BILLIJK SPEELVELD VOOR TICKETVERKOOP

Afgiftekantoor 8500 Kortrijk 1 2de afd. - P3A9173 Afz.-V.U. Evolution Media Group Vlasstraat 17, 8710 Wielsbeke

PROFESSIONEEL MAGAZINE VOOR DE REISWERELD

Maandelijks, uitgezonderd januari, april, juli, augustus en oktober - 16de jaargang nr. 125 - februari 2013 - Nr. 1

≥≥≥ I-EXPERIENCE

CLUB MED SINAI BAY > PAG. 14

I-SERVICE

AUTOMATISATIE > PAG. 8

I-FOCUS

LUCHTHAVENS > PAG. 20

I-FOCUS

SHORTBREAKS > PAG. 27

Airlines onderschatten advies en service door reisbureaus

BILLIJK SPEELVELD VOOR TICKETVERKOOP Reisbureaus zijn met 80% marktaandeel het belangrijkste distributiekanaal voor vliegtuigtickets in België. De toegevoegde waarde van reisbureaus bij vluchtselectie en ticketverkoop wordt, volgens Belgian Travel Organization (BTO), sterk onderschat in vergelijking met de inspanningen voor rechtstreekse verkoop. Een meer billijk speelveld waarin reisbureaus beschikken over faciliteiten voor een performante ticketverkoop en dienstverlening dringt zich op.

> ZIE VERDER PAG. 4: NADENKEN OVER ADVIESKOSTEN EN DOSSIERKORTING.

Vijftien jaar geleden werd in Europa de aanzet gegeven voor een nieuw distributiemodel. Tot dan toe werd op luchtvaarttickets een basiscommissie gegeven van 9%. Gefaseerd werd die commissie teruggeschroefd om vervolgens kort na de aanslagen van 11 september 2001 te worden afgeschaft, eerst in de VS en vanaf 2005 in België. Oprukkende low cost carriers zetten de ticketprijzen zwaar onder druk terwijl de brandstofkosten stegen. Twintig jaar geleden kostte een dagretourticket Brussel-Milaan meer dan 1.000 euro. Rekening houdende met de inflatie zou dat nu zo’n 1.500 euro moeten zijn, maar je vindt al tickets voor een tiende van dat bedrag. In de studie ‘The Added Value of the Travel Agent’ belicht Belgian Travel Organization (BTO) de marktevolutie en de wijze waarop de reisagent nog betrokken is in de ticketverkoop. “Airlines focussen volop op rechtstreekse verkoop, terwijl die in Europa hooguit tekent voor een derde van de boekingen. In België wordt de online verkoop geraamd op maximaal 20%. Acht op tien tickets bij reguliere luchtvaartbedrijven worden verkocht via reisbureaus. En dat zijn dan vooral ‘high yield’-tickets”, geeft BTO-voorzitter Jan Van Steen aan. “Je zou dus verwachten dat airlines de reisbureaus als belangrijkste distributiekanaal faciliteren. Reizigers en meer specifiek zakelijke klanten waarderen het professionele advies van de reisagent, het one-stop-shopping-principe, de vereenvoudigde administratieve verwerking en de eventuele opvolging van de travel policy van het bedrijf”. Echte adviseurs Door de nulcommissionering zijn reisbureaus zich, volgens Jan Van Steen, veel neutraler gaan opstellen en zijn zij echte adviseurs geworden. “Hierdoor hebben

airlines hun greep op de distributie deels verloren, tegelijkertijd hebben zij hun dienstverlening aan reisbureaus afgebouwd. Wij moeten aankloppen bij een call centre en hebben nauwelijks contactpersonen met beslissingsbevoegdheid. Wij krijgen ook niet de middelen om de dienstverlening tegenover klanten ter harte te nemen. Pre-seating kan bijvoorbeeld niet in een gds geboekt worden, maar moet online via de airline-website gebeuren. Daarvoor factureren sommige airlines 50 euro, terwijl het misschien gaat om een ticket van meer dan 2.500 euro. Als reisagent kan je de extra tijd om de pre-seating te boeken moeilijk doorrekenen aan je klant”. “Verder zijn er de Agency Debit Memos (ADM)”, geeft BTO-secretaris Bernard Tuyttens aan. “Airlines claimen een vordering op een IATA-reisagent omdat er fouten zijn gemaakt bij verkoop of uitgifte van een ticket en zij rekenen je daar euro’s extra voor aan. Airlines investeren vooral via gerichte outsourcing volop in systemen om ADM’s op te sporen om hun inkomsten te maximaliseren”. “Online zijn er bijvoorbeeld goedkope tickets beschikbaar op tijdstippen dat reisbureaus gesloten zijn”, stipt Jan Van Steen aan. “Wij hebben geen problemen met rechtstreekse verkoop door airlines. Maar, wij moeten als reisbureaus wel op een correcte manier met hen kunnen samen werken, te meer omdat acht op tien tickets door ons worden verkocht. Het imago en het vakmanschap van de professionele reisagent wordt onderuit gehaald. Vandaar via onze studie ook een oproep tot een ‘winwin-situatie’ in een vernieuwde samenwerking”. GEERT VAN LIERDE

Partnership Brighter, Bolder, Better collaboration

Amadeus employees in our Nice central office.

Imagine working with brighter, bolder, better people Choose a technology partner that’s committed to your success. Around 10,000 Amadeus people are developing and delivering the technologies to handle whatever challenges you might face in the travel industry. Together we can find a better solution for your business.

www.benelux.amadeus.com

i COMMENT | GEERT VAN LIERDE Reizigers en toeristen verdienen het om ernstig genomen te worden. Wanneer je met hen solt, dan moet je het ontberen. Ook al hebben voorafgaande studies geargumenteerd dat je misschien wel het beste product ooit in de markt zet. De voorbije weken hebben aangetoond dat consumenten het laatste woord hebben. Neem nu, het interactieve Historium in Brugge. Enkele dagen na opening werd het al gecatalogeerd als toeristenval. Ondertussen staat het bij Tripadvisor op de weinig benijdenswaardige zesendertigste plaats van het veertigtal aanbevolen attracties in Brugge. Nog erger is het Fyra-fiasco, waarin de Belgische Spoorwegen terecht kwamen door de Nederlandse keuze voor AnsaldoBreda. Een hogesnelheidstrein die niet alleen technisch faalt maar waarrond een concept is ontwikkeld dat amper reizigers aanspreekt. Voor regelmatige reizigers volstond de oude ‘Amsterdammer’ die via Mechelen, Antwerpen, Dordrecht, Rotterdam en Den Haag reed. Aan een hogesnelheidstrein met reserveringsplicht hadden zij nauwelijks behoefte, want Thalys heeft die rol opgenomen omdat de Fyra-levering vijf jaar werd vertraagd. Een bedrijfszekere treinverbinding met hedendaags reiscomfort, zoals stiltecoupés en draadloos internet, was perfect complementair geweest. Nu staan de Fyra-treinen voor minstens drie maanden aan de kant en hebben trouwe Benelux-reizigers uit het verleden afgehaakt. Drie maanden die men best ook benut om de Fyra-merknaam en het Fyra-concept in vraag te stellen en om te bekijken hoe men die klanten kan terugwinnen. Laat beide initiatieven een les zijn voor elkeen die zich dit jaar moet buigen over heikele dossiers zoals zelfregulering en een kwaliteitslabel voor reisbureaus. Even goed gaat het om ‘dynamic packaging’, ‘affiliate marketing’ en ‘click through’-initiatieven waarvan de klant denkt dat hij in vertrouwen boekt. Wanneer hij reserveert bij iemand uit een sector die slechts één vierde van de reismarkt vertegenwoordigt, geef hem dan ook echt het volle vertrouwen.

INHOUD 4

I-NEWS

BTO-kopstukken over advieskosten en dossierkorting

5

Garantiefonds Reizen en de verkoop van gemoedsrust

5

ABTO : 2013 goed gestart

8

I-SERVICE

GDS en automatisatie : efficiënt vakmanschap Club Med Sinai Bay

14 I-EXPERIENCE 16

Spannend Seattle voor wie zin heeft in iets anders

18

Star Flyer : de wind in de zeilen

19 I-FOCUS

Qatar Airways wordt lid van Oneworld

20

Nationale en regionale luchthavens

27

Rondetafel Shortbreaks

InfoTravel is een uitgave van EVOLUTION MEDIA GROUP bvba, Vlasstraat 17, 8710 Wielsbeke, België, en verschijnt 7 keer per jaar | Directie: Piet Desmyter: tel. +32 56 60 73 33, fax +32 56 61 05 83 | Hoofdredacteur: Geert Van Lierde, tel. +32 54 32 01 51, fax +32 54 33 64 27, e-mail: [email protected] - skype geertvanlierde | Eindredacteur: Peter Van Oyen, tel. +32 55 30 55 20, gsm +32 478 83 00 26, e-mail: [email protected] | Redactie: Georges Keters, Eric Meseure, Daniel Steevens, René Van Hoof, Patrick Van Looy, Jos Verhoogen | Advertising manager: Michèle Grassi, tel. +32 475 89 59 21, e-mail: [email protected] | Oplage: 5.300 ex. (3.300 NL - 2.000 FR - controlled circulation) | Distributie: alle vergunde reisbureau’s in België en G.H. Luxemburg, touroperators, incentive houses, business travel managers, autocarondernemingen, luchtvaartmaatschappijen, toeristische diensten en ambassades, hotelbedrijven, cruise-, ferry, en treinmaatschappijen, dienstenbedrijven | Prepress & druk: Oranje, tel. +32 56 60 18 18 | Abonnementen (7 nummers): €28, buitenland (Europa): €43 via overschrijving op BBL 385-0451160-76 | Verantwoordelijke uitgever: Piet Desmyter, Vlasstraat 17, B-8710 Wielsbeke

Your best choice to travel to Vietnam

For more information, call 02 716 00 62 or e-mail [email protected]

Overname, zelfs gedeeltelijk, van artikels en publicitaire projecten, is voorbehouden aan het copyright van het tijdschrift. Elke medewerker is verantwoordelijk voor zijn bijdrage. Edition française sur demande.

INFOTRAVEL | FEBRUARI 2013

|3|

NEWS

BTO-kopstukken Jan Van Steen en Bernard Tuyttens

ADVIESKOSTEN EN DOSSIERKORTING “Goed twintig jaar na de invoering van de dossierkosten, moeten reisbureaus zich maar eens bezinnen over advieskosten en dossierkorting als verkoopstrategie in een nieuwe marktomgeving”, zegt BTO-voorzitter Jan Van Steen. “Wanneer een leisure-klant vandaag een reisbureau binnenstapt om een hotel te reserveren en onder jouw ogen op zijn smartphone verifieert of hij het niet goedkoper kan boeken, dan moeten wij ons bezinnen over onze verkoopstrategie”. De BTO heeft de intentie om na de studie van de added value een onderzoek op te starten over het distributiemodel in de vakantiereizen. Het klinkt onwaarschijnlijk maar het wordt steeds meer realiteit door de opkomst van mobiel internet. Potentiële klanten, beter bekend onder het begrip showroomers, zoeken via hun smartphone constant naar koopjes en schamen er zich niet voor. Onlangs stapte een klant zelfs een reisbureau binnen om een voor hem een geschikt hotel te boeken in Washington. Geruggensteund door vakkennis en performante reserveringssystemen suggereert de medewerker een hotel. Onmiddellijk toetst de klant het hotel in op zijn smartphone en ... hij krijgt een betere prijs dan deze die de reisagent kan voorstellen. Toegevoegde waarde specifiëren “Door de alledaagse beslommeringen en activiteiten staan wij veel te weinig stil bij de daadwerkelijke inhoud van de toegevoegde waarde die de reisagent kan bieden”, stelt BTOvoorzitter Jan Van Steen. “Online zijn er koopjes mogelijk, maar men kan niet rekenen op professioneel advies. Wij gaan bijvoorbeeld vluchten vergelijken en een specifieke airline of vlucht kiezen voor de klant. Waarom wil een airline zoals Ryanair niet samenwerken met reisagenten? Omdat reisagenten tarieven en faciliteiten vergelijken, waardoor het eindbedrag voor het geafficheerde Ryanair-tarief met alle bijhorende toeslagen vaak duurder is dan dat van een conventionele airline. Klanten waarderen dergelijk advies, net zoals bijstandsverlening in

BTO-kopstukken Bernard Tuyttens en Jan Van Steen suggereren een denkpiste voor een nieuwe verkoopsstrategie.

|4|

crisissituaties of dienstverlening wanneer een boeking op de valreep moet worden gewijzigd. Evenzo bieden reisbureaus hun klanten een ‘one-stop-shopping’ om vervoer, logies en aanvullende diensten in één keer te boeken en op één factuur te plaatsen. Precies daarin zit onze toegevoegde waarde en onze garantie voor de toekomst. Klanten zijn minder loyaal en wij hebben er alle belang bij om hen aan het reisbureau te binden”. “Hoe meer de crisis zich laat voelen, hoe meer kostenbewust klanten worden”, treedt BTO-secretaris Bernard Tuyttens bij. “Bedrijven hebben de reisagent nodig om te waken over de uitvoering van hun travel policy en het beheer van hun reisbudget. Zij hebben daarvoor de middelen, kunnen dat veel beter doen en kunnen veel neutraler oordelen dan een medewerker van het bedrijf. Wanneer een zakenreiziger altijd via Frankfurt naar de VS vliegt, dan is dat misschien eerder om persoonlijke ‘miles’ te sparen dan wel om het reisbudget te vrijwaren”. Kosten voor ‘non added value’? Jan Van Steen waarschuwt ook voor de negatieve impact van dossierkosten. “Wij gaan klanten niet behouden wanneer zij elders hetzelfde arrangement rechtstreeks kunnen boeken zonder bijkomende kosten. Wij zouden veel beter geld vragen voor ons advies en een ‘consultancy fee’ aanrekenen. Op die manier worden wij vergoed voor het advies, ook al verlaten zij het reisbureau zonder reservering. Wanneer zij aansluitend bij ons reserveren, kunnen wij misschien dossierkorting geven. Met het huidige principe van dossierkosten vragen wij geld voor een ‘nonadded value’. Wij moeten ons daarvan bewust zijn en er eens over nadenken om het huidige business-model om te draaien. Wij worden nu geconsulteerd voor gratis professioneel advies, terwijl de reserveringen uitblijven. Met een ‘consultancy fee’ en een eventuele dossierkorting kunnen wij onze rendabiliteit allicht opkrikken. De dossier kosten werden twintig jaar geleden ingevoerd, rekening houdende met de toenmalige marktomstandigheden. Nu lijkt mij de tijd rijp om dit model om te draaien, omdat klanten de dossierkost niet ervaren als een meerwaarde. Een advieskost is aanvaardbaar, want professioneel en persoonlijk advies vindt hij niet wanneer hij rechtstreeks of online boekt”. GEERT VAN LIERDE

www.bto.be


NEWS

Gar antiefonds Reizen VERKOOP GEMOEDSRUST

Het Garantiefonds Reizen (GfG) profileert zich tegenover reiswereld en reizigers als de aanbieder van vertrouwen en gemoedsrust. “In onzekere tijden moeten consumenten weten en voelen dat hun reis in goede handen is”, zeggen directeur Marc De Vriendt en voorzitter Geert Gaens die het Garantiefonds Reizen een meer prominente rol willen laten vervullen opdat de reisagent het verschil kan maken tegenover zijn klanten.

er geen ruimte is voor vrijbuiters en piraten want de federale regelgeving, de verplichte verzekeringen burgerlijke aansprakelijkheid en financieel onvermogen blijven van kracht. Niettemin rekenen wij erop dat de Algemene Economische Inspectie zijn verantwoordelijkheid ter zake opneemt”. “Het GfG-label moet het ultieme verkoopsargument worden. Het is een element in het beslissingsproces van klanten. Reisagenten moeten hen daarop wijzen en stellen dat men

onze sector niet besmet wordt door malafide amateuristische bedrijven die hun activiteiten meer dan waarschijnlijk zullen ontplooien in Vlaanderen. Het gaat hier niet over protectionisme van de bestaande spelers, dan wel over bescherming van de consument. De hele sector moet zorgen voor een goede zelfregulering. Het is fundamenteel dat de klant kan genieten van professioneel en deskundig advies en dat hij zijn geld toevertrouwt aan soliede en bonafide reisorganisaties”. 2013 kondigt zich aan als een belangrijk jaartal, waarin onder andere de ontwerptekst voor de herziening van de Europese richtlijn pakketreizen wordt verwacht. Het zal evenwel nog duren tot 2016-2017 alvorens die ingevoerd wordt. Verder op de agenda staan de herziening van de rechten voor luchtvaartpassagiers en de BTW-problematiek voor reizen buiten de EU. GVL WWW.ABTO.BE

Jetair & VROEGBOEKERS Yield management vanaf de eerste dag Het Garantiefonds Reizen werd in 1995 door de Belgische reissector opgericht als een onderlinge verzekeringsmaatschappij die de reiziger wettelijk verplicht beschermt tegen het faillissement van een touroperator of een reisbureau. De voorbije zeventien jaar kwam het Garantiefonds Reizen tussen voor 8,75 miljoen euro en hielp het 23.200 gedupeerde reizigers. Ophefmakende faillissementen waren die van Besttours en Mediterra-Sunworld in 2010, die samen tekenden voor een uitgave van 5,63 miljoen euro. In 2012 kwam het Garantiefonds Reizen tussen beiden in 9 van de 19 faillissementen, waaronder die van Arthema-Mapamundo en van Odysseus-Silverblue. Tijdens de voorstelling van de nieuwe aanpak verwees Marc De Vriendt naar de noodzaak van een waarborgfonds voor de luchtvaart. Door stopzetting van onder meer het Hongaarse Malev en het Spaanse Spanair verloren heel wat reizigers geld of bleven zij alleen achter in het buitenland. “Wij handelen curatief en preventief. Curatief houdt in dat de consument onbeperkte dekking geniet bij faillissement. Ofwel betalen wij hem voor 100% terug, ofwel zorgen wij ervoor dat hij zijn reis kan voortzetten of repatriëren wij hem”, beklemtoont Marc De Vriendt. “Preventief volgen wij onze 520 klanten op, coachen wij hen en willen wij op die manier de klant ook zekerheid geven. Je zou kunnen zeggen dat wij een stukje de rol van Vlaanderen Internationaal overnemen nu het Vlaamse reisbureaudecreet verdwijnt vanaf 2014. Het moet hoedanook duidelijk zijn dat INFOTRAVEL | FEBRUARI 2013

dat vertrouwen en die gemoedsrust over zijn vakantieboeking niet heeft bij talrijke internetaanbiedingen”, aldus nog Marc De Vriendt. Via de nieuwe, informatieve website en trainingscursussen voor reisbureaumedewerkers wil men die boodschap zo ruim als mogelijk verspreiden. GVL WWW.GFG.BE

ABTO

2013 goed gestart “De onduidelijke communicatie van de overheid over fiscale en budgettaire maatregelen heeft een grote impact gehad op consumenten middenin de belangrijkste boekingsmaand januari”, hekelde ABTO-voorzitter Claude Pérignon tijdens de nieuwjaarsreceptie. “Niettemin heeft de klant vastgehouden aan zijn jaarlijkse vakantie en noteren wij voor de zomer 2012 slechts een verlies van 2,8%”. De eerste boekingscijfers voor 2013 zijn, volgens de ABTO-voorzitter, hoopgevend. “Omdat brochures vroeger zijn uitgebracht, noteerden wij einde december 10% groei in vergelijking met een jaar eerder. Er zijn ondertussen al 330.000 zomervakanties geboekt, maar wij moeten alert blijven”. Claude Pérignon verwees ook naar de nakende afschaffing van het Vlaamse reisbureaudecreet. “Wij moeten ervoor zorgen dat

Door het volledige zomerprogramma vier weken vroeger te commercialiseren en er een waaier van voordelen aan te verbinden, spoort Jetair potentiële klanten aan om veel vroeger te reserveren. De reisorganisator spreekt van een mijlpaal in de geschiedenis van de open distributie omdat het yield management vanaf de eerste dag consequent wordt doorgevoerd en niet langer wordt gefocust op de laatste vijf weken voor vertrek. “De zomer 2012 heeft aangetoond dat reizen nog steeds een basisbehoefte is”, zegt Jetair’s ceo Elie Bruyninckx bij de voorstelling van de zomerbrochures 2013. “Zowat één op vier klanten heeft vroeg geboekt, maar nadien vielen de reserveringen stil om dan op het laatste ogenblik opnieuw aan te trekken. In de klassieke boekingsmaanden is de klant gaan twijfelen. Hij zoekt naar de voor hem beste prijskwaliteitverhouding, naar vakantiebeleving, naar een betrouwbaar merk en hij streeft ernaar om zijn eerste vakantiekeuze te realiseren. Hij kiest voor een concept waarin al die zaken zijn vervat en hij heeft daar een bepaald budget voor. Wel, wanneer wij dat allemaal willen combineren, dan moeten wij sterker inzetten op vroeg-boeken en bijgevolg onze brochures ook veel vroeger uitbrengen”. In 1992 was Jetair, naar eigen zeggen, de eerste reisorganisatie in de Europese Unie die uitpakte met vroegboekkortingen. Het was de periode waarin de eerste zomerbrochures reeds in oktober werden voorgesteld op de toenma|5|

NEWS

lige Brussels Travel Fair. In de daaropvolgende jaren werden de brochures als maar later uitgebracht en verschenen zij vaak pas half januari. Twintig jaar later knoopt Jetair opnieuw aan met de vroege brochures van weleer en gooit het ook resoluut zijn distributiestrategie om. “Het is niet gemakkelijk om klanten ervan te overtuigen om vroeg te boeken”, zegt Dirk Van Holsbeke. “Je moet uitpakken met stuntprijzen en klanten waarborgen dat zij hetzelfde product niet meer in lastminute-promoties kunnen vinden. Op dit elan werken wij ook in 2013 met een dynamische prijszetting, maar wij kiezen daarvoor vanaf het eerste moment. In het verleden was het zo dat wij bezettingsgraden trachten te optimaliseren vanaf zo’n vijf weken voor vertrek”. “Voortaan breiden wij het yield management uit over de hele boekingsperiode, en dat al sinds half oktober toen de brochures werden uitgebracht. In samenspraak met de hoteliers werden formules uitgewerkt die vroege klanten extra belonen en waarbij de hotelier langer vooruit wordt betaald. Wie vroeg reserveert, strijkt de meeste voordelen op, en dat volgens de bezettingsgraden op het ogenblik van de boeking. Naarmate men langer wacht met reserveren, neemt het prijsvoordeel af. Concreet focussen wij op vroegboekingsvoordelen tot 28 februari en niet langer tot einde maart of april. Bovendien moet wie reserveert voor 31 december slechts 100 euro voorschot betalen terwijl het saldo einde februari wordt opgevraagd. Door die maatregelen hopen wij tegen half januari op één derde vroegboekers. Daarmee bereiken wij in 2013 een mijlpaal in de boekingsconcepten binnen de open distributie”, aldus nog Dirk Van Holsbeke. GVL WWW.JETAIR.BE

Cruise Tr avel

Herwerkte Cruise Kompas De Antwerpse cruisespecialist Cruise Travel is niet alleen verhuisd, maar herwerkte ook zijn bekende Cruise Kompas. De bedoeling van de vernieuwing is om de bestemmingen beter in de verf te zetten. Bij de algemene uitleg wordt een Cruise Wijzer voorgesteld, een handig schema waarbij je gemakkelijk kunt nagaan welke rederij of cruise het best bij je past. Daarnaast krijg je ook een overzicht van de diverse vaargebieden (met voorbeelden van routes van diverse rederijen). Tenslotte volgt ook nog een korte voorstelling van verschillende cruisemaatschappijen. Al deze informatie zorgt ervoor dat de cruiseliefhebber gemakkelijker prijzen en vaarschema’s kan herkennen. Ook voor de reisagent is deze vernieuwde Cruise Kompas een handig werkinstrument. Naast de Cruise |6|

Kompas met overzicht van zeecruises, geeft Cruise Travel ook nog een Riviercruise Kompas en Wereldcruise Kompas uit. PVO WWW.CRUISETRAVEL.BE

Seadream

GEMAAKT. DE FYRA IS ALS EEN FENIKS DIE UIT ZIJN AS MOET HERRIJZEN, MAAR ALS IK EERLIJK BEN, ZIE IK VANDAAG VOORAL AS.

”

Nieuwe horizonten Seadream Yacht Club wil aan boord een vijfsterren all inclusive service aanbieden. De bedoeling is om de maximum 112 gasten aan boord het gevoel te geven ‘op hun eigen yacht te zitten’. Naast de uitmuntende service aan boord sleutelt de luxerederij ieder jaar ook aan de routes. Vanaf oktober 2013 komen daar voor de eerste keer ook Aziatische zeereizen bij. Het Amazonegebied wordt verder verkend. Paul Nuyens, Director Business Development Benelux, Spain & Portugal, legt uit dat de reiziger vanaf volgend winterseizoen de kusten van Azië kan ontdekken. De luxerederij stelt 18 routes voor. Daar zijn India en China bij, de twee meest bevolkte landen ter wereld. Maar de Seadream legt ook aan in haventjes van minder bekende landen als Oost-Timor en Cambodja. Bijzonder is de reis vanuit Bali (naar Cairns of Singapore) waarbij je o.a Komodo-eiland bezoekt (Indonesië), dat bekend is omwille van zijn monsterhagedissen (de zogenaamde Komodovaranen). Seadream biedt al een tijdje opwindende reizen langs de Amazone-rivier aan. Het aantal afvaarten wordt uitgebreid. Paul Nuyens onthult dat er o.a 2 keer enkel op de opper-Amazone zal gevaren worden (Iquitos-Iquitos), waardoor de reizigers echt in het oerwoud vertoeven. Met zodiacs kan men dieper doordringen in de wildernis en er gaat ook een fotograaf van National Geografic mee. Nieuw is ook Costa Rica en de doortocht door het Panama-kanaal. Verder worden er ook (vooral in de Caraïben) routes voorzien voor golffanaten (aanleghavens niet ver van golfcourts). In 2014 zoekt de Seadream ook de Noorse Fjorden en de Baltische Staten op, geeft de Director Business nog mee. PVO WWW.SEADREAM.BE

HEBBEN MET DE FYRA-TREINEN “ WE EEN HALLUCINANTE SITUATIE DOOR-

Marc Descheemaecker, gedelegeerd bestuurder van NMBS.

TOP 10 Populaire bestemmingen In 2012 noteerden de ABTO-reisorganisaties een terugval van het aantal boekingen met 3,7%. Het jaar voordien, in 2011, daalde de georganiseerde reismarkt met 0,5%. Frankrijk blijft nog steeds de meest populaire vakantiebestemming onder Belgen. Op de tweede plaats staat Spanje, gevolgd door Turkije, dat Griekenland heeft voorbijgestoken. 1. Frankrijk 2. Spanje 3. Turkije 4. Griekenland 5. Tunesië 6. Duitsland 7. Egypte 8. Italië 9. België 10.Oostenrijk

-6,4% (-3,5% in 2011) -3,7% (-10%) +2,5% (+0,7%) -16,3% (+13,9%) +23,6% (-19,1%) +1% (-4%) -6% (-17,4%) -0,1% (-1,4%) +2,1% (+3,4%) -6% (-2,5%)

www.abto.be

333.400

Cruisepassagiers werden het voorbije jaar geteld in Zeebrugge. Dat is een verdubbeling tegenover 2009. Er legden 91 schepen aan of 16 schepen meer dan in 2011. Het aantal passagiers steeg met 37%.

Seadream

12.200.000.000

Euro bedroeg de bruto toegevoegde waarde van de brede toeristische industrie in Vlaanderen in 2010. Met 5% ligt het aandeel hoger dan van de chemische sector (2,9%); financiën en verzekeringen (3,5%) of de voedingsindustrie (2,7%).


NMBS Europe scoort met AirRail en online-bookingsmodule

KLANTGERICHT NAAR DE REISSECTOR Met een groter team account managers, maandelijkse eductours naar dichtbij-bestemmingen en een nieuwe ‘railmaster award’ trekt NMBS Europe volop de kaart van een meer klantgerichte dienstverlening op maat van de reissector. Dankzij de vernieuwde website met online-bookingsmodule en de AirRail-producten kon NMBS Europe zijn marktaandeel handhaven in 2012.

Intercity Antwerpen-Roosendaal NMBS SCHORT AFNAME FYRA-STELLEN OP Na een falende dienstverlening, zware technische problemen en een rijverbod vanwege de Dienst Veiligheid en Interoperabiliteit van de Spoorwegen (DVIS) heeft NMBS beslist om de afname van drie Fyra-treinstellen bij AnsaldoBreda op te schorten. Er wordt alvast een alternatieve, rechtstreekse verbinding Antwerpen-Roosendaal opgezet. > Frederik Michiels, Bart Geeroms en Debby Joossens, de account managers van NMBS Europe voor de reissector.

De Nederlandse Spoorwegen hebben reeds negen van de zestien bestelde treinen in bezit. De drie treinen die NMBS heeft besteld,

“2012 was een moeilijk jaar voor de reissector in het algemeen, maar wij mogen niet vergeten dat 2011 een recordjaar was”, zegt Bernard Fontenelle, Travel Trade manager bij NMBS Europe. “In zakenreizen heeft de economische crisis meegespeeld. Bedrijven zijn minder gaan reizen of zijn meer in tweede klas gaan reizen in plaats van in eerste klas, wat zijn weerslag heeft op de inkomsten. De vrijetijdsreizen werden zwaar getroffen door de impact van de Olympische Spelen in Londen en de dure hotelprijzen die daarmee gepaard gingen. Dat blijkt ook uit de ABTO-cijfers waarin de citytrips marktaandeel hebben verloren. Gezien de economische context is 2012 zeker geen slecht jaar geworden”. Binnen het productaanbod noteerde NMBS Europe in 2012 een flinke stijging van het AirRail-product. Door de ingebruikname van de nieuwe website is ook het aantal online-reserveringen door reisagenten flink gestegen. “In 2013 breiden wij onze dienstverlening voor reisagenten nog verder uit”, geeft Bernard Fontenelle aan. “Met Debby Joossens, die voordien bij Eurostar UK en Besttours heeft gewerkt, hebben wij een nieuwe account manager aangeworven. Samen met Bart Geeroms en Frederik Michiels zal Debby instaan voor de contacten met reiskantoren. Verder voorzien wij een aantal specifieke initiatieven voor reisagenten en baliemedewerkers. Naast de eductours in samenwerking met touroperators, toeristische diensten of partners zoals SNCM voor reizen naar Corsica, komen er dagretourreizen. Elke derde donderdag van de maand trekken wij naar een kortbijbestemming. Ook komen er opnieuw enkele grote evenementen en werken wij aan een nieuwe ‘railmaster award’ waarin de focus wordt gelegd op de verre bestemmingen. NMBS Europe profileert zich meer dan ooit als ‘one platform to all trains’ en die boodschap willen wij nog versterken naar de reisagenten toe. Voordeelpassen voor treinreizen in Japan of voor een ontdekkingsreis door de Verenigde Staten aan boord van een Amtrak-trein zijn bijvoorbeeld producten waarmee reisbureaus kunnen scoren bij zaken- en vrijetijdsreizigers”.

zijn nog niet geleverd. De Italiaanse constructeur krijgt drie maanden de tijd - op straffe van de volledige schrapping van het contract met NMBS - om de treinstellen op het gewenste kwaliteitsniveau te brengen, zoals voorzien in het contract. Op die manier wordt een investering van 63 miljoen euro (de prijs van 3 Fyra-stellen) bevroren. “Het is duidelijk dat de bij AnsaldoBreda bestelde treinen ernstige gebreken vertonen.” NMBS kan in die omstandigheden de door haar bestelde Fyra-stellen in geen geval afnemen en plaatst daarom de constructeur voor haar contractuele verantwoordelijkheid. Voor NMBS ligt de prioriteit nu bij het opzetten van een alternatieve, kwalitatieve verbinding naar Nederland,” aldus Marc Descheemaecker, gedelegeerd bestuurder van NMBS. NMBS stelt AnsaldoBreda in gebreke voor technische problemen, de opgelopen vertragingen bij levering en de imagoschade bij de klanten. AnsaldoBreda beschikt nu op basis van het contract over drie maanden om de stellen alsnog fundamenteel in orde te brengen.

i

www.nmbs-europe.com/agent

GEERT VAN LIERDE

PUBLISCOPIE | INFOTRAVEL | FEBRUARI 2013

|7|

SERVICE

GDS en automatisering

INZETTEN OP EFFICIËNT VAKMANSCHAP De verschillende global distribution systems (GDS) en automatiseringsbedrijven zetten volop in op hulpmiddelen waarmee de reisagent efficiënter kan werken. Dankzij diverse nieuwe toepassingen kan hij sneller informatie opzoeken en kan hij zijn vakmanschap uiten tegenover zijn klanten, ook wanneer die reeds met vakantie zijn vertrokken. In deze i-Service presenteren wij u de nieuwste evoluties in de sector.

25 jaar Amadeus DIVERSIFICATIE IS SLEUTEL VOOR DE TOEKOMST “Amadeus is meer dan louter een leverancier van technologie voor de reissector. Wij zijn hun technologie-partner en zoeken samen met hen naar performante oplossingen die efficiëntie verhogend werken. Diversificatie van productaanbod en het verlenen van diensten op maat zijn sleutelbegrippen in de toekomststrategie van het 25-jarige Amadeus”, zegt René Schukkink, commercieel directeur Amadeus Benelux. Een kwarteeuw geleden legden Air France, Iberia, Lufthansa en SAS de basis voor de oprichting van een global distribution system (gds). 1987 was het jaartal waarin ‘Rock Me Amadeus’ van Falco de hitlijsten veroverde en dat werd meteen ook de codenaam en latere merknaam voor de gds. Twee jaar later, in

1989, opende Amadeus in het Duitse Erding, Europa’s grootste niet-militair dataverwerkingscentrum. In 1989 werd Amadeus Belgium opgericht als de eerste commerciële vestiging buiten de thuismarkten van de initiatiefnemers. Vanuit de Belgische vestiging werd in 1995 een filiaal geopend in Nederland. Nadien werden de activiteiten uitgebreid naar Luxemburg en werd Amadeus Benelux opgericht. “Inmiddels telt Amadeus Benelux meer dan 150 medewerkers, verspreid over kantoren in Vilvoorde, Antwerpen, Hoofddorp en Luxemburg en zijn wij marktleider in de Benelux”, stelt René Schukkink. “Meer dan honderd toonaangevende airlines draaien op het Altéa-platform. Tegen 2014 verwachten wij op jaarbasis zo’n 735 miljoen passagiers te verwerken. Dergelijk resultaat hebben wij alleen maar behaald dankzij een constante focus op onze activiteiten, op de noden en behoeften van de reissector, op diversificatie van het productaanbod en dankzij investeringen in research en development. In 2011 investeerde Amadeus hierin 347,5 miljoen euro. Daarmee zijn wij in Europa de belangrijkste R&D-investeerder voor de reissector. Wie vandaag wil overleven in een reismarkt waarin alles mogelijk is, moet niet enkel flexibel zijn, maar moet ook diversifiëren. Gesterkt door een duidelijke toekomstvisie zoeken wij samen met de reissector naar technologische oplossingen die de efficiëntie van het reisbureau verhogen”.

MOBIEL EN TAILORMADE Vorig jaar hebben wij, in samenwerking met BTS Travel Group in België de mobiele applicatie Amadeus m-Power gelanceerd omdat wij er sterk in geloven dat mobiele toepassingen de sleutel voor de toekomst worden. Eenmaal de klant op zijn bestemming is aangekomen, wordt het potentieel van mobiele toepassingen enorm. De smartphone is er immers altijd bij en kan je makkelijk de weg tonen in een vreemde omgeving naar een goed restaurant, je hotel, etc. In die zin kan je stellen dat onze eerste mobiele applicatie Amadeus m-Power slechts een aanzet is naar meer”, aldus nog René Schukkink. “Een andere vorm van diversificatie is het continue streven van Amadeus om het aanbod verder uit te breiden. Zo werd de gds uitgebreid met een reserveringsmodule voor hogesnelheidstreinen en internationale treinen. Weldra hopen wij binnen Amadeus een ‘insurance’-product aan te bieden, waarin de verzeke|8|


SERVICE

ringsformules van de voornaamste aanbieders geboekt kunnen worden door Belgische reisagenten”. “Onze specialisatie is technologie, meer bepaald travel technologie. Wij focussen op tailormade oplossingen voor klanten met de Amadeus Solution Services. Een belangrijke nieuwe evolutie binnen onze dienstverlening om nog beter aan de behoeften en verwachtingen van klanten en reispartners te kunnen voldoen. Dit is de koers die we in de toekomst willen varen omdat het een enorme toegevoegde waarde voor onze partners inhoudt. Het betekende afstand nemen van de vroegere visie en een succesvolle ommezwaai maken naar een nieuw business model waar we dankzij heel wat diversificatie tegemoet komen aan de echte noden van de sector”, besluit René Schukkink. i-more : www.benelux.amadeus.com.

BTN aantrekkelijk VOOR REISAGENT EN KMOTOUROPERATORS BTN heeft zijn reserveringsinterface uitgebreid met tal van kleinere, functionele toepassingen die een meer efficiënte en performante gegevensverwerking door touroperators en reisagenten mogelijk maken. Gelijktijdig neemt BTN initiatieven om zich financieel en technologisch aantrekkelijker te positioneren als boekingsinterface voor kleine en middelgrote touroperators. BTN werd halfweg jaren negentig opgestart en schakelde tussen

2002 en 2004 over van een Windows- naar een browsergestuurde toepassing. Technologie is de voorbije jaren enorm geëvolueerd en er zijn tal van nieuwe mogelijkheden bijgekomen. “In afwachting van een nieuwe BTN-module hebben wij het bestaande systeem uitgebreid met talrijke kleinere, functionele toepassingen die tegemoet komen aan de vragen van touroperators en reisbureaus”, zegt Willem Van Neck, general manager van BTN. “Wij hebben, als voorbeeld, de mogelijkheden voor up-selling vereenvoudigd, waardoor extra’s, verzekeringen en preferenties veel vlotter via BTN kunnen gereserveerd worden.” “Op korte termijn wordt de layout van de offertes aangepast waardoor de logo’s van touroperator en reisagent mee afgedrukt kunnen worden”, stipt Sandra Claeys aan. “Ook zal de reisagent de offerte met één klik kunnen doormailen naar zijn klant. De offertes zijn ook een stuk klantvriendelijker geworden met bijvoorbeeld aanklikbare hyperlinks in het pdf-document. Verder zullen opeenvolgende prijsberekeningen en aanpassingen als pdf-documenten bewaard worden in het systeem. Andere aanpassingen zijn onder meer een afdruk van de beschikbaarheden van een specifieke hotelselectie terwijl vroeger alle hotels werden afgedrukt. Wij geven de reisagent hiermee de nodige hulpmiddelen waarmee hij zijn vakkennis kan bewijzen tegenover zijn klant”.

BTN E.INVOICE, 2DE INTERNETTOEGANG Op het vlak van BTN e.invoice kunnen dossiers veel gemakkelijker worden aangevuld en opgevolgd. De database van

Makkelijk en snel hotels boeken

Bespaar veel tijd dankzij Gateway 2 Travel. Een eenvoudige tool om 150.000 hotels te vergelijken en te boeken.

Nieuw!

Laat je klanten zelf hotels boeken op je eigen app

www.gateway.be 2013 01 Infotravel_186_130_5mm.indd 1


Travel Solutions for the Future 08/01/2013 12:08:01

|9|

SERVICE

e-invoicing telt inmiddels zo’n 8,3 miljoen documenten”, verduidelijkt Willem Van Neck. Opdat de communicatie met de BTN-reserveringsinterface optimaal dient te gebeuren, werd geinvesteerd in een tweede internettoegang. “Tot nog toe verliep alle communicatie via Belgacom. Indien deze unieke toegang om een of andere reden wegviel zorgde dat al eens voor problemen. Met een tweede internettoegang via Telenet kunnen wij eventuele pannes veel beter opvangen. Principieel zullen Belgacom-klanten binnenkomen via Belgacom en Telenet-klanten via Telenet. Het systeem is evenwel zodanig geconcipieerd dat er automatisch van de ene op de andere internettoegang wordt overgeschakeld bij netwerkproblemen. Wij anticiperen hiermee ook op langdurige storingen wanneer er, bijvoorbeeld bij werkzaamheden in onze regio, een Belgacom- of Telenet-kabel geraakt zou worden”.

UITBREIDEN VAN TO AANBOD VIA BTN “Raad van bestuur heeft de intentie geuit om het aansluiten bij BTN zowel financieel als technologisch aantrekkelijker te maken voor kleine en middelgrote TO’s, aanbieders van pakketreizen. Op die manier houden wij BTN nog relevanter voor de zowat 1.300 aangesloten reisbureaus. Hiervoor wensen wij samen te werken met Servico, dat diverse kleine en middelgrote touroperators onder zijn klanten heeft. Aan hen willen wij het ganse pakket i.e. de reservatie interface, de Multi-TO Promo module, de Messenger en e.invoice & archiving aanbieden, geïntegreerd met het Servitour-pakket”.

Gateway AGENTS APP VOOR HOTELBOEKINGEN Met een specifieke agents app voor hotelboekingen speelt Gateway in op de vraag van reisagenten om hun dossiers de klok rond mobiel online te kunnen beheren. Gelijktijdig wordt de boekingsmodule Gateway 2 Travel geoptimaliseerd waardoor reisagenten binnen eenzelfde kader logiesarrangementen voor eenzelfde hotel zien bij verschillende aanbieders. Gateway heeft het voorbije jaar fors geïnvesteerd in het nog meer gebruiksvriendelijk maken van de succesvolle Gateway 2 Travel hotelmodule voor hotelboekingen. Deze module wordt inmiddels door meer dan negen op tien reiskantoren gebruikt. Het databestand omvat ondertussen meer dan 150.000 unieke hotels die worden aangeboden door een 25-tal toonaangevende reserveringscentrales wereldwijd.

MET CONCRETE OPBRENGST EN BEOORDELING Belangrijk in de geüpdate versie van Gateway 2 Travel is dat reisagenten en baliemedewerkers meteen kunnen zien wat de reservering hen opbrengt. Tot nog toe kon men in de boekingsmodule bijvoorbeeld een algemene winstmarge van 15% opgeven. Nu zie je via een mouse-over ook per boeking hoeveel je er concreet aan verdient. Wanneer je ziet dat de reservering je 300 euro opbrengt, kan je misschien overwegen om de dossierkost te laten vallen voor een trouwe klant. Opdat reisagenten hun klanten professioneler en uitgebreider kunnen adviseren, integreerde Gateway de beoordelingen van TripAdvisor in zijn boekingsmodule. Men ziet niet alleen het aantal uiltjes dat het hotel meekreeg. Je kan ook meer gedetailleerd opvragen wie die beoordeling heeft geplaatst en waarom de betrokkene die quotering heeft gegeven. “Met de vernieuwde module voor hotelreserveringen geven wij de reisagent een volwaardig hulpmiddel waarmee hij zijn meerwaarde kan bewijzen”, treedt Dirk De Kempeneer bij. “Daarnaast zien we in de landen om ons heen een duidelijke evolutie naar upmarket-reisbureaus die zich specialiseren in maatwerk. Zij gaan steeds vaker zelf specifieke pakketjes samenstellen voor hun klanten in plaats van te kiezen voor tour operator pakketjes. Ons product sluit daar prima bij aan”, vult Andries Oprel aan. “Gateway wil een professionele partner zijn voor de reiskantoren. Daarom hebben wij recent een diepgaand onderzoek gedaan bij zo’n 200 reisbureaus om te peilen naar hun noden en behoeften. Hieruit bleek een grote vraag naar een concept dat hen toeliet om vlot hotels te kunnen reserveren of boekingen te kunnen wijzigen buiten de kantooruren. Wij hebben al enkele jaren ervaringen met mobiel internet en apps voor vluchten en hotels. Vanuit die achtergrond hebben wij een specifieke app voor reisagenten ontwikkeld. Heel wat reisagenten beschikken over een smartphone die zij constant bij zich hebben, en dat in tegenstelling tot de laptop die men onmogelijk overal mee kan zeulen. Via de gratis beschikbare agents app kunnen reisagenten de klok rond hotels boeken, reserveringen wijzigen en bijhorende e-mails of vouchers doorsturen naar hun klanten. In een eerste fase biedt de agents app een hotelboekingsmodule aan, maar daar komen eerlang nog nieuwe toepassingen en faciliteiten bij waardoor de reisagent perfect mobiel online kan zijn”, geeft Andries Oprel nog mee. i-more: www.gateway.be http://www.facebook.com/GatewayTravelSolutions

“Het sterkste punt van Gateway 2 Travel is dat je hotels kan vergelijken op basis van uiteenlopende criteria en niet alleen op basis van de logiesprijs”, zegt Andries Oprel. “Wij hebben de database recent gesynchroniseerd. Een hotel kreeg soms drie verschillende benamingen bij drie verschillende aanbieders terwijl het hetzelfde hotel was. Dergelijke overlapping hebben wij eruit gehaald waardoor de reisagent nu meteen, binnen eenzelfde kader de logiesarrangementen en –prijzen van de verschillende aanbieders ziet. Op die manier kan hij veel gemakkelijker aan upselling doen. Hij ziet meteen dat een specifieke aanbieder een betere kamer met zeezicht beschikbaar heeft, terwijl die kamer niet worden aangeboden door twee andere leveranciers”.

| 10 |


SERVICE

Servico SWINGTOUR VERZILVERD Servico heeft ServiTour na een kwarteeuw geupdate en vernieuwd in de markt gezet als SwingTour, een hedendaags en performant software-pakket voor touroperators. Met de ontwikkeling van websites met geïntegreerde e-shop biedt Servico een handige toepassing voor reisorganisaties die zich actiever en commerciëler willen tonen op internet. Opgericht in 1980 als een software-bedrijf voor kleine en middelgrote ondernemingen profi leerde Servico zich in 1988 voor het eerst in de reissector met het touroperator-pakket ServiTour. Enkele jaren later (1994) werd ServiTravel gelanceerd, een software-pakket dat zich specifiek richtte op reisbureaus. In 2001 werd een Windows-versie van ServiTravel ontwikkeld en werd het product omgedoopt tot SwingTravel. “Ondertussen draait SwingTravel in zo’n 520 reiskantoren”, opent manager Servico-manager Erik Moons. “Korte tijd geleden hebben wij SwingTravel uitgebreid met een module voor customer relationship management (CRM). Hiermee kunnen reisbureaus hun klanten beter opvolgen en kunnen zij ook gerichte en individuele gestandaardiseerde mailings versturen om de verkoop te stimuleren. De laatste tijd noteren wij alvast meer interesse van reisbureaus om de CRM-module te integreren in SwingTravel”. Vijfentwintig jaar na zijn lancering werd ServiTour volledige gerestyled. “De eerste module van het nieuwe SwingTour is inmiddels klaar. Het is al mogelijk om producten en packages in te geven met een volledig hernieuwde Windows-module. Niettemin zijn wij trouw gebleven aan de fundamentele principes van ServiTour waardoor het voor bestaande klanten grotendeels volstaat om de beschikbare databank over te zetten naar het nieuwe SwingTour. Wij hebben heel wat verbeteringen aangebracht waardoor SwingTour sneller, efficiënter, performanter en gebruiksvriendelijker is dan het vroegere ServiTour. SwingTour automatiseert en beheert de volledige administratie van

de touroperator en kan ook worden verbonden met het SwingTravel-pakket voor reisbureaus, de SwingLine-module voor internetverkoop en het SwingCount-boekhoudingspakket. Nog dit voorjaar hopen wij SwingTour uit te breiden met een aangepaste reserveringsmodule”, geeft Erik Moons aan.

WEBSITE MET GEÏNTEGREERDE E-SHOP Recent nam Servico de strategisch belangrijke en toekomstgerichte beslissing om zich ook profileren als een bedrijf dat volwaardige websites ontwikkelt en bouwt, en dat niet alleen voor de reissector. “Wij hebben hiervoor een modulair concept uitgewerkt dat wij kunnen personaliseren op vraag van bedrijven. Wij bieden geen standaardpakket aan maar werken projectmatig en op maat. Hierin voorzien wij de mogelijkheid om een e-shop te integreren voor online-verkoop van om het even welk product of dienst. Dankzij de ervaringen die wij hebben opgebouwd met SwingTravel, SwingTour en SwingLine kunnen wij alvast een product in de markt zetten voor reisorganisaties die zich online sterker en meer commercieel willen manifesteren”, aldus nog Erik Moons. i-more: www.servico.be

staying in touch

Online oplossingen voor touroperator en reisagent

Een efficiënt en flexibel beheer van uw boekingen, daar staat BTN garant voor. Dankzij de BTN-toepassingen verlopen zowel reservatie, opvolging als facturatie een stuk vlotter. Via BTN Reservation weet u in een oogwenk alles over beschikbaarheden, prijzen en reservaties van accommodaties en transport. U vindt moeiteloos eventuele promoties en kan een totale prijsofferte opmaken voor uw klant. Eens geboekt houdt BTN Messenger u op de

hoogte over uw dossiers. Wijzigingen, extra informatie, documenten; het wordt u allemaal online gemeld. En voor de financiële afhandeling is er BTN e.invoice, volkomen wettelijk, waarbij de reisbevestigingen, facturen en kredietnota’s van touroperator naar reisagent elektronisch ter beschikking worden gesteld en gearchiveerd. Drie BTN-toepassingen, één doel: de reisagent ondersteunen in zijn dagelijkse werking.

Tel: 053/76.75.95 I General: [email protected] I Technical: [email protected] Fax: 053/76.75.99 I Helpdesk: 053/76.75.90 I Ninovesteenweg 198 - 9320 Erembodegem

186 x 85_NL.indd 1


25/01/13 09:46

| 11 |

SERVICE

Travelport EFFICIENTE WERKING VAN REISBUREAUS VERHOGEN Met het Travelport Merchandising Platform biedt Travelport reisbureaus een handig instrument aan om alle bijkomende en optionele diensten van luchtvaartmaatschappijen bij te boeken. Samen met het nieuwe Travelport View Trip Mobile en Travelport Rapid Reprice zet de GDS in op efficiëntieverhoging bij reisbureaus en een meer optimale dienstverlening ten aanzien van hun klanten. “Travelport België heeft het goed gedaan in 2012 en wij hebben onze doelstellingen gehaald”, opent Marco van Ieperen. “Op basis van dit mooie resultaat en een aantal uiteenlopende studies zetten wij dit jaar verder in op onze vier kerngedachten. In de eerste plaats betreft het een aanbod van ‘unrivalled travel content’ of unieke reisinformatie voor reisagent en touroperator. Een tweede aspect focust op het intelligent zoeken van informatie. Het derde aandachtspunt is een ‘empowered selling experience’ waarbij wij de reissector middelen aanreiken om nog beter te communiceren met hun klanten. Tot slot is er de verdere uitbouw van het open platform”. Dit uitgangspunt voor deze missie wordt kracht bijgezet in de studie ‘Servicing the Digital Leisure Traveller’. Hierin heeft men onderzocht hoe de hedendaagse reiziger zich informeert, hoe hij zijn vakantie plant, hoe hij reserveert en hoe hij zijn vakantie ter plaatse invult. “Wij hebben hierin gekeken naar nieuwe technologieën, het gebruik van ‘social media’ en de rol van de touroperator en de reisagent daarin”, geeft Marco van Ieperen aan. “Opvallend is dat 87% van de reizigers zich informeert via zijn smartphone. 60% zoekt bestemmingsinformatie voor vertrek en doet dat ook via mobiele internettoepassingen. Maar wij hebben ook vastgesteld dat de reiziger het spoor bijster geraakt in de informatietoevloed en dat hij geadviseerd wil worden voor meer complexe reizen. In de aanloop naar de reis is de reisagent volop betrokken. Merkwaardig is dat tijdens de reis slechts een op de twee reisagenten contactmomenten heeft met de reiziger terwijl veel reizigers tijdens hun reis ook aanbiedingen willen ontvangen”.

Marco Van Ieperen: “We hebben onze doelstellingen gehaald in 2012.”

EINDKLANTEN INFORMEREN Een eerste nieuwe toepassing waarmee Travelport uitpakt is Travelport ViewTrip Mobile. Daarmee kan de reisagent via Travelport of via een ‘white label’ tijdens de reis informatie doorsturen naar zijn klanten. Via ViewTrip wordt men geïnformeerd over vluchtwijzigingen, maar men kan ook weersverwachtingen, wisselkoersen en reisgidsen met een opsomming van bezienswaardigheden, evenementen, shopping-mogelijkheden en stratenplanen consulteren. In navolging van Travelport Smartpoint App voor Galileo komt er in het kader van de ‘empowered selling experience’ een gelijkaardige Travelport Smartpoint App voor Worldspan Go! “Wij hebben deze app ontwikkeld in overleg met reisagenten. Hierdoor is het een uiterst gebruiksvriendelijke toepassing geworden. Een andere applicatie die eveneens daadwerkelijk tegemoet komt aan de noden van de reisagent is Travelport Rapid Reprice”, stelt Marco van Ieperen. “Hiermee wordt de herberekening en heruitgifte van tickets volledig geautomatiseerd in de GDS. Tot nog toe gebeurde dat hoofdzakelijk manueel en nam het gemakkelijk 20 minuten in beslag. Nu kan het in enkele minuten, wat een aanzienlijke tijdsbesparing inhoudt. Bovendien verkleint het risico op fouten aanzienlijk, waardoor men ‘debit memos’ vermijdt. Vergeet ook niet dat 15% van de tickets die door reisbureaus worden uitgegeven een rerouting omvatten”. “Tot slot hebben wij binnen de GDS het Travelport Merchandising Platform ontwikkeld voor alle aanvullende diensten van airlines. Reisagenten kunnen die vaak uitsluitend reserveren via de respectieve websites van de airlines, wat alles behalve efficiënt is omdat zij vluchten reserveren via de GDS. Daarom hebben wij die zogenaamde ‘ancillary and optional services’ op een gestructureerde en eenvoudige wijze geïntegreerd in de GDS. Hierdoor kan de reisagent zijn dienstverlening optimaliseren en hoeft? moet hij klanten die extra’s willen niet langer verwijzen naar de respectieve websites”. www.travelport.com GEERT VAN LIERDE

| 12 |


Travel takes us to amazing places. Shouldn’t the

technology behind it do the same?

Inspiring technology that takes you where you want to go. Travelport’s groundbreaking open platform lets everyone seize the opportunity to innovate and develop the next generation travel tools and apps. It’s how we deliver travel everywhere, enabling flexible access to an ever expanding range of travel content and services, to unlock new revenue opportunities for all. A key component of our unique travel innovation eco-system, our open platform brings people together to develop solutions that will ignite and power the travel supply chain.

Travel. Inspired by Travelport.

travelport.com/inspiringtravel

EXPERIENCE

Club Med Sinai Bay

DISCRETE CHARME IN EEN WOESTIJNLANDSCHAP AAN ZEE Architectuur is zelden een beslissend criterium, laat staan een motief om een reisbestemming te kiezen. De vrij sobere maar daarom precies behoorlijk authentiek aanvoelende esthetiek van Club Med Sinai Bay in Taba afwisselend opgetrokken in rode terracotta tinten, beige toetsen en het onvermijdelijke wit, is een lust voor het oog. De andere lusten van dit Clubdorp situeren zich in het 4 Drietanden-segment, met binnenin de zone L’Oasis die zelfs 5 Drietanden heeft. Het project weerspiegelt het omringende landschap: de afzonderlijke schoonheid van de wuthering hights van Taba – want dit Clubdorp ligt toch wel op een behoorlijk eindje van de andere hotels – en de aantrekkingskracht van de Rode Zee. De brede strandpartij van zo’n 550 m lengte biedt voldoende inspiratie aan wie zich de vraag zou stellen waarom het woord Rode Zee bedacht werd; hoewel historisch bekeken niet de kleur van het strand tot deze naamgeving geleid zou hebben dan wel de weerschijn van de rotsen, hetzij een bepaalde soort zeealgen. Oosterse straatjes Dit Clubdorp aan de Golf van Aqaba strekt zich uit over ruim 27 ha. Voor heel wat gasten is dat enkele minuten stappen van de centrale accommodaties, maar aan de andere kant krijg je nooit de indruk dat hier erg veel mensen tegelijk hun vakantie kunnen komen doorbrengen. In totaal zijn er 385 kamers, met alles er

op en er aan. De standaarduitvoering is met 4 dergelijke verblijfseenheden (2 beneden en 2 op de verdieping) per gebouw. Dat ze de indruk geven allemaal verschillend te zijn, wordt voor een flink stuk in de hand gewerkt door de fris ogende tuintjes waarover ze allemaal beschikken. Ook het stratenpatroon is daar zeker niet vreemd aan: het is een wirwar zoals in een echte medina, maar je richting verliezen is moeilijk omdat het omringende gebergte nu eenmaal voldoende oriëntatiepunten biedt. Op de pleintjes tussenin werden zitbanken en fonteintjes geïnstalleerd, met bijhorende luxueuze vegetatie. Bij nader inzien blijken nog heel wat andere oriëntaalse accenten gelegd te zijn op de tekentafel van de Franse architect Didier Lefort (die in 2004 ook al Club Med La Palmeraie in Marrakech ontwierp), zoals de keuze van motieven in de gevels en de stijlvorm van de erkers. Van het beproefde

< De aparte ligging van Club Med Sinai Bay is een troef: een brede strandpartij van 550 meter tussen de rotsen dat alleen toegankelijk is voor gasten van het hotel.

| 14 |


De oriëntaalse accenten geven het resort een aparte sfeer.

genre duizend-en-één nachten is amper sprake omdat de ontwerper gefocust heeft op de essentie van het eeuwenoude cultuurerfgoed. Voor de meer exuberante toestanden verwijzen we eerder naar het zeer genereus (internationaal maar ook regionaal) aanbod van de keuken en alle vloeibaars dat bij de all inclusive formule komt kijken. Nog uitgesprokener bijna – hoewel uiteraard apart betalend - geldt deze hoorn van overvloeds voor het schoonheidsinstituut Cinq Mondes, dat ruim 1000 m² groot is en alle verzorgingsbehandelingen gepersonaliseerd aanbiedt. Butlerservice Qua werking en structuur vormt deze 3e Club Med in Egypte – na Luxor en El Gouna – geen uitzondering op de regel van familiegerichtheid. Er zijn 4 verschillende aparte kinderclubs waar jongeren volgens leeftijdscategorie, van amper 4 maanden tot sweet seventeen, terecht kunnen. De taal kan niet echt een probleem zijn want opvang en begeleiding kunnen ook in het Nederlands; het gehalte Nederlandssprekende toeristen valt in Sinai Bay overigens danig op. Daarnaast zijn er de eigen Club Med-sportscholen voor resp. duiken, zeilen, golf en tennis. Toppunt van comfort en relax is de 5 Drietandenzone L’Oasis als geprivatiseerd onderdeel van het Clubdorp en voorzien van een eigen conciërgedienst, strand, zwembad en bar. L’Oasis bestaat uit 14 suites, telkens met duplex, eigen terras en privétuin. Er is een butlerservice, 24/24 babysitdienst en er kunnen ook individuele excursies op maat gemaakt worden. Meest voor de hand liggende bestemmingen, voor iedereen, zijn de oude stad van Petra, het St.-Katharinaklooster, de Sinaiberg, de Coloured Canyon en de Wadi Rum woestijn. Belek en Chbika in de pipeline Eén van de grote voordelen van Sinai Bay is de weersfactor. De zon tekent zo goed als altijd voor aanwezig. De bestemming blijft het hele jaar open, leent zich dus ook voor school- en andere vakanties doorheen het jaar. Taba ligt op nog geen 5 uur vliegen van Brussel. Het resort ligt op zo’n 30 km van de luchthaven. Club Med Sinai Bay twee jaar operationeel en was het eerste nieuwe Club Meddorp dat na een zekere tijd opende. Sindsdien zijn er al meer gevolgd. Voor 2013 zit het Turkse Belek er aan te komen, met accommodaties (449 kamers) in het segment van 4 Drietanden. Het gaat om een bestaande infrastructuur die overgenomen werd. Aan de boorden van de Atlantische Oceaan in Marokko wordt volgend jaar ook een aanvang genomen met de bouw van het gloednieuw Club Meddorp Chbika. De opening is voorzien in de loop van 2015.

In totaal zijn er 385 kamers, met alles er op en er aan.

Your Booking Center for Ferries T +32(0)2 549 08 80 [email protected]

Iceland Scandinavia

Scotland Ireland

New Booking System for FERRIES

England

SEAWEB

contact : [email protected]

Corsica Algeria Morocco

Sardinia Tunisia

Sicily

Member of

www.clubmed.be

www.sncm.be DANIEL STEEVENS


| 15 |

EXPERIENCE

Spannend Seattle voor wie zin heeft in iets anders

METROPOOL MET EEN BOHEMIENGEVOEL Seattle wordt de meest leefbare metropool van Amerika genoemd. Deze stad in de noordwestelijke uithoek van de States verenigt overdonderend natuurschoon met een bruisend cultuurleven en een spetterende muziekscène. Bovendien fungeert Seattle door bedrijven als Microsoft en Boeing al jaren als een magneet voor Amerikaanse jongeren. De metropool geeft de bezoeker dan ook een bohemiengevoel. Een spannende stad voor wie even geen zin heeft in New York of Los Angeles. Je begint je tocht het best in Pionieer Square, het oude hart van Seattle. Hier hakten de eerste pioniers op een beboste helling in het midden van de 19de eeuw hun eerste permanente nederzetting uit. De plek werd hun aangewezen door de indianenchief Sealth, die onbewust zijn naam zou geven aan de latere stad Seattle. De totempalen op het met bomen omzoomde plein herinneren nog aan de oorspronkelijke bewoners. De pioniers ondervonden al gauw dat de ligging van hun eerste nederzetting toch niet zo gunstig was. Het lag onmiddellijk aan de Elliott Bay, met als gevolg regelmatig zware overstromingen. Na jarenlang letterlijk aanmodderen en een zware brand in 1889 die de houten stad grotendeels verwoeste, besloot het stadsbestuur het centrum op te hogen en stenen huizen te laten optrekken. Omdat dit een werk van jaren was, geraakte een deel van centrum onder de grond. Met de Bill Speidel’s Underground Tour (www.undergroundtour.com) loop je langs oude trottoirs en façades van woonhuizen die een eeuw geleden onder de grond kwamen te liggen.

Vliegende vis

Niet ver daar vandaan, aan de Waterfront, bevindt zich de Pike Place Market (www.pikeplacemarket.org) , dat naar eigen

zeggen de oudste markt van Amerika is. De overdekte markt in drie niveaus werd begin 20 e eeuw opgericht om boeren uit de streek de kans te geven hun producten aan de stedelingen te slijten. Nu nog kan je in dit labyrint rondslenteren langs kraampjes en stalletjes vol artisanale producten en regionale specialiteiten. Op de hogere verdiepingen vind je winkeltjes volgestouwd met prullaria en popmuziekcuriosa. Maar de meeste mensen worden toch aangetrokken tot de vismarkt, waar dagelijks verse vis en buitenmaatse krabben worden aangevoerd. Vissers en verkopers gooien die vis over de hoofden van de bezoekers heen, tot ze in de met ijs bedekte vitrines belanden. In de schaduw van de Pike Place Market openden 3 jongelui in 1971 een koffiehuis. Ze noemden het Starbucks.(www.starbucks.com) Wisten ze toen veel dat dit bescheiden koffiehuis de start zou worden van een imperium dat 40 jaar later vestigingen heeft over gans de wereld? Wie echt iets van Seattle wil begrijpen, moet zich trouwens onderdompelen in de koffiecultuur. Naast de vestigingen van Starbucks, vind je in de stad nog honderden andere koffiehuizen met merken als SBC (Seattle’s Best Coffee) of Tully’s. Seattleites kunnen vol passie discussiëren over welke tent nu de beste koffie serveert.

Houthakkershemden en maatpakken

Overigens zie je opvallend veel jonge mensen in het straatbeeld. Ze komen uit gans Amerika, aangetrokken door de goed betaalde jobs van bedrijven als Boeing, Microsoft, Amazon en andere IT bedrijven. Deze twintigers en dertigers geven Seattle een apart bohemiensfeertje. In hippe wijken als Belltown en Capitol Hill valt de extreme sociale diversiteit direct op. Kerels in houthakkershemden met sikjes en mutsen (grungeliefhebbers, maar ook aanhangers van de alternatieve countryrock) slenteren er tussen yuppies in maatpakken en hippies. Piercings en gekleurd haar zijn blijkbaar ook in de mode. In de talrijke bars en restaurants tref je vaak sjofel geklede jongens en meisjes aan, die vaak veel welvarender zijn dan dat ze er uitzien. Velen hebben een topjob bij een of ander multinationaal IT bedrijf, maar vinden dat je maar ‘gewoon’ moet doen. Volgens de Seattleites maakt deze vrijheid en ongedwongenheid van hun stad een leuke plek om te wonen.

Vliegende schotel

Maar de Emerald City (smaragden stad is de nickname van de metropool) heeft nog een andere buitengewone troef: de overbluffende natuur die je op een steenworp van het centrum vindt. | 16 |


In de Pike Place Market (naar verluidt de oudste markt van Amerika) wordt dagelijks verse vis aangevoerd.

Praktisch

In het Experience Music Project wordt Jimi Hendrickx (geboren in Seattle) nog steeds geëerd met heel wat memorabilia.

Die nabijheid van de natuur kun je het best van op de Space Needle zien, hét symbool van de stad (www.spaceneedle.com). Op het dak van dit icoon, een soort vliegende schotel op hoge poten, bevindt zich op 160 meter Sky City. Dat is een draaiend restaurant dat je op drie kwartier tijd een blik van 360 graden op stad en omgeving gunt. Noordwaarts zie je Lake Union, het stadsmeer met woonboten dat iedereen kent van de film Sleepless in Seattle en groene buitenwijken als Queen Anne en Magnolia. Westelijk strekt zich de Pudget Sound uit, de 200 kilometer lange zeearm waartegen de stad gevestigd is. Over deze brede fjord vol beboste eilandjes duiken op de achtergrond de besneeuwde toppen van de Olympic Mountains op. Oostwaarts zie je over Lake Washington het Cascade gebergte opdoemen. In het Zuiden waakt de Mount Rainier als het ware over de stad. Deze 4400 meter hoge vulkaan vol sneeuw en ijs ligt op 100 kilometer (3 uur rijden) van de metropool, maar lijkt zo dichtbij dat hij in Seattle bekend staat als ‘The Mountain’. Seattleites hoeven zich niet te vervelen. De zeearm met zijn beboste eilanden ligt aan hun voeten en nodigt uit tot boottochtjes. In de woeste bergen en bossen op slechts een uurtje rijden kan je kamperen en ’s winters skiën . In de stad zelf vind je dan weer stedelijk vertier met voor elk wat wils.

golf (www.empmuseum.org). Zo leerden we bijvoorbeeld dat Nirvana, net voor hun doorbraak na de release van ‘Smells like teen spirit’, in Gent op 2 december 1989 in de Demo Crazy speelde voor… 20 gelukkigen. Het museum eert nog een andere beroemde rock & roll-dode, Jimi Hendrickx. Deze gitaarvirtuoos groeide op in Seattle, waardoor ze van de man heel wat memorabilia hebben, van kapot gesmeten gitaren tot het mengpaneel van zijn Electric Lady Studio. Het EMP noemt zichzelf ook een interactief museum. In de Sound Lab waan je jezelf producer, terwijl je in de On Stage ruimte zélf rockstar kunt spelen, compleet met lichtshow, rookgordijnen en zelfs applaus. That’s entertainment. Seattle mag dan wel in een uithoek liggen en een atypische metropool met een bohemiensfeertje zijn; het is en blijft natuurlijk wel een Amerikaanse stad.

Hoe erheen: Er bestaat geen rechtstreekse vlucht vanuit België naar Seattle. Wij vlogen met Icelandair naar Seattle. In de zomer kan je 2 keer per week met deze IJslandse vliegtuigmaatschappij naar Reykjavik. Van daaruit doet Icelandair diverse bestemmingen in Canada en Noord-Amerika aan, waaronder dus Seattle. Vluchtduur van Reykjavik naar Seattle: 7 u 45 minuten. Wie wat meer tijd heeft, kan zijn reis naar Amerika combineren met een citytrip Reykjavik. www.icelandair.com, www.visitreykjavik.is. Slapen: In Seattle logeerden wij in het Hotel Maxwell. (www.themaxwellhotel.com). Hier heb je een leuke (muziek) bar, The Rock, waar goede pizza’s geserveerd worden. Tijd: In Seattle is het 9 u vroeger dan hier. Formaliteiten: Om de VS binnen te mogen, moet u naast uw internationale reispas ook beschikken over de ESTA (Electronic System for Travel Authorization). Dit is een digitaal reisvisum dat uitgereikt wordt door het Amerikaanse Department of Homeland Security. Het aanvraagformulier kunt u online vinden via www.cbp.gov/esta. De prijs bedraagt 14 euro per persoon. De ESTA moet minstens 72 uur voor vertrek aangevraagd worden. Het visum is 2 jaar geldig. Beste periode: In de zomermaanden. In Seattle is een bui altijd mogelijk. Info: www.visitseattle.org en www.cityofseattle.net

TEKST & FOTO’S: PETER VAN OYEN

De Space Needle, een soort vliegende schotel op hoge poten, zie je overal en is het symbool van de stad.

Grunge

En dan is er nog de popmuziek. Sinds Nirvana en de grungescene begin jaren ’90 Seattle op de kaart zetten, zit er muziek in de stad. De grunge (modderige punkrock met een zweem van onbehagen en wanhoop) mag dan wel over zijn hoogtepunt zijn; in Seattle is men Kurt Cobain en co niet vergeten. In het Experience Music Project (EMP), gehuisvest in een spectaculair bouwwerk aan de voet van de Space Needle, kom je alles te weten over de grungeINFOTRAVEL | FEBRUARI 2013

| 17 |

EXPERIENCE

Het echte cruisegevoel aan boord van de Star Flyer

DE WIND IN DE ZEILEN

Cruisen op een viermaster is toch iets apart. Het lijkt alsof je terug aanknoopt met het nautische verleden, toen gracieuze klippers nog bemand waren met ‘mannen met baarden’. We stapten aan boord van de Star Flyer om ons tussen Amsterdam en Antwerpen door de wind te laten meevoeren. De Star Flyer is een kopie van de viermasters van weleer. Dus houten dekken, veel mahoniehout, koper en overal touwen langs en op het dek. Kleinschalig ook, want het schip is slechts 115 meter lang. De in 1991 in België (scheepswerf Langerbrugge, Gent) gebouwde zeilklipper telt slechts 85 kajuiten, waardoor er maximum 160 gasten aan boord kunnen zijn. Die worden op hun wenken bediend door een 70-koppige bemanning, waarvan een deel tussen de gastenverblijven leeft. De sfeer aan boord is dan ook relaxt en gemoedelijk en heel anders dan op een mastodontcruiseschip. Je hoeft hier geen smoking of avondjurk aan om te gaan dineren. Niet dat het eten aan boord niet lekker is (wel integendeel), maar je zit in de kleine eetzaal en je eet waar, wanneer en met wie je wil. Reilen en zeilen Het leuke aan een zeilcruise is dat je als gast deelneemt aan het reilen en zeilen op het schip. Een kippenvelmoment krijg je wanneer de Star Flyer het ruime zeesop kiest en boven je hoofd de zeilen gehesen worden op de dramatische tonen van The Conquest of Paradise van Vangelis. Wie wil mag de matrozen mee helpen, maar niets moet. Je kan alles volgen op de brug. Vragen staat vrij aan boord van de Star Flyer.

Liefhebbers kunnen knopen leren leggen en zelfs in het want klimmen (de masten zijn 63 meter hoog), als de weeromstandigheden dat toelaten tenminste. Want de klipper is eigenlijk gemaakt voor tropische weersomstandigheden of toch warm weer. Buiten je kajuit kun jij enkel in de eetzaal en bibliotheek terecht als je binnen wil blijven. Voor de rest speelt zich alles buiten af (bar, zonnedek, twee zwembaden). De 3 schepen van rederij Star Clippers vind je dan ook meestal in warme wateren. De enige uitzondering op die regel is inderdaad de Star Flyer, die dit jaar voor het eerst in de Baltische Zee vertoefde. Een experiment dat succesvol geëvalueerd werd. In de zomer van 2013 wordt het aantal zeiltochten met dit schip in de Baltische Zee verdubbeld van 3 naar 6. Tijdens onze winter vaart de Star Flyer in de Caraïben. Op onze korte kennismakingscruise (Amsterdam-Antwerpen) eind augustus kregen we alvast een voorproefje van de romantiek van het zeilen. Het smaakt naar meer. www.starclippers.com PETER VAN OYEN

< De Star Flyer, uitzonderlijk aangemeerd in Antwerpen....

STAR CLIPPERS: WAT EN WAAR? Wat: Star Clippers is een rederij met 3 zeilschepen. Twee viermasters (Star Flyer en zusterschip Starclipper) en de vijfmaster Royal Clipper. Waar: In de winter vind je de drie schepen in de Caraïben en de Stille Oceaan. Tijdens de zomer doorklieven de schepen de Middellandse Zee. Zoals gezegd verkent de Star Flyer sinds de zomer van dit jaar ook de Baltische Zee. De tussenseizoenen worden gebruikt om de schepen te repositioneren. In de cruise-industrie plant men ver van op voorhand. Zo kondigt Star Clippers nu al aan dat de Star Flyer gaat aanmeren op Cuba. Wegens het Amerikaanse embargo nog steeds een zeldzame cruisebestemming.

| 18 |


FOCUS

Dagelijkse vluchten op Brussel

QATAR AIRWAYS WORDT LID VAN ONEWORLD Qatar Airways, één van de snelst groeiende luchtvaartmaatschappijen ter wereld, rijgt de succesverhalen aan elkaar. Twee opeenvolgende jaren (2011 & 2012) werd de flagcarrier van Qatar uitgeroepen tot ‘airline of the year’. Binnenkort treedt Qatar Airways als eerste luchtvaartmaatschappij uit het Midden-Oosten toe tot oneWorld. Qatar Airways, dat sinds 2011 op Brussel vliegt, heeft besloten om binnenkort dagelijks te vliegen op de hoofdstad van Europa. toe (tot 34 inch), terwijl ze ook gebruik kunnen maken van een uitgebreid entertainmentsysteem. Guy Ceunen meldt dan ook trots dat zijn maatschappij 2 jaar opeenvolgend (met name 2011 en 2012) door de Skytrax World Airline Awards verkozen werd tot Airline of the Year.

Qatar Airways is pas in 1994 opgericht, maar heeft al een indrukwekkende weg afgelegd. Op nog geen twintig jaar tijd groeide het netwerk uit van een aantal regionale luchthavens naar 122 bestemmingen. Vorig jaar alleen al kwamen er 12 bij, waaronder Zagreb, Belgrado en Warschau. Dit jaar wordt het netwerk met vooral Aziatische bestemmingen uitgebreid. Sinds begin 2011 vliegt Qatar Airways op Brussel (5 keer per week). Volgens Guy Ceunen, Commercial Manager Benelux, wil de maatschappij deze frequentie vanaf 1 februari optrekken tot een dagelijkse vlucht. Op de vluchten Doha-Brussel worden Airbus 330 toestellen ingezet: “ Qatar Airways ziet potentieel in Brussel als hoofdstad van Europa. Bovendien willen we in de toekomst ons netwerk in Afrika verder uitbreiden. Daarnaast willen we vanuit Europa onze hub Doha volop uitspelen als draaischijf voor verdere vluchten naar Azië en Oceanië”. Geen compromissen Qatar Airways is een vijfsterrenmaatschappij die blijkbaar geen compromissen duldt inzake luxe en comfort. De vloot is zeer jong en zowel in business als economy worden de reizigers in de watten gelegd. De maatschappij pakt sinds vorig jaar uit met de Boeing 787 Dreamliner, een toestel dat de reiziger een aangenamere vluchtervaring belooft (o.a door bredere ramen, meer beenruimte en een veelvoud aan audio- en videomogelijkheden). Voor Business en First passagiers zijn zaken als conciërge-style check-in, buitengewone maaltijden en een lie-flat bed ingeburgerd. Maar ook economy reizigers mogen rekenen op comfort, geeft Guy Ceunen mee. Zo laat Qatar Airways in zijn de budgetklasse een van de grootste seat pitches van de vliegtuigindustrie INFOTRAVEL | FEBRUARI 2013

Oneworld en nieuwe luchthaven Qatar Airways (dat 50 % eigendom is van de staat Qatar en 50 % van privé-investeerders) steekt zijn ambitie niet onder stoelen of banken. De luchtvaartmaatschappij plaatste orders voor maar liefst 250 vliegtuigen ter waarde van 50 miljard US Dollar, waaronder nieuwe Airbus A320 Neos, A380 super jumbo’s en Boeings 787. De luchtvaartmaatschappij tekende in oktober 2012 ook een overeenkomst met oneWorld om binnen anderhalf jaar toe te treden tot deze wereldwijde luchtvaartalliantie. De award winnende carrier verwacht dan ook om zijn passagiersaantallen drastisch op te krikken in de toekomst. Met het oog op die groei, is men nu bezig om op enkele kilometers van de huidige luchthaven van Doha een gloednieuwe airport te bouwen. Deze luchthaven zou nog dit jaar moeten openen (kostprijs 15.5 miljard US Dollar) en in de beginfase 28 miljoen passagiers per jaar moeten kunnen verwerken. Tegen 2015 zou dit aantal 50 miljoen moeten zijn. Qatar Airways ziet het inderdaad groot. De flagcarrier van Qatar gaat de nieuwe luchthaven managen en is vast van plan om van Doha een globale scharnierluchthaven te maken. www.qatarairways.com PETER VAN OYEN

BENELUX OFFICE Sinds enkele jaren is er in Brussel een eigen info- en reservatiedienst voor de Benelux. Verder zijn er ook nog mensen werkzaam in de luchthaven (voor passagiersvluchten en cargo). In het totaal werken er momenteel iets meer dan 20 personen voor de Benelux Office van Qatar Airways. De openingsuren zijn van 9 tot 17 uur op werkdagen. Tel. +32 2/300.24.00, reservationbru@ be.qatarairways.com

| 19 |

FOCUS

LUCHTHAVENS Terwijl nationale luchthavens inzetten op vlotte overstapmogelijkheden, een goede bereikbaarheid en een aangename tijdsbesteding, streven regionale luchthavens zoveel als mogelijk voor het behoud van hun trafiek. Uitgezonderd Charleroi dat massaal binnen- en buitenlandse reizigers aantrekt, zijn Oostende en Luik vooral aangewezen op vakantievluchten. In Antwerpen blijft het vooral wachten op betere tijden, de broodnodige ondertunneling van de Krijgsbaan … en de nieuwe milieuvergunning.

Brussels Airport.

Brussels Airport

Recordaantal passagiers Brussels Airport sloot 2012 af met bijna 19 miljoen passagiers, wat neerkomt op een groei met 1% tegenover 2011 en meteen goed is voor een recordjaar sinds 2001. Het aantal lokale passagiers bleef vrijwel status quo, terwijl het aantal transferpassagiers met 7,7% steeg. Bijna één op zeven passagiers gebruikt Brussels Airport als overstapluchthaven, en dat grotendeels via het intra-Europese netwerk van Brussels Airlines.

| 20 |

Brussels Airlines voegde in 2012 twee extra Airbus A330 toestellen toe aan haar vloot. Hiermee opende de maatschappij een nieuwe dagelijkse vlucht op New York en werd ook het Afrika-netwerk verder uitgebouwd. Nieuwe maatschappijen waren onder andere Germanwings en Air Europa. In 2012 werd het netwerk van Brussels Airport uitgebreid met diverse nieuwe rechtstreekse bestemmingen waaronder Ponta Delgada, Ohrid, Skopje, Fez, Rabat en Cork. In 2013 zal het langeafstandsnetwerk verder verstevigd worden door extra vluchten van Qatar Airways en THAI, en zullen Jet Airways en United Airlines grotere toestellen inzetten. Ook Brussels Airlines kondigde groeiplannen aan voor haar transAtlantisch netwerk. Binnen Europa kondigden onder andere Croatia Airlines (Zagreb), Jetairfly (Athene), Meridiana (Olbia), Thomas Cook Airlines (Reykjavik, Bastia, Biarritz, Nice) en Vueling (Alicante, Malaga) additionele frequenties of nieuwe bestemmingen aan.

Brussels Airport registreerde vorig jaar 18.971.332 passagiers of 1% meer dan in 2011. In de huidige economische crisis is het bovendien een recordaantal sinds 2001. Het aantal passagiers op intra-Europese vluchten blijft ongewijzigd tegenover 2011. Op lange afstand noteert Brussels Airport een groei van 6,3%. Het aantal transferpassagiers is toegenomen met 7,7%. Het aandeel van transferpassagiers op het totale aantal reizigers is met één procentpunt gestegen naar 15,6%.

Bijzonder belangrijk voor de groei van de lokale passagiersmarkt op Brussels Airport is de verdere verbetering van de bereikbaarheid met de trein. De aansluiting met de Thalys vanaf Parijs en de opening van de Diabolo-verbinding in juni 2012 naar Antwerpen en via Antwerpen naar Nederland vergroten de thuismarkt van Brussels Airport.

Na een voorspoedige eerste helft van het jaar met een groei van 2,3% in passagiers, liep de groei in de tweede helft terug. De maand december kon afgesloten worden met een beperkte daling van 1,1%. Deze resultaten - en de positieve evolutie van het transferverkeer in het bijzonder - tonen het belang van de ontwikkeling van Brussels Airport als hub voor Star Alliance, die een positief tegengewicht vormde voor de impact van de economische crisis op de reisbereidheid in het algemeen. De resultaten van het passagiersverkeer op Brussels Airport zijn vergelijkbaar met die van andere grotere Europese luchthavens in 2012. Het aantal vliegtuigbewegingen verminderde met 4,4% naar 223.431. Dat zijn er even veel als in 1994, maar een pak minder dan de 325.979 in het piekjaar 2000. Het aantal passagiersvluchten verminderde met 4,1%, terwijl het aantal reizigers zelf een positieve groei kende van 1%. Dat bevestigt een evolutie die de luchthaven reeds enkele jaren noteert, gevoed door de inzet van grotere toestellen en een verdere verbetering van de bezettingsgraad per toestel.

Efficiëntie aan gezelligheid gekoppeld

GEERT VAN LIERDE

Schiphol Amsterdam Airport

Hoe de Belgische zuiderburen overhalen om te vliegen van en naar Schiphol? Uiteraard omwille van het aanbod aan directe trajecten die Brussels Airport en de andere Belgische luchthavens niet bieden. Vorig jaar werd de kaap van de 50 miljoen passagiers gerond, maar er is natuurlijk ook de vracht, waarmee deze luchthaven de derde Europese luchthaven is. In totaal worden 313 reisbestemmingen rechtstreeks vanuit Schiphol aangevlogen,


FOCUS

Het House of Tulips is één van de grote blikvangers.

Recreatie buiten bij goed weer bij het wachten in de luchthaven.

Irisscan Op een gemiddelde dag zijn er meer dan 1.100 vluchten en van het aantal passagiers zijn er 37% die omwille van businessredenen het vliegtuig nemen. Vooral voor deze categorie kan Privium een belangrijke voorziening zijn. Het gaat om een ClubLounge die nog voor de pascontrole ligt Air France-KLM staat in voor zo’n 70% van het netwerk. De en die een heel snelle grenspassage (zowel bij aankomst als fusie tussen de twee maatschappijen heeft gezorgd voor een vertrek) mogelijk maakt. Er wordt gebruik gemaakt van een sterk wereldwijd verbond. Een groot gedeelte van België bevindt Privium Card en bij de niet-Schengenlanden van een irisscan. zich in het dichtbevolkt gebied van 35 miljoen inwoners binnen Eenmaal deze betrouwbare persoonsverificatie voorbij, staat een een straal van 200 km rond Amsterdam Airport Schiphol. De snelle loopbrug naar de B- of C-pier ter beschikking die meteen grootste concurrent is Parijs, maar vanwege de strategische de vertrekhal overslaat. Op dezelfde wijze ligt de parkeergarage alliantie die in 2008 gesloten werd met de Aéroports de Paris vlak aan de lounge, kan een valet de wagen parkeren of is korting (die o.m. Charles de Gaulle en Orly beheert) worden elkaars mogelijk op taxi’s. Uiteraard kunnen de leden gebruik maken belangen niet tegengewerkt. AntwerpAirport_IT_dec06_antwerp_city_airport_IT_NL_0601 11/02/11 Pagina van 14:35 de lounge zelf,1die de accommodaties heeft van de meeste en hun aantal stijgt alsmaar. Rechtstreekse (inter)continentale verbindingen met belangrijke economische centra genereren tot 20 keer meer handel in vergelijking met indirecte verbindingen, wordt met nadruk gesteld op Schiphol.

Naar London City 5x per dag Manchester 2x per dag


| 21 |

FOCUS

lounges in een luchthaven. Spijts het lidmaatschap van Privium betalend is (op jaarbasis 121 euro als basisprijs) zijn er reeds zo’n 47.000 leden. Luchtig binnen, park buiten De 63% die om een niet-zakelijke reden vliegt – leisure in de eerste plaats – probeert men het evenzeer naar de zin te maken op Schiphol. Dat wordt in de hand gewerkt door de onderlinge afstanden toch relatief beperkt te houden – één terminal met zeven pieren – en ongeveer overal het contact met het daglicht te bewaren eens de paspoortcontrole gepasseerd. Schiphol presenteert zich als een echte AirportCity. Daarmee wil gezegd zijn dat er heel wat opportuniteiten kunnen benut worden, verschillend voor wie over tijd beschikt (bijv. bij een transfer) of juist niet. Wie een transfertijd met zeker 3 uur overstaptijd voor de boeg heeft, heeft bijvoorbeeld de kans om Amsterdam te bezoeken aan boord van de Floating Dutchman, een amfibiewagen. Op de terreinen van Schiphol zelf is er één uur durende Behind the Scenes tour mogelijk. Net buiten de terminal ligt een stadspark, erbinnen zowaar een dependance van het Rijksmuseum Amsterdam (tussen de E- en de F-pier). Tevens is er een bibliotheek, waar overigens zelden uitgeleende publicaties blijken te verdwijnen. Naast de mogelijkheden om op het internet te geraken zijn er ook heel wat wellnesscentra op Schiphol: alles van top tot teen. In dat laatste geval kan zowel een klassieke voetbehandeling als een peeling door Garr Ruffavisjes. Holland Boulevard Schiphol Plaza staat bekend als de ruimte voor het betere shoppen. Het gaat om ruim 60 winkels en horecazaken, die elke dag van het jaar open zijn vanaf 7 uur tot 22 uur, de horecazaken zelfs tot middernacht. Het management van Schiphol Plaza gaat vooral fier op de recente inplantingen van de eerste Victoria’s Secret shop in Europa en van die andere topmerken Hermès, Burberry en Mont Blanc.

Brussels South Charleroi Airport Opnieuw limieten verleggen

Liefst 10% extra passagiers heeft Brussels South Charleroi Airport erbij gekregen in het so-called crisisjaar 2012. Charleroi Airport klokte af op 6.516.427 reizigers, en dat is ruim een half miljoen meer dan in 2011. Deze sterke progressie wordt op het conto geschreven van de

Charleroi Airport.

| 22 |

Charleroi Airport.

bestaande luchtvaartmaatschappijen die nieuwe bestemmingen toegevoegd hebben en op bestaande bestemmingen frequenter zijn gaan vliegen. Zo ging Wizzair voor het eerst vanuit Charleroi op Ljubljana vliegen en Jetairfly op Nice en Palma de Mallorca. De grootste slokop terzake was andermaal Ryanair met nieuwe vluchten op Alghero, Budapest, Chania, Corfou, München-Memmingen, Rodez (Midi-Pyrénées), Turku en Warschau Modlin. Sommige vlieghavens worden nu door meerdere maatschappijen aangevlogen vanuit Brussels South. Om het verhaal niet te complex te maken: Budapest, Palma de Mallorca en Pula gingen, qua passagiersaantallen, vorig jaar het opvallendst vooruit. Stabilisering in 2013 Ook dit jaar zitten er opnieuw heel wat nieuwe lijnen aan te komen. Jetairfly mikt op Malaga, Wizzair op Cluj. De luchthavendirectie kondigde voor Ryanair de nieuwe bestemmingen Clermont-Ferrand, Rijeka en Zakynthos aan, terwijl Ryanair zelf op zijn website ook Paphos naar voren schuift. Toch verwacht Charleroi voor dit jaar officieel een stabilisering in het aantal vluchten en passagiers. Argumentatie komt daar niet bij te pas, maar wanneer bepaalde (onrendabele) lijnen wegvallen wordt daar geen ruchtbaarheid aan gegeven. Een tweede factor waarmee rekening dient gehouden, is die andere lowcost luchthaven Maastricht-Aachen. Ryanair heeft er zijn eerste basis op Nederlands grondgebied gevestigd. Eind 2012 werden er met de klap drie nieuwe Europese bestemmingen gelanceerd (totaal nu 14) en wellicht komen er in het zomerseizoen nog enkele bij; zo kondigt de carrier reeds Brive (regio Limousin) aan. Ryanair stelt als target 450.000 passagiers vanuit Maastricht in 2013; vorig jaar gold het vergelijkbaar aantal nog ‘maar’ 155.000 passagiers. Hoewel Ryanair beweert dat die bijna 300.000 extra een additioneel publiek zal zijn, wordt er in Charleroi echt te veel Hollands onder de gasten gepraat om niet minstens het vermoeden te wekken van een vorm van interne concurrentie. Nog meer rek op terminal? “BSCA streeft ernaar om in 2013 de dienstverlening nog verder te verbeteren”, klinkt het ietwat sibillijns in de press release. Uiteraard kan daarbij gerefereerd worden aan de beschikkingen van het Masterplan. Van de andere kant is het ook zo dat de nieuwe terminal die pas 5 jaar terug ingewijd werd, toen voorzien was op 3 miljoen passagiers. Dit cijfer werd al in oktober 2009 gehaald en is inmiddels nog eens meer dan verdubbeld. Waar liggen de infrastructurele limieten van het huidige Charleroi Airport? Inzake bereikbaarheid via het openbaar vervoer wordt in ieder geval naarstig verder gewerkt. Naast de shuttles vanuit Brussel, werd met succes de Airportbus gelanceerd die het traject EindhovenTurnhout-Antwerpen-Kontich-Mechelen-Leuven-Louvain-laNeuve-Genappe minstens 10 keer per dag aflegt. Vanaf 27 maart wordt ook een dagelijkse shuttle vanuit Lille operationeel. INFOTRAVEL | FEBRUARI 2013

Vakantie zonder omwegen

os , R h K , a t e r naria, Kstemming ! a C n a r ,G be Malaga a —> nieuwe , e f i r e rca, Tenastir) en Djerb o l l a M , n e Alicant , Enfidha (Mo Bodrum

Je deur uit, en weg ben je. Zonder filestress. Zonder pijnlijk duur parkeerticket. Zonder ellenlange wachtrijen aan check-in en security. Zonder zoektocht naar de juiste gate. Vanuit Ostend Airport vertrek je in geen tijd naar dertien zonnige bestemmingen. Met een ontspannende strandwandeling of een terrasje op de zeedijk als enige omweg. Kwestie van helemaal in vakantiestemming op je vliegtuig te stappen.

mir, A o d os , I z

ntalya,

w w w. o s t . a e r o

FOCUS

Liege Airport

Rekenend op relance economie Het aantal passagiers dat gebruik maakte van de luchthaven in 2012, lag dicht in de buurt van het eindcijfer van 2011 (toen 309.222): 303.495 pax, zijnde een daling van -1,85%. De negatieve impact van de hardnekkig woedende economische crisis bleef dus al bij al beperkt inzake passagierstrafiek. Het landschap van touroperators bleef hetzelfde, want alles stond en viel ook in 2012 met het aanbod van onze twee grote generalisten en hun vliegtuigmaatschappijen Jetairfly en Thomas Cook Airlines. Vooral laatstgenoemde schept positieve verwachtingen voor 2013 mits het instellen van een nieuwe route op Nice. Dit betekent concreet dat er van 1 juni tot 28 september elke zaterdag een toestel van Thomas Cook Airlines op deze Zuid-Franse bestemming zal vliegen. De vluchtduur bedraagt anderhalf uur. Daarmee brengt Thomas Cook zijn aantal bestemmingen vanuit Luik op 13 en het aantal vluchten per week in het zomerseizoen op 30. Nice is de eerste Franse bestemming. De andere zijn allemaal populaire aanvlieghavens in Spanje, Marokko, Tunesië, Griekenland en Turkije. Liège Airport is voor Thomas Cook (en Neckermann) de tweede belangrijkste luchthaven van België.

goederen (of in tonnenmaat bijna 100.000 ton) getransporteerd dan in 2011. Dramatisch hoeft dit niet noodzakelijk te zijn, want de tewerkstelling kon op het bestaande niveau geconsolideerd worden en er openen zich fraaie perspectieven vermits een aantal nieuwe operators van cargolijnen in Luik neergestreken is. Op de terreinen van de Luikse luchthaven werd in oktober van vorig jaar een gloednieuw Business Park in gebruik gesteld, dat staat voor 6500 m² kantoorruimte. Dit jaar wordt nog eens 10 miljoen euro geïnvesteerd in de luchthaven en dan vooral in het vrachtgedeelte ervan. De mogelijke directe bereikbaarheid via het spoor van goederen is een materie die dient goedgekeurd te worden op het niveau van de Europese Unie. DANIEL STEEVENS

Antwerp Airport

Hopen op betere tijden De Antwerpse luchthaven heeft een barslecht jaar achter de rug. Oorzaak is de crisis en het tijdelijk wegvallen van de lijn Manchester. Toch blijft de regionale luchthaven erin geloven. Voorwaarde is wel dat er een einde komt aan de rechtsonzekerheid. Antwerp Airport.

Bij de Jetair-groep, die ook op Tel Aviv (Israël) vliegt, blijft alles voorlopig bij het bestaande aanbod. Verdere investeringen op til Er bestaan ook geen opvallende plannen inzake bereikbaarheid. De duur van een busritje vanuit het station van Luik tot aan de luchthaven, die zich op het gebied van Grâce-Hollogne bevindt, bedraagt dan ook amper 12 minuten. Prijs van een ticket: 1,70 euro. Deze service van TEC-lijn 57 wordt evenwel niet in het weekend geleverd. De roeping van de Luchthaven Luik blijft natuurlijk in de eerste plaats die van cargoluchthaven. In dit perspectief geldt Luik als de numero uno van ons land en de nummer 7 in Europa. In het voorbije jaar kon Luik hier veel minder onderuit aan de kwakkelende economie en werd in totaal 14,5% minder

Antwerpen mag dan wel een wereldhaven hebben; met de luchthaven wil het maar niet vlotten. De Antwerpse luchthaven kampt dan ook met een aantal fundamentele problemen. De startbaan blijft klein (en veel extra marge is er niet), waardoor grotere vliegtuigen niet in Deurne kunnen landen. De gevolgen zijn er dan ook naar. Momenteel wordt er alleen vanuit Antwerpen op Londen en Manchester gevlogen. En als de klad dan op één van die bestemmingen komt, ondervind je meteen de gevolgen.

Liège Airport.

| 24 |


erantwoordelijke uitgever : N.V. Jetair, Gistelsesteenweg 1, 8400 Oostende • Vergunning A1201 - KBO nummer 0408.479.965

Dichtbij huis vertrekken!

Elke dag vluchten naar de zon vanuit uw regionale luchthaven! Oostende • Charleroi • Luik • Rijsel ■ Groot aanbod van bestemmingen vanuit regionale luchthavens in uw buurt: Oostende, Charleroi, Luik en Rijsel. ■ Nieuwe lijnen voor zomer 2013: Charleroi > Malaga en Oostende > Djerba. ■ Kortingsvoordelen met vertrek vanuit uw regionale luchthaven. ■ Nieuw dit jaar ook een toestel gebaseerd in Rijsel waardoor er een heleboel vakantievluchten worden aangeboden vanuit deze luchthaven.

www.jetair.be

de mooiste tijd van het jaar Vraag naar onze ﬂyers!

FOCUS

En dat is net wat er vorig jaar is gebeurd. Katleen Pittevils, Marketing & Communicatie Luchthaven Antwerpen legt uit: “In 2012 maakten bijna 140.000 (139.929) passagiers gebruik van de Luchthaven Antwerpen. Dat is een daling van ruim 15 % ten opzichte van 2011. Dit is vooral het gevolg van de tijdelijke stopzetting van de route naar Manchester. Eind maart 2012 werd de frequentie van deze lijnvlucht verminderd van 2 vluchten naar 1 vlucht per dag. Omdat dit vluchtschema voor heel wat reizigers niet meer haalbaar was, daalden de passagiersaantallen drastisch. Daardoor besliste vliegtuigmaatschappij Cityjet half september om de route Antwerpen-Manchester stop te zetten. Door deze frequentievermindering en de tijdelijke stopzetting werden er op deze route ruim 14.000 passagiers minder vervoerd dan in 2011, wat natuurlijk zijn invloed heeft op onze cijfers”. Toch kondigt 2013 zich op de route Antwerpen-Manchester dan weer positief aan, meent Katleen Pittevils: “Gelukkig kon op deze route met bmi regional een nieuwe luchtvaartmaatschappij aangetrokken worden. Deze maatschappij nam vanaf eind oktober de lijn Antwerpen-Manchester over met 2 vluchten per dag. Dit zal een positief effect hebben op 2013”. Ook met die andere vitale lijn, Antwerpen-Londen City, ging het vorig jaar niet bijster goed. Hier moest een daling van ongeveer 8,5 % opgetekend worden. Volgens Katleen Pittevils is dit vooral te wijten aan de economische crisis. Eens dat de economie weer aanzwengelt, zou het beter moeten gaan. Op onze vraag of er andere routes in de pipeline zitten, kon de woordvoerster niet positief antwoorden. “We zoeken er permanent naar, maar het blijft bijzonder moeilijk’, klinkt het. Rechtsonzekerheid De rechtsonzekerheid blijft als een zwaard van Damocles boven Antwerpen Airport hangen. In april verloopt de huidige vergunning voor de luchthaven. De plannen voor de broodnodige ondertunneling van de Krijgsbaan (nodig door strengere Europese veiligheidsnormen) liggen er al jaren, maar er is nog steeds geen werk van gemaakt. Als die tunnel er niet komt, vermindert de al krappe startbaan met 150 meter. Er zou wel een privé-investeerder (Egis Projects) geïnteresseerd zijn om de luchthaven te exploiteren, maar het is begrijpelijk dat die niet toehapt zolang er geen klaarheid komt. Het worden dus spannende maanden voor Antwerp Airport. Toch toont men zich daar nog steeds optimistisch. Volgens Katleen Pittevils heeft men nog maar pas geïnvesteerd in 2 bagagescreening apparaten. Ook het General Aviation gebouw wordt gerenoveerd. De woordvoerster denkt dat het doek nog lang niet gevallen is over Antwerp Airport. Ieder zinnig mens weet dat een stad als Antwerpen natuurlijk een (zaken)luchthaven nodig heeft. Maar dat er dringend klaarheid moet komen en er nog veel werk is aan de winkel, beseft Katleen Pittevils ook.

ruim 232.000 passagiers over de vloer. Gezien de crisis is dat volgens hem lang niet slecht. Een groot aantal passagiers wordt gerealiseerd door Jetair en Jetairfly. Gino Vanspauwen: “ Jetairfly zag vorig jaar het aantal reizigers met 3,4 % toenemen tot 175.000. De maatschappij vliegt ook op 12 populaire vakantiebestemmingen. In 2013 komt daar ook nog eens Djerba bij. Ik denk dat deze nieuwe bestemming toch goed zal zijn voor een paar duizend bijkomende passagiers”. Naast Jetairfly maakt ook Thomas Cook Airlines gebruik van de luchthaven van Oostende. Deze carrier stabiliseerde vorig jaar zijn passagiersaantallen op 14.000 passagiers. Gino Vanspauwen stelt dat de luchthaven permanent naar nieuwe mogelijkheden op zoek is en dat andere carriers welkom zijn. De faciliteiten zijn aanwezig om grote vliegtuigen te ontvangen. Dat wordt volgens de CEO voldoende bewezen als vluchten vanuit andere luchthavens worden omgeleid naar Ostend Airport. Als grote troeven van de luchthaven worden onder meer de nabijheid, de kleinschaligheid (het aangename, familiale karakter) en de parkeergelegenheid naar voor geschoven. Maar de zoektocht naar andere carriers blijft moeilijk. Ooit vloog Ryanair vanuit Oostende naar London Stansted, maar dat liedje duurde niet lang. Sindsdien zijn er af en toe wel gesprekken met deze en andere prijsbrekers, maar de “businessmodellen van luchthaven en carriers zouden te ver uit elkaar liggen”. Cargo Ostend Airport deed het vorig jaar wel minder goed op het gebied van cargo. Verklaring voor de neerwaartse beweging is het verdwijnen van MK Airlines als goede klant, een verlies dat nog altijd niet is verteerd. Toch ziet Gino Vanspauwen licht op het einde van de tunnel, aangezien er een kentering optrad in de 2 de helft van 2012. Net als bij Antwerp Airport zoekt de Vlaamse overheid ook voor Ostend Airport naar een privé-investeerder. De privatisering van de luchthaven (officieel Internationale Luchthaven OostendeBrugge) staat al sinds 2006 op de agenda. De gesprekken met de Franse groep Egis Projects voor de uitbating van de luchthaven zouden in de laatste rechte lijn zitten, zodat men in 2013 zou kunnen landen. Toch blijft Gino Vanspauwen voorzichtig: “Zolang de onderhandelingen bezig zijn tussen het kabinet van Minister Hilde Crevits met Egis Projects , kan ik daar weinig over zeggen. We moeten afwachten”. PETER VAN OYEN

Ostend Airport

Meer passagiers verwacht in 2013 Ostend Airport denkt dit jaar meer passagiers te kunnen aantrekken. De luchthaven verwacht dat de nieuwe vlucht van Jetairfly naar Djerba een handje zal helpen om de cijfers op te krikken. Vorig jaar noteerde de luchthaven van Oostende een status quo inzake passagiersaantallen. CEO Gino Vanspauwen toont zich al bij al tevreden met de cijfers van afgelopen jaar. In totaal kwamen er in 2012 | 26 |


FOCUS

Shortbreaks scoren door toegevoegde waarde

TIJD IS KOSTBAAR

Korte tussendoor-vakanties, weekeindjes weg of shortbreaks scoren wanneer de aanbieder voldoende toegevoegde waarde voorziet. Dat hoeven niet alleen extraatjes te zijn, maar tal van aspecten waarmee de klant tijd kan winnen zodat hij optimaal kan genieten tijdens zijn kort verblijf. Meer dan louter online-reservering van logies moet een shortbreak een doelgerichte totaalbeleving op maat van de klant zijn.

Frans Schoon (Novasol): “Het kernwoord is flexibiliteit zoals de mogelijkheid om te reizen met vrije aankomstdagen”.

Hilde Beaurain (Thomas Cook): “Wanneer onze producten evolueren en wij de klant volgen in zijn keuze, kunnen wij perfect meedraaien”.

Axel De Corte (Transeurope): “Wat vijf jaar geleden werd beschouwd als toegevoegde waarde is dat vandaag al lang niet meer”.

Tijdens de recente ABTO-persconferentie kwam naar voor dat shortbreaks onder druk staan omdat zij vaak de tweede of de derde vakantie vormen. Financieel-economische redenen worden genoemd als oorzaak net zoals een toename van de rechtstreekse verkoop.

je bij mensen thuis kan logeren, met hen de stad kan verkennen en bij hen aan tafel kan schuiven. Er is een veelheid aan producten en distributievormen, maar wij merken toch dat wij het zelfs net iets beter doen in crisisjaren omdat mensen dan misschien iets minder lang op reis gaan”.

“Er wordt te gemakkelijk vergeleken met het topjaar 2008. Sindsdien heeft de sector heel wat klanten verloren, maar dat geldt even goed voor citytrips en vliegvakanties. De shortbreaks houden niettemin zeer goed stand, zeker wanneer je ziet dat dit segment wordt geconfronteerd met fenomenen die nog niet zijn opgedoken voor de vliegvakanties”, stelt Patrick Vancompernolle (Jetair). “Wanneer onze producten evolueren en wij de klant volgen in zijn keuze, kunnen wij perfect meedraaien”, vult Hilde Beaurain (Thomas Cook) aan. “Vernieuwingen in de markt waren voor het eerst voelbaar bij de citytrips”, stelt Axel De Corte (Transeurope) verwijzend naar rechtstreekse boekingen, online-reserveringswebsites, initiatieven zoals Groupon en affiliate-websites waarbij marketingbureaus of vervoerders logies aanbieden. “Wij moeten ons realiseren dat de klant ook aanbieder wordt, via Airbnb en initiatieven waar

Meer impuls-beslissingen Hilde Beaurain merkt evenwel een verschil tussen citytrips en shortbreaks. “Een shortbreak kan een alternatief zijn voor een dure vliegvakantie. Een citytrip is meer een impuls-beslissing die kort voor vertrek wordt genomen”. “De invloed van low cost carriers is hierin zeer groot”, weet Frans Schoon (Novasol). “Zij lokken klanten met lage prijzen, waardoor zij gemakkelijk kiezen voor enkele dagen Barcelona of Warschau. Dat veronderstelt ook dat wij daarop inspelen en niet langer focussen op een zaterdag-zaterdag-verhuring”. “Het is een of-of-verhaal”, treedt Axel De Corte bij. “Mensen hebben over het algemeen meer vertrouwen, maar af en toe lopen zij een blauwtje. Het convenience-aspect van een shortbreak of citytrip is heel belangrijk. Ski-shortbreaks zijn daarvan een voorbeeld, maar dat geldt ook voor een pakket waarin de toegang tot een tentoonstelling via de ‘fast lane’ is begrepen. Wanneer


| 27 |

FOCUS

je louter hotels en prijzen aanbiedt, lok je shopping-gedrag uit”. Bij Center Parcs noteert Sandra Vermeulen eveneens een toename van de impuls-vakanties. “Vroege boekingen zijn er voor schoolvakanties of geplande familiereünies. Over het algemeen wordt er vrij laat geboekt. Doorheen het jaar zijn er drie boekingsperiodes: in januari voor krokus- en zomervakantie, in juni voor de zomervakantie en in september voor het najaar”. “Tussendoor-vakanties zijn een behoefte geworden”, stelt Patrick Vancompernolle. “De Belg houdt zijn hoofdvakantie aan maar kort die in. Men spaart enkele dagen op om die ergens in het jaar te benutten en er 4-5 dagen op uit te trekken. Weersinvloeden spelen nauwelijks mee in de keuze van de bestemming, en dat in tegenstelling tot de hoofdvakantie waarvoor het weer een bepalende factor is”. “Hoofdvakanties worden inderdaad iets minder lang”, bevestigt ook Frans Schoon. “Het kernwoord is flexibiliteit zoals de mogelijkheid om te reizen met vrije aankomstdagen. Wie traditioneel vroeg boekt, wil een specifieke vakantiewoning. Dat kan zijn ter wille van de locatie, het comfort of de aanwezige faciliteiten, maar even goed omdat men in een groter gezelschap of met meerdere gezinnen samen reist. Bij lastminute-keuze spelen die aspecten minder, wegwezen is de boodschap, en dat vaak in functie van lastminute-tickets die zij via een low cost airline hebben geboekt”. ‘Convenience’ als toegevoegde waarde “Ook al is een shortbreak overwegend een impuls-beslisTHAHOD121004_AdBruxelles-Paris_186x130mm_01_NL_HD.pdf 2 17/10/12 sing, klanten hechten zeer veel belang aan ‘convenience’, efficiëntie en gebruiksgemak als toegevoegde waarde.

C

8 min

4 min

16 min

30 min

Tijd is kostbaar voor de klant”, merkt Hilde Beaurain op. “Daarom moeten wij het begrip ‘toegevoegde waarde’ herdefiniëren. Wat vijf jaar geleden werd beschouwd als toegevoegde waarde is dat vandaag al lang niet meer”, geeft Axel De Corte aan. “Wanneer een klant een arrangement aan dezelfde voorwaarden online en bij de reisagent kan reserveren, dan moet de reisagent die klant verdienen. De grote uitdaging zit dan in de toegevoegde waarde die hij kan bieden. Wanneer een klant rechtstreeks boekt bij een airline ontvangt hij een mailtje of een sms wanneer zijn vluchttijden wijzigen. Wanneer hij via de reisagent reserveert, krijgt hij die info niet altijd omdat de airline de klantengegevens niet heeft. Hij moet misschien iets meer betalen bij de reisagent en hij krijgt minder service. Daardoor ziet hij niet meteen een noodzaak om te reserveren via de reisagent”. ‘Convenience’ blijkt cruciaal in het hele verhaal van shortbreaks. Klanten willen de korte tijd dat zij er tussenuit trekken zo optimaal mogelijk benutten. “Center Parcs heeft daarom geïnvesteerd in het optimaliseren van aankomst en vertrek”, stipt Sandra Vermeulen aan. “Klanten checken vooraf in via MyCenterParcs en nemen bij aankomst de ‘fast lane’. Tien minuten na aankomst kunnen zij al naar hun cottage, zodat zij meer tijd in het park kunnen spenderen. Naar de toekomst hopen wij die service ook te kunnen geven aan klanten die via reisbureaus of touroperators boeken, maar dan moeten wij beschikken over alle noodzakelijke gegevens”. 12:52 “Met

Novasol maken wij geen onderscheid tussen klanten die direct of indirect boeken. Reisagenten boeken via de reisagenten-

5 min

19 min

M

J

DUS, BRUSSEL – PARIJS 1U22

CM

MJ

CJ

CMJ

N

HIER, ZAL NIEMAND U VRAGEN OM UW TELEFOON UIT TE ZETTEN OF OM UW TAFELTJE IN TE KLAPPEN. WiFi*, maaltijden opgediend aan uw zitplaats, internationale lectuur, een eigen stopcontact… Ervaar 1e klasse reizen bij Thalys. Dankzij het comfort en de services aan boord, kan uw reis zelfs te kort aanvoelen. Informatie en reserveringen in de reisbureaus. * Dienst geleverd door 21Net en geactiveerd door Nokia Siemens Networks, onder voorbehoud van beschikbaarheid. Gratis in Comfort 1 en voortaan ook in Comfort 2 met het Semi-Flex tarief.

| 28 |


FOCUS

website en verstrekken ons alle gegevens. Die informatie wordt verwerkt in de reisdocumenten waarop wij ook de code voor de sleutelkastjes aan de vakantiewoning vermelden. Zo zijn wij minder afhankelijk van de eigenaar of verhuurder om de sleutel te overhandigen. Door geen onderscheid te maken tussen direct en indirect boeken, kan de reisagent zijn rol als adviseur volop uitspelen”, bevestigt Frans Schoon. Flexibiliteit en totaalervaring bieden “Het probleem is dat je als touroperator niet altijd alle klantengegevens hebt om de nodige flexibiliteit te bieden die de klant wil”, merkt Axel De Corte op. “Wanneer een klant reserSandra Vermeulen (Center Parcs): “Klanten Patrick Vancompernolle (Jetair): “Het gevaar veert via Booking.com en andere siwaarderen de extra invulling die je kan geven van boekingssites is dat zij enkel gaan voor de tes kan hij tot op het laatste moment aan hun verblijf”. prijs, wij selecteren in functie van onze klankostenloos annuleren. Arrangementen ten en gaan voor een totaalbeleving”. worden online aangeboden tegen dagprijzen. Dat zijn nieuwe standaarden men er nog toeslagen bij. Wij gaan voor een all-in-pakket waardie zijn uitgezet. Dergelijke faciliteiten moeten wij ook kunnen mee wij de klant een totaalervaring aanbieden, en dat doen die bieden om de reisagent beter te wapenen voor de commercialionline-aanbieders niet”. “Met dergelijke pakketjes scoor je echt sering van citybreaks. Als touroperator moet je van alle markwel”, weet ook Sandra Vermeulen. “Klanten waarderen de extra ten thuis zijn en allerlei activiteiten kunnen samenvoegen in een invulling die je kan geven aan hun verblijf. Met Center Parcs biepakketje. Eenvoudige pakketjes kan je commercialiseren via een den sporadisch mountainbike- of Plopsaweekends aan, waarmee geschenkdoosje en in de reisbrochure. Daarnaast kan je heel wij ons succesvol richten op specifieke doelgroepen. Voor Sunspecifieke pakketjes maken met heel veel ‘convenience’ voor de parks is er de Tourist Guide, een infopunt met een overzicht van klant. Denk aan een overnachting, een toegangskaart met dibezienswaardigheden in de regio en eventuele voordeeltickets”. recte toegang voor het nieuw geopende museum Louvre-Lens en “Voor klanten die een vakantiepark met kinderanimatie zoeken, een gereserveerde maaltijd erbij. Zo’n combinaties met een optischuiven wij de Barkie Kids Club naar voor, die wij in samenwermale tijdsbesteding kan de klant veel moeilijker zelf in mekaar king met Pierre&Vacances aanbieden in onder meer de baai van steken. Zo’n toegevoegde-waarde-pakketjes zijn de bestaansde Somme en in Normandie”, geeft Patrick Vancompernolle nog reden voor shortbreaks”. mee. “Pakketjes bieden wij niet aan omdat wij geen eigenaar zijn van de vakantiewoningen”, stipt Frans Schoon aan. “Met Nova“Met Jetair trekken wij de kaart van de reisagent en hebben wij sol zetten zij in op ons product, de accommodatie en de locatie, bewust niet ingezet op geschenkdoosjes”, stelt Patrick Vancomen spelen wij niet op prijs. Wel slaan wij enkele nieuwe wegen in pernolle. “Wij hebben ook klanten die arrangementen zoeken met de opening van kleinschalige villaparken in Duitsland en voor honderd euro maar we proberen daar toch extra’s bij te steDenemarken, of met locaties aan golfcourts. Wij organiseren zelf ken. Bij de ver-weg-vakanties zien wij dat all-in een troef is omgeen nevenarrangementen, maar gaan die wel ter plaatse facilitedat men het budget onder controle kan houden. Bij shortbreaks ren via voordeelformules”. manifesteert die trend zich ook. Op Booking.com krijgt men vier prijzen, weet men niet altijd juist wat wordt aangeboden en ko-

Ruim 30.000 vakantiehuizen in 26 landen

Check direct de beschikbaarheid op:

www.NOVASOL.be INFOTRAVEL | FEBRUARI 2013

| 29 |

FOCUS

Inhoud primeert boven louter logies “Wij mogen niet langer alleen logies voorstellen als shortbreaks. Wij moeten er inhoud aan geven”, zegt Hilde Beaurain. “Een bed mag niet zomaar een bed zijn. Wij moeten onze productkennis en kennis van de Belgische klant aanwenden om de voor hem geschikte accommodatie te selecteren. Er zijn nog wel klanten voor wie louter een bed volstaat, maar velen willen meer. Bovendien moeten wij segmenteren in functie van de klant die wij voor ons hebben. Wil die wellness of golf, gaan de kinderen mee, is het een jong koppel dat een weekeindje weg? Die zaken moeten wij overwegen bij de keuze”. “Wij selecteren inderdaad voor onze Belgische klanten”, treedt Patrick Vancompernolle bij. “Dat verklaart ook waarom wij bijvoorbeeld het ene Center Parcs of die specifieke Pierre&Vacancesresidentie wel of niet in de brochure vermelden. Wij bezoeken de voorgestelde accommodaties en kunnen die ook lokaliseren. Wij staan achter onze gemaakte keuze omdat wij weten dat het logies zijn die ons cliënteel aanspreken. Dat heb je niet bij onlineaanbieders die een hotelcomplex in Oostkamp aanprijzen alsof het in Brugge ligt”. “Reisagenten moeten hun klanten adviseren. Brochures zijn in de eerste plaats een verkoopinstrument, maar de reisagent moet een stukje beleving en zijn expertise ter zake overbrengen op de klant”, werpt Frans Schoon op, wat rond de tafel meteen de opmerking ontlokt dat potentiële klanten dan wel langs komen voor advies, er nog even thuis willen over nadenken en vervolgens via internet gaan reserveren. “Het gevaar van boekingssites is dat zij enkel gaan voor de prijs, terwijl wij als touroperators selecteren in functie van onze klanten en dat wij gaan voor een totaalbeleving”, accentueert Patrick Vancompernolle. “Wij helpen de klant te kiezen wat hij wil”, stelt Hilde Beaurain nog. “Achter die keuze zit de kost van een contractor die ter plaatse gaat kijken en oordeelt. Klanten beseffen dat onvoldoende en zouden de fairplay moeten opbrengen om dan ook te reserveren via de reisagent”, geeft Axel De Corte nog mee. Dit rondetafelgesprek had plaats in De Heeren van Liedekercke in Denderleeuw, www.heerenvanliedekercke.be

KALENDER BEPAALT SUCCES Het succes van shortbreak-vakanties wordt in hoge mate bepaald door de kalender. Een feestdag in het weekeinde wordt genadeloos afgestraft in de jaarcijfers. Een late paasvakantie is evenmin ideaal. Feestdagen op dins- of donderdag scoren goed wanneer er aardig wat bruggen worden gemaakt.

IN GEZELSCHAP Steeds meer mini-groepjes of drie-generatie-gezinnen trekken erop uit. Zij kiezen voor grotere of aanpalende cottages in Center Parcs specifieke arrangementen of faciliteiten worden aangeboden. Wanneer zij en ruim vakantiehuis bij Novasol reserveren, is dat vaak omdat de huurprijs onderling verdeeld wordt en men ook over meer bewegingsvrijheid kan beschikken. Groepsarrangementen zijn minder evident in kleinere hotels, die zich eerder richten op koppels die zoeken naar bijzondere adresjes en logiesmogelijkheden.

DICHTBIJ EN IETS VERDER Een weekeindje of een verlengd weekeindje weg wordt meestal doorgebracht in eigen land of net over de grens. Wanneer er wat extra vrije dagen zijn omdat men de ‘brug’ kan maken en een midweek kan reserveren, reist men ook iets verder. Een halve dagrit heen of terug is geen uitzondering.

GEERT VAN LIERDE

De vakantiewoningen van de Elite Collection beschikken vaak over een eigen zwembad.

Vakantiewoning De Swaenhoeck in Damme is één van de recente aanwinsten.

Vakantiewoningen boomen ook bij Belvilla Vooral driegeneratiefamilies en vriendengroepjes maken het publiek uit dat van langsom meer kickt op vakantiehuizen. Zo blijkt althans uit recente bevindingen van Belvilla, dat vooral in de Benelux heel sterk staat. Bij dit internationaal vakantiehuizenmerk, dat 30 jaar terug ook zijn roots in België had met Ardennes Relais maar de jongste jaren gedirigeerd wordt vanuit Eindhoven, blinken eigenlijk vooral de Belgische gasten uit. Na Duitsland en Nederland vormen ze de grootste groep. Ook inzake sneeuwvakanties gaan de Belgen tegen de heersende trend in, want er is hier zelfs sprake van zo’n tien percent stijging deze winter. De naamsbekendheid in België bedraagt 36% en de feedback van de gasten wijst op een gemiddelde tevredenheid van liefst 8,6. Belvilla stoelt zijn marktstrategie op een permanente aanwezigheid en bereikbaarheid. Daarvoor volstaat de indirect selling via de reiskantoren niet. Het merk werkt met 8 websites en speelt uitvoerig in op de social media. Op deze wijze is er sprake van betrokkenheid – onder meer via de Belvilla Blog - maar ook van permanente service. Belvilla lanceerde in 2012 met succes de Elite Collection. Het zijn de betere vakantiehuizen van het niveau 5-sterren plus. De luxe faciliteiten zijn in heel wat gevallen aangevuld met extra diensten, zoals keukenpersoneel en kinderoppas. In zowat de helft van de gevallen kunnen ook de huisdieren mee op vakantie. De trend tot cocoonen is dus duidelijk nog steeds ‘in’. DS www.belvilla.be.

| 30 |


THOMAS COOK CRUISES

2e PERSOON AAN €1

ACTIE VAN DE MAAND: • 2e persoon aan €1 op een selectie van cruises voor nieuwe boekingen in februari 2013 • 2 Easy Way punten per pax op alle nieuwe cruiseboekingen in februari 2013 • Alle info en voorwaarden: www.thomascookagent.be NIEUW: THOMAS COOK CRUISE KRANT! Ontdek 3x per jaar alle cruise promoties & acties.

V.U. Tim Van Genechten p.a. - TCRB NV - Tramstraat 67c, 9052 Gent, BTW 0412.677.887 RPR Gent - Lic (A)1067

voor nieuwe boekingen in februari

De Maltese eilanden, 365 dagen per jaar het ontdekken waard! De Maltese eilanden Malta, Gozo & Comino liggen op minder dan 3 uur vliegen vanuit Brussel. Ze herbergen een ware schat aan natuur, cultuur en een geschiedenis van meer dan 7000 jaar. Dwaal door de straten van de pittoreske hoofdstad Valletta, bezoek de schitterende St. Janskathedraal of verdwaal in de «stille stad» Mdina. Het is maar een greep uit het ruime aanbod aan bezienswaardigheden op het hoofdeiland Malta. Malta is zo compact dat u er ‘s ochtends een strandwandeling kunt maken, daarna kunt gaan lunchen in een gezellig vissersdorpje, om vervolgens ‘s middags een tempelcomplex te ontdekken en ‘s avonds de nacht in te dansen in één van de vele clubs. Ontdek zeker ook het eiland Gozo, het kleine zusje van Malta. Hier ligt de focus eerder op natuur en rust met weidse landschappen en wonderen van de natuur zoals het

Azuurblauwe raam in Dwejra. Het derde eiland van de archipel is het paradijselijke Comino, met de bekende Blue Lagoon. De eilanden zijn makkelijk te combineren met de ferry. Binnen de 20 minuten staat u, vanuit Malta, op het eiland Gozo. Ideaal als dagtrip of voor een langere combinatie. De Maltese eilanden zijn zowel geschikt voor een lange zonvakantie als voor een korte citytrip. Een winkelweekendje met de vriendinnen, een strandvakantie met het hele gezin of een romantische citytrip met de man of vrouw van uw dromen? Laat u verrassen door de Maltese eilanden, zonovergoten parels in het hart van de Middellandse Zee.

De Maltese eilanden boekt u natuurlijk via Travelworld, al meer dan 20 jaar de #1 Malta specialist. Ontdek het uitgebreidste aanbod van de Benelux in de Travelworld «Malta & Gozo» jaarbrochure. De ruimste keuze aan de beste prijs met charmante 3, 4 en 5-sterren hotels, afwisselende rondreizen, eilandcombinaties, duikvakanties, excursiemogelijkheden en nog zoveel meer. 5 dagen / 4 nachten Malta, inclusief rechtstreekse Air Malta vluchten, kan al vanaf 356€ per persoon! Bestel de brochure nu gratis bij via www.connect2.be. Voor een vrijblijvende prijsofferte of boeking kunt u terecht op het nummer 059/80.73.74 of via mail [email protected]

BILLIJK SPEELVELD VOOR TICKETVERKOOP

Recommend Documents