Sun, Sea, Sand and ……..Sex/Skin Kees van Ginkel, dermatoloog DZ & VV/BK Malta, juni 2007
Programma Toets 2x (entree + exit) 1. Huid en Zonschade (incl huidkanker) 2. Strand, zee en beestjes 3. Zon, medicijnen en planten 4. Zonne-allergie
Huid en Zonschade I zon-beschadigde huid (vergeling, rimpels, vlekken) II pre-maligne huidafwijkingen (AK) III maligniteit (BCC en SCC)
Risicogroepen • • • • • •
Costa-Brava gangers ex-tropen (zee) zeilers boer/hovenier/visser Immunosuppressiva (50 x !!!!) (albino’s in tropen)
zonlicht zichtbaar licht UV-A 315-390 nm UV UV-B 280-315 nm Biologisch effect: UV-B 1000x >> UV-A Intensiteit UV-B 1/1000 ~ UV-A Over-all: UV-B = UV-A
Biologisch Effect UV-licht melanine synthese keratinocyten
bruin corneum
beschadiging DNA huidkanker immuniteit infecties: HSV
Zon-beschadigde Huid (Sun-damaged skin, skin-ageing, actinisch beschadigde huid, tropenhuid)
I elastose (dermis) vergeling vergroving en verdikking verlies van elasticiteit rimpels reuze comedo’s
Zon-beschadigde Huid II
Pigmentatie (epidermis) Onregelmatig pigmentatie, lentigo senilis/solaris
R/ lentigo solaris • Hydrochinon 5%, TAC 0,05%, Tretinoine 0,05% in cr lanette • Cryotherapie • Pigmentlaser • mierikswortel
Preventie 1 • Zon-vermijding – 11.00 -- 16.00 uur – rond Midd Zee niet in juli/aug
• Kleding: petje/klep, lange mouwen, enz Australie: SPF label in kleding
Preventie 2 Sunscreens SPF: extra tijd in zon (MED) UVA of UVB of total sunlight
fysisch (ZnO, TiO2: verf) chemisch (cinnamaat)
Preventie 3 • Anti-Ageing Creams – – – – – –
Anti-oxydans (vit E,C, caroteen) (soms SOD) Humectant (melkzuur, ureum,sorbitol) Fyto-oestrogenen Emolliens (glycerine, propyleenglycol) Sunscreen Retinoiden (Acid A Vit cr®)
Anti-Ageing: zin/onzin • • • • • • •
Veel water drinken Veel broccoli, spruitjes, tomaten en wortels Stoppen met roken Scrubben Zonnebank Sauna Oestrogeen suppletie na menopauze
Leerpunt
Roken draagt sterk bij aan veroudering huid
Self-tanning Products • DHA= dihydroxy-acetone • DHA + eiwit corneum bruin product licht
• Duur: weken • USA self-tanning saloons
Leerpunt
Self-tanning products zijn onschadelijk
Huid en Zonschade I zon-beschadigde huid II pre-maligne huidafwijkingen (AK) III maligniteit
Pre-maligne Huidafwijkingen • Actinische keratose • M. Bowen • M. Dubreuihl
Actinische keratose (solaire keratose) • ruwe plekjes (hyperkeratose, pigmentatie) • gelaat, kalende schedel, handrug en coeur onderlip • UV-: UV-B ~UV-A •
SCC
• kans lifelong ca 10%
Actinic Keratosis as a Carcinoma in situ? “Solar keratosis is a superficial squamous cell carcinoma.” A. B. Ackerman, 2006
Sutton RL. Arch Derm Syph. 1938;37:737. Ackerman AB. Actinic keratosis is a SCC in situ. 2006.
Leerpunt : actinische keratose AK: voelen >> zien (niet alleen je ogen, ook je vingers gebruiken)
Disease Continuum of AK to SCC SCC AK
Photodamage
Actinic Keratosis: A Risk Factor for Squamous Cell Carcinoma (SCC) Actinic keratosis
Invasive squamous cell carcinoma
Disease Continuum of AK to Invasive SCC AK
SCC
Cases per 100,000 patients
AK is increasingly common 500 AK BCC SCC
400 300 200 100 0 1982
1985
1988
1991
1994
Stockfleth E, personal communication. 2005. BCC = Basal cell carcinoma; SCC = Squamous cell carcinoma; AK = Actinic keratosis.
2002
Field Cancerisation niet alleen zichtbare lesies (AK/BCC/SCC) gehele huid is onrustig/pre-maligne
Actinic Keratosis: Risk Factors • Cumulative UV exposure • Skin phenotype (types l and ll) • Immunosuppression • Smoking (4 × risk1)
Cancer 1. De Hertog SA, et al. J Clin Oncol. 2001;19:231-238. 2. Black HS, et al. N Engl J Med. 1994;330:1272. 3. Black HS, et al. Int J Cancer. 1995;17:165.
Skin Phototypes
R/ ……. AK 1. Cryo eenvoudig, snel (+) pijnlijk (-) witte vlekken (-) effectiviteit matig (-)
Lesion-Directed: Cryotherapy • Most common treatment • Double freeze-thaw times, (usually 10-20 sec, not standardized ) • Hypopigmentation (29%) • painful
Thai KE, et al. Int J Dermatol. 2004;43:687-692.
Lesion-Directed: Curettage ± Electrodesiccation • Mechanical scraping of the AK with a curette • Electrosurgery to ensure atypical cell destruction • local anesthetic • Healing 2 to 3 weeks • Sometimes scarring • Useful only in few lesions • Hypopigmentation Feldman SR, et al. J Am Acad Dermatol. 1999;40:43-47.
R/ ……. AK 3. Efudix® cr (5-FU) 2dd a 3wk (hele gebied) effectief, ”grote schoonmaak” (+) crusteus, “toegetakeld” (-) agressief middel (ogen, penis) (-) goedkoop (+)
5-Fluorouracil (Efudix cr) Normal response during treatment with 5-FU; edema, oozing, superficial necrosis
R/ ……. AK 4. PDT =photodynamische therapie ALA (creme) + licht toxisch agens dagbehandeling (-) pijnlijk (-) duur (Metvix®) (-) weinig litteken (+) indrukwekkend (+)
PDT Photosensitiser (ophoping in tumor) + Zichtbaar licht activatie photosensitiser ↓ Zuurstof radicaal ↓ Tumorceldood (necrose+apoptose)
Wat zijn de voordelen van PDT? • Niet-invasief • Selectief • Meerdere tumoren tegelijk • Veilig • Kan worden herhaald • Minimale of geen verlittekening • Zeer goed cosmetisch resultaat
PDT Protocol Verwijderen korsten en schilfering
PDT Protocol Opbrengen van 5-ALA (1 mm dik)
PDT Protocol Lichtdicht afdekken, 4 uur wachten
Na 4 uur: verband verwijderen, schoonmaken met gaas
PDT Protocol
PDT Protocol Belichten met 80 J
PDT Protocol
Direct na belichting koelen met ijs Opnieuw lichtdicht verbinden
PDT • Effectieve behandeling voor actinische keratosen, (superficieel) basaalcelcarcinoom en M. Bowen • Met name grote gebieden die moeilijk op een andere manier te behandelen zijn • Effectief met goed cosmetisch resultaat
M.Bowen = plaveiselcelcarcinoom -in-situ (BM nog niet doorbroken; geen invasie) cf: CIN, VIN, PIN scherp begrensde, erythemato-squameuze lesie R/ zie AK
M. Bowen
M. Dubreuihl (= lentigo maligna) • = melanoma-in-situ • > 60 jr, gelaat • LMM (lentigo maligna melanoma) R/ – excisie – cryo – radiotherapie
Huid en Zonschade I zon-beschadigde huid II pre-maligne huidafwijkingen III maligniteit (BCC en SCC)
Basaalcelcarcinoom (BCC) • Incidentie: – ca 16.000/jr – per HA: 3/jr – per DL: 50/jr
• ca 3%/ jr (1950-1990 : ca 2x /10 jr) • ~~ zon :++
Basaalcelcarcinoom (BCC) • waar: – – – –
Gelaat/hals Romp>armen, benen Nooit op handen Ook: oksel, scrotum, vulva, nates
• geen metastase • wel locale destructie
H-zone • High risk zone : mostly Nodular BCC
Basaalcelcarcinoom (BCC) Type – Nodulair
ulcus rhodens
– Superficieel – Morfea (cicatricieel) – Gepigmenteerde (dd melanoom)
Superficieel BCC (sBCC) • Romp >armen, benen • Erythemato-squameus;+/- glazig – dd mycose, eczeem
• • • •
Blond, rossig, sproeten Multipel Jong , > 20 jr Groeit langzaam, horizontaal
Superficieel BCC
Basaalcelcarcinoom (BCC) Type – Nodulair
ulcus rhodens
– Superficieel – Morfea (cicatricieel) – Gepigmenteerde (dd melanoom)
Sclerosing BCC (morpheaform) Excessive amount of fibrous stroma causing lesion to appear as a whitish, sclerotic patch with ill-defined borders
Photos courtesy of Dr. Mariusz Sapijaszko
Basaalcelcarcinoom (BCC) Type – Nodulair
ulcus rhodens
– Superficieel – Morfea (cicatricieel) – Gepigmenteerde (dd melanoom)
R/ BCC 1. Excisie – – – –
PA (+) kort/krachtig (+) Litteken (--) Operatie (--) • (coumarine, nabloeding, infectie, necrose)
R/ BCC 2. Cryotherapie snel/eenvoudig (+) wittig litteken (-) recidief 5-10% (-) geen PA(-) sanatio per secundam (-)
R/ BCC 3. Excochleatie/coagulatie (3x) snel, eenvoudig litteken redelijk geen PA recidief ca 5%
R/ BCC 4. Radiotherapie geen PA arbeidsintensief (20-25x) redelijk litteken; groot veld recidief ca 5% >60 jr brachy-therapie
R/ BCC • Efudix® cr : 2dd a 4 wk – – – – –
sBCC fraai litteken arbeidsintensief geen PA recidief 5-10%
R/ BCC 6. Aldara (imiquimod) cr sBCC ma tm vrij avond overnacht a 6 wk erosieve, crusteuze laesie zeer fraai litteken
Aldara (imiquimod) •
immuniteit
• Rood,warm,soms erosief • Soms grieperig
R/ BCC multidisciplinair oncologie commissie dermatoloog plastisch chirurg radiotherapeut
Excisie (BCC/SCC) • Ovaaltje (ellips) – – – – – –
Marge 3-5 mm Huidlijnen tenzij Armen, benen Voorhoofd, wangen : verticaal In subcutis (randje vet) Knippen> snijden
Excisie (BCC/SCC) • Plastiek – Burow’s verschuif – AT– eiland
• cave stoeprand, haematoom, seroom, necrose • a-traumatisch
Excisie (BCC/SCC) Per secundam mediale ooghoek nasolabiaal
Mohs micrografische chirurgie • tijdens OK beoordeling weggesneden stukje weefsel op radicaliteit • Arbeidsintensief – Operateur – Patholoog – Ca 4 uur per ingreep !!! (max 2/dg)
• Maximaal weefselsparend
Mohs micrografische chirurgie • Indicatie – Groot, sprieterig – Recidief
• Waar: – – – –
Erasmus MC Maasricht MC Catharina Eindhoven Gooi-Noord
Plaveiselcarcinoom (SCC = spinocellulair carcinoom) • Incidentie ca 4000/jr – HA < 1/jr – DL ~10/jr
• Nodus, +/-squameus, crusteus, haemorrhagisch, ulcus • Handrug, kalende schedel, gelaat plus onderlip, oren
Plaveiselcarcinoom (SCC = spinocellulair carcinoom) • ~~ zon +++ (cumulatieve) • ~~ chronisch ulcus • Metastasering – lymfogeen – kans max 25%
longen
• DD – KA (kerato-acanthoom) – cutane meta (prostaat, bronchus, mamma)
Plaveiselcarcinoom (SCC = spinocellulair carcinoom)
R/ excisie
Kerato-acanthoom • Snelgroeiende huidtumor (weken) • Regelmatige nodus met centrale krater met hoorn • Benigne?? Spontane regressie (maanden) • dd SCC ; biopsie zinloos • R/ excisie >> excochleatie
Albino’s • • • •
Defect pigment synthese Autosomaal recessief/consanguiniteit Negroide zonschade, AK, BCC/SCC: – Jonger (> 10 jr), veel heftiger
• Oogafwijkingen – Fotofobie, nystagmus, centrale visus
