Biomarkers for pancreatic carcinogenesis

Biomarkers for pancreatic carcinogenesis

Steven R. Hustinx

Biomarkers for pancreatic carcinogenesis Biomarkers voor pancreas carcinogenese (met een samenvatting in het Nederlands)

Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit Utrecht op gezag van de rector magnificus, prof. dr. W.H. Gispen, in gevolge het besluit van het college van promoties in het openbaar te verdedigen op maandag 25 juni 2007 des middags om 12.45 uur ISBN:

978 90 3934562 7

Printed by:

PrintPartners Ipskamp, Enschede

Cover:

“Catching the horse before it has fled the barn”

Cover & Lay-out: Esther Beekman (www.estherontwerpt.nl) door Steven Reinout Hustinx Copyright © 2007 by Steven R. Hustinx

geboren op 22 juni 1978 te Leiderdorp

A Poem About the Pancreas1

Promotoren:

Prof. dr. G.J.A. Offerhaus

Prof. dr. F.J.W. ten Kate

Co-promotor:

Dr. A. Maitra

Even if you open up a practice on Harley Street no patient will come in with complaints about his pancreas: “I think it’s my pancreas, Doc!” – unless he’s a fellow professional also educated out of his natural mind; few patients will be alarmed by the word – how unlike “the heart” a word that means “the biscuit” to the best of us. Years from now when you trundle in thin and yellow, depressed, for abdominal films, you too will have forgotten your pancreas; and the news “It’s cancer of the pancreas” will hit like an old family secret you knew all along; “I’m sorry, but it’s cancer of the sweetbread!” “Not the sweetbread!” – “Yes, and, with proper medical management early surgery and a very rigid diet, you can look forward to at least another three months”; when the pancreas goes it goes.

Dit proefschrift werd (mede) mogelijk gemaakt door financiële steun van Van Den Boomen Beheer b.v., de afdeling pathologie (UMCU), Universiteit Utrecht en GlaxoSmithKline.

Those among us who are diabetic whom the pancreas torments by degrees cannot describe that Familiar; even a poet is at a loss for a metaphor; nothing short of a surgical exploration will unearth the thick spongy worm buried deep in the viscera silent behind its curtain of peritoneum; – with a head, a body, and a tail, using the man’s face. 1.

Charach R. Poetry. N Eng J Med. 1979;301:508.

Contents

“Catching the horse before it has fled the barn”

Chapter 1

General introduction: Pancreatic Carcinogenesis

Page 8

Chapter 2

Outline of the thesis

Page 30

Chapter 3

Differentially Expressed Genes in Pancreatic Ductal

Page 36

Adenocarcinomas Identified Through Serial Analysis

of Gene Expression

Chapter 4

Identification of Novel Highly Expressed Genes in

Pancreatic Ductal Adenocarcinomas through a

Bioinformatics Analysis of Expressed Sequence Tags

Chapter 5

Expression and Prognostic Significance of 14-3-3s

and ERM Family Protein Expression in Periampullary

Neoplasms

Chapter 6

Homozygous deletion of the MTAP gene in invasive

cancer: a potential new target for therapy

Page 58

Page 82

Page 98

Chapter 7

Concordant loss of MTAP and p16/CDKN2A expression

in pancreatic intraepithelial neoplasia: evidence of

Page 110

homozygous deletion in a non-invasive precursor lesion

Chapter 8

General summary and concluding remarks

Page 120

Samenvatting

Page 128

Curriculum Vitae

Page 134

List of publications

Page 136

Acknowledgements/Dankwoord

Page 140

1 Submitted


Steven R. Hustinx Jan Bart Koorstra Anirban Maitra G. Johan A. Offerhaus

Chapter 1


oncogenes, and genome-maintenance genes that are important in pancreatic cancer

ABSTRACT

progression. This review focuses mainly on the current knowledge about the molecular Pancreatic cancer is an almost universally lethal disease. Research over the last two

insights elucidating pancreatic ductal adenocarcinogenesis.

decades has shown that pancreatic cancer is fundamentally a genetic disease, caused by inherited germline and acquired somatic mutations in cancer-associated genes. It

Tumor-suppressor genes

has uncovered multiple alterations in genes that are important in pancreatic cancer

Tumor-suppressor genes are genes that promote tumor growth when inactivated.

progression, like tumor-suppressor genes, oncogenes, and genome-maintenance

Tumor-suppressor genes are recessive, i.e. the two copies need to be mutated for

genes. Furthermore, identifying precursor lesions within pancreatic ducts has led to

loss of function, and they can be inactivated by a variety of mechanisms. First, by

the formulation of a progression model of pancreatic cancer and subsequent

an intragenic mutation in one allele (copy of a gene) coupled with loss of the second

identification of early- and late-changes leading to invasive cancer. In addition, an

allele; second, through a deletion of both alleles (homozygous deletion); and third, by

increased understanding of the molecular basis of the disease has provided the

hypermethylation of the promoter of the gene silencing gene expression. In sporadic

identification of new drug targets enabling rational drug design. It is hoped for the

cancers these alterations are all somatic mutations acquired during life, while patients

future that the understanding of genetic alterations in combination with the

with inherited forms of cancer inherit one mutant allele in the germline while the

development of high-throughput sensitive techniques will lead to the rapid discovery of

second allele is somatically mutated later in life.

novel effective biomarkers. This review focuses mainly on the current knowledge about the molecular insights of the pathogenesis of pancreatic ductal adenocarcinoma.

The p16INK4A/CDKN2A gene located on the short arm of chromosome 9 (9p), is one of the most frequently inactivated tumor-suppressor genes in pancreatic cancer 6.

Epidemiology

Remarkably, virtually all pancreatic carcinomas have loss of p16INK4A/CDKN2A function,

Pancreatic cancer is a disease with a dismal outlook. In the United States approximately

in 40% of pancreatic cancer through homozygous deletion, in 40% by an intragenic

33,000 patients are diagnosed with pancreatic cancer annually, and nearly an equal

mutation coupled with loss of the second allele, and in 15% by hypermethylation of the

number will die from the disease, representing the fourth most common cause

p16INK4A/CDKN2A gene promoter 6,7. The protein p16 belongs to the cyclin-dependent

of cancer related mortality. Men and woman have an approximately equal risk 1 .

kinase (CDK) inhibitor family and functions to prevent the phosphorylation of Rb-1 by

Worldwide pancreatic cancer causes an estimated 213,000 deaths each year 2 . For all

cyclin-dependent kinases, and cyclin D-Cdk4 and Cyclin D-Cdk6 complexes, which

stages combined, the 1-year survival rate is around 20%, and the overall 5-year survival

act as cell-cycle regulators8,9. Loss of p16INK4A/CDKN2A results in inappropriate

rate is less than 5%, despite even the most aggressive therapies currently available .

phosphorylation of Rb-1, thereby facilitating progression of the cell cycle through

Complete surgical resection remains the only curative treatment. Studies from high-

the G1/S transition 10. Thus, the p16/Rb pathway is inactivated in virtually all pancreatic

volume centers with optimal staging report up to a 15%-20% 5-year survival rate

cancers, leading to an inappropriate progression through the G1 phase of the cell

in patients undergoing surgical resection . The mortality rate is so high because

cycle.

pancreatic cancer usually only produces symptoms when it has already metastasized,

Of note, in a small group of patients, inherited mutations of the p16INK4A/CDKN2A

and because there are no sensitive and specific tools to detect the disease at an

gene cause the Familial Atypical Multiple Mole Melanoma (FAMM) syndrome, which

earlier stage. Although multiple histological subtypes of pancreatic cancer have been

is associated with an increased risk of developing melanoma and an increased risk of

described, the most common and deadliest form is pancreatic ductal adenocarcinoma .

developing pancreatic cancer 11,12. Particularly, the p16 Leiden deletion, a 19 bp deletion,

Novel approaches to the management of patients with this aggressive disease are

is associated with an increased pancreatic cancer risk 13.

urgently needed.

In addition, the homozygous deletions, which inactivate p16, can encompass

1

3,4

5

adjacent genes, including the MTAP, IFNA1 and IFNB1 genes 14,15 . The MTAP gene is Research over the last two decades has shown that pancreatic cancer is fundamentally

located approximately 100 kilo bases telomeric to the p16INK4A/CDKN2A gene on

a genetic disease, caused by inherited germline and acquired somatic mutations in

chromosome 9p21, and is frequently contained in the p16INK4A/CDKN2A homozygous

cancer-associated genes. It contains specific alterations in tumor-suppressor genes,

deletions. As a result, MTAP function is completely lost in approximately 30% of

10

11

Chapter 1


pancreatic adenocarcinomas. This is a potentially promising finding, because it

in decreased growth inhibition via loss of proapoptotic signaling or inappropriate G1/S

may have therapeutic implications 16. The product of the MTAP gene, the enzyme

transition34,36.

methylthioadenosine phosphorylase plays an important role in the synthesis of adenosine 17. Chemotherapeutic agents, such as L-alanosine, a purine biosynthesis

Many other tumor-suppressor genes that are targeted at low frequency in pancreatic

inhibitor, have been developed, to specifically target the selective loss of MTAP

cancer (<10%) deserve mentioning. Mutations in the LKB1/STK11 gene are the cause of the

function in cancers, implicating that it might be effective against one third of the

autosomal-dominant inherited Peutz-Jeghers syndrome. Patients with Peutz-Jeghers

adenocarcinomas of the pancreas

syndrome have an increased risk of pancreatic cancer and it is conceivable that LKB1

.

16,17

acts as tumor-suppressor gene in pancreatic cancer as well37,38. Intragenic mutations Mutation of the p53 gene on chromosome 17p is the most common somatic alteration

and homozygous deletions of the MKK4 gene occur in a small percentage of pancreatic

in human cancer. The p53 protein plays a central role in modulating cellular responses

cancers39. The MKK4 gene encodes for a component of a stress-activated protein kinase

to cytotoxic stress by contributing to both cell-cycle arrest and programmed cell

cascade and has a function in apoptosis and growth control. The EP300 gene encodes

death. Loss of p53 function during carcinogenesis can lead to inappropriate cell

for p300, a histone acetyltransferase that regulates transcription through chromatin

growth, increased cell survival, and genetic instability . In pancreatic cancer, the p53

remodeling. In pancreatic cancer cell lines a truncating mutation is reported 40. Other

tumor-suppressor gene is inactivated in 50-75% of the cases and occurs predominantly

less frequently affected genes include TGFβR1 (ALK5), TGFβR2, ACVR1β (ALK4) and

through single allelic loss coupled with an intragenic mutation of the second allele .

ACVR241,42.

18

19

The loss of p53 means that two critical controls of cell number (cell division and cell death) are disregulated in the majority of pancreatic cancers.

Oncogenes

Of interest, 14-3-3σ, a p53 regulated gene plays a role in signal transduction, apoptosis,

Oncogenes are genes that contribute to oncogenesis when mutationally activated. In

stress response and cytoskeletal organization . 14-3-3σ is transcribed in response to

contrast to tumor suppressor genes they act in a dominant fashion, i.e. mutation of

DNA damage and in a number of cancers it is an important mediator of p53 induced

one copy of the gene suffices for activation. Oncogenes can be activated through a

G2 arrest . Evidence suggests that 14-3-3σ is a classic tumor-suppressor gene with

variety of mechanisms including point mutations within the gene and amplification of

loss of mRNA- and protein-expression in a variety of non-pancreatic malignancies 22-

the gene itself. A growing number of oncogenes have been identified that are targeted

20

21

25

. Paradoxically, the 14-3-3σ protein is overexpressed in approximately 95% of the

in pancreatic cancer.

invasive pancreatic adenocarcinomas and this occurs in the late stages of pancreatic carcinogenesis26-28.

The most common activating point mutation involves the KRAS2 oncogene, on chromosome 12p, in over 90% of pancreatic ductal adenocarcinomas 43,44. This is

DPC4 (Smad4) is a tumor-suppressor gene on chromosome 18q and is one of the

the highest fraction of K-ras alteration found in any human tumor type. Frequent

most commonly inactivated genes in pancreatic ductal adenocarcinoma, detected

mutation sites involve codons 12, 13 and 61, but in pancreatic ductal cancers mutations

in approximately 55% of the cases. Inactivation occurs either through homozygous

virtually always occur in codon 12. The KRAS gene mediates signals from growth factor

deletion, in approximately 30%, or loss of one allele coupled with an intragenic mutation

receptors and other signal inputs. The mutations convert the normal K-ras protein to

in the second allele in approximately 25%

. Inactivation of the DPC4 gene is relatively

an oncogene, causing the protein to become overactive in transmitting the growth

specific to pancreatic cancer, although it occurs with low incidence in other cancers,

factor signals. Mutation of codon 12 in KRAS results in a gain of function, because

such as colon, breast, and ovarian or biliary tract carcinomas

the RAS protein remains trapped in the activated state, which leads to proliferation,

29-31

32,33

. The transcription

factor SMAD4 is an important regulator of the transforming growth factor β (TGF-β)

suppressed apoptosis and cell survival.

signaling pathway . Upon receptor activation SMAD proteins become phosphorylated

The RAS family proteins encode small GTP-binding cytoplasmic proteins35 . The

and heterodimerize with Smad4 to transmit upstream signals to the nucleus and

constitutively active RAS intrinsically binds to GTP and gives uncontrolled stimulatory

transactivate transcription of specific target genes . Loss of SMAD4/DPC4 interferes

signals to downstream cascades involving mitogen-activated protein kinases

with the intracellular signaling cascades downstream from TGF-β and activin, resulting

(MAPK’s).

34

35

12

13

Chapter 1


Mutant KRAS has been extensively investigated as a marker of pancreatic cancer

Genome-maintenance genes

because mutations are basically entirely limited to one codon, can be readily detected

Genome-maintenance genes are those that function to identify and repair damage to

using molecular assays and are present in approximately 90% of pancreatic ductal

DNA. When a genome-maintenance gene is inactivated, DNA damage is not repaired

adenocarcinomas. Unfortunately, KRAS mutations are not specific for invasive

efficiently and DNA mutations accumulate. If these mutations occur in cancer-

pancreatic cancer and they occur in patients with chronic pancreatitis, in individuals

associated genes they can contribute to tumorigenesis58.

who smoke, and in situ neoplasias from patients without pancreatic cancer 6,45 . Although gross chromosomal abnormalities are frequent in pancreatic ductal The BRAF gene on chromosome 7q, is also a member of the RAS-RAF-MEK-ERK-MAP

adenocarcinomas, genetic instability also occurs through DNA mismatch repair

kinase pathway, and is mutated in one-third of the pancreatic cancers with wild-type

defects59. The DNA mismatch repair genes hMLH1 and hMSH2 are examples of

(normal) KRAS46. BRAF, a serine/threonine kinase located immediately downstream in

genome maintenance genes targeted in pancreatic cancer 60. When one of these

RAS signaling, is a frequent mutational target in several cell lines and non-pancreatic

genes is inactivated, DNA changes occur leading to ‘microsattelite instability’ (MSI).

primary cancers including 66% of melanomas and 10% of colorectal carcinomas

.

MSI is associated with poor differentiation, lack of KRAS2 and p53 mutations, and is

Interestingly, KRAS and BRAF mutations are mutually exclusive and tumors with mutant

associated with the human nonpolyposis colorectal cancer syndrome (HNPCC)60-62.

forms of one of these 2 genes invariably retain wild-type copies of the other. The

Approximately 4% of pancreatic cancers have MSI and these cancers have a specific

requirement of oncogene KRAS- or BRAF- pathway related signal activation appears to

microscopic appearance called ‘medullary type’, which includes a syncytial growth

be critically important during most instances of pancreatic ductal carcinogenesis.

pattern, pushing borders and lymphocytic infiltrate60.

The Notch signaling pathway is important in directing cell fate and cell proliferation

The causative genes of Fanconi anemia, FANCC and FANCG, also play a role in pancreatic

during embryonic development. Later in life, the Notch signaling pathway plays a

tumorigenesis63. Fanconi anemia is a hereditary cancer susceptibility disorder, with the

critical role in maintaining the balance among cell proliferation, differentiation, and

occurrence of hematologic abnormalities or acute myelogenous leukemia at an early

apoptosis . In mammals, this signaling pathway involves interaction of the membrane-

stage, usually leading to death before the age of 20. Patients who survive into adulthood

bound Notch receptors (Notch 1-4) and Notch ligands (Delta-like, Jagged and Serate) on

often develop solid tumors63. The BRCA2 gene represents Fanconi complementation

adjacent cells

group D1 and is thought to aid DNA strand and interstrand crosslinking repair. BRCA2

47,48

49

49,50

.

The function of Notch signaling in tumorigenesis can be either oncogenic or antiproliferative, and the function is context dependent. In a limited number of tumor types, including human hepatocellular carcinoma and small cell lung cancer, Notch signaling is antiproliferative rather than oncogenic. However, most of the studies show an opposite effect of Notch in many human cancers including pancreatic cancer51. In the

Tabel 1. Frequency of selected tumor-suppressor genes, oncogenes and genome-maintenance genes.

Gene mutations

Incidence in pancreatic adenocarcinoma %

aberrant expression of its ligands, expression of mutant Notch1 oncoprotein, and

p16

80-95%

abnormal expression of transcription targets of Notch signaling can be observed in

p53

50-75%

early stages of pancreatic tumorigenesis as well as in invasive pancreatic cancer .

DPC4

45-55%

K-RAS

75-90%

The AKT2 gene on chromosome 19q is amplified in 10-15% of pancreatic cancers, the

BRAF

5-10% (estimated)

AIB1 gene on chromosome 20q is amplified in approximately 60%, and the MYB gene

hMLH1, hMSH2

4%

BRCA2

7-10%

normal adult pancreas, Notch and its ligands are expressed at low levels. Interestingly,

52

Several other oncogenes that are targeted in pancreatic cancer deserve mentioning.

on chromosome 6q is amplified in 10% of pancreatic cancers53-57. Cyclin E, a cell cycle regulator, appears to be overexpressed in 6% of pancreatic adenocarcinomas 46.

14

15

Samenvatting

toonden positieve expressie van het 14-3-3σ eiwit, 45 (15%) lieten zwakke immunokleuring

markers voor pancreas carcinogenese beschreven, gevonden door het analyseren

zien, en 9 (3%) waren negatief. 201 (68%) toonden positieve immunokleuring van de ERM

van

eiwitten, 75 (25%) lieten zwakke expressie zien en 20 (7%) geen expressie. Een overeenkomstig

eiwitveranderingen in pancreascarcinoom. De toegenome kennis van moleculaire

gedeelte van de papilcarcinomen toonde 14-3-3σ en ERM eiwit expressie. Eiwit

veranderingen in pancreascarcinoom en in de verschillende PanIN stadia kan misschien

expressie was significant meer positief in slecht gedifferentieerde pancreascarcinomen.

de basis bieden voor het ontwikkelen van meer sensitieve detectiemethoden en de

Onder de subgroep van patiënten die adjuvante chemoradiotherapie had ontvangen, bleek

identificatie van nieuwe aangrijppunten voor geneesmiddelen. Desalniettemin, even

de expressie van deze eiwitten in pancreascarcinoom niet geassocieerd met een verschil

belangrijk als de ontdekking van nieuwe markers is hun validatie. De bruikbaarheid van

in patiëntoverleving.

deze markers moet worden onderzocht in normaal pancreasweefsel, voorloperstadia,

kankerspecifieke

genveranderingen,

verschillende

mRNA

genexpressies

en

verschillende tumorstadia van pancreascarcinoom en in goedaardige aandoeningen, Nieuwe therapieën zijn in ontwikkeling, waarbij gebruik gemaakt wordt van specifieke

zoals chronische pancreatitis. Een duidelijk begrip van de relatieve relevantie van elke

genetische deleties en de daarbij behorende absolute biochemische deficiënties in

marker is essentieel om de diagnose pancreascarcinoom efficiënt te kunnen stellen en om

kanker. In Hoofdstuk 6 lieten we zien dat pancreascarcinoom een hoopgevend kanker

patiënten te kunnen adviseren welke geneesmiddelen het meest geschikt zijn op basis

type is voor de ontwikkeling van nieuwe chemotherapeutica, waarbij gebruik gemaakt

van hun persoonlijke genetische profiel. Afhankelijk van hun diagnostische kenmerken

wordt van het selectieve verlies van MTAP functie. Wij vonden dat immunokleuring voor

kunnen de gesecerneerde markers gebruikt worden om pancreascarcinoom te detecteren

het MTAP gen overeenkomt met de gen status en dat ongeveer 30% van de infiltratieve

in verschillende klinische vormen zoals in serum, pancreassap, faeces, dunne naald

pancreascarcinomen volledig verlies had van MTAP expressie. Deze resultaten suggereren

aspiratie van pancreascellen, of brush cytologie van de ductus pancreaticus.

dat patiënten met pancreascarcinoom baat zouden kunnen hebben bij een biopsie, waarna hun tumoren met immunohistochemie getest kunnen worden voor MTAP. In

Daarnaast is het noodzakelijk om ook onze kennis van de moleculair genetische

de toekomst zouden de patiënten, die een volledig verlies van MTAP expressie blijken te

veranderingen bij pancreascarcinoom te verbeteren, opdat nieuwe testen ontwikkeld

hebben, een behandeling aangeboden kunnen krijgen met remmers van de de novo purine

kunnen worden, die zowel sensitief als specifiek zijn voor vroege stadia van deze ziekte.

synthese. Daarnaast toonden wij aan dat het verlies van immunokleuring van zowel MTAP

Het afgelopen decennium hebben we veel progressie geboekt met onze kennis over de

als p16 gebruikt kan worden als marker voor homozygote deleties van het p16 gen op

verschillende genetische veranderingen in de pancreas carcinogenese, maar de hoge

weefselcoupes.

mortaliteit en het gebrek aan therapeutische opties benadrukken de noodzaak deze kennis te gebruiken voor de patiëntenzorg. Ook is het nodig dat de resistentiemechanismen

Zodoende bood immunohistochemische kleuring van p16 en MTAP eiwit expressie ons

van pancreascarcinoom voor chemotherapie nader worden onderzocht.

een manier om de exacte morfologie van homozygote deleties van het p16 gen in weefsel te evalueren. In Hoofdstuk 7 kleurden wij een serie van “pancreatic intraepithelial

Tot slot is het belangrijk dat het pancreaskanker onderzoek zich zal toespitsen op mensen

neoplasia” (PanIN) laesies van verschillende histologische stadia voor p16 en MTAP gen

met een erfelijk verhoogd risico op pancreascarcinoom om een effectief surveillance

producten op een PanIN tissue micro array. We toonden gelijktijdig verlies van p16 en

programma te ontwikkelen om de vroege precursor stadia te ontdekken, waarbij

MTAP eiwit expressie aan in 6/73 (8%) PanIN’s, inclusief vijf hooggradige laesies en één

chirurgische resectie nog een curatieve optie is. De identificatie van mensen met een

laaggradige laesie. Het gezamenlijke verlies van expressie van beide genen in PanIN laesies

verhoogd

toonde dat homozygote deleties van het p16 tumorsupressor gen kunnen optreden in

onderzoeksprogramma’s te vergroten. Samen met de ontwikkeling van nieuwe

niet-invasieve precursor laesies, hetgeen toegevoegd kan worden bij de groeiende

muismodellen, waarin gekeken kan worden naar de vroege stadia van de pancreas

literatuur over het feit dat de accumulatie van genetische veranderingen parallel verloopt

carcinogenese, zijn deze actiepunten van levensgroot belang voor de toekomst van

met de morfologische veranderingen van normale pancreascellen, naar PanIN laesies, naar

pancreascarcinoom onderzoek om het hoogste doel te bereiken:

uiteindelijk invasief ductaal adenocarcinoom.

catching the horse before it has fled the barn.

risico

op

pancreascarcinoom

is

essentieel

om

de

power

van

de

Samenvattend, in dit proefschrift hebben we verschillende potentieel klinisch bruikbare

132

133

Curriculum Vitae

Steven Reinout Hustinx werd geboren op 22 juni 1978 in Leiderdorp. In 1990 ging hij naar het Stedelijk Gymnasium te Leiden. Zijn VWO diploma behaalde hij in 1997 op het Boerhaave College te Leiden. In september 1997 startte hij met zijn studie Nederlands recht aan de Universiteit Leiden, na uitloting voor de studie geneeskunde. Hij behaalde zijn propedeuse Nederlands recht en een deel van het basisdoctoraal. Vanaf september 1999 mocht hij beginnen met de studie geneeskunde aan de Universiteit Leiden. Als medisch student werkte hij als allocatiecoördinator orgaandonatie bij stichting Eurotransplant. Na vier jaar geneeskunde ging hij in september 2003, na een aantal maanden voorbereiding op de afdeling Pathologie op het AMC bij Prof. dr. G.J.A. Offerhaus naar de Johns Hopkins Medical Institutions in Baltimore in de Verenigde Staten. Hier werkte hij gedurende een jaar op de afdeling GI-Pathology bij Prof. dr. R.H. Hruban, Dr. M. Goggins en Dr. A. Maitra aan het onderzoek naar biomarkers voor pancreas carcinogenese. Hiervoor ontving hij in oktober 2005 de Hippocrates studieprijs. Van september 2004 tot december 2006 doorliep hij zijn co-schappen, waarna op 25 januari 2007 zijn registratie als arts volgde. Als artsonderzoeker legde hij vanaf januari 2007 de laatste hand aan zijn proefschrift op de afdeling Pathologie van het UMC Utrecht bij prof. dr. G.J.A. Offerhaus. In april 2007 is hij begonnen aan de opleiding tot kinderarts in het UMC/WKZ bij Prof. dr. J.L.L. Kimpen.




Martin ST, Sato N, Dhara S, Chang R, Hustinx SR, Abe T, Maitra A, Goggins M. Aberrant Methylation of the Human Hedgehog Interacting Protein (HHIP) Gene in Pancreatic Neoplasms.

Cao D*, Hustinx SR*, Sui G, Bala P, Sato N, Martin S, Maitra A, Murphy KM, Cameron JL,

Cancer Biology & Therapy 2005 Jul;4(7):728-33.

Yeo CJ, Kern SE, Goggins M, Pandey A, Hruban RH. Identification of Novel Highly Expressed Genes in Pancreatic Ductal Adenocarcinomas

Cunningham SC, Kamangar F, Kim MP, Hammoud S, Haque R, Iacobuzio-Donahue CA,

through a Bioinformatics Analysis of Expressed Sequence Tags.

Maitra A, Ashfaq R, Hustinx SR, Heitmiller RE, Choti MA, Lillemoe KD, Cameron JL, Yeo

Cancer Biology & Therapy 2004 Nov;3(11):1081-9.

CJ, Schulick RD, Montgomery E. Claudin-4, mitogen-activated protein kinase kinase 4,

(*these authors contributed equally)

and stratifin are markers of gastric adenocarcinoma precursor lesions. Cancer Epidemiology Biomarkers & Prevention 2006 Feb;15(2):281-7.

Hustinx SR*, Cao D*, Maitra A, Sato N, Martin ST, Sudhir D, Iacobuzio-Donahue C, Cameron JL, Yeo CJ, Kern SE, Goggins M, Mollenhauer J, Pandey A, Hruban RH.

Rogers CD, Fukushima N, Sato N, Shi C, Prasad N, Hustinx SR, Matsubayashi H, Canto

Differentially Expressed Genes in Pancreatic Ductal Adenocarcinomas Identified Through

M, Eshleman JR, Hruban RH, Goggins M.

Serial Analysis of Gene Expression.

Differentiating Pancreatic Lesions by Microarray and QPCR Analysis of Pancreatic Juice

Cancer Biology & Therapy 2004 Dec;3(12):1254-61.

RNAs.

(*these authors contributed equally)

Cancer Biology & Therapy 2006 Oct 22;5(10): 1383-9.

Hustinx SR, Hruban RH, Leoni LM, Iacobuzio-Donahue C, Cameron JL, Yeo CJ, Brown PN,

Steven R. Hustinx, Jan Bart Koorstra, Anirban Maitra, G. Johan A. Offerhaus.

Argani P, Ashfaq R, Fukushima N, Goggins M, Kern SE, Maitra A. Homozygous deletion

Pancreatic Carcinogenesis.

of the MTAP gene in invasive adenocarcinoma of the pancreas and in periampullary cancer:

Submitted.

a potential new target for therapy. Cancer Biology & Therapy 2005 Jan;4(1):83-6. Hustinx SR, Leoni LM, Yeo CJ, Brown PN, Goggins M, Kern SE, Hruban RH, Maitra A. Concordant loss of MTAP and p16/CDKN2A expression in pancreatic intraepithelial neoplasia: evidence of homozygous deletion in a non-invasive precursor lesion. Modern Pathology 2005 Jul;18(7):959-63. Hustinx SR, Fukushima N, Zahurak ML, RiallTS, Maitra A. Brosens L, Cameron JL, Offerhaus GJ, Hruban RH, Goggins M. Expression and Prognostic Significance of 14-33sigma and ERM Family Protein Expression in Periampullary Neoplasms. Cancer Biology & Therapy 2005 May;4(5):596-601. Brosens LA, Iacobuzio-Donahue CA, Keller JJ, Hustinx SR, Carvalho R, Morsink FH, Offerhaus GJ, Giardello FM, Goggins M. Increased cyclooxygenase-2 expression in duodenal compared with colonic tissues in familial adenomatous polyposis and relationship to the -765G -> C COX-2 polymorphism. Clinical Cancer Research 2005 Jun 1;11(11):4090-6.

138

139




Carmelle and Jens thanks for the support. Everybody at Hopkins who helped me in my research year, many thanks!

Allereerst wil ik iedereen bedanken die mij op welke manier dan ook geholpen heeft bij

Iedereen uit het ‘Offerhaus team’ veel dank voor jullie steun en hulp. In het bijzonder

het tot stand brengen van dit proefschrift. In het bijzonder:

Lodewijk, wij hebben een geweldig jaar gehad samen in Baltimore en ik wil je daarvoor dan ook enorm bedanken. St. Paul Street 2923! Ook de 3 maanden in Utrecht waren

Mijn promotor Prof. dr. G.J.A. Offerhaus, beste Johan, dank voor uw geweldige

perfect. Marnix, dank voor je lessen voordat ik naar Baltimore ging. Folkert, jij bent

begeleiding. U bent een ‘top coach’! De positieve en inspirerende manier waarop u met

een rots in de branding in de Offerhaus groep, dank je. Wendy en Anja dank voor jullie

mij omging, heb ik als heel bijzonder ervaren. Uw uitzonderlijke manier van werken en

promotie adviezen. Tjarda, Ralph, Arnout, Marjon, Roos, Jan Bart, Robert, Josbert en

coachen zal ik als voorbeeld meenemen naar de rest van mijn loopbaan. Veel dank voor

Inge Baas, dank voor al jullie hulp en de mooie onderzoekstijd samen.

de mogelijkheid om naar Hopkins te gaan, hetgeen uiteindelijk geleid heeft tot deze promotie.

Alle medewerkers van de afdeling Pathologie UMC Utrecht, ik wil jullie hartelijk danken voor de prettige samenwerking. In het bijzonder mijn kamergenoot Tri, jij bent van

Mijn promotor Prof. dr. F.J.W. ten Kate, dank voor uw bereidwilligheid mij te steunen bij

een uitzonderlijke klasse en ik heb dan ook genoten om met je samen te werken!

deze promotie. En dank voor uw aardige interesse tijdens mijn laatste fase in Utrecht.

Dank voor je geweldige hulp op verschillende fronten. En mijn kamergenoten Jennifer en Jan Willem, wij hebben een mooie tijd gehad op de kamer. Veel gelachen en prettig

Dr. Anirban Maitra, co-promotor, many thanks for all your fantastic help at Hopkins.

gewerkt, dank daarvoor.

You helped me a lot in achieving my goals, by advising me and sending me in the right directions. Thank you for giving me that golden chance!

Mijn medico vrienden Swink, Flu, Char en Coco, dank voor veel mooie jaren tijdens de studie geneeskunde, maar ook zeker het research jaar in de Verenigde Staten en daarna

Geachte leden van de promotiecommissie, het is mij een grote eer en genoegen om op

de co-schappen.

voorspraak van zo’n wetenschappelijk gewaardeerd gezelschap goedkeuring te mogen ontvangen. In het bijzonder Prof. dr. P.J. van Diest, dank voor de korte maar krachtige

Mijn goede vrienden Tiddo, Melle en Julius dank voor jullie permanente interesse en het

tijd op uw afdeling.

voortdurende plezier.

I am grateful to a lot of people from the Johns Hopkins Medical Institutions, where I had

Alle vrienden, club, gezelschaps- en huisgenoten wil ik bedanken voor het essentiële

a fantastic research year. First of all Dr. Michael Goggins, you gave me the opportunity

plezier buiten mijn studie. Lijkwan, voor je gouden tip.

to work in a world leading pancreatic cancer research group. Thanks for teaching me the basic foot steps in a lab. I very much appreciated the freedom you gave me to grow and

De familie van den Boomen, Hans, Jacqueline en Tessa, ik wil jullie enorm bedanken voor

to do different research projects. Prof. dr. R.H. Hruban, it was a great honor to work with

jullie voortdurende warme steun. Ik prijs mezelf gelukkig met zo’n geweldige familie.

you. You are my American ‘Johan’. I admire your inspiring and very positive way of working with people. You are the ultimate coach and I will never forget your email reactions ‘good

De familie van Acker en Hustinx, dank voor jullie interesse en aanmoedigingen. In het

job’ and ‘you have struck oil’. Many thanks for all your kind help! Sean, my good friend

bijzonder Oom Rob, u heeft mij enorm geholpen richting de Verenigde Staten, waarvoor

from Tipperary, you have been very important for my research year at Hopkins and I am

heel veel dank en Oom Wilbert voor uw goede raad. Dank voor jullie waardevolle

very grateful for that. It is an honor that you will be my paranimf. We had a fantastic time

adviezen. Oma, dank voor uw fantastische steun en warmte. Ik ben enorm trots op zo’n

together during many hours in the lab, but also many late hours outside the lab. You are

vriendin!

perfect, directly! Noriyoshi, you were a great mentor for me in the lab. Thanks. Dengfeng, it was fun to work with you and I also enjoyed our time together in San Antonio. Nori, Hiro,

142

Isabelle en Elisabeth, dank voor jullie lieve steun. Jullie zijn mijn favoriete schoonzussen.

143

Lieve Pap en Mam, dank voor jullie hartverwarmende onvoorwaardelijke steun. Dank voor jullie aanmoedigingen, permanent luisterend oor en wijze adviezen op belangrijke momenten in mijn leven. Ik ben jullie eeuwig dankbaar dat jullie er altijd voor mij zijn. Jan Pieter en Michiel, broers en beste vrienden, dank voor al jullie broederlijke adviezen. Jullie zijn voor mij een permanente inspiratiebron en een onmisbare steun. Memorial weekend samen met jullie was de kroon op mijn Hopkins tijd. Last but not least, lieve Jessie, beste paranimf, ik wil je bedanken voor je constante fantastische steun. Deze promotie was er niet gekomen zonder jou. Jij bent mijn veel scorende spits, mijn keeper, mijn aanvoerder, mijn coach en mijn mini van de week. Dank je wel. Je bent geweldig!

144

Biomarkers for pancreatic carcinogenesis

Recommend Documents