Themadag Ketenkennis is Ketenkracht
Bijproducten: Grondstoffen Van Waarde TNO Milieu, Energie en Procesinnovatie
ir. P.S.R. Kosters
Opbouw presentatie • Drie hoofdrichtingen van onderzoek door TNO naar hergebruik van bijproducten • Eerste stelling: nieuwe ketens • “Bewijs” van de eerste stelling
• Tweede stelling: vooroordelen • “Bewijs” van de tweede stelling
• Derde stelling: financieel • “Bewijs” van de derde stelling
Bijproducten
vrijdag 8 oktober 2004
2
Onderzoek naar gebruik van bijproducten door TNO • Drie hoofdrichtingen 1. Gebruik als voedingsmiddel •
Productie van wortelsap uit bijproducten
2. Gebruik als basis voor biotechnologische productie van voedingsmiddelen en chemicaliën • Thermolyse van cellulosehoudende bijproducten voor de productie van Alcohol 3. Gebruik als basis voor transportbrandstof • Van natte biomassa naar biocrude
Bijproducten
vrijdag 8 oktober 2004
3
Productie van wortelsap uit bijproducten •
•
•
•
Afgekeurde wortelen vanwege maat en vorm, en afgesneden delen. Winning van hoge kwaliteit sap middels aangepaste basistechniek Technisch is belangrijkste het hygienisch borgen van de keten Algemeen is het belangrijkste opbouw van vertrouwen en verandering van mentaliteit
Bijproducten
vrijdag 8 oktober 2004
4
Groentesap in Duitse winkel
Bijproducten
vrijdag 8 oktober 2004
5
Thermolyse van cellulosehoudend materiaal •
•
Gecombineerde fysischeenzymatische omzetting van (hemi)cellulose fracties uit biomassa in fermenteerbare suikers ten behoeve van productie van bio-ethanol, melkzuur etc. Goedkope grondstof voor heel veel nieuwe bioprocessen
Bijproducten
vrijdag 8 oktober 2004
6
Van natte biomassa naar biocrude •
•
•
De HTU®-reactie vindt plaats in water bij hoge temperatuur (330 graden Celsius) en hoge druk (150 bar). Proces is heel geschikt voor natte, gemengde reststromen, doordat droging niet vereist is. Biocrude is geschikt als grondstof voor diesel of kerosine
HydroThermal Upgrading
Bijproducten
vrijdag 8 oktober 2004
7
Eerste Stelling
Meer waarde geven aan bijproducten heeft meer kansen in nieuwe ketens
Bijproducten
vrijdag 8 oktober 2004
8
Nieuwe ketens voor groentereststromen Bestaand proces
Sapwinning
EET(Kiem)project
EDI
(Octrooi in aanvraag) Aardappelen+ Groenten verwerkende fabrieken Consument
Primair proces
Consument. Groentesap (±7,5%)
Product (±85%)
Grondstof (100%)
PROVALOR TNO
Residu (15%) 1.650.000 Ton
Hobbydieren
Provalor/TNO consortium Consument Consument Consument
Reconstitutie Amino zuren
NutraCeuticals
Voe dingsVezels
(±5%) Ontsappen
Ultieme Residuverwerking
(±7,5%)
Winning
Reststroom 2
Brand stof Rest stroom 3
(±2,5%)
Vergis ten Overig
Veevoer 55.000 trucks NL+B+Fr+UK
Tot en met 2002
Bijproducten
Provalor, Oerlemans, Duynie TNO, Verduijn, Brandeburch
Alko, IFF
vrijdag 8 oktober 2004
2005 en verder
9
Nieuwe ketens •
Thermolyse voor productie van alcohol en melkzuur • • • •
•
Biocrude uit natte biomassa • • • •
•
Nedalco Purac Shell TNO Shell Afval Energiebedrijf Amsterdam (AEB) Uienpulp, GFT afval, melasse leveranciers TNO
CO2 en H2 uit tuinbouwafval “Scarlet” • • • • • • • • •
LTO Groeiservice BV Van Vliet Recycling BV (VVR) Stork Industry Services BV Atlas Copco Compressors BV SPARQLE International BV Promikron 3 BV Hexion BV Urschel International BVLTO TNO Bijproducten
vrijdag 8 oktober 2004
10
Tweede Stelling
Problemen zijn oplosbaar; vooroordelen niet
Bijproducten
vrijdag 8 oktober 2004
11
Problemen en vooroordelen • Wortelsap • Het kan nooit want er zijn geen mensen die wortelsap willen uit bijproducten en trouwens dat afval is nooit goed als grondstof • Commercieel wortelsap uit bijproducten wordt geleverd op de markt waarbij herkomst altijd bekend is bij bottelaar. Veel vruchtensap komt ook uit reststromen (ananas)
• Thermolyse • Enzymen blijven altijd te duur • Grootschalig onderzoek in de VS heeft enzymkosten factor 10 gereduceerd
• HTU • Er is te veel variatie in de biomassa om het ooit te laten slagen • Alle variabele biomassa kan goed worden verwerkt • De olieprijzen blijven laag • …
Bijproducten
vrijdag 8 oktober 2004
12
Derde Stelling
Voor een sterke en duurzame keten moet elke partij er financieel beter van worden
Bijproducten
vrijdag 8 oktober 2004
13
Financien • Wortelsap • De huidige opbrengst van reststromen uit de groente en fruitverwerkende industrie naar veevoer is neutraal tot negatief • Bij gebruik als grondstof voor sap is de opbrengst 1 tot 3 € hoger per 100 kg • De investeringen kunnen daarmee in principe worden terugverdiend, of per bedrijf of door samenwerking met bedrijven
• Biocrude uit natte biomassa • Het is de enige technologie die volgens de huidige berekeningen zonder subsidie rendabel kan worden bedreven bij olieprijzen boven de 25$
Bijproducten
vrijdag 8 oktober 2004
14
Conclusie • Partijen die echt willen kunnen een heleboel problemen overwinnen • De overheid ziet dat de bijproducten uit de voedingsmiddelenindustrie vragen om oplossingen en stimuleren dat ook • De rol van de kennisinstituten kan daarbij zijn • bij elkaar brengen van nieuwe partijen • inbrengen van technologische oplossingen
Bijproducten
vrijdag 8 oktober 2004
15
