MEDISCHE BEGELEIDING & BLESSUREPREVENTIE

MEDISCHE BEGELEIDING & BLESSUREPREVENTIE

JEUGD Football Club Gullegem Stamnummer K.B.V.B.: 9512 www.fcgullegem.be – [email protected] Rekening nummer jeugd: BE95 0015 4548 7458

Inhoudsopgave Voorwoord 1. De spelers (of hun ouders/verzorgers) .............................................................................................. 3 1.1 Medische fiche .............................................................................................................................. 3 1.2 Algemene preventie....................................................................................................................... 3 1.3 Advies over aanschaf van kleding en materialen voor het nieuwe seizoen .................................. 4 Voetbalschoenen ........................................................................................................................... 5 Scheenbeschermers ....................................................................................................................... 5 Voetbalsokken ............................................................................................................................... 5 Keeperskleding .............................................................................................................................. 5 2. De trainers/coaches ............................................................................................................................ 6 3. De ploegafgevaardigden ..................................................................................................................... 7 4. Fair Play .............................................................................................................................................. 7 5. Een blessure, wat nu ?........................................................................................................................ 8 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6

Inleiding ........................................................................................................................................ 8 Melding van het ongeval of kwetsuur ........................................................................................... 9 Raadpleging dokter ....................................................................................................................... 9 Spelhervatting.............................................................................................................................. 10 Betaling en terugbetaling van onkosten ...................................................................................... 10 Bijkomende opmerkingen ........................................................................................................... 11

6. Eerste Hulp bij (Sport)Ongevallen .................................................................................................. 11 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5

Veiligheid .................................................................................................................................... 12 Vitale functies ............................................................................................................................. 12 Alarmnummer 112 bellen............................................................................................................ 12 Eerste hulp bij niet-levensbedreigende ziekte of blessure .......................................................... 13 Sportletsels en hun behandeling .................................................................................................. 14 De (P)(R)ICE regel...................................................................................................................... 14 Veel voorkomende letsels en hun behandeling ........................................................................... 15 Beschikbaar materiaal ................................................................................................................. 27

7. Sportmedische keuring ..................................................................................................................... 29

1

Als voetballen je lust en je leven is, dan is het zuur om geblesseerd aan de kant te staan. Vaak hoor je dat blessures bij een contactsport zoals voetbal horen. Daar zit een kern van waarheid in, toch kan veel blessureleed worden voorkomen door voldoende aandacht te besteden aan enkele essentiële punten. Een goede warming-up of het altijd dragen van scheenbeschermers zijn hiervan voorbeelden. FC Gullegem wenst hier een steentje toe bij te dragen door u een blessurepreventie- en een medisch actieplan aan te bieden. We willen de spelers op een leuke, leerzame en vooral veilige manier leren voetballen, met deze brochure bieden we houvast en informatie aan zowel sporters als begeleiders, trainers en ouders om te voorkomen dat de voetballers geblesseerd raken. Want geloof ons: aan blessurepreventie doen, werkt! In deze gids leest u alles wat rechtstreeks of zijdelings te maken heeft met blessures. We hopen dat u hier, na de eerste keer lezen, niet al te vaak hoeft in te kijken. Mocht het toch nodig zijn, dan weet u wat u kan en mag verwachten van FC Gullegem. In een eerste deel geven we tips voor blessurepreventie, spelers, trainers, ploegafgevaardigden en ouders worden elk om beurt aangesproken. Het tweede deel van de brochure behandelt alles wat je moet doen of weten indien dan toch een blessure optreedt.

2

BLESSUREPREVENTIE 1. De spelers (of hun ouders/verzorgers) 1.1. Medische fiche Voor FC Gullegem is het belangrijk om te weten of je al bekend bent met blessures of ziektes (inname medicatie (bv pijnstillers!) of lijdt aan bepaalde, voor de voetbalsport relevante medische problemen (bvb. astma, allergie, epilepsie,…). Het is dus aangewezen dat de club op de hoogte is van jouw eventuele beperkingen, zodat we er, indien nodig, goed mee om kunnen gaan. Aan de nieuwe leden vragen we deze zaken op te geven bij de inschrijving. Ben je al langer lid en is het (net) bekend dat je aan iets lijdt waardoor je minder kunt sporten, geef dit dan zo snel mogelijk door aan je ploegafgevaardigde of trainer. Het spreekt voor zich dat de club uiterst vertrouwelijk met deze informatie omgaat. FC Gullegem heeft hiervoor een medische infofiche (zie infofiche via mail) waarop u alle relevante zaken kan vermelden alsook de contactpersonen bij noodgevallen en de gegevens van je huisarts/tandarts.

1.2 Algemene preventie Het lichaam is een machine die je goed kunt gebruiken, mits je een aantal essentiële tips in acht neemt. Je zal merken dat als je je eraan houdt je een leuke tijd hebt en plezier beleeft aan het sporten. • Spelers (voor de jongere spelers, lees ‘ouders’ en/ of ‘verzorgers’) kunnen zelf flink aan blessurepreventie doen door er voor te zorgen dat ze uitgerust aan een wedstrijd beginnen. - zorg steeds voor een goede nachtrust: 8 uur, geen boeken of tablets in bed, geen gsm of tv. - een goed verluchte kamer, geen dieren op de kamer. - zo veel mogelijk ‘nat’ poetsen of met gebruik van ‘swiffer’doekjes. Niet stofzuigen. • Zorg voor een gezonde en gevarieerde voeding. Een evenwichtige voeding houdt je fit en zorgt voor een betere en snellere recuperatie. - vermijd frisdranken, ook de light/zeroversies. Naast overtollige calorieën bevatten deze dikwijls ook cafeïne, wat je onrustig maakt. - eet voldoende verse groenten, dagelijks minstens één stuk fruit. • Draag goede sportkleding die is aangepast aan de tijd van het jaar. - Goede sportkleding is ademend, vocht opnemend en comfortabel om te dragen - Bij temperaturen < 10°C draag je best een lange opwarmingsbroek(tight) of keeperbroek. Handschoenen en een muts zijn aanraders. - Trek tijdens de rust, na de training, op de bank... een regen- of trainingsvest aan op koudere dagen. - In de zomer draag je bij voorkeur een hemdje om zweet op te nemen. • Goede propere voetbalschoenen en droge sokken zijn een must. • Beschermende maatregelen zoals speciale keeperkleding en goeie handschoenen voor de doelmannen en scheenbeschermers zijn voor iedereen verplicht, ook op training 3

• Een goede warming up, zowel voor en tijdens de wedstrijd, als voor de training is noodzakelijk. Deze zorgt ervoor dat je lichaam klaar is voor de te leveren sportinspanning. Dit is blessurepreventief én verbetert je voetbalprestatie. • Een goede basishygiëne is heel belangrijk - U gelooft het misschien niet, maar (warm)douchen na de wedstrijd en de training kan blessures voorkomen! - Gebruik je eigen toiletspullen: propere grote badhanddoek, een ‘voetendoekje’ om op te staan. Bepaalde huidaandoeningen (schimmels, luizen, ..) worden immers via handdoeken overgebracht. - Het dragen van slippers bij het douchen na de wedstrijd of training wordt verplicht om uitglijden en eventuele (besmettelijke) voetschimmel te voorkomen. Voethygiëne is belangrijk! - Maak je voetbaltas volledig leeg als je thuiskomt zodat je tas en je spullen kunnen drogen. • Verwaarloos een op het eerst gezicht onschuldige aandoening/blessure niet. Als ze aanhoudt ga je naar de huisarts (bv. aanhoudende verkoudheid en hoest, kortademigheid of duizeligheid bij inspanning, last of pijn aan spieren of gewrichten die niet betert na een paar dagen rust, ..) • Drink voldoende tijdens de wedstrijden en trainingen. Je gebruikt erg veel vocht, en dit moet, ook tijdens de koudere dagen, aangevuld worden. Zorg dat je steeds je eigen drinkfles, gevuld met water, bij hebt op training en wedstrijd. • Een goede zonnecrème met een hoge beschermingsfactor (>30) is aangewezen bij felle zon. Vooral neus, oren, nek, .. zijn gevoelig aan zonnebrand. • De spelers in de groeispurt m.b.t. de verhouding van hun groei en de problemen die dit kan opleveren, zijn erg kwetsbaar omdat hun lichaam in deze jaren erg snel groeit, en hun spieren kunnen dit vaak niet in een keer aan. Langzaam beginnen met de training aan het begin van het seizoen is dus een vereiste! Als je bovenstaande regels in acht neemt, kom je erachter dat veel blessures kunnen voorkomen worden door enkele eenvoudig te nemen maatregelen of aandachtspunten in acht te nemen.

1.3 Advies over aanschaf van kleding en materialen voor het nieuwe seizoen Beginnende voetballers hebben veel vragen over de benodigde uitrusting. De basisuitrusting in rood/witte clubkleuren (opwarmings T-shirt – training of uitgangstenue - voetbalkousen) ontvang je na betaling van het inschrijvingsgeld bij het begin van het voetbalseizoen. Er worden verschillende pasdagen georganiseerd. (organisatie door Joke Van de Wiele (in 2015, 4 pasmomenten: juni – augustus – september en oktober). FC Gullegem kan jullie en/of je ouders daarover informeren en adviseren, zo mogelijk in samenwerking met de plaatselijke sportwinkel/sponsor.

4

Voetbalschoenen Goede voetbalschoenen zijn van essentieel belang, let daarom bij de aanschaf van voetbalschoenen op de volgende zaken: - Een goede pasvorm. De schoenen moeten onmiddellijk comfortabel aanvoelen, verwacht niet dat ze zich zullen ‘zetten’ en aanpassen aan je voeten. Neem ze niet te nauw (zeker niet bij kinderen, voeten groeien snel), hou er rekening mee dat voeten zwellen onder invloed van de warmte en de training. - Voor jeugdspelers tot 14/16 jaar worden schoenen met vaste noppen aangeraden (hoe meer noppen, hoe beter). - Koop schoenen met een noppenprofiel dat bij het type veld past waar je op speelt (FG= Firm Ground, AG= Artificial Grass (kunstgras), MG= Mixed Ground). - Op harde, bevroren ondergronden is het beter om gewone sportschoenen te dragen. - Boven de 16 jaar kan je voetbalschoenen met schroefnoppen aanschaffen, indien je hieraan de voorkeur geeft. - Veters mogen niet te lang zijn. Je veters een aantal keer om de voet winden wordt sterk afgeraden omdat hierdoor de bloedsomloop en de bezenuwing belemmerd kan worden. Dit kan aanleiding geven tot pijn, verdoofd gevoel, minder voetcontrole. Tijdens de warming-up wordt aangeraden de veters nog niet te strak vast te binden, omdat je voeten bij temperatuurstijging door inspanning nog zullen uitzetten. - Vernieuw de veters tijdig om kapot trekken hiervan tijdens het spel te voorkomen. - Voetbalschoenen gaan langer mee, wanneer ze na de training of wedstrijd onmiddellijk worden schoongemaakt en eventueel ingevet. Scheenbeschermers Bij voetbal komen veel vervelende blessures voor, die voormeden hadden kunnen worden door voldoende aandacht te besteden aan de scheenbeschermers. Scheenbeschermers zijn verplicht tijdens ALLE trainingen en wedstrijden!! Let bij de aanschaf op de volgende zaken: - Kies een goede pasvorm, niet te groot of te klein. - Let op de aanwezigheid van ventilatiegaatjes. - Scheenbeschermers moeten voldoende bescherming geven ter hoogte van de enkels. - De scheenbeschermers moeten regelmatig gewassen worden om de ontwikkeling van schadelijke bacteriën te voorkomen. - Gebruik nooit een elastiek om de kousen in positie te houden. Dit knelt de bloedsomloop af. Voetbalsokken - Koop sokken met een goede pasvorm, bij voorkeur naadloos geweven: te grote of te kleine sokken kunnen blaren veroorzaken. - Kousen moeten na iedere training en wedstrijd gewassen worden om de ontwikkeling van schadelijke bacteriën te voorkomen. - Indien nodig kan je je voeten, sokken én schoenen regelmatig behandelen met schimmelwerend poeder. Keeperskleding - Mouwen moeten voorzien zijn van beschermende elleboogstukken. - Het broekje moet op de heupen voorzien zijn van een beschermende dikkere stoflaag & bull. - Keeperhandschoenen zijn nodig voor een goede grip op de bal én om je handen en vingers te beschermen. Let op de juiste maat!

5

- Bij koude wordt aangeraden een lange keeperbroek te dragen, bij zware en natte velden een korte broek. - Bij felle zon wordt het dragen van een zonnepet aangeraden. De trainers/ coaches Trainers/ coaches hebben een belangrijke signaalfunctie. Vaak komen de spelers bij de trainers met hun kwaaltjes: mijn voet doet zeer, ik kan hierom of daarom niet optimaal meedoen, ik heb het koud, … Luister goed, observeer de speler tijdens training of wedstrijd en verwijs door naar de huisarts indien de klacht blijft bestaan en/of ernstig lijkt. Opgelet, een ‘lichamelijke’ klacht, verminderde prestaties vinden regelmatig buiten het voetbal om: problemen op school, thuis, …

2. De trainers • Signaleren blessures. • Signaleren andere punten waardoor spelers minder kunnen presteren (ziekte, scheiding, onaangepaste kledij,…) en zijn op de hoogte van de ziekte-/ blessuregeschiedenis van de spelers. • Communiceren eventuele problemen naar ouders. • Zorgen voor voldoende drinken tijdens trainingen en wedstrijden, om het verloren gegaan vocht aan te vullen. Ook op een winterdag! • Zijn zich ervan bewust dat bij de lagere elftallen kracht- en/of conditietraining op een speelse manier kunnen aangebracht worden. Het belangrijkste is spelvreugde en aanleren van balgevoel en een correcte techniek, naast correct gedrag op het veld. Zoveel mogelijk oefeningen met de bal, geen zuivere conditietraining (lopen om te lopen, altijd met bal aan de voet..). op die manier kan je perfect conditietraining geven. Daarnaast is stabilisatietraining (romp, been, bekkenstabilisatie) heel belangrijk. Krachttraining kan ook op speelse manier, zoveel mogelijk met bal. Goede leidraad is FIFA f-marc 11 programma, dit zijn 10 oefeningen (+fair play) die gekozen zijn om de blessures die in voetbal veel voorkomen te vermijden (programma te donwloaden via de site van de FIFA). Als die in de opwarming ingebed worden vermijd je op termijn blessures. Dus, zowel conditie als krachttraining zijn zeker nuttig, maar moeten met de nodige fantasie en vooral zoveel mogelijk met de bal uitgevoerd worden. Bv: je kan perfect buikspieren trainen door een inwerpoefening te doen, je moet daarvoor niet op de grond gaan liggen en sit-ups doen; inwerpen vooruit (= rechte buikspieren), inwerpen met 1 hand zoals doelman (= schuine buikspieren). Op doel op verschillende afstanden trappen (met links én rechts) = oefening voor buikspieren, heupbuigers, .. precisie belangrijker dan kracht in eerste instantie… men moet zich afvragen welke spieren men wil trainen en dan een voetbalspecifieke oefening bekenken die die spieren in werking zet.

6

3. De ploegafgevaardigden De ploegafgevaardigden hebben ook een belangrijk aandeel in de blessurepreventie. De ploegafgevaardigden zijn in principe erg goed op de hoogte van het reilen en zeilen in hun team en hebben een belangrijke signalerende functie! Een ploegafgevaardigde dient: - te zorgen voor een veilige omgeving voor de spelers. - zowel op als naast het veld tijdens de wedstrijd erop te letten wanneer en hoe een speler een blessure heeft opgelopen. - op de hoogte te zijn van ziektes en blessures van de teamgenoten. Ook andere omstandigheden zoals familiale problemen, ziekenhuisopnames, kunnen een speler anders dan normaal laten presteren. - ervoor te zorgen dat de spelers die gaan invallen een warming-up doen - ervoor te zorgen dat de reservespelers voldoende kleding dragen om onderkoeling tegen te gaan - te zorgen dat er terugkoppeling plaats vindt naar de ouders en trainers als er bijzonderheden zijn gebeurd op het veld. Vooral bij botsingen waar het hoofd bij betrokken is, is het belangrijk dit kenbaar te maken aan de ouders.

4. Fair Play Sportiviteit en respect zorgen ervoor dat sporten leuk en veilig blijft. Onsportiviteit, ruw spel en agressief gedrag leiden vaak tot onnodige blessures, niet alleen bij de medevoetballers, maar ook bij de veroorzaker zelf. Niet alleen de voetbalregels zijn belangrijk, ook respectvol omgaan met elkaar naast het veld en in de kleedkamer is belangrijk. Veel van de spelregels zijn bedoeld om de veiligheid te verhogen. Een goede kennis van de spelregels, en controle op de naleving hiervan, alsook fair-play helpen om blessures te voorkomen en de sport leuk en plezierig te maken. Trainers, scheidsrechters, bestuursleden, maar ook de sporters zelf hebben daarbij een belangrijke taak. Je moet je niet alleen aan de regels houden uit angst voor een gele kaart, een strafschop of andere sanctie. Sportiviteit moet je als sporter zelf willen. En dat zou je ook moeten volhouden als je vindt dat de tegenstander zich niet aan die regels houdt en zelf begonnen is of als de scheidsrechter een, in jouw ogen, verkeerde beslissing neemt. Toeschouwers en supporters, in het bijzonder overenthousiaste ouders, dienen zich eveneens te onthouden van onsportief gedrag, commentaar op de scheidsrechter. Positieve aanmoedigingen werken prestatieverbeterend, negatieve en agressieve opmerkingen beïnvloeden het gedrag van de (jeugd)spelers op een kwalijke manier. Fair Play draagt op die manier niet alleen bij aan het terugdringen van blessures, maar draagt ook op een positieve manier bij aan het imago FC Gullegem.

7

5. Een blessure, wat nu? 5.1 Inleiding – administratieve aanpak Wij hopen uiteraard dat iedereen gezond blijft, maar bij het uitoefenen van een sport kunnen er jammer genoeg ook blessures voorkomen. Iedere bij FC Gullegem aangesloten speler, trainer of afgevaardigde is verzekerd voor gelijk welk ongeval dat hij of zij oploopt tijdens een training of wedstrijd. Ook de verplaatsing van en naar FC Gullegem valt onder de verzekering, op voorwaarde dat men kiest voor de kortste weg. Het deel van een door het ziekenfonds terugbetaalbare prestatie, dat niet wordt terugbetaald door het ziekenfonds waarbij u bent aangesloten (remgeld), wordt in principe gedekt door de verzekering van de KBVB (verminderd met €10 dossierkosten). FC Gullegem legt er de nadruk op dat dit enkel en alleen zal gebeuren als de hieronder beschreven procedure stipt en strikt wordt uitgevoerd! Alle communicatie die verband houdt met een ongeval of blessure moet altijd verlopen via de gerechtigde correspondent. Mocht één of ander niet duidelijk zijn, geven wij dringend raad om ONMIDDELLIJK contact op te nemen met de gerechtigde correspondent: Patrick Roobroeck. Procedure voor aangifte van een voetbalongeval. - De formulieren n.a.v. een ongeval of blessure moeten worden afgegeven aan de gerechtigde correspondent van FC Gullegem. - Van elk ongeval moet door de gerechtigde correspondent een dossier worden opgemaakt dat wordt doorgestuurd naar de KBVB. Wij vragen u echter om ook een eigen dossier op te maken. Neem dus steeds van alle formulieren en onkostennota’s kopies! - Als u een ongeval of blessure aangeeft aan de gerechtigde correspondent en vraagt dat er een dossier wordt opgemaakt dat moet doorgestuurd worden naar de KBVB, dan leidt dit er sowieso toe dat de desbetreffende speler minstens 2 weken niet speelgerechtigd is en dus ook niet mag deelnemen aan de trainingen. - Blessures aan de tanden worden niet steeds terugbetaald. De KBVB neemt hierin de finale beslissing. - Het ongeval of blessure moet binnen de 14 kalenderdagen na het oplopen ervan door FC Gullegem aan de KBVB worden aangegeven. FC Gullegem vraagt daarom met aandrang dat het ongeval binnen de 24 uur wordt bekend gemaakt bij de gerechtigde correspondent van de club.

8

5.2 Praktisch: melding van het ongeval of kwetsuur • stap 1: meld ongeval of blessure onmiddellijk na wedstrijd/training aan je trainer of ploegafgevaardigde. • stap 2: trainer of ploegafgevaardigde bezorgen je het formulier ‘aangifte van ongeval’. Hij/zij vult het deel ‘aangifte van ongeval’ in met de gegevens over het ongeval. • stap 3: vul op de ‘aangifte van ongeval’ je persoonlijke gegevens in, kleef een klevertje van het ziekenfonds op de daartoe voorziene plaats. • stap 4: raadpleeg zo snel mogelijk een dokter. Hij /zij vult het ‘medisch getuigschrift’ in. • stap 5: bezorg het volledig ingevulde formulier aan de gerechtigde correspondent van de club. Geef een extra klevertje van het ziekenfonds mee • stap 6: de gerechtigde correspondent stuurt het formulier naar de KBVB. 5.3 Raadpleging dokter • Raadpleeg zo snel mogelijk een dokter, indien mogelijk nog dezelfde dag of ten laatste de dag na het oplopen van de blessure. • Voor de meeste blessures kan je terecht bij je eigen huisarts! Dit gaat meestal sneller dan uren op ‘spoedgevallen’ te verliezen. Tijdens het weekend kan je de huisarts van wacht contacteren. Wachtdienst Wevelgem-Moorsele-Gullegem: 056/40.47.48. • Breng je afgevaardigde of trainer op de hoogte van de bevindingen van de dokter, de te volgen behandeling/therapie en de mogelijke duur ervan. • Als je bij de dokter gaat, vergeet alleszins niet het “Medisch Getuigschrift “(dat je vindt op de achterzijde van het formulier ‘Aangifte ongeval’) door de behandelende dokter te laten invullen. Dring er desnoods op aan dat de dokter dit doet bij de eerste consultatie. Opgelet: de datum van herstel die door de behandelende dokter is opgeschreven is niet bindend. Indien blijkt dat je langer bent geblesseerd dan voorzien, blijft de verzekering zeker lopen.

9

Kinesitherapie. • Indien blijkt dat er kinesitherapie nodig is, is de voorafgaande toestemming nodig van de verzekering van de KBVB. De voorwaarde is namelijk dat de behandeling een rechtstreeks gevolg is van de sportkwetsuur. De terugbetaling van de onkosten wordt pas uitgekeerd vanaf de datum van de ontvangst van de vraag om toelating. Daarom moet deze behandeling en het aantal beurten op het “Medisch Getuigschrift” duidelijk worden vermeld onder punt 4a van het “Medisch Getuigschrift”. • Indien de kinesitherapie later dan bij de aangifte van het ongeval wordt voorgeschreven of indien er meer behandelingen nodig zijn moet de dokter een nieuw voorschrift bezorgen en moet opnieuw het akkoord van de KBVB worden gevraagd. Anders zal er voor deze extra kine geen tussenkomst worden toegekend. Bezorg daarom onmiddellijk een fotokopie van dit voorschrift aan de gerechtelijk correspondent van de club. FC Gullegem bezorgt dit dan aan de verzekering van de KBVB.

5.4 Spelhervatting • Ongeveer 10 dagen nadat je het formulier ‘Aangifte van ongeval’ aan de gerechtigde correspondent hebt bezorgd zal de gerechtigd correspondent “Geneeskundig getuigschrift van herstel en hervatting” ontvangen van de KBVB. ● Wanneer je bent genezen laat je dit formulier invullen door jouw behandelende dokter en bezorg je dit onmiddellijk terug aan de gerechtigde correspondent. ● Zeer belangrijk: Zo lang dit formulier niet is ingevuld door de behandelende dokter ben je niet speelgerechtigd en mag je dus ook niet trainen aangezien je niet bent verzekerd. Dit attest moet uiterlijk op donderdagavond in het bezit zijn van de gerechtigde correspondent om de eerstkomende zaterdag speelgerechtigd én verzekerd te zijn.

5.5 Betaling en terugbetaling van onkosten ● Betaal alle rekeningen zelf en bewaar de bewijsstukken van betaling. ● Dien alle betalingsbewijzen in bij jouw mutualiteit. Je ontvangt van hen een terugbetalingsstaat in dubbel terug. Eén exemplaar bezorg je onmiddellijk aan de gerechtigde correspondent. ● Bezorg de eventuele onkostennota van betaling van geneesmiddelen bij de apotheek (BVAC-attest vragen, geen kasticket) aan de gerechtigde correspondent. Opgelet: producten die niet geheel of gedeeltelijk terugbetaald worden door het ziekenfonds (bv. pijnstillende/ontstekingsremmende gels, taping, coldpack, braces, huur van bepaalde materialen,..) worden ook niet betaald door de verzekering. Vooraleer je dergelijke producten aanschaft, vraag je dit dus best eerst na aan de apotheker of dokter om alle misverstanden te vermijden! ● Was hospitalisatie noodzakelijk?? Bezorg dan de factuur (origineel en geen kopie!) aan de gerechtigde correspondent. Opgelet: de opleg voor een 1- of 2- persoonskamers is niet verzekerd. ● Was kinesitherapie noodzakelijk?? Bezorg dan het attest van de kinesist met alle vermelde behandelingen aan de gerechtigde correspondent.

10

● Bij volledig herstel zal, na een seintje van jou, het dossier worden afgesloten en het bedrag dat door de verzekering wordt terugbetaald wordt op je rekening gestort.

5.6 Bijkomende opmerkingen ● Hervat de competitie of training niet zolang het bewijs van herstel en onkostennota door de gerechtigde correspondent niet is teruggestuurd naar de KBVB. ● ZONDER BEWIJS VAN HERSTEL IS DE SPE(E)L(ST)ER NIET VERZEKERD EN WORDT DUS GESPEELD OP EIGEN RISICO! ● DONDERDAGAVOND IS DE DEADLINE VOOR HET BEZORGEN VAN HET MEDISCH ATTEST VAN GENEZING INDIEN JE WENST TE SPELEN IN HET EERSTKOMENDE WEEKEND!! ● De KBVB sluit het dossier af na 2 jaar. Indien u door omstandigheden niet akkoord gaat met deze termijn, wil a.u.b. graag overleggen met de gerechtelijk correspondent. ● De trainers hebben opdracht om gekwetste spe(e)l(st)ers NIET te laten deelnemen aan trainingen en wedstrijden. ● Bij blessures waarvan de ongevalsaangifte niet volledig in orde is, of bij behandelingen waarvoor de KBVB geen of slechts gedeeltelijke tussenkomst verricht zal ook FC Gullegem op geen enkele manier tussenkomst verrichten.

6. Eerste Hulp bij (Sport)Ongevallen Sporten is leuk en gezond! Helaas zijn er ook sportblessures… je vermijdt ze best, maar als het je toch niet meezit, weet je toch maar best waar je aan toe bent en wat in eerste instantie moet gebeuren. Een goede en snelle Eerste Hulp Bij Sport Ongevallen (EHBSO) kan vaak erger voorkomen. De club stelt EHB(S)O koffers ter beschikking van de trainers en spelers. Gebruik deze op een correcte wijze, meldt steeds aan de verantwoordelijke dat je materiaal uit de koffer gebruikt hebt, zodat deze terug kan aangevuld worden. Deze handleiding is ook een leidraad voor het dagelijks leven. De meeste ongevallen gebeuren nog altijd thuis en dan kan je hier tips terugvinden hoe en wat je kan doen. Stap 1: Veiligheid Stap 2: A(irway) – B(reathing) – C(irculation) : zuurstofvoorziening van het slachtoffer ok? Stap 3: specifieke aanpak van elke blessure/ongeval.

11

6.1 Veiligheid. Zorg in de eerste plaats voor de veiligheid van jezelf, slachtoffers en omstaanders. - Schakel elektriciteit uit, open ramen en deuren (CO vergiftiging), sluit waterkranen, bescherm jezelf tegen vallende voorwerpen… - Handschoenen aan bij aanwezigheid van bloed. - Fluohesjes aan bij een verkeersongeval. Iedereen (die niet gekwetst is) uit de auto en achter de vangrail/in veilige positie op afstand van de auto. Verwittig je nu reeds de hulpdiensten (112) indien je de situatie niet voldoende kunt beveiligen: zie verder voor de correcte procedure.

6.2 Vitale functies Om de juiste hulpverleners te alarmeren moet je eerst en vooral de ernst van het ongeval inschatten door de vitale functies te controleren en in tweede tijd de ernst/aard van de blessure na te gaan. De vitale functies van het slachtoffer zijn: bewustzijn, ademhaling, circulatie. 6.2.1. Bewustzijn Schud voorzichtig aan beide schouders en vraag luid: “Gaat het!!” Maak eventueel knellende kledij los. 6.2.2. Ademhaling De norm voor een normale ademhaling is 12-20 ademhalingen per minuut. Dit controleer je door te kijken, luisteren en voelen gedurende 10sec. Als leek kan men ook ademhalingspatronen onderscheiden: geen, trage, snelle, oppervlakkige, moeilijke ademhaling. Maak de ademweg vrij bij een bewusteloos slachtoffer door het hoofd te kantelen en de kin aanhaken. Opgepast, bij mogelijk nekletsel enkel kinlift of jawthrust. 6.2.3. Circulatie De norm is +/- 60-90 hartslagen per minuut. Bij het voelen van de hartslag moet aandacht gegeven worden aan de frequentie, het ritme en de kracht van de polsslag: geen hartslag, frequentie: traag of snel, ritme: regelmatig of onregelmatig, kwaliteit: zwak of sterk. 6.3 Alarmnummer 112 bellen Een goeie alarmering kan mensenlevens redden. Het is de bedoeling dat gespecialiseerde hulp (ziekenwagen, MUG, brandweer, politie, enz.) zo snel mogelijk ter plaatse is. Via het noodnummer ‘112’ kan dringende hulp gevraagd worden. Om technische redenen kunnen er meer dan 10 seconden verstrijken voor je verbinding krijgt met de hulpcentrale, blijf kalm en wacht enkele seconden langer. Het hulpcentrum 112 antwoordt steeds.

12

Vermeld steeds: - Uw naam - Het juiste adres: straat, nummer, (deel)gemeente, naam van de locatie (bv. “sportcomplex Poezelhoek”), herkenningspunten in de buurt (bv grootwarenhuis). Indien ongeval op de snelweg vermeld dan het nummer van de snelweg, de rijrichting en de nummer van de kilometerpaal of het nummer van de praatpaal. - De toestand van de vitale functies: bewusteloos, hartstilstand, vermeld ook welke hulp het slachtoffer reeds krijgt. Vertel kort wat er is gebeurd, eventuele gevaren, welk ongeval of ziekte indien geweten. - Aantal gekwetste personen - Leeftijdsgroep: kinderen, volwassenen, bejaarden - Specifieke gegevens: zwangere vrouw, gekneld persoon, hartpatiënt Indien de toestand van een slachtoffer verandert kan je altijd terugbellen. Bij een reanimatie zal de ‘112’-centrale je telefonisch begeleiden. Aandachtspunten terwijl je wacht op gespecialiseerde hulp: - Praat met het slachtoffer - Luister naar het slachtoffer - Blijf bij het slachtoffer - Verplaats hem niet, behalve bij gevaar - Laat het slachtoffer geen (zo weinig) mogelijk een inspanning doen - Bezorg hem geen extra pijn - Bescherm hem tegen koude, warmte Bij aankomst van de gespecialiseerde hulp geef je hen kort en bondig je bevindingen.

6.4 Eerste hulp bij niet-levensbedreigende ziekte of blessure. Wat is er precies aan de hand? Stap 1: vitale functies OK. Stap 2: zijn er onmiddellijke zorgen nodig ter plaatse? Stap 3: kan slachtoffer veilig verplaatst worden? Hoe kunnen we hem/haar verplaatsen? Stap 4: verdere verzorging Stap 1: de vitale functies zijn ok, dat heb je net gecontroleerd. Stap 2: onmiddellijke zorgen? - Bloeding : breng een drukverband aan met een pak compressen, blijf duwen - Hoofd/rugletsel : verplaats slachtoffer niet (tenzij brand..). Stabiliseer hoofd en rug. - (open) breuk : breng compressen aan op de wonde (open breuk), stabiliseer en beweeg het lidmaat zo weinig mogelijk.

13

Stap 3: slachtoffer verplaatsen. - Kan de speler/speelster zelfstandig stappen? Ondersteuning nodig? Draagberrie? - Bij vermoeden van hoofd/nek/rugletsel: niet verplaatsen, hoofd en wervelkolom stabiliseren. Stap 4: verdere verzorging naast het veld afhankelijk van de aard van het letsel. - Speler kan terug het veld op: verwijder bloed, leg verband aan zodat letsel niet opnieuw begint te bloeden/gekwetst wordt. - Speler kan niet terug op het veld: neem de speler mee in de kleedkamer/EHBO ruimte voor verdere verzorging en eventuele verwijzing naar de huisarts/spoedgevallendienst.

6.5 Sportletsels en hun behandeling 6.5.1 De (P)(R)ICE regel - Position- Positie - Rest - Rust - Immobilisation - Immobilisatie - Compression - Compressie - Elevation - Elevatie - ICE - Ijs Deze regel helpt verdere beschadiging van de gekwetste weefsels te voorkomen door het beperken van de zwelling en inwendige bloeding en het verminderen van pijn en ontstekingsreactie. Rust Rust is een belangrijk medicijn! Gun jezelf/je speler voldoende rust om het letsel volledig te laten herstellen. De belangrijkste risicofactor op herval na een blessure is diezelfde blessure die nog niet volledig hersteld is. Rust kan absoluut zijn (er mag niet bewogen/belast worden) of relatief. Relatieve rust houdt in dat je bepaalde bewegingen, oefeningen, .. wel mag én moet doen om het herstel te bevorderen. Immobilisatie Het gekwetste lidmaat dient, in afwachting van een correcte diagnose, zoveel mogelijk onbeweeglijk gehouden te worden om verdere schade te voorkomen. Dit kan je doen door het lidmaat te ondersteunen of een verband of een spalk aan te brengen. (zie verder voor beschikbare verbanden en spalken) Compressie Een drukverband zorgt ervoor dat het getroffen lichaamsdeel niet te sterk zwelt en dat bloeding gestopt wordt. Gebruik een elastische zwachtel en leg die met progressief afnemende druk/spanning aan vanaf het uiteinde van het lidmaat naar het lichaam toe. Controleer regelmatig of de zwachtel niet te strak zit (hebben tenen/vingers nog een normale rozige kleur? Indien ze blauw/wit zien, maak dan de zwachtel los en leg hem opnieuw maar iets minder strak aan.

14

Elevation of hoogstand van het lidmaat. Het (uiteinde van het) getroffen lidmaat ligt/hangt hoger dan het deel dichter bij de romp. Een been ondersteun je met een kussen, een draagdoek is zodanig aangebracht dat de hand hoger hangt dan de elleboog. Op die manier vermijd je zwelling en pijn in het getroffen lidmaat. ICE of ijs. Koelen kan ervoor zorgen dat zwelling en pijn verminderen/minder erg worden. Je kan dit op verschillende manieren doen, steeds zo snel mogelijk na het optreden van het letsel. Doe dit 10 à 15 minuten lang. Opgelet voor vrieswonden! Ijs en cold-packs nooit direct op de huid. - cold- pack in handdoek of speciaal zakje (mag licht bevochtigd worden, koude geleidt dan beter) - ijsblokjes met wat water in plastic zakje - een flinke ijsblok (ingevroren bekertje water) in een kous en hiermee ‘frictioneren’ of ronddraaiende bewegingen over het getroffen lichaamsdeel maken

6.5.2 Veel voorkomende letsels en hun behandeling. U vindt hierna een opsomming van de meest voorkomende blessures bij voetballers. U krijgt bij ieder letsel een beschrijving van de blessure, de gevaren en de uit te voeren stappen / de TO-DO’s. Indien u het probleem niet zelf kunt oplossen of er is extra hulp nodig dan zal in de meeste gevallen een doorverwijzing naar de eigen huisarts van de speler of (in het weekend) naar de huisarts met wachtdienst volstaan. Wachtdienst Wevelgem-Moorsele-Gullegem 056/40.47.48. Zo nodig zal deze arts een doorverwijzing naar de dienst spoedgevallen voorstellen. Op die manier vermijdt u urenlang wachten op een spoedgevallendienst met een banaal trauma, meestal is de ‘huisartsoplossing’ ook veel goedkoper…

Astma Aandoening van de luchtwegen die vernauwen door overprikkelbaarheid bij inspanning, allergie, zenuwachtigheid WAT ZIE IK? - kortademigheid - zenuwachtigheid, angstig, piepend, eventueel blauwkleurige huid - treedt op in aanvallen WAT DOE IK? - raadpleeg een arts - recht doen staan, schouders naar achter, borstkas opentrekken - de puffers die de speler bijheeft, gebruiken volgens de aanwijzingen

15

Blaren WAT ZIE IK? - blaasjes gevuld met vocht of bloed GEVAREN? - ontsteking WAT DOE IK? - gesloten blaar : * dichtlaten, eventueel pleister * enkel indien hinderlijk: ontsmetten, openprikken, drukkend verband - open blaar * omgeving ontsmetten * loshangende velletjes losknippen * ontsmetten: drukkend verband - bloedblaar * weinig last, dichtlaten Brandwonden WAT ZIE IK? - rood GEVAREN? - licht gezwollen - zeer pijnlijk - eventueel blaren - ontsteking - shock WAT DOE IK? - 20‟ koud stromend water over de wonde laten vloeien (niet ijskoud) - steriel afdekken bij blaren - nooit: blaren openprikken - afdekken met steriel verband bij ernstige brandwonde - steeds de dokter of ziekenhuis raadplegen - vaccinatie voor tetanus (klem) navragen Breuk WAT ZIE IK? - abnormale stand en/of beweeglijkheid - erge pijn, zwelling, knarsen bij beweging, eventueel bloeding - open breuk: bot steekt naar buiten - door de huid Combinatie vermoeden van breuk + huidwonde in die regio = behandel als open breuk!

16

GEVAREN? - infectie bij open breuk - shock door pijn of bloedverlies (in/uitwendig) - verergering door beweging WAT DOE IK? - lidmaat onbeweeglijk laten - lidmaat steunen met je handen, met een spalk of draagdoek - verwittig de huisarts (wachtdienst Wevelgem, Moorsele, Gullegem 056/40.47.48) of 112 Ernstige bloeding WAT ZIE IK? - uitgesproken bloedverlies GEVAREN? - shock - bewusteloosheid. WAT DOE IK? - rechtstreekse druk op de wonde ; met dik pak kompressen, met propere zakdoek of handdoek Lang genoeg!! - lidmaat hoger plaatsen - speler laten liggen - drukkend verband aanbrengen met elastische zwachte (opgelet: geen tourniquet of knevelverband!) - huisarts (van wacht) verwittigen of 112 bij shock, bewustzijnsdaling Epilepsie Epilepsie is geen ziekte: het is een ziektebeeld, een symptoom van een aangeboren of verworven hersenafwijking. ≥ petit mal: een moment van afwezigheid, staren met de ogen; de speler herinnert er zich nadien niks meer van. ≥ grand mal: flauwvallen, (symmetrische) schokken met armen, benen en hoofd, wegdraaien van ogen, urineverlies, bijten op de tong, kans tot verkrampen, schokkende ademhaling GEVAREN? - zichzelf verwonden WAT DOE IK? - raadpleeg een arts - speler laten schokken, zorg dat hij/zij zich niet kwetst - bij een grand mal iets tussen de tanden steken. - eenmaal de tanden op elkaar, niets doen. Zorg ervoor dat de tong niet naar achter in de keel valt (gevaar voor verstikking)

17

Flauwvallen WAT ZIE IK? - zwak, onwel - zwarte vlekken voor de ogen - plots bleek - koud, klam, zweterig - speler zakt ineen, vertoont enkele korte schokkerige bewegingen (ook bij een banale syncope, dit wijst niet noodzakelijk op epilepsie!!) GEVAREN? - speler kwetst zich door te vallen - afhankelijk van de oorzaak van het flauwvallen: door pijn na ongeval, hersenschudding, hartproblematiek, epilepsie, hersenbloeding... WAT DOE IK? - ABC van reanimatie!! bij een banale syncope (flauwvallen) is speler quasi onmiddellijk terug bij bewustzijn bij een meer ernstige oorzaak duurt het bewustzijnsverlies langer: ABC reanimatie!! - indien geen reanimatie: - neerleggen - benen hoger dan de rest van het lichaam - koude kompressen op voorhoofd en in de nek van de persoon - spannende kleren losmaken - geleidelijk aan rechtop laten zitten - steeds contact nemen met de ouders van de speler, verwijzen naar de huisarts voor verdere evaluatie Hersenschudding WAT ZIE IK? - wat is er gebeurd? * voet of knie tegen hoofd, kopduel, elleboogstoot,… * speler gaat neer en is (heel eventjes) groggy, duizelig of volledig buiten bewustzijn - speler terug (goed) bewust na korte tijd, wil meestal terug het veld op… - mogelijke begeleidende symptomen: * lichtschuwheid * hoofdpijn * misselijkheid & braken * onrust * duizeligheid * bewustzijnsverlies of vermindering * geheugenverlies GEVAREN? - langdurig herstel indien niet correct verzorgd - hersenbloeding, schedelbreuk of breuk in het aangezicht (jukbeen, neus, oogkas, ..-

18

WAT DOE IK? - hoe kan je de aanwezigheid en de ernst van een hersenschudding inschatten? Hiervoor bestaan verschillende hulpmiddelen, de ‘Pocket Concussion Recognition Tool’, goedgekeurd door oa de FIFA is er eentje van. Deze wordt hieronder weergegeven. Pocket Concussion Recognition Tool™ - Hersenschudding Herkenningskaart (Mc Crory et al, Consensus Statement on Concussion in Sorts, Br J Sports Med 47(5), 2013) Hulpmiddel om hersenschudding te herkennen bij kinderen, adolescenten en volwassenen. Hersenschudding moet vermoed worden indien 1 OF MEERDERE van volgende zichtbare tekenen, symptomen of fouten in het geheugen aanwezig zijn: Zichtbare tekenen die een hersenschudding doen vermoeden: Één of meer van volgende zichtbare tekenen kunnen aanwijzing zijn voor een hersenschudding: -

Bewustzijnverlies of vermindering van het reactievermogen Bewegingsloos neerliggen of vertraagd rechtstaan na val Onvast op de benen, evenwichtsproblemen, omvallen, ongecoördineerd bewegen Speler grijpt zich naar het hoofd, schudt met het hoofd ‘om helder te worden’ Wazige, starende, lege blik Verward, niet of minder bewust van de situatie, het spel(verloop)

Tekenen en symptomen die een hersenschudding doen vermoeden: Eén of meer van volgende tekenen en/of symptomen kunnen een aanwijzing zijn voor een hersenschudding: Bewustzijnsverlies/vermindering Stuipen of epilepsieaanval Evenwichtsproblemen Misselijkheid of braken Dronken gevoel Veranderde emoties: wenen,.. Prikkelbaarheid Verdrietig, triestig Vermoeidheid, weinig energie Nerveus of angstig ‘ik voel me niet goed’ of ‘dit ziet er niet goed uit’ Moeilijkheden om dingen te herinneren

Hoofdpijn Duizeligheid Verwardheid Speler is ‘vertraagd’ ‘druk in mijn hoofd’ Verstoord zicht (over)gevoelig aan licht Geheugenverlies: weet niet wat er gebeurd is ‘er zit mist in mijn hoofd’ Nekpijn Overgevoelig aan geluiden concentratieproblemen

19

Geheugenfunctie. Indien één of meer van de volgende vragen fout beantwoord worden kan een hersenschudding vermoed worden: - Waar spelen we vandaag? - Welke speelhelft is het? - Wie maakte het laatste doelpunt in deze wedstrijd? - Tegen welke ploeg speelde je vorige week/vorige wedstrijd? - Hebben jullie de laatste wedstrijd gewonnen? Elke speler bij wie een hersenschudding vermoed wordt - moet ONMIDDELLIJK VAN HET VELD en mag niet terug trainen/spelen vooraleer een grondig medisch onderzoek gebeurd is. - mag NIET ALLEEN gelaten worden. - mag niet met de wagen/fiets rijden of alleen naar huis wandelen. Een speler bij wie een hersenschudding vermoed wordt dient verwezen te worden naar een arts voor onderzoek en diagnose én advies voor spel/trainingshervatting, zelfs al verdwijnen de symptomen spontaan! RODE VLAGGEN – ALARMSIGNALEN. Indien EEN OF MEER van volgende tekenen of symptomen aanwezig zijn moet de speler op een veilige wijze van het veld gehaald worden en moet dringende medische hulp ingeschakeld worden (112) -

speler vermeldt nekpijn toenemende verwardheid of prikkelbaarheid herhaald braken stuipen of epilepsieaanval zwaktegevoel, zinderingen, tintelingen, branderig gevoel in armen/benen bewustzijnstoestand verslecht verder ernstige of toenemende hoofdpijn ongewoon gedrag, speler ‘doet raar’ dubbelzicht

Opgelet: - basisprincipes van reanimatie zijn steeds van toepassing: ABC - verplaats de speler niet (tenzij echt nodig om de luchtweg vrij te maken) Hyperventilatie WAT ZIE IK? - snelle ademhaling - tintelingen in handen, voeten en rond de mond - duizeling - verkrampen van handen en voeten - opgejaagd - zenuwachtig 20

GEVAREN? - flauwvallen WAT DOE IK? - laten in- en uitademen in een plastieken zakje dat neus en mond bedekt of met de handen een schelp vormen - geruststellen - eventueel een slag in de gezicht brengen om de speler te verschrikken zodat snelle ademhaling stopt Insectenbeet WAT ZIE IK? - rood, zwelling, jeuk, pijn op de steekplaats GEVAREN? - ernstige allergische reactie: Snelle toename van de zwelling (normaal = rode zone van enkele centimeter) Allergische shock: speler zweet, wordt bleek, valt flauw, heeft ademhalingsmoeilijkheden.. ►112, ABC van de reanimatie! - steek in de mond of hals: Ademhalingsproblemen door zwelling ►112, ABC van de reanimatie! WAT DOE IK? - angel verwijderen (schrapende beweging van de nagel) - koud kompres: zwelling en pijn beperken (zie ‘ICE’ therapie hierboven) - ontsmetten: waterige oplossing - wonde afdekken met pleister of kompres Letsels aan de geslachtsdelen Trappen of slagen ter hoogte van de geslachtsdelen zijn altijd zeer pijnlijk. Meestal gaat het om voorbijgaande ongemakken maar er kunnen ook inwendige organen geraakt zijn. Voor de frequentere, minder ernstige letsels bestaan er een aantal middelen om de sporter snel weer op de been te krijgen. WAT ZIE IK? - De speler valt meestal op de grond, de benen opgetrokken, de handen aan de geslachtsdelen. - De speler heeft zeer veel pijn. - Er kan een bloeding en zwelling optreden. WAT DOE IK? - Probeer het slachtoffer zoveel mogelijk te laten ontspannen om de pijnreflexen te onderbreken - Stel hem gerust, laat het slachtoffer een paar keer diep en rustig ademen - Laat het slachtoffer die houding aannemen waarin hij het minst pijn ondervindt - In geval van zwelling: koelen - Andere mogelijkheid om de pijn te verzachten: leg de speler in ruglig en de benen opgetrokken, een lichte druk geven op de benen tot de knieën tegen de borst komen. Probeer dit niet te doen indien het slachtoffer dit niet wenst. - Laat het slachtoffer urineren - Raadpleeg een arts bij blijvende pijn of bloedverlies bij het urineren 21

Neusbloeding WAT ZIE IK? - bloeding uit de neus GEVAREN? - bloed in de keel door achteroverbuigen - opgelet voor tekenen van hersenschudding: bewustzijnsverlies, verwardheid, … ►huisarts bellen, zo nodig 112, ABC van de reanimatie! WAT DOE IK? - hoofd lichtjes vooroverhouden (leeshouding) - neus dichtknijpen (10‟ = langdurig!!) met beide wijsvingers net onder de neusbeenderen - niet snuiten gedurende 1 uur - bloedstelpende watten aanbrengen: lang genoeg zodat een stukje uit het neusgat blijft steken. - indien het lang blijft duren: verwijs naar de huisarts (van wacht) Ontwrichting WAT ZIE IK? - abnormale stand - abnormale beweeglijkheid - erge pijn - zwelling GEVAREN? - flauw vallen door de pijn of een inwendige bloeding. WAT DOE IK? - indien speler kan verplaatst worden (klein gewricht, normaal bewustzijn): * Ondersteun het aangetaste gewricht, lidmaat * Haal de speler van het veld (eventueel met draagberrie) * Verwittig de huisarts of 112 - indien speler niet kan/mag verplaatst worden (groot gewricht, bewustzijnsdaling) * Verwittig 112 * Volg de ABC regels voor reanimatie Schaafwonden WAT ZIE IK ? - bovenste huidlagen geschaafd - bloeding, vuil in de wonde - pijn GEVAAR - besmetting (infectie)

22

WAT DOE IK ? - wonde reinigen: * ergste vuil afspoelen onder douche of kraan indien mogelijk * van binnenuit naar de randen met een gaaskompres met water en zeep : dit kan behoorlijk wat pijn doen, maar ‘t is zeer belangrijk dat zo weinig mogelijk vuil in de wonde achterblijft! - wonde ontsmetten: eerst met waterige oplossing, nadien ontsmettende zalf aanbrengen - wonde afdekken met niet-klevend kompres, zwachtel errond Snijwonde WAT ZIE IK? - pijn - bloed - snede - eventueel vuil GEVAREN? - ontsteking - achter blijven van vreemde voorwerpen, bv. glas WAT DOE IK? - ontsmetten - pleister of steriel drukkend verband op de wonde aanbrengen - bij diepe wonde, gevoelsverlies of bewegingsbeperking - dokter of ziekenhuis Spierkramp Een spierkramp is een plotse onwillekeurige spiersamentrekking die gepaard gaat met een voelbare verharding van een spier. Krampen ontstaan omdat de zenuwen die de spieren doen samentrekken, verkeerd reageren en te veel signalen doorsturen om samen te trekken. Het lijkt wel alsof spierkrampen steeds uit het niets opduiken, maar dit is alleen maar omdat de alarmsignalen vanuit de spieren niet worden opgemerkt. Ondanks het feit dat sommige oorzaken van krampen bekend zijn, is het exacte fysiologische mechanisme nog niet achterhaald. Er zijn enkele mogelijke oorzaken: - laag glucose gehalte - vochtverlies (overvloedig zweten) - verstoorde elektrolytenbalans - slechte conditionele voorbereiding - overbelasting (uitputting) - vermoeidheid

23

Krampen zijn dus symptomen, de achterliggende oorzaken kunnen in enkele categorieën worden ingedeeld. - Verkeerde houding of beweging De krampen in de kuiten waarvan je 's nachts wakker wordt, gebeuren omdat de voet in een welbepaalde positie ligt waardoor er geleidelijk toenemende spanning in de kuitspieren uitdraait op krampen. - Verstoorde bloedtoevoer Wanneer je krampen krijgt nadat je een tijdlang bepaalde bewegingen uitvoert, kan dit veroorzaakt worden door een onvoldoende bloedtoevoer naar de werkende spieren waardoor er plaatselijk een zuurstoftekort ontstaat. - Vochttekort Krampen die ontstaan na een langdurige inspanning worden meestal veroorzaakt door vochttekort. Dehydratie leidt tot een verminderd bloedvolume waardoor het zuurstoftransport naar de werkende spieren in het gedrang kan komen. - Mineralentekort Wanneer je start met trainen en je krijgt regelmatig krampen, dan kan dit te wijten zijn aan een verstoorde balans van mineralen (Calcium, Kalium, Natrium). Abnormale hoeveelheden van deze mineralen in het bloed kunnen de relaxatie van de spier beïnvloeden. Verder zou de bloedvoorziening van de spier eveneens worden bemoeilijkt. Bij een spiercontractie komt er Kalium vrij waardoor de spierbloedvaten verwijden. Kaliumtekort heeft eveneens een negatieve invloed op de mogelijkheid van de spieren om glycogeen als brandstof te gebruiken. Een tekort aan mineralen beïnvloedt bovendien de prikkelbaarheid. Hoe ga je krampen te lijf ? - De beste manier om spierkrampen te stoppen is de spier uit te rekken. Plaats de persoon in een comfortabel mogelijke positie en tracht de verkrampte spier zachtjes uit te rekken. Te vaak wordt de spier te hevig uitgerekt, waarschijnlijk omdat de krampen met een hevige pijn gepaard gaan. Men moet voorzichtig te werk gaan om te vermijden dat men de spiervezels beschadigt. Zacht kneden van de spier helpt ontspannen. - Cryotherapie (koude) geeft een vermindering van de zenuwgeleiding, wat eveneens helpt ter ontspanning. Bovendien zal de koudetoepassing bij eventuele beschadiging van de spiervezels de aangewezen eerste hulptoepassing zijn (8 tot 10 minuten koudetherapie per keer is voldoende). - In sommige gevallen zal men wel warmte ter ontspanning mogen toedienen. Wanneer iemand, v.b. tijdens een wedstrijd, die in koude en vochtige omstandigheden gespeeld wordt, geplaagd wordt door krampen, is het geraadzaam om te trachten de spierontspanning te verkrijgen d.m.v. warmtetoepassing om bijkomende afkoeling van het lichaam te vermijden. - Een tweede belangrijke maatregel is voldoende vochtinname om dehydratatie te voorkomen. Te veel vochtinname, v.b. tijdens de rust van een wedstrijd, zou alleen maar tot gevolg hebben dat men met een 'klotsende' maag rondloopt. Het is daarom beter om met tussenpozen meermaals kleine hoeveelheden vocht op te nemen. 24

- De zogenaamde' elektrolytendranken' zijn ook aan te bevelen. Alleen mag de concentratie aan suikers niet te groot zijn omdat anders de vochtopname belemmerd wordt. Het opnemen van kalium (v.b. in bananen) zal uiteraard tijdens acute krampen minder effect hebben omdat ze eerst in de maag verteerd moeten worden om in het bloed te kunnen opgenomen worden. - Preventief kan men zorgen voor een goede conditie, voldoende vochtopname, een uitgebalanceerd dieet en niet spannende kledij die de bloedtoevoer niet hindert. - Uiteraard moet men, wanneer men veelvuldige krampen heeft, best zijn sportarts raadplegen voor een grondig onderzoek. Splinter WAT ZIE IK? - splinter - kleine ingangswonde, zwelling waaronder je een splinter vermoedt/voelt GEVAREN? - besmetting (infectie) WAT DOE IK? - indien het uiteinde van de splinter zichtbaar is: * de splinter met proper pincet of steriele naald verwijderen (steeds in de lengterichting van de splinter trekken) * wonde ontsmetten: waterige oplossing * wonde afdekken met kompres of pleister - indien uiteinde van de splinter niet te zien is: * wonde ontsmetten : waterige oplossing * wonde afdekken met kompres of pleister * doorverwijzen naar de huisarts of huisarts van wacht. Steken in de zij Bij forse en langdurende inspanningen kan een speler steken in de zij voelen. Meestal zit deze pijn links onder de ribbenboog (ter hoogte van maag/milt) of rechts in de leverstreek. Het vermoeden bestaat dat de steken worden veroorzaakt door een prikkeling van het middenrif (dat gebruikt wordt bij de ademhaling) of door kramp in het deel van de dikke darm dat zich in de bovenbuik bevindt. Steken in de zij zijn niet gevaarlijk, alleen onprettig. WAT ZIE IK? - speler stopt met de inspanning en gaat voorovergebogen staan met hand in de zij WAT DOE IK? - Laat de persoon rustiger sporten en goed doorademen. - Laat als dat niet helpt, de persoon even stoppen met sportbeoefening en adviseer hem zich lang te maken (het lichaam uit te rekken) - Laat de persoon eventueel op de rug liggen

25

Tandletsel Bij een botsing of val gebeurt het wel eens dat tanden worden losgeslagen. Ook door een slag van een elleboog worden tanden uitgeslagen of beschadigd. Een tandletsel geneest zelden spontaan, een behandeling door een tandarts is noodzakelijk. Mits snel ingrijpen kan in vele gevallen de tand gered worden. WAT ZIE IK? - Het slachtoffer heeft 1 of meerdere tanden die loszitten of uitgeslagen zijn - Bloed loopt uit de mond van het slachtoffer - Meestal staan de lippen gezwollen WAT DOE IK? - Stelp de bloeding en beperk de zwelling door een kompres (of handdoek, zakdoek) met koud water op de mond of de wonde te houden. - Tanden die nog gedeeltelijk vasthangen moeten zo weinig mogelijk bewogen worden zodat ze niet volledig loskomen. Enkel een tand die zo loshangt dat hij er bijna uitvalt, mag men zachtjes terugduwen. - Een slachtoffer met uitgeslagen tanden moet zo snel mogelijk (binnen de 30 minuten) naar de tandarts gebracht worden. - De tand moet worden bewaard, liefst in het speeksel van het slachtoffer. - Dit gebeurt bij voorkeur in de mond (onder de tong of in de wangplooi) maar het kan ook in een met speeksel bevochtigde zakdoek of folie. Er bestaat immers nog een kans dat de tand weer ingroeit, wanneer hij zeer snel en vakkundig teruggezet kan worden. Leg de tand zeker niet in een doosje want als hij uitdroogt, is hij verloren. - Raadpleeg steeds een tandarts , of de spoed v/h ziekenhuis. Verstuiking WAT ZIE IK? - pijn - bewegingsbeperking - zwelling GEVAREN? - flauwvallen als reactie op de pijn WAT DOE IK? - RICE: ijs, rust,immobilisatie, compressie, hoogstand (zie hoger) - kan de speler stappen? ►meestal geen breuk, je kan paar dagen afwachten (verder RICE) - stappen echt onmogelijk? ► een breuk is mogelijk, verwijs naar de huisarts (indien geen duidelijke vervorming van het lidmaat) of spoedgevallen (indien duidelijke vervorming)

26

Zonnesteek WAT ZIE IK? - rood aangezicht, schouders, rug, benen… - hoofdpijn, duizeligheid - dorst, braakneigingen - snelle hartslag GEVAREN? - uitputting - hersenbeschadiging - bewusteloosheid WAT DOE IK? - uit de zon brengen - halfzittende houding - nooit platleggen - koude kompressen op het voorhoofd - afkoelen - kledij openzetten - after sun

6.5.3 Beschikbaar materiaal. • EHB(S)O-koffers • Draagberrie De EHBO – koffer Algemeen Het is wenselijk dat iedere sportclub over een centrale voorraad van verband - en hulpmiddelen zou beschikken, overzichtelijk ingedeeld in een EHBO-koffer. De EHBO-koffer van FC Gullegem bevindt zich in het waskot bij Martine en in het lokaal achter de bar in de kantine, tevens ook in de kantine van de campus LVD. Daarnaast zijn er draagbare sportverbandtassen die op verschillende plaatsen kunnen worden gebruikt. De inhoud moet permanent worden aangevuld en bijgehouden. Maak een inhoudsopgave waarop aangeduid wordt wat er verbruikt is. Het overzicht van de inhoud dat hier opgesomd wordt, is het minimum dat aanwezig moet zijn. Het specifiek materiaal dat wordt gebruikt door een arts (b.v. stethoscoop, hechtingsmateriaal) wordt er niet in opgenomen. Het materiaal heeft betrekking op het toepassen van de eerste hulp bij een sportongeval of -letsel. Deze lijst kan verder afgestemd worden, in overleg met de clubarts, op de meest voorkomende letsels bij een welbepaalde sporttak.

27

Inhoud VERBANDEN • Kleefpleisters, bij voorkeur in hypoallergische uitvoering • Wondpleisters, individueel verpakt en op rol • Steriele kompressen, individueel verpakt • Tweedehuidpleisters) • Enkele steriele drukverbanden • Voorgesneden hydrofiele watten • Zwachtels: gaaszwachtels, crêpezwachtels (fixatiezwachtels) • Elastische zwachtels (drukzwachtels) • Elastisch netverband of kousverband • Driehoeksverband • Sporttape (elastische en niet-elastische tape), underwrap en elastisch kleefverband GENEESMIDDELEN VOOR UITWENDIG GEBRUIK • Door de huisarts aangeraden of voorgeschreven middelen tegen: • spierpijn, verstuikingen, blauwe plekken (ijspak) • zonnebrand (beschermende zonnemelk en aftersun) • insectensteken/jeuk (Icepack) • Ontsmettingsmiddel (niet-prikkelend, niet -kleurend) • Ontsmettingsalcohol (enkel voor het reinigen en ontsmetten van instrumenten en een gave huid) GENEESMIDDEL VOOR INWENDIG GEBRUIK Door de huisarts voorgeschreven of aangeraden pijnstiller op basis van paracetamol. DIVERSEN • Materiaal voor koudetherapie zoals een herbruikbaar cold pack, cold spray, emmer en spons... • Een stuk neutrale zeep • Zacht handborsteltje • Hechtsluiting voor windels of verbandhaakjes • Veiligheidsspelden • Splinterpincet/Tekenset • Steriele naald • Verbandschaar (stomp-scherp) • Gewone roestvrije schaar • Eerste hulphandschoenen (niet - steriel) • Medische koortsthermometer • Handdoek en washandje • Isolatiedeken of warme deken • Plastieken zak • Vaseline of screenlotion • Talkpoeder • Massagelotion • Druivensuiker

28

Bijkomend kan gezorgd worden voor een brancard en spalken. Een aparte ruimte waar eerste hulp kan toegepast worden is een aanrader. Zorg voor het telefoonnummer van de clubarts of de arts van wacht 056/40.47.48 in de onmiddellijke omgeving en een lijstje met andere nuttige telefoonnummers van de apotheker (www.geowacht.be = apotheek van wacht), het antigifcentrum, de wachtdienst... Brancard/Massagetafel De brancard/massagetafel bevindt zich in kleedkamer 8 op het einde van de gang. Tijdens wedstrijden en trainingen kan men de sleutel in de kantine gaan vragen, zodat men de brancard/massagetafel steeds kan gebruiken.

7. SPORTMEDISCHE KEURING Sporten is gezond! Dit motto indachtig proberen we zoveel mogelijk in beweging te zijn, deel te nemen aan georganiseerde sportactiviteiten. Soms zijn er evenwel omstandigheden of aandoeningen, gekend of niet gekend, die een risico vormen om op een veilige manier aan sport te doen. Als club wensen we dan ook aan preventie te doen en te voorkomen, in de mate van het mogelijke en haalbare, dat we voor verrassingen komen te staan. Daarom vragen wij u uw eigen huisarts een sportmedisch onderzoek te laten uitvoeren. De inhoud van dit onderzoek verschilt naargelang de leeftijd van de voetballer. Het basisonderzoek voor álle leeftijden omvat een vragenlijst en een klinisch onderzoek. Vanaf 14 jaar wordt dit om de vier jaar aangevuld met een rustelektrocardiogram, Vul de vragenlijst in, dit kan u doen op de website www.sportkeuring.be (ouders van jonge voetballers samen met uw kind de vragen beantwoorden a.u.b.) en neem ze mee naar uw arts. Hij zal aanvullen waar nodig en ook de overige formulieren (zie hieronder) invullen. U bezorgt het geheel onder gesloten omslag aan de clubarts. Lijst van keuringsartsen, vind je onder deze link: http://www.sportartsen.be/keuringsartsen Dit onderzoek wordt niet terugbetaald door het ziekenfonds aangezien het om een preventief onderzoek gaat. Wij adviseren een kostprijs van 50 euro voor het basisonderzoek (vragenlijst + klinisch onderzoek), 70 euro voor het onderzoek met rustelektrocardiogram. Een goed uitgevoerd onderzoek neemt immers al gauw 30 tot 45 minuten in beslag! “OP GEZONDHEID STAAT GEEN PRIJS”

29