Blessurepreventie - jeugdbeleidsplan I. Vooraf Het bestuur staat achter blessurepreventie en het initiatief om er meer aandacht aan te besteden. Dit betekent niet alleen goedkeuring, maar ook dat in bepaalde situaties een beroep op het bestuur kan worden gedaan. Het blessurepreventie plan is een taakstellend plan dat als leidraad dient voor de ontwikkeling en uitvoering van activiteiten op het gebied van blessurepreventie en –zorg. In de begroting worden de financiële middelen gepland. Coördinatie van de activiteiten in het kader van blessurepreventie worden gecoördineerd door één of meerdere personen, die deel uitmaken van de “Medische Cel”. Draagvlak van het blessurepreventie plan moet door iedereen binnen de vereniging worden gedragen. Iedereen die het uitdraagt moet zich er ook verantwoordelijk voor voelen. Een blessurepreventie plan moet zo duidelijk en concreet mogelijk zijn. Een succesvol plan is gebaseerd op de eigen verenigingspraktijk. Het maakt voor ieder lid duidelijk wat de argumenten, doelstellingen en doelgroepen zijn, maar vooral ook wanneer wat door wie wordt gedaan.
II. Medische cel 1. Taken: • Opstellen van een blessurepreventie plan. • Het blessurepreventie plan evalueren op regelmatige basis. • Het opstellen van het budget om op te nemen in de begroting van de club. • Organiseren van blessurepreventie activiteiten. • Analyse van de vereniging met betrekking tot informatievoorziening. • Stimuleren blessurepreventie en -zorg bij trainers en coaches. • Blessurepreventie en -zorg op toernooien. • Controle van veiligheid op en rondom de velden en accommodatie. • Ondersteuning/informatie bij aanschaf materialen en advisering (o.a. schoenen en scheenbeschermers). • Blessureregistratie. • Medische begeleiding. • Blessureherstel. 2. Medisch Coördinator • Is de persoon voor het informeren van de clubleden over blessures en nazorgen ervan. • Verzorgt de contacten met de clubarts en clubfysiotherapeut. • Inventariseert de opgelopen blessures van de spelers. • Coördineert de medische cel binnen de club en brengt op regelmatige basis verslag uit bij het bestuur en de sportieve cel. • Staat in voor de organisatie van blessurepreventie activiteiten voor spelers, trainers, en alle andere betrokkenen van de club. • Het publiceren van de activiteiten. 3. EHBO verantwoordelijke • Deze persoon heeft kennis van de inhoud van de EHBO-koffer. Is verantwoordelijk voor de inventaris en optimaal houden van de koffer. Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
•
Voert zijn taak uit in overleg met de medisch coördinator.
4. Clubarts De clubarts is een persoon die in een praktijk heeft in de gemeente of in de nabije gemeente. Er wordt verondersteld dat de clubarts binnen de 20 minuten aanwezig kan zijn. Zo niet wordt de arts van dienst gewaarschuwd. Bij twijfel van of ernstige letsels, worden onmiddellijk de hulpdiensten gewaarschuwd. 5. Clubfysiotherapeut De clubfysiotherapeut is een persoon die zich engageert binnen de club voor het behandelen en de nazorg van blessures. 6. Medische begeleiding Coördinaten en spreekuur dokter: zie bijlage A Coördinaten en spreekuur: zie bijlage A Coördinaten aanspreekpunt in de club: zie bijlage A Aankondigen van activiteiten: zie www.excelsior-zedelgem.be
III. Controle van veiligheid op en rondom de speelvelden 1. Telefoonlijst met belangrijke nummers •
• • •
Zorg in het clubhuis voor een telefoon die te allen tijde door iedereen gratis kan worden gebruikt. Excelsior Zedelgem: bij de kleedkamers – bij controlepaneel lichten - een telefoon die bij nood door iedereen gratis kan worden gebruikt. Is er niemand aanwezig, maak dan afspraken waar de sleutel voor toegang tot de EHBO-kist zich bevindt. Hang bij de telefoon een lijst met telefoonnummers van dienstdoende artsen, de ambulancedienst, tandartsen, brandweer, politie enz. Vindt iemand bereid om deze lijst bij te houden en te actualiseren. Dienstroosters van artsen (staan wekelijks in de krant) en telefoonnummers wisselen namelijk nogal eens.
2. Bereikbaarheid sportcomplex • • • • • •
Het verdient aanbeveling om de ligging en de bereikbaarheid van de velden na te gaan als de ambulance moet komen. Wellicht is het mogelijk om in samenwerking met de gemeente routebordjes naar het sportpark te plaatsen. Op het sportpark moeten eventuele hekken gemakkelijk geopend kunnen worden Fietsen en geparkeerde auto’s mogen niet in de weg staan. Het is verstandig om bij een ongeval iemand naar de weg of de ingang van het sportcomplex te sturen om de ambulance op te vangen. Regelmatige controle tijdens trainingen en wedstrijden van o.a. de toegangspoort/hek zijn belangrijk in verband met de bereikbaarheid. Bordjes met “verboden te parkeren” blijken vaak niet voldoende te werken.
3. Onderhoud accommodatie Het onderhoud van de speelvelden en kleedaccommodaties verdient ook aandacht. Problemen kunnen ontstaan door: • Slecht onderhouden velden. • Natte bladeren op het veld. Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
• • •
Kapotte doelen en netten. Kuilen, zand of plassen in het gebied voor het doel. Glasscherven en andere scherpe voorwerpen op het veld.
• • • • • • •
Te weinig uitloopruimte rondom de velden. Onvoldoende verlichting bij avond/nacht. Onverwarmde kleedruimtes. Afgebroken kledinghaken. Verkeerd staande banken. Afwezigheid van afvalbakken in de kleedkamers. Geen trekker om de doucheruimte schoon te trekken (beurtrol door de voetbalspelers laten uitvoeren). Kapotte banken/traptreden op tribunes. Hekken op tribunes die op slot gaan, zodat niemand er meer uit kan (vluchtwegen). (Pupillen)doelen die niet vast staan met behulp van haringen, waardoor ze kunnen kantelen.
• • •
IV. Advisering over aanschaf van kleding en materialen 1. Schoeisel Goede schoenen zijn van essentieel belang voor voetbalspelers, vooral ook ter voorkoming van blessures. Let bij de aanschaf van voetbalschoenen op de volgende zaken: • Een goede pasvorm. Met name in het groeistadium van de jeugdspelers is het van belang dat de schoenen groot genoeg zijn. • Voor jeugdvoetballers tot 14/16 jaar worden schoenen met vaste noppen aangeraden (hoe meer noppen, hoe beter). • Pas op latere leeftijd wordt aangeraden voetbalschoenen met schroefnoppen aan te schaffen, indien de voetbalspeler hieraan de voorkeur geeft. • Veters mogen niet te lang zijn. Er zijn voetbalspelers die de veters een aantal malen rond de voet binden, maar dit wordt sterk afgeraden omdat hierdoor de bloedsomloop belemmerd kan worden, waardoor de voettemperatuur kan dalen. • Tijdens de warming-up wordt aangeraden de veters nog niet te strak vast te binden, omdat de voeten bij temperatuurstijging door inspanning nog zullen uitzetten. • Voetbalschoenen gaan langer mee, wanneer ze na de training of wedstrijd worden schoongemaakt en eventueel ingevet. • Vernieuw de veters tijdig om kapot trekken hiervan tijdens het spel te voorkomen. 2. Scheenbeschermers Bij voetbal komen veel vervelende blessures voor, die voorkomen hadden kunnen worden door het dragen van scheenbeschermers. Veel voetbalspelers dragen tijdens de training of wedstrijd geen scheenbeschermers. Het dragen van scheenbeschermers bij een wedstrijd is echter verplicht. De KBVB raadt alle voetbalspelers met klem aan om ook tijdens de trainingen altijd scheenbeschermers te dragen. Het belang van scheenbeschermers dient dan ook regelmatig door de vereniging benadrukt te worden. Let bij de aanschaf van scheenbeschermers op de volgende zaken: • Een goede pasvorm, niet te groot of te klein. • De aanwezigheid van ventilatiegaatjes. Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
•
•
• •
Scheenbeschermers moeten voldoende bescherming bij de enkels geven. Om de scheenbeschermer goed op de juiste plaats te houden wordt het volgende aangeraden: plaats de scheenbeschermers onder de sok, trek de sok er overheen omhoog en plak vlak boven de hoogte van de scheenbeschermer tape, waarna de sok naar beneden omgevouwen wordt.
De scheenbeschermers dienen met regelmaat gewassen te worden om bacteriën te voorkomen. Gebruik nooit elastiek om de kousen in positie te houden; elastiek knelt de bloedsomloop af.
3. Voetbalsokken • • •
De voeten en sokken met regelmaat behandelen met desinfecterend poeder. Goede pasvorm: te grote of te kleine sokken kunnen blaren veroorzaken. Kousen dienen met regelmaat gewassen te worden om bacteriën te voorkomen.
4. Keeper kleding • • • • • • •
Mouwen moeten voorzien zijn van beschermende elleboogstukken. Het broekje moet op de heupen voorzien zijn van een beschermende dikkere stoflaag. Keeperhandschoenen zijn nodig voor grip op de bal. Scheen- en kniebeschermers. Bij kou wordt aangeraden een lange broek te dragen. Keepers die op een hoger niveau kunnen hun vingergewricht eventueel intapen tegen blessures. Bij felle zon wordt het dragen van een zonneklep aangeraden.
5. Overige Het wordt voetbalspelers aangeraden om zowel voor als ook na de wedstrijd en in de rust een trainingsjas aan te trekken tegen afkoeling. Draag een vocht en/of temperatuur regulerend shirt onder het wedstrijdshirt voor een betere vochtopname. Het dragen van slippers bij het douchen na de wedstrijd of training wordt aanbevolen om eventuele voetschimmel te voorkomen.
V. Organiseren van voetbalactiviteiten 1. Blessurepreventie bij trainingen en coachen • • • • • • • •
Help een groot aantal blessures te voorkomen door voetbalspelers positief te beïnvloeden. Bepaal de belasting van de trainingen over kortere en langere perioden. Als deze niet goed is afgestemd op de belastbaarheid van de voetbalspelers, lopen zij een vergrote kans op een sportblessure. Wees goed op de hoogte van de algemene gezondheid en eventueel het medicijngebruik van de spelers. Als de trainer niet zelf begeleidt tijdens wedstrijden, is regelmatig overleg met de coach verstandig. Stimuleren preventieve maatregelen door informatie en advies te geven aan voetbalspelers, ouders en begeleiders. Verminder de kans op of de ernst en duur van sportblessures door het aanleren van de juiste techniek. Zorg voor een goede trainingsopbouw. Verstrek materiaaladviezen.
Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
• •
Creëer een veilige sportomgeving. Stimuleer Fair Play.
2. Blessurepreventie en -zorg bij toernooien • • • • •
• • • • • • • • • • • • • • • • • •
Voldoende schone kleedkamers/douches (niet te veel teams inschrijven). Bereikbaarheid tijdens het toernooi voor ambulance, brandweer en politie. Goed bespeelbare velden (geen kuilen). EHBO voorzieningen en personeel.
EHBO kist gevuld en op een centrale plaats. Controle tijdens toernooi door de organisatie van kleedkamers, toegangspoort en hek. Goede geluidsinstallatie die overal verstaanbaar is. Speaker/organisatie die weet wat er moet gebeuren bij calamiteiten. Wedstrijdduur afstemmen op het aantal teams en leeftijd (kennis van belasting/belastbaarheid van spelers). Voldoende mogelijkheid tot voeding/drinken, in samenwerking met de kantine. Hygiëne op het complex: voldoende afvalbakken op en rond de velden, regelmatig omroepen dat het afval thuishoort in deze afvalbakken en hier toezicht op houden. Voldoende ijsblokjes in het vriesvak. Zorgen dat kinderen niet in lichtmasten of bijvoorbeeld op dug-outs klimmen. Voldoende vluchtwegen (geen hekken op slot). Niet toestaan dat flesjes en glazen mee naar het veld worden genomen. (affiches, borden) Bij grote evenementen met veel toeschouwers meerdere verkooppunten voor eten en drinken inrichten om gedrang te voorkomen. Bij belangrijke wedstrijden (beslissingsduels) niet meer kaarten verkopen dan de capaciteit van de accommodatie toelaat. Toiletten voor bezoekers/toeschouwers regelmatig controleren op verstoppingen en de aanwezigheid van voldoende toiletpapier, enz. Zorgen dat er geen ‘gooibare materialen’ liggen, zoals bakstenen, houten palen e.d. Bij de kaartverkoop meerdere loketten open houden, anders wordt het dringen. Herhaaldelijk toezien dat er geen publiek op de trappen gaat zitten, vluchtwegen vrijhouden (desnoods omroepen). Genoeg medewerkers inschakelen om alles zo veilig mogelijk te laten verlopen. Deze medewerkers (stewards) moeten duidelijk herkenbaar zijn voor het publiek. Controleren of er brandblusmiddelen hangen in de kantine en of deze regelmatig worden getest (onderhoudscontract).
VI. Wat te doen als een voetbalspeler een blessure krijgt? Een aantal zaken moeten goed worden geregeld 1) Waar liggen de ongevallenaangifteformulieren om in te vullen? • Tijdens de trainingen: is het ongeval aangifteformulier ter beschikking op het secretariaat/cantine van de club? • Tijdens de wedstrijden, zorgt de ploegafgevaardigde over een genoeg aantal ongevallenaangifteformulieren te beschikken. 2) Waar blijven de ingevulde formulieren? Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
Het ingevulde ongevallenaangifteformulier wordt overhandigd aan het secretariaat en gedeponeerd in de lade van Gerechtigde Correspondent van de club. 3) Wanneer worden de ingevulde formulieren afgeleverd. • Het ingevulde ongevallenaangifteformulier moet binnen de 14 dagen afgeleverd worden aan de KBVB via de Gerechtigde Correspondent. 4) Wie regelt de nazorg voor voetbalspelers die geblesseerd zijn? • De Medisch Coördinator kan/mag zorgen voor de contacten tussen geblesseerde en de dokter of fysiotherapeut. 5) Wat doen we met alle gegevens? • Er wordt een administratieve inventaris bijgehouden van de opgelopen blessure met naam en ploeg van de speler, op datum van de opgelopen blessure. • Het inventariseren van het medisch dossier is de bevoegdheid van de behandelde dokter en fysiotherapeut. 6) Wat wordt verwacht van de speler, ouder of voogd? • Melden van blessureleed aan de club • De club op de hoogte te brengen en te houden van de evolutie van de blessure, in het kader van het organiseren van trainingen en wedstrijden. • De club de verplichte formulieren bezorgen i.v.m. verzekeringen, speelgerechtigdheid, … 7) Wat wordt van de club verwacht? • De club informeert de speler, ouder of voogd i.v.m. de administratieve procedure voor het inregel zijn met de nodige documenten van verzekeringen en KBVB instantie. • De club inventariseert de opgelopen blessure. •
VII. Wat te doen bij een sportongeval? Alle aangesloten leden zijn, door een gezamenlijke polis bij de KBVB, verzekerd voor mogelijke voetbalongevallen. Hieronder een overzicht van de procedure. Stap 1: Vraag het formulier voor aangifte onmiddellijk na het ongeval. Zorg ervoor dat de gerechtigde correspondent je het formulier “Aangifte van ongeval”heeft bezorgd voor je naar de dokter gaat. Informeer goed of een aangifte bij de KBVB nodig is, want een aangifte heeft tot gevolg dat je niet mag trainen of spelen tot het dossier volledig is afgehandeld. Bespreek dit eventueel met de clubverantwoordelijken en/of dokter. Stap 2: Formulier laten invullen door de dokter De rubriek “Medisch getuigschrift” op de rugzijde van het formulier dient door de dokter te worden ingevuld. Gelieve de dokter te wijzen op het belang van punt 4 i.v.m. speciale zorgen zoals kiné. Belangrijke opmerking i.v.m .kinesist behandelingen: Indien behandelingen door een kinesist noodzakelijk zijn, gelieve de behandelde dokter dit te laten vermelden op het medische getuigschrift. De voorafgaandelijk toestemming van het federale solidariteitsfonds is vereist. De tegemoetkoming wordt uitgekeerd vanaf de datum die voorkomt op het attest van de behandelde arts. Het Federaal Solidariteit Fonds (kort FSF), verzekeringsorgaan van de KBVB, komt slechts tussen in de kosten van 'speciale zorgen' wanneer de voetbalinactiviteit 15 dagen of meer bedraagt en vanaf de datum van ontvangst van de aanvraag om toestemming in tussenkomst. Er worden slechts één behandeling per dag en slechts 60 behandelingen per kalenderjaar terugbetaald. Indien na een eerste reeks behandelingen er nog bijkomende nodig zijn, dienen deze weer eerst aangevraagd te worden bij de behandelde dokter. Een kopie van het doktersbriefje moet dan wederom goedgekeurd worden door de KBVB. Stap 3: Bezorg het formulier aan de gerechtigde correspondent van de club
Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
Bezorg het formulier zo snel mogelijk aan de gerechtigde correspondent. Dit formulier dient binnen de 14 kalenderdagen in het bezit te zijn van de KBVB anders wordt het dossier niet aanvaard. Geef de gerechtigde correspondent op een apart briefje de volgende gegevens: • Beroep van de speler • Naam + adres van de werkgever • Klever van je ziekenfonds • Bankrekeningnummer van de speler • Duidelijke omschrijving van de omstandigheden van het ongeval ( datum, uur, plaats, welke wedstrijd/training en hoe het is gebeurd ) • Omschrijving van de opgelopen kwetsuur Stap 4: Het attest van herstel Na de aangifte van het ongeval bij de KBVB, krijg je een formulier “attest van herstel”. Na volledig herstel laat je dit invullen door de dokter. Bij dit attest voeg je ofwel alle originele terugbetalingoverzichten van je ziekenfonds waarop je aanduidt welke kosten te maken hebben met je voetbalongeval ofwel ga je naar je ziekenfonds met alle betaalbewijzen en vraag je om deze die betrekking hebben op je voetbalongeval te laten noteren op een verzamelstaat geneeskundige strekkingen. Bezorg al deze papieren aan de gerechtigde correspondent. De gerechtigde correspondent zal dan het dossier indienen bij de KBVB. Indien dit attest niet is ingediend mag het voetbalspelen niet hernomen worden. Indien er zich een nieuw letsel voordoet zonder dat je dit attest hebt laten invullen, kan je voor dit nieuwe letsel nooit verzekerd zijn. Alle tussenkomsten door het FSF worden gestopt vanaf de datum van herneming van de sportactiviteit. Dus niet eerder trainen of voetballen dan de datum die de geneesheer heeft ingevuld dat er mag worden gesport. Hou er rekening mee dat je niet verzekerd bent zolang het dossier van een ongevalsaangifte loopt, d.w.z. tot het “attest van genezing” bij KBVB is toegekomen. Stap 5: De terugbetaling Na het indienen van het dossier ontvangt de gerechtigde correspondent het formulier “Detail van tegemoetkoming van het FSF”. Dit omvat een overzicht van de terugbetaling door de KBVB. De gerechtigde correspondent bezorgt een kopie aan de speler en aan de penningmeester. De penningmeester zal dan van zodra de KBVB dit bedrag heeft overgemaakt aan de club, dit bedrag doorstorten op de opgegeven bankrekening van de speler. Houd er rekening mee dat de terugbetaling vanwege de KBVB tot 2 maanden kan duren.
VIII. Nog enkele belangrijke punten
• • •
•
Voor de terugbetaling door de KBVB geldt enkel het wettelijk RIZIV tarief (bv. supplementen voor een eenpersoonskamer, speciaal gips e.d. zijn ten laste van de speler). Voor producten die niet vermeld staan als terugbetaalbare geneesmiddelen (bv tape, huur krukken, …) is er eveneens geen tegemoetkoming. De KBVB rekent een franchise van 8.90 € per dossier dat aanleiding geeft tot een terugbetaling (jaarlijkse index aanpassing). Indien u verwacht dat de uitgaven lager zullen zijn, heeft het geen zin om de procedure op te starten. De verjaring van een ongeval treedt in 1 jaar na ontvangst van de ongevalverklaring of van het laatste document in het dossier. Bij een langdurige kwetsuur kan een ‘tussentijdse staat van onkosten’ opgemaakt bij je ziekenfonds opgestuurd worden naar de KBVB. Wanneer het FSF een voetbalongeval heeft geregistreerd én je brengt gedurende 1 jaar geen enkel dossierstuk in, vervalt je aanvraag en wordt geen tussenkomst voorzien.
Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
•
•
• • •
De verplaatsingskosten wanneer het vervoer per ziekenwagen vereist is, ten belopen van 50 % van het bedrag van de factuur van de ziekenwagen, met een maximum van 125 € en na aftrek van de tegemoetkoming door het ziekenfonds. Een medisch attest is vereist. Nog even dit: de bedragen die de Voetbalbond uitbetaald komen uit een Solidariteitsfonds. Gezien er in het verleden door alle clubs en spelers te veel misbruik werd gemaakt van dit Fonds kijkt de KBVB de aangiften strikt na. Daar het hier gaat om een Solidariteit fonds (is niet gelijk te stellen aan een verzekering) dekken de bedragen die men uitbetaalt vaak niet de totaal gemaakte onkosten.
Daarom raden we iedereen die over een Hospitalisatieverzekering beschikt aan, om bij een vrij ernstig voetbalongeval, ook meteen hiervan aangifte te doen bij de Maatschappij van u Hospitalisatieverzekering. De verzekering van de voetbalbond komt niet tussen wanneer aangifte wordt gedaan bij politie (bv. bij opzettelijke slagen tijdens de wedstrijd).
IX. Belangrijkre telefoonnummers Clubarts Tot op heden geen clubarts. Wij verwijzen naar de Dokter van wacht voor dringende gevallen. Telefoon: 050 / 84 22 32 Dokters in Zedelgem Bossier Beatrijs Christiaen Ludovicus Eecloo Marc Naeyaert Antoon Torfs Willem Turloot Anne Vlaminck Herwig
Groenestraat 177 Snellegemsestraat 42 Groenestraat 87 Ruddervoordestraat 57 Groenestraat 105 Groenestraat 87 Groenestraat 177
050 20 00 64 050 20 90 15 050 20 05 81 050 20 97 69 050 24 01 00 050 20 05 81 050 20 00 64
Clubfysiotherapeut Tot op heden geen fysiotherapeut binnen de club. Noodnummers Politie Ambulance Brandweer Wachtdiensten
101 112 112 Artsen en Apotheek
Child Focus Antigif centrum Druglijn Dopinglijn Zelfmoord preventie Brandwonden Centra Diabetes infolijn
116 000 070 245 245 078 15 10 20 0800 30 201 1813 02 268 62 00 0800 96 333
Blessurepreventie
0900 105 00 http://www.geowacht.be
Excelsior Zedelgem
X. Meest voorkomende blessures bij voetballers. 1. Contractuur in adductoren Een contractuur is het eerste stadium van overbelasting van een spier, die bij een sprint of tackle kan optreden. Spelers krijgen een pijnscheut, die als een alarmsignaal dient. Voortspelen kan, maar dan bestaat het risico op een verrekking of een spierscheur en ben je weken uit. Terwijl een contractuur op drie dagen geheeld kan zijn. Adductoren zijn de spieren die het been naar binnen plooien. Voetballers gebruiken die vaak, waardoor blessures in die zone veel voorkomen. Eigenlijk is het een schande, spierletsels bij voetballers. Contactletsels zijn onvermijdelijk maar spierletsels kunnen vermeden worden door deskundige training. Advies is dan ook: blijf joggen, ook in het tussenseizoen. Een getrainde spier kan een hogere belasting aan. Al blijven explosieve types er wel gevoeliger voor. De diagnose: 1. Het eerste stadium van overbelasting van een spier. 2. Meestal is een contractuur na drie dagen genezen. 3. Doordachte training kan contracturen voorkomen.
2. Scheurtje aan mediale band Een knie kan alleen maar naar voor en naar achter bewegen. Door een zijwaartse beweging wordt de mediale band aan de binnenkant geraakt. Dat kan door een impact op de knie, meestal vanuit de buitenkant. Of als de schoen in het gras blijft steken bij een draaiende beweging. Zonder behandeling ben je tussen de drie en de zes maanden out. Dat is te lang voor een prof. Dus volgt een intensieve behandeling, waarmee je de periode van inactiviteit kan halveren. Een van de beste technieken is micro-current, waardoor de natuurlijke genezing versnelt. In zijn herstel kan de speler nog wel bewegingen rechtdoor uitvoeren, maar moet zijwaartse druk op de knie vermeden worden. Al bij al zal hij toch 2 tot 3 uur per dag aan zijn revalidatie werken. Als de mediale band volledig doorgescheurd is, kan alleen een operatie baat brengen. Preventie is moeilijk. Het enige wat atleten kunnen doen, is hun spieren rond de knie goed trainen, voor bijkomende stabiliteit. De diagnose: 1. Een zijwaartse beweging van de knie. 2. Twee tot drie uur revalidatie per dag. 3. Voorkomen is moeilijk.
Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
3. Hersenschudding De hersenen liggen behoorlijk los, waardoor ze bij een plotse beweging van buitenaf tegen het schedeldak of de schedelwand geduwd worden. Je kan – letterlijk – sterretjes zien. Of beter: lichtflitsen. Je kan ook wat duizelig zijn, met wankele tred. En geheugenverlies hebben. Bij een lichte hersenschudding verlies je nooit het bewustzijn, wat bij zwaardere varianten wel het geval kan zijn. De hoofdpijn moet verdwenen zijn vooraleer je opnieuw mag spelen. Dat kan soms drie weken duren. Sinds 2014 is er een maatregel die bepaalt dat bij hoofdletsels artsen altijd moeten tussenkomen. Terecht! Hersenschuddingen komen vaak voor bij voetballers. Veldspelers lopen die op in luchtduels, maar doelmannen zijn veel meer in gevaar. Ze duiken onbeschermd met het hoofd vooruit richting aanstormende spelers. Feitelijk zou voor hen zelfs een helmplicht moeten bestaan. Je beschermt de schenen, waarom zou je dan het hoofd niet beschermen? De diagnose: 1. Bij hoofdletsels moeten artsen altijd tussenkomen. 2. Doelmannen lopen het meeste gevaar.
4. Krampen Eigenlijk zouden krampen bij profvoetballers niet mogen voorkomen. Dat wijst ofwel op een gebrek aan training, ofwel op dehydratatie (tekort aan lichaamsvocht). Als een atleet te veel vocht verliest, wordt zijn elektrolytenbalans (regulatie van de lichaamstemperatuur) verstoord. Dat zorgt voor een samentrekking van de meest belaste spieren. Bij een voetballer zijn dat vrijwel steeds de benen, bij motorcrossers kunnen dat de voorarmen zijn. Je moet die getroffen spier langzaam oprekken. Een bruuske beweging kan voor een scheur zorgen. Soms kan de voetballer nadien voortspelen, maar echt verstandig is dat niet. Bij de minste inspanning kan de kramp opnieuw opduiken. Bezie de kramp als een soort alarmsignaal. Het klopt dat krampen vaker opduiken bij voetballers dan bij andere sporters, maar dat is vooral omdat ze tijdens hun wedstrijd onvoldoende kunnen drinken. Het hoeft nog niet echt bloedheet te zijn om een liter vocht per helft te verliezen. Eigenlijk zouden voetballers regelmatig naar de kant moeten komen voor een drinkpauze, zoals basketballers of tennissers. Bij de jeugd zijn nu al regelmatig korte pauzes ingelast. De diagnose: 1. Vochtverlies als voornaamste oorzaak 2. Getroffen spier langzaam oprekken 3. Vooral voetballers worden getroffen
Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
5. Scheurtje in voetzool onderaan de voet is er een peesblad die de hiel verbindt met de tenen, de fascia plantaris. Op die manier wordt het lengtegewelf van de voet ondersteund. Dat peesbald kan ontsteken, wat wel vaker voorkomt. Een echte scheur is daarentegen veel zeldzamer en veel pijnlijker. Bij elke stap lijkt het alsof je een messteek in die zone krijgt. En als die pees volledig scheurt, dan voel je geen pijn meer. De oorzaak van zo’n scheur is vermoedelijk een bruuske en ongelukkige beweging. Zo’n blessure zal je weken van het veld houden, afhankelijk van de breedte van de scheur. Een operatie is een mogelijkheid, maar dat veroorzaakt een litteken dat je telkens opnieuw belast tijdens een wedstrijd of een training. Voor een voetballer is een scheurtje in de voetzool echt een ellendige blessure. In het geval van een ontsteking kan rust baat brengen. De diagnose: 1. Oorzaak is meestal een bruuske beweging 2. Meestal brengt rust baat, maar bij een volledige scheur is een operatie noodzakelijk
6. pubalgie Pubalgie verwijst naar pijn in de schaamstreek. Meestal is er sprake van een ontsteking van de pezen die de adductoren verbinden met het schaambeen. De oorzaak van die pubalgie kan een lokale overbelasting zijn, een tackle bijvoorbeeld, waardoor een verrekking ontstaat. Vaker nog is de oorzaak een echte overbelasting, in de hand gewerkt door een verkeerde houding van het bekken. Vroeger leidde een pubalgie in zowat de helft van de gevallen tot een operatie. Nu si het aantal operaties fors teruggevallen en proberen ze via lokale inspuitingen baat te brengen. Omdat elke profclub met een physical coach werkt die aandacht heeft voor de lichaamshouding en de core stability, komt een pubalgie minder vaak voor dan vroeger. Een pubalgie is een vervelende aandoening, die een speler tot een half jaar van het veld kan houden. De kans op hervallen is bovendien behoorlijk groot. De diagnose: 1. Pijn in de schaamstreek. 2. Onbeschikbaarheid kan oplopen tot een half jaar. 3. Aantal gevallen neemt af.
Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
7. kraakbeenletsel Een kraakbeenletsel aan de knie is een typische voetbalblessure. Wie dat letsel vroeger op zijn 25ste kreeg, kon een kruis maken over zijn verdere loopbaan. En wie het nu op jonge leeftijd krijgt, zal op zijn 50ste allicht met een nieuwe knie door het leven moeten. Dit euvel ontstaat door jarenlange slijtage aan de knie. Kraakbeen is een paar millimeter dikke laag bindweefsel die fungeert als een soort schokdemper. Zo’n 20 procent van dat kraakbeen bestaat uit collageenvezels, de rest is vocht. De medische wereld zoekt al jaren doeltreffende technieken om dat kraakbeen te herstellen. Een mogelijkheid is het kniegewricht inspuiten met hyaluronzuur, gecombineerd met medicatie. Als dat niet helpt, volgt een operatie. De speler is minstens een maand of drie out. Meer dan de schade beperken, lukt momenteel nog niet. Men zoekt nu een therapie via stamcelaangroei en transplantatie. De diagnose: 1. Kraakbeen fungeert als schokdemper 2. Behandeling kan niet meer doen dan de schade beperken 3. Bij operatie minstens drie maanden out
8. D De diagnose: 1. Bij 2.
9. D De diagnose: 1. Bij 2.
Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
enkelverzwikking Wat is het? Het meest voorkomende sportletsel is de enkelverzwikking: maar liefst 15% van de sportletsels is er één. Wanneer een gewricht omzwikt, dan kunnen de banden rondom het gewricht uitrekken of zelfs scheuren. Dit noemt men een verstuiking of verzwikking. Op de anatomische illustratie kun je zien welke drie banden bij de enkelverzwikking schade oplopen. Het betreft de nummers 2, 3 en 4 aan de buitenzijde van de enkel. Deze drie banden maken samen met een aantal banden aan de binnenkant van de enkel deel uit van het gewrichtskapsel. De enkelverstuiking wordt ingedeeld in drie graden (oplopend naar ernst). Graad 1: Lichte oprekking en een geringe scheuring van hooguit 1 gewrichtsband. (het betreft meestal band nummer 2) Zo nodig is deskundige hulp gewenst. Graad 2: Twee banden en gewrichtskapsel zijn zodanig ingescheurd dat er teveel speling in het enkelgewricht ontstaat (het betreft meestal de gewrichtsbanden nummers 2 en 4). Deskundige hulp is gewenst. Graad 3: De schade is hierbij zo groot dat het enkelgewricht volledig instabiel is. Dan zijn alle drie banden afgescheurd (deskundige hulp is noodzakelijk) Een verzwikking gaat (vaak) gepaard met: • • • •
zwelling (blauwe) verkleuring pijn belemmering bij het strekken en/of buigen van het enkelgewricht
EHBO / Wat moet je doen? Pas de ICE-regel toe: ICE = koel met water, ijs of cold-pack gedurende 15 tot 20 minuten (leg altijd een doek tussen huid en ijs of coldpack). I = Immobiliseren; zorg dat het lichaamsdeel niet beweegt of gebruikt wordt om op te steunen. C = Compressie; leg een drukverband aan. E = Elevatie; houd het lichaamsdeel boven harthoogte. Herhaal het koelen de eerste 48 uur enkele malen per dag. Raadpleeg een arts bij aanhoudende pijn, (twijfel over) een botbreuk en/of ernstig bandletsel. Laat bij een kneuzing of verstuiking een ondersteunende tape aanleggen door een opgeleide sportkinesitherapeut. Voor een enkelverstuiking, het meest voorkomende sportletsel, gaat dat als volgt:
Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
1
2
3
4
5
6
Revalidatie Om zo goed en snel mogelijk te herstellen van een enkelverstuiking volgen hieronder enkele aandachtspunten. Het tempo waarop je de revalidatie doorloopt, is afhankelijk van de ernst van de blessure. Pijn of een hernieuwde zwelling zijn signalen om in de revalidatie een stapje terug te doen. En vergeet niet; er zijn natuurlijk meerdere wegen die naar Rome leiden! 0-2 dagen • •
Voor de eerste twee dagen geldt altijd ICE. Koel de eerste week iedere keer na het oefenen.
2-4 dagen • • •
Voorzie de enkel van een achterspalk, tape of brace. Belast de enkel niet; het lopen met krukken voorkomt dat het volledige lichaamsgewicht op de enkel terechtkomt. Oefen lichtjes zittend met afhangend onderbeen het buigen en strekken van de enkel.
4-7 dagen Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
•
Steun - zoveel als de pijn toelaat - met behulp van kruk(ken) op het geblesseerde been.
7-14 dagen • • •
Gebruik geen krukken meer. Fiets of zwem dagelijks 5 - 30 minuten om de conditie op peil te houden. Doe oefeningen om de lenigheid van de kuitspieren te bevorderen; (bijvoorbeeld oefeningen 12 & 13 van de voorbeeldrekoefeningen voor het onderlichaam.
15-21 dagen • • • •
Doe looptraining op een vlakke, niet gladde ondergrond. Tape de enkel in (of draag een brace). Doe oefeningen om de voet- en enkelspieren te versterken. Blijf oefeningen doen om de lenigheid van de kuitspieren te bevorderen;
Klik hier voor enkele voorbeeldoefeningen voor de enkelverstuiking. vanaf dag 21 • • •
Voer looptraining uit op oneffen terrein. Breid de training uit met sprints-, loop-, stop- en schaatssprongen. Wanneer deze oefeningen geen problemen meer geven, kun je met de reguliere training meedoen. vanaf dag 28 Pas bij voldoende fitheid en coördinatievermogen kun je weer volledig deelnemen aan wedstrijden.
Preventieve maatregelen (herhaling voorkomen) • • •
• •
Goed steunend schoeisel verkleint de kans op enkelletsel. Versterking van de spierkracht en coördinatie van de voet- en enkelspieren Het tapen van gewrichten of een brace kan blessures voorkomen. Bij tapen worden er zodanig stroken tape aangelegd dat de gewrichtsbanden extra steun krijgen. Een brace heeft hetzelfde effect als een goed aangelegd tapeverband. Zorg voor een onbeperkte bewegingsuitslag van de enkel om de voet bij hardlopen en springen weer goed te kunnen afwikkelen. Volledig herstel is de beste methode om herhaling te voorkomen. Revalidatie- en aangepaste trainingen bevorderen het herstel.
Achillespeesblessure Wat is het?
Een achillespeesblessure is een typische overbelastingsblessure. Het is een blessure die zich voordoet tussen het hielbeen tot circa 10 centimeter daarboven. De achillespeesblessure kan zitten in: 1. de aanhechting van de pees op de hiel 2. de pees met het omringende weefsel 3. de slijmbeurs in de diepte aan de voorzijde van de pees Meestal wordt de ontsteking veroorzaakt door een chronisch zich herhalende belasting door hardlopen en springen. Zwelling van de pees duidt altijd op een ernstige blessure. Net als pijn die aan het einde van de inspanning terugkomt. Soms gaat een achillespeesblessure gepaard met roodheid en met een knisperend geluid bij het aanraken van de pees of bij het bewegen van de voet. Vaak heeft men last van startproblemen en ochtendstijfheid in de pees. Soms kan een achillespees acuut scheuren. De klachten lijken op een zweepslag maar bevinden zich in de achillespees. Meestal is een deuk voelbaar. Op de tenen staan is dan bijna onmogelijk. Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
Soms is druk van de sportschoen of onvoldoende demping van de hak de oorzaak voor het ontstaan van de blessure, maar ook een beenlengteverschil, afwijkingen in de voetstand en bewegingsbeperkingen in de enkel kunnen de blessure verergeren. Doortrainen brengt het risico met zich mee van een geleidelijke verergering van deze blessure en een steeds moeilijker herstel. De pijn die bij een achillespees blessure kan ontstaan is in te delen in de volgende 5 stadia: Pijn die ontstaat na langdurige inspanning en die na enige uren spontaan weer verdwijnt. Pijn die tijdens de warming-up opkomt, vervolgens gedurende de inspanning afneemt, en pas na de belasting weer terugkomt. Pijn zowel tijdens als vlak na de inspanning, met pijn in de nacht, die pas na langdurige rust verdwijnt. Net als punt 3, alleen er is tevens sprake van prestatievermindering. Constante pijn die niet meer verdwijnt, ook niet na langdurige rust. EHBO - Wat moet je doen? Zodra je denkt een blessure te hebben aan de achillespees, dan is het allereerst van belang dat er een goede diagnose wordt gesteld. Daarom raden wij aan om een (sport)arts te raadplegen. Doortrainen brengt het risico met zich mee van een verergering van de blessure en een steeds moeilijker herstel! Revalidatie Wanneer een achillespeesblessure toch optreedt kun je het volgende doen: Masseer de pijnlijke plek met ijsklontjes of koel met een coldpack gedurende 15 minuten 3 tot 5 keer per dag en tevens direct na een training. Leg echter altijd een lapje stof tussen de huid en coldpack. Speel in op mogelijke oorzaken zoals een stijve enkel, lopen op een harde ondergrond en een stijve, of versleten schoen. Laat je sportschoenen controleren en breng eventueel een schokdempende hakverhoging (+ 1 cm) aan. Eventueel ook in je andere schoenen. Massage van het onderbeen kan de circulatie in het onderbeen stimuleren en stijve spieren ontspannen. Indien de pijn en roodheid van de pees verminderd zijn, kan men warmtesmeersels gebruiken en wisselbaden nemen. Het doen van hersteloefeningen kan ervoor zorgen dat de klachten verdwijnen. Klik hier voor: voorbeeld hersteloefeningen voor de achillespees. Begin weer met trainen wanneer de bovenstaande hersteloefeningen pijnvrij kunnen worden uitgevoerd. Neem in het begin na een training minimaal twee rustdagen! Preventieve maatregelen Zorg voor een goede warming-up. Wil je weten hoe je die moet doen? Klik hier voor een voorbeeld warming-up. Wanneer de kuitspieren goed ontwikkeld zijn, dan neemt de kans op klachten van de achillespees af. Doe daarom spierversterkende oefeningen voor de kuitspieren/achillespees. Door je kuit te masseren help je de kuitspieren te ontspannen en haal je tevens de spanning van de achillespees. Daarnaast neemt de doorbloeding van de weefsels toe, waardoor je de spierkramp vermindert en het herstel bevordert. Rekkingsoefeningen van de diepe en oppervlakkige kuitspieren verminderen de spanning op de achillespees. Tegen het afkoelen van de pees kun je warme, hoge sokken dragen. Zorg dat je de juiste sportschoenen draagt! Laat je adviseren door een deskundige bij de aanschaf van nieuwe sportschoenen. Zorg dat je je trainingen rustig opbouwt, zodat je lichaam rustig kan wennen aan de extra belasting. Na een enkelblessure treden, door vocht rond de achillespees en door een instabiele enkel, vaak achillespeesklachten op. Deze kun je tegengaan door tijdelijk gebruik te maken van een enkelbrace.
Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
Knieblessure (knieverdraaiing /kniebeschadiging) Wat is het? De knie is een zeer blessuregevoelig gewricht, vooral door een verdraaiing of abnormale zijdelingse beweging. Een beschadiging aan een knieband of meniscus veroorzaakt vaak binnen een dag een bloeding of vochtvorming in de knie. De sporter ervaart dit als een dikke, warme knie, die pijn doet en niet meer goed beweegt. Bij een verdraaiing van de knie, worden meestal eerst het kapsel en de kniebanden beschadigd en/of één van beide menisci. Tevens kan de voorste kruisband kapot gaan. Wat moet je doen? Allereerst is het belangrijk dat er een goede diagnose wordt gesteld. Daarom raden wij aan om wanneer u twijfel over wat er aan de hand is altijd een (sport)arts te raadplegen. EHBO Wanneer de knie verdraaid is, is het goed om de ICE-regel toe te passen. Herhaal het koelen de eerste 48 uur enkele malen per dag. Raadpleeg een arts bij aanhoudende pijn, (twijfel over) een botbreuk en/of ernstig bandletsel. Revalidatie Een sporter met een nog niet geheel genezen sportblessure heeft een groter risico op het oplopen van een nieuwe blessure. Het grootste gevaar bij een blessure aan gewrichtsbanden of -kapsel is het ontstaan van een instabiel gewricht. Door een knieblessure niet volledig te laten genezen kan instabiliteit van het kniegewricht ontstaan. Met instabiliteit wordt meer dan normale beweeglijkheid van het kniegewricht bedoeld. Door die instabiliteit loopt de sporter daarna een verhoogd risico op het oplopen van een ernstige knieblessure! Bij een meniscusletsel kunnen slotverschijnselen, maar ook instabiliteitklachten en zwelling op de voorgrond staan. Dit letsel geneest meestal niet spontaan. Een kruisbandletsel geneest evenmin en leidt tot instabiliteit van het kniegewricht. Bij forse dagelijkse instabiliteitklachten naderhand is een operatieve ingreep soms noodzakelijk. De revalidatie kan het beste plaatsvinden onder deskundige leiding, van bijvoorbeeld een (sport)arts of een (sport)kinesitherapeut. Door oefeningen te doen kan de spierkracht van de bovenbeenspieren verbeteren, waarmee het herstel van de blessure wordt bespoedigd. Wanneer het herstel voldoende is gevorderd, kan langzaam met sportspecifieke oefeningen worden begonnen. Sporten is weer volledig toegestaan wanneer: de sporter pijnvrij is de spierkracht van de geblesseerde spier weer op het niveau is van vòòr de blessure de beweeglijkheid in het geblesseerde gewricht weer geheel is hersteld Naast het doen van oefeningen zijn er ook andere middelen die een gezonde sporthervatting kunnen ondersteunen. Denk dan bijvoorbeeld aan specifieke techniekverbeteringen, maar ook aan een kniebrace. Preventieve maatregelen Een knieblessure kun je voorkomen door een goede trainingsopbouw. Voer de intensiteit en de omvang van de trainingen geleidelijk op om overbelasting te voorkomen. Je kunt de voorbeeldoefeningen voor de bovenbenen ook doen om een (nieuwe) knieblessure te voorkomen. Door een goede warming-up neemt de kans op een blessure aanzienlijk af. Je bereidt de spieren en de rest van het lichaam voor op wat er gaat komen. Wil je weten hoe een goede warming-up eruit ziet, ga dan naar de voorbeeld warming-up. Ook het dragen van de juiste sportschoenen kan knieblessures voorkomen.
Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
Volledig herstel is de beste methode om herhaling te voorkomen. Revalidatie en aangepaste trainingen bevorderen het herstel. Bij vermoeidheid verslechtert je coördinatie en vermindert je spierkracht. De kans op verstappen en verdraaien wordt daardoor groter. Zorg dus voor een goede conditie!
De liesblessure Wat is het? Pijn in de lies wordt vaak een liesblessure genoemd. Automatisch denkt men dan vaak aan een blessure van de aanvoerende beenspieren (adductoren), maar dat is niet altijd het geval! De liesblessure zegt eigenlijk alleen iets over het feit dat er pijn in de lies is. Een liesbreuk of een scheuring van een van de spieren in de liesregio kan ook als een liesblessure worden opgevat. Gemakshalve bespreken wij hier een doorsnee liesblessure. Het betreft dan de chronische liesblessure aan de binnenkant van de lies, waar de aanvoerende beenspieren (adductoren) zitten. Vaak is er pijn bij aanvang van de sportbeoefening, die verdwijnt na een warming-up en weer terugkomt na afloop van sportbeoefening. Een liesblessure is vaak een gecompliceerde blessure. Omdat er in de liesstreek veel spieren/pezen een rol spelen, zijn er bij liesblessures vaak ook meerdere spieren betrokken. Op het plaatje hieronder is dit duidelijk te zien. Een chronische liesblessure ontstaat in de regel door overbelasting Oorzaken van overbelasting zijn: het te snel opvoeren van sportbelasting voortdurend eenzijdige bewegingen, zoals draaibewegingen grote en langdurige belastingen, zoals het schieten van een bal met de binnenzijde van de voet combinatie van sport en (zwaar) werk Een acute blessure kan chronisch worden als men te lang met het letsel blijft lopen. Bovendien is als gevolg van een chronische blessure de kans op een acute blessure weer groter. EHBO/Wat moet je doen? Allereerst is het belangrijk dat er een goede diagnose wordt gesteld. Daarom raden wij aan om, wanneer u twijfel heeft over wat er aan de hand is, altijd een (sport)arts te raadplegen. Hier volgen kort een aantal acties die u kunt ondernemen afhankelijk van de ernst van de blessure. Heb je pijn de dag na sportbeoefening en/of aan het begin van de warming-up (fase 1 en 2). Neem dan 1 tot 2 weken rust. Het helpt vaak om regelmatig de aangedane plek met ijs te masseren. Bevind je je al in fase drie of vier dan een kun je het best een (sport)arts raadplegen. Besteed extra aandacht aan een goede warming-up. Wil je weten hoe een goede warming-up eruit ziet, Ga dan naar de voorbeeld warming-up. Revalidatie Door oefeningen te doen kan de spierkracht in de liesstreek verbeteren, waarmee het herstel van de blessure kan worden bespoedigd. De opbouw van de oefeningen loopt van eenvoudig tot complex en van minder belastend naar intensief belastend. Wanneer het herstel voldoende is gevorderd, kan langzaam met sportspecifieke oefeningen worden begonnen. Naast het doen van oefeningen zijn er ook andere middelen die een gezonde sporthervatting kunnen ondersteunen. Denk dan aan een warmtebroek zoals bijvoorbeeld een neopreen liesbroek of specifieke techniekverbeteringen. Preventieve maatregelen (herhaling voorkomen) Je kunt de voorbeeldoefeningen voor de lies ook doen om een (nieuwe) liesblessure te voorkomen.
Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
Door het doen van een goede warming-up kunnen blessures voorkomen worden. Je bereidt de spieren en de rest van het lichaam voor op wat er gaat komen. Wil je weten hoe een goede warming-up eruit ziet, klik dan hier voor voorbeeld warming-up. Volledig herstel is de beste methode om herhaling te voorkomen. Revalidatie en aangepaste trainingen bevorderen het herstel.
De polsblessure Wat is het? Bij een polsblessure kan sprake zijn van een overbelastingsblessure, maar ook van een verzwikking van de pols. Hieronder behandelen we kort beide bovenstaande blessures. Polsverzwikking Een polsverzwikking is het, te ver, oprekken van de banden van de pols, soms met een kraakbeen beschadiging, als gevolg van een val of botsing. Hierdoor ontstaat vaak een zwelling (van vocht en bloed) door het beschadigde weefsel. Hierdoor is er druk in de pols die pijn kan veroorzaken. Overbelasting van de pols Een overbelastingsblessure van de pols betreft een chronische irritatie van bindweefsel, banden, pezen en spieren rondom het polsgewricht. Meestal bevindt de pijn zich aan de duimzijde van de pols. Deze blessure ontstaat doordat de belasting hoger is dan de belastbaarheid van de pols. Deze te hoge belasting kan ontstaan door: te moeilijke of te zware oefeningen de vele herhalingen van bewegingen in de oefenprogramma's de overstrekking van de pols bij steun op de handen of een overmatige trekkracht bij bijvoorbeeld hangbelasting Wat moet je doen? Allereerst is het belangrijk dat er een goede diagnose wordt gesteld. Daarom raden wij aan om wanneer er twijfels zijn altijd een (sport)arts te raadplegen. EHBO Wanneer je je pols hebt verzwikt en zwelling is opgetreden kun je de klachten tegengaan door de pols te koelen. Daardoor vernauw je de bloedvaten waardoor de zwelling minder zal zijn. Pas de ICE-regel toe: Herhaal het koelen de eerste 48 uur enkele malen per dag. Raadpleeg een arts bij aanhoudende pijn, (twijfel over) een botbreuk en/of ernstig bandletsel.
Revalidatie De revalidatie kan het beste plaatsvinden onder deskundige leiding, van bijvoorbeeld een (sport)arts of een sportkinesitherapeut. Door oefeningen te doen kan de spierkracht, coördinatie en beweeglijkheid in de polsen verbeteren. Wanneer het herstel voldoende is gevorderd, kan langzaam met sportspecifieke oefeningen worden begonnen. Naast het doen van oefeningen zijn er ook andere middelen die een gezonde sporthervatting kunnen ondersteunen. Zie het stukje over preventie. Een sporter is weer voldoende gerevalideerd wanneer: de sporter pijnvrij is de spierkracht van de geblesseerde pols weer op het niveau is van vòòr de blessure de beweeglijkheid in het geblesseerde gewricht weer geheel is hersteld Preventieve maatregelen Denk dan bijvoorbeeld aan: specifieke techniekverbeteringen Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
het gebruik van beschermingsmateriaal, zoals een polsbandage of brace goed op het individu aangepaste materialen (tennisracket)
Scheenbeenirritatie (Shin-splints) Wat is het? Scheenbeenirritatie ook wel 'shinsplints', 'beenvliesontsteking', 'springschenen' of 'tibiaal stress syndroom' genoemd, is een veel voorkomende overbelastingsblessure aan de binnenzijde van het scheenbeen. De pijnklachten kunnen worden ingedeeld, naar toenemende ernst, in 5 stadia: 1. Lichte pijn en stijfheid na sportbelasting. 2. Startpijn bij sportbelasting, verdwijnt tijdens de warming-up, na het sporten keren pijn en stijfheid weer terug en blijven langduriger aanwezig. Ook de volgende ochtend nog last van ochtendstijfheid. 3. Pijn gedurende de sportbelasting maar ook erna en 's nachts. Pas na langdurige rust verdwijnt de pijn. 4. Dezelfde pijn als in stadium 3, maar de pijn heeft in dit stadium een negatieve invloed op de prestatie. 5. Continue pijn, deze pijn verdwijnt niet, ook niet na langdurige rust. Oorzaken Scheenbeenirritatie wordt veroorzaakt door een overbelasting van de buigspieren van voet en tenen. Deze spieren spelen een belangrijke rol bij de balans van het lichaam tijdens het staan, lopen en springen. De overbelasting wordt meestal veroorzaakt door een samenspel van factoren: In een korte tijd te veel, te vaak en te snel lopen en springen. Oppassen dus aan het begin van het seizoen of na een blessureperiode. De intensiteit van de sportinspanning moet rustig opgebouwd worden. Lopen op een harde ondergrond in combinatie met slecht schokabsorberend en ondersteunend schoeisel. Spikes zijn berucht. Aanleg, zoals bijvoorbeeld beenlengteverschil, (kleine) standafwijkingen van de voeten (knikplatvoeten, holvoeten). Gelukkig kunnen deze veelal gecorrigeerd worden door middel van adequaat schoeisel en/of inlegzolen! Een onevenwichtige spieropbouw, dysbalans tussen de buig- en de strekspieren van de voet. Spierverkortingen met name van de kuitspieren. Overgewicht. EHBO/Wat moet je doen? Pijn betekent stoppen! Een zeurende pijn tijdens of vlak na de sportbeoefening is niet normaal. Doorgaan leidt van kwaad tot erger. Masseer het pijnlijke gebied gedurende een minuut of 5 met een ijsklontje. Revalidatie / herstel Bij scheenbeenirritatie kunnen onderstaande spierversterkende oefeningen gedaan worden voor een spoedige en verantwoorde sporthervatting. Door het doen van de oefeningen verbeter je de spierkracht van de kuit en onderbeenspieren én het coördinatievermogen van de enkel. Afhankelijk van de fase van scheenbeenirritatie kunnen de volgende maatregelen het herstel bevorderen: Fase 1 + 2: Trainingsintensiteit aanpassen. Klik hier voor herstel bevorderende oefeningen van de onderbeenspieren. Vaak kan het tijdig aanpassen of stoppen van de training al voldoende zijn om scheenbeenirritatie stadium 1 of 2 te laten genezen. Vermijd explosieve bewegingen. Sport op een schokabsorberende en egale ondergrond. Pijn betekent stoppen. Om in conditie te blijven kun je bijvoorbeeld gaan fietsen, aquajoggen, zwemmen of steppen. Je kuitspieren en scheenbeen worden hierbij niet zo zwaar belast. Blessurepreventie Excelsior Zedelgem
Fase 3 en hoger Tijdelijk helemaal niet hard lopen. Pas beginnen met het herstel als je pijnvrij bent. Alternatieve trainingsvervangende arbeid zoals hierboven beschreven staat mag wel mits het pijnvrij uitgevoerd kan worden. Bij scheenbeenirritatie in stadium 3 of hoger is het verstandig om een (sport)arts of (sport)kinesitherapeut te raadplegen. Ook als de klachten langzaam of helemaal niet verdwijnen óf in alle gevallen waarin je niet zeker bent van de aard van de klachten is een afspraak met de (sport)arts of sportkinesitherapeut raadzaam. Helemaal niks doen is niet de meest optimale oplossing. Een (sport)arts of (sport)kinesitherapeut kunnen je adviseren welke gedoseerde sportactiviteiten het herstel bevorderen. Blijf koelen na de sportinspanning. Bij stijve kuitspieren is het goed om deze regelmatig te laten masseren door een sportmasseur en doe rekoefeningen voor deze spieren. Preventieve maatregelen (herhaling voorkomen) Een goede getraindheid en een uitgebreide warming-up verkleint de kans op een scheenbeenirritatie. Je bereidt je spieren en de rest van je lichaam voor op wat er gaat komen. Wil je weten hoe een goede warming-up eruit ziet, klik dan op voorbeeld warming-up. Je sluit het sporten vanzelfsprekend af met een cooling-down. Geschikte sportschoenen verkleinen de kans op scheenbeenirritatie. Ook als je geen blessure hebt, is het soms prettig om bepaalde spieren of spiergroepen te versterken. Als spierversterkende oefeningen deel uitmaken van een trainingsprogramma met als einddoel de spieren te versterken, mag de belasting hoger zijn dan wanneer het een oefenprogramma voor het herstel van een blessure betreft. Klik hier voor herstel bevorderende oefeningen voor de onderbeenspieren. Soms heeft je lichaam bepaalde tekortkomingen (denk aan beenlengteverschil) die een blessure kunnen veroorzaken. Zorg dat je tijdig deze tekortkomingen corrigeert zodat onnodig leed wordt voorkomen.
De hamstring blessure Wat is het? Een hamstringblessure geeft alleen aan dat er een spierbeschadiging is aan de achterkant van het bovenbeen (de hamstrings). Dat kan o.a. een verrekking of scheuring van de spieren betekenen. Een verrekking is te beschouwen als een miniem scheurtje van maar enkele kleine spiervezels. Hier bespreken we kort de scheuring van een spier. Een spier kan een scheuring oplopen door een slecht gecontroleerde krachtige beweging. De meeste hamstringblessures ontstaan kort na het begin van een wedstrijd of training, als de spier nog niet goed is opgewarmd. Men heeft dan onvoldoende aan warming-up gedaan. Ook tegen het einde van de wedstrijd of zware training als de spieren vermoeid raken ontstaan spierscheuringen. Meestal door een onverwachte verandering in beweging en explosieve bewegingen, zoals hard tegen een bal trappen, sprinten en springen. Het verschil met een spierkneuzing is dat een spierscheuring zonder inwerkend geweld van buiten ontstaat en juist van binnenuit wordt opgewekt. Een spierscheuring kenmerkt zich door de onderstaande verschijnselen: plotseling optredende pijn (lijkend op een messteek of zweepslag), vaak met een kramperig gevoel gedeukte en/of abnormaal gezwollen spierbuik boven of onder de aangedane plek meestal een blauwe verkleuring onder de aangedane plek (na enkele uren/dagen) Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
langdurige stijfheid van de getroffen plek Bij een hamstringsspierscheuring is het buigen van de knie pijnlijk en bemoeilijkt. EHBO/Wat moet je doen? Pas de ICE-regel toe: ICE = koel met water, ijs of cold-pack gedurende 15 tot 20 minuten (leg altijd een doek tussen huid en ijs of cold-pack). I = Immobiliseren; zorg dat het lichaamsdeel niet beweegt of gebruikt wordt om op te steunen. C = Compressie; leg een drukverband aan (zie tekening). E = Elevatie; houd het lichaamsdeel boven harthoogte. Verwijs het slachtoffer naar een arts. Revalidatie Als je geblesseerd bent en je wilt weer gaan beginnen is het verstandig om een oefenprogramma af te werken. Met een oefenprogramma kun je de spieren zodanig versterken, dat zij weer volledig te belasten zijn. Als spierversterkende oefeningen deel uit maken van een oefenprogramma voor het volledige herstel van een blessure, is het belangrijk dat je de belasting langzaam en geleidelijk opvoert. Begeleiding van het oefenprogramma door een sportkinesitherapeut of sportarts is gewenst. De invulling van het oefenprogramma verschilt namelijk per blessure en per persoon. Aangeraden wordt om te beginnen met een programma van 2 keer per dag 15 minuten, met 3 series van 10 tot 15 herhalingen per oefening (of anders zoals aangegeven bij de oefeningen). Bij het uitvoeren van de oefeningen is pijn (anders dan spierpijn) het belangrijkste signaal om gas terug te nemen. Je mag de pijngrens niet overschrijden. Als de oefeningen te zwaar of te pijnlijk zijn wordt het herstel niet bevorderd maar juist vertraagd. Bouw het programma op in overleg met je behandelaar. Klik hier voor een voorbeeld oefenprogramma voor het bovenbeen. Preventieve maatregelen (herhaling voorkomen) Een goede getraindheid en een uitgebreide warming-up verkleint de kans op een spierscheuring aanzienlijk. Je bereidt je spieren en de rest van je lichaam voor op wat er gaat komen. Wil je weten hoe een goede warming-up eruit ziet? Ga dan naar de voorbeeld warming-up. Je sluit het sporten vanzelfsprekend af met een cooling-down. Ook als je geen blessure hebt, is het soms prettig om bepaalde spieren of spiergroepen te versterken. Als spierversterkende oefeningen deel uitmaken van een trainingsprogramma met als einddoel de spieren te versterken, mag de belasting hoger zijn dan wanneer het een oefenprogramma voor het herstel van een blessure betreft. Je kunt in de opbouw bijvoorbeeld beginnen met een programma van dagelijks 15 tot 20 minuten, met 3 series van 10 tot 15 herhalingen per oefening. Bouw het aantal herhalingen langzaam op. Omdat spierscheuringen gemakkelijk op dezelfde plaats terugkeren, is een volledig herstel vereist! Revalidatie en aangepaste trainingen bevorderen het herstel.
Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
botbreuken Wat is het? Een botbreuk is een onderbreking van een bot. Dit gebeurt meestal alleen als er grote krachten op het bot inwerken. Meestal is er ook schade aan de omliggende weefsels. Er wordt onderscheid gemaakt in directe en indirecte breuken. Een directe breuk ontstaat bijvoorbeeld door een krachtinwerking op het bot zelf. Je valt bijvoorbeeld op je arm en breekt deze. Een indirecte breuk kan ontstaan wanneer je bijvoorbeeld een val met een gestrekte arm probeert op te vangen, waardoor mogelijk je sleutelbeen breekt (en niet je arm). Een breuk kan echter ook door te vaak herhaalde belasting ontstaan, dit wordt een vermoeidheid- of stressfractuur genoemd. Ook een ziekte kan er verantwoordelijk voor zijn dat botten zo fragiel zijn dat ze bij geringe krachtsinwerking al breken. Een bekent voorbeeld hiervan is osteoporose (botontkalking). Wat zijn de verschijnselen? Pijn, zwelling, blauwverkleuring, een gestoorde werking en een mogelijk afwijkende stand van het desbetreffende lichaamsdeel. Vaak heeft het slachtoffer iets horen of voelen kraken. De diagnose wordt bevestigd met een röntgenfoto. Bij een vermoeidheidsbreuk of sommige breuken van de pols of wervels zie je de breuklijnen soms pas na meer dan een week op röntgenfoto's. Let op! Een leek kan het verschil tussen een botbreuk en ontwrichting meestal niet zien! EHBO Wat moet je doen? Houdt het getroffen lichaamsdeel onbeweeglijk. Leg bij een open botbreuk, wanneer de wond zichtbaar is en vrij van kleding, een snelverband aan. Leg het snelverband voorzichtig op de wond. Plak de boven- en onderkant van het snelverband af om verschuiven te voorkomen. Knip de zwachtels van het snelverband af en plak het snelverband aan de overige zijden dicht met kleefpleister. Geef steun en rust. Bij onderarm, pols of hand door een mitella. Bij elleboog, bovenarm, sleutelbeen of schouderblad door een brede das. bij een breuk van een been of heup door een dekenrol of ander stevig voorwerp. Zorg voor deskundige hulp! Vervoer Wanneer je vermoedt dat iemand iets gebroken heeft moet die persoon naar een spoedafdeling van een ziekenhuis vervoerd worden. Een goede diagnose voor het herstel is van belang! Het lichaamsdeel waarin je de breuk vermoedt moet zoveel mogelijk geïmmobiliseerd worden, waarmee bedoeld wordt dat de afzonderlijke botdelen niet meer ten opzichte van elkaar kunnen bewegen, zodat bij transport van het slachtoffer geen erger letsel zoals zenuw- of vaatletsel ontstaat. Over het algemeen kun je zeggen dat bij breuken van de benen en de wervelkolom de persoon liggend vervoerd moeten. Hoe geneest het bot? Vanuit de "kapotte" botuiteinden wordt nieuw bot gevormd. Bij gezonde jonge volwassene is een breuk na ongeveer 3 tot 6 weken weer zonder gips belastbaar, afhankelijk van de plaats van de breuk.
Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
Voor een goede genezing is het belangrijk dat de botuiteinden (weer) goed ten opzichte van elkaar geplaatst staan. Vervolgens moet het bot voldoende rust krijgen, door de botstukken te immobiliseren met behulp van gips, cast (lichtgewichtgips), of fixatie met schroeven en platen. Met immobiliseren wordt bedoeld dat de afzonderlijke botstukken niet meer ten opzichte van elkaar kunnen bewegen. Wanneer een lichaamsdeel enkele weken niet heeft kunnen bewegen zijn de omliggende gewrichten stijf geworden en de spieren verzwakt en stijf. Met behulp van oefeningen kan de werking van het lichaamsdeel weer hersteld worden. De spieren en gewrichten worden eerst onbelast geoefend. Klik hier voor blessure herstel pols. De sportkinesitherapeut is dé deskundige die jou op dit gebied adviezen kan geven. Preventieve maatregelen Niet alle botbreuken kun je voorkomen maar wel veel. Hieronder staan kort wat punten die botbreuken kunnen voorkomen. Sporten waar trouwens relatief veel botbreuken voorkomen zijn skaten en paardrijden. Zorg dat je niet overbelast raakt want daardoor kan ook een botbreuk ontstaan. Zorg dus dat je een goede trainingsopbouw hebt en vraag bij twijfel een deskundige om advies. Zorg dat je fit bent. Door vermoeidheid loop je makkelijker een blessure op. Raadpleeg bij twijfel over je lichamelijke gesteldheid een deskundige zoals een (sport)arts. Veel sporten kennen beschermende maatregelen, zoals scheenbeschermers. Gebruik ze altijd, ook in training!
Blessurepreventie
Excelsior Zedelgem
