Biomassa-afval en het beleid daarover (wat brengt de toekomst?) Francies Van Gijzeghem 21 april 2010
INHOUD
Soorten biomassa en biomassa-afval Beleid – wat is dat nu weer precies? Biomassa – mogelijkheid en knelpunten Huidig beleid – REAP juni 2010 – REPAP Conclusies
FEBEM 21.04.2010
2
Wat is biomassa (-afval)? 1 Besluit Vlaamse regering 5 maart 2004 inzake de bevordering van elektriciteitsopwekking uit HEB Hfdstk 1 Definities art. 1 § 1. De begrippen en definities, vermeld in de onderstaande decreten en besluiten, zijn van toepassing op dit besluit: 1° het decreet van 2 juli 1981 betreffende de voorkoming en het beheer van afvalstoffen; 2° het decreet van 23 januari 1991 inzake de bescherming van het leefmilieu tegen de verontreiniging door meststoffen; 3° het decreet van 17 juli 2000 houdende de organisatie van de elektriciteitsmarkt; 4° het besluit van de Vlaamse regering van 17 december 1997 tot vaststelling van het Vlaams reglement inzake afvalvoorkoming en beheer (Vlarea). FEBEM 21.04.2010
3
Wat is biomassa (-afval)? 2 § 2. Voor de toepassing van dit besluit wordt verstaan onder: 3° biomassa: de biologisch afbreekbare fractie van producten, afvalstoffen en residuen van de landbouw (met inbegrip van plantaardige en dierlijke stoffen), de bosbouw en aanverwante bedrijfstakken, alsmede de biologisch afbreekbare fractie van industrieel en huishoudelijk afval; 5° organisch-biologische stoffen/afvalstoffen: organische stoffen/afvalstoffen van biologische oorsprong, meer bepaald stoffen die via natuurlijke biologische processen in een korte tijdspanne kunnen worden omgezet in elementaire chemische bouwstenen; 15° korte-omloop-hout : hout van snelgroeiende houtachtige gewassen waarbij de bovengrondse biomassa periodiek tot maximaal 8 jaar na de aanplanting of na de vorige oogst, in zijn totaliteit wordt geoogst. FEBEM 21.04.2010
4
Wat is biomassa (-afval)? 3 3.5 Wat is afvalhout? De OVAM oordeelt of een stof al dan niet als afvalstof gecatalogeerd wordt. Elektriciteitsproductie uit afvalhout geeft enkel recht op aanvaardbare groenestroomcertificaten als de verbranding ervan toegelaten wordt volgens een sectoraal uitvoeringsplan. Het begrip houtstromen kan ook afvalstoffen omvatten. De OVAM deelde hierover aan de VREG mee dat zij volgende houtstromen in elk geval niet als afval beschouwt: houtpellets, voor zover ze voldoen aan de DIN-norm, Önorm of de Belgische productnorm (in ontwikkeling); energieteelten (hout geteeld met als doel energie-opwekking); resthout dat vrijkomt bij bosexploitatie en onderhoud van bossen. Potentiële investeerders nemen best rechtstreeks contact op met OVAM om uitsluitsel te krijgen over het feit of de gebruikte houtstroom al of niet afval is: Openbare Vlaamse AfvalstoffenMaatschappij, Stationsstraat 110, 2800 Mechelen, tel. 015/28.42.84. FEBEM 21.04.2010
5
GSC in aanmerking voor quota Biomassa waarvoor de toegekende groenestroomcertificaten recht geven op aanvaardbare groenestroomcertificaten, wordt beperkt tot volgende organisch biologische stoffen: a) producten, bestaande uit plantaardige materialen of delen daarvan van landbouw of bosbouw, met uitzondering van houtstromen die niet behoren tot a)bis, a)ter, c) of d) en die gebruikt worden in een installatie waarvoor de stedenbouwkundige en de milieuvergunningsaanvraag werden ingediend na 1 juni 2007; a)bis korte omloophout; a)ter houtstromen die niet gebruikt worden als industriële grondstof; b) dierlijke mest; c) organisch-biologische afvalstoffen die selectief ingezameld werden en niet in aanmerking komen voor materiaalrecyclage of worden verwerkt conform de bepalingen van het van toepassing zijnde sectorale uitvoeringsplan; d) organisch-biologische afvalstoffen die gesorteerd worden uit restafval en niet in aanmerking komen voor materiaalrecyclage of worden verwerkt conform de bepalingen van het van toepassing zijnde sectorale uitvoeringsplan; e) het organisch-biologisch deel van restafval, op voorwaarde dat de betrokken verwerkingsinstallatie door energierecuperatie een primaire energiebesparing realiseert van minstens 35% van de energie-inhoud van de afvalstoffen verwerkt in de installatie.” FEBEM 21.04.2010
6
Welke houtstromen komen in aanmerking bij VREG MEDE 2008-2
FEBEM 21.04.2010
7
Industriele grondstof impliciete definitie Na overleg met Cobelpa, Fedustria en een consultatieronde over de ontwerpversie van deze mededeling heeft de VREG ervoor geopteerd om de categorie „houtstromen die niet gebruikt worden als industriële grondstof”, zoals bedoeld in artikel 15, §1, 7°, a)ter van het Groenestroombesluit, te definiëren als bestaande uit onderstaande houtstromen: o Schors o Stof (schuurstof, filterstof, zeefstof, freesstof van MDF) met een deeltjesgrootte o kleiner dan 0,2 mm o Fijn snoeihout met een diameter kleiner dan 4 cm o Twijgen van boomkruinen met een diameter kleiner dan 4 cm o Stronken tot maximaal 30 cm boven het maaiveld o Andere houtstromen waarvan Cobelpa en Fedustria verklaren dat zij deze niet als industriële grondstof gebruiken
FEBEM 21.04.2010
8
REACH
Folder ECHA extract
FEBEM 21.04.2010
9
REACH Vrijstellingen van registratieplicht art.2 lid7 b) EG987/2008 bijlage V 7. De volgende in de natuur voorkomende stoffen, indien zij niet chemisch worden gewijzigd: Mineralen, ertsen, ertsconcentraten, ruw en bewerkt aardgas, ruwe olie, steenkool. 8. Niet in punt 7 genoemde in de natuur voorkomende stoffen, indien zij niet chemisch worden gewijzigd, tenzij zij aan de criteria voor de indeling als gevaarlijk overeenkomstig Richtlijn 67/548/EEG voldoen of tenzij zij persistent, bioaccumulerend en toxisch of zeer persistent en zeer bioaccumulerend zijn volgens de criteria van bijlage XIII of tenzij zij minstens twee jaar eerder geïdentificeerd zijn overeenkomstig artikel 59, lid 1, als stoffen die aanleiding geven tot een gelijk niveau van bezorgdheid als bedoeld in artikel 57, onder f). 9. De volgende uit natuurlijke bronnen gewonnen stoffen, indien zij niet chemisch worden gewijzigd, tenzij zij aan de criteria voor de indeling als gevaarlijk overeenkomstig Richtlijn 67/548/EEG voldoen, met uitzondering van degene die uitsluitend als ontvlambaar [R10], als irriterend voor de huid [R38] of irriterend voor de ogen [R36] worden ingedeeld voldoen of tenzij zij persistent, bioaccumulerend en toxisch of zeer persistent en zeer bioaccumulerend zijn volgens de criteria van bijlage XIII of tenzij zij minstens twee jaar eerder geïdentificeerd zijn overeenkomstig artikel 59, lid 1, als stoffen die aanleiding geven tot een gelijk niveau van bezorgdheid als bedoeld in artikel 57, onder f): Plantaardige vetten, plantaardige oliën, plantaardige wassen; dierlijke vetten, dierlijke oliën, dierlijke wassen; vetzuren van C6 tot C24 en hun kalium-, natrium-, calcium- en magnesiumzouten; glycerol. FEBEM 21.04.2010
10
REACH Vrijstellingen van registratieplicht art.2 lid7 b) 10. De volgende stoffen, indien zij niet chemisch worden gewijzigd: Vloeibaar petroleumgas, aardgascondensaat, procesgassen en componenten daarvan, cokes, cementklinker, magnesia 11. De volgende stoffen, tenzij zij aan de criteria voor de indeling als gevaarlijk overeenkomstig Richtlijn 67/548/EEG voldoen en mits zij geen bestanddelen bevatten die aan de criteria voor de indeling als gevaarlijk overeenkomstig Richtlijn 67/548/EEG voldoen en die aanwezig zijn in hogere concentraties dan de laagste van de toepasselijke concentratiegrenswaarden zoals vermeld in Richtlijn 1999/45/EG of concentratiegrenswaarde zoals vermeld in bijlage I bij Richtlijn 67/548/EEG, tenzij met afdoende wetenschappelijke experimentele gegevens is aangetoond dat deze bestanddelen gedurende de hele levenscyclus van de stof niet beschikbaar zijn en van deze gegevens is vastgesteld dat ze adequaat en betrouwbaar zijn: Glas, keramiekfritten. 12. Compost en biogas. 13. Waterstof en zuurstof.”
FEBEM 21.04.2010
11
BELEID ? Het reglementair kader van vandaag is ENORM !
Uitvoeringsplan houtafval – OVAM Milieuverantwoord ketenbeheer – Fedustria Verpakkingshout – VALiPAC Compostering – VLACO VLAREM, VLAREA, CODEX, ISO, HACCP.. REACH, RED, duurzame ontwikkeling, FSC Waste Directive – EU
Vaststellingen -afval is onderwijl een gekende materie -Vlaanderen aan de wereldtop -transitie van afval naar grondstof/energie FEBEM 21.04.2010
12
Beleid – actuele trends
FEBEM 21.04.2010
13
Factoren in het beleid Aspecten: Kwaliteit – verontreinigd of zuiver Energie-inhoud – droog of nat.. Wortels.. Geschiktheid als grondstof – in functie van de toepassing vb meubels, houtstof/composiet Marktwerking – vraag en aanbod Stu(o)rende wetgeving – groene stroom – groene warmte - milieuheffing Restproducten: Assen van verbranding = secundaire grondstof met gebruikscertificaat (vb als meststof) Emissies ; fijn stof, dioxines, LCP, NEC FEBEM 21.04.2010
14
Bio – Refineries - materiaal
FEBEM 21.04.2010
15
BIOMASSA ENERGIE
ZON = E max
De Energie die de aarde bereikt is goed voor 2.850 keer de energie die we vandaag verbruiken in de wereld. Dagelijks bereikt ons 8 jaar wereldenergieverbruik. Technisch mogelijk vandaag (5,9x): • Zonne-energie : 3,8 maal • Geothermisch : 1 maal • Wind : 0,5 maal • Biomassa : 0,4 maal • Hydro : 0,15 maal • Oceaan : 0,05 maal (DLR-studie energy[r]evolution 07/2008) FEBEM 21.04.2010
16
World Biomass Potential
FEBEM 21.04.2010
17
BIOMASSA – belang België Vlaanderen Vandaag: 55% groene stroom = biomassa 2020 13%-15,88%? Biomassa 60% globaal
FEBEM 21.04.2010
18
Tegen biomassa – voor fossiel ? Hout tegen 2020 : 5 mio ton!? Import fossiele brandstoffen 2007 in B o Olie 36,6 mio ton o Steenkool 7,4 mio ton o Aardgas 13,7 mio ton
Staal 2007:
FEBEM 21.04.2010
19
BIOMASSA-cyclus (1) “more than meets the eye” IEA task 31 – biomass production for Energy from sustainable forestry
FEBEM 21.04.2010
20
Een boom is meer dan meubelplanken Echte bomen versus emotionele-bomen Spruce 30jr: blad; 12m% - levende takken; 17m% - dode takken; 2,5m% - stam; 68,5m% IEAtask31
FEBEM 21.04.2010
21
Duurzaamheidscriteria RED De Europese Commissie heeft een rapport goedgekeurd aangaande de duurzaamheidscriteria van vaste biomassa en biogas in elektriciteit, verwarming en koeling. Ze ziet er voorlopig vanaf om de duurzaamheidscriteria uit de Hernieuwbare Energierichtlijn (2009/28) ook onverkort toe te passen op vaste biomassa die wordt aangewend voor koeling of warmte- en elektriciteitsopwekking. Bij de afwezigheid van geharmoniseerde Europese duurzaamheidseisen hebben lidstaten de vrijheid nationale eisen te stellen aan vaste en gasvormige biomassa. Om te afwijkende nationale systemen te voorkomen heeft de Europese Commissie in haar rapport aan Raad en Europees Parlement aanbevelingen opgenomen voor het ontwikkelen van de criteria. Lidstaten worden er in het Commissiedocument op gewezen in elk geval geen criteria op te nemen die oneerlijke concurrentie vormen of handelsbarrières opwerpen. http://ec.europa.eu/energy/renewables/bioenergy/sustainability_criteria_en.htm FEBEM 21.04.2010
22
Conclusie en visie ODE BE-p De beste kWh/kg is deze die we niet verbruiken, REG/RMG! Zoveel als mogelijk energie- en materiaalproductie op basis van HEB ( Energiepotentieel België 15% ODE/EDORA) Maximaal energie- en materiaalproductie op basis van biomassa uit Vlaanderen, zoniet import van duurzame biomassa Aandachtspunten: o Evenwichtige en geïntegreerde projecten hebben een toegevoegde waarde – decentraal E+W – lokale integratie van processen… o Kwaliteit en efficiëntie van de oplossingen is primordiaal o “level-playing” field met fossiel in de transitiefaze o Onderbouwde keuze tussen materiaal-energie toepassing ifv markt o Communicatie en overleg met alle stakeholders! FEBEM 21.04.2010
23
Conclusie en visie ODE BE-p
Maar bovenal: o De bevolking is op een keerpunt in de beleving van het milieu – de leefwereld neemt toe aan belang! o Fossiele energie is eindig en moet vervangen worden door hernieuwbare energie, èn-èn en niet of-of ! o Deze wijziging zal ook een technologische sprong met zich meebrengen o Het gebeurt niet op één nacht – horizon 2050 o Globalisering van de wereld – open grenzen – level playing field o Binnen dit kader is hout de beste en meest beschikbare grondstof! FEBEM 21.04.2010
24
Evolution The best way to predict your future is to create it (Peter Drucker)
FEBEM 21.04.2010
25
Bronnen
www.ovam.be UHA http://echa.europa.eu/ http://www.whrc.org www.ieabcc.nl http://www.vt.tuwien.ac.at/biobib/ www.vreg.be www.emis.vito.be www.eea.europa.eu http://ec.europe.eu www.ieabioenergytask31.org FEBEM 21.04.2010
26
VRAGEN?
[email protected] 0473 / 813 183
FEBEM 21.04.2010
27
