één specifieke bodemzaak • Van asset-financiering is sprake indien ten behoeve van een specifieke zaak een geldlening wordt verkregen met verpanding van die specifieke zaak, dan wel indien de koopsom in termijnen wordt betaald en die specifieke zaak tot betaling van alle termijnen eigendom blijft van de derde • Voorwaarden voor ontheffing: - pandrecht van financier rust op de specifieke zaak - het betreft een eerste recht van pand - het pandrecht is gevestigd voor maximaal de aankoopsom van de specifieke zaak Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
“Een doekje voor het bloeden” • Slechts ontheffing van mededelingsplicht indien het voornemen bestaat om de bodemzaak af te voeren • Er bestaat geen ontheffing voor het toepassen van de bodemverhuurconstructie, alsook wordt de pandhouder niet gevrijwaard van fiscaal bodembeslag Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Hypotheekakte als executoriale titel?
Prejudiciële vraag • Sinds 1 juli 2012 is het in civiele zaken mogelijk dat een rechtbank gedurende een lopend geding de Hoge Raad een prejudiciële vraag stelt: een rechtsvraag die ook voor andere zaken van belang is • Op 8 februari 2013 heeft de Hoge Raad voor het eerst een dergelijke vraag beantwoord Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Casus • Op 10 september 2007 vestigt Rabobank een hypotheekrecht op het woonhuis van Donselaar • Op dezelfde datum worden er bij onderhandse akte drie overeenkomsten van geldlening gesloten • De opbrengst van de executoriale verkoop van het woonhuis was niet voldoende om de geldleningen af te lossen: er resteerde nog een restschuld van EUR 95.228,63 • Rabobank geeft aan de deurwaarder de opdracht om voor de restschuld executiemaatregelen te treffen ten aanzien van de overige goederen van Donselaar met als executoriale titel de notariële hypotheekakte • De deurwaarder weigert zijn ministerie en stelt zich op het standpunt dat de hypotheekakte slechts een titel vormt voor de uitwinning van het hypotheekrecht op het woonhuis • Naar aanleiding van het verschil van mening start de deurwaarder een kort geding (art. 438 lid 4 Rechtsvordering) Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Prejudiciële vraag • De voorzieningenrechter heeft voorts de navolgende prejudiciële vraag aan de Hoge Raad voorgelegd over de uitleg van de hypotheek akte: "Levert de grosse van de tussen partijen opgemaakte notariële hypotheekakte tevens een executoriale titel op in de zin van artikel 430 Rechtsvordering, voor de na uitwinning van het hypotheekrecht overgebleven restantvorderingen uit hoofde van de overeenkomsten van geldlening die ten tijde van het verlijden van de hypotheekakte reeds bestonden?" Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Executoriale titel • Op grond van art. 430 Rechtsvordering vormt de grosse van in Nederland verleden authentieke akte een executoriale titel, die door de deurwaarder rechtstreeks (en dus zonder tussenkomst van de rechter) ten uitvoer kan worden gelegd
Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Interpretatie ouder arrest • Maatstaf Hoge Raad 26 juni 1992, NJ 1993/449 (Rabobank/Visser): "Aan de grosse van een authentieke akte komt slechts executoriale kracht toe met betrekking tot op het tijdstip van het verlijden van de akte reeds bestaande en in de akte omschreven vorderingen alsmede met betrekking tot toekomstige vorderingen die hun onmiddellijke grondslag vinden in een op het tijdstip van het verlijden van de akte reeds bestaande en in de akte omschreven rechtsverhouding" • "In geval de akte wel betrekking heeft op één of meer vorderingen, die aan de in de vorige alinea bedoelde vereisten voldoen, maar niet de grootte van het verschuldigd bedrag vermeldt, is de grosse van de akte niettemin voor tenuitvoerlegging vatbaar, wanneer deze de weg aangeeft langs welke op voor de schuldenaar bindende wijze de grootte van het verschuldigd bedrag kan worden vastgesteld, behoudens de mogelijkheid van tegenbewijs door de schuldenaar"
Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Hypotheekakte in casus • In de hypotheekakte staat vermeld dat het hypotheekrecht werd gevestigd tot zekerheid van de betaling van al hetgeen Rabobank van Donselaar te vorderen heeft of mocht hebben:
"uit hoofde van verstrekte en/of alsnog te verstrekken geldleningen, verleende en/of alsnog te verlenen kredieten in rekening-courant, tegenwoordige en/of toekomstige borgstellingen, dan wel uit welken anderen hoofde ook" • De overeenkomsten van geldlening waren niet in de hypotheekakte zelf neergelegd en ook de vordering uit geldlening was niet in de akte omschreven
Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Hoge Raad • "Uit de onderhavige akte zelf blijkt niet van het bestaan van enige concrete vordering of enige concrete rechtsverhouding waaruit een vordering kan voortvloeien. De akte voldoet aldus niet aan de eis dat de te executeren vordering daarin met voldoende bepaaldheid is omschreven" • "De in de akte opgenomen boekenclausule brengt hierin geen verandering, nu die evenmin het bestaan van een concrete vordering in de akte vastlegt, maar het bewijs van het bestaan daarvan afhankelijk maakt van een buiten de akte gelegen bron"
Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
Conclusie • De (standaard)hypotheekakte die in deze zaak aan de orde is vormt geen executoriale titel voor de restschuld die na uitwinning van het hypotheekrecht is overgebleven • Tips voor de praktijk
Ofschoon aan deze tekst de meeste zorgvuldigheid is besteed, wordt geen aansprakelijkheid voor de inhoud aanvaard.
www.boelszanders.nl
