Blijf meebouwen aan de toekomst van Hernen-Leur

Blijf meebouwen aan de toekomst van Hernen-Leur

Ons dorp is van iedereen Het is zoveel meer, dan wat huizen van steen Het zijn de mensen die het maken Door steeds opnieuw elkaar te raken De sfeer, de warmte, de verbondenheid Maken het mijn dorp, voor nu en altijd.

voorwoord

inhoud

Voor u ligt het Dorpstoekomstplan van Hernen en Leur. Dit plan schetst het toekomstbeeld van Hernen en Leur, zoals de inwoners het graag zien. Na gezamelijk overleg tussen de Leefbaarheidsgroep Hernen-Leur en de stuurgroep vanuit de gemeente Wijchen is een Dorpswerkgroep samengesteld. Het afgelopen half jaar heeft de Dorpswerkgroep hard gewerkt om alle wensen van de bewoners en andere belanghebbenden te verzamelen en te vertalen naar een dorpstoekomstplan. De enthousiaste inbreng van de dorpsbewoners heeft ons enorm gemotiveerd. Zonder deze inbreng hadden wij nooit kunnen komen tot het plan dat er nu ligt. Ook de constructieve houding van de gemeente en de procesbegeleiding van de Vereniging van Kleine Kernen Gelderland hebben een zeer positieve bijdrage geleverd aan het tot stand komen van dit plan.

Een beeld van de toekomst

4

Hoofdstuk 1

Terug naar het heden

8

Hoofdstuk 2

Van wens naar werkelijkheid

10

Hoofdstuk 2.1

Vitaliteit dorpen

11

Hoofdstuk 2.1.1

Bouwen naar behoefte

12

Hoofdstuk 2.1.2

Het belang van voorzieningen, evenementen & bedrijvigheid

13

Hoofdstuk 2.2

Beheer van het buitengebied

16

Hoofdstuk 2.2.1

Behoud en toegankelijkheid natuur

16

Hoofdstuk 2.2.2

Ruimte voor de agrarische sector

18

Hoofdstuk 2.2.3

Onveilige wegen aanpakken

19

Hoofdstuk 2.3

Inrichting van de dorpskernen

20

Hoofdstuk 2.3.1

Verbeteren verkeerssituatie

21

Hoofdstuk 2.3.2

Kiezen van mogelijke bouwlocaties

22

Hoofdstuk 2.3.3

Oplossen parkeerproblemen

25

Hoofdstuk 2.3.4

Verfraaien dorpskernen

25

Hoofdstuk 2.4

De overlast van de A50

26

Hoofdstuk 2.4.1

Geluid en fijnstof reduceren

27

Hoofdstuk 3

Het actieplan- wat, wanneer, wie?

28

Wij willen iedereen die een bijdrage heeft geleverd heel hartelijk bedanken voor hun inbreng. Een bijzonder woord van dank willen wij uitspreken richting de leden van de Dorpswerkgroep. Hun enthousiasme en tomeloze inzet, hun doorzettings­ vermogen en bereidheid tot samenwerking hebben geleid tot een visie die staat, een plan waarmee we de toekomst met vertrouwen tegemoet kunnen zien. Bedankt. Toon Janssen, voorzitter Leefbaarheidsgroep Hernen-Leur Hermien van der Aa, voorzitter Dorpswerkgroep

Dankwoord

31

3

Bewegen en Behouden :

Om te beginnen nemen we u mee naar de toekomst. Hoe ziet Hernen-Leur eruit als alle plannen en ideeen, die zijn samengebracht door de dorpsgenoten, werkelijkheid worden?

DORPSTOEKOMSTPLAN HERNEN- LEUR

Een beeld van de toekomst

Op een dag, in de toekomst... Hernen-Leur Nog steeds Heerlijkheden!

Wat behouden bleef Hernen en Leur zijn meegegaan met hun tijd en er is ook nog verrassend veel behouden gebleven van het oude dorpsgevoel zoals we dat in 2009 kenden. De dorpen zijn prachtig, dat is niet veranderd. Het kasteel van Hernen heet ons van afstand welkom en ook Leur is een van de mooiste dorpen in de omgeving met het karakteristieke kerkje en het fraaie Huis te Leur. Er is nog steeds sprake van grote solidariteit tussen dorpsbewoners. We kennen elkaar en weten hoe het met iedereen gaat. Elke gelegenheid wordt aangegrepen om flink feest te ­vieren,

maar ook in moeilijke tijden kunnen we op elkaar rekenen. Een aantal keren per jaar wordt een deel van het dorp gemobiliseerd voor de organisatie van uiteenlopende evenementen, die soms duizenden mensen trekken. Jong en oud helpen mee. Nieuwe inwoners worden als vanouds van harte uitgenodigd om mee te doen: Het mag altijd, het moet nooit.

Wat in beweging kwam Het dorp is vitaler dan ooit en de belangrijkste voorzieningen draaien op volle toeren. De school en de peuterspeelzaal zijn niet weg te denken. De Mijlpaal floreert als nooit te voren, de buurtbus rijdt dagelijks en zelfs de kerk is een centrum van activiteiten gebleven. Het kasteel is meer dan ooit het middelpunt van vele culturele-, muzikale- en dorps­ activiteiten. De verenigingen hebben, zeker na de komst van de nieuwe sporthal, een nieuwe impuls gekregen. Ook de kermis is terug, een jaarlijks hoogtepunt dat uit de wijde omgeving mensen trekt.

5

Tot grote vreugde van de gemeenschap is het dorpscafé alweer een hele tijd open. Het is niet alleen een café, maar een dorpsservicepunt met daarin o.a. een kleine winkel, ook al zo’n langgekoesterde wens. We denken nog wel eens terug hoe door constructief en creatief samenwerken met de Gemeente, het Geldersch Landschap en de woningbouwvereniging, een particulier initiatief van de grond kwam. In en om de dorpen is allerlei kleine bedrijvigheid ontstaan. Een belangrijke factor hierin was de Gemeente, die begreep dat een dorp een heel andere dynamiek heeft dan de hoofdkern. Een dorp is geen wijk. De Gemeente zag de positieve kant hiervan. Sommige regels en wetten kunnen voor een dorp net even wat flexibeler worden gehanteerd. Hierdoor zijn heel wat van de slapende dorpsideeën werkelijkheid geworden. Winkeltjes aan huis, de theetuin, de boerderijwinkel, het huiskamerrestaurant zijn hiervan voorbeelden. Hierdoor heeft de vitaliteit van de dorpen een nieuwe impuls gekregen. Oudere dorpsgenoten kunnen met een gerust gevoel uitkijken naar hun oude dag in eigen dorp. In de bouwplannen wordt rekening gehouden met de woonbehoefte van deze groep. Het oprichten van het ouderenzorgpunt heeft gemaakt dat een aantal voorzieningen goed is geregeld en mensen langer zelfstandig blijven wonen.

In de loop der jaren is er een behoorlijk aantal woningen bijgekomen. De dorpen zijn precies op de hoogte van de woonbehoefte en de bouwplannen worden hierop gebaseerd. We werken hierin nauw samen met de Gemeente en de woningbouwvereniging. Ook bij dit onderwerp heeft het besef erg geholpen dat een dorp niet gebaat is bij het onverkort doorvoeren van “stadse” regels. Destijds in 2009 was het kiezen van de juiste bouwlocaties nog een hele discussie met veel gevoeligheden. Daar zijn we uiteindelijk goed uitgekomen. Ondanks de komst van nieuwe, mooie woningen voor verschillende doelgroepen is het open dorpskarakter bewaard gebleven. Naast nieuwbouw heeft woningsplitsing, herbestemming van gebouwen en de ontwikkeling van aanleunwoningen in een deel van de woonbehoefte voorzien. Een aantal dorpsgenoten heeft zijn eigen droomhuis(je) gebouwd. Het mooie Leur is Leur gebleven. Hoewel men veel gasten ontvangt, wordt er nog steeds prettig gewoond.

Het buitengebied is open en groen. Al jaren wordt het gebied beheerd door een platform van belanghebbenden. Na een schoorvoetende start in 2009 kwam men er al snel achter dat door wederzijds begrip en goed overleg, alle belangen gediend kunnen worden. De agrarische sector heeft toekomst, de natuur is behouden en wordt gekoesterd. Veranderingen in het buiten­gebied, zoals het vrijkomen van grond of gebouwen, zijn aanleiding voor overleg. Gezamenlijk wordt de beste bestemming gekozen. De verbeterde samenwerking heeft ook geleid tot een prachtig netwerk van wandel- en fietspaden. Zowel dorpsgenoten als bezoekers genieten volop van de mooie omgeving. Deze bezoekers hebben overigens ook bijgedragen aan de levensvatbaarheid van het dorpscafé en de dorpswinkel. De verkeerssituatie is sinds 2009 sterk verbeterd. Door de juiste aanpassingen zijn vrijwel alle knelpunten verholpen en zijn de ­dorpen naast veiliger, ook nog mooier geworden. Het verkeer

houdt rekening met het dorpsleven. De wegen in het buitengebied hebben een flinke opknapbeurt gehad. De benarde situaties tussen landbouw-, vracht- en overig verkeer behoren tot het verleden. Weet u nog dat we een parkeerprobleem hadden? Dat is gelukkig ook voorbij. De parkeermogelijkheden zijn verruimd, zonder dat er grote asfaltbanen in het dorp zijn verschenen. Met ­evenementen wordt er ook vandaag de dag op grote schaal in alle bermen geparkeerd. Omdat dit incidenteel is, maakt ­niemand er een probleem van. En dan nog de A50, die ligt nog steeds als een dikke streep tussen Hernen en Leur. Maar toch, we praten er de laatste ­jaren veel minder over. Het fluisterasfalt in combinatie met de geluidswallen heeft de geluidsoverlast teruggebracht tot fluisterniveau. De beplanting langs de snelweg heeft het fijnstof probleem grotendeels opgelost. Tja, er was een grote protestactie voor nodig, maar het heeft wat opgeleverd en het was nog leuk ook.

Hoe het kwam Het is alweer een tijd geleden, maar het maken van het Dorpstoekomstplan deed ons vooral beseffen hoe heerlijk het leven is in Hernen-Leur. Het nadenken over en werken aan de toekomst met inbreng van alle dorpsgenoten maakte duidelijk dat we weten wat we willen en in staat zijn om verder te kijken dan de eigen voordeur. De bereidheid van de Gemeente en andere instanties om zich in te leven in onze dorpen, is ook vandaag nog doorslaggevend. Voor vrijwel iedereen staat prettig samenleven boven aan de lijst, een prachtig uitgangspunt.

7

Heerlijk wonen, een mooie omgeving en een fijne gemeenschap met veel saamhorigheid maken Hernen en Leur tot levendige en prettige dorpen. Hoofdstuk 1

Terug naar het heden

Zoveel moois, valt er eigenlijk wel wat te verbeteren? Tijdens de verschillende dorpsbijeenkomsten bleek dat dit zeker het geval is. Om onze wensen werkelijkheid te laten worden, kunnen we niet stil blijven zitten en de toekomst op ons af laten komen.

Een Dorpstoekomstplan: het belang van samenhang Veel onderwerpen, die belangrijk zijn voor onze toekomst, hangen met elkaar samen. In welke mate willen we groeien, waardoor de voorzieningen kunnen blijven bestaan en onze kinderen ook in Hernen-Leur kunnen wonen? Of gaat dit ten koste van de sterke gemeenschap? In het buitengebied zien we graag een gezonde agrarische sector en ook de natuur wordt zeer gewaardeerd. Het is daarom belangrijk om alles wat de toekomst van onze dorpen bepaalt, in samenhang te bekijken.

Onze toekomst, ons plan Door het opstellen van een Dorpstoekomstplan, waarin de gezichtspunten van de bewoners leidend zijn, houden we de toekomst in eigen hand. Dit plan is een eerste stap, geen eindpunt. Een aantal projecten wordt naar aanleiding van dit plan gestart en in de komende jaren verder vorm gegeven.

Ieders mening telt In het kader van het Dorpstoekomstplan zijn drie avonden georganiseerd: »» de startbijeenkomst met de bewoners, de verenigingen en andere belanghebbenden

»» een klankbordbijeenkomst met de bewoners had als doel over een aantal zaken meer duidelijkheid te krijgen »» nogmaals een klankbordbijeenkomst, dit keer met belanghebbenden zoals de Gemeente, het Geldersch Landschap, ZLTO, de basisschool, A.A. Brediusstichting, KBO, de woningbouwvereniging, de verenigingen uit het dorp ed.

Dit vinden we belangrijk Na het verwerken van alle informatie, die op deze avonden is verzameld, blijkt dat we als dorpsbewoners de volgende onderwerpen het belangrijkst vinden: 1. Vitaliteit dorpen »» bouwen naar behoefte »» het belang van voorzieningen, evenementen en bedrijvigheid 2. Beheer van het buitengebied »» behoud en toegankelijkheid natuur »» ruimte voor de agrarische sector »» onveilige wegen aanpakken 3. Inrichting van de dorpskernen »» verbeteren verkeerssituatie »» kiezen van mogelijke bouwlocaties »» oplossen parkeerproblemen »» verfraaien dorpskernen 4. Overlast van de A50 »» geluid en fijnstof reduceren

9

Hoofdstuk 2

Van wens naar werkelijkheid

In het navolgende stellen we ons de vraag ''hoe maken we het wensbeeld tot realiteit?'' In dit kader gaan we de onderwerpen bespreken die we als dorpgenoten het belangrijkst vinden: vitaliteit dorpen, beheer van het buitengebied, inrichting van de dorpskernen, overlast van de A50. Per onderwerp komt aan de orde: » visie voor de toekomst » huidige situatie » voorgestelde actie

Hoofdstuk 2.1

Vitaliteit dorpen Groei is nodig

De meeste mensen wonen met plezier in Hernen en Leur, men wil dan ook het dorpskarakter behouden. Daarnaast is er de noodzaak tot groei om ook in de toekomst hier te kunnen blijven wonen en een tegenwicht te bieden aan vergrijzing en wegtrekkende jeugd. Vernieuwing is nodig om met elkaar een vitale gemeenschap te blijven vormen met de nodige voor­ zieningen en een bloeiend verenigingsleven. Woningbouw blijft dus ook in de toekomst gewenst in Hernen. Leur kent een beschermd dorpsgezicht en heeft beperkte mogelijkheden voor uitbreiding. In Leur leeft wel de wens om een leefbaar dorp te blijven en niet verder te veranderen in een “vakantiedorp”. In het kader van de vitaliteit van de dorpen wordt hierna ­achtereenvolgens de woonbehoefte, voorzieningen, evenementen en bedrijvigheid besproken.

11

Hoofdstuk 2.1.1

Bouwen naar behoefte Huidige situatie Woningbouw: gefaseerd, gevarieerd en passend in het dorp De enquête “woonbehoefte Hernen-Leur” die in het voorjaar van 2008 is gehouden, geeft inzicht in wat de dorpsgenoten wensen op woongebied. Hieruit wordt duidelijk dat de woonbehoefte zo’n 30 woningen per 3 jaar betreft. Met een uitgesproken voorkeur voor een gefaseerde en gevarieerde uitbreiding van het woningbestand: »» bouwen van starters- doorstroom- en seniorenwoningen »» ruimte scheppen voor particulier initiatief »» splitsen bestaande woningen, ook in buitengebied »» woonbestemming toekennen aan overbodige bedrijfsgebouwen in buurtschappen en aan dorpslinten

Niet alleen nieuwbouw De woonbehoefte dient niet volledig ingevuld te worden door nieuwbouw. Ook splitsing van bestaande woning­ en behoort tot de mogelijkheden. Na splitsing moeten er wel twee volwaardige woningen tot stand komen. Het ontwikkel­en van aanleunwoningen kan mede voorzien in de behoefte aan seniorenwoningen en tegemoetkomen aan de wens van veel senioren om langer zelfstandig te blijven wonen.

Regels knellen Daarnaast stuiten we op wet- en regelgeving rondom woning­bouw »» KAN-regels worden algemeen opgelegd en houden geen ­rekening met omstandigheden ter plaatse. We bespreken dit nader bij het onderwerp bouwlocaties »» splitsing- en herbestemmingsmogelijkheden buitengebied »» beperkte mogelijkheden voor particuliere initiatieven

Voorgestelde actie Integraal aanpakken »» op basis van de onderzochte woonbehoefte en de klankbordbijeenkomst een meerjarenplan opstellen waarin de gemeente in samenspraak met het dorp bepaalt voor welke doelgroep woningen nodig zijn en daar beleid op formuleert »» periodiek het onderzoek naar woonbehoefte herhalen om de actualiteit van het meerjaren plan te toetsen »» de Gemeente stimuleert particuliere initiatieven binnen de huidige wet- en regelgeving, zij werkt in elk geval niet tegen »» de Gemeente schept reële randvoorwaarden voor woning­ splitsing en herbestemming

Hoofdstuk 2.1.2

Het belang van voorzieningen, evenementen & bedrijvigheid Huidige situatie Van levensbelang voor ons dorp Om een dorp levend te houden, is het belangrijk dat we elkaar op verschillende plaatsen en bij allerlei gelegenheden treffen. Als dat verdwijnt veranderen we in een slaapdorp en verdwijnt ook de veelgenoemde saamhorigheid. Hiervoor zijn voorziening­ en, evenementen en voldoende bedrijvigheid essentieel. De afgelopen jaren is een aantal voorzieningen verdwenen, denk aan de bibliobus, de rijdende winkel en natuurlijk het café.

Onmisbaar De volgende voorzieningen worden als onmisbaar beschouwd voor Hernen-Leur: De school, het dorpshuis, de kerk, de peuterspeelzaal en de buurtbus. Ook het verenigingsleven is cruciaal voor de vitaliteit van de dorpen, hiervoor geldt dat samenwerking met omliggende dorpen als Bergharen vaak nodig is om de ledenaantallen op peil te houden.

Dromen en daden Zoals gezegd, de meest verwoorde wens tijdens de startbijeenkomst was “de terugkeer van het dorpscafé”. In de wandelgangen nogal eens gevolgd door de opmerking “waar was iedereen toen het café open was?”. Hetzelfde geldt voor de gewenste kleine supermarkt. Kunnen we dit soort voorzieningen met elkaar levensvatbaar maken en houden? Daarbij komt dat deze initiatieven meestal particulier zijn. We kunnen wel beslissen dat we een café willen, iemand zal er voor moeten gaan en heeft daarbij altijd de solidariteit van het dorp nodig.

Kleine bedrijvigheid stuit op regelgeving Het gebrek aan kleine bedrijvigheid betekent niet dat er geen initiatieven zijn. Integendeel, er leven ideeën bij dorpsgenoten voor kleinschalige bedrijvigheid, zowel in de kern als in het buitengebied. Denk aan een winkeltje aan huis, een theetuin, een boerderijwinkel etc. De moed zakt de meesten in de schoenen, denkend aan de drempels, die de regelgeving opwerpt.

Niet te groot Bedrijvigheid maakt een dorp levendig. Er is daarbij duidelijk een voorkeur voor kleinschaligheid. Grote bedrijven en indu­ strie passen volgens de dorpsgenoten niet in het dorp.

Ouderen, sporthal en kermis Naast de reeds genoemde onderwerpen werd tijdens de startbijeenkomst aandacht gevraagd voor een aantal specifieke zaken.

13

Ouderenzorg Een aantal bewoners vroeg aandacht voor de ouderenzorg. Ook ouderen willen graag in Hernen-Leur blijven wonen en zoeken naar manieren om langer zelfstandig te kunnen blijven wonen.

Sporthal Om het verenigingsleven een nieuwe impuls te geven, leeft in Hernen de wens om een sporthal te bouwen op sportcomplex Schaarweide. De stuurgroep Sporthal Schaarweide heeft reeds vergevorderde plannen en is in gesprek met de Gemeente(raad) betreffende realisatie hiervan. Door de komst van een sporthal wordt er op steenworp afstand een groter en gevarieerder aanbod van sportactiviteiten geboden. Met name voor de jongeren is dit een groot voordeel. Zij kunnen op eigen gelegenheid naar Schaarweide en zijn niet afhankelijk van vervoer van anderen.

Kermis Hernen De kermis is van oudsher een echt dorpsevenement waar iedereen elkaar treft. Voorheen had de kermis een grote danstent. Vanuit de wijde omgeving kwamen er mensen naar Hernen om de kermis te vieren. De laatste jaren is de ­kermis in Hernen niet meer wat het geweest is. Door een aantal dorpsgenoten is gesuggereerd om de kermis uit te breiden en nieuw leven in te blazen. Tijdens de starbijeenkomst is ook de suggestie gedaan om de kermis te verplaatsen van de Dorpsstraat naar het evenementen­ terrein bij de Mijlpaal. In de huidige situatie wordt de Dorpsstraat afgesloten en wordt het verkeer omgeleid door het dorp. Dit zorgt voor onveilige verkeerssituaties en veel schade aan de trottoirs. Overigens heeft de locatie in het centrum ook voorstanders.

Voorgestelde actie hoe kan het wel? De behoefte aan bepaalde voorzieningen is groot. Als wij als gemeenschap te klein lijken om dit levensvatbaar te maken, moeten we zoeken naar andere oplossingen, bijvoorbeeld: »» het stimuleren van (passanten) toerisme zodat er niet alleen gedraaid hoeft te worden op de dorpgemeenschap. Dit in samenwerking met het Geldersch Landschap en de Gemeente »» mogelijkheden onderzoeken van het combineren van een aantal voorzieningen zoals café met een kleine winkel: het dorpsservicepunt »» solidariteit van dorpsgenoten is nodig voor het behouden van voorzieningen en bedrijvigheid

Uitbreiden en revitaliseren kermis Er wordt een dorpsprojectgroep in het leven geroepen die de mogelijkheden bekijkt van het revitaliseren van de kermis en daarna in overleg treedt met de betrokken partijen zoals de gemeente, de kermisexploitanten en de horeca-uitbaters. De inventarisatie naar de mening over de locatie van de kermis maakt duidelijk dat er geen specifieke voorkeur is voor een bepaalde locatie. Ook dit punt wordt door de projectgroep meegenomen.

Verbeteren ouderenzorg In samenwerking met de KBO de tevredenheid over de voorzieningen onderzoeken onder de senioren en komen tot een plan van aanpak. De mogelijkheid om een zorgpunt te realiseren wordt hierin bekeken.

Wel kleine, geen grote bedrijven Om detailhandel met een publiekgerichte functie te stimuleren, denkt de Gemeente mee, adviseert en past waar nodig de regels flexibel toe in het belang van de leefbaarheid. De Gemeente staat het niet toe dat er nieuwe industrie of grote bedrijven zich vestigen in of tegen de dorpskern.

15

Hoofdstuk 2.2

Beheer van het buitengebied Duidelijkheid schept rust voor het buitengebied. In het buitengebied komen veel belangen samen. Ons grootste belang is een open en groen buitengebied, een gezonde agrarische sector met behoud van de natuur. Goed overleg tussen de verschillende belanghebbenden is noodzakelijk om dit te bereiken.

den en akkers. Het buitenleven wordt op allerlei manieren beleefd, zowel door dorpsgenoten als bezoekers: Er is agrarische bedrijvigheid, men treft er joggers, wandelaars en fietsers. Er lopen koeien, schapen, kippen, geiten en pony’s. Paarden worden gehouden en bereden, eieren verkocht, honden uitgelaten, dassen bestudeerd, etc. Het mag duidelijk zijn dat er in het buitengebied veel belang­ en samenkomen. Hierna komen de volgende onderwerpen aan de orde: behoud en toegankelijkheid van de natuur, ruimte voor de agrarische sector en het verkeer in het buitengebied.

schap is er veel aandacht voor natuurontwikkeling en het aanleggen van wandel- en fietspaden. Dit heeft geleid tot een groter aanbod aan wandelpaden tussen Hernen, Bergharen en Horssen. De reeds aanwezige natuur in het buitengebied wordt zeer gewaardeerd door de inwoners en men gaat ervan uit dat de reeds bestaande natuur behouden blijft. Er is geen expliciete vraag naar meer natuur. Er is wel behoefte aan een betere toegang tot de natuur.

Weilanden, koeien, schapen, sloten en akkers

Hoofdstuk 2.2.1

Behoud en toegankelijkheid natuur

Omringd door groen

Huidige situatie Waardering voor natuur, tevredenheid over hoeveelheid natuur

De dorpskernen van Hernen en Leur zijn omringd door een groot en groen buitengebied, waarin wordt gewerkt en waarvan wordt genoten. Bosrijke gebieden wisselen af met vergezichten over vel-

Het gebied tussen Hernen en Bergharen kenmerkt zich door de ontwikkeling van de ecologische verbindingszone en de vorming van nieuwe natuur. Vanuit het Geldersch Land-

Door een aantal bewoners is aangeven dat een gezonde agrarische sector en natuurbeheer heel goed samengaan. Agrariërs zijn van huis uit landschapsbeheerders. Weilanden, sloten, koeien, schapen en akkers worden erg mooi gevonden, evenals de weidse uitzichten. De natuur zelf trekt geen scherpe grens: koeien en schapen delen regelmatig de wei met reeën.

Toegang kan beter Wandel- en fietspaden zijn een veelgenoemd onderwerp. Een aantal ideeën voor nieuwe paden is tijdens de startbijeenkomst gelanceerd. Naast nieuwe routes is er behoefte aan paden die op elkaar aansluiten en goed onderhouden worden. Ook de toegankelijkheid van het Hernense bos vindt men voor verbetering vatbaar. Een directe verbinding van de dorpskern Hernen met de Groene Heuvels heeft duidelijk prioriteit bij de bewoners. Momenteel zijn de Groene Heuvels alleen met een omweg via Bergharen te bereiken, terwijl het hemelsbreed op geringe afstand van de dorpskern ligt.

Open houden buitengebied Het is duidelijk dat het behoud van het buitengebied ons aan het hart gaat. Er leven ook zorgen hieromtrent. Hoewel de bestaande agrarische sector wordt gekoesterd, wordt de eventuele komst van intensieve veehouderij met bijbehorende megastallen niet toegejuicht. Vergunningen worden afgegeven voor nieuwe agrarische bedrijfsgebouwen, terwijl er tegelijkertijd bedrijven stoppen en gebouwen leeg komen te staan. Dit leidt tot onnodige verstening. Er is veel onduidelijkheid over landhuizen. Het idee leeft dat deze gebouwen het landschap gaan domineren.

Voorgestelde actie

Verbeter toegankelijkheid buitengebied voor wandelaars en fietsers »» aanleggen van een wandel-fietspad naar de Groene Heuvels vanuit Hernen »» creëren toegang tot Hernense Bos vanuit de Broekstraat »» verbeteren onderhoud bestaande paden

Houdt het buitengebied open Alle onderstaande punten vormen een onderdeel van “platform buitengebied’ dat later wordt besproken »» behouden open ruimte en weidse uitzichten »» weren intensieve veehouderij, megastallen »» vrijkomende agrarische bebouwing bestemmen voor nieuwe agrarische initiatieven of herbestemmen, geen onnodige verstening »» duidelijkheid scheppen rondom wenselijkheid landhuizen

17

Hoofdstuk 2.2.2

Ruimte voor de agrarische sector Huidige situatie Landbouw in de wortels Van oudsher zijn Hernen en Leur agrarische dorpen. Ook vandaag de dag kent het buitengebied van Hernen-Leur productieve landbouwgronden, een relatief goede verkaveling van de percelen en een open karakter. Vrijwel alle landbouwgrond wordt ingezet voor de akkerbouw en melkveehouderij. Intensieve veeteelt komt nauwelijks voor.

Ruimte voor de agrarische sector De bewoners van Hernen-Leur geven aan dat zij “ruimte voor de agrarische sector” belangrijk vinden. De toekomstgerichte bedrijven hebben ruimte nodig om hun bedrijfsactiviteiten te kunnen blijven ontwikkelen. Goed verkavelde percelen en produc­tieve gronden zijn van levensbelang voor de landbouw om ook in de toekomst maatschappelijk verantwoord en concurrerend te blijven produceren.

De agrarische sector voelt zich hierbij regelmatig gehinderd door knellende regelgeving en allerlei bezwarenprocedures. Door diverse instanties worden er claims gelegd op de gronden, waardoor het buitengebied dreigt te versnipperen.

Samenwerking buitengebied niet optimaal Het Geldersch Landschap en de agrarische sector hebben regelmatig overleg met elkaar. Ook wordt er gesproken met de Gemeente en de leefbaarheidsgroepen. Toch blijft het idee ­hangen dat er weinig informatie is, vooral over de nieuwe plannen van het Geldersch Landschap. Dit maakt dat men zich nog eens overvallen voelt door de voornemens van deze organisatie. Hoewel informatievoorziening natuurlijk altijd beter kan, is het ook aan de bewoners zelf om geïnformeerd te zijn of te worden.

Ieder zijn plan Aangaande het buitengebied bestaat een veelheid aan plannen, ZLTO, Geldersch Landschap, de Gemeente, elk heeft zijn eigen kijk op de inrichting en beheer van het landschap. Dit komt de duidelijkheid niet ten goede.

Voorgestelde actie Komen tot een integraal plan voor het buitengebied Landbouw en natuur hoeven geen bedreiging voor elkaar te zijn. Door de samenwerking te zoeken ontstaat een situatie waar zowel agrariërs als natuurliefhebbers aan hun trekken komen.

Het is nodig dat het bestaande overleg tussen ZLTO en het ­Geldersch Landschap wordt omgevormd tot een geformaliseerd platform waarin de volgende partijen samenwerken aan planontwikkeling voor het buitengebied. »» ZLTO »» Geldersch Landschap »» Gemeente »» leefbaarheidsgroep Hernen-Leur »» sector horeca/recreatie

Hoofdstuk 2.2.3

Onveilige wegen aanpakken

In dit platform wordt bepaald welke gebieden het meest geschikt zijn voor natuurontwikkeling, welke voor ­a grarische activiteiten, waar fiets -en wandelpaden passen, of en waar er plaats is voor landhuizen, hoe we willen omgaan met herbestemming van bedrijfspanden en het splitsen van woningen etc. Samen komen tot een breed gedragen plan, waarin de uitgangspunten en keuzes voor iedereen duidelijk zijn, zodat er rust en vertrouwen in de toekomst ontstaat.

Huidige situatie Landbouw- en vrachtverkeer ontmoet burgerverkeer

Doelstellingen van het plan: 1. duidelijkheid voor alle partijen 2. alle partijen committeren zich aan het plan 3. streven naar win-win oplossingen 4. uitgangspunten: gezonde agrarische sector, behoud en onderhoud natuur, geen intensieve veehouderij, open en groen buitengebied

Voorgestelde actie Het moet veiliger

De wegen in het buitengebied zijn smal en niet geschikt voor zwaar landbouw- en vrachtverkeer in combinatie met fietsers en wandelaars. De bermen en wegranden in het buitengebied zijn slecht onderhouden, waardoor er gevaarlijke verkeers­ situaties zijn ontstaan. Dit heeft in het voorbije jaar tot enkele ongevallen geleid. De buitenwegen zijn matig verlicht.

»» voor de Gemeente zijn de wegen in het buitengebied een aandachtspunt in het project “duurzaam veilig” »» wegen buitengebied geschikter maken voor zwaar landbouw­ verkeer in combinatie met recreanten »» wegranden buitengebied beter verharden en onderhouden. In Leur o.a. de van Balverenlaan, Meerenburg, Puitsestraat en Achterloseweg. In Hernen het Neerveld en de Flerdeweg, Molenhoek wegverharding geheel herstellen »» Dreef veiliger maken: verlagen snelheid van 80km/u naar 60 km/u, populieren vervangen i.v.m. afbreken takken en fietsstroken aanleggen »» verlichting Flerdeweg plaatsen

19

Hoofdstuk 2.3

Inrichting van de dorpskernen Een dorpskern is om in te leven. We willen de inrichting van de dorpskernen zodanig vormgeven dat het dorpskarakter behouden blijft en verbetert.

De Heerlijkheden Het is al eerder gezegd: Hernen en Leur zijn prachtige dorpen. Voor Hernen is het middeleeuwse kasteel gezichtsbepalend. Een blik op het kasteel bij binnenkomst geeft het gevoel van thuis. Het kasteel speelt een belangrijke rol in het dorp. Een paar voorbeelden: Sinterklaas wordt er ontvangen, de stratenmarkt, de stratenloop en de tuinmarkt maken gebruik van het terrein. Een rondje om het kasteel is een dagelijkse ritueel voor veel honden en hun baasjes. De A.A. Brediusstichting, die in het kasteel is gevestigd, heeft een culturele functie. De evene­ menten en symposia die deze stichting organiseert, trekken mensen vanuit het hele land en van ver daarbuiten. Voor Leur zijn het kerkje en het Huis te Leur in het oog springen­ de gebouwen, gelegen in het landelijke dorp, maakt dit een schilderachtig geheel. Het restaurant De Leurse Hof geeft goede gelegenheid van al dit moois te genieten. Je kunt er nog lekker eten ook. Dat doen dan ook vele mensen uit de wijde omgeving. Heel veel goeds, toch is er volgens de dorpgenoten ruimte voor verbetering. Hierna bespreken we achtereenvolgens de verkeers­situatie, de mogelijke bouwlocaties, de parkeerproblemen en de verfraaiing van de dorpskernen.

Hoofdstuk 2.3.1

Verbeteren verkeerssituatie Huidige situatie Doorgaand verkeer met haast In de kern van Hernen komt een aantal doorgaande wegen samen. Dit maakt dat door veel automobilisten de dorpskern en de toegangswegen worden gebruikt om er zo snel mogelijk doorheen te vliegen. Naast schooljeugd rijdt er ook landbouw-, vracht- en sluipverkeer op deze wegen. Dit heeft verkeersonveilige situaties tot ­gevolg. De maximum snelheid van 30 km/u bij de ingaande wegen van het dorp, wordt vaak niet gerespecteerd. Het is blijkbaar niet duidelijk genoeg waar de dorpskern begint en het (doorgaande) verkeer rekening dient te houden met het dorpsleven: wandelaars, fietsers en spelende kinderen. Hieronder een aantal specifieke gevallen.

Verkeersonveilige situatie het Hoge Rot-Hernenseweg In 2008 is de nieuwe wijk Het Hoge Rot ontstaan. De verkeersintensiteit op de Hernenseweg is hierdoor toegenomen, vooral door de uitgang van de Zandbergseweg op de Hernenseweg. Bewoners van Het Hoge Rot, die de Hernense weg oprijden, ontmoeten hier het aanstormend verkeer dat zojuist van de A50 afkomt of er naar onderweg is, met bijbehorende snelheden in het hoofd. Hierdoor is een gevaarlijk kruispunt ontstaan. Fietsers mogen/moeten gebruik maken van de de Hernenseweg vanaf de kerk tot aan Het Hoge Rot, terwijl dit stuk weg daar ongeschikt voor is en slecht verlicht. Automobilisten verwachten hier geen fietsers en kunnen ze slecht zien. Fietsers die niet uit de buurt komen, weten vaak niet of ze van de Hernenseweg gebruik mogen maken. Een verwarrende en gevaarlijke situatie.

Scheuren door de Broekstraat De Broekstraat is een doorgaande, maar ook kinderrijke straat. Onderzoek van de Gemeente heeft aangetoond dat er niet een een beetje, maar veel te hard wordt gereden en dat dit heel vaak voorkomt. De aanwonenden maken zich terecht zorgen.

Voorgestelde actie Maak duidelijke en mooie entrees tot de dorpskern, die de veilig­ heid vergroten. Doorgaand verkeer houdt rekening met wandelaars, fietsers en de spelende kinderen en niet omgekeerd.

Hernenseweg van Het Hoge Rot tot kerk bij de dorpskern betrekken. »» aanpassing afslag Het Hoge Rot, waardoor er een veiliger situatie ontstaat en het tegelijkertijd duidelijk wordt dat men een dorp binnenrijdt. Daarna 30 km zone, aan beide kanten parkeerplaatsen, fiets- en wandelpaden en goede verlichting »» verbeteren verkeersveiligheid bij de haakse bocht in de Zandbergseweg door het plaatsen van spiegels »» in het huidige verkeersplan streeft de Gemeente Wijchen naar eenduidige uitvoering van het snelheidsregime en het verminderen van de maximum snelheid naar 80 km/u »» plaatsen belijning op de ventweg Hernenseweg

Broekstraat/ Dorpsstraat vanuit Bergharen/ Dreef

»» afbakenen van de toegangswegen, duidelijk maken dat men de dorpskern binnenkomt, hierbij niet kiezen voor drempels

Snelheidsbeperkende maatregelen

»» betere handhaving maximumsnelheden »» snelheid toegangswegen verlagen

21

Hoofdstuk 2.3.2

Kiezen van mogelijke bouwlocaties Huidige situatie Bouwen in het dorp, zorgvuldigheid nodig Bij het inrichten van de dorpskern is het kiezen van geschikte bouwlocaties een belangrijk en gevoelig punt. Er dient een ­balans gevonden te worden tussen het behoud van het dorpse karakter met zijn open ruimtes en de woningbouw die nood­ zakelijk is voor de toekomstige leefbaarheid.

Het Hoge Rot fase 2 is volgens het huidige bestemmingsplan een uitbreidinglocatie. Hiervoor zijn, in ieder geval tot 2010, KAN-regels van toepassing, die bepalen dat er van de nieuw te bouwen woningen 90% starterwoningen moeten zijn. Hierdoor komt de dorpswens gefaseerde en gevarieerde bouw in het gedrang.

Voorgestelde actie Tijd om te kiezen

3

2

»» het dorp maakt een inventarisatie van de mogelijke bouwlocaties. Alle voor- en nadelen worden op een rij gezet. In samenspraak met dorpsgenoten knopen doorhakken en concrete bestemming toekennen aan elke locatie »» Gemeente merkt de locatie Hoge Rot 2 aan als inbreidings­ locatie, zodat gefaseerde en gevarieerde bouw mogelijk is

Hernen kent meerdere locaties die in principe geschikt zijn om te bebouwen, bijvoorbeeld:

1. het Hoge Rot, fase 2 2. het Hernaniveld 3. Vossenberg, tegenover Hernaniveld 4. particuliere terreinen 5. afronding dorpslinten

Bouwlocaties: de meningen zijn verdeeld Met name het Hernaniveld kent zeer duidelijke voor-en tegenstanders. De voorstanders beroepen zich op gedane beloftes; de tegenstanders willen graag het open dorpskarakter en de mooie zichtlijnen naar het kasteel bewaren.

1

23

Hoofdstuk 2.3.3

Hoofdstuk 2.3.4

Huidige situatie Te weinig parkeerplaatsen

Huidige situatie Het kan nog mooier

In het geval er bijeenkomsten zijn in het kasteel, de kerk of bij evenementen is er in Hernen onvoldoende parkeergelegenheid. Men vindt dan overal auto’s. Daarbij komt dat er vanuit de politie weinig coulance aan de dag wordt gelegd als het gaat om incidenteel, weliswaar op grote schaal, ‘fout’ parkeren tijdens evenementen.

Hernen en Leur zijn mooie dorpen, maar het kan volgens de inwoners nog beter. Het aankleden en opvrolijken met groen, van zowel de toegangswegen als de dorpskern, wordt als belangrijk ervaren.

Oplossen parkeerproblemen

In Leur zie je, dat op mooie dagen de bermen bij de ingang van het Leurse Bos vol auto’s raken. Met de komst van het bezoekerscentrum stijgt het bezoekersaantal en de parkeer­ behoefte. Ook activiteiten in het kerkje van Leur brengen soms meer auto’s dan Leur kan herbergen.

Voorgestelde actie Verbeteringen parkeergelegenheid »» creëer meer parkeergelegenheden, In Hernen bijvoorbeeld tussen Hernenseweg en Het Hoge Rot, rondom de kerk en het kasteel. In Leur bij het kerkje en de ingang van het Leurse Bos. Het is belangrijk dat deze parkeerplaatsen het landelijke karakter van de dorpen niet verstoren »» parkeergelegenheid aanpassen bij plein bij de voormalige Rabobank »» meer begrip voor ‘fout-parkeerders’ tijdens evenementen, met behoud van veiligheid

Verfraaien dorpskernen

Voorgestelde actie Een greep uit de suggesties »» herinrichting kruispunt voor de kerk, inclusief aankleding transformatorhuisje »» straatverlichting. Dorpsstraat en plein bij de voormalige Rabobank aanpassen aan nieuwe uitstraling »» bewegwijzering op plein bij de voormalige Rabobank plaatsen »» herstel van bomenrij aan beide kanten van de Meerenburg in Leur tot aan de Dassenloop in Hernen »» mooiere en meer gevarieerde beplanting in perkjes in dorpskern

25

Hoofdstuk 2.4

De overlast van de A50 Minimaliseren overlast A50. Hoe storend de A50 ook wordt ervaren, het is een gegeven. We streven naar reductie van de overlast van geluid en fijnstof naar een voor de inwoners acceptabel niveau.

A50: Storend element De A50 snijdt het dorp Hernen in twee stukken en scheidt Hernen van Leur. De snelweg is een bron van geluidsoverlast en fijnstof. De A50 ligt ook nog eens dwars door een natuurgebied.

Hoofdstuk 2.4.1

Geluid en fijnstof reduceren Huidige situatie Voor verbetering vatbaar

Over een groot gedeelte langs het dorp ontbreekt een geluidswal. De snelweg bestaat uit gesloten asfalt, dus géén ZOAB ofwel fluisterasfalt. De laatste jaren is de verkeersintensiteit aanzienlijk toegenomen.

Voorgestelde actie Minimaliseren van de overlast We realiseren ons dat de snelweg een gegeven is, maar het is onacceptabel dat de nadelige gevolgen als geluidsoverlast en fijnstof niet zoveel mogelijk beperkt worden. Temeer omdat ons dat al verschillende keren is toegezegd. Vandaar als belangrijkste actiepunten: »» samenwerking zoeken met omliggende gemeenten die met hetzelfde problemen kampen »» geluidswal vanaf de Groene Heuvels tot aan de Bankhoeve aan weerskanten »» eventueel geluidswal ter hoogte van het Hoge Rot tevens benutten als garages/werkplaatsen »» ZOAB over het hele traject tussen de Waal en de Maas »» passende beplanting ter reductie van fijnstof

Oplossingen voor handen In de afgelopen periode zijn er onderzoeken gedaan die oplossingen aandragen voor problemen als fijnstof en geluidsoverlast. Ook de bewoners hebben suggesties gedaan omtrent de A50. Met stelt bijvoorbeeld beplanting langs de snelweg voor en het plaatsen van een geluidswal. Vervanging van het huidige asfalt door ZOAB draagt ook bij aan vermindering van de geluidsoverlast.

Onduidelijkheid en besluiteloosheid Daarnaast is er onduidelijkheid omtrent de aanpak van de A50 zelf. Toezeggingen voor het aanleggen van ZOAB zijn zwart op wit gedaan en niet nagekomen. Nu is de planning om in 2012 onderhoudswerkzaamheden te verrichten. Het zoeken naar een oplossing wordt bemoeilijkt doordat diverse overheden verantwoordelijkheden afschuiven, waardoor oplossingen vertraagd worden.

27

Eenvoudig en complex In het voorafgaande heeft u een groot aantal voorstellen kunnen lezen om verbeteringen tot stand te brengen. Sommige dingen zijn snel en eenvoudig door te voeren. Anderen zijn complexer, kosten meer tijd, overleg, voorbereiding en geld.

Hoofdstuk 3

Het actieplanwat, wanneer, wie?

Economisch tij werkt niet mee We kunnen onze ogen niet sluiten voor het de economisch moeilijke tijd waarin de wereld verkeert. Dit kan gevolgen hebben voor de planning, niet voor de inhoud van de plannen.

Leefbaarheidgroep verantwoordelijk voor snelle actiepunten We hebben de “snel te realiseren” actiepunten bij elkaar gezet. Dit zijn punten die zonder veel pijn en moeite uitgevoerd kunnen worden. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de Leefbaarheidsgroep Hernen-Leur. Er wordt naar gestreefd deze lijst in 6 maanden af te werken. Niet alle punten zijn eerder in dit rapport aan de orde gekomen, ze zijn wel genoemd in de startbijeenkomst.

actiepunten snel te realiseren verharden van het voetpad bij de kerk aanleggen van een voetpad tussen de Broekstraat en de mijlpaal verleggen van de kermisroute van de Loffertweg naar een route via het Neerveld herstellen van de verlichting in de tunnel onder de A50 herstellen van de afwatering in de kasteelgracht oprichten van een meldpunt ouderenzorg voor Hernen/Leur straatverlichting. Dorpsstraat en plein bij de voormalige Rabobank aanpassen aan nieuwe uitstraling bewegwijzering bij plein bij de voormalige Rabobank plaatsen parkeergelegenheid aanpassen bij plein bij de voormalige Rabobank meer begrip voor ‘fout-parkeerders’ tijdens evenementen het openstellen van bermen bij evenementen voor parkeren plaatsen van een verkeersspiegel op de hoek van de Zandbergseweg

29

Complexere projecten: uitwerkgroepen gaan aan de slag De meer complexe projecten worden aangepakt door de zogenaamde uitwerkgroepen, die bestaan uit een aantal dorpsgenoten die samenwerking zoeken met de voor dat onderwerp belangrijke instanties. De projecten waarvoor deze uitwerkgroepen aan de slag gaan, vindt u in het overzicht hieronder.

Uitwerkgroep Wonen In samenwerking met meerjarenplan bouwen naar behoefte

Gemeente

inventarisatie mogelijke bouwlocaties, bestemming toekennen

Gemeente / Projectontwikkelaar

periodieke meting woonbehoeften

Gemeente/ woningbouwvereniging

Uitwerkgroep Verkeer In samenwerking met duidelijke en mooie entrees dorp

Gemeente

parkeerproblematiek

Gemeente / Gelders Landschap / Politie

verkeersveiligheid buitengebied

Gemeente/ ZLTO

Verfraaiing dorp

Gemeente

Dankwoord

De Leefbaarheidsgroep Hernen-Leur die heeft meegeholpen met de organisatie van de verschillende bijeenkomsten en het rondbrengen van de uitnodigingen.

Dit plan is tot stand gekomen met de hulp en inzet van velen

Wij danken daarvoor hartelijk: De dorpsgenoten die in grote aantallen op de verschillende avonden aanwezig waren en heel duidelijk hun wensen hebben laten horen. U hebt de basis gelegd voor dit plan.

Uitwerkgroep Buitengebied In samenwerking met wandelpaden

Geldersch Landschap/ ZLTO

platform buitengebied

 emeente/ Leefbaarheidsgroep/ ZLTO/ G Geldersch Landschap / Horeca

Uitwerkgroep Voorzieningen In samenwerking met revitalisering kermis

Gemeente/ exploitanten/ Horeca/verenigingen

behoefte ouderenzorg onderzoeken, actieplan

KBO

haalbaarheid gewenste voorzieningen

Gemeente/ Geldersch Landschap/ woningbouwvereniging

Uitwerkgroep A 50 In samenwerking met A50 formeel A50 Ludiek, dorpsprotest

Overheden/ omliggende gemeenten

Jeroen Huting voor de vormgeving. Hij is degene die ervoor zorgde dat de uitnodigingen en vooral ook dit plan er prachtig uit zien. En dat allemaal binnen een onmogelijk krappe tijdsplanning.

De Gemeenteraad die ons de kans heeft gegeven dit te doen. Met name Ton Roes als vertegenwoordiger van de Gemeente, die ons enthousiast hielp met slimme adviezen en een kritisch oog. De Vereniging van Kleine Kernen Gelderland heeft ons bijgestaan in het proces. Met name Dirk van Pijkeren en Pieter Pelser, die onvermoeibaar het roer recht hielden en ook flexibel wilden meedenken. En natuurlijk niet te vergeten Joop Spijkers die ons scherp maar vriendelijk door de discussies heeft geloodst.

De mensen van de Mijlpaal voor de gastvrijheid, de vlekkenloze organisatie, de vele kopjes koffie en de heerlijke bitterballen.

De Dorpswerkgroep Hermien van der Aa, voorzitter Bart Adams Henk Adams Joop van den Berk Anita van Bronkhorst Toon van Duifhuizen Carolien Guelen Wilbert Hendriks Johan van Heumen Toon Janssen Robbert Reijnen Miranda Vergeest Berry Wannet

De verschillende instanties en belanghebbenden voor het opofferen van meerdere vrije avonden om ideeën en adviezen te geven. Uw belangstelling is zeer gewaardeerd.

31