bijlagen Uitgegeven door het bureau van de Faculteit Technische Natuurkunde FACULTEIT TECHNISCHE NATUURKUNDE INLEIDING ALGEMEEN VERSLAG ONDERWIJS

FACULTEIT TECHNISCHE NATUURKUNDE

VERSLAG

1 9 9 2

INLEIDING ALGEMEEN VERSLAG ONDERWIJS ONDERZOEK ONDERSTEUNING EN BEHEER JAARREKENING

bijlagen

Uitgegeven door het bureau van de Faculteit Technische Natuurkunde Juli 1993

tlB FACULTEIT TECHNISCBE NATUURKUNDE VERSLAG 1992

INHOUD:

1.

INLEIDING

Algemene inleiding Verantwoording De faculteit in kort bestek

pag.

2

2.

ALGEMEEN

Algemeen verslag 1992 in relatie tot de hoofdlijnen van beleid

pag.

4

3.

ONDERWIJS

Onderwijsverslag 1992

pag.

7

4.

ONDERZOEK

wetenschappelijk Verslag 1992 Kwantitatief overzicht; input/output gegevens

pag. 11

o.a. Sociaal jaarverslag

pag. 24

5.

ONDERSTEUNING EN BEBEER

6.

JAARREKENING

Bijlagen: A Kwantitatieve gegevens bij het Onderwijsverslag 1992

B

Overzicht van de afgestudeerden van 1992

C

Beschrijvingen van VF- en niet-VF-onderzoekprogramma's

o

Overzicht van de natuurkundige promoties in 1992

E

Wetenschappelijke output van 1992

F

Inventarisatie van het onderzoek in projecten

G

Financiele overzichten 1992

toegevoegd H Onderzoekprogramma's 1993

pag. 19

pag. 49

2

1.

INLElpING

1.1 Algemene In1eiding 'Verslag 1992' is opgesteld conform suggesties van het College van Bestuur (CvB 190.668) en wijkt in een aantal opzichten af van de wijze van verslaglegging uit voorgaande jaren, in dit geIntegreerde verslag wordt gerapporteerd over de 1992-ontwikkelingen op het gabied van onderwijs, onderzoek en ondersteuning en beheer. Het onderdeel ondersteuning en beheer vormt een nieuw element in de verslaglegging. De verslaglegging over het onderzoek is ingedeeld in het algemene facultaire wetenschappelijke verslag (S 4), en bijlagen C met beschrijvingen van VF- en niet VF-programma's en 2, het overzlcht van de wetenschappelijke output. 1.2 Verantwoording In de loop van een kalenderjaar vinden niet z6veel veranderingen plaats dat een geheel nieuw, oorspronkelijk verslag geschreven kan worden. Er is veel lopend onderzoek dat wordt gecontinueerd. Ook onderwijs is een continu proces met daarin incidenteel plaatsvindende vernieuwingen die geleidelijk worden ingevoerd. Inspanningen die ook in 1991 werden verricht zijn wederom opgenomen. Vermelding van uitsluitend 1992-ontwikkelingen zou tot een onleesbaar verknipt verslag leiden. Om enige samenhang in de verslaglegging te krijgen is dus gebruik gemaakt van elementen uit eerdere verslagen en uit het ontwikkelingsplan. De relatie tussen verieden, haden en toekomst wordt daarmae benadrukt. 1.3 De faculteit in kort bestek. 1.3.1 Opbouw van de faculteit De volgende groepen gaven in 1992 vorm aan de faculteit Technische Natuurkunde. de vakgroep Deeltjesfysica, met de voorwaardelijk gefinancierde (VF-) programma's 'Plasma-, Atoom- en Molecuulfysica, PAM' en 'Kernfysische Technieken, KFT', de vakgroep Theoretische Natuurkunde met een gelijknamig VF-programma, de vakgroep Transportfysica met het VF-programma 'Transport van Massa, Impuls en Energie', de vakgroep Vaste Stof met het VF-programma 'Gecondenseerde Materie', de vakgroep Systeem- en Regeitechniek, de vakgroep Analyse van Fysische Meetmethoden, de vakgroep Didaktiek Natuurkunde, de werkgroep Natuurkunde en Samenieving de werkgroep K1inisch Fysische Meettechnieken, de werkgroep Fysisch Technische Laboratorium automatisering. het faculteitsbureau en de -werkplaats, alsmede de bedrijfsgroep Praktica en Collegedemonstraties,

3

1.3.2. Personeel De personeelsbezetting per 31 december 1992 (excl. vacatures) bedroeg' Be",etting aezetting WP le geldstroom, in personen in fte 13,1 23 Hoogleraren Universitaire hoofddocenten (uhd's) 15,0 15 27 24,9 Universitaire docenten (ud's) 14,65 15 Overige wetenschappelijk personeel Aio's-4 jaar ...ll..Q -ll 113 100,65 Totaal WI' 2e geldstrooa Aio-'s 4 jaar Overig wp

...L.Q

WI' 3e ge1dstrooa Aio-'s 4 jaar overig wp

-1....i

Aio's-2 jaar (IVO) ondersteuning en Beheer

~

29,9 34,9 4

30 5

3s 4

11,4 14

260,25

14 l.Q§,

280

1.3.3. Studenten Eind 1992 waren er 131 Ie jaars natuurkunde studenten lngeschreven; het totaal aantal ingeschreven natuurkunde studenten bedroeg 604. 73 studenten behaaiden het ingenieursdiploma Technische Natuurkunde, 1.3.4. Overige kwantitatieve gegevene In 1992 hebben 16 natuurkundigen hun onderzoek met een promotie afgerond waarvan 15 aan de TUE hun onderzoek verrichtten. Wetenschappelijke output van de faculteit, 16 dissertaties 195 overige wetenschappelijke publikaties 89 abstracts 28 vakpublikaties 429 overige produkten van wetenschappe1. aktiviteit 73 afgestudeerden

5

4

2.

ALGEMEEN

Algemeen verslag in relatie tot de hoofdlijnen* van beleid. De faculteit ziet haar streven om jaarlijks 1S0 studenten aan te trekken teloorgaan orndat de belangstelling voor techniek afneernt. Toch heeft de taculteit in 1992 haar re1atieve positie als een der grootste landelijke instellingen veor de wetenschappelijke opleiding tot natuurkundige verder weten te consolideren. Dit blijkt uit de landelijke cijfers van aantallen (nieuw) ingeschreven studenten. De voorlichtings- en wervingsaktiviteiten op en voor scholen voor VWO in Zeeland, Noord Brabant en Limburg blijken aan te slaan. Deze aktiviteiten richten zich daarbij met enige nadruk op vergroting van het aantal vrouwelijke studenten. Dit aantal blijtt met ca. 12 eerstejaars echter constant. In het onderwijsproces heett de bewaking van de studievoortgang het atgelopen jaar veel aandacht gekregen. Er is een procedure ontwikkeld voor een strukturele voortgangscontrole. De kwaliteit van de opleiding blijkt uit het gegeven dat afgestudeerden in het algeroeen vrij snel op een passende plaate in het arbeidsproces worden opgenomen. Het kansrijk gebleken onderzoek op het gebied van dunne lagen en van bundeltechnieken, is in 1992 verder versterkt door intensivering van de samenwerking tussen de groepen Halfgeleidertysica, Col)peratieve Verschijnee1en en Lage temperaturen van de vakgroep VaBte Stof en de groepen PlasmafYBica en Atoomfysica, beiden van de vakgroep Deeltjestyeica. Op het gebied van bundeltechnieken werd de samenwerking tussen de groepen Fyaica van Oppervlakken en Grenslagen van de vakgroep vaste Stof en de groepen Kernfysische Technieken en Atomaire en Optisehe WiBselwerking van de vakgroep Deeltjestysiea versterkt. De participatie in onderzoekscholen, waardoor het onderzoek in bredere verbanden wardt ingepast, lijkt goede mogelijkheden te bieden voor verdergaande samenwerking. De derde missieopdraeht betreft het optimaliseren van het leef- en arbeidsklimaat voor personeel en studenten. Hoewel resultaten in deze moeilijk meetbaar zijn, is in de iaculteit sprake van een groeiend optimisme; de inzet van menSen en middelen lijkt meer effekt te sorteren dan in voorgaande jaren. Overigens blijft dit onderwerp een punt van voortdurende aandacht van faculteitsbestuur, vakgroepsbesturen en direktie. Aanwezige kennis op het gebied van biomedische technieken, fenomenologische natuurkunde en fysische informatica, uitgebreid met de expertise van academische en parifere ziekenhuizen ill gebundeld in het nieuwe toepallsingllgerichte onderzoek 'Klinisch Fysische Meetteehnieken'. De daartoe geformeerde werkgroep is eind 1991 van start gegaan. Daarmede krijgt het facultaire fysillch medisch onder:toek een duidelijker inbedding. Daarnaast bleven enkele vakgroepen betrokken bij het TUE-VF-programma 'Teehnologie rond Vitale Funktiell'. Verreweg het meeste onderzcek in de faculteit is multidisciplinair. Hierbij vindt binnen de TUE samenwerking plaats met chemici, werktuigbouwkundigen en elektrotechnici, alsmede met het Instituut voor Perceptie Onder&oek (IPO) en fysisch geori~nteerden van de faculteit Bouwkunde. Een gestructureerde samenwerking bestaat reeds tussen de faculteiten N en E op het gebied van de micro-elektronica en tussen de faculteiten N en T op het gebied van de katalyse en tussen de faculteiten N, E en W op het gebied van de plasmatechnologie. Op het gebied van de Systeem- en Regeltechniek is er aamenwerking van de vakgroep NR met de faculteit W via de leerstoel Kok, 0,5 N en 0,5 W. Een verdere samenwerking van de vakgroep NR met de faculteit T wordt onderzocht. Het beleid van de faculteit was er ook in 1992 op gericht de bestaande samenwerkingsverbanden verder te versterken en nieuwe vormen van aamenwerking te bevorderen. ad- Zie ook het Ontwikkelingsplan 1991-1994

Er wordt verwaeht dat uitvoering van de plannen met betrekking tot de op te richten onderzoekscholen: COBRA (Compound eemiconductors and Opto-electronics: Basic Research and Applications) (vakgroepen NV en NI) Centrum voor Plasmatysiea en Stralingstechnologie, (vakgroepen NI en NO) het Burgerscentrum voor Stromingsleer (vakgroep NT) het Stevin-centrum (faculteit w, de vakgroepen NR en NT en de werkgroep FTL)

Katalyse (faculteit T en vakgroep NV) Theoretische Natuurkunde (vakgroep NI) made vanwege hun multidiseiplinaire karakter aanzienlijke wetenschappelijke rneerwaarde zal opleveren. Dit geldt evenzeer voor dubbelbenoemingen van hoogleraren, alamede voor z.g. 0,0 benoemingen. V~~r het behoud van flexibiliteit en Illagvaardigheid acht de taculteit het nuttig 0,0 benoemingen aan een bepealde tijdsduur te binden. Het bestaansrecht van de vakgroep Didaktiek Natuurkunde die de Ie graadslerarenopleiding verzorgt, was reeds in 1991 door de faculteiteraad tot 1996 bevestigd. Met betrekking tot 1992 verdienen verder de nayolgende punt en vermeldinq: In januari werd het facultair Ontwikkelingsplan 1993-1996 door de faculteitsraad vastgesteld. De onder auspici~n van BCO bestaande tweede fase opleiding 'Pysische inetrumentatie v~~r de beheersing van geladen en neutrale deeltjes' werd door de Nederlandse Certificatiecommissie tIm 1 oktober 1994 gecerttticeerd. Het ingang van februari ging prof.dr. H.M.Gijsman (vakgroep Vaste Stof) met emeritaat. Prof .Gijsman bezette sedert 1964 in deze vakgroep de leerstcel Algamene Natuurkunde en leidde de onderwerpgroep Lage Temperaturen. Op grond van in het vorig versiag aangekondigde adviezen benoemde de faeulteitsraad in februari een signatuurcommissie 'Lage Temperaturen, Fysica en Techniek' opdat op termi;n bij de vakgrcep Vaste Stof ken warden voorzien in de vacature -Gijsman'.

In februari werd een verkenningscommissie FTI ingesteld om na te gaan op welke wi;ze de in 1991 ontstane vacature Fysisch Technische Informatica zou kunnen worden ingevuld. De faculteiteraad behandelde in 1992 aanvragen voor deelname van vakgroepen van de faculteit in een aantal onderzoekscholen. Met het voorstel voor de oprichting van onderzoekschool 'het J.M.Burgerllcentrum voor Stromingsleer', waarvan Delft penvoerder is en waarin de vakgroep Transportfysica participeert, werd in maart door de faculteitsraad ingestemd. In april ging de raad akkoord met de participatie van de werkeenheid Fysiea van Oppervlakken en GrensIagen van de vakgroep vaste Stof in de onderzoekschool Nederlands Instituut voor Onderzoek in de Katalyse, NIOK, waarvan de TUE panvoerder is. Eveneens in april werd de werkgroep i.o. Klinisch Fysische Meettechnieken, KFM, die in 1991 was ingesteld, omgezet in een formele - intrafacultaire werkgroep, waarin de vakgroepen Transportfysica, Analyse van Fysische Meetmethoden, Deeltjesfysica, Vaste Stof en de werkgroep Fysisch Technische Laboratoriumautomatisering deeinemen. Daarin krijgen de afzonderlijke BMGTaktiviteiten van deze vakgroepen een duidelijker inbedding, alsmede in de postdoctorale onderzoekersopleiding die deel uitmaakt van de opleiding tot Klinisch Pysicus, die verzorgd wordt door de Ned. Vereniging van Klinische Fyeiea. Per 1 mei ward prof. dr. L.J.F.Herrnane benoemd tot deeltijdshoogleraar (0,2) op de leerstoel 'Atoom- en Grenslaagfysica' waarin de werkeenheden Atomaire en Optische Wisselwerking van de vakgroep Deeltjesfysica en de werkeenheid Fysica van Opparvlakken en Grenslagen, FOG, van de vakgroep Vasta Stof participeren.

6

In juni ontving ir. H. Megena (AOW) de Bouwers-van Leerprijs voor zijn afstudeerwerk 'Ontwerp van een opstelling van atomaire bundelcompressie d.m.v. laserkoeling' • Ook in juni atemde de raad in met de oprichting van de interfacultaire werkgroep procesautomatisering, waarin de faculteit Wiskunde & Informatica en de facultaire werkgroep Fysisch Techniscne Laboratoriumautomatisering deeIn_n. EVeneens in juni werd prof.dr.ir H.L.Hagedoorn benoemd tot lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) in de afdeling Natuurkunde. Tijdens de Publieksdag op 11 oktober ward in het auditorium het Natuurkunde circus gehouden waarbij natuurkundestudenten met 6 opstellingen experimenten uitvoerden. Tijdens de scholierenmanifestatie in de wetenschap-en-Technologie-week (13-18 oktober 1992) presenteerde de faculteit zich met de volgende projektgroepjes waarin de volgende onderwerpen behandeld werden: het meten van natuurkundige PrOcessen in het menselijk lichaam, hoe ga je om met ultra-violette straling? geluid en lawaai, Over atraling en hoe we ons daartegen beschermen, plasma's, atoombotsingen aan de oppervlakken van vaste stoffen, de invloed van de Lorentz-kracht op e1ektronen in een twee-dimensionaalsysteem, luchtstromingen zichtbaar maken. Belangstellenden werden uitgenodigd aan zo'n groepje deel te nemen. De onderzoekschool i.o. Centrum voor Plasmafysica en Stralingstechnologie, waarin de vakgroepen Oeeltjesfysica en Theoretische Natuurkunde participeren, werd door het College van Bestuur voorgedragen voor subsidie in het Kader van STIMULANS 1992 van NWO. Eind 1992 werd de onderzoekschool via STIMULANS 1,15 miljoen toegekend. In november ward de instelling van de onderzoekschool Compound semiconductors and Opto-electronics: Basic Research and Applications, COBRA, waarin vanuit de faculteit de vakgroepen Vaste Stof en Theoretiache Natuurkunde deelnemen, bij de faculteitsraad aangemeld. In januari 1993 zal het betreffende voorstel aan de faculteitsraad ter vaststelling worden voorgelegd. Hetzelfde geldt voor de onderzoekschool Stevincentrum, waarin vanuit de faculteit de vakgroepen Transportfysica, Systeem- en Regeltechniek en de warkgroep Fysisch Technische Laboratoriumautomatisering participeren. Per 1 november werd prof.dr. R.J. de Meijer benoemd tot dee1tijdhoogleraar op de leerstoel "Radioactiviteit in woonomgeving en leefmilieu". In december werd door de KNAW, naaat de drie reede aanwezige akademieonderzoekers, een nieuwe akademie-onderzoeker aan de faculteit toegewezen in de persoon van dr.ir. J.P.J. DrieSsen. or. Driessen zal werkzaam zijn op het gebied van de koude atomaire botsingen.

7

3•

ONDERWIJS

Onderwiisverslag 1992 Ontwikkelingen na de proet-visitatie van 1988 In deze paragraaf wordt ingegaan op net CvB-voorstel een scnets te geven van ontwikkelingen die na een visitatie hebben plaatsgevonden De aanbevelingen van de (proef)visitatie eind 1988, hebben geleid tot enkele maatregelen die kunnen bijdragen aan de verdere versterking van het onderwijsproces. Eerdere onderwijsverslagen rapporteerden daar reeds Over. Kort samengevat: De visitatiecommissia had waardering voor de batrokkenheid Van studenten bi; de kwaliteitsbewaking an de voorlichting. Oeze inbreng van studentenzijde is nog altijd van grote betekenis, dankzij de inbreng van studenten in de SRC, in de faculteitsraad, bi; de voorlichtingsdagen en door de aktiviteiten van de studievereniging J.D. v.d. Waals e~van de studenten Onderwijs Organisatie (STOOR) • De wijze waarop de faculteit de studieduur bewaakt werd als goed beoordeeld. Sindsdien is door effectuering van het onderwijsinformatieaysteem, OWlS, en door efficientere studiebegeleiding het bewakingaproces verder versterkt. Toch kan niet gezegd worden dat dit heeft geleid tot een manifeste verbetering van het rendement. OVerigens krijgen studiebegeleiding en -bewaking voortdurend veel aandacht en wordt verdere verbetering nagestreefd. Het was de visitatiecommissie in 1988 niet duidelijk welke normen gehanteerd werden in het advies aan P-studenten hun studie al dan niet voort te zetten. Oeze bevinding leidde ertoe dat de richtlijnen bij het bepalen van het propedeutisch studieadvies gedefinieerd werden. Ten aanzien van de opmerking dat de faculteit geen college m.b.t~ ,moderne ontwikkelingen zou kennen, kan worden Verwezen naar het P-college BlJzondere Onderwerpen, met voordrachten OVer actuele ontwikkelingen in de natuurkunde. COk de stages bieden vele raakpunten met de hedendaagse natuurkunde, alsmede het faculteitscolloquium. dat wekelijks voorziet in een aanbod van actuele ontwikkelingen in de natuurkunde. Het keuzecollege Natuurkunde en Samenleving attendeert de student op de maatschappelijke relevantie van de natuurkunde. De commissie miste keuzemogelijkheden in de P-fase. De faculteit is echter van oordeel dat het rigide kader van de studie daar geen mogelijkheden v,?or bied~. Door de visitatiecommissie werd gesignaleerd dat stages teveel uitl~epen. Dlt probleem was reeds door de faculteit onderkend en vormt veelvuldig onderwerp van beraad in de SRC. Door intensivering van de studiebegeleiding wordt getracht uitloop van de studie te Yoorkomen. De visitatiecornmissie had waardering voor de kwaliteit van het prakticum. De kwaliteit van het afstudeerwerk achtte zij indrukwekkend. De beoordeling daarvan door sen brede commissie werd eveneens zeer gewaardeerd. Met betrekking tot de organisatie van het onderwijs zijn de inspanningen van de faculteit vooral gericht op bewaking van het studievoortgangsproces (incl. beperking uitloop van stages). Oeze inzet accordeert met de voornemenS van het Hoofdlijnenakkoord 1990-1993 met de minister en met die van het convenant Technische-Wetenschappelijke Opleidingen. Oeze op een vlotte studievoortgang toegespitste procedure houdt tevens in dat in de propedeuse (1 jaar) selectie plaatsvindt, o.a. door verwijzing a1 is het de student zeIt die in laatate instantie beslist. In bijlage A worden kwantitatieve gegevens verstrekt m.b.t. onderwijs, zoals aantallen ingeschrevenen en rendementen.

het proces

Oe visitatie van de universitaire lerarenopleidingen

In november 1992 verscheen het rapport m.b.t. de in 1991/1992 plaatsgevonden hebbende onderwijsvisitatie van de universitaire lerarenopleidingen. Otschoon de visitatiecommissie kennelijk niet OVer de extra informatie beschikte die de Bestuurscommissie Eerstegraadslerarenopleidingen van de rUE had kunnen verschaffen en hoewel het rapport een aantal kritische kanttekeningen plaatst de universitaire lerarenopleiding van de TUE, wardt t.a.v. de faculte~t Natuurkunde opgemerkt dat bij gelijkblijvend beleid alleen de

8

9

lerarenople.!.ding natuurkunde zich, ook op termijn, op het vereiete wetenschappelijk niveau zou kunnen handhaven. In dat verband acht de Visitatiecommissie het betreurenswaardig dat al zo lang is gewacht met herbezetting van de betretfende Ieeratoel. OOk wijst de commissie m.b. t. de lerarenopleiding Natuurkunde op haar landelijke betekenis t.a.v. de ontwikkeling van de p-didaktiek. In het verslagjaar heett nog geen beraad plaatsgevonden over nadere beleidsvoering ten aanzien van de bevindingen van de visitatieeommissie.

Er wordt gestreefd naar 'feed-back' contacten van student naar docent, naar grotere ze1fstandigheid en onder1inge cOtnmunicatie, bewustmaking van het eigen kennisniveau en vaardigheid in het oplossen van studieproblemen. Aangetoond is dat de APF - Audience Paced Feedback - techniek, aan de faculteit ontwikkeld, daarbij goede diensten kan bewijzen.

Het onderwiis in de faculteit Technische Natuurkunde In 1992 hebben t.a.v. het onderwijsprogramma geen inhoudelijke wijzigingen of aanpassingen plaatsgsvonden. Wil is gezocht naar rendementsverbetering. Met ingang van de cursus 92/93 is een proet met een gezamenlijk P-curriculum van de faculteiten N en Wsk van start gegaan. Dit programma dat parallel loopt aan het reguliere P-programma biedt studenten de mogelijkheid hun keuze voor een studierichting met ien jaar uit te stellen, waardoor de keuze gefundeerder gemaakt kan worden. Dit gezamenlijk P-curriculum staat open voor een beperkt aantal studenten met extra hoge VWO-cijters, omdat de student zich in een latere fase van de stud ie, de natuurkunde die vanwege het volle programma in dit eerste curriculumjaar niet meer behandeld kan worden, toch eigen moet maken. Nadat in 1991 het natuurkunde-prakticum was geevalueerd, werd de opzet ervan in 1992 op enkele punten aangepast, o.a. door te zorgen voor betere richtlijnen voor de verslaglegging, het vernieuwen van enkele proeven en het plaatsen Van proeven in vakgroepen (waardoor de betrokkenheid van de vakgroepen toeneemt). Hiermede is ten dele tegemoet gekomen aan de wens UD en UHD's minder in te zetten VOor begeleiding op het 2e jaars prakticum. Teneinde de in de D-£ase optredende studievertraging te bestrijden is in 1992 het volgende geregeld voor het komende studiejaar: - Invoering van een studievoortgangsbewakingssysteem waarbij het mogelijk is op elk moment te beoordelen of en zo ja in welke mate de studievoortgang van een student afwijkt van het nominale verloop. Hierbij wordt gebruik gemaakt van OWlS, het Onderwijs lnformatie Systeem van de TUE. - Begeleiding van de student, waarbij continul:teit in begeleiding bij de overgang van de P- naar de D-fase gewaarborgd is. Daartoe worden op het moment dat het P-examen behaa1d is per groep van 25 studenten een stud ievoortgangsbegeleider, een van de ervaren leden van de wetenschappelijke vaste staf, toegewezen. Deze begeleiders bewaken de studievoortgang tot het moment dat het keuzeprogramma is goedgekeurd, waarna hun taak wordt overgenornen door de afstudeerdoeent. De studievQortgangsbegeleiders zullen voor de uitoefening van hun taak door de studentenadministratie regelmatig worden voorzien van de benodigde 'meet~gegevens~

- Ten aanzien van het D-curriculum is gesteld dat alvast voor een periode van 3 jaar uitgegaan wordt van elin curriculum - waarin een stage - waarop, indien de studievoortgang dat toelaat, een zekere uitbreiding is toegestaan. Het is de bedoeling dat de grote meerderheid van de studenten het met een tweede stage uitgebreide curriculum voIgt. E.e.a. zal in 1993 ingaan. - In het praktieum werd de mogelijkheid geschapen om het tweedejaers prakticum oak in het derde trimester te volgen, waardoor meer studenten in de gelegenheid gesteld worden nog in het tweede jaar het prakticum af te ronden.

De hiervoor genoemde aktiviteiten dragen ook bij tot de bevordering van de studeerbaarheid zoals ook studentenenquetes en de informatieve bijeenkomsten. Hierbij speeit STOOR een grote rol. In samenwerking met studievereniging J.D. v.d. Waals worden er voorlichtingsdagen gehouden bedoeld voor potentiiHe studenten en hun ouders. V~~r aanstaande N-studenten wordt een introduktieweek georganiseerd en informatiedagen voor doctorale studenten.

Onderwijsinnovatie In 1992 zijn de volgende nieuwe 'colleges aan het aanOOd van keuzevakken toegevoegd: 3P170 Laers in fysische experimenteD, dat de basistheorie verschaft om lasers te begrijpen en met lasers te werken, golfoptica. resonator-theoprie, wisselwerking tussenm atomen en licht, elementaire lasertheorie. Verder worden een aantal typen lasers behandeld en toepassingsgebieden aangeduid. Het college kan zowe1 als eerste fase keuzecol1ege alsook als tweede fase college gevolgd worden, waarbij de eisen aan,het niveau zul1en worden aangepast. 3P180 Diodelaser-teehnieken, dat diodelasers behandelt en een aantal nieuwe technieken voor het gebruik arvan. Eiganschappen van diode lasers en de oorsprong daarvan, 1 i:; nbreedteversma 11 ing, f requentiestabi 1 i,sat ie en injection locking van diodelaser arrays behoren tot de onderwarpen d~e aan bod komen. 3P190 Laserkoeling in tbeorie an pralttijk, waarin theorie en toepassingen van het manipuleren van atoombundels met licht behandeld worden, collimatie, afremmen, stoppen, koelen, invangen. Zowel 'Doppler cooling' als sub-Doppler technieken, waarmee tot extreem lage temperaturen kan worden gekoeld, komen aan bod. 3P200 Ellipso•• tria, waarin uitgebreid wordt ingegaan op een aantal aspecten van deze meettechniek, die de laatste jaren sterk aan populariteit wint. Ellipsometrie wordt ondermeer gebruikt ala in-situ karakterisatie-methode van een oppervlak oat een bewerking ondergaat. 3T200 Me.rfasenstro.ingen, dat beoogt de student we ..wijs te maken op het gebled van de meerfasenstromingen, stromingen van meerde,;e fas~n (vast, vloeibaar of 9as) in "'lin systeem. Uitgaande van een basJ.skennl.s van de stromingsleer zullen de extra betrekkingen worden afgeleid die aan fasengrenzen gelden. De gevolgen hiervan voor de ..edragingen van het systeem zullen worden toegelicht, zowel kwa1itatief als kwantitatief aan de hand van een aantal kernfenomenen, zoals: de vorming, coalescent!e en beweging van bellen en druppels; de reologie van dispersies, strom!ngen door poreuze media en gefluidiseerde bedden. 3T250 Geofysiscbe stro.ingslear, dat zich richt op de dynamica van grootsehalige geofysische stromingen zoa1s die voorkomen in oceanen an planetaire atmosferen. Onderwerpen zijn, geostrofische stromingen, Ekman-grenslagen, behoud van potentie1e vorticiteit, diverse golfverschijnselen, dichtheidsstromingen, barotrope en baroeliene instablliteit, dynamic a van coherente wervels, aspecten van twee-dimensionale turbulent!e. 3Z160 Kliniscbe Fysica b.o. Elk jaar zullen afwisselend een aantal adequate onderwerpen uit de klinische fysica behandeld worden. Vorm en J.nhoud van het college zullen steeds nader worden bekend gemaakt. Het personeelsbeleid in relatie tot het onderwijsbele,id. , Gedurende de laatste jaren zijn de onderzoekinspannJ.ngen van de faculte~t sterk toegenomen o.a. vanwege de stimulerende effecten van 2e en 3e geldstroommogelijkheden, Europese subsidieregelingen en de instelling van onderzoekscholen. Deze ontwikkeling leidde bij veel medewerkers tot een toenemende spanning rond de verdeling van hun tijd en aandacht over de beide kerntaken van de faculteit. Jaarlijks komt de nadruk meer te IJ.ggen op een zorgvuldige afweging bij de taebedeling van onderwijstaken over zowel het vast als het tijdelijk wp.

10

Overigens wordt bij benoemingen en aanstellingen van wp meer dan voorheen aandacht geschonken aan de geschiktheid voor het geven van onderwijs. V~~r detailinformatie over de inrichting van het onderwijs in de faculteit zie de bijdrage van de faculteit aan het bijzonder deel van het Onderwijsverslag 1991 van de TUE in de bundel "Verslag 1991".

11

4•

ONDERZOEK Bijdrage* van de faculteit Technische Natuurkunde aan het Wetenschappelijk Verslag 1992.

BESCHRIJVING VAN HET GEVOEROE ONDERZOEKBELEID OP FACULTEITSNIVEAU 4.1 AlgelDeen Algemene doelstellingen. De algemene doelstelling van het facultaire onderzoeksbeleid is: het doen van wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de technische natuurkunde, welk onderzoek tevens gericht is op brede vorming van de aanstaand natuurkundig ingenieur. Dit onderzoek heeft zowel fundamentele, als technische kenmerken en is tevens in hoge mate toepassingsgericht. Aldus draagt de faculteit bij aan de verdere ontwikkeling van het vakgebied. Uiteraard wordt het onderzoekprogramma, evenals het onderwijsprogramma, vanuit de samenleving beYnvloed. De faculteit staat daar niet afwijzend tegenover; zij ziet er echter op toe dat 'beYnvloeding' geen 'sturing' wordt hetgeen de faculteit in een te afhankelijke positie zou kunnen brengen. Het profiel van het facultaire onderzoek wordt in belangrijke mate bepaald door de VF-programma's waarin de vakgroepen participeren. Personeelsbeleid in relatie tot het onderzoekbeleid. De snelle ontwikkelingen, die kenmerkend zijn voor het vakgebied, maakten dat de faculteit ook in 1992 alert was initiatieven te ondersteunen die tot nieuw en veelbelovend onderzoek kunnen leiden. Inefficiente overlap met werk in zusterfaculteiten wordt daarbij vermeden, overleg en kontakten met collega's uit gelijke of verwante vakgebieden wordt mede daartoe bevorderd. Nieuwe benoemingen en afspraken die in het kader van het '3-TU-vernieuwingsplan' en/of in het kader van onderzoekscholen gemaakt moeten worden, vereisen eveneens afstemming binnen het vakgebied. Goede resultaten vereisen een enthousiast. en gemotiveerd wetenschappelijk corps. Daarom wordt elk jaar veel aandacht besteed aan de kwalitatieve opbouw van de personeelsformatie. Het aantrekken van wetenschappelijk personeel op basis van tijdelijke kontrakten (aio's, toegevoegd onderzoekers en post-docs) vormde daarvan in 1992 nadrukkelijk onderdeel. Resultaten. De resultaten van dit onderzoeksbeleid blijken uit het nationaal en internationaal aanzien van de onderzoekprogramma's en uit de positie van de faculteit op landelijk niveau. In het verslag over 1991 werd reeds gerefereerd aan ontwikkelingen die daarvoor kenmerkend waren, met name de initiatieven die tot de oprichting van 'onderzoekscholen' moeten leiden werden genoemd. Een andere ontwikkeling die in 1992 van betekenis was v~~r het beeld van de faculteit betreft het programma FTI. De veranderingen die daarin hebben plaatsgevonden, zoals vorig jaar geschetst, hebben ertoe geleid dat het (voorheen VF-) programma Fysisch Technische Informatieverwerking, FTI, niet meer als zodanig bewerkt wordt. De daarin participerende vakgroep Systeem- en Regeltechniek neemt in de faculteit een eigen positie in en streeft, evenals de vakgroep Transportfysica en vakgroepen van andere faculteiten naar de vorming van de onderzoekschool 'Stevincentrum'. De eveneens in FTI participerende vakgroep Analyse van Fysische Meetmethoden zal opgaan in de werkgroep Klinisch Fysische Meettechnieken, KFM. De faculteit is een procedure begonnen om te voorzien in de leerstoel-vacature Fysische Informatica. Het is te voorzien dat de werkgroep Fysisch Technische Laboratoriumautomatisering, FTL, met deze vakgroep nauw zal samenwerken. Naar verwachting zal ook de werkgroep KFM met de vakgroep Fysisch Technische Informatica nauwe relaties onderhouden. Ad * Voor kwantitatieve gegevens zie pac.

19 e.v.

12

13

knelpunten. In vorige verslagen werden als knelpunten vermeld: - de onevenwichtige leeftijdaopbouw van het wetenschappelijk personeel in vaste dienst, - de weinig aantrekkelijke aa1ariering die het aanbod van hoog gekwaliiiceerde sollicitanten remt, - de te beperkte mogelijkheden om bestaande apparatuur te vernieuwen of te vervangen, cq geavanceerde apparatuur aan te schaffen. Deze knelpunten zijn weliswaar blijven bestaan, maar door de grotere vrijheid in het sturen met middelen konden de meest knellende situatiea tot een oplossing worden gebracht. Er meet veel tijd besteed worden aan het voeren van over1eg in de sieer van organisatie, bestuur en beheer die Anders aan onderzoek zou kunnen worden besteed. Door versterking van centrale beleids-voorbereiding en -ondersteuning in de iaculteit en het delegeren van bev08gdheden wordt getracht een grotere efficientie te bereiken.

OOk door een groot santal aio-plaatsen te creeren en te doen bezetten wordt de ilexibiliteit bevorderd. ZO ook door stimulering van deelname aan de korte (tweejarige) onderzoekers- en ontwerperaopleiding, door veel onderzoek in projektvorm uit te voeren, door uitbreiding van het aantal 2e en 3e geldstroomcontracten, door bij werving niet alleen aandacht te schenken aan wetenschappelijke kwaliteit en leeftijd van de sollicitanten, maar ook aan sociale en onderwijskundige vaardigheden.

Ten aanzien van de personele situatie heeft de faculteit met enige verwondering vastgesteld dat bij de 3 TU-N-faculteiten met een formatie van 37 fte hoogleraren ruim de helft van het landelijk aantal eerate jaars natuurkundestudenten zijn ingeschreven; dUB maer dan bij de 6 andere N-faculteiten met een gezamenlijke hl-formatie van 90 fte. Een knelpunt dat vorig jaar voor het eerst in hat watenschappelijk verslag ward varmeld is dat in de faculteit een doelmatige prasentatie- en onderwijsruimte ontbreekt. De faculteit schiet in dat opzicht tekort bij hetgaen heden ten dage VOOr de ontvangst van contractpartners, voor presentatia van onderzoeksresultaten en voor representatieve bijeenkomsten en voordrachten, incl. colleges en instrukties, minimaal vereist is. Er is grote behoefte aan aen eigen gehoorzaal van enige omvang en goade kWaliteit met ruime audiovisuele iaciliteiten. Vaststelling van het iaarlijks onderzoekprogramma. Met betrekking tot het lange-termijnbeleid op het gebied van onderzoek last de faculteit zich leiden door het ontwikkelingsplan, dat elke twee jaar opnieuw geformuleerd wordt o.a. op grond van de aanbevelingen aan bestuur en fsculteitsraad van de Raad van Advies· en van de adviezen van de fscultaitsbeleidscommissie, de vaste commissies voor onderzoek en onderwijs en van de Diensteommissie.

Ad., De Raad van Advies is een facultaire adviescornmissie die tot doel heett om gevraagd en ongevraagd van advies te dienen over onderwijs, signaturen van leerstoelen en Over vernieuwing, continuering of beeindiging van onderzoekprogramma's. De leden van de raad zijn afkomstig uit die sectoren van het bedrijfsleven waar veel natuurkundig ingenieurs een werkkring vinden. In deze raad hebben zitting' Or. P. Kramer - voorzitter (voorzitter AWT) , ir. J. van den Burgh (directeur KSEPL), ir. J. De1cour (voorheen hoofd-directeur hoofdgroep TNO-Industrie), dr.ir. A. Huijser (Chief technology-officer Philips Consumer Elect.ronics) en dr.ir. A.H.M. Habets (adj. directeur research Oce van dar Grinten). Daarnaast stelt de faculteitsraad jaarlijks de door de vakgroepen inqediende en door de CWB bekommentarieerde onderzoekprogramma's vast. Als uitgangspunt dienen de voor de voorwaardelijke financiering aangemelde programma's en het wetenschappelijk verslag van het voorgaande jaar. Elk jaar worden de vakgroepen en hun werkeenheden en de werkgroepen qeenqueteerd naar hun onderzoeksresultaten en hun plannen voor het komend jaar. Na vaststelling door de vakgroepsbesturen worden deze stukken voorgelegd aan het faculteitsbestuur, die aan de hand van en met deze vakgroepsbijdragen de bijdragen op facult.eitsniveau concipieert. Flexibil iteit. Flexibiliteit, waartoe oOk slagvaardigheid en creativiteit te rekenen zijn, wordt door de facultait aangemoedigd. Zij wordt ook verkregen door starre organisatiestrukt.urer. te elimineren of te voorkomen, zoals bij de instelling van onderzoekscholen (zodat er ruimte ontstaat voor meer effektieve aanpak).

4.2 Relatie van het facultaire onderzoekbeleid met het instellingsbe1eid. Deze relatie blijkt uit de vergelijking van de hoofdstukken 'Onderzoek' van het facultaire Ontwikkelingsplan met die van het TUE-ontwikkelingsplan 1991-1994. Ook in deze verslaglegging wordt daze relatie gelegd.

Profilering van het onderzoek. De faculteit Technische Natuurkunde heeft als hoofddoelstellingen het geven van natuurkundig onderwijs en hat verrichten van techniach natuurkundig onderzoek van hat hoogste niveau. Zij heeft dan oOk haar positie ala een van de belangrijkate opleidingen tot natuurkundige in Nederland met ean aantrakkelijk an voldoende breed scala van afstudeermogalijkheden veraterkt. De faculteit streeft bovendien naar ean verdere vargroting van het aantal instromers. In absolute zin is in 1992 dit doel niet gerealiseerd; een vergelijking met zusterfaculteiten Ieert echter dat er van een relatieve vergroting sprake is. Dit streven aluit aan bij de 'Missie TUE' zoals in het TUE-Ontwikkelingsplan 1991-1994 tot uitdrukking wordt gebracht. Ala gevolg van externe impulsen is een ontwikkeling te konstateren die leidt tot verdere versterking van toepassingsgericht c.g. technologisch onderzoek. De onderzoeksvelden die het profial van de faculteit vormen zijn gevat in vijf VF-programma's: Plasma-, Atoom- en Molecuulfysica, vakgroep Oeeltjesfysica - Kernfysische Technieken, vakgroep Deeltjesfysica - Theoretische Natuurkunde, vakgroep Theoretische Natuurkunde - Transport van Massa, Impuls en energie, vakgroep Transportfysica - Gecondenseerde materie; fysica en technologie van de Vaste Stof, vakgroep Vaste Stof Daarnaast participeert de faculteit vanuit de vakgroapen OeeltjesfYllica, Transportfysica en de werkgroep Klinisch Fysische Meettechnieken in het TUEVF-programma 'Technologie rond Vitale Funkties'. Het programma Fysisch Technische Informatieverwerking, FTI wordt vooralsnog niet geexploreerd. Ten aanzien van de vakgroepen die daarin gspsrticipeerd hebben geldt: Herbezetting van de vacante leerstoel Fysische Informatica is gewenst en wardt thana voorbereid. Een verdere versterking van de vakgroep Systeem- en Regsltechniek met sen tweede deeltijdshoogleraar (0,5 NjO,5 T) is onderwerp van interfacultair overleg. Ret programma van de vakgroep Analyse van Fysische Meetmethoaen zal opgenomen worden in dat van de werkgroep Klinisch Fysische Meetmethoden. In de faculteit opereert ook de vakgroep Didakt.iek Natuurkunde, die zorg draagt voor de opleiding van 1a graads Natuurkunde-leraren. Omdat een st.arkere inteqratie van deze vakgroep met de faculteit gewenst is, zal een groter beroep gedaan worden op haar specifieke deskundiqheid waar het gaat om het op effektieve wijze uitdragen van resultaten van natuurkundig ondarzoek en om het efficient onderwijs geven.

Tot de profilering van het facultaire onderzoek dregen made bij de in 1991 opgerichte intrafacultaire werkgroep Fysisch Technische Laboratoriumautomatisering en de eveneens in 1992 ingestelde werkgroep Klinisch Fysische Meettechnieken, die de 2 jarige onderzoekersople~ding van de 4 jarige

14 postdoctorale opleiding tot Klinisch Fysicus verzorgt. De faeulteit is ook aktief op het gebied van natuurkunde en samenleving middels de daartos ingsstslde intrafacultaire wsrkgrosp 'Natuurkunde en Samenleving'. Naast een sterks anderwijseomponent die een eerstejaarscollege, drie derdejaarscollegee omvat, wordt er op basis van een promotieplaate oak anderzoek verrieht in het veld van de wieselwerking tussen natuurwetenschappen en de maatschappij. In 1992 werd een promotie-onderzaek afgerond met de dissertatie "De evolutie van de laser". Keuze van onderzoeksvelden. In het Ontwikkelingsplan wardt aangegeven dat de faculteit een groot aantal van de anderzaekgebieden bewerkt die de verkenningscommissie Natuurkundi,g Onderzoek onderkende. De basis van de huidige geschakeerdheid is gelegd bij de oprichting van da (toan) THE. Als gevolg van ontwikkelingen in het eigen vakgebied en op hat gebied van automatisering an informatica hebben accentverschuivingen plaatsgevonden die SOms tot geheel nieuwe onderzoekgroepen leidden, zoals bijvoorbeeld Plaemafysica, Fysische informatica, Klinisch Fyeische Meettechnieken. Ook de mogelijkheden van tweede en derde geldstroom hebben het facultaire onderzoek beinvloed. Voarbeelden: Fysica van oppervlakken en grenslagen, Cyclotrontoepassingen, Halfgeleiderfysica, Gasdynamica. Daarnaast waren er de invloeden vanuit de maatschappij die Windenergie en Natuurkunde en Samenleving tot aandachtsgebieden maakten. Concentratie, taakafstemming, taakverdeling. Da faculteit heeft al eerder haar concentratiepunten aangewezen, Plasmatechnologie, Fysica en teehnologie van de gecondenseerde materie en Kern!ysische teehnieken. Daaraan is nu toegevoegd het Transport van Massa, Impuls en Energie. Het zijn aIle gebieden die ook binnen de verschillende onderzoekseholen bewerkt worden. De afstemming met betrekking tot nieuwe fysisch technische onderzoekgebieden vindt plaats in overleg met de zusterfaculteiten in Twente en Delft. Een nieuw 3 TU-vernieuwingsplan wordt dienaangaande voorbereid. Beleid ten aanzien van Voorwaardelijke Financiering In 1992 zijn geen nieuwe programma's veor voorwaardelijke financierinq aangemeld. Het merendeel van het facultaire onderzoek is gevat in reeds erkende VFprogramma's. De faculteit is uitgegaan van bestaande aandachtsvelden die door de vakgroepsstrukturen worden afgedekt. Een vergelijking van de geraamde personale inzet met de gerealiseerde input toont aan dat de bemansing in het algemeen overeenkemt met de in de VF gemaakte afspraken of daarboven uitgaat. Outputkarakterisering De output van de faculteit wordt gekarakteriseerd door verscheidenheid en kwaliteit. De kwaliteit van haar onderzoeksresultaten komt tot uiting door het niveau Van de wetenschappelijke tijdschriften waarin gepubliceerd wordt en door haar presentatie op internationale congressen en conferenties. Verscheidenheid en omvang Van haar wetsnschappelijke output blijken uit de met sUCces verdedigde dissertaties, wetenschappelijke publikaties, oetrooien, vakpublikaties en andere produkten van wetenschappelijke aktiviteit. Ook het aantal afgestudeerden per vakgroep/werkeenheid en de vermelding van hun afstudeerverslagen dragen daaraan bij. Beleidsruimte voor onderzoek De faculteit heeft geen eigen beleidsruimte voor onderzoek, waarbij op basis van bijv. CWB-adviezen extra ondersteuning gegeven kan worden. Wel wordt bij de jaarlijkse facultaire begrotingsbehandeling o.a. oak aan gewaardeerde nieuwe projekten middelen toegekend. Beleid ten aanzien van sarnenwerking en instituutsvorming. De faculteit stimuleert onderzoek in de vorm van samenwerKingsverbanden, zoals blijkt uit de wijze waarop getracht wordt de nog vacante C,5 leerstoel Meten en Regelen te dOen herbezetten via een gecombineerde irWu:'ling van een andere 0,5 leerstoel bij de faculteit T. Vooralsnog hecht de faculteit meer waarde

15 aan samenwerkingsverbanden die gebaseerd zijn op (infarmele), gemeenschappelijke wetenschappelijke belangstelling, dan ap de ~reat~e van form~le instituten. Daarop wijzen oak de initiatieven met betrekk~ng tot de 'farmat~e' deeltijdsleerstoelen. samenwerking met het lnstituut vaar Perceptieonderzoek, lPO, geniet weliswaar aandacht, maar 'is nog niet gekonkretiseerd. Zoals eerder aangegeven zijn er de samenwerkingsverbanden in de vorm van onderzoekscholen. De faculteit is betrakken bij zes (op te richten) onderzoekseholen. Beleid ten aanzien van internationaliserinq. . Met betrekking tot de internationalisering geldt dat de beoef~n~ng va~ een mondiala wetenschap als de natuurkunde aanleiding geeft tot vele ~nternat~ona­ Ie kontakten voor uitwisseling van wetenschappelijke kennis e~ ku~de. Verdere international i- sering wordt bevorderd o.a. door inten~~ver~ng va~ de kontakten met buitenlandse universiteiten en de industrl.e. Deze bu~den mogelijkheden programma's te formuleren die in EG-verband uitgevoerd kunnen worden. De faculteit neemt deel aan programma's in EG-verband, zoals ERASMUS, ESPRIT, Tempus, Human Capital and Mobility en BRITE en bevordert deelname hieraan. Deeltijdsleerstoelen bieden daartae eveneens kansen; aanbevelingen van de Raad van Advies van de faculteit zijn daarbij veor de faculteit van groot belang. Relatie onderzoek/onderwijs. Doordat het onderzoek mede is op brede vorming van de aanstaand ingenieur is er een nauwe van onderzoek met onderwijs. Reeds in het tweede ja'ar van de studie neemt de student deel aan het experimenteel en theoretisch onderzoek in de vakgroepen. De studie bevat enkele onderzoekstages en wordt afgerond met een afstudeeronderzoek. Een competitieelement tussen de vakgroepen/werkeenheden wordt gevormd door de belangstelling ~an d~ st u dent 7 n voor het doen van een stage in een groep. Aansluitend op de ~ngen~eurs~p17~­ ding biedt de faculteit twee soorten o~de,rzoeker,:,ople~ding. De 4,-)ar~ge opleiding gericht op promotie en de 2-)ar~ge ger~cht de vorm~ng, tot zelfstandig onderzoeker. Het programma voar de , aangekond~gde ontwerpersopleiding 'Fysische instrumentatie tot beheers~ng van geladen en ongeladen deeltjes' is vastgesteld en inmiddels g~s~art. " oak de eerder gemelde 4-jarige post-doctorale ople~d~ng tot kll.n~sch fysicus kent de relatie onderzoek!enderwijs, evenals de opleiding tot eerete graads-natuurkunde- leraar. 4.3 Bevordering en beheeraing van de onderzoekskwaliteit Het facultaire proces van kwaliteitszorg. De kwaliteit van het onderzoek wordt nadrukkelijk bevorderd door de aktiviteiten van een drietal organen van advies. Deze zijn: - De Raad van Adviee, die het faculteitsbestuur gevraa~d en ongevraagd over inhoudelijke aspekten van onderwijs en onderzoek adVlseert; _ De faculteitsbeleidscommissie, FBC, bestaande uit enkele hoogleraren. Deze bestuurscommissie heeit tet taak voorstellen en adviezen te ontwikkelen met betrekking tot het facultaire wetenschapsbeleid op langere termijn, alsmede over het daaraan gerelateerde onderwijsprogramma; - De Commiesie Veor de Wetenschapsbeoefening, CWB. Aan de beheersing van de onderzoekkwaliteit draagt de CWB bij door interaktie met de vakgroepen de 2-jaarlijkse toetsing van het onderzoek en met de faculteitsraad die van advies dient over de onderzoeksplannen voor het komende jaar. Bij de evaluatie van het vakgroepsonderzoek neemt de comm~SS~e kennis van de meest recente publikaties, alsmede van het betreff~~de onderzeeksprogramma. Ook kwantitatieve gegevens, zoals, de wetenschappell)ke output in relatie tot de input aan fte's, worden daarb~) betrokken. , Vervolgens bespreekt de cwe het onderzoek, en de opvallende aspectsn ,daar~n, met een delegatie van de betreffende groep, waarna de comm~SSle haar eind-kommentaar aan de faeulteitsraad toezendt, waar het onde,rzo,ek wordt besproken. De groep wordt in kennis gesteld van kommentaar en bevlnd~ngen van de CWB, en de gelegenheid geboden te reageren.

16

17

Daarnaast publieeert de faeulteit jaarlijks een ;aarverslag voor intern gebruik, waarin opgenomen zijn, het onderwijsverslag, het wetenschappelijk verslag, een overzieht per groep van de wetensehappelijke input en output, een opgave (samenvattingen) van aIle onderzoeken/onderzoekprojekten, alamede het soeiaal en het finaneieel verslag. Deze vorm van presentatie van de onderzoeksresultaten aan de faculteit blijkt bi; de toetsing van het onderzoek van groot nut te zi;n. Verder beschikt de faculteit over een PR-broehure 'De faculteit Technische Natuurkunde, een organisme' die het facultaire onderzoek voor een breed publiek belicht. Van groot ba1ang zijn ook de kontakten met vakgenoten van elders, en de weging van het onderzoek bij de aanmelding voor de voorwaardelijke finaneiering en bij het aanvragen van 2e geldstroom-middelen. De kontakten met de industrie, en die met betrekking tot de werving van 3e geldstroommiddelen, zi;n eveneens bevorderlijk voor de kwaliteit.

4.4 Instellingsbeleidsruimte In het vers1ag;aar is door het CvB f 470.000,-- toegekend voor het pro;ekt Bundeltechnieken, ERISS dat in samenwerking tussen de vakgroepen Vaste Stof en Deeltjesfysica wordt opgezet.

Erkenning daarvan blijkt uit de plaatsing van veel publlkaties in wet ens chappelijke tijdschriften van internationaal aanzien. Teneinde de betrokkenheid van de medewerkers bi; het onderzoek van de eigen faculteit te vergroten, is op advies van de CWB, in het jaarprogramma van de faculteitscolloquia ruim plaats ingeruimd voor voordrachten over het eigen onderzoek. In het verslllgjaar genomen maatregelen m.b.t. kwaliteitsbevordering en beheersing. Er zijn in dit kader in 1992 geen nieuwe maatregelen getroffen. De jallrlijkse procedure blijkt te voldoen en heeft vooralsnog geen aanleiding gegeven voor speciale maatregelen. De wiize waarop de kwaliteit van het onderzoek wordt vastgesteld. De kwaliteit van het onderzoek komt tot uiting door, - de kwaliteit van de tijdschriften waarin gepubliceerd wordt, - het aantal publikaties en de mate waarin derden daaraan refereren, - de mate waarin 2e geldstroommiddelen verworven worden, - de belangstelling van 3e ge1dstroompartners, - het aantal promovendi en het aantal atgestudeerden, - de konstatering dat Eindhovense natuurkundig ingenieurs in het algemeen snel een werkkring vinden, veelal in research en ontwikkelings1aboratoria, - de inten$iteit van de communicatie met vakgenoten van andere instellingen. Een en ander wordt aangetoond met de kwantitatieve gegevens die aan dit verslag zijn toegevoegd en met het overzicht van de wetenschappelijke output. Relatie tussen kwaliteitsbeoordeling en middelentoewiizing. Er is geen direkte relatie tussen kwaliteitsbeoordeling en middelentoswijzing in de zin van 'belonen of korten'. De middelentoewijzing vindt plaats op grand van het be1an9 van een vakgebied en/of van een projekt; ook de omvang van een groep is hierbij Van be1ang. Waar een groep eventueel zou achterblijven bij de verwachtingen, zal eerder getracht worden met gebruik van argumenten en in overleg een groep te enthousiasmeren dan het afstraffingsmiddel 'korting' te hanteren. Veelbe1ovende, nieuwe projekten worden, Waar mogelijk, door de faculteit gesteund. Maatschappelijke dienstverlening De maatschappe1ijke dienstverlening komt in een aantal prejekten tot uiting. Van oudsher bestaat er grote bereidheid in te gaan op vragen met een fysisch accent vanuit de maatschappij. Veorbeelden: de werkgroep Natuurkunde en Samenleving, prejekten in het natuurkundeprakticum, de Fysicawinkel, de begeleiding van afstudeerders en stagiairs van HBO en MTS, het beschikbaar ste1len van faciliteiten ter vervaardiging van specifieke produkten, in dit verband is te noemen de relatie met CYGNE BV, het ontwikkelen van oplossingen van problemen in ontwikkelingslanden (houtkachels, windmolens, waterpompen), en de intensivering van de kontakten met midden- en kleinbedrijf.

4.5 8eleid ten aan:ien·van tweede en derde geldstroo. Ten opzichte van voorgaande ;aren is dit beleid niet veranderd: Initiatieven van vakgroepen om middelen uit de 2e en 3e geldstroom te werven, worden door het faculteitsbestuur bevorderd en gesteund, vooral ook, omdat succes hierbij een stimulans vormt voor het onderzoek en het een inspirerende uitwerking heeft op het onderzoekklimaat. Ter bescherming van het eigen univeraitaire onderzoek, is het zaak niet al te zeer van derde geldstromen afhankelijk te worden. Overigenl9 behoren 3e geldstroom- projekten te passen in het lopend eigen onderzoek. Bij de 2e geldstroom ligt het accent op FOM/STW. Getracht wordt het 2e en 3e geldstroom onderzoek zoyeel mogelijk te laten samenvallen met het onderzoekprogramma van de vakgroepen. In enkele gevallen is er sprake van een eigen identiteit, echter altijd aansluitend op de vakgroep",thema's. Een voorbeeld hiervan is: Isotopenproduktie, in samenwerking met CYGNE bY, een aktiviteit die zowel aansluit op het programma Kernfysische Technieken, als op het programma van de werkgroep Klinisch Fysische Meettechnieken. 4.6 Verantwoording Van de onderzoekinput De medewerkers is gevraagd over 1992 op te geven het percentage van een fte dat men aan onderzoek be steed heeft. Kernpunt daarbij is dat de cijfers met betrekking tot de tijdbesteding via enquetering verkregen zijn sn niet berekend zijn aan de hand van normen. Een nadeel daarvan is dat de vraag enderworpen is aan de individuele interpretatie van de geenqueteerde. In de opgaven is ruimte voor extra inzet van tijd (overwerk). De vermelde, input betreft de tijd die ingezet is veor het doen van onderzoek, veor de werving van onderzoeksprojekten en voor de begeleiding van promovendi. (Bege1eiding van afstudeerders wordt gerekend tot onderwijs) Bij de 2e en/of 3e geldstroom-getallen is uitsluitend gerekend met de inzet van medewerkers die ten laste van 2e of 3e geldstroom gesalarieerd worden. Oe input van Ie geldstroommedewerkers die een deel van hun tijd besteden aan 2e of 3e geldstroom-onderzoeken is tot Ie ge1dstroom input gerekend. De financieringsbron van de aanstelling is dus uitgangspunt. Deze opmerking is niet van be lang ontbloot, omdat geblsken is dat elders andere benaderingen plaatsvinden, waarbij de subsidie-bron van het projekt uitgangspunt is. In de tabe1len zi;n de aantallen fte's (le, 2e en 3e geldstroom) vermeld zoals deze op de hierboven aangegeven wijze verkregen zijn. De totale facultaire onderzoeksinspanning in fte-wp was in 1992 volgens tabel Il!:

66,1 Ie geldstroom wp; 25,2 2e geldstroom-wp, 3e geldstroom wp. 100,9 fte wp totaal

~

NB. Om een vergelijking van de input die de instel1ingen opgeven mogelijk te maken, is het nodig dat er landelijke overeenstemming komt met betrekking tot de wijze (meting of normering) en benadering (aanstelling of projekt), zoals ook gebeurd is ten aanzien van de wetenschappelijke output. 4.7 samenwerkingen In algemene zin werden reeds samenwerkingsverbanden genoemd. Een meer gedetailleerd overzicht voIgt hieronder. Ook bij de verslaglegging van de afzonderlijke programma's wordt ingegaan ep samenwerkingsverbanden.

18

FACULTEIT TECHNISCHE NATUURKUNDE 1993.05.07 TWEEDE GELDSTROOMPROJEKTEN In FOM/SON/STW-verband werkgemeenschappen!werkgroepen: Atoomfyeica en Quantumelectronica (Beijerinck, Verhaar, De Muynck*) Statistische fysica (Gijsman) Vaste Stof (De Jonge, Brongersma, Van Haeringen) Haltgeleiders (Wolter) Technische fysica (D. Schram, Sluijter, De Voigt, De Hoog) Stroming en Warmte (P.Schram, Prasad, Van Heijst) Het projekt: Applications of a theory of nonideal measurement in quantum optical communication (W. de Muynck*) DERDE GELDSTROOM, van de vakgroep Deeltjesfysica: - Faciliteitenovereenkomst excl. cyclotronuren (Cygne BV) Faciliteitenovereenkomst (cyclotronuren) (Cygne av) - aanstelling academie-onderzoeker (KNAW) - EEG-ErasmU8 - EEG-Powder formation - DSM-keoldeposities - STIPT-123 Jodium voor Spect. - Electricite de France van de vakgroep Transportfysica: Work on relaxing turbulent flows in circular pipes (Gasunie) - EEG-Bangladesh - Condensatiegedrag van aardgas (Gasunie) - Stromingsgeinduceerde pulsaties (Gasunie) van de vakgroep Vaste Stof: - Metallische magnetische multilagen (Philips) - Electro Optics (FOM) Aanstelling twee academieonderzoekers (KNAW) - Solar cells based on III-V compound semiconductors (NOVEM) - Magnetic Metallic Multilayers IEBG) - Scope of Oasis (EEG) - Tempus (EEG) - High speed photonic devices (EEG) - Esprit (EEG) - Strukturering multilagen (Philips) - Elektr. eigenschappen multi1agen (Philips) van de vakgroep Didaktiek - Stichting Leerplan Ontwikke1ing (SLO) - Instituut voor Onderzoek van het onderwijs (SVO) - Centrum Didaktiek van Technische Vakken (COTV)

Internationale onderzoekprogramma's Science project "General physical properties of metallic magnetic multilayers" Esprit Basic project "Magnetic multilayers for magnetoresistive sensors" Universiteitenjonderzoekinstituten Stony Brook University, NY Rijksuniversiteit Gent Jagellonian University, Krakow Universiteit van Antwerpen Universite Libre Brussel Harwell Laboratory University of London University of Lancaster Oniversitat Konstanz Max Planck Insitute Grenoble Centre d'Etudes Nucleaires Saclay IMBC, Leuven INFN, Genua Harvard University Stanford University University of Texas, Austin Instituut veer Hoge Temperaturen Fysica, Moskeu Ernst-Moritz-Arndt Universitat, Greifswald Universite Louis Pasteur ' Universitat Erlangen Universite Paris Sud, Paris VI, Paris XI Michigan State University University of Notre Dame Arizona State University Univers"ity of Dundee University of Rome University of Trondheim Universitat Essen Imperial College of Science & Technology, London

(USA) (Belgie) (Polen) (Belgie) (Belgie) (Groot Britanie) (Groot Britanie) (Groot Britanie) (Duitsland) (Zwitserland) (Frankrijk) (Belgle) (Italie) (USA) (USA) (USA) (Rusland) (lluitslandO (Frankrijk) (Duitsland (Frankrijk) (USA) (USA) (USA) (Groot Britanie) ( !talie) (Noorwegen) (Duitsland) (Groot Britanie)

Industrie Shell Rouen IBM-laboratoria Kernforschungsanlage Julich Canberra Semiconductors, Olen Philips Briarcliff Philips Research Laboratory, Redhill E1ectricite de France Siemens Thomson ICI Chemicals & Polymers Institut National Poly technique de Toulouse

(Frankrijk) (USA) (Duitsland (6e1gie) (USA) (USA) (Frankrijk) (Duitsland) (Frankrijk) (Groot Britanie) (Frankrijk)

TABEL I-A

KWANTITATIEF OVERZICIIT (INPUT/OUTPUT) VAN HET ONDERZOEK IN DE FACULTEIT TECHNISCHE NATUURKUNl

19 Tit~l

VF-progra~na

PLASMA-, ATOOM- EN MOLECUULFYSICA, PAM, van de vakgroep Deeltjesfysica, NO Irlenti ficatienummeI TUE NAT 201.90.32 OnrlerwerpontRluiting ISN 2204, 2206, 2209 Onrlerwerpontsluiting NWO P240, P230, P250, T200, T150, T140 Onrlerwerpontsluiting NABS: N.050, N.OS9

1992 (Vak- ) g roep

Onderzoekinspanning (in mj.wp)

,. 'oldl~'

Ie geld- 2e geldstroom Btroom stroom

ETP

6,90

2,50

0,32

2

Wetenschappelijke output 1992 diseertaties I

II

III

1

wet. Public

abetr.

vakpu- Oetrooi OVexige staprod_ blic. siairs

26

18

Studenten

Bezetting

afgestudeer den

29

wp per 31/12 2 3

1

1

8,9 4,4

0,4

2

6,0 1

1

6,0 2

17 EPG

4,62

1,00

OW

4,74

1,60

16,26

5,10

1.32

22,68

16.1

5.1

1,3

22,7

.•

1,00

2

6

12

6,34

9

8

2

24

5

9

33

46

2

66

22

12

1

13

20,9 7,4

1,4

Ide onder I-E)

I

TABEL I-B Titel VF-programma Identificatienummet Onderwerpontsluiting ISN Onderwerpontsluiting NWO Onderwerpontsluiting NABS,

1e geld· 2e geld- 3" geld- totaal

stroom

stroom

stroom

1+2+3

dissertaties III

wet. Public

,

abetr_

Bezetting

Studentsn

wetenechappelljke output 1992

Onderzoekinspanning (in mj .wp)

19~

(Vak 1 roep

KERNFYSISCHE TECHNIEKEN, KFT van de vakgroep Deeltjeefysica. NO TUE NAT 203.90.32 3320. 2305, :>311, 3314 P200, P210, P220, P250, P290, P3:>O, B140, T160 N.042. N.040

vakpu' OctIooi overige etaprod. giaire blie.

wp per 31/12 : 1 2 3

afgestudesrden

Alg.

1.30

1,30

3,0

Analyae

3,99

3,99

5,6

-

Tracer VeIsnel

5,18

Stral.! Cygne

0,05

Tot.

1,0 6,78

7,0

0.90

0,95

0,1

4,4

16,7

2,0 4,4

1,60

10,52

1,60

0.90

13.02

10,5

1.6

0.9

13,0

1

1

38

14

3

60

10+1

14+1

2,0

zie onder I-E

I

TABBL I-e Titel VF-programma Identificatienummer Ond"rwerpontsluiting ISN Onrlerwerpontsluiting NWO Onderwerpontsluiting NABS:

THEORETISCHE NATUURKUNDE van de vakgroep Thsoretische Natuurkunde, NI TUE NAT 207.90.32 2212, 2202, 2204, 2206, 2211, 3:>06, 3312, 3325 PlOO, P120, P140, P190, P210, P240, P250, TIOO. N.025, N.OS3. N.07S. N.010, N.OlS, N.016, N.0434, N.06S1, N.0652

Onderzo"kinspanning (in mj _wp) (Vak-) gro"p

Ie geld- 2e geld- 3e geld-~ stroorn stroom stz:oom 0,08

W"tenschappelijke output dissertaties I

II

III

wet. Public

0,08

abstr_

Bezetting

Studenten

vakpu- Oetroo! OVsJ:ige etaprod_ giaire blic.

afgestudeer den

1

wp pex 31/12 3 2

1

1

-

-

V.Stof

2.66

1.17

3.83

1

5

15

2

5,0

Plasma

1,25

0.80

2,05

1

10

13

"

3,5

Quant.

2,76

1,35

4.11

5

10

3

5,5

2,0

6.75

3.3.2

10,07

6,$

3,3

10,1

20

39

10

14,0

4,0

.2

9

(zie onder I-E)

I

2,0

.

20 TABEL I-D Titel VF-programma lrlentificatienummer Onrlerwerpontsluiting ISN Onderwerpontsluiting NWO Onderwerpontsluiting NABS:

TRANSPORT VAN MASSA, IMPULS EN ENERGIE, van de vakgroep Transportfysica, NT TUE NAT 202.90.32 2204, 2205, 3399 0240, TI10, T140, T210 N.016, N.034, N.043, N.054

1992

Onderzoekinspanning (in mj .wp)

Vak- ) groep

Ie geld- 2e geld- 3e geld- totaal stroom stroom 1+2+3 stroom

Wetenschappelijke output 1992 dissertaties I II III

wet. Public

abstr.

Studenten

vakpu- Octrooi Overige stablic. prod_ giairs

afgestudeer den

Bezetting wp per 31/12

1

2

3

Werv.

1,59

3,60

0,50

5,69

1

4

2

18

6+2

2

4,0

5,0

Gasdyn.

J,.~

45

2,68

0,50

4,63

2

8

6

21

9+6

6

4,3

3,0

Hetero

3,96

0,90

1,20

6,06

7

1

1

5

+2

1

5,2

1,0 1,0

1 17

2

1,0

1

7 1 6

1.0

27

2

58

14,2

9,0 2,0

Ovp-rig:

H.Kach. Winden.

Biostr.

4 8

2 7,00

7,18

2,20

16,38

7,0

7,2

2,2

16,4

3

2

31

17+10

9

(de onder I-E) I

TABEL I-E Titel VF-programma Identificatienummer Onderwerpontsluiting ISN Onderwerpontsluiting NWO Onderwerpontsluiting NABS:

1992 Vak-) groep

GECONDENSEERDE MATERIE; FYSICA EN TECHNOLOGIE van de vakgroep Vaste Stof, NV TUE NAT 205.90.32 2211, 2212, 2213, 2307, 3312 P250, P260, T150 N.072

Onderzoekinspanning (in mj .wp) Ie geld- 2e geld- 3e geld- totaal stroam 1+2+3 stroom

stroam

dissertaties I II III

wet. Public

abstr.

Bezetting

Studenten

Wetenschappelijke output 1992

vakpu- Octrooi Overige stagiairs blic. prod.

afgestudeer den

wp per 31/12

1

2

3

FOG

3,88

1,48

0,81

6,53

2

15

17

7

8

9,0

2,0

1,0

MO

7,17

0,68

1,70

9,55

1

26

29

7

7

14,5

2,0

2,0

HF

4,75

2,40

1. 80

8,95

3

10

67

10

7

8,9

4,0

3,0

LT

3,43

1,80

5,23

1

6

13

12

3

6,0

1,0

19,23

6,72

4,31 30,26

19,2

6,7

4,3

7

57

126

36

25

38,4

9,0

30,2

1

1

ad 'Studenten'

Act 'Stndenten' De aantallen zijn ontleend aan gegevens van de FSA. De toevoeging '+ .. ' betreft stagiairs/afstudeerders van andere studierichtingen, opgegeven door de betreffende vakgroep.

De aantallen zijn ontleend aan gegevens van de fac. studenten administratie. De toevoeging '+ •• ' betreft stagiairs/afstudeerders van andere

studierichtingen, opgegeven door de betreffende vskgroep.

6,0

21 KWANTITATIEF OVERZICHT VAN HET NIET VOORWAARDELIJK GEFINANCIERD ONDERZOEK VAN DE FACULTEIT TECHNISCHE NATUURKUNDE

TABEL II Titel programma

NR NF NM NO N&S: FTL: KFM:

Vakgroep Systeem' en Regeltechniek vakgroep Fysische Informatica Vakgroep Analyse van Fysischs Meetmethodsn Vakgroep Didaktiek Natuurkunde Werkgroep Natuurkunde en Samenlsving Werkgroep Fysisch Technische Laboratoriurnautomatisering Werkgroep Kliniech Fysische Meettechnieken

IOAntificatienummer Onderwerpontsluiting ISN l!E: 2203; J:!M: 2203, 3311; l!Q: 5803; N&S: 6307 Ond"no,,,rpontsllli ting NWO NR: 1'170, T120, T140; NM: 1'180, 1'260, T115; l!Q: 5280; ~: 1'100 Onrl'Hwerpontsluiting NABS: tffi : N072; N043, NOel; J:!M: l!Q: N081/ ~: NOSS Irlentificatienurnmer Onderwerpontsluiting ISN fJl.: 2203, 3311. 1203 Onderwerpont!rll1i ting NWO fJl.: 1'170, 1'175, 1'180, T11S, 8110, B140 Ondelwerpontsluiting NABS: n:I.: N076, N043 Onderzoekinspanning (in mj .wp)

1992

(Vak-) groep

Ie geld- 2e geld- 13e geld· totaal stroom stroom stroom 1+2+3 2,62

NR

1,34

I

EfM: 3201, 3314 EfM: 1'290, 1'180, 8140, 8490, T115 K!:lI : N043

dissertatie9 I II III

3,96

1

wet. Public 2

abetr.

vakpu- 'Octrooi Overige staprod. ,giairs blic. 20

2

2

-

NM

-

3

1

1

1

3

".

"

13

29

3

0,40

0,40

1

FTL

0,40

0.40

1

1

9

1+1

1+1

KFM

1,38

1,38

8

3

7

3

1

20

80

13+1

n,~s

0,87

6,26

1,34

0,87

8,47

6,3

1,3

0.9

8,5

16

2

3

5,5

2,0

-

.

0,9

2,0

0,9

3,1

15

1

2

1

-

1,46

1

-

2,33

NO

wp per 31/12

afgestudee:rdsn

-

NF

Bezetting

Studenten

Wetenschappelijke output 1992

1,9

1,0*

5,5

7+1

16,9

(de ojider I'E)

• - 0,5 Beijerinck 0,5 Kopinga

KWANTITATIEF OVERZICHT VAN HET ONDERZOEK VAN DE FACULTEIT TECHNISCHE NATUURKUNDE TABEL III

Onderzo~kinspanning

(Vak ) graep

(in mj .wp) 1992

Wetenschappelijke output 1992

1e geld· i2e geld- 3e geld- totaal stroom 1+2+3 stroom stroom

dissertaties I

PAM

16,3

5,1

1,3

22,7

1

KIT

10,5

1,6

0,9

13.0

1

NI

6,8

3,3

-

10.1

2

NT

7,0

7,2

2,2

16,4

3

NY

19,2

6,7

4,3

30,2

7

VF-OZ

59,8

23.9

8,7

92,4

14

6,3

1.3

0,9

8,5

1

66.1

25,2

9,6

1100.9

Niet'VF

Tot""l

I

15

I

II

III

1

wet, Public

abatr.

33

46

2

66 •

22

12

38

14

3

60

14+1

2

39

1

58

20

2

Studenten

31

27

vakpu- Octrooi overige stagiaiu prod. blic.

57 1

1

2

2

126

9 17+10 36

179

87

8

349

16

:2

20

80

13+1

195

89

28

429

111+12

2

Bez!'tting

afgestu' deer den

wp per 31/12

2

3

20,9

7,4

1,4

10

16,7

2,0

4,4

10

14,0

4,0

!I

25

1

~ 6.0

66+1 104,231,4 13,8 7+1

16,9

2,0

0,9

73+2' 121,133,4 14,7

(zie Jnde:r I-E)

I

-I

22 TABEL IV

Onderzoek nspanning tweede geldstroom in mj /wp in 1992 per 31.12.92 Vakgraep

WP 2 in dienst van TUB

WP 2 in dienst van NWO, S'rW etc.

Totaal WP 2

o.vang onderzoek inspanning WP 2

-

NA 7,4

7,4

5,1

0

2

1,6

NI

4

4

3,3

NT

9

9

7,2

NY

9

9

6,7

NR

-

2

1,3

ND-PAM ND-KFT

2

2

NF

-

NM

-

NO

-

-

N&S FTL KFM Totaal

-

4

29,4

-

25,2

33,4

TABEL V-I

Derde geldstroom (globaal) in 1992 'DERDEN'

Ministerie van Economische Zaken

Sedrag in kfl 195

Overige Ministeries: 26

O&W Semi-overheidsinstellingen Universiteiten

268

Particuliere non-profit organisaties

492

Bedrijfsleven

889

Europese Gemeenschap

675

lOP, EZ

457

Andere: NOVEM

148

Diversen Totaal

mj/obp ten laste van derden percentage personele kosten van total. kosten

46 3196

2,2 57

i

23

TABEL V-2 Onderzoekinspanning derde geldstroom in mj/wp Vakgroep

WP 3 in dienst

van TUB

WP3 in dienst van derden

WP3 Totaal

WP 3 Dmvan9 ondersoekainspanning

NA

-

NO-PAM

1,4

NO-KFT

-

NI

-

-

-

-

NT

2,0

-

2,0

2,2

NV

6,0

-

6,0

4,3

NR

-

-

-

-

NF

-

-

NM

-

-

-

-

NO

0,9

-

0,9

0,9

N&S

-

-

KFM

-

-

-

-

-

-

FTL

10,3

4,4

Totaal

-

-

-

-

1,4

1,3

4,4

4,4

0,9

14,7

i

I

9,6

TABEL VII: Tijdelijk wetenschappelijk personeel per 31.12.1992 Vakgroep

Totaal aantal plaatsen

Besette plaatsen AIO LTD

NA

0

0

NO-PAM

8

ND-KFT

a a

NI

5

5

NT

2

2

NV

9

9

NR

1

1

NF

-

-

NM

-

-

NO

-

-

N&S

1

1

FTL

-

-

KFM

2

2

36

36

Totaal IVO

a

14

vacatures, incl. lopende sollicitatie tati. procedures

25

24 s.

ONDERSTEONrNG EN BEHEEI!

2. Onderwerpgerichl

1. A1geaen. missi. ondersteuning en beheer zijn weliswaar onmisbare activiteiten binnen het bestel ~~n de universitaire organi~atie, doch de aard en de omvang zullen te alle~ t~)de dienen te worden afgele~d van de primaire doelstellingen n.l. het verr~chten van hoogwaardig onderzoek en het verzorgen van academisch onderwijs. Z~wel de u~iver~iteit. (OP centraal niveau) als de faculteiten (op decentraal n~veau) z~)n Inch d~t bewust. In het handel en van de diverse actoren zal dit gegeven voortdurend gehanteerd worden als een taakstellend referentiekader.

a) apparaluurbeJeid b) buisvesting c) rekenkundige facilitcilen d) bibJiolhecaire facilitciten e) uitvoering wettelijke regelingen f) administratie g) interne dienstverlening b) lecbnische voorueningen

i) conlractresearcb

j) onderzoekorganisatie

2. Qpdersteunende aktiviteitep

Ondersteunende activiteiten betreftende aIle activiteiten die verricht worden ten behoeve van de kerntaken (het doen van) onderzoek en (het verzorgen van) onderwijs. Binnen vakgroe~en vinden activiteiten plaats - die op zich geen kerntaken vorme~ - .maar d~e weI te bestempelen zijn als directe O&O-ondersteuning. Deze activ~te~ten worden veeial verricht door obp-ers in de vakgroepen. In het Kader van de verslaglegging is deze categorie rnedewerkere buiten beschouwing gelaten, hoewel andere vormen van directe O&a-ondersteuning zoals decentraal de bedrijfsgroep Practica en collegedemonstraties alsrnede de Faculteitswerkplaats en centraal het Rekencentrurn, de 8ibliotheek en onderzoekgerelateerde projecten van de CTD in dit verslag weI aandacht krijgen. Het complex van ondersteunende activiteiten wordt weergegeven in onderstaand schernatisch overzicht:

3. ontwikkalinqan In het verslagjaar 1992 geYnitieerde ontwikkelingen op het gebied van: 3.1 Personeelsbeleid 3.2 Arbowetgeving en milieuzorg 3.3 Huisvesting 3.4 Apparatuurbeleid 3.S 1nternationalisering 3.6 Automatisering en cornputerisering 3.7 Technische- en interne dienstverlening 3.B Organisatie-aanpassingen

zie bovenstaand schematisch overzicht ad: pag. : I.1.a) II.1.a)

26

1.1.d) IL1.b) 1.2.a,b) 1I.2.b) 1.2.c,d,e) II.2.a,i,j) I.l.f) IL1.c) 1.2.d,j) II.2.c,f,h) 1.2.d,e) 11.2.a,h,g) 1.1.c) II.2.j)

40 43

worden in de navolgende paragrafen toegelicht. c == ceolraal d = decenlraa1

Ondersteunende taken Onderwijs

1. Mensgerichl

a) personedsbeleid

h) studieadvisering c) c(jfers/Yoortgangsregistr&lie d) amowetg.oving e) voorlicbting f) inlernationalisering

c.d d c.d c.d c.d c.d

3.1 Personaelsbeleid INHQUPSOPGAVIli Inleiding I

Personeelsbeleid A. Personeelsbeleid TUE 1992

2. Onderwerpgericbl

lJ

Onderzoek

I. Mensgerichl

a) huisvesting b) verroostering ruimle c) collegedemonstraties d) praclicumfacilileiten e) stud. vriendelijke oz-opstelJing f) onderwijsorganisalie g) uilvoering wettelijke regeling,," b) adminislralie i) curriculumwijziginge" j) rekenkundige facilileilen k) bihlioth
a) personeelsbeleid

h) arbowetgeving en milieuzorg c) inlernationalisering

c.d e.d d d d c.d c.d c.d d e.d

c.d

c.d c.d c.d.

B. Personeelsbeleid faculteit 1992 1. Evaluatie beleidsvoornemens 2. Aktiepunten personeelsbeleid 1992 II

Personeelsvoorziening

III

Arbeidsvoorwaarden

IV

Arbeidsomstandigheden

V

Arbeidsverhoudingen

VI

Conclusies

VII

Beleidsvoornemens 1993

Lijst van afkortingen

c.d c.d. c.d. c.d c.d c.d c.d c.d c.d c.d

43 44 45 46

47

26

IHL.EIDING In het navolgende treft u aan het sociaal jaarverslag 1992 van de faculteit Technische Natuurkunde. Het versiag is conform de opzet van de jaarverslagen 1990 en 1991. In dit verslag zal dan ook zoveel mogeIijk een relatie gelegd worden naar de jaren 1990 en 1991 waardoor eventuele ontwikkelingen ziehtbaar worden. Wij hopen dat naar aanleiding van dit verslag een vruehtbare diseussie binnen de £aculteit zal ontstaan m.b.t. een toekomstig personeelsbeleid en -beheer.

Eindhoven, 27 april 1993 A.C.J. Sens P&O-adviseur.

I

PERSONEELSBELE1D

A. Personeelsbeleid TYE 1992 op basia Van het geformuleerde TUE-peraoneelsbeleid geeft het CvB de kaders aan voor een decentraal personeelsbeleid op faculteitsniveau door middel van het vastatellen van aktiepunten personeelsbeleid. Voor 1992 waren dit de volgende: Onderzoek nsar en zodanige verbetering van de kwaliteit van funktioneringsgesprekken Vergroting van het aantal vrouwen in w.p.-, technisehe en hogere OBPfunkties Vormgeving personeelsplanning In hoeverre bovenstaande aktiepunten zijn gerealiseerd is te lezen in hoofdstuk 6 (Konklusies). Daarnaast hebben zieh op TUE-niveau een tweetal ontwikkelingen voorgedaan die zeker van invloed (zullenl zijn op het personeelsbeleid van de iaculteit, te waten 1. Organiek Kader 2. Decentralisatie waehtgeldbudgetten Ad 1 Oraaniek Kader Het organiek Kader geeft een overzicht van een groot aantal (z 90\) voorkomende funkties binnen de faculteiten van de TUE ~owel voor wp- als voor obp-psrsoneel. Een klein aantal (± 10%) van de funkties is zodanig facu1teitsgebonden dat deze door de faculteit zelf. in nauw overleg met het cvB, zelf ontwikkeld zullen worden. Het organiek kader, dat in 1993 gereed moet zijn, kent de volgende voordelen: Hulpmiddel bij het planningsproces t.a.v. de kwantiteit/kwaliteit van de toekomstige personeelsbezetting van faculteiten en (vak)groepen. - Inzicht in en uitwisselbaarheid van diverse funkties "over" faeulteiten heen. - Duidelijkheid en inzicht vocr medewerk(st)ers m.b.t. toekomstperspectieven, earrieremogelijkheden e.d. - Vergroting van de mobiliteit zowel op faculteits- als TUE-niveau. Op het moment dat het organiek Kader gereed is zal met de implementatie binnen de faculteit gestart worden.

27

Ad 2 Decentralisatie wachtgelden In 1992 is het kabinetsbesluit van Kracht geworden de waehtgelden aan de instellingen ftdoor te berekenen". De TUE is vanaf dat moment zelf verantwoordelijk voor de finaneiering van de wachtgelders. . Het is nu al duidelijk dat het aan de TUE toegekende wachtgeldbudget jaarlijks zal verminderen (taakstellend karakter). Dit kan tot vergaande konsekwanties leiden indien terzake onvoldoende beleid ontwikkeld wordt. Immers een organisatie met afnemende finaneilHe middelen, daardoor een kleinere personeeisbezetting en een re1atief grote verhouding vast versus tijde1ijk personeel heeft juist daardoor hoge wachtgeldrisieo's. Hoe e.e.a. zich gaat ontwikkelen zal de komende tijd uitwijzen. WeI is inmiddels binnen het direkteuren-overleg het besluit genomen het TUEwachtgeldbudget te debentraliseren naar faculteiten. B. Personeelsbeleid faeulteit 1992 B.l. Evaluatie be1eidsvoornemens In het sociaal jaarverslag 1991 werden een drietal beleidsvoornemens voor 1992 genoemd: 1. Voorzet personeels- en organisatleplannen 2. Projekt ziekteverzuim 3. Herschikking taken faculteitsbureau Ad 1 Voorzet personeels- en grganisatieplannen Hiermee is reeds een aanvang gemaakt door middel van het voorstel "personeelsformatie 1996". Immers de (te financieren) personeelsbezetting, uitgesplitst in aantallen en soorten van· funkties. vormt de basis voor een nadere uitwe~king van een personeels- en organisatieplan. De verwaehtin9 op dit moment is dat met de implementatie van een dergelijk P&O-p1an sind 1993 gestart kan worden. Dan is ook het organiek Kader beschikbaar dat een onontbeerlijk hulpmiddel vormt bij de uitwerking van een P&O-plan. Op het gebied van personeelsbeleid zai het komende jaren de centrale rol vervullen.

(formatie)planningsproees de

Ad 2. Proiekt ziekteverzuim Een werkgroep bestaande uit 3 DCN-Ieden en de psrsoneelsadviseur hebben, na analyse van de ziekteverzuimgegevens over 1991, een voorstel gedaan t.a.v. een mogelijk aanpak van gesignaleerde problemen. Een integrale, indringende aanpak van het ziekteverzuim leek vooralsnog niet noodzakelijk daar het verzuimpsrcentage over 1991 daar geen aanieiding toe gat. Een dergelijk beeld is ook over 1992 te zien (zie IV.2). WeI werd de direkteur-beheer geadviseerd een aantal ftbekende ft , gesignaleerde problemen aan te pakken waarbij het twee zaken betrof: 1. Klimatologische omstandigheden N-Iaag (fysieke omstandigheden) 2. Sleehte samenwerkingssfeer binnen bepaalde groep (sociaal psyehologisehe omstandighedenl In het eerate geval ~ijn over een langdurige periode metingen verricht die echter niets conereete hebben Iaten zien m.b.t. een mogelijke verklaring van de klachten. T.a.v. de samenwerkingsproblematiek binnen een bepaalde groep is een adviseur van de Centrale Dienst Personele Zaken ingesehakeld. nit proces loopt nog tot heden. Ad 3. Herschikking taken faculteitsbureau Na r"im een jaar te hebben "geexperimenteerd ft met nieuwe taakstellingen voor een aantal medewerk(st)ers binnen het faculteitsbureau, heeft er eind 1992 een

28

29

evaluatie met de betrokkenen plaatsgevonden. ook is toen door de direkteurbeheer besloten de aangepaste funkties te laten waarderen door een extern adviesbureau, Meijer B.V. De resultaten hiervan zijn in maart 1993 te verwachten. Oaarna zullen de wijzigingen binnen het faculteitsbureau aan het CVB medegedeeld worden daar er immers sprake is van een formele herschikking.

Oeze (tijdelijkej toename wordt veroorzaakt door het post-doebeleia (6.~) ~n de verhoging van het aantal aio-plaatsen (4.0) alsmede OBP-teehn~cl. >.n tijdelijke dienst (3.0). Oaarentegen staat een afname van het overig wp (6.0) dat ten laste komt van de zogeheten fondsen. Xonklusie: het 1e geldstroompersoneel in vaste dienst is in 1992 afgenomen.

Een aparte opmerking m.b.t. een gewijzigde taakstelling moet wellieht gemaakt worden t.a.v. de afdeling personeelszaken van de faculteit. De volgende factoren bleken van invloed te zijn op de positie/doelstelling en taken van deze afdeling. - Personeelsbeleid wordt steeds meer een integraal onderdeel van het totale organisatiebeleid, - Door de decentralisatie van personele taken wordt de tendens van beheer naar ontwikkeling zichtbaar, De oorspronkelijke personeelszorg (Human Relations) kamt steeds meer in het gedran9 daar de nadruk komt te 1i9gen op het organisatiebelan9' zeker in de tijd van krimp-scenario's; - Het CvB onderschrijft e.e.a. in een notitie waarin de personeelsadviseur niet langer als belangenbehartiger van het personeel wordt gezien maar als adviseur/ondersteuner van het management.

Iabel 1.

De oorspronkelijke funkties van personeelsadviseur en medewerkster personeelsadministratie zijn niet langer toereikend om de nieuwe ontwikkelingen af te dekken. Oerhalve wordt het voorstel gedaan een drieta1 funkties te creeren die adequaat op e.e.a. kunnen inspelen (zonder dat dit gepaard gaat met uitbreiding van het aantal fte's): - P&O-adviseur (ontwikkeling, planning) - Personeelsadviseur (beheer, zorg) - Assistante P&O (administratief-organisatorisch) oit voorstel zal in de voorgenomen herschikking van het faculteitsbureau meegenomen worden. B.2. Aktiepunten personeelsbeleid 1992 In hoeverre de aktiepunten personeelsbeleid 1992 welke door het CvB :i;n vastgesteld, binnen de faculteit gestalte hebben gekregen, zal in hoofdstuk VI (Konklusies) nader worden toegelicht. I.a.v. het punt ·vormgeving personeelsplanning" is hier a1 enigszins op ingegaan in paragraaf I.A.

~

Personeelsbe;etting naar' funktieeategorie:

......

Funktiekategorie Hoogleraren UHO UO post-doc!KNAW overig WP AIO-4 oBP-technisch OBP-administratief 1eerling-we2en totaal AIO-2 AiO-4 (2e GS) Post-doo (Ie GS) overige WP (2e GS) OBP (2e GS) AIO-4 (3e GS) Post-doo (3e GS) Overig WP (3e GS) OBP (3e GS) student-ass. praktikanten

full-time part-time full-time 12.0 15.0 22.0 10.0 4.0

32.0 74.0

totaal

vrouwen

mannen

part-time 13.1

1.1

15.0

1.5

1.0 1.0

1.65

1.0 1.0

2.0

7.0 3.2

.

7.0

24.9

0.4

11.0

6.65 33.0

7.5

76.0 21.5 3.2

7.9

204.35'

,-

..

176.0 13.0 28.0 2.0 2.0

9.45

ll.O

14.0

1.0 0.9

29.9

1.0

2.0 3.0

1.0

1.0

1.0 4.0 3.0

1.0

4.0 0.4 0.8

Totaal

I

I

3.4 1.0 0.8 S.6 8.0 277.05

• Inolusief XNAW-onderzoekers (3.0 fte). II

PERSONEn.SYOORZIENING

11.1 Personeelsbezetting Op 31 december 1992 was de bezetting 277,05, onderverdeeld in.

Ie geldstroom 2e geldstroom 3e geldstroom AIO-2 (IVO) Student-assistenten' Praktikanten*

201.35 35.90

12.20 14.00 5.60 ~

277.05

(197.0)**

(183.9)""

( 27.8) ( 10.7)

( 28.0)

( 12.0) ( 5.6)

L..JL.Ql (261.1)

( 19.6) ( 13.0) ( 5.6) L....L..§.l

(257.6)

*

Aantallen 1991 .,. Aantallen 1990 De stijging t.o.v. 1991 wordt met name veroorzaakt door de toename van het 2e geldstroompersoneel (13%). De relatieve lichte toename van de 3e geldstroom komt bijna volledig op het conto van de KNAW-onderzoekers. ogenschijn1ijk is er sprake van een toe name van het Ie geldstroompersoneel.

opmerkingen , _ De 13 1 HL bezetting werd ingevu1d door in totaal 23 personen, best~ande Ul.t 12 full-timers en 11 hoogleraren die tezamen' 1. 1 fte voor hun rekenLng namen (deeltijd- en onbezoldigde hoogleraren). Het aantal tijdelijke aanste11ingen is 59,65 fte. Oit is 29.2% van de totale Ie geldstroombezetting (204.35 fte). T.o.v. 1991 is dit een toename van 3.1\. onderverdeeld in wp en obp betekent dit, WP • 58,5% (1991: 54\) OBP. 8.9\ (1991: 6.6%) De categorieen met een tijdelijke aanstell~ng zijn: Post-doc/XNAW, overig wp, aio-4, obp-techniseh (S.8 fte) en leerl~ngwezen p.2) •

_ Het aantal vrouwelijke medewerkers binnen het personeelsbestand is 9.24% (1991: 8.8%) onderverdeeld in: WP 4.24\ (1991: 3%) OBP : 14.39% (1991: 15.86%) Het totaal percentage aan vrouwelijk medewerkers is weliswaar toegenomen, echter dit komt geheel voor de rekening van tijdelijke aanstellingen binnen de funktie-categorieen post-doc, overig wp en aio-4.

31

30 - Het aantal deeltijdfunkties is afgenomen: 8.5\ (1991, 10.9%). Het percentage van de vrouwen die in deeltijd werken is 41.8% (1991, 50.8%) en dat van de mannen 5.09\. (1991: 7.6%).

Tabel 3.

Instroom personael

vrouwen

mannen

11.2 Leeftiidsopbouw personeel De gemiddelde leeftijd over 1992 bedroeg 41.3 jaar (1991: 41.2, 1990: 41.3)1 Mannen: 41.6 (1991: 41.5, 1990: 41.8) Vrouwen: 38.4 (1991: 38.2, 1990: 37.3) De in- en uitstroom van het mannelijk personeel is groter (VUT, pensioen, tijdelijke aanstellingen) daar het mannelijk deel van het personeelsbestand vele malen groter is dan het vrouwelijke personeelsbestand waar relatief weinig veranderingen plaatsvinden. label 2.

Gemiddelde leeftiidsopbouw naar mannen/vrouwen* mannen

vrouwen

totaal

totaal funktiekategorie

full-time part-time full-time part-time

Hoogleraren UHO UO post-doc/KNAW overig WP A1O-4 OBP-technisch OBP-administratief Leerling-wezen

1.0 7.0 3.0 12.0 5.0

totaal

28.0

0.2

' 0.2 0.1 1.0

1.3 0:8 1.0

1.0

1.4

1.1 8.0 3.0 12.0 5.0 1.3 0.8 31.4

full-time part-time full-time part-time

!

klaeee

abe. rel. abs. rel. abs. rel. abs. rel.

abs.

<~24

12.0 33.0 17.0 17.0 19.0 22.0 24.0 25.0 7.0

17.2 36.75 19.1 20.8 22.6 28.0 25.3 27.3 7.3

25 tim 29 30 tim 34 35 tim 39 40 tIm 44 45 tIm 49 SO tim 54 5S tIm 59 >=60 totaal

6.8 18.7 9.7 9.7 10.8 12.5 13.6 14.2 4.0

3.2 33.9 0.85 9.0 1.1

0.9 0.5 0.7 1.9 0.3

11.6 9.5 5.3 7.4 20.1 3.2

2.0 18.2 2.0 18.2 1.0 9.1 1.0 9.1 1.0 9.1 4.0 36.3

176.0 100\. 9.45 100\. 11.0 100\.

0.9 1.1 1.7 1.7 1.5 0.6 0.4

11.4 13.9 21.5 21.5 19.0 7.6 5.1

re!. 8.4 18.0 9.3 10.2 11.0 13.7 12.4 13.4 3.6

7.9 100% 204.35 100\.

• Overzicht is exclusief 2e en 3e geldstroompersoneel, AIO-2, student-assistenten en praktikanten. Opmerkingen T.o.v. 1991 zijn er nauwelijks veranderiogen te zien m.b.t. leeftijdsopbouw. Behalve de leeftijdsklasse tim 29 jaar (voorsl veroorzaakt door aio's) en > 60 jaar ("VUT-invloeden") hebben er t.O.V. 1991 geen opva11ende verschuivingen plaatsgevonden. 11.3 Instroom personeel In 1992 zijn er 34 medewerk(st)ers in dienst getreden met een formatiebeslag van 31,4 fte. Oit betekent 15.36% van de gemiddelde bezetting (1991: 14.9%, 1990: 7.8%). Voor de asnstellingen is ala volgt geworven, Interne werving' 8.0 Via advertenties: 8.4 Andere wijze ,15.0 De gemiddelde wervingskosten per medewerker hebben 3606,-- bedragen (1991: 3674,--, 1990: 5968,--).

11.3.1. Andere instroomgegevens Het aantal research-fellows bedroeg 3.0 (1991 : 6.0, 1990, 3.0). In totaal is aan 43 personen u1t 13 verschi11ende landen een gastvrijheidsverklaring verstrekt. Deze gasten waren hoofdzakelijk in het bezit van een toegekende beurs. M.b.t. student-assistenten zijn er 76 mutaties verwerkt (1991, 71, 1990: 6S) voor wat betreft indiensttreding, verlenging en beeindiging dienstverband. In totaal zijn 21 praktikanten (1991, 32, 1990: 21) werkzaam geweest. In 1992 is 5x gebruik gemaakt van de diensten van uitzendkrachten met een totale werktijd van 9 maanden en 1 week • 11.4. Uitstroom personeel In 1992 hebben 36 medewerkera de faculteit verlaten voor in totaal 33.1S fte. (1991: 26.8 fte). De redenen van uitdienattreding zijn als voigt te verdelen: De redenen van uitdiensttreding zijn ala volgt te verdelen: Pensioen VUT Eigen verzoek Beeindiging periode Totaal

2.0 2.8 4.8 ~

33.15

33

32

Tabel 4.

funktiekategorie

totaal

full-time

I!oogleraren UBD UI) Poet-doc KNAW overig WP AIO-4 OBP-technisch OBP-administratief Leerlinqwezen totaal * Naar 3e

III.2 Funktiewaardering . In het kader van de Aprilronde hebben er 7 funktie-waarder ingsonderzoeken plaatsgevonden onder het obp-personeel. In aan geval werd een hogere salarisschaal vastgesteld. De verdere zea funkties bleven op hetzelfde niveau gewaardeerd. Twee medewerk(st)ers zi;n in beroep gegaan tegen hun funktie-indeling waarvan een per soon (geqeeltelijk) in het gelijk is gesteld door de bezwareneommissie funktiewaardering.

Uitstroom personeel

1.0 3.0 1.0 8.0 8.0 2.0 2.0 15.0

1.0 3.0 1.4 10.35 8.0 4.2

0.4· 2.35 2.2 0.8

0.8

3.6 1.6

5.75

2.4

33.15

1.6

111.3 Qyg~rsehapsverlof Drie personen hebben hiervan gebruik gemaakt (1991. 4)' Vrouwen: 1 per soon (l991. 1) Mannen, 2 peraonen (1991, 3) De periode van het verlo! was achtereenvolgens 3, 6 en 0.20 en 0.35 van de werktijd.

as

OBP-funkties: 5 WP-funkties : 5

(2.45\) (2.45\)

Voor 1991 waren deze cijfers respeetievelijk 8.18\, 5.3\ en 2.9\ 111.4.2 Toekenning extra periodieken Hiervoor kwamen in totaal 9 (4.4\) personen in aanmerking. OBP-funkties: 4 WP-funkties 5

II .... IImtl!:l- BO d~enstjubilea 40 jaar: 3 personen Ambtsj1.lbile1.lm personen Ambts- en dienstj1.lbileum 25 jaar: Ambtsj1.lbileum 25 jaar: 1 persoon Dienst jubileum 25 jaar: 5 personen

(1.9(;\)

(2.45\)

T.o.v. 1991 is dit totaal een verhoging (2.9\) alsmede een verhoging voor de wp-funkties (0.5\) en een verlaging voor de obp-f1.lnkties (5.3\).

~EIDSVOORWAARDEN

111.1 Beoordelings- en funktioneringsgesprekken In 1992 zijn er 14 formele beoordelingen opgesteld in het Kader bevordering, aanstelling in vaste dienst en na oa. een jaar AIO-sehap. In alle gevallen is er sprake geweest van een positieve beoordeling.

maand voor 0.40,

111.4 Bezoldiging 111.4.1 Wiiziging salarisschaal In 1992 is aan 10 personen (4.9\) een hogere schaal toegekend:

11.5. Vaste aanstellingen Er werden drie tijdelijke dienstverbanden omgezet in een vaste aanstelling te weten: UI) : 1.0 Obp-administratief: ~ 2.5 (totaal 3 personen)

III

4~

van

T. a. v. funktioneringsgesprekken is er een positieve kentering zichtbaar geweest t.o.v. 1991. In dat jaar bleek dat een aantal Ieidinggevenden onvoldoende aandaoht hadden geschonken aan het funktioneringsgesprek met hun medewerk(st)ers. Door de direkteur-beheer werd, tijdens de voorbereidende gesprekken in het leader van de Aprilronde, het belang van het periodieke funktioneringsgesprek nog eens sterk benadrukt. Dit heeft ons inziens geleid tot de, a1 eerder genoemde, verbetering m.b.t. tijd en energie die door de leidinggevenden in het funktioneringsgesprek zijn 'gestoken' , Of de kwaliteit van de funktioneringsgesprekken voldoende is geweest is uiteraard moeiIijk te beoordelen daar dit niet nader is onderzocht. Het is ~elfs moeiIijk hiervoor een indicatie te krijgen daar de gespreksformulieren Ln het bezit bl~)ven van chef en medewerk(st)er. Aan de andere kant is aan te voeren dat geen negatieve geluiden naar vor .. n zijn gekomen. (in tegenstelling tot 1991).

111.4.3 Toekenning gratificaties Het totale uitgekeerde netto-bedrag bedroeg f 11.616,-- welk aan totaal 14 personen (6,85\) werd uitgekeerd (1991: 15 personen, 7.2\). Het gerniddelde toegekende bedrag per medewerk(st)er was f 829,-- (1991: f 753,--). OBP-!unkties: 9 (4.4\), gemiddeld f 729,-- netto, WP-funkties : 5 (2.5\), gemiddeld f 1010,-- netto. Er is nauwelijks verschil met de oijfers over 1991. 111.4.4 Bindingsprernies De bindingspremie werd in 1992 niet meer toegekend. III.4.5 Funktioneringstoelagen In 1992 is voor het eerst een funktioneringstoelage toegekend aan een obpmedewerker. De gehanteerde criteria voor deze toekenning van een toelage zijn de volgende geweest: - het bereiken van het maximum van de (f1.lnktie) schaal, - binnen de bestaande funktiewaarderingsnorrnen bestaat geen rnogelijkheid voor een hogere (funktie)sohaal. - Er is sprake van (continue) goed funktioneren in een specifieke situatie. De funktietoelage is toegekend voor een periode van 3 jaar. Gelet op de ontwikkelingen binnen de TUE en de faculteit m.b.t. het organiek (funktie)kader (zie LA Personeelsbeleid TUE) waardoor steeds meer een maximale begrenzing aan het funktiewaarderingsnivea1.l wordt gesteld, bestaat de verwachting dat de vragen om funktioneringstoelagen de komende jaren steeds meer zullen toenemen.

34

35

Derhalve zal in 1993 hieraan aandacht besteed worden in over leg met Personeelscommissie en Dienstcommissie met als doel het vaststellen van algemeen erkende criteria binnen de faculteit.

tie, bleef de werkgroep desondanks bij z~Jn mening. Wel werden een drietal duidelijke probleemsituaties onderkend die moqelijkerwijs in de toekomst tot een hoog ziekteverzuim zouden kunnen leiden. In een tweetal gevallen betrof het een .ociaal-psychologisch aspect (stijl van leidinggeven, samenwerking/communicatie, sfeer e.d.) terwijl het in het derde geval gericht was op een grote groep van 'ouder-wordende-werknemers'. OlIO werkgroep adviseerde de direkteur-beheer daarom zich met name op de drie genoerode situaties te richten en 'geen tijd en energie te verliezen met een integraal onderzoek naar ziekmakende faktoren. Oit advie. werd door 1aatstgenoemde overgenomen en werd kort daarn. gekonkretiseera (zie I.B.). Oaarna.st heeft een onderzoek plaatsgevonden naar klachten m.b.t. klimatologische omstandigheden (:ie eveneens I.B.). Tens lotte werd afgesproken het kontakt met de (nieuwe) bedrijfsarts te intensiveren inzake individue1e ziektegeva1len met als doel sneller te kunnen reageren. voorlopig werd de werkgroep ziekteverzuim 'slapende' gemaakt om eventueel in een latere fase, na overleg met de DCN bijv., opnieuw te 'ontwaken'.

111.4.6 Schaalgarantie In verge1ijking met 1991 heeft er een lichte da1ing plaatsgevonden. Kwamen er in dat jaar nog 24 personen (11.6') in aanmerking, in 1992 is dat verminderd tot 22 personen (10.76'): WP-funkties ,19 (9.29') OBP-funkties. 3 (1.46%). Schaalgarantie wordt verkregen indien de feitelijke bezoldiging hoger is dan de bezoldiging waarop men op basis van het formele funktieniveau recht heeft. 111.5 Opleidingen Zoals in het sociaa1 jaarverslag 1990 en 1991 werd aangegeven is het opleidingsbudget i.v.m. de ontwikkeling van medewerk(st)ers niet gelijk aan de feitelijke Kosten. Indien het dienstreisbudget zou worden meegenomen, was de opleidingsratio (totale Kosten aan opleiding, vorming en training , totale personeelslasten) waarschijnlijk beduidend hoger. In 1992 was het bedrag aan op1eidingskoeten f 43.313,-- (0,25' van het totale personee1sbudgeti 1991. 0,32%). Ook in 1992 waren de opleidingskosten onder te verdelen in. - Dienstopdrachten: 100\ vergoeding - Studiepakketten , 50% of 75' vergoeding. !Uervan hebben 26 respectievelijk 7 personen gebruik gemaakt (1991: 19 respectievelijk 3). Hoewe1 het opleidingsbudget in 1992 lager is geweest dan dat van 1991, hebben meerdere personen gebruik gemaakt van op1eidingsfaciliteiten. 111.6

Personele lasten 1992

Schaalsalarissen Sociale lasten Overige personeelslasten Totaa1

Beschikbaar 1992 13.915.045 3.095.925 431. 918 17.442.888

Opbouw overige pereoneelslasten Beschikbaar 1992 Gewetensbezwaarden 40.000 Uitzendkrachten 50.000 Overwerkgelden 20.000 Opleidingskosten 50.000 Kosten woon-werkverkeer/verhuiskosten 75.000 Advertentiekosten personeel 45.000 Reis- en verblijfkosten so11icitanten 5.000 Toelagen 35.400 Diversen 90.000 (o.a. looncomponent, AAW-gelden, tegemoetkoming ziektekosten, maaltijdvergoedingen etc. 21. 518 Totaal overige personeelslasten 431. 918 Ingehuurd personeel 304.852 Totaa1 generaal 736.770 IV

Uitgaven 1992 13.581.876 3.152.779 515.529 17.250.184

41. 486 36.614 43.313 104.112

IV.2 Ziekteverzuim 1992 Evenale in 1991 is een analyse gemaakt van het verzuim uitgesplitst naar vakgroep, wp/obp-personeel. man/vrouw en funktiecategorie betreffende het verzuimpercentage alsmede naar het santal ziekmeldingen. Hiervan worden in dit verslag slechts twee tabellen gepresenteerd; echter een aantal algamene konklusies zullen eveneens ve~ld worden. Tabel 5.

*ii~teverzuim

(Vak)groep

ARBE!DSOMSTAHDIGBEDEH

IV.l Ziekteverzuim algemeen De werkgroep ziekteverzuim, bestaande uit een OCN-afvaardiging en de personeelsadviseur, is een groot gedeelte van 1992 actief geweest. Uit de ziekteverzuimcijfers over 1991 bleek er nauweIijks een ·ziekteverzuimprobleem" te bestaan. Ondanks dat er hevige twijfels waren m.b.t. de beheersbaarheid van de ziektevero:uimpercentages, bij afwezigheid van een adequate verzuimregistra

en manlvrouw

(vaklgroep

NO

1.71 0.64 2.26 0.46 1.08 2.93

6.15 2.20 15.38 8.07 1.81 4.58 13.69

5.04 1.80 0.64 1.23 1.10 2.40 0.76

9.23 3.50 15.38 15.00 0.00 1.69 8.40

5.93 1.90 1.91 3.59 1.06 2.36 5.49

Totaal

1.31

4.60

2.35

7.11

2.88

NV

Tabel 6.

bantal ziekmeldingen per lvaklgroep uitgesplitst naar wp/obp en man/vrouw 3 :SX:S 10dgn

< 3 dgn

7.904 65.496 40.033 515.529 304.852 820.381

~'2bp

, obp

'wp

NA NO NI NR NT

113.250

..ll..§.iQ

per lvaklgroelil uitgesplitst nair

wp

(vak)gr •

m

16

m

wp

obp

ml v

m v

m v

- -- 171 2~!21 6 0 ,1 :2 2 2

- -

9 1

m v

NV NO

0 2 12 1

- 19 34 - 11 4 10 0 2 1 1 7 3 0 7 0 41 o 18 4 12 2 - 2 1

Totaal

34

3 62 49 28

NA ND NI NR NT

3

-

-

subtot.

obp

wp

obp

v

> 10 dgn

-

- 10' 0 0 1 1 1=1 5 4!68!35

6

3 16

0 1

-

0 2

1 4

-

obp

wp

0 0 1

- 112 29 39 5 4 4 I 16 6 18 27 41 7 8

8

78

5

-1 -11

3 1 0 0 2 0

-!

SO,

I

238

v

52 58

Totaal

:2

13

112 68 9 20 24 68 15

214

102

316

5

10 24 63

60 10 4 10 0 5

37

36 Algemene konklueie ziekteverzuimoverzichten - In 1992 bedro..g het verzuimpercentag" 2.88% (1991' 3.04, 1990. 4%); onderverdeeld in: WP-funktiee '1.32\ (1991: 1.31%1 OBP-!unkties: 4.60\ (1991: 4.66%) Er is dus een v .. rwaarloosbaar verschil op t .. merken tussen 1991 en 1992. - T.a. v. de meldingsfrequentie (r .. lati .. v .. rzuimduur-meldingen) kan opgemerkt worden dat een consistent beeld zichtbaar is bij korte-, middellang .. en lange ziekmeldingen. OVer de gehele linie heeft h .. t obp-p..rsoneel zich driemaal vak.. r zi .. kgemeld dan het wp. - WeI is opmerkelijk het santal ziekmeldingen van vrouwen (47\ vsn het totaal) terwijl de personeelsbezetting voor slechts 9.24% uit vrouwen heeft bestaan. Dit is wellicht verklaarbaar doordat het ziekteverzuim bij vrouwen vooral te zien is binnen de groep van secretaress.. s. Deze worden immers bij afwezigheid onmiddellijk "gemist" waardoor de ziekmelding ook juist geschiedt. - Het ziekteverzuimpercentage van 2.88% vormt op zich g .... n enkel proble..m. W.. l kunn .. n vraagtekens gezet worden bi; de wijze van registratie. Er is min of meer een trend zichtbaar dat naarmate een funktie meer ondersteunend is t.b.v. meerdere funktionarissen het ziekteverzuim toeneemt. Dit kan uiteraard niet alle .. n te wijten zijn aan het soort funktie dat iemand vervult. Het is zeker denkbaar dat er een duidelijke relatie ligt tussen d.. autonomie van de (met name wp) funktie en de wijze/noodzaak van ziekmelden. Dit verschijnsel kan alleen goed aangepakt worden indien men hiervoor de noodzaak ervaart, als er sprake is van een goede dagelijkse aan- en afwezigheideregietratie waarbij een intensief kontakt bestaat cuesen leidinggevende en medewerk(st)er. Deze mogeli;k oplossing staat echter haaks op de cultuur van de faculteit. Een grotere controle betekent minder autonomie. Het onderwerp ziekteverzuim (waaronder bovengenoemde overwegingen) zullen regelmatig besproken worden met de DeN. IV.3 sociaa1 Medisch Team Het SMT is de nieuwe naam voor wat eerst Sociaal Coordinatie Verband (SCV) heette. Het SMT is een zevental keer bij elkaar geweest waarbij naast de sociaalmedische begeleiding van individuele medewerk(st)ers eveneens het projekt ziekteverzuim aan de orde is geweest. Bij het over leg van het SMT is de direkteur-beheer intensiever betrokken daar hij immers degene is die daadwerkelijk bevoegd is maatregelen in de personele sfeer te nernen. V

ARBEIDSVERROugINGEH

V.I Dienstcommissie Het aantal overlegvergaderingen, d.w.z. het overleg tussen Dienstcommissie en direkteur-beheer, heeft in 1992 6 maal plaatsgevonden. Om een indikatie te krijgen wat er binnen een dergelijke overlegvergadering wordt besproken treft u in het navelgende een overzicht aan van de belangrijkste punten die onderwerp van bespr .. king zijn geweest. • Ziekteverzuim/voorkoming arbeidsongeschiktheid • Herschikking taken/voorgenomen reorganisatie faculteitsbureau • Onderzoekscholen • Personeelscommissie • Informatieverschaffing BBRA '84 • Interne communicatie faculteit • ARBO-wetgeving • Kankerverwekkende stoffen • Bijstelling Ieerstoelenplan

• • • •

FIexibeIe carriere-beeindiging Rol personeelsadviseur Personeelsformatie 1996 Segroting/kredietverdeling 1993

V.2 Personeelseommissie In 1992 is de personeelscommiesie in feit .. met zijn werkzaamheden begonnen. Aan de hand van de informatie vanuit de aprilronde heeft een gesprek met de direkteur-beheer plaatsgevonden waarin nader is ingegaan op de voorgestelde personeelsmutaties zowel in individueel opzicht als in onderlinge relatie. Eventuele onduidelijkheden/vraagtekene van de personeelscommissie werden (vooralsnog) voldoende verklaard. Eveneena zijn met de direkteur-beheer afapraken voor de werkwijze voor 1993 gemaakt. . Naaet de (tijdige) betrokkenheid bij de aprilronde 1993 zal de personeelscommiesie eveneens betrokken worden bi) het opstellen van een organiek (funktie)kader binnen de faculteit. VI

KONICLUSIES

VI.A Personeelsbeleid TUE T.a.v. deze aktiepunten personeelebeleid 1992 kan voor wat betreft de faculteit Technische Natuurkunde het volgende opgemerkt worden: - Vormgeving personeelsplanning Hiertoe is een aanzet gemaakt door het faeulteitsbestuur en de direkteurbeheer d.m.v. de notitie "personeelsformatie 1996", positieve aktie Hierbi; zijn geen resu1taten geboekt. Het aantal vrouwen binnen het totale personeelsbestand alsmede het aandeel vrouwelijke personeelsleden in hogere funkties is t.o.v. 1991 niet noemenswaardig veranderd. verhoging kwaliteit funktioneringsgesprekken Met het fenomeen funktioneringsgesprek is in 1992 beduidend serieuzer omgegaan in vergelijking met 1991. Op een enkele medewerk(st)er na is met iedereen een funktioneringsgesprek gevoerd. Het is echter niet te beoordelen of de kwaliteit van de gevoerde gesprekken goed is geweest. Indien gewenst, is een nader onderzoek hiervoor een vereiste. w.. l moet vermeld worden dat ook in 1992 hoog1eraren uitgezonderd zijn geweest van het 'verplichte' funktioneringsgesprek. Voer wat betreft het organiek (funktie)kader; dit is in principe in grote lijnen vastgesteld binnen het direkteuren-overleg, waarna eind 1992 met de uitwerking is gestart. Het ligt in de bedoe1ing dat het uitgewerkte voorstel uiterIijk 1 juli 1993 door het CvB zal worden vastgesteld (in overleg met het OPTUE). Vervolgens kan met de implementatie op de faculteit(en) een aanvang worden gemaakt. De decentralisatie van de wachtgelden heeft er toe geleid dat het aantal tijdelijke, Korte aanstellingen is afgenomen daar het f inanciele risico voor de faculteit hierdoor relatief te groot werd. VI.B Het voorspoedige start gekend door een van de gekonstateerde probleemsituaties binnen de faculteit direkt "aan te pakken". Het is op dit moment nog niet te beoordelen of de gehanteerde aanpak de juiste hiervoor is geweest. De personeelscommissie is in 1992 met haar werkzaamheden begonnen. Na een "rustige" start is de komende jaren een aktieve en wezenlijke rol te verwachten vooral m.b.t. het organiek (funktie)kader.

38 De organisatiestruktuur en daarvan aigeleid de P&O-plannen zijn in 1992 nog (steeds) niet vastgesteld. Dit betekent dat, net zoals over 1991, gekonstateerd moet worden dat het personeelswerk opnieuw een boofdzaltelijk bebeersmatig karakter heeft gekend. VII

B!L!IDSVOORNEMENS 1993 EN KOMENDE JAREN

Personeels- en Organisatieplannen Zoals reeds in 1991 werd gernemoreerd zal de komende jaren de nadruk komen te liggen op de implementatie van de P&O-plannen. De noodzakelijke personeelsformatie voor de komende vijf jaren zal worden bepaald door de doelstellingen van onaerwijs en onderzoek alsmede ook door de (afnernende) financiele Itaders. Deze toekomstige formatie zal op gespannen voet komen te staan met de kwantiteit en kwaliteit van de buidige personeelsbezetting. Een goed P&O-plan vormt het Kader waarbinnen personeelsbeleid en -beheer gestalte krijgt. Eveneens geeft bet de individuele medewerk(st)er maximale duidelijkheid t.a.v. zijn/haar toekomstperspektieven d.w.z. (on)mogelijkheden. Oat betekent dat naast de doelmatige, zakelijke aanpak van een P&O-plan eveneens meer aandacht uit zal gaan naar de begeleiding van individuele medewerk(st)ers. Hoewel dit primair een leidinggevende taak is, zal ondersteuning gebcden moeten worden d.m.v. een (nieuw aan te stellen) personeelsadviseur die ale adviseur voor medewerk{&t)ers en chef zal fungeren binnen de kaders van het P&O-plan. VIZ.l

Met de implementatie van de P&O-p1annen za1, bij de huidige stand van zaken, in het najaar 1993 een start gemaakt worden. VII.2 Reorqanisatie faculteitebureau In 1993 zal de reorganisatie van het faculteitsbureau haar beslag krijgen. Dit betekent dat de struktuur in drie groepen uiteenvalt: - Onderwijs en Onderzoek (0&0) - Bestuur en Beheer (B&B) - Personeel en Organisatie (P&O) De drie coordinatoren/hoofden van deze drie groepen worden rechtstreeks aangestuurd door de direkteur-beheer en voor wat betreft 0&0, eveneens door het faculteitsbestuur. In het najaar van 1993 zal de nieuwe struktuur een feit moeten zijn. VII.3 Leeftiidsbewust personeelabeleid Tijdens een van de overlegvergaderingen is reeds de zogeheten "flexibele VUT" besproken. De afspraak hierbij is gemaakt dat als de arbeidsvoorwaarden voor 1993 van Kracht zijn geworden, iedere medewerk(st)er ouder dan 50 jaar hierover (persoonlijk) ge~nformeerd zal worden. De streefdatum hierbij is v66r de zomervakantie van 1993. VII.4 AKtiepunten personeelsbeleid evB De aktiepunten 1992 en mogelijk nieuw geformuleerde aktiepunten zullen binnen de faculteit getoetst worden op noodzaak/wenselijkbeid en of ze passen binnen bet Kader van de aktiviteiten van de personeelsformatie 1996 (P&O-plannen) . Immers het laatste blijft het centrale thema voor de Komende jaren. Met de Dienstcommissie zal hierover voortdurende gesproken worden.

39

WP OBP CvB P&O DCN Fte IVO AIO AIO-4 KNAW UHD UD

• • " • • " • • • • • •

WetenschappeIijk personeel Ondersteunend- en overig beheerspersoneel College van Bestuur Personeel en Organisatie Dienstcommissie (van de faculteiten Technische) Natuurkunde voltijdse formatie-eenheid (= 1.0) Instituut Vervolg Opleidingen Assistent in opleiding met aanstelling voor 2 jaar Assistent in opleiding met aanstelling vOOr 4 jaar Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen Universitair hoofddocent Universitair docent = Vervroegde Uitdiensttreding VUT CS " Celdstroom AAW = Algemene Arbeidsongescbiktheids wet SMT • Sociaal Medisch Team Bezoldigingsbeleid bijstandsbureau van 1984 BBRA'84 Arbo-wet Arbeidsomstandigbedenwet

40

41

3.2. Arbqw.tseving en milieuzorq

Vers1a9 van de Bulpver1eningsorganisatie, BVO, van de faculteit N 1992

VEILIGBEID, GEZONDBEID EN MILIEU

In 1992 ie feitelijk de HVO organieatie van de faculteit N van etart gegaan, na enige inleidende bijeenkomsten in 1991. Er zijn in totaal 6 oefeningen gehouden, waarvan er drie golden als "echte" inzetoefeningen en voor vergoeding in aanmerking kwamen. De opkomet was telkene vrijwel volledig, wat duidt op sen grote motivatie en inzst van ds plosgleden. Er is 7uime aandacht besteed aan voorlichting Omtrsnt de dris speciale gevallen b1nnen de faculteit, te weten het Cyclotron, CBE/MBE en Depo-II. Voor elk van die gevallen is een speciale oeiening gehouden met voorlichting door de lokale expert.

Alg_eeu

Na de invoering Van de ARBO-wet per 01-11-1991, is in het verslagjaar een stappenplan opqesteld t.b.v. de invoering van deze wet. Dit plan voorziet o.m. in de voorlichting over de uitvoering Van de AReO-wet. In het verslagjaar werd verder gewerkt aan het opstellen van %gn. milieufoto·s. Deze foto's vormen aanknopingspunten voor gerichte akties, die periodiek op hun effecten mosten worden gatoetst, zodat bijstellingen plaats kunnen vindan. Op deze manier wordt stapsgewijze gekomen tot een milieubeleid aan de TUE. Met ingang van 01-03-1992 is de LYMe (Loka1e veiligheids- en milieu coOrdinator) van de faculteit, H.J. Habraken met de VUT gegaan en opgevolgd per 01-04-1992 door C.A. Copraij. In het verslagjaar hebben de LVMC-en een aantal malen vergaderd op centraal niveau. De belangrijkste items waren de invoering van de ARBO-wet en het opstellen Van een milieuzorgsysteem. Andere hadden betrekking op o%onproduktie bij laserprinters, het asbestprotocol, de HVO' s (Hulp verlenings Organisaties) en de periodieke keuring van gasflessen. Op een vergadering van de faculteitsveiligheidscommissie bestaande uit de Directeur Beheer, de LYMC, de VVMF's (vakgroepsveiligheid en milieufunctionarissen) (7 + 1 vacature) en het waarnemend hoofd BVM, heeft de laatete een uitgebreide toelichting op de ARBO-wet en de invoering hiervan gegeven. Een ander belangrijk agendapunt was het starten van de registratie van kankerverwekkende stoffen. eij een veiligheidsrondgang door het laserlab van de groep Halfgeleiders werden geen problemen geconstateerd. Het totaalbeeld t.a.v. het niveau van de veiligheidsvoorzieningen hier was uitstekend. In juli 1992 is door de gemeente Eindhoven de hinderwetvergunning voor het CBE/MBE laboratorium verleend. Segin september zijn de werkzaamheden in het CBE lab gestart en de verwachting is dat de problemen in de aanvangsfase, door het asnbrengen van enige extra voorzieningen begin 1993, zullen zijn opqelost waardoor de veiligheid in het laboratorium maximaal gewaarborgd za1 zijn. Naar aanleiding van klachten Van een aantal mensen over irritatie van de luchtwegen, is door Centrilab tweemaal het binnenklimaat op een vijftal plaateen in N-laag onderzocht. Uit de eerste resultaten Van deze metingen bleek dat er geen duidelijke oorzaak voor het ontstaan Van de klachten was aan te wijzen. De concentraties van de verontreinigingen bleven alle beneden de toegestane waarde. In 1993 wordt bij de faculteit Teen geautomatiseerd systeem in gebruik genomen voor het nauwkeurig bijhouden van de chemicalienbalans. Na evaluatie kan de faoulteit N via het netwerk hiervan gebruik maken. Eveneens zal in 1993 na het verschijnen van de nota 'opzet van een milieuzorgsysteem voor de TUE", een werkgroep "Water" worden ingesteld, welke een pilotproject bij de faculteit N zal etarten om het waterverbruik (een derde van het totale TUE verbruik) vergaand te reduceren.

In 1992 is bij de oefeningen vastgehoudan aan het patroon dat bi; andere faculteitsn gebruikelijk waS: een EHBO instruct!e gevolgd door een inzet van de ploeg. Het bleek echter dat daze aanpak niet goed aansloot bi:) de karaktere van de ploegleden. Daarom is men er nu toe over gegaan om de oefeningen wat maer een vliegende start te geven door aan te sluiten op de praktijk die zal gelden bij een eventuele calamiteit. In het algemeen wordt de HVO ploeg geleid door de lokale veiligheids en milieucoordinator (LYMC). Wij hebben er om diverse redenen voor gekozen een andere structuur te hanteren, die is samengevat in het bijgevosgde organogram. De relaties daarin kamen neer op: 1) Primair verantwoordelijk is de Directeur Beheer. 2) Deze delegeert het naar de LVMC, die het op zijn beurt delegeert naar het Hoofd HVO. 3) Van daaruit splitst het patroon zich in twae takken, te wete,n de organisatorische en beheersmatige li;n (neerkomend op de ploegle~dars van de drie gebouwen) enerzijds en de commandolijn, uitkomend op de inzetleiders, ander%ijds. De ploegleiders van de drie gebouwen dragen bij aan de organisatorische zaken als voorbereiding oeteningen etc. De inzeth,id";,,rs voeren h,,;,,~ commando over de hele ploeg bij een echte calaml.tel.t en ook b1.) oafaningen. Ploegleiders en inzetleiders hoeven niet dezelfde mensen te zijn. Gerealiseerde actiee en investeringen in 1992 ziin: , ' 1) De omroepinstallatie is in gebruik genomen, getest, en u1tgebrel.d. Nu voldoet ze goed door alle drie gebouwen heen. 2) Er zijn 10 persluchttoeetellen aangeschaft en opgehangen op strategische posities. 3) Er is een pertofoon aangeschaft. 4) Er zijn 7 piepers aangeschaft voor de inzetleiders. 5) Er zi;n twee semafoons aangeBchaft voor de experts van Depe-II en CBE/MBE. 6) Elk HVO-lid heeft een tas ontvangen met beschermende kleding en bovendien een EHBO-tasje. 7) In samenwerking met de inzetleiders, de bewaking hoofdge~ouw" de concierges en de brandweer is er een aanvalsplan HVO-N Ln ontwLkkelkng. Het plan nadert voltooiing, en er kan in het najaar mee proefgedras1d worden. 8) Er zi;n ex~ra persluchttrainingen toegevoegd om wat maer snelheid te kweken. 9) De inventarisatie N-laag wat betreit de aanwezigheid van gassen, chemicalien en lasers is afgerond.

43

42

3.3 Hubvesting

LYMe

PL: Ploeglelder. gebouw.n Ad hoc lelder.: pl.p.rd ..... r.

Onlangs is door de Bouwtechnische Dienst een ondernemingsplan opgesteld, waarin zij haar plannen voor realisatie (lees: verbeteringl van haar doelstellingen uiteenzet. De BTD ziet het-als haar wezenlijke taak om door middel van: 1. kostenbeheersing en kwaliteit van de dienstverlening, en 2. kostenbeheersing en doelmat.igheid van de aan huisvest.ing te besteden middelen asn de vrsagstelling vanuit de TUE te voldoen. Teneinde een en ander te kunnen konkretiseren wordt in het bovengenoemde plan o.s. de huisvestingstaak op basis van een verhuurstelsel bij de universiteit ge1ntroduceerd. In hoeverre de door de BTD in het plan nsar voren gebrachte ideeen realistisch en uitvoerbaar zijn, zal in 1993 en volgende jaren moeten blijken. Met betrekking tot de huisvestingsproblematiek binnen de facult.eit N kan het volgende worden opgemerkt: 1. Sedert jaren heeft de fsculteit de behoefte aan een eigen collegezaal met een kapacit.eit van meer dan 100 zitplaatsen. Alhoewel deze wens de laatste jaren wat minder de aandacht gekregen heeft, is bij de bilaterale gesprekken met de BTD deze kwestie wederom nieuw leven ingeblazen. Een gebrek aan de financiele middelen echter zal, naar het zich thans laat aanzien, in 1993 weinig uitzicht op een snelle realisatie bieden. 2. Het bovengenoemde gebrek aan middelen is eveneens van toepassing op de renovatie van de kantine van N-Iaag. Deze problematiek wordt bovendien nog versterkt doordat de outillage al jaren niet meer voldoet aan de huidige milieuwetgevin9. OOk dient de vloer van de faculteitswerkplaats uit· veiligheidsoverwegingen vervangen t.e worden. OOk hiervoor zijn geen centrale middelen beschikbaar. 3. De faculteit N heeft de laatste jaren nadrukkelijk gekozen voor een op2et waarbij de portiers van we leer vervangen zijn door een conciergedienllt. De voormalige portierllloge kan derhalve vanaf 1993 alII expoaitieruimte gebruikt worden. Wel is hierdoor het aspekt 'bewaking' minder manifest gsworden. Dit impliceert echter dat op de bewoners van de Natuurkunde-gebouwen veel meer dan vroeger het geval was, de taak rust de eigen werkomgeving te beschermen tegen negatieve invloeden van buiten. 4. In verband met de herhuisvesting van de faculteit W, waarbij Whet hoge gedeelte van W&S gaat verlaten en alII gevolg van de op korte termijn ontmanteling van W&S-Hoog t.b.v. een nieuw Scheikundegebouw, is de herinrichting van W&S 0.8·5 ten behoeve van de fac.N inmiddels tel' hand genomen. 5. In gesprekken met de Bouwtechnische Dienst is gedurende 1992 ruimschoots aandacht besteed aan het extreem hoge waterverbruik van Natuurkunde en de invloed die dit heeft op het milieu. Ook zijn gedurende 1992 in N-laag op een viertal plaatsen 3 maal klimatologische metingen verricht. De resultaten gaven echter geen reden tot rechtvaardigdiging van de ongerustheid m.b.t. het binnenklimaat. 6. Als gevolg van de grote toestroom van bUitenlandse, met name oosteuropese, gasten wordt de druk op de beschikbaarheid van zitruimte (incl. meubileringl dermate groot, dat aan de vraag nauwelijks tegemoet kan worden gekomen. Teneinde daze problematiek het hoofd te kunnen bieden heeft de directeur/beheer van de faculteit de criteria voor de bewoning van zitkamers inmiddels aangescherpt. 3.4 Apparatuurbe1eid Tot dusver werden de investeringsuitgaven als jaarlijkse exploitatielasten gebeeltt. Reserveringen t.b.v. toeltomstige vervanging!vernieuwing von den gezien de krapte in de financiele toewij2ing - niet plaats. Een beroep op

44

45

TUE en het Min. O&W reap. 2e geldatroominstanties om extra middelen vrij te maken t.o.v. verbetering van de bestaande in!rastructuur inclusiet grote investeringen ~ijn zeer sporadisch gehonoreerd. Dit heett er ondermeer toe geleid dat een aantal grote installaties door middel van e1gen personele inzet en door gebruikmaking van de CTD-capaciteit, zijn gerealiseerd. De~e ·~elfbouw· dient alanog te worden opgenomen in het apparatuurbestand, waarna een adequaat vervangings- en uitbreidingsschema opgesteld kan worden. OVerigens zal het apparatuurbestand geactualiseerd worden aan de hand van een fysieke controle (in te stellen in 1993}.

Aanvragen in het kader van Culturele Verdragen worden door het bureau Buitenland naar Nuftic doorgeleid.

Een door de TUE voorgestane verschuiving van personeelslasten naar investeringsuitgaven is uitermate moeilijk te realiseren in tijden dat de initi.Ie begroting een daling Van ± 7~ laat zien. Bovendien is sinds 1991 de verhouding personeel le, 2e en 3e geldstroornjinvesteringen en overige lasten (le, 2e en 3e geldstroom) 16,5 : 11,2. Wij achten deze verhouding alles~ins redelijk. Onderstaand gelieve u aan te treffen een opsomming van in 1992 gerealiseerde investeringen boven kJ 25,-. 1. Laserapparatuur

kJ kJ kJ

969.6 176.5 148.0

2. Vacuumapparatuur 3. Aig. meetfaciliteiten app. Bijv. - Digitale multimeter - Oscilloscoop 4. Diagnostische apparatuur kf 1273.7 Bijv. - EARISS - ESR - Diffractometer S. Specifieke apparatuur kf 1488.8 Bijv. - Channeling opstelling - Linac - RMT 6. Computer en Automatlseringsapparatuur kJ 400.5 Bijv. - Ethernet - Workstations 7. Diversen kf 725.0 Bijv. Voedingen - Turbopompen 3.S Internationaliserinq

1. Studentenuitwisseling het gebied van studentenuitwisseling voor stages verleent het faculteitsbureau organisatorische ondersteuning \2ie voor aantallen: BiJlage A Kwantitatieve gegevens bij het onderwijsverslag 1992). De faculteit maakt op zeer beperkte schaal gebruik van de diensten van het bureau Buitenland in het kader van IAESTE stages. De faculteit stelt financi.le middelen voor de komst van :2 IAESTE-studenten per jaar beschikbaar. 2 studenten hebben in het kader van ERASMUS aan de universiteit van Uppsala (Zweden) een stage gedaan.

Op

2. UitwisseIinq staf Komt voornamelijk tot stand via kontakten van hoogieraren of op initiatief van buitenlanders die zelf de faculteit aanschrijven. In een enkel geval komt het kontakt door tussenkomst van buiten Buitenland tot stand. Voor de financiering van hier verblijvende bezoekers wordt voornamelijk en vaak met Succes - een beroep gedaan op het TUE-Stimuleringsfonds Internationalisering, het beurzenaanbod in het Kader van Culturele Verdragen en N.W.O.-bezoekersbeurzen. De aanvragen worden door de faculteit zelt .voorbereid/ingediend.

Het onderbrengen van buitenlandse gasten verloopt (vooral wanneer zij hun gezin meebrengen} moeizaam. De huidige capaciteit is onvoldoende. De taculteit wordt·meer dan eens tot het plaatsen van advertenties of het zelf benaderen van makelaars gedwongen. De praktijk leert dat er grote behoefte is aan een algemene brochure met alleriei praktische tips voor buitenlandse gasten betrekkin~ hebbend op huisvesting, verzekering, belastingaangelegenheden, aanmeldl.ng vreemdelingenpolitie, aanvragen fiscaal nummer etc. In het onderstaande overzicht, dat niet vOlledig is, wordt een aantal buitenlandse bezoekers vermeld: Buitenlandse werknemers periode van/tot

Buitenlandse gasten

Amerika Australi. Bulgarije Canada

2

1 1 2

China

2

Duitsland Frankrijk India Itali. Polen Roemeni. Rusland

1 1

Tsjecho-Slowaki;e

1

5

een vana! 24-12-92 /een tot 01-12-92 vanat 01-11-92 vanaf 01-0.9-92

een een een een een van

van 27-04-92 tot 26-07-92 tot 01-08-92 van 01-06-92 tot 01-10-92 van 01-06-92 tot 01-06-94 gedurende diverse korte perioden 06-01-92 tot 06-03-92

5

2

2 2 2 1 6

2

3.6 Automatisering en computerisering Het automatiseringsbe1eid is een afgeleide van het beleid ten aanzien van onderwijs en onderzoek. In deze zin is het automatiseringsbeleid erop gericht te komen tot een stelsel van faciliteiten waarmee de automatiseringswerkzaamheden (dus ook het rekenen) van ieder lid van de faculteit %0 efficient mogelijk uitgevoerd en onderateund kon worden. Het is noodzakelijk om de Kosten van alle rekenactiviteiten nauwkeurig te kunnen beg~oten. Oaarom is in 1992 een verrekeningsmodel ontwikkeld wsarmee aIle lokale computers en randapparatuur, inclusief de beheerskosten, voor rekening van de betrokken onderzoekgroep gebracht kunnen worden. Zeer veel rekenwerk zal in de komende ;aren op groepsniveau kunnen worden verricht met eenvoudig te beheren computer- en randapparatuur die door de groep zelf gefinancierd ~ijn. De capaciteit van deze systemen zal dermate snel groeien, dat er geen enkele behoefte bestaat aan middelgrote com~uters op faculteitsniveau die de faculteit 'lIs geheel of de vakgroepsn ter: dl.enste staan. om echter in incidentele gevallen (opvang onvoorZl.ene pl.eken ~n gebruik, zeer groot rekenwerk) gebruik te kunnen maken van de centrale faciliteiten op het rekencentrum, is standaardiaatie geboden. Oe standaard m.b.t. wetenschappelijke tekstverwerking binnen de faculteit was in 1992 nog steeds '1"3. omdat het gebruik van dit pakket - internatio~aal gezien - zeer beperkt blijkt, zal de komende ;aren de aandacht gerl.cht worden op algemeen geaccapteerde pakketten, die ook in aen UNIX-omgevl.ng te gebruiken zijn. Het pakket (LA)'1"EX lijkt een goede kandidaat. V~~r de

47

46 verwerking van (in hoofdzaak) vlakke tekst wordt in toenemende mate WP gebruikt. Voor een vlotte uitwisseling van documenten is het noodzakelijk dat binnen de gehele faculteit eenzelfde versie van dit pakket wordt gebruikt. Om de overgang van T3 naar (LA)TEX dan weI WP te vergemakkelijken kwamen ook in 1992 conversieprogramma's beschikbaar. Bij laboratoriumautomatisering werd het gebruik van PhyOAS/PhyLAN en EPEP, zoals in de faculteit aanwezig, gestimuleerd door service-verlening aan en ondersteuning van gebruikers door de Bedrijfsgroep Laboratoriumautomatisering. De kracht van dit systeem is de extern (buiten de computer) beschikbare meet-bus, waardoor de koppeling met het experiment m.b.v. de aanwezige standaard modulen uiterst gemakkelijk verloopt. De ervaring heeft ge1eerd dat het gebruik van dit systeem inclusief de aanwezige know-how studenten en medewerkers behoedt voor onnodige inspanningen aan andere systemen, zoals PC's met insteekkaarten. Verwacht wordt dat Computer-Algebra een belangrijk hulpmiddel zal worden bij het onderzoek en - in een later stadium - bij het onderwij s. Het is noodzakelijk de ontwikkelingen terzake nauwlettend te blijven volgen, zeker i.v.m. de integratie van deze faciliteit in een gestandaardiseerde werkomgeving. Gebleken is dat het aanbeveling verdient om het aantal standaards tot een minimum te beperken, om te voorkomen dat binnen de faculteit een te grote diversiteit aan "werkomgevingen" ontstaat. Met betrekking tot ondersteuning op vakgroeps- en faculteitsniveau van de automatiseringsactiviteiten het volgende. - In 1992 werd het duidelijk dat het zinvol is om een software-bibliotheek voor rekenwerk op te bouwen, zowel in PASCAL, in C als in FORTRAN. Gestart zou kunnen worden met een database voor programmatuur en documentatie van de verschillende groepen. Voor programmatuur t.b.v. laboratoriumautomatisering (EPEP) is het initiatief hiertoe door de Bedrijfsgroep Laboratoriumautomatiaering genomen. - Ook kwam steeds duidelijker tot uiting dat de ondersteuning van de PCgebruikers binnen de faculteit, dus zowel binnen de vakgroepen als het bureau, structureel belegd wordt. - Het is wenselijk gebleken dat aIle computersystemen (PC's) die gebruikt worden voor de kantoorautomatisering binnen het bureau van de faculteit eenzelfde (basis)configuratie bezitten. Verder dient op elk van deze systemen eenzelfde (basis)pakket software, inclusief menu-structuur, aanwezig te zijn. Om het papiergebruik te reduceren zouden deze systemen gekoppeld kunnen worden via een lokaal netwerk, waarbij een adequate beveiliging van de informatie een randvoorwaarde is. In een later stadium zou een koppeling met de verschillende vakgroepssecretariaten tot stand gebracht kunnen worden. - De ondersteuning die in 1992 op faculteitsniveau geboden werd bij de realisatie van figuren, posters, transparanten, folders e.d. via computerondersteunende grafische faciliteiten blijkt een zinvolle aanvulling te zijn van de in de (vak)groepen aanwezige mogelijkheden en expertise. 3.7 Technische en interne dienstverleninq Faculteitswerkplaats Technische Natuurkunde Personeel Aantal medewerkers: 6,9 vast dienstverband 2,0 SOM-leerlingen 1,0 MTS-praktikant Door langdurigB ziekte van een van de vaste medewerkers heeft een van de in augustus 1992 geslaagde SOM-leerlingen in september een tijdelijk kontrakt aangeboden gekregen. Door de vaste medewerkers is in 1992 de cursus D-log-programmeren gevolgd.

Kapaciteitbeslag Verdeling van beschikbare 13.627,5 werkplaatsuren in 1992 Verdeling over de vakgroepen: Algemeen 262,25 - Werkp1aats 1605,75 - Service-uren 2361,50 *1 Oee1tjesfysica 5287,75, Transportfysica 2089,25 Vaste Stof 2005,-Anal. Fys. Meetmethoden 16,00

1,9\ '11,7\ 17,4\ 38,8\ 15,4\ 14,7\ 0,1\

Ad *1: Kleine servicewerkzaamheden: Totaal 1025 opdrachten over 2361,5 uren. Verdeling over de groepen in procenten: A1gemeen 8,5\· - werkplaats 1,5% Oeeltjesfysica 52,5\ Transportfysica 5,0\ Vaste Stof 32,5% Machinepark Door de in 1991 aangeschafte CNC-freesbank z~)n de technische mogelijkheden van de faculteitswerkplaats aanzienlijk uitgebreid. Als onderateuning en uitbreiding is in 199.2 een O.log programmeersysteem aangeachaft. Bovendien zijn in 1992 op basis van het beleidsplan voor de faculteitswerkplaats naast een Aragorn computer AT286-16, een lintzaagmachine, een mechanische hogedrukspanschroef en een ZUrn voorinstelapparaat gekocht. 3.8 Orqanisatie-aanpassinqen

Het fenomeen onderzoekschool heeft definitief z~)n intrede gedaan bij de faculteit Technische Natuurkunde. In het verslagjaar werden de onderzoekscholen Katalyse (TUE) en J.M. Burgerscentrum (TUO) formeel ingesteld. In beide scholen participeert de faculteit N. V~~r 1993 is voorzien dat de instelling van de onderzoekscholen Cobra, Stevin, CPS en Theoretische Natuurkunde gaat plaatsvinden. Vrijwel het gehele facultaire onderzoek zal dan aansluiting krijgen bij een of meerdere onderzoekscholen volgens onderstaande matrix. Vakgr.

Groep

NV NV NV NV

FOG HF LT MO

NI NI NI

VS Pl.Fys. Quant.

NO NO

KFT PAM

NT

NO

Burgers Centrum

It

Cobra

CPS

~-

~

Stevin Centrum

X X

x

x x x

x x X

X X X X

FTI KFM

Theor. Nat.

X

X

NR NF FTL

NIOK Katal.

x x

49

48

Gelet op de diverse eisen die aan een enderzeekscheol als eenheid van beheer en bestuur gesteld worden. dienen goede werkafspraken gemaakt te werden tussen de iaculteit en de onderzoekschool veor wat betreft de overdracht van bevoegdheden in forme Ie zin (goedkeuring onderzoekprogramma voor 5 jaren en het beheer) alsmede v.w.b. terbeschikkingstelling van personeel en faciliteiten via een dienstverlenlngsovereenkomst. Afhankelijk van de herkomst (hoofdzetel) van de onderzoekschool zijn er specifieke voorschriften van het betreffende universiteitsbestuur waaraan ook de andere participanten moeten voldoen. Dit geeft aanleiding tot veelomvattende aanpassingen m.b.t. bestaande regelingen. ondersteuning van deze aktiviteiten vinden in hoge mate plaats door de C.S.G. (centraal) en dekaan en directeur beheer (decentraal).

JAAAREKENING

6.

1I1gemeen In dit deel van het jaarverslag van de Faculteit Technische Natuurkunde over het boekjaar 1992 zal aan een tweetal aspect en aandacht worden gegeven, t.w. , op hoofdpunten van beleid zal worden gemeld of de faculteit er in geslaagd is uitwerking te geven aan de plannen, zoals deze in het vigerende ontwikkelingsplan zijn vastgelegd1 - de uitkomsten van het financiile rei len en zeilen - zowel op faculteitsnivo als op vak(onderwerp)groepsnivo - over het afgelopen beekjaar worden hier als verantwoording over het gevoerde beleld gepresenteerd. ondersteunlng en beheer In de facultaire bijdrage aan het TUE-ontwikkelingsplan heeft de faculteit als een van zijn doe len in het strategisch beleid aangegeven dat er een plan opgesteld moet worden. dat enerzijds inspeelt op de wisselende/dynamische ontwikkelingen in het onderwijs en onderzoek en anderzijds de organieke kaders schept waarin de ondersteunende dienstverlening zich flexibel kan aanpassen. Vanwege de politieke neerwaartse druk op de budgetten is de faculteit zich aan het beraden of de personele formatie een aanpassing behoeft. Dit staat echter op gespannen vost met de huidige taakstelling en het streven van de faculteit om vergrijzing bij met name het wetenschappeIijk personeel tegen te gaan door het tijdig aantrekken van jonge medewerkers. Uitbesteding van dienstverlening kan een overweging zijn om formatieruimte te .paren voor ondsrwijs en onderzoek. Formatiestelling en carriereplanning zullen nog meer de aandacht krijgen dan voorheen. In het verslagjaar zijn op de terreinen van decentralisatie. functionele coordinatie en financiile informatieverzorging de reeds eerder in gang gezette processen verder ontwikkeld. Ills voorbeeld zijn o.m. te noemen: verdergaande mandatering van het facultaire financiile- en personeelsbeleid; stimulerende en coi:irdinerende taken vanuit het faculteitsburo op het gebied van milieu en veiligheid; invoering van een geautomatiseerd systeem voor de personeelsadministratie. 6. Financiele resultaten Het financiiIe resultaat over het boekjaar 1992 op faculteitsnivo is als voIgt weer te gaven, xKj - - - . - - -..

~ ...

LIISTEN

BATEN

SALDO

lste ge1dstr.-personeel -materieel

16.498.7 8.436,6

16.833,5 7.188,8

334,8 -1.247,8

2/3e geldstr.-personeel -materieel

1.111.2 2.707,0

1.096,6 2.631.0

-14,6 -76,0

28.753!5

27.749,9

-~.OO3,6

Financieringswijze

I

TOTIIAL

I

so D.. v .. rg.. lijkende cijfers ov .. r geven:

51

het boekjaar 1991 l'ijn ale voIgt w.... r t .. iVak(onderwerp)gro..p le~I~DI~a

xK! Financieringswijl'e

LASTEN

Iste geldstr.-personeel -materieel 2/3e geldstr.-personeel -materie.. l TOTAAL

BATEN

SALDO

15.459,1 8.007,2

15.798,9 7.668,7

339,8 -338,5

973,9 3.958,3

1.021,8 4.128,4

47,9 170,1

28. ~2!1':i

,g;617,§

~

a) b) c) d)

LASTEN

BATEN

SALCO

LVP 31-12

Fonds 31-12

lastent

Suro BLA onverdeeld vakgroepen - ND - NI - NR

-NT -NV

- NM - NF - NO subtotaal

2.436,7 392,1 223,9

2.210,4 394,9 1.019,6

5.058,4 1.169,7 641,4 2.373,7 4.724,3 127,7 462,0 17.609,9

4.705,3 1.149,9 794,2 2.567,8 4.403,5 127,7 ,151,6 405 2 17.930,1

3.186,3 21,0

320,2

6,4

2.556,3 21,0

-630,0

117,0

OVe;:~g!!

In het volgende hoofdstuk en bijlagen l'al worden aangegeven hoe de financial .. resultaten te specificeren zijn per vak(onderwerp)groep. In dit overzicht is als additionele informatie tevens de stand van de lopende verplichtingen per 31 december 1992 alsmede de stand van de fondsen per die datum vermeld. Daarna voIgt een overzicht waarin wordt weergegeven hoe de opbouw van de begroting over het afgelopen boekjaar is geweest. V~~r verdere details wordt verwezen naar de bi) de groep financiale administratie aanwezige cijfers. Voorstel is om het overschot PL over te hevelen naar het volgend boekjaar en op het negatief resultaat OL een aanzuivering uit fondsen ad ca. 1,2 miljoen te plegen.

N+NA

lasten: Iste geldstr. 2/3e

BLA

Iste

273,3

17,2

-256,1

NO-AIg Iste

18,1

-16,7

-34,8

ND-ETP lete 2/3e

289,7 118,6

256,4 118,8

-33,3 0,2

19,6 223,3

135,0

ND-EPG Iste 3-TU vernpl 2/3e

107,7 90,9 290,1

128,5 352,2 289,4

20,8 261,3 -0,7

52,3 141,8 0,8

42,8

NO-AOW Iste 2/3e

228,9 34,9

279,0 34,7

50,1 -0,2

12,8 4,9

-12,3

ND-KFT lete 2/3e

678,3 238,8

219,6 235,3

-458,7 -3,5

74,2 105,0

916,5 200,0

ND-eyc Iste 2/3e

113,6 420,4

452,4

-81,6

2,0

81,2

NI-Alg Iste

13,6

98,3

84,7

NI-VS

Iste 2/3e

50,8

41,1

-9,7

2,3

NI-Pl

Iste 2/3e

49,1 0,4

55,7 0,4

6,6

4,9

NI-Qu

Iste 2/3e

78,1 3,1

32,4 3,1

-45,7

Financiele resultaten per vakfonderwerplgroep.

Onderstaand overzicht geeft aan hoeveel uitgaven door de onderscheiden groepen zijn geschied in het afgelopen boekjaar en hoe l'ij deze uitgaven hebben afgedekt middels ontvangsten. Negatieve saldi zullen door fondsinzet aangezuiverd moeten worden voorzover zij niet het volgend boekjaar worden overgebracht.

1.151,3

3,0

-4,4

53

52

(x Kf)

UITGAVEN Fonds 31-12

LASTEN

BATEN

SALDO

LVP 31-12

lste 2/3e

110,0 10,9

233,2 10,9

123,2

15,1

6,0

NT-A1g lste

141,9

-50,5

-192,4

2,2

2,1

NT-GAS lste 2/3e

220,6 192,3

220,6 182,9

69,6

-9,4

0,3 21,7

Faeu1teitsburo -pers.1asten -over.lasten -2/3degls

2.808,8 1.315,1 418,5

3.455,7 1.617,7 418,5

2.578,0 3.186,4 21,0

NT-HT

lste 2/3e

149,2 168,2

149,2 191,2

6,7

78,9

BLA

23,0

-pers.1asten -over.1asten

386,0 49,3

401,6 249,3

474,7 273,3

NT-WI

lste 2/3e

9,9 38,4

9,9 38,4

14,8

ND-A1gemeen

-pers.1asten -over.lasten

4.107,7

4.288,5 -22,8

4.731,8 18,1

NT-WE

lste 2/3e

38,6 30,6

38,6 30,6

ND-ETP

-over.lasten -2/3deg1s

242,4 78,0

204,4 76,7

289,7 181,1

lste

5,0

5,0

ND-EPG

176,4

173,0

-3,4

-over.lasten -3TUvern.p -2/3degls

146,6 352,2 249,1

128,5 352,2 249,1

107,7 90,9 325,1

NV-Alg lste

85,9

-24,2

-110,1

4,4

-4,6

ND-AOW

143,0

255,5 -0,2

228,9 34,9

NV-FOG lste 2/3e

769,3 136,5

272,1 125,2

-497,2 -11,3

56,2 18,3

292,2

-over.lasten -2/3deg1s

ND-KFT

-over.1asten -2/3deg1s

365,0 591,9

147,2 589,1

678,3 467,6

322,7 116,1 370,2 654,2 738,6

27,7 97,4 672,6 926,8 726,8

-295,0 -18,7 302,4 272,6 -11,8

10,3 13,2 12,4

17,9 ND-eye

-over.1asten -2/3degls

18,8 420,0

18,8 420,0

113,6 420,4

NI-A1gemeen

-pers.1asten -over.lasten

1.149,9

1.189,3 -11,0

1.169,5 13,6

lste 2/3e

89,2 44,5

159,1 44,5

69,9

1,1

NI-VS

-over.lasten -2/3degls

40,4

104,4

50,8

NM

lste

14,9

59,3

44,4

13,1 NI-Pl

73,6

lste 2/3e

0,8 3,6

-33,2 3,0

-34,0 -0,6

23,4

-over.lasten -2/3degls

53,8

NF

49,1 0,6

NI-QU

52,9

lste 2/3e

99,3 100,1

256,4 98,2

157,1 -1,9

-over.lasten -2/3degls

32,4

NO

78,1 3,0

NR 11.143,6

9.819,8

-1.323,8

-pers.lasten -over.lasten -2/3degls

553,4 135,2 126,0

563,2 224,9 126,0

514,0 110,0 138,2

28.753,5

27.749,9

-1.003,6

NM

-pers.lasten -over.lasten

129,2

137,0 4,5

127,7 14,9

Vak(onderwerp)groep NR

NT-TU

NT-Burgereentrum

NV-MO NV-HF

NV-LT

lste 2/3e lste 3 TU vern.p1 2/3e

subtotaa1 TOTAAL

1,1

175,0

40,4

3,4

974,1

oorspronke1ijke Krediettoewijzing

Kostenp1aats

Definitieve Begroting

19,4

213,0

3.433,9

* in de gerealiseerde baten is de saldo afwikkeling over 1991 opgenomen. Opbouw begroting per vak(onderwerplgroep in 1992 In het onderstaand overzieht plus bijlagen wordt weergegeven wat, uitgaande van de oorspronkelijke krediettoewijzing. de definitieve begroting is geworden. De mutaties tussen de oorspronkelijke en definitieve begroting zijn voornamelijk veroorzaakt door in het boekjaar afgesloten kontrakten in de 2de en 3de geldstroom sfeer. Daarnaast zijn de werkelijke uitgaven en onvangsten gepresenteerd.

Rea1isatie

55

54

~

.....

(x

BATEN oorspronkelijke

Kostenplaats Kostenplaats

oorspronkeUjke Krediettoewij~ing

Definitieve Begroting

Realisatie

-psrs.lasten -over.lasten -2/3degls

151,5 24,5

151,5 -33,2

-psrs.Iasten -over.Iasten -2/3degls

296,1 46,0

304,1 169,0

448,8 99,3 128,8

NT-Algemeen

-psrs.lasten -over.Iasten

2.280,3 367,4

2.392,8 274,6

2.197,9 141,9

NT-Gas

-over.lasten -2/3degls

20,0 80,0

20,0 65,2

220,6 239,9

NT-HT

-over.Iasten -2/3deg1s

20,0 100,0

20,0 100,0

149,2 135,6

NT-WIND

-over.lasten -2/3degls

20,0

20,0 -0,3

9,9 38,5

NT-WE

-over.lasten

20,0

20,0

38,6

NT-TU

-over.lasten -2/3<:1eg1s

20,0 178,4

20,0 176,6

5,0 176,2

NV-Algemeen

-psrs.lasten -over.lasten

3.846,4 n,6

3.803,6 17,6

4.256,3 85,9

NY-FOG

-over.lasten -2/3degls

178,6 127,3

229,2 103,5

769,3 206,2

NV-MO

-over.lasten -2/3deg1s

253,3 155,0

253,3 137,5

322,7 242,8

NV-HF

-over.lasten -3TUvern.pl -2/3degls

319,9 926,8 1.276,5

320,8 926,8 1.274,4

370,2 654,2 1.010,2

NV-LT

-over.lasten -2/3degls

166,2

159,5

Burgercentrum

-over.1asten

FACULTEIT

-PERS.LASTEN -OVER.LASTEN -2/3DEGLS

NF

NO

Kf)

Ix Kfl

UITGAVEN

15.709,3 5.294,5 ~

16.687,3 5.817,7 3.736.1

0,8 3,6

Krediettoewij~ing

FACULTEITSBURC -lstegll1 -2/3degla

Definitieve Begroting

Realisatie

4123,9 418,5

5.073,4 418,5

5.308,5 21,0

Bedr.grp.LA

-lsteglll

435,3

650,9

474,7

ND-Algemeen

-lstegll1

4.107,7

4.265,7

4.715,0

204,4 76,7

256,4 1B1,3

ND-ETP

-lstegls -2/3degls

242,4 78,0

ND-EPG

-lstegh -3 TU plan -2/3d&9Is

146,6 352,2 249,1

128,5 352,2 249,1

128,5 352,2 324,4

ND-AOW

-lste9 ls -2/3de91&

143,0

255,5 -0,2

279,0 34,8

ND-KFT

-letegls -2/3degls

365,0 591,9

147,2 589,1

219,5 464,0

ND-CY

-lst&9 ls -2/3degls

18,B 420,0

18,8 420,0

32,4 420,4

NI-A19

-lstegls

1.149,9

1.178,3

1.166,0

NI-VS

-lstegls -2/3degls

40,4

104,4

104,4

NI-PL

-lategls -2/3degls

53,8

73,6

73,6 0,6

NI-Qu

-istegis -2/3deg1&

32,4

52,9

52,9 3,0

NR

-lstegls -2/3degls

688,6 126,0

788,1 126,0

747,2 138,3

NM

-1stegls

129,2

141,5

133,0

89,2 44,5

NF

-1stegls -2/3degls

176,0

118,3

-33,2 3,0

176,4

NO

-lste91 s -2f3degla

342,1

473,1

705,2 128,3

16.

7

8.

6

3 818,2

I

56

(x Kfl

BATEN Kostenplaats

oorspronkelijke Krediettoewijzing

Definitieve Begrating

Realillatie

2.647,7

2.667,4

2.348,1

-lsteg111 -2/3degh

20,0 80,0

20,0 65,2

60,8 216,1

NT-HT

-lstegls -2/3degls

20,0 100,0

20,0 100,0

60,3 134,7

NT-Wind

-lstegis -2/3deg1s

20,0

20,0 -0,3

32,8

NT-WE

-lsteg1s -2/3deg1s

20,0

20,0

84,5 28,3

NT-Ttl

-lsteg1s -2/3degls

20,0 178,4

20,0 176,6

31,0 178,1

NV-Alg

-lstegls

3.864,0

3.821,2

4.311,1 535,5 184,1

NT-Alg

-Istegh

NT-Gas

NV-FOG

-lstegls -2/3degls

178,6 127,3

229,2 103,5

NV-MO

-lstegis -2/3degls

253,3 155,0

253,3 137,5

249,1 224,2

NV-HF

-lsteg1s -3 TU plan -2/3degls

319,9 926,8 1.276,5

320,8 926,8 1.274,4

327,7 926,8 998,5

NV-LT

-1.tegls -2/3degls

166,2

159,5

166,3 44,S 173,0

Bl.lrgercentrum FACULTEIT

-lstegls -2/3degls

21. 003, 8 3.800,7

22.505,0 ~

24.022,3 3.727,6

BIJLAGE A

Kwantitatieve qeqevens bij het Onderwijsverslaq 1992

BIJLAGE B

overzicht van de afqestudeerden in 1992

tiB

2

1

BIJLAGE II

KWlINTITIITIEVE GEGBVENS BIJ BET ONDERWIJSVERSlAG 1992 VAN DE FACULTEIT TECHNISCBE NATUUR.KUNDE

1. Het onderwijs in de faculteit Ret onderwijsaanbod van de fac:ulteit bestaat uit 66n volledige studierichting, namelijk de studierichting Technische Natuurkunde. 1. Aantallen eersteiaars Het aantal eerstejaars natuurkundestudenten bedroeg op 1 december 1992 131; 120 mannen en 11 vrouwen. Eerstejaars N per 1 december Propedeuse fase Omzwaaiers man vr tot 94 7 101 0 107 5 0 112 107 10 117 0 111 122 0 11 124 8 132 0 152 13 0 165 122 12 134 2 126 9 135 1 120 11 131

Tabe1 2.1. Studiej. 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992

naar de

101 112 111 122 132 165 136 136 131

verkorte opleiding Tec:hnische Natuurkunde

in 1992 per

3. lIantallen ingeschrevenen Tabel 3. 1. Ingeschrevenen van de laatate 6 j aar per 1 december van het aangegeven j aar • Stud.

1987 1988 1989 1990 1991 1992

man 516 493 525 531 521 513

vr 35 31 37 43 42 44

Extranei tot 551 524 562 574 563 551

man 6 6 4 12 14

12

vr 0 0 1 0 0 0

tot 6

6 5 12 14

12

Toehoorders nwe st/audit. vr tot man 20 19 1 9 0 9 18 18 0 24 24 0 36 36 0 37 34 3

Generatie·

Numeriek P-rendement in procenten

Cohortgrootte (aant. stud.) man vr tot 103 111 124 152 122 126

10 10 7 13 12 9

113 121 131 165 134 135

binnen 1 jaar 29 34 26 28 38 30

binnen 11:! jaar 60 58

SO 52 44

binnen 2 jaar 73

69 61 72 64

na 2 jaar 73 72 63 72

Ad.: Generatie - een graep studenten die in hetzelfde studiejaar eerstejaars N waren. Dit aantal (cohortgroatte) kan op de peildata kleiner zijn dan dat van tabe1 II.

Dit aantal bedroeg 11 (mannen).

Jaar

Tabel 4.!. Propedeu•• rend. . .nten van de studierichting Technisc:he Natuurkunde m.b.t. de cohort en 19B5/1986 tim 1990/1991. Op de peildatum wordt ook de amvang van het cohort bepaald.

1986 1987 1988 19B9 1990 1991

Totaal

Opmerking: Deze getallen duiden op een bIijvend grote belangstelling d natuurkunde-opleiding. voor e De ~66raanmeld~ngen voor de cursus 1993/1994 vertonen echter een aanmerkelijke dal~ng ten opz~chte van voorafgaande jaren. De oorzaak daarvan lijkt vooral aan e n afnemende belangstelling voor de ~-wetenschappen geweten te moe ten worden en 7 zozeer asn een verminderde interesse voor de TUE. n1et ~o~~~;~~:s

4. Numerieke rendementen NB. In het onderwijsverslag van de TUB wordt gekozen voor het volgen van de • c:urric:ulum-eerstejaars' bi; hun gang door de 'ilekozen studieriehting. Instroom en uitstroom in hogere eursusjaren blijft dus buiten besc:houwingl Hiermee wordt uitsluitend het rendement van de 'hoofdstroom' van studenten ziehtbaar gemaakt en niet van 'nevenstromen', zoals omzwaaiers in latere cursusjaren s.d. Dit kan verschillen in rendementen tot 10\ opleveren.

Totaal man 541 508 547 567 571 559

vr 36 31 38 43 42 4'1

tot 577 539 585 610 613 606

De teldatum is 1 december van het aangegeven jaar. Gebleken is dat tussen 1 december en 31 mei daaropvolgend (~ einde van het inschrijvingsjaar l de aantallen nog met ca 2% toenemen.

De cohortgrootten z~Jn in de tabellen 4.1 en 4.2 voor de overeenkamstige jaren ge1ijk. De peildatum voor de cohortgrootte is 31 mei tim cohortjaar 88/89 en 1 december vanaf cohortjaar 89/90. De peildatum v~~r het rendement na 1 jaar is 1 december; die voor binnen 1 jaar is 1 december; binnen l~ jaar: 1 mei en binnen 2 en na :2 jaar: 31 augustus. Tabel 4.1. betreft de percentages van voor de eerste maal ingeschreven studenten die binnen de genoemae periode met goed gevolg het propedeutisch examen binnen de eigen studierichting hebben afgelegd. opmerking: De tabel toont aan dat er in de afgelopen jaren geen verbetering van het studierendement is opgetreden. Tabel 4.2. Doctoraalrende.enten van de cohorten 1983/84 tim 88/89. Numeriek rendement in procenten Gen. cohortgrootte (aant.studenten) binnen 4 jr binnen 5 jr binnen 6 jr meer dan 6jr vr tot man 56 39 14 2 6 106 1983 100 64 39 1:2 1 7 99 92 1984 62 SO 11 3 5 113 1985 108 41 10 0 113 10 1986 103 15 :2 121 1987 111 10 1 131 1988 124 7 De peildatum voor de cohartgrootte is 31 mei en voor het bepalen van het rendement 31 augustus. Vandaar ook de verschillen met het aantal ingeschrevenen van tabel 2.1. Onder doctaraalrendement wardt in tabel 4.2. verstaan het percentage van een groep studenten, gelijktijdig in de studierichting N voar de eerste maal ingeschreven, dat voor het D-examen N is geslaagd. Opmerking: Uit het D-rendementsaverzicht b1ijkt dat meer dan 5 :;aar nadig zijn om een rendement van 40% te halen; de generatie 1985 en 1986 vertonen een opvallende rendementsstijging.

3

4

Tabel 4.3. Bet doctoraairendeaent in relatie tot het aantal P-qesIaaqden. (Van een populatie P-geslaagden in het vermelde jaar wordt weergegeven wat het percentage is dat een D-diploma haalt.) Peildata voor de cohortgrootte: 1 december; voor het rendement: 31 augustus. COhortjaar 1984 1985 1986 1987 1988 1989

Populatie P-geslaagden 74

D-rendement van P-geslaagden per 31 augustus: + 3 jaar + 4 jaar + 5 jaar +> 5 jaar 9 46 71 88

68

4

13 83 94

7

31 26

6 4

46 41

79

6

66

76

11 80

80

poctonal Da 4 jaar Da 5 jaar Da 6 jaar > 6 jaar

1989

D-instroom 71

60 69 82 88

D-rendement Van de D-instroom per 31 augustus: 31-8 + 3; 31-8 + 4j 31-8 + Sj 31-8 + 6j 89 10 46 77 5 35 73 85 7 84 26 74 6 46 82 5

41

6

77

Tabel 4.5. Relatie tu •• en studieduur P-fa.e en studieduur D-fase. In deze tabel wordt weergeqeven welk percentage van een cohort het P-diploma haalt na I, 1~, 2 en 3 jaar en vervolgens wordt weergegevan welke percentages van de zo bepaalde subcohorten het D-diploma haalt na 4, 5, 6 of 7 Jaar (na aanvang van de studie). In de tabel wordt de hoofdstroom gevolgd, daarmee wordt bedoeld, die studenten die het P- en D-examen hebben gehaald in de studierichting N en waarvoor ze in de tabel als P-instroom N zijn geregistreerd. Peildatum instroom in de P-fase: 1 december. Verder gelden de peildata als die van tabel 11.4.1. Voor de bepaling van de percentages van de subcohorten die het D-examen behaald hebben, geldt 31 augustus. De omvang van de hieronder vermelde cohorten wijkt af Van die van tabel I.4.1., omdat het een gevolgde deelpopulatie betreft. Cohort 1983, 93 student en Propedeuse na 1 jaar n 36

Doctoraal na 4 j aar

,. 39

*..

2'6

na

n 52 2

1~

n

,.

34

37

I 10

....

3 29

27

79

32

94

Cohort 1985: 100 studenten Propedeuse na 1 jaar

Tabel 4.4. Bet doetoraalrendeaent op ba.i. van p-instroom. (De populatie wordt bepaald door het aantal P-geslaagden, eventueel ook uit andere studierichtingen afkomstig. dat in het aangegeven jaar met de doctoraal studie begonnen is. Weergegeven wordt welk percentage van Gen populatie D-instromers van het studiejaar (-jaar van eerste inschrijving) op de peildatum van 31 augustus het D-diploma heeft behaald.) COhortjaar 1984 1985 1986 1987 1988

Cohort 1984: 92 studenten Propedeuse na 1 jaar

jaar

,. 56

.*4

na 2 jaar n 64

2

"'69* ft.3

,.

64

69

** 2

3

32

9 19 84 88

3 11 51 57

28

... 2

na 5 jaar 12 33 14 27 14 22 14 22 15 na {, jaar 28 78 37 71 39 61 39 61 42 34 94 48 92 52 81 52 81 56 > 6 jaar ad" percentage geslaagden voor Propedeuse van de totale instroom ad " , percentage geslaagoen v~~r Doctoraal van de geslaagden voor Propedeuse ad " ' : percentage gaelaagden voor Doctoraal van de totale instroom

na

n

,.

n

33

33

65

o

••o

o

61

.*

91

1~

jaar

,. 66

..

5

17 77 86

l~

jaar

na 2 jaar n 70

,. 76

1 12 38 56

1 17 54 80

••

na 2 jaar

3

4

.* 3•

11

14

11

56

70

67

83

56 67

56 67

70 84

na 2 ;aar ,.

66

77

0

o

,.

78

79

o

••0

..

11

49

64

jaar

na 2 jaar n , .. 81 74

n

,.

n

40

36

68

62

3 30

1 16

2 24

1

1

16

20

jaar

na 2 jaar

27

o

•• 0

na n

64

o

1~

,.* 54

...o

n 77

o

na > 2 jaar

78

71

111"

•*

n

17

32

na > 2 jaar

4 14

3 11

11

n

61

81

..

46

1 12

1

13 41

,.

27

..

1 17 54 80

81

82

Doctoraal na 4 jaar na 5 jaar na 6 jaar > 6 jaar

76

80

n

, ..

..

80

27

l~

1 12 38 56

,.

n

0 14

na

70

,.

'II.

..

na > 2 jaar

n

n

9

Cohort 1987, 110 studenten Propedeuse na 1 jaar

Doctoraal na 4 jaar na 5 jaar na 6 jaar > 6 jaar

na

n

Cohort 1986: 99 student en Propedeuse na 1 jaar

poctoraal na 4 jaar na 5 jaar na 6 jaar > 6 jaar

2 21 66

n 66

3 6 27

jaar

1 12 37 51

56

,.

....

1~

"'.

n

Cohort 1988: 119 studenten Propedeuse na 1 jaar

na > 2 jaar

n

poctoraal na 4 jaar na 5 jaar na 6 jaar > 6 jaar

na n

,. 6S

..

o

11 49

14 62

.

..

o

11 SO

na > 2 jaar n

,.

85

77

1 16

1 19

... 1 15

na > 2 jaar

n

,.

79

66

o

.*

o

o

5

S.

6 Tabal 5.3. De gemeten in.at·van tijd in 1992 voor onderwijs 1e geldstroom

Overige gegevens m.b.t. onderwiis

Tabel 5.1. Bet aantal met goed gevolg afgelegde axamans in de periode 1 .aptember 1991 tot 31 augustus 1992.

Propedeuse man yr. 89 8

Doctoraal man yr.

tot

71

97

3

tot 74

(Het aantal afgestudeerden bedroeg in de kalenderjaren, 1984, 50,

ll.ll:

~.

46,

1986, 55,

1987: 76,

~,116,

1989, 65,

6,98 fte 5,74 fte 3,84 fte

7,12 fte 7,96

fte

0,79 fte 1.40 fte 33,83 fte

1990: 53,

Volgans lAM was ale modelmatiga benadering in het verslagjaar in fte le geldstroom aan onderwijscapaciteit in~etbaar t.b.v. eerste faee onderwije.

80)

stage.

Het aantal natuurkundestudenten dat in 1992 buiten de TlJE een stage deed bedreeg' bij andere nederlandse universiteiten 0 bij de binnenlandse industrie 13 in het buitenland 10 De manier waarop de stage werd geregeld, de landen waarin werd gewerkt en de aantallen stages in de verschillende landen is hieronder vermeld, in het Kader van het Erasmusprogramma met Cork, Brunel, Grenoble en Patras 2 in het Kader van het Erasmusprogramma met Uppsala, Heidelberg, Torino en Santiago de Compostela 2 in het kader van het Erasmuaprogramma met Bari, Lisboa en Paris Sud 2 via directe contacten met de USA 1 via directe contacten met Frankrijk 1 via directe contacten met Engeland 1 Twae Zweedse studenten hebben in hec verslagjaar via IAESTE in Eindhoven een stage uitgevoerd. Door 1 Ierse en 1 Engelse student werd in het Kader van het Erasmus uitwisselingsprogramma met Cork/Brunel een stage in Eindhoven verricht. In het Kader van het Erasmusprogramma met Bari, Lisboa en Paris-Sud kwamen in 1992 2 Italiaanse en 1 Franse student naar Eindhoven. In 1992 deden 111 natuurkundestudenten een stage binnen de faculteit. Lerarenop1eiding In 1992 heeft een natuurkundig ingenieur de eerstegraads lerarenbevoegdheid

behaald. 3 studenten zijn aan de opleiding tot eerstegraadsleraar natuurkunde begonnen, een vierde volgt in het voorjaar 1993. Tabel 5.2. Per 31 december 1991 was de omvang van de besette formatie aan

wetenschappelijk personeel categorie wp hl uhd ud aio's ov. wp totaal

bedroeg: P-onderwijs O-kernonderwijs Keuzevakken Begeleiding stagiairs Begeleiding afstudeerders Begeleiding 2-jaren aio's Overige onderwijstaken Qnderwijs totaal

13,1 15,-

24,9 14,6

2L..

100,6

wp tbv facultaire studierichting 18,5

wp tbv andere . studierichtingen 5,4

Totaal wp tbv onderwijs 23,9

Voor de tweede fase (begeleiding aio's) was volgens lAM inzetbaar, 7,8 fte.

JVR/AD

tLl7

BIJLAGE B

IN 1992 AFGESTUDEERDE NATUURKUNDE STUDENTEN EN DE TITELS VAN DE AFSTUDEERVERSLAGEN

2Linden van der, H.J.C.

NI Sluijter

The diode laser with weak: external phase conjugated feedback

Moerdijk, A.I.

NI Verhaar

Verval van magnetisch opgesloten ultrakoud cesium door recombinatie

Sterk, N.K.I.

NI Michels

Effectieve eigenschappen van elastische toverbaJIen

Tekcan, O.F.

NV Brongersma

Tungsten deposition on quartz studied by in-situ time-resolved mass spectroscopy

Ven van de, A.J.P.M.

NV Wolter

Dynamische fotoluminescentie-roodverschuiving en koeling in een 2-dimensionaal e1ektronengas

Biede, HFP

ND Beijerinck

Deflectiemetingen aan sub-Doppler koeling en channeling

Bijlsma, M

NI Verhaar

Superfluiditeit in een twee- en driedimensionaal Bose gas

19 FEBBPARI Breda van, J.H.

ND DeHoog

Simulatie van radiofrequente plasma's op basis van een deelgesmodel

Dijk van, P.W.L.

ND De Voigt

Analysis of Light Elements in Thin Films using High Energy Ion Scattering Techniques

Heier, J.T.H.

NV Brongersma

De bouw van een Time of Flight opstelling

Huijsmans, F.J.J.

NT Van Dongen

Reflection and damping of plane acoustic waves in pipes

Vugts, M.l.M.

ND/AOW Beijerinck

Etsen in SCEPTER: absolute ijking

Willekens, M.M.H.

NV De Ionge

Magnetische eigenschappen van de N-VI-groep verdunde magnetische halfgeleider PbI .•.ySny Mn.Te

1 ,lULl 1992

Dijkmans, MA

NR Rademaker

15 APRIL 1992 Bercken v.d., R.E.J.

ND D.Schram

Modellering van expanderende plasma's

Gielen, A.I.M.

NT Van Heijst

Ben experimentele en numerieke studie van een door een schroeflint geproduceerde turbulente, incompressibele swirlstroming

Haperen van, I.A.A.M.

long de, M.l.A.M.

NM Laser-Doppler anemometrie in een cilinder Hagedoom/Massen proefopstelling

NR Rademaker

Knippenberg v., M.M.F.

Kruseman, A.C.

Modellering van een Filtermatdroger: model uitbreiding, parameterschatting en modelverificatie

W/NT Theoretische en experimentele analyse van de Janssen/v. Dongen instationaire stroming in een elastische buis omgeven door een vloeistof

NV Brongersma

Niet-destructieve metingen aan kwetsbare oppervlakken en de eerste oppervlakte-structuur meting met de EARISS

Modellering en simulatie van een industriele kartondroger

Eisenga. AHM

NI Lenstra

Charge transport in MetaJ-(insulator)-superconductor configurations. A study of quasiparticles and Andreev reflection

Heessels, ACL

NV Wolter

Si 3-gedoteerd GaAs

Horst ter, GJP

Horsten, SMGM mw

Kamp, AM

NT Van Dongen

Sound attenuation in a fully developed turbulent pipe flow

KFM Wijn

Correlatie tussen fysiologische parameters bij neonaten

NT Chesters

The development and application of local gasfraction and velocity measurements in twophase pipe flow in laboratory and microgravity conditions

Kempen van, RJT

NV De longe

Het ontwerpen, bouwen en testen van een magnetoweerstandopstelling voor metallische multilagen

Koster, WI

ND De Goeij

Het TUE Stimulans-project: Verkenning en eerste aanzet

Leeuw de, RW Meulman, JH

NO De Voigt NT

Van Dongen Mietus, MJ

Naus, HlUG

NY Brongersma NR

vd Grinten

0pstaI van, MG

Par van de, S

NY De Ionge NI

HoutsmaiSluijter Poorts, CJHM

NO/AOW

Beijerinck

Derde gmads ionenoptica voor de microbundelopstelling

Hartog den, F.T.H.

NO DeHoog

Dichtheden van negatieve waterstofionen in een RF-plasma

Biot- en Stone1ey-golven in verschillende poreuze media

Iacobs, W.P.N.M.

NY v.d. Heijden

Quantitative determination of oxygen adsorption on Nb.Ta1•X (110) surfaces, studied by LEIS

Experimentele en numerieke resultaten van de respons in een magneetveld van het 2-dimensionale e1ectronengas op vloeibaar helium

Keijsers, R.I.P ..

NI

Tijdafhankelijk tunnelen in een DBRT-diode

Lenstra

Het dynarniscb optimale investerings-, dividend- en productiebeleid van een onderneming, onderhevig aan conjuncturele invloeden. Ben computersimulatiestudie

Ugthart, W.C.M.

NO De Voigt

Resistiviteitsvariaties in Pips-detectoren

Luijten, R.I.M.

Beinvloeding van bet magnetisch gedrag van SnMnTe via de dichtheid van ladingsdragers

NY DeWaele

Adiabatische expansie van 'He in superfluide ·He

Nijnatten van, EJ

On 2 h-channel sound compared to threechannel sound l

NO Beijerinck

Inelastische werkzame doorsnede van excitatie-overdracht voor Xe* + N2

Nijs,I.F.A.

NY v.d. Heijden

Experiments on the formation and dispersion of magnetic field induced edge waves in the two dimensional electron gas on liquid helium

Op de Beek, 58

NO Beijerinck

Intramultipletmixing voor Ne**-He bij superthermische energieeo: polarisatie en energie afbankeJijkbeid

1

Zwakke optiscbe terugkoppeling in diodelasers en diodelaser array's

Rijk:s, TGSM

NY Delonge

Magnetoweerstand bij lage ve1den in metallische multilagen. Over klepperende spinkleppen en spartelende spins

Smit, C

NY Wolter

Experimentele studie van de invangst van ladingsdragers in GaAsIAIGaAs quantumputstrukturen

Pisters, J.I.

NY Brongersma

W-CVD op silicium

Schuwer, M.P.

Kemspinresonantie aan 1000 A Co-films en ColX (X = Ag, Cu, Mn, V) multilagen

NO Beijerinck

Spuit n: Laserkoeling toegepast voor atomaire bundelcompressie

Snoeijs, C.A.M.

Steenbergen van, AS Trieling, RR Vries de, DK

NY De Ionge NY Wolter NI

De Muynck

Een-dimensionaal elektrisch transport in tweedimensionale elektronengassen

Galen van, R.A.M.L.

Vries de, 1.1.

Models of instruments for measuring time and length in the special theory of relativity

De optische karakterisering van nevels

NY Delonge

Magnetic anisotropy and interlayer coupling of cobalt-based multilayers measured with MOKE

21 OKTOBER 1992

26 AUGUSTUS 1992 Ceelen, W.C.A.N.

NT

Van Dongen

NY Brongersma ND Beijerinck

Applications of LEIS: diffusion of cesium in nuclear waste glass and the spreading behaviour of MoOiSi02 catalysts Intramultipletmixing bij supertbermische energieen: een terreinverkenning

Boesten, H.M.I.M.

NI

Verhaar

Optische botsingen van ultrakoude atomen: een terreinverkenning

Constantinescu, RC mw.

NO Beijerinck

Lijnbreedteversmalling en frequentiestabilisatie van optisch teruggekoppeJde diodelasers

Gielen,I.W.A.M.

NO Hagedoom

RandveJdbeschouwingen ten behoeve van het Twente en Eindhoven Racetrack Microtron

Hoo{van, D.M.N. mw. Kooij, A.l.M.

NY Wolter

.5

ND Batman

Polarisatie van Photoluminescentie licht van delta-gedoteerd GaAs

Steeghs, L.A.M.

Design of a control device for RF power in the Racetrack Microtron Twente

Steenhuijsen, J.L.G.

Krutzen, P.l.G.

ND De Voigt

Oorzaken van achtergrondstraling en de invloed hierop van experimentele parameters bij PIXE

Reijnen, A.J.

NT Hirschberg

Demping en reflectie van akoestische golven in een buis

Spruijt, H.J.

ND Beijerinck

Ion- en lasergeassisteerd etsen in SCEPTER

Uden van, M.A.

ND De Voigt

Bepaling van spoorelementconcentraties in biologische preparaten met behulp van gelijktijdige PIXE- en NBS-metingen

Unen van, R.F.

NY Kopinga

Student Report. Approximation of mathematical functions and their inversion by artificial neural networks

Rou{slSluijter

Perceptieve beeldkwaliteit van digitaa1 gceodeerde beelden met meerdere codeerartefacten

Braspenning, R.H.J.M.

NY Wolter

Nanoseconde levensduurmetingen aan quantumputten en bulk halfgeleiders

Claes, J.A.M.

NY Wolter

Insnoeringen in Shubnokov-De Haas oscilla ties

Jacobs, P.T.G.A.

NT Van Heijst

Dynamics and stability of fresh water boundary currents in tidal crossflows

Koning de, M.

ND De Voigt

Monte Carlo simulation of ion channeling phenomena in semiconducting crystals

Laat de, A.A'].

NY De longe

De fluxgate magnetometer: aanpassingen en inleidende metingen

Reintjes, J.G.H.

NY Brongersma

Catalysts studied by LEIS

NY

Optical study of K-doped

Verspeek, I.C. mw.

IPO/N!

16 DECEMBER 1992

Rooijen van, H.F.

Brongersma

~

and NiAI(llO)

NR

6

Receptcorrectie van Batch processen

Rademaker

ND De Voigt

Ontwerp van een applicator voor Intra Operatieve RadioTherapie Metingen en Monte Carlo berekeningen.

BIJLAGE C

Beschrijvinqen van VF- en niet-VF-onderzoekproqramma's

BIJLAGE 0

overzicht van de natuurkundiqe promoties in 1992

FACULTEIT TECHNISCHE NATUURKUNDE

l. VF-PROGRAMMA: TUE NAT 20l.90.32 PLASMA-, ATOOM- EN MOLECUULFYSICA (PAM) van de vakgroep Deeltjesfysica, ND

WETENSCHAPPELUK VERSLAG 1992 Beschrijvingen van VF- en niet-VF-onderzoekprogramma's

Programmaleiding: Prof.dr.ir. D.C. Schram Prof. dr. F.I. de Hoog Prof.dr. L.T.M. Ornstein Prof.dr. H.C.W. Beijerinck

ingedeeld naar: A. Voorwaardelijk gefinancierd onderzoek B. Niet voorwaardelijk gefinancierd onderzoek

ad A. Voorwaardelijk gefinancierd onderzoek 1. Plasma-, Atoom- en Molecuulfysica 2. Kernfysische Technieken 3. Theoretische Natuurkunde 4. Transport van Massa, Impuls en Energie 5. Gecondenseerde materie, fysica en technologie ad B. Niet voorwaardelijk gefinancierd onderzoek 6. Vakgroep Systeem- en Regeltechniek 7. Vakgroep Fysische Informatica 8. Vakgroep Analyse van Fysische Meetmethoden 9. Vakgroep Didaktiek Natuurkunde 10. Werkgroep Natuurkunde en Samenleving 11. Wergroep Fysisch Technische Laboratoriumautomatisering 12. Werkgroep Klinisch Fysische Meettechnieken

2

Bijlage C

Pag. 2

Codering: ISN 2204,2206,2209 NWO P240, P230, P250, 1'200, TI50, TI40 NABS N.050, N.059

8 II 14

22 30 34

34 34 36 38 39

Programmabeschrijving Het programma van dit deel van de vakgroep Deeltjesfysica richt zich op het doen van onderzoek en geven van onderwijs. op het gebied van de plasma-, atoom- en molecuulfysica. Het is georganiseerd in drie werkeenheden/onderwerpgroepen: - evenwichtsmodellen en transport in plasma's (ETP); - elementaire processen in gasontladingen (EPG); - atomaire en optische wisselwerkingen (AOW). Het onderwijs en onderzoek betreft fysica van plasma's, van geioniseerde media en van wisselwerkingen tussen deeltjes en fotonen. Het is gebaseerd op tradities van gasontladingsonderzoek, thermonuclealre en thermo-atomaire plasmafysica, botsingsfysica en quantumelektronica. De plasmafysica als zelfstandige discipline kan globaal worden onderverdeeld in

A.

VOORWAARDELIJK GEFINANCIERD ONDERZOEK

Toelichting 012 de programma's PAM en KFT, De programma's Plasma-, Atoom- en Molecuulfysica (PAM) en Kernfysische Technieken (KFT) worden binnen ren vakgroep, de vakgroep Deeltjesfysica, uitgevoerd. Het onderzoek van deze vakgroep is gericht op de interactie van deeltjes op atomaire en subatomaire schaal. Behalve de financiering uit de eerste geldstroom, zijn de tweede geldstroom (FOM en STW) en de derde geldstroom (w.o. IOP-IC en CYGNE B.V.) belangrijke bronnen van onderzoeksgelden. Zonder deze additionele middelen zou het niet mogelijk zijn om de infra- struetuur van de vakgroep voor het doen van onderzoek dat internationaal aanzien geniet. te handhaven.

een thermonucleair en een niet-thermonucJeair, thermo-atomair, deel. Het thermonucleaire deel vindt zijn wetenschappelijke grondslag in de probleemstelling die voortkomt uit het streven naar de opwekking van thermonuclealre energie via fusie. De astrofysia grenst nauw aan dit gebied. Middels een bijzondere leerstoel en een adviseurschap bij het FOM-Instituut voor Plasmafysica besteedt de vakgroep aandacht aan de thermonucleaire plasmafysica. Hoofdthema van onderzoek en onderwijs is de thermo-atomaire plasmafysica met de daarvoor relevante atoom- en molecuulfysica. Het eerste doel daarbij is het vergroten van de kennis van de plasmatoestand van de materie en van fundamentele interaeties tussen deeltjes en fotonen. Dit wordt bereikt door het opstellen en experimenteel toelsen van fysische modellen van uiteenlopende aard, zowel in termen van macroscopische processen (plasmatransport, plasma-evenwichten), rus van microscopische proceS!)en (wissel werking van deeltjes onderJing en tussen deeltjes en fotonen). In de onderwerpgroep Plasma- en Atoomfysica (ETP, EPG) wordt bewust een evenwichtig bestrijken van het parametergebied van niet-thermonuclealre plasma's nagestreefd: van zeer lage elektronendiehtheid (lOll/mJ) tot zeer hoge (lO'4/ml). Dit wordt bereikt door fundamentele en toegepaste studies als etsen en depositie in een breed parametergebied te kiezen. Er is ontwikkeling naar een grotere chemische component in het onderzoek, in relatie met toepas-

3

4

singen. De interactie tussen wand en plasma (systeem: gecondenseerde materie en plasma) krijgt ook toenemende aandacht. Er zijn middels gezamenlijke programmadelen goode contacten met de beide FOM-Instituten. Het onderzoek in de werkeenheid AOW heeft een duidelijke relatie met de boven omschreven studies. Een voorbeeld hiervan is het onderzoek naar reactie- en botsingsmechanismen aan het oppervlak bij instraling van deeltjes en fotonen. Daarnaast is er ook de directe motivering vanuit de atoomfysische discipline, hetgeen van groot belang is voor de contacten binnen en buiten de faculteit; met name dienen hier genoemd te worden de contacten met de atoomfysica in Nederland (FOM-AQ).

depositie is voortgezet mede met FOM-steun uit het gewone programma. Grafietdepositie is gerealiseerd m.b.v. een speciaal NET-contract. Br is via contractresearch een daadwerkelijke belangstelling voor depositie bij o.a. Shell. In samenwerking met en steun van AMOLF is een programma gestart voor het genereren van intense waterstofbundels. Daarbij is tevens aanzienlijke steun van Shell-Rauen verkregen. Ook voortzetting van het onderzoek op het gebied van elsen van oppervlakken, in samenwerking met het FOM-Instituut voor Plasmafysica, is door STW/FOM, dunne lagen-plan en JESSI gewaarborgd.

De beide delen van de vakgroep Deeltjesfysica, PAM en KFT (Kernfysische Technieken) hebben feitelijke samenwerkingen ten aanzien van bronnen, analyse van dunne lagen en diagnostische methoden in plasma's. Ten aanzien van dunne lagen onderzoek is er een groeiende interactie met de vakgroep Vaste Staf. De stromingsproblematiek en de chemie bieden aanknopingspunten voor toekomstige interactie met de vakgroep Warmte en Stroming en de faculteit der Scheikundige Technologie. Het plasmafysisch en gasontladingsonderzoek is ingebed in een groter (interfacultair) programma met andere vakgroepen en faculteiten, de Interfacultaire werkgroep Plasma-onderzoek en Plasmatechnologie. In Nederland is dit het enige universitaire programma van omvang op dit gebied. De groep Plasma- en Atoomfysica blijkt hierbij een centrale functie te vervullen. Naast de gerichtheid van het onderzoek op de fundamentele aspecten van geioniseerde media, wordt er steeds meer een tweede leader zichtbaar waarbinnen het onderzoek zich ontwikkelt. Dil leader wordt gevormd door de technologie van plasma's. Gedacht moet worden aan het gebruik van plasma's als bron van licht (o.a. lasers), van geioniseerde deeltjes (versnellers, ionenbronnen, kopieermachines), van chemisch actieve deeltjes (plasmachemie, oppervlaktemodificatie), als drager van energie (plasmavlam, lastechniek, energietechniek) of als al dan niet gewenst geleidende medium (hoogspanningstechniek). In de techniek wordt nu vaak op empirische wijze met plasma's gewerkt; voor een verdere ontwikkeling is er de noodzaak van een wetenschappelijke benadering. Daarvoor is de wederzijdse beinvlooding van de plasmafysica en de atoom- en molecuulfysica onontbeerlijk, maar ook vele andere fysische disciplines leveren een essentiele bijdrage tot het vakgebied. Ook op dit gebied heeft de TUE landelijk een sterke positie. FOM en STW steunen het onderzoek op de gebieden plasma-etsen en plasmadepositie in toenemende mate, terwijl door dezelfde instanties steun werd gegeven voor het werk aan corona's, inductief gekoppelde plasma's en werk aan botsingsprocessen met geexciteerde atomen. Via het programma IOP-IC is subsidie verkregen voor een aantal deelaspecten van het ets- en depositieonderzoek. Hierbij wordt door de beide onderwerpgroepen van het VF-programma PAM nauw samengewerkt. Mel steun van STW/FOM en van het 3TU-vernieuwingsplan (dunne lagen) is steun verkregen voor de snelle depositie van amorf silicium. Diamant- en a-C:H

De groep Atomaire en Optische Wisselwerkingen opereert eveneens met ruime steun uit de tweede geldstroom ten behoeve van het werk aan atomaire botsingsprocessen met behulp van bundeltechnieken. Hierbij wordt vooral aandacht besteed aan inelastische en reactieve botsingen van elektronisch geexciteerde edelgasatomen met atom en en eenvoudige moleculen als botsingspartner. De hierbij onderzochte processen zijn intramultiplet mixing, excitatieoverdracht eo ionisatie. Bij botsingen met atomen spelen alleen de elektronische vrijheidsgraden een rol; voor moleculen wordt ook gekeken naar excitatie van rotatie- en vibratievrijheidsgraden. De experimenteel verkregen resultaten worden gclnterpreteerd in termen van van volledig quantummechanische, semikIassieke of klassieke modellen, waarbij wordt uitgegaan van empirische of berekende potentialen en overgangsmatrixelementen. Op dit gebied bestaat er een intensieve en vruchtbare samenwerking met de vakgroep Theoretische Natuurkunde. Een nieuw FOM-beleidsruimteproject, behelzend de manipulatie van bundels met geexciteeerde atomen met behulp van lasers, is inmiddels tot volle wasdom gekomen, met ook uit de FOM-werkgemeenschap AQ een krachtige steun. Hiermee is het onderzoek op het gebied van de quantumelektronica aanzienlijk versterkt. Met de derde geldstroom (IOP-IC) is in de afgelopen vijf jaar een nieuwe lijn van bundel-oppervlakte onderzoek gestart naar de rol van vrije radica1en bij etsreacties op halfgeleider oppervlakken. Dit onderzoek heeft geleid tot een samenwerking met de IBM laboratoria in de Verenigde Staten van Amerilea, wat in 1992 tot twee werkbezoeken van enkele maanden van de betrokken AID's zal leiden. Recente steun vanuit het Stimuleringsfonds van de TUE staat garant voor een krachtige voortzetting. In de afgelopen jaren is in de vakgroep een njet onaanzienlijke investering gepleegd op het gebied van numerieke modellen en van de dataverwerking en de experimentbesturing. In de toekomst wordt het doorzetten van deze ontwikkeling verwacht. In de komende tijd zal veel aandacht gegeven moeten worden aan de vernieuwing van verouderde en snel verouderende appartuur (vacuiimapparatuur, voedingen, lasers). Voortgang van het onderzoek 1. Werkeenheid Evenwichtsmodellen en transoort in plasma's

He! onderzoek van de werkgroep ETP vertoont een grote coherentie en kan naar drie facetten onderscheiden worden: • transport van deeltjes, impuls en energie. inclusief mogelijke turbulente

5 verschijnselen, schokfronten in uitstromende media, extra magneetveldgeneratie - bestudering van botsings- en stralingsverschijnselen in geexciteerde systemen, leidend tot een vergelijking van experimenteel gevonden en modelmatig berekende dichtheden van aangeslagen niveaus - onderzoek naar bronnen van deeltjes en straling in het kader van toepassingen zoals depositie (soms ook etsen) van dunne lagen en het produceren van atomaire en ionenbundels. Bij het vergelijken van de beschrijving van de verschillende deelprojecten in dit overzicht is het van belang zich te realiseren dat in een project vaak 2 of 3 facetten aan de orde kunnen zijn. In 1992 is een twee-dimensionaal transportmodel, geiniteerd door Milojevic, verder gecomplementeerd met de implementatie van roostergeneratie, het verbeteren van de botsingsstralingscomponent en een verbeterde formulering van continuum- en lijnstralingsverliezen (ook voor niet-evenwicht situaties). Het model is of zal worden toegepast in de projekten: elementanalyse met ICP, Plasmadepositie 1 en 2, de cascadeboog als deeltjesbron en expanderende plasma's. In de studie van botsings-stralingsmodellen zijn in 1992 grote vorderingen gemaakt met recombinerende plasma's. Allereerst geldt dit het onderzoek aan het inductief gekoppelde plasma (lCP) met de methodiek van periodieke vermogensinterruptie. Het gedrag van neutrale deeltjesinzaai (via aerosols) waarbij het verdampen van druppels een essentieel element vormt is beschreven met botsings- stralingsmodellen in het proefschrift van Fey. In het experimentele werk aan expanderende plasma's zijn met zeer fraaie Thomson- en Rayleigh verstrooiingsmetingen en metingen van bezettingen van geexciteerde niveaus gegevens verkregen waarmee de bestaande modellen ook voor recombinerende plasma's met sucres konden worden getoetst. Oit werk vormt een versterkte basis voor de studies aan plasmadepositie en bronnen, het derde aspect van het plasmawerk. De reeds eerder waargenomen sterke recombinatie van waterstof (houdende) plasma's wordt nu beteT begrepen. Ook het belang van recirculaties en van verblijftijd van de deeltjes op de resulterende dissociatiegraad is aangetoond. Het werken met 100% H2 is nu ook mogelijk. In het Si en C experiment zijn de ionenabundanties gemeten en verklaard door ladingswisseling en dissociatieve recombinatie. Deze metingen vormen een belangrijke aanzet voor het begrijpen van het depositiemechanisme. Dit geldt ook voor de in 1992 uitgevoerde metingen en interpretaties van moleculaire spectra (respectievelijk SiH, CH, C0. De plasmadepositie is o.a. gericht geweest op het deponeren \Ian diamantlagen met O2aIs etsmedium. Het werk aan amorf koolstof is voortgezet met een studie van de relatie tussen aard van de laag en plasma-eigenschappen. Ook de amorf SiH depositie heeft geresulteerd in dunne lagen met een goede bandgap en brekingsindex. Fotogeleiding is aangetoond; de bindingsvorm verdient aandacht. Er is een begin gemaakt met nucleaire analysemethoden in samenwerking met KFT.

6

2. Werkeenheid E1emenlaire processen in gasontladingen Het FOM/STW project "Heavy particle kinetics in an RF discharge for plasma enhanced etching" is eind 1992 voorlopig afgesloten. De experimenten betreffende de samenstelling van de ionenstroom en de energie van de jonen op het substraat van een RF ets-ontlading ·jn het systeem Ar en/of CF. hebben veel nieuwe gegevens opgele\lerd. De interpretatie van de zeer gecompliceerde spectra is in principe uitgevoerd en de eerste publikaties zijn verschenen. Vit d~ b~­ schouwingen blijkt de rol van de inelastische botsingen van de zware deeltJes In de grenslaag. Het programma zal worden voortgezet met onderzoek aan de energiespectra van gecompliceerder systemen zeals SF6• De numerieke simulatie van het transport in plasma's waarin ook negatieve ionen voorkomen, is uitgebreid met een tijdsperiodieke RF-beschrijving. De resultaten zijn gebruikt bij de interpretatie van de eerder vermelde interpretatie van gemeten energieverdelingen van jonen op ets- en depositiesubstraten. De eerste snelheidsverschuivingen in fluorescentiespectra in een RF-ontlading in argon, veroorzaakt door de lokaal specifieke snelheden van de ionen in het elektrisch veld van de ontiading, zijn gemeten. Het FOM/STW-project "In situ spectroscopic Fourier transform ellipsometry" is nu goed op gang gekomen. Om de geeiste nauwkeurigheid te kunnen bereiken, is er een grondige experimentele anaIyse uitgevoerd van de polariserende eigenschappen van aIle systeemcomponenten. Aangezien deze in geen geval te verwaarlozen bleken, zijn de ellipsometrische gegevens aIleen maar uit de meetgegevens te verkrijgen met behulp van computeralgebra. Inmiddels is het systeem operationeel en in gebruik, o.a. ten behoeve van enkele leden van de gebruikerscommissie. . Naast deze ontwikkelingen is er in 1992 een begin gemaaakt met een meuw ellipsometrisch project, eveneens gesteund door FOM/STW en uit Ie voeren in samenwerking met de groep laboratoriumautomatisering. Het gaat hier om het opvoeren van de tijdopJossing van de meting tot enkele tientallen microsecondes. Berste resultaten zijn behaald met de nieuwe etsreactor (opgebouwd met steun van het 3TU-vemieuwingsplan en het Brite-Euramprogramma): _ Met de IR-laserspectrometer zijn in een CF4-plasma de temperaturen van zware deeltjes bepaajd uit rotatietemperaturen, dichtheidsbepalingen en lijnveroreding. - Om de eigenschappen van een RF-ontlading in H2 als deeltjesbron te onderzoeken zijn daarin de dichtheden van negatieve ionen bepaald. . - Bij het onderzoek naar de nucleatiemechanismen bij de vorming. van .submlcrondeeltjes is voor het eerst correlatie gemeten tussen de dlchtheld van negatieve chloorio!len en de vorming van poeders in een RF-plasma in CF2CI 2• - Er is een methode ontwikkeld om met behulp van laserverdamping poedervorming in een RF-ontlading tegen te gaan. Door de Iichtintensiteit van de verdampende deeltjes te meten is er een quantitatieve methode beschikbaar om het aantal deeltjes te meten.

8

7 3. Werkeenheid Atomaire en Optische Wisselwerking 156n van de hoogtepunten van 1992 was het operationeel worden van de opstelling 'Spuit 11', waar technieken uit de laserkoeling worden gebruikt om een extreem heldere bundel van metastabiele neon atomen te produceren. De geschatte helderheidswinst ligt nu op een factor 1
2. VF-PROGRAMMA TUE NAT 203.90.32 KERNFYSISCHE TECHNIEKEN, KFT van de vakgroep Deeltjesfysica, ND Programmaleiding: Prof. dr. ir. H.L. Hagedoom Prof. dr. M.J.A. de Voigt Prof. dr. ir. J.l.M. de Goeij Codering: ISN : 3320, 2305, 3311, 3314 . NWO : P200, P21O, P220, P250, P290, P330, B140, Tl60 NABS: N.042, N.040 Programmabeschrijving Het onderzoek is geconcentreerd op de ontwikkeling van deeltjesversnellers en bet gebruik daarvan voor elementanaIyse en nucleair-medische technieken. Het wordt in aanzienlijke mate gesteund vanuit de 2e en 3e geldstroom. Het is onder te verdelen in drie deelgebieden die een sterke onderlinge wissel werking hebben: 1. Versnellertechnologie, bundeldynamica en ionenoptica (prof.dr.ir. H.L. Hagedoom) 2. Kemfysische anaIysetechnieken (prof.dr. M.l.A. de Voigt) 3. Kemfysisch-medische tecbnieken (prof.dr.ir. 1.1.M. de Goeij). Het onderzoek op het gebied van de versnellenechnologie richt zich op de ontwikkeling van enkele nieuwe deeltjesversnellers, waaronder een synchrotronstraIingsbron, en de bestudering van bundeldynamica. Voor het tweede aspect, bundeldynamica, wordt met name gebruik gemaakt van het Hamilton formaIisme voor de beschrijving van deeltjesbanen. Ruimtelading wordt hierbij in de beschouwing betrokken. Het minicyclotron ILEC levert een protonenbundel die naar de centrale schakelmagneet geleid zal worden. De overige nieuwe versnellers zijn aile elektronenmachines, voomamelijk betrekldng hebbende op de toekomstige elektronenopslagring en synchrotronstralingsbron Euterpe. Voor elementanalyse zijn, na een ingrijpende verbouwing en vemieuwing van de apparatuur. drie opstellingen in gebruik: een station voor PIXE, een microbundel met minimale diameter van ca. 3 micrometer voor SPIXE en een verstrooikamer voor RBS en coincidente recoil detectie analyse (CERDA). De RBS en CERDA metingen worden uitgevoerd voor materiaalonderzoek in samenwerking met de (vak)groepen Vaste ~tof (halfgeleiders en oppervlakte fysica) en Plasmafysica (o.a. koo!stof en stikstof deposities) en met de faculteit Chemische Technologie (katalysatoren). De trend bij de medische diagnostiek met behulp van radionucliden gaat nog steeds in de richting van diagnostiek gebaseerd op sneUopende fysiologische processen, waarvoor steeds nieuwe radiofarmaca nodig zijn. De nadruk blijft

9

10

liggen op research naar nieuwe radiofarmaca gelabeld met 1231. Het radionuclide ISF wordt bij het onderzoek betrokken, alsmede onderzoek naar verbeteringen aan de 81-Rb/81m-Kr generator en naar altematieven ten behoeve van long-ventilatiestudies. Een STIPT aanvrage in samenwerking met het AMC (Amsterdam) en Cygne B. V. (Eindhoven) is gehonoreerd. Dit betekent dat onderzoek is verricht aan de ontwikkeling van 123I-gemerkte steroiden voor visuaIisatie van estrogeenreceptor-positieve en progesteronreceptor-positieve borsttumoren en hun metastasen.

met eventuele synchrotronstralingsuitgangspoorten, en moeten lei den tot een overall vacuiimsysteemconcept. Theoretisch zijn injectieprocedure en bundelleeftijdsbeperkende factoren onderzocht.

Voortgang van het onderzoek Het cyclotron was ca. 4.000 UTen in bedrijf met een nagenoeg 100% betrouwbaarheid bij de produktie van radionucliden voor medische toepassingen. De herindeIing van de bundelzaal is voltooid op ~n bunker na.

1. Versnellertechnologie ILEC Ter verbetering van de stabiliteit van de dee-spanning werd de 10 kW hoogfrequent vermogensversterker omgebouwd van een z.g. kathode-basis naar een rooster-basisschakeling. Na ingebruikname van een reget- en stabilisatiesysteem is de 2e harmonische deespanning nu stabiel op 104 • De 6e harmonische dees werden afgeregeld op de gewenste resonantie- frequentie van 130,5 MHz alsmede het vermogensinkoppelpunt op 50 O. De ionenbundel werd buiten de vacuiimkamer van het cyclotron gebracht en horizontaal en verticaa1 onderzocht op breedte en divergentie. Aan de hand hiervan is een ionenoptisch transportsysteem ontworpen waarmee de bundel over 80· door een afbuigmagneet geschoten kan worden. Met deze magneet zal de energiespreiding van de bundel gemeten worden. Microlrons De ontwikkeling van het racetrack microtron van 25 MeV dat opgenomen zal worden in het vrije-elektronen laser TEUFEL (samenwerking met de Universiteit Twente en UCN) is reeds flink gevorderd. De 180" sectormagneten staan instelbaar opgesteld op de frames, en ook een middenframe voor midden vacuiimkamer en voor de versneltrilholte is gereed gekomen. De magneten maken een hoek van 12° ten opzichte van elkaar. Dit is gerealiseerd met wigvormige aluminium verbindingsstukken, die bevestigd zijn aan de centrale vacuiimkamer. De trilholte is in constructie. Een Hamiltonbaanbeschouwing heeft theoretisch bevestigd dat de geroteerde magneet opzet een goede en zelfs de enige mogelijke keuze is. EUTERPE Een geheel andere dipoolconstructie dan die waarbij blokken worden getest, is wenselijk gebleken, onder meer door de lijmlagen die tussen de laminaties zijn aangebracht. Daarom zijn nu lijmproeven verricht van de blokken, en tevens is de toepassing van een afstands-etalon tussen de polen voorgesteld. Deze methode is veelbelovend. Een studie van de uitlijnings- opzet van Euterpe is verricht. Vacuiimproeven moeten uitsluitsel geven over de keuze van het materiaal van de ringvacuiimkamer, moeten leiden tot een ontwerp van de dipool- vacuiimkamer

UNAC's Een PLC-systeem VOOT de aansturing van een 5 MeV linac is in ontwik- keling bij de CTD. De andere werkende 5 MeV linac wordt voornamelijk gebruikt voor bundeltests. zoos energie-, stroom- en bundelpositie- metingen. Dit is zeer relevant voor latere soortgelijke metingen in de injectieketen van Euterpe.

2. Elementanalyse De PIXE- en verstrooiingsopstellingen zijn intensief in gebruik geweest. De microbundelopstelling is grondig vemieuwd, maar de automatisering daarvan is nog niet afgerond. De k1einste bundeldoorsnee is 3 x 4 /lm2 bij een stroom van 100 pA, en zal in het komende jaar nog verder verbeterd kunnen worden. De RBS- en CERDA-TOF metingen met de verstrooiings- opstelling zijn verder ontwikkeld en toegepast op preparaten van scheikundige en fysische vakgroepen. Het diepte-scheidend vermogen is verbeterd tot 5 nm aan het oppervlak van koolstof, zelfs op een dik drager materiaal. De channelingsopstelling is in een vergevorderd stadium van ontwikkeling gekomen en zal begin 1993 operationeel zijn. In samenwerking met Canberra Semiconductors, BeJgie en Quartz & SHice, De Meern en het KVI (dr. Bacelar) , Groningen wordt een compacte anti-Compton spectrometer ontwikkeld. Met het NIOK wordt samengewerkt aan een Stimulans-project voor dynamische studies van katalysatoren. Hiertoe wordt een lineair positron detectiesysteem ontwikkeld.

3.

Radionuclidenonderzoek Aan de ontwikkeling door Cygne-medewerkers van de produktie van 62Zn en constructie van een prototype 62Zn/62Cu generator is bijgedragen. Een opstelling met stikstof trefgas voor de produktie van "C voor in-situ studie van katalytische reacties d.m. v. positron-emissie werd gerealiseerd.

4. Lasertoepassingen Het onderzoek is afgesloten met een proefschrift.

s.

Gepoiariseerde protonen (geen onderdeel van VF-programma; vroeger project 72. I). Drie artikelen over verstrooiing van gepolariseerde protonen aan isotopen van germanium, seleen en. zink werden ter publicatie aangeboden. Op voorstel van de referees zijn twee van de drie artikelen tot ~n gecombineerd, dat inmiddels voor pubJicatie aanvaard is. Het derde artikel is in herziene versie ingezonden. Dit is het resultaat van samenwerking van dr. GJ. Nijgh en dr. PJ. van Hall (lid van de vakgroep Vaste Stot).

II Samenwerking Versnellertechnologie FA Jiilich, Duitsland - Universiteit Twente, groep QE, fac. N - INFN Genua, Italie Elementanalyse KVI, Groningen Antoni van Leeuwenhoekhuis, Amsterdam Jagellonian University, Krakow, Polen Canberra Semiconductors, Olen, Belgie (PSD, PIPS en Ge-cluster detectoren) Quartz & Silice Holland B. V., De Meem (Ge-cluster detector) Catharina ziekenhuis Eindhoven (applicator IORT) CYGNE (radiofarmaceutisch actieve verbindingen, 62Zn_62Cu generator) Vakgroep TOC, fae. T (radiofarmaceutisch actieve verbindingen) Vakgroep T AK, fac. T (elementanalyse katalysatoren en Stimulans-programrna)

3. VF-PROGRAMMA TUE NAT 107.86.32 THEORETISCHE NATUURKUNDE van de vakgroep Thooretische Natuurkunde, NI

12 Vaste-stoffysica gericht op de thoorie van elektrische geleiding in system en gekenmerkt door coherente verstrooiing van de elektronen. Enerzijds is het doel meer inzicht te verwerven in elektrische eigenschappen van specifiek laagdimensionale systemen; anderzijds wordt nagestreefd ons begrip van elektrisch transport en elektrondynamica in het algemeen te vergroten. Theone van de quantummechanische meting: Toepassing van het formalisme van de quantummechanica op het ·meetproces. Onderzoek van fundamentele en praktische consequenties van het verkregen gegeneraliseerde formalisme. Relativistische meetthoone: De analogie met de quantummechanische niet-ideale meting wordt uitgebouwd tot een theorie van niet-ideale meting in de relativiteitstheorie. Vorming en eigenschappen van microscopisch wanordelijke media (aggregalen, composieten), Lh.b. in relatie tot industriele vraagstukken. Fysica van koude atomen, Lh.b. lasergekoelde atomen in magnetische en optische traps, de (cesium) atomaire fontein, toegepast als verbeterde cesium-atoomklok en voor het meten van (een bovengrens voor) het elektrisch dipoolmoment van een atoom, de sub-Kelvin waterstofmaser, invloed van botsingen op Bose-Einstein condensatie, dne-deelijes botsingen. Samenwerkingsproject met groep AOW van Vakgroep Deeltjesfysica op het gebied van botsingen van (koude) atomen die met een laserbundel in een kortIevende aangeslagen toestand gebracht zijn.

Codenng: ISN : 2212, 2202, 2204, 2206, 2211, 3306, 3312, 3325 ZWI : Pl00, 120, 140, 190, 210, 240, 250, TlOO NABS: 053,076, OW, 015, 016, 0434, 0651, 0652.

Behalve een zelfstandige doelstelling heeft de vakgroep ook een afgeleide doelstelling voortkomende uit het werk van de expenmentele groepen van de afdeling. Het werk op het gebied van de plasmafysica, de thoorie van de vaste stof en de niet-gecondenseerde materie moet ten dele in de laatste categorie worden geplaatst. Daamaast vindt werk plaats dat zijn rechtvaardiging vindt in eigen wetenschappelijke verdienste. Die verdienste wordt getoetst door publicatie in de intemationale tijdschrijften met een referee-systeem. De maatschappelijke betekenis is in eerste instantie van culturele aard terwijl zich op de meest onverwachte momenten resultaten met technologische implicaties voordoen. De geregelde plaatsing van bijdrage in bovenbedoelde tijdschriften bepaalt de positie die het werk intemationaal inneemt.

PrQgrammabeschrijving Onderzoek van thooretisch fysische methoden en toepassing daarvan op problemen die meestal een herkenbare technoiogische component hebben. De thema's van onderzoek betreffen: Mathematische fysica van golfvoortpianting toegepast op golven in inhomogene media Lh.b. plasma's. Vaste-stoffysica toegepast op halfgeleiders, heterojuncties, superroosters, . Er wordt rowel in het kader van het dichtheidsfunctionaal-formalisme gewerkt als in een Greense-functie methodiek teT bepaling van de kenmerken van geexciteerde toestanden. Er wordt getracht de thooTie dusdanig uit te breiden dat betrouwbare informatie wordt verkregen over de gapstructuur in een halfgeleidersysteem. Tevens wordt onderzoek gedaan naar de toepasbaarheid van het envelope-functie formalisme bij de beschrijving van helerojuncties.

Voortgang van het onderzoek - De toepasbaarheid van de ontwikkelde verstrooiingsmatrixmethode is aangetoond aan de hand van voorbeelden van heterostructuren, opgebouwd uit GaAs en AlAs. De verstrooiingsmatrixmethode is uitgebreid tot gevallen waarin spin-baankoppeling van belang is. - Het inzicht in de al dan niet toepasbaarheid van aansluitingsregels voor envelope-golffuncties in heterostructuren is aanzienlijk verdiept. Er is een transfermatrix geconstrueerd waaruit de aansluitingsregels kunnen worden afgelezen. Het inzicht is dat in slechts zeer weinig interessante gevalJen met vrueht hiervan gebruik kan worden gemaakt. - Er is een formalisme ontwikkeld waarmee eendimensionale evenwichten, van relativistische plasma's kan beschreven worden.

Programmaleiding: Prof. dr. W. van Haeringen Prof. dr. F.W. Sluijter Prof. dr. B.J. Verhaar Prof. dr. M.A.J. Michels

13

14

- De zelfconsistente methode om -in een gemiddelde-veldbenadering- effectieve eigenschappen van heterogene media te berekenen, werd uitgebreid naar macroscopisch isotrope media met lokaal grote anisotropie. - In het onderzoek aan geleidende composieten werd het model voor "variable-range hopping" op fractale media verder uitgewerkt, en vergeleken met alternatieve modellen. - Er werd een begin gemaakt met de simulatie en analyse van percolatie en gelering in aggregerende systemen. - Het mathematisch formalisme ter beschrijving van golfvoortplanting in een gemagnetiseerd, inhomogeen, relativistisch plasma is verder ontwikkeld. - De invloed van elektrische geleidbaarheid, warmtegeleiding en viscositeit op de dispersie van magneto-akoestische-zwaartegolven in een plasma-atmosfeer is geanalyseerd. - De toepasbaarheid van de ontwikkelde verstrooiingsmatrixmethode is aangetoond aan de hand van voorbeelden van heterostructuren, opgebouwd uit GaAs en AlAs. - De verstrooiingsmatrixmethode is uitgebreid tot gevallen waarin spin-baankoppeling van belang is. - Het inzicht in de al dan niet toepasbaarheid van aansluitingsregels voor envelope-golffuncties in heterostructuren is aanzienlijk verdiept. Er is een transfermatrix geconstrueerd waaruit de aansluitingsregels kunnen worden afgelezen. Het inzicht is dat in slechts zeer weinig interessante gevallen met vrucht hiervan gebruik kan worden gemaakt. - Het magneto-oscillatiespectrum van een resonante tunnelstructuur is geanalyseerd met behulp van een coherent-tunneling model. Twee fundamentele perioden werden gevonden die geassocieerd blijken met de respectievelijke ruimteladingen in de accumulatielaag en in de quantumput. - Een recente ontwikkeling in het vakgebied van laserkoeling is de constructie van een verbeterde cesium atoomklok. In onze vakgroep is een bijdrage geleverd aan het inzicht in de haalbare frequentiestabiliteit. Deze wordt beperkt door onderlinge botsingen van atomen gedurende hun ballistische baan. - In tegenstelling tot eerdere uitspraken in de Iiteratuur hebben wij aangetoond dat de nucleatie van Bose-Einstein condensatie geen hindernis vormt voor het experimenteel tot stand brengen van deze fase-overgang. - Een microscopische theorie voor een twee-dimensionaal Bose gas is geformuleerd. - In samenwerking met Silvera (Harvard) is de realiseerbaarheid onderzocht van een oppervlakte waterstofmaser, d. W.z. een sub-Kelvin H-maser waarvan het actieve medium bestaat uit een twee-dimensionaal waterstofgas. - Voor het eerst is een volledig quantummechanische beschrijving gegeven van "optische botsingen" ,d. w.z. botsingen tussen koude alkali-atomen in een bijna resonant laserveld.

Samenwerking De onderzoekers werken allen in grotere verbanden dan het kader van de vakgroep alleen. Samenwerking bestaat dan ook met de Universiteit van Amsterdam, het KNMI, de Radiosterrewacht, de TU Delft, de Universiteit Nijmegen, het Philips Nat.Lab., Philips Briarcliff U.S.A., Stanford Universiteit, University of Texas (Austin), de Rijksuniversiteit Leiden, de Universiteit van Antwerpen, de Rijksuniversiteit Gent, de Universite Libre Brussel, de afdelingen der Wiskunde, Elektrotechniek en Scheikundige Technologie van de eigen universiteit en met andere vakgroepen van de eigen faculteit.

4. VF-PROGRAMMA TUE NAT 202.90.32 TRANSPORT V AN MASSA, IMPULS EN ENERGIE van de vakgroep Transportfysica, NT Programmaleiding: Prof.dr.ir. G.J.F.van Heijst Prof.dr.ir. P.P.J.M. Schram Prof.dr. A.K.Chesters Prof.dr.ir. H.W.M. Hoeijmakers Prof.dr. R.S. Reneman Ddr. M.E.H. van Dongen Codering: ISN : 2204, 2205, 3399 NWO : P240, TllO, Tl40, T210 NABS: N.016, N.034, N.043, N.054 Programmabeschrijving In de vakgroep wordt voornamelijk onderzoek gepleegd op het gebied van stromingsleer en warmtetransport. Hierbij worden drie wetenschappelijke themata onderscheiden. Daarnaast wordt nog gewerkt aan enkele andere onderwerpen. 1. Turbulentie en werveldynamica Turbulente stromingen en wervels komen zowel in technische situaties als in de natuur veelvuldig voor, op lengteschalen die varieren van I mm tot enkele duizenden km. Men denke hierbij bijv. aan stromingen in menselijke bloedvaten, muziekinstrumenten, gasleidingsystemen, turbines, omstroming van vliegtuigvleugels en rotorbladen, oceaanwervels, en de Grote Rode Vlek van Jupiter. Het onderzoek binnen de vakgroep Transportfysica richt zich op een aantal facetten van dit uitgebreide onderwerp. Een belangrijke plaats. wordt ingenomen door het experimentele onderzoek aan het fundamentele karakter van de turbulente grenslaag, en het optreden van coherente structuren daarin. Een belangrijke plaats wordt in genom en door het experimentele onderzoek aan coherente structuren in turbulentie. Enerzijds zijn die aanwezig in de turbulente grenslaag, anderzijds in de k1einste schalen in volledig ontwikkelde turbulentie. De nadruk Iigt zowel op een statistische analyse (multifractals, de analogie met faseovergangen) als op het volgen van kunstmatig

15

16

opgewekte geisoJeerde structuren in de grens]aag. Er wordt veel aandacht besteed aan instromentele vernieuwingen zoals het ontwikkelen van wrijvingsdetectoren, apparatuur voor digitale signaalverwerking en realtime beeldverwerking. Terwijl de relatie tussen turbulentie en chaos hier impliciet is (fractals), komt ze expliciel aan de orde bij de experimentele studie van wanorderlijke oppervlakte golven en bij een project waarin de fluctuaties in fusieplasmas bestudeerd worden. De weerstands-vermindering samenhangend met longitudinale micro-grooven in de wand is een onderwerp dat mede in dit kader wordt bestudeerd. Over anisotrope turbulentie, wals voorkomend in draaiende pijpstromingen, gestratificeerde en roterende vlooistoffen is nog weinig bekend, en via experimentele, analytische en numerieke weg wordt getracht meer inzicht in deze verschijnselen te krijgen. Turbulentie in roterende vloeistoffen wordt gekenmerkt door het optreden van coherente wervels (monopolen, dipolen, tripolen), welke ook worden aangetroffen in geofysische stromingssituaties. Voorts wordl binnen dit thema (in de werkeenheid gasdynamical aero-akoestiek) gewerkt aan aero-akoestiek, d.w.z. de geluidsproduktie door periodieke afschudding van wervels in een stromend medium. Dit soort verschijnselen wordt bestudeerd met het oog op een aantal verschillende toopassingen resp. problemen uit de technische sfeer: compressorlawaai, kunstmatige spraak, pulsatie- en resonantieverschijnselen in gasieidingen, en muziekakoestiek. Wervels en turbulentie spelen ook een belangrijke rol in de rotoraerodynamica, die van belang is in het onderzoek betreffende windenergie. Het turbulentie- en wervelonderzoek is deels numeriek en analytisch van karakter, doch anderzijds neemt de experimentele component een bijzonder belangrijke plaats in. Stromingsvisualisatie, beeldverwerking, Laser-Doppler anemometrie, data-acquisitie met real-time verwerking zijn technieken die 5peCifiek voor dit onderzoek zijn ontwikkeld en worden toogepast.

Gasunie heeft een beJangrijke bijdrage gegeven voor het uitbreiden van de infrastroktuur van het laboratorium. In roil hiervoor wordt een dee! van het onderzoek aan pulsaties geconcentreerd op enkele voor de Gasunie interessante geometrieen. Het onderwek aan de stromingsaspecten van de fluit is uitgebreid en zal leiden tot een tweetal promoties (B. Fabre, Parijs, en M.P. Verge, IRCAM, Parijs). In 1991 is een begin gemaakt met de LDA metingen aan het pijpcircuit van het relaxatie (Gasunie) project. Swirl-generator en traverseer-inrichting zijn in gebruik genomen. Het numerieke deel van het werk in het relaxatie- project heeft geleid tot een voorlopige code met een ASM turbulentie-model. Ten behoove van het project stromingsweerstand-reductie hebben langdurige LDA-metingen en analyses plaats gevonden; dit onderzoek is afgerond met de promotie van A.D. Schwarz-van Manen. Het principe van de optische detectie bij de balans is uitgewerkt. De beeldverwerkingstechniek is voUedig operation eel. Een begin is gemaakt van metingen t.b.v. het project synthetische grenslagen.

Voortgang van het onderzoek De vemieuwde aandacht voor de statistische facetten van turbulentie heeft in 1992 een aantal resultaten opgeleverd, dit geldt wwel voor de multifractale strucmur van de kleinste schalen als voor de vorm van grootschalige structuren in de wandgrenslaag. Het onderzoek zal zich in de komende jaren richten op verschillende turbulente stromingen (ook in de atmosfeer), terwijl de relatie met de chaostheorle verder uitgediept zal worden. In dit verband is reeds steun verkregen vanuit het NWO stimuleringsgebied "Niet-lineaire Systemen". Het onderzook aan coherente wervelstructuren in roterende en gestratifi- ceerde vloeistoffen heeft tal van interessante resultaten opgeleverd die ter publikatie zijn aangeboden aan enkele wetenschappelijke tijdschriften. Het spin-up onderzoek is voortgezet, en richt zich in de komende jaren met name op de effekten van bodemtopografie. Voorts is er gewerkt aan de verdere ontwikkeling van de beeldverwerkingstechniek Lb.v. de snelheidsmetingen. Het onderzook naar laagfrequent pulsatiegedrag van gastransport- systemen heeft zich geconcentreerd op de beschrijving van instationaire wervelafschudding en het meten van akoostische impedanties. Het onderzoek aan riet-instrumenten is gedeeltelijk afgerond in de vorm van de promotie van dr. J. Gilbert (Le Mans, Frankrijk). Dit onderzoek wordt nu in samenwerking met IPO omgebogen naar de studie van kunstmatige spraak. De

2. Gasc:!ynamica In de gasdynamica of de leer van de compressibele stromende media zijn de wetten van behoud van massa en impuls nauw verbonden met energiebehoud. Het gevolg is dat de thermodynamische eigenschappen van het stromende medium van grote invloed zjjn op de verschijnselen. Het niet-lineaire karakter van de gasdynamica leidt tot bijvoorbeeld compressieschokken in zich min of meer ideaal gedragende media, tot condensatiediscontinuiteiten en de opsplitsing van golven in gas-damp mengsels en tot expansieschokken in gassen met gecompiiceerde moleculen. Het onderzook gebeurt door toepassing van schok/expansie-buizen in verschillende uitvooringsvormen. Het voordeel daarvan is dat eendimensionale instationaire beschrijving mogelijk is. De uitkomsten kunnen worden vertaald naar de situatie van meer gecompliceerde stromingen. In de komende jaren zal het niet-evenwichts condensatiegedrag van gas-damp mengsels bij hoge druk worden onderzocht, waarbij niet-ideaal gasgedrag en retrograde condensatie van belang zijn. De verdere toopassing en ontwikkeling van optische methoden voor de karakterjsering van een nevel zijn onderdeel van het programma. Een begin zal worden gemaakt met het bestuderen van aero-akoestische aspecten van condensatie. Voortgang van het Qnderzoek Het onderwek heeft zich voor een belangrijk deel gericht op de problematiek van niet-evenwichts condensatie in mengsels van koolwaterstoffen/c.q. aardgas. Mengsels van CH./Nz!nC9 , CH./N2 /nC IO zijn uitvoerig onderzocht in een Wilson-expansie nevelkamer uitgaande van begindrokken van I tot 50 bar en begintemperaturen rond karnertemperatuur. Een numerieke expansie/schokbuis ter bepaling van de. nucleatiesnelheid is ontworpen. Onderdelen daarvan zijn beproofd. Voorts is een opstelling ontwikkeld en gebouwd waarmee een droppelgrootteverdeling kan worden bepaald d.m.v. spectraal opgeloste lichtverzwakking. Een begin zal worden gemaakt met de bestudering van aero-akoestische aspecten van condensatie.

17

18

Het onderzoek naar de invloed van niet-evenwichtscondensatie op golfvoortplanting is afgerond met de promotie van H.I. Smolders en met een drietal publikaties.

In het kader van meerfasen-stromingen zijn er metingen verricht van de meniscus-helling tot lOOr dichtbij een "advancing" kontaktlijn; deze verschaffen unieke informatie, die de theoretische verwachtingen bevestigt. Het onderzoek naar de stabiliteit van een gasfilm concentreert zich op de vorming van de film, d.m.v. het injecteren van gas door eenporeus vlak, een onderwerp dat !evens van groot belang is in andere verbanden. De 'convergentie van de collocatie- methode, ter beschrijving van vervormingen van druppels en bellen, is sterk verbeterd. Een koppeling van deze methode met de dynamica van bewegende kontaktlijnen vindt plaats ter beschrijving van de botsing van een druppel met vast vlak. Het onderzoek aan golfvoortplanting in poreuse media is afgerond met de promotie van D.M.I. Smeulders, en met een tweetal publikaties.

3. Mjcrohydrodynamica en heterogene medja Media zijn in de regel, lOwel in de natuur als de techniek, heterogeen. Niet aileen heterogeen in de zin van niet-uniform, maar vaak ook wat samenstelling betreft. Suspensies bestaan uit een (continue) vloeistof en Ideine vaste deeltjes; poreuze media uit vaste deeltjes en met vloeistof en/of gas gevulde porieen. Meerfasenstromingen zijn stromingen met bellen en druppels, waarbij vaste begrenzingen een essentiete rot kunnen spelen. In het geval van suspensies en poreuze media is een mesoscQPisch niveau te onderkennen. De stromingen zijn op dit niveau microhydrodynamisch. Macroscopische eigenschappen zijn gerelateerd aan statistische gemiddelden. In de vakgroep NT vindt onderzoek plaats naar de microhydrodynamica van suspensies en Brownse beweging daarin, dispersierelaties van golven in colloidale kristallen en golven in poreuze media gevuld met vloeistof en gas. Lichtverstrooiing aan deeltjes en foton-correlatie-technieken typeren de experimenten met suspensies en kristallen. In de theorie ligt het accent op de invloed van hydrodynamische interacties tussen deeItjes en retardatie-effecten. De golven in poreus materiaal worden veroorzaakt door reflecties van schokgolven. De invloed van stechts een geringe hoeveelheid gas blijkt uiterst belangrijk te zijn. Wat de meerfasenstroming betreft, richt zich de aandacht onder meer op de dynamica van bewegende contactlijnen tussen twee fluida en een vaste begrenzing en de dynamica van vrije oppervlakken. De genoemde onderzoeken zijn experimenteel van aard, maar vereisen ook theoretisch werk en de inzet van computers. Toepassingen zijn talrijk in de sfeer van materietransport door buizen, procesindustrie en golfvoortplanting door de aardbodem. Gok zijn de aanrakingsvlakken met andere terreinen van fysica, chemie en technologie talrijk. De statistische fysica spedt een beJangrijke wI als fundament; de suspensies en de colloidale kristaiJen zijn van belang voor colloid-chemici en, wat de kristallen betreft, voor vaste stoffysici; tweefasenstromingen vereisen de inbreng van colloid- en grensvlak-chemie en vormen een voor werktuigbouwkundige uiterst interessant gebied; het onderzoek betreffende poreuze media raakt het gebied van bodemmechanica en geofysica. Voortgang van het onderzoek In 1992 werd het experimentele onderzoek aan colloidale kristallen voortgezet door o.i.o. Marc Hoppenbrouwers. De opstelling werd verbeterd en vervolgens werd gezocht naar een karakteristieke tijdconstante verband houdende met ionen-diffusie. Voorlopige resultaten duiden erop, dat deze inderdaad bestaat. Dit is van groot belang voor een goed begrip van dispersierelaties voor kristalgolven, zoals gebleken was uit het werk van Derksen (proefschrift 1991). Gok op theoretisch gebied werd voortgang geboekt. Het op hydrodynamische basisfuncties gebaseerde formalisme van Clercx (proefschrift 1991) werd gegeneraliseerd om toegepast te kunnen worden op colloidale kristallen. Dit leidt tot het concept van onafhankelijke quasi-deeltjes. Door de FOM werd hiervoor een eenjarig project met postdoc-positie toegekend, die in 1993 zaI worden ingevuJd.

4. NailS! de drie hoofdthemata dienen drie andere velden van onderzoek Ie worden vermeld a) Theorie van niet-ideale plasma's Dit onderzoek maakt deel uit van het programma van het TUE-centrum voor Plasma-onderzoek en -technologie. Voor plasma's met weinig deelties in een Debye-boJ gaat de gebruikelijke kinetische theorie niet op. Het onderzoek betreft de invloed van eindige plasma-parameter op transportprocessen. Voortganj.! Van het onderzoek In samenwerking met Prof. Trigger van het Instituut voor Hoge Temperaturen in Moskou werden de consequenties onderzocht van een (in het uitwendig elektrische veld) lineaire kinetische vergelijking, die op grond van de Uneaire Responsietheorie eerder was afgeJeid voor willekeurig sterke wissel werking tussen de deeltjes. Het blijkt mogelijk hiervan de statische limiet (w .... 0) Ie onderzoeken. Er blijken belangwekkende verschillen te bestaan met de gebruikelijke kinetische theorie, waarin de limiet w .... 0 pas genomen kan worden na invoering van zwakke wissel werking. De samenwerking met Dr. Kalikmanov. ook afkomstig van het Instituut voor Hoge Temperaturen in Moskou, op het gebied van suspensies met supergeleidende deeltjes in een alternerend magnetisch veld, werd afgesloten met de verschijning van een tweede publicatie. b) TQe.passing transportfysica t.b.v. problemen in Qntwikkelingsianden Vanuit de overtuiging dat westerse instituten middels onderzoek kunnen bijdragen aan het genereren van kennis en het ontwikkeJen van technologie t.b. v. ontwikkelingslanden, heeft de vakgroep steeds een dee! van haar professionaliteit hiervoor ingezet. Op het moment zijn er twee hoofdonderwerpen van onderzoek: 1) verbrandingstechno]ogie van biomassa. i.h.b. hout en petroleum, 2) windenergie, hydrQclynamische aspekten van pompen en rotor- aerodynamica. In 1992 is daarbij gekomen onderzoek aan lOnnepompen. Deze toepassingsgebieden sluiten aan bij diverse deeJgebieden van onderzoek in de vakgroep.

19

20

Voortgang van het Qnderzoek Windenergie groep: De detaillering van de balans Qm rotQrkarakteristieken te meten bij de CTD is niet van de grond gekomen. Wei is de basis gelegd voor een Qntwerp middels een in februari 1992 afgeronde AIO-2 opdracht. De grootste aandacht is gegaan naar onderzoek in het kader van het"3S pump projekt" (EEG projekt Universiteiten Reading, UK, Bogota, ColQmbia en TUE). De officieie goedkeuring is pas verlaegen in september 1992. Een eerste systeemanalyse is gereed gekomen van een nieuw type zonnepomp, met een 50 it 100% hoger rendement dan gangbare zQnnepompen. Het idee is een spin-off van het Qnderzoek aan door wind aangedreven pompen. Ontwerp en testen van een dergelijke pomp is Qpgenomen in een EEG projekt dat begin 1993 is goedgekeurd. Onderzoek aan diverse deeionderwerpen betrof: ontwerp en uitvoering van een nieuw meetsysteem QP het testveld, metingen middels studenten aan een windpomp bij ECN, metingen aan een kleine benzinepomp (in samenwerking met rae. W), anemQmetrie en bijdragen aan afstudeerprojekten (energie) bij TEMA. Sinds het vertrek van J. Diepens in juli 1992 is de bezetting "onder kritisch". Houtkachelgroep: Het onderzoek naar schone verbranding dat door Dr. Hasan Khan in 'S8 is gestart wordt nog steeds voortgezet. Wanneer houtskool als brandstof gebruikt wordt, blijkt het mogelijk te zijn om de invloed van het brandstofbed op de luchtflux te bepalen. Deze flux kan met een simpel model beschreven worden tot een bepaald gewicht van het brandstofbed. Pogingen om met hout als brandstof de luchtflux te voorspellen bleken tot nu toe slechts succesvol met een niet-brandend brandstofbed. Een samenwerkingsproject tussen het "Institute for Fuel Research and DeveIQpment" in Bangladesh en WSG aan de TUE heeft subsidie gelaegen van de EG en bevindt zich nu in de aanloopfase. In het kader van dit project zaJ er gekeken worden naar de kwaliteit van de binnenlucht in een keuken waar een hQutkachel brandt. Het laatste gedeelte van het onderzoek dat door WSG gedaan wordt, is een onderzoek naar de stromingseigenschappen van petroleum in een pit en van de lucht in de schoorsteen rond de pit.

Voortgang van het onderzoek Een begin is gemaakt met een analyse van grootschalige stromingsinstabiliteiten in de carotis. Eerste resultaten zijn geboekt bij het vinden van een relatie tussen de geometrie van de wand en het optreden van een grootschalige instabiliteit. Daarbij is gebhlik gemaakt van de waterstofbellentechniek voor stromingsvisualisatie en van laser doppler snelheidsmetingen aan een modelopstelling.

c) Bio-stcomingsleer In een samenwerkingsverband tussen de faculteiten Werktuigbouwkunde (Janssen, Van Campen), Technische Natuurkunde (Reneman, Van Dongen) en de Rijksuniversiteit Limburg (Reneman) vindt biofysisch stromingsonderzoek plaats. Het project "atherosclerose" heeft tQt doel om door stromingsanalyse de vroegtijdige detectie van atherosclerotische aandoeningen in de carotis mogelijk te maken en om inzicht te verwerven in de vraag waarom de carotis intern a een voorkeursplaats is voor het ontstaan van deze aandQeningen. Het project "hartklepprothesen" heeft lot doel een vliesklepprothese te ontwikkelen. Daartoe worden numerieke modellen ootwikkeld en experimenteeJ getoetst. Het zwaartepunt van het biofysisch stromingsonderzoek ligt bij de faculteit W.

Samenwerking P.P,J.M. Schram: Ernst-Moritz-Arndt-Universitit in Greifswald (voormalige DDR), Lh.b. Prof. Kraeft en Prof. Leven. - lnstituut voor Hoge Temperaturen Fysica te Moskou, Lh.b. Prof. Trigger, Dr. Kalikmanov. - Staatsuniversiteit Moskou, Lh.h. Prof. KlimQntovich. - TUE-centrum Plasma-onderzoek en plasmatechnQlogie, i.h.b. de groep PAM van de vakgroep ND. FOM-instituut voor Plasmafysica in Nieuwegein. - RWTH Aachen: Prof. Felderhof. - CALTECH (Pasadena, USA): Prof. Brady. - Instituut voor Theoretische Fysica van de Oekrai'nse Academie van Wetenschappen in Kiev: Prof. Zagorodny. Samenwerking G.J.F. van Heiist; - Prof. H.I.S. Fernando, Arizona State University (USA). Dr. P.A. Davies, University of Dundee (UK). Prof. P. Orlandi, University of Rome (Italy). Dr. L.R.M. Maas, NIOZ, Texel. Dr. H.E. de Swart, Rijksuniversiteit Utrecht. Prof. H.1. Andersson, University of Trondheim (Norway). Dr. G.F. Carnevale/Dr. R.C. KJoosterziel, Scripps Institution of Oceanography, San Diego (USA). PrQf. S. Lichter, Northwestern University (USA) Dr. B. Boubnov, Dr. S.l. Voropayev, Dr. Y.A. Afanasyev (Moscow, Russia) Samenwerking M.E.H. van Dongen: - PTof.dr.ir~ F"B..J. Barends, De]ft Civie1e Techniek, G~M. Delft. Ddr. C. Massen, fac. N, TUE. Dr. A. van Bergen, K.S.E.P.L. Rijswijk. Ddr. C.l. Peters, T.U. Delft. Ir. P. Derks, Gasunie Research. A. EngeJsman, NAM, Assen. Prof.dr. W. Merzkirch, Universitit Essen. Dr. F. Peters, Univ,ersitat Essen. Dip\. ing. A. Miiller, Universitit Karlsruhe. Dr.ir. J. Horsten, Philips Nat.Lab. Prof.dr.ir. D. van Campen, faculteit W., TUE, Prof.drjr. J.D. Janssen, faculteit W., TUE. PrQf.drjr. A.A. van Steenhoven, faculteit W., TUE. Ir. P. Eijkman, Stork, Contiweb.

22

21 - Ir. F. van de Beucken,

Oce.

Samenwerking A. Hirschberg: . . Prof. Houtsma, IPO. Dr. S. Rienstra, TUE (Wiskunde voor de industrie). Dr. J. Kergonard, Universite du Maine, Le Mans (France). Dr. M. Castellengo, Universite Paris VI, Paris (France). Dr. A. d' Allessendro, Universite Paris Xl, Paris (France). Dr. P. Badin. INPG, Grenoble (France). Prof. J. Keefe, University of Washington, Seattle (Washington, US). Prof. R. Schumacher, University of Pensilvania, Pittsburgh (US). Dr. R. Causse, IRCAM, Paris (France). N.V. Nederlandse Gasunie; Ir. J. Gorter. VEG/Gasinstituut; Ir. W. van Heugten. TNOITPD; Ddr. I.C. Bruggeman. Philips (Drach ten); Ir. M. Schallig. Samenwerking R. Reneman: - Center for Bioengineering, University of Washington, Seattle, USA (contact person Prof. James B. Bassingthwaighte). Department of Physiology and Biophysics, University of Louisville, Louisville, USA (contact person Prof. Fred M. Miller). Department of Neurology, Klinikum Mannheim, Universitit Heidelberg, Germany (contact person Prof. Michael Hennerici). Department of Medicine, HopitaI Broussais, Paris (contact persons Prof. Michael Safar and Prof. Pierre Personneau). Institute of Applied Physiology and Medicine, Seattle, USA (contact person Prof. Merrill P. Spencer). Imperial College, London, UK (contact person Prof. Dr. Richard Kitney). Samenwerking K. Krishna Prasad: - Prof. F.T.M. Nieuwstadt, TU Delft (Drag-reduction project van FOM/STW). 10 verschillende laboratoria in de Europese Gemeenschap (Intercomparison of flow computations and measurements in pipe flows sponsored by the Community Bureau of Reference, EC). Dr. M. Eusuf & Dr. A.M.H.R. Khan, Institute for Fuel Research & Development, Bangladesh (houtkachels). Prof. Alfredo Barrega, ESPOL, Ecuador (houtkachels). If. P. Visser, Biomass Technology Group, Universiteit Twente (houtkachels) . Ir. Erik Lysen, Amersfoort Ir. Lucienne Bar, ETC. Luysden. Dr. Marten de Wit, FAGO, TUE. Prof.drjr. A.A. van Steenhoven, fac. W, TUE. Samenwerking A.K. Chesters; Dee van der Grinten, Venlo Unilever Research Laboratorium, Vlaardingen.

- ICI Chemicals & Polymers Ltd., Process Technology Group (UK). - Imperial College of Science & Technology, London. - Institut de Mecanique des Fluides; Institut de Genie Chimique: Institut National Polytechnique de Toulouse. - Dr. C.W.M. van der Geld, fac. W, TUE. /ijimenwerking P.T. Smulders: - ECN, Petten (meerdere stafleden). TUD (staf Wind Instituut). GRET, Parijs. Dr. 1. Burton, University of Reading U.K. Dr. A. PiniIla, UNIANDES, Colombia. K.S. Fernando M.Sc., Sri Lanka. University of Zambia (Via CICA, W&M). Ir. N. Pieterse, HASKONlNG, Nijmegen. Dr. W. Ryssenbeek, ETC, Amersfoort. Drs. P. van Tilburg, TEMA, TUE Dr. Teferi Taye, Ethiopie. Shi Peng Fei en Shui Dechang, CWEDC/CAAMS, China.

5. VF-PROGRAMMA: TUE NAT 205.90.32 GECONDENSEERDE MA TERIE, FYSICA EN TECHNOLOGIE, van de vakgroep Vaste Stof, NV Programmaleiding: Prof.dr. H.H.Brongersma (vacature) Prof.dr.ir. W.J.M.de Jonge Prof dr. I.H. Wolter Prof.dr. J.T.Devreese Prof dr. C.T.Foxon Codering: ISN : 2211,2212,2213,2307,3312 NWO : P250, P260, T150 NABS: N.On Algemene programmabeschrijving Binnen het brede scala van de fysica en technologie van de vaste stof is het onderzoek gegroepeerd rond het centrale thema: 'Fysica en materiaalonderzoek van laagdimensionale!!n eindige systemen'. De vakgroep bestaat uit 4 groepen (Fysica van Opperviakken en Grenslagen, Cooperatieve Verschijnselen, Lage Temperaturen en HalfgeJeiderfysica). Verder is ter theoretische ondersteuning van deze groepen een deeltijds hoogleraar in de vakgroep werkzaam en voor de ondersteuning van de halfgeleiderfysica eveneens een deeltijds hoogleraar.

23

24

De hoofdlijn van het onderzoekprogramma vormt het onderzoek aan laagdimensionale systemen. Hierbij spelen artificiele strukturen met submicron-afmetingen een belangrijke rol; zoos vloeibaar helium films en epitactische en wanordelijke films en multilagen van metalen, magnetische materialen en halfgeJeiders. Het onderzoek bevat rowel fundamenteel fysische a1s toegepaste onderdelen.

segregatie en 2-dimensionai ordening. Ten behoeve van het onderzoek is o.a. nieuw 500rt ionenverstrooiingsapparaat ontwikkeld. De hoge gevoe/igheid hiervan maakt het mogelijk oppervlakten te bestuderen die tot voor kort nog ontoegankelijk waren. Dit is vooral van belang voor onderzoek aan katalysatoren, polymeren en . III-V halfgeJeiders (erg stralings gevoelig). Ten behoeve van dit onderzoek wordt speciale aandacht besteed aan de wisseJwerking van ionen met de vaste stof. Een nieuwe, snelle, spectroscopische ellipsometer (simultaan bij 1024 golflengen in het UV, zichtbaar en nabij IR) wordt veel toegepast bij het voJgen van de groei van Jagen. Een Spot-Protiel Analyse Lage Energie Electronen Diffractie (SPA-LEED) apparaat maakt het mogelijk om kwalitatief en kwantitatief het voorkomen van stappen en de afmetingen van tereassen en eilanden te bepalen. De materialen die onderzocht worden zijn divers: oxiden, samengestelde halfgeJeiders, legeringen, polymeren, kooJstof (gratiet, carbidische kool, diamant, C~.

De volgende componenten zijn in het onderzoekprogramma aanwezig: preparatie, karakterisatie en onderzoek naar de fysische verschijnseJen die zich afspelen aan oppervlakken en in grenslagen, in dunne films en sub-micronstructuren en nanostructuren van rowel metallische, halfgeJeidende a1s isolerende systemen. Er worden (eJektrische) transporteigenschappen, optische eigenschappen en magnetische eigenschappen bestudeerd. Als selectie van karakteristieke thema's zijn te noemen: dimensie- en quantisatieverschijnseJen in twee dimensionale eJectronengassen, vortexdynamica en quantisatie effecten in keramische supergeleiders, het onderzoek naar de topoJogie en structuur van rowel metaal/III-V interfaces a1s interfaces in magnetische multilagen, de grOO en karakterisatie van epitaxiale GaAsl AIGaAs !agen en segregatie en reJaxatie aan oppervlakken. Voor dit onderzoek beschikt de vakgroep over een goede infrastruktuur die dankzij extra stimulering door de ministers van Onderwijs en Wetenschappen en van Economische Zaken aanzienlijk kon worden uitgebouwd. Zo heeft hiertoe bijvoorbeeld bijgedragen het 'Micro EJektronica Plan" waarbij de TUE werd aangewezen a1s JandeJijk zwaartepunt op het gebied van het onderzoek aan IIIIV halfgeleiders en de opto-elektronica, het '3 TU-vemieuwingsplan' (,Dunne lagen plan') en het programma 'Hoge-Tc supergeleiders'. Eveneens werd steun verkregen van TUE, FOM, SON, STW, het Innovatieve Onderzoek Programma (lOP) en de EEG. Voor het geschetste onderzoek ontwikkelt de vakgroep gedeelteIijk de noodzakelijke instrumentatie zelf, met name op het gebied van oppervlakte-analyse technieken. Verder worden preparatieve, analystische en kryogene faciliteiten gerealiseerd. Een beJangrijk stuk van dit programma is gebaseerd op samenwerking met andere faculteiten, universiteiten en met de industrie. Programmabeschriiving a. Fysica van QPpervlakken en grenslagen (FOG) Het onderzoek in deze werkeenheid richt zich op de samenstelling en structuur van oppervlakken en grenslagen in relatie tot de fysische eigenschappen ervan. Het belang van oppervlakken en grenslagen in het vaste stof onderzoek neemt toe door de steeds k1einer wordende afmetingen in diverse system en enerzijds en door het steeds meer toepassen van specifieke, van de bulk afwijkende, eigenschappen van het oppervlak of de grenslaag anderzijds. Voorbeelden zijn: de ICtechnologie, zonnecellen, glasfibers en oppervlakte-veredeling van metalen, kunststoffen en keramieken. Het onderzoek bevat fundamentele, instrumentele en 01' lOepassing gerichle delen, welke voor een deel in samenwerking met verschillende industrie!n uitgevoerd worden. Het fundamentele onderzoek richt zich op de oppervlakte structuur van oxides, Ill-V verbindingen, de groei en atomaire struktuur van metaal/halfgeJeider en metaal/oxide grenslagen en op processen als oppervlakte

Sinds enige jaren worden in de groep modelsystemen voor de heterogene katalyse onderzocht en ontwikkeld. Aangezien de ionenverstrooiings apparatuur ook geschikt is voor het bestuderen van hoogporeuze materialen, wordt deze intensief ingezet bij het bestuderen van de (hoogdisperse) gedragen katalysatoren. De groep FOG participieert hiervoor ook in het Schuh Katalyse Instituut (Onderzoeksschool Katalyse) en werkt met diverse industrie!n in binnen- en buitenland samen. b. Cooperatieve verschijnselen (MO) Het doel van het onderzoek in deze werkeenheid (FOM groep 'Cooperatieve Phenomena') kan kortweg geformuleerd worden a1s: Het verkrijgen van inzicht in het co5peratief gedrag van eindige rowel a1s oneindige systemen onder invloed van een wisselwerking a1s functie van ruimtelijke dimensie, aard van de interactie of exteme parameters. De relatie tussen fundamentele, materiaalkundige en technoiogische aspecten speelt hierbij een belangrijke rol. Co6peratieve systemen, waarop de aandacht is gericht, zijn o.a. supergeleiders en magnetische systemen. Het gedrag van eindige systemen, zoals dunne lagen en artiticiele structuren ligt binnen het aandachtsveld. De hoofdaccenten van het onderzoek zijn thans geconcentreerd in de volgende projecten: - magnetische multiiagen en dunne films, waarbij het onderzoek specifiek gericht is op manipulatie van magnetische- en transporteigenschappen ondermeer met het oog op toepasbaarheid a1s informatiedrager en sensor (in samenwerking met Philips). - verdunde magnetische halfgeleiders, waarbij met name de anomale magnetische, magneto-optische en halfgeleider eigenschappen van deze nieuwe iegeringen worden bestudeerd. - oxidische (kerami~he) supergeleiders, waarbij de aandacht vooral gericht is op de fluxdynamica die van groot technologisch belang is voor toepassing in het elektrisch transport.

25

26

Bij het onderzoek bestaat een sterke wisselwerking tusseo preparatuur, experiment en theoretisch model. Een en ander is mogelijk door de beschikbaarheid enerzijds van experimentele faciliteiten zoa1s caloriemetrie, warmtetransport, spectroscopie (kernspinresonantie, elektron-spin-resonantie, ver-infrarood), magnetisatie en rontgen en neutronenverstrooiing (ECN), alsmede van de vereiste technieken op het gebied van kristalgroei, structuuronderzoek (X-stralen diffractie, microscopie) en oppervlakte analyse (ESCA, Auger en SIMS). Vele technieken worden toegepast in velden tot 100 kOe en temperaturen vanaf 50 mK, een en ander in nauwe relatie met andere groepen zoaJs Halfgeleiderfysica en Lage Temperaturen.

eerste instantie de epitactische groei van fosforhoudende quaternaire IIIIV verbindingen zal worden onderzocht. Binnen het 3 TU-vemieuwingsplan wordt onderzoek gedaan aan metaal-halfgeleider overgangen.

c. Halfgeleiderfysica (HE) De halfgeleiderfysica bevindt zich in een nieuwe groeifase. Dit komt vooral door de indrukwekkende vooruitgang in de kristalgroeitechnieken a1s MOCVD en MBE, die het mogelijk maken om experimenteel onderzoek te doen aan materialen en strukturen die in de jaren zestig uitsluitend theoretisch konden worden bestudeerd. Bovendien werden nieuwe interessante fysische verschijnselen ontdekt en concepten ontwikkeld met implicaties voor nieuwe devices. Voorbeelden hiervan zijn halfgeleider quantum-wells, superroosters, heterojuncties en delta-gedoteerde strulrturen.

In het onderzoeksprogramma van de groep HF staat centraal het fysisch onderzoek aan dunne epitaxiale halfgeleiderJagen. Aandacht wordt geschonken aan dimensie- en quantisatieverschijnselen. Er worden optische en transporteigenschappen van heterojuncties, quantum wells en superroosters onderzocht. Een belangrijk stuk van het programma is gebaseerd op samenwerking met de industrie, Het onderzoek bevat zowe! fundamentele als toegepaste delen. Het fundamentele onderzoek richt zich o.a. op de studie van het twee-dimensionale . eJektronengas aan halfgeleidergrensJagen. Hierbij zijn de onderwerpen het Quantum-Hall effekt en hete elektronen in twee dimensies. Verder wordt fundamenteel onderzoek verricht aan de dynamica van ladingsdragers in quantumputten. Het meer toegepaste werk heeft betrekking op de "high electron mobility transistor" en de "Quantum well laser" . Voor het nieuwe onderzoekprogramma van de groep wordt gebruik gemaakt van de in het verleden opgebouwde faciliteiten. De infrastructuur is gedurende de laatste jaren uitgebouwd en aangepast. Door de steun van het ministerie van 0&W en EZ van binnen het stimuJeringsplan microeJeetronica, de faculteit, de FOM en STW is het mogelijk geweest de meest noodzakelijke investeringen te doen. De groop beschikt over een MBE-installatie voor de groei van IIIIV halfgeleiders en over een stofarme ruimte met lak- en etsstraat ten behoeve van de preparatie van halfgeJeiders, De groop beschikt over combinatie van hoge magneetvelden en Jage temperaturen in het mK-gebied ten behoeve van het onderzoek van magnelotransporleigenschappen. Verder zijn geavanceerde optische technieken opgebouwd, waarmee met een tijdsresolutie in het femtosecondegebied kan worden gemeten, Een nieuw onderzoekgebied waarmee in 1988 begonnen werd betreft de groei van GaAs-AIGaAs met behulp van MBE. In 1991 is een nieuwe CBE (Chemical Beam Epitaxy) machine geinstalleerd, waarmee in

d, Lage Temperaturen (LU De aandacht van de werkeenheid richt zich op het gebied van de lage temperaturen. Het onderzoek heeft rowel technische als fundamentele aspecten. De technische aspecten komen tot uiting in de ontwikkeling van kryogene instrumentatie in het algemeen. Zo is in uitvoering in samenwerking met het Kamerlingh Onnes laboratorium, een project betreffende de ontwikkeling van een koelmethode d.m.v. adiabatische expansie van 3He in 4He. Eveneens op koeltechnisch gebied Iigt het onderzoek m.b.t. de pulsbuis (t.b.v. het 100 K gebied) en een nieuw type mengkoelmachine voor het temperatuurgebied ben eden 1 K. Voorts wordt een micro-calorimeter ontwikkeld voor temperaturen rond 0,1 K. De meer fundamentele aspecten betreffen onderzoek op uiteenlopende gebieden, zoals de bestudering van de thermodynamica en hydrodynamica van quantumvloeistoffen; met name wordt aandacht besteed aan quantumturbulentie in 3He-4Hemengsels. Een belangrijke plaats wordt ingenomen door het onderzoek aan tweedimensionale elektronengasseo gebonden aan een oppervlak van superfluide helium. Het onderzoek betreffende contacten aan de nieuwe hoge-T-supergeleiders is eind 1992 afgesloten. De groep beschikt over faciliteiten voor het doen van experimenten tot 5 mK en in magnetische velden tot 8 T. Deze faciliteit wordt o.m. gebruikt om te zamen met de groepen HF en MO experimenten te doen op het gebied van de vaste-stoffysica. De produktie van de kryogene vloeistoffen en de daarmede samenhangende serviceverlening voor de vakgroep, voor andere groepen binnen de faculteit en voor andere faculteiten, ligt in handen van het Kryogeen Bedrijf. Voortgang van het onderzoek 1992 FOG: Met ionenverstrooiing (LEIS) is onderzoek gedaan aan diverse katalysator systemen: Zo is in sam en werking met de groep van prof. Geus uit Utrecht het spreidingsgedrag van Mo03 op Si~ bestudeerd, er is gewerkt aan samples van Ti02 op Si~ en NiO op A120 3 welke bereid waren met Atomic Layer Epitaxy door Micro Chemistry in Finland, en in samenwerking met de groep van Ponee uit Leiden is onderzoek gedaan aan diverse spinelJen. waarbij LEIS signalen direct gerelateerd zijn aan de activiteit van de katalysatorsystemen. Ais modelsystemen werden AJ20 3 poeders vergeleken met saffier, en is het AI20/NiAl(11O) oppervlak bestudeerd. De adsorptie van 0 op TaNh bestudeerd, en er is een begin gemaakt met de bestudering van C op metalen, waarbij het nu mogelijk is om met LEIS onderscheid te maken tussen grafitische en carbidische kool. Daamaast is LEIS gebruikt om, in samenwerking met de KEMA, de diffusiesnelheid van Cs in borosilicaatglas Ie meten, welke 6 ordes van grootte lager bleek te zijn dan tot nu toe voor mogelijk werd gehouden. Met de EARISS zijn dit jaar de eerste succesvolle hookafhankelijke metingen gedaan aan een Ni(llO) oppervlak. De bouw van een nieuwe opstelling met een soortgelijke detector als in de EARISS ten behoeve van katalysator en polymeeronderzook is in een gevorderd stadium.

27

28

De ontwikkeling van het simulatie pakket voor ionenverstrooiings experimenten is afgerond, en het programma is toegepast op de experimentele resultaten van o.a. Rabalais voor ionenfracties. In het WF6 project is een model opgesteld voor het mechanisme van de reactie tussen WF6 en SiR. op een Si02 oppervlak, hetgeen nieuw inzicht geeft in het verlies van selectiviteit dat optreedt tijdens de selectieve depositie van W op Si en niet op Si~ . Met de spectroscopische ellipsometer is onderzoek gedaan aan VOl, Ti02, en aan dunne AI 20 J Jagen op een NiAI kristal. Dit optisch onderzoek werd zoveel mogelijk gecombineerd met andere technieken als XPS, UPS, XAS, en met electronenstructuur berekeningen, teneinde een goede verklaring te krijgen van de met de ellipsometer verkregen optische excitaties. Het Europese OASIS project naar fotovolta!sche energieomzetters is dit jaar afgerond.

HF: Dankzij de MBE-machine en de daarmede opgel:louwde expertise kan de groep nu dunne epitaxiale halfgeleiderJagen "naar wens" groeien. Vooral de GaAsl AI.Gal .• As heterostrukturen en de delta-gedoteerde GaAs strukturen zijn van hoge kwaliteit: zeer hoge elektronenbeweeglijkheid respectievelijk zeer dunne doteringsJagen. Door de beschikbaarheid van deze lagen kan nu ook het centrale thema van het onderzoekprogramma' van de groep in zijn volle omvang bewerkt worden. Het afgelopen jaar is voor alle projecten dan ook een zeer produktief jaar geweest. Voor 1993 worden de projecten gecontinueerd. Nu de CBE apparatuur operationeel is, zal er speciale aandacht aan deze kristalgroeitechniek besteed worden.

MO: De voortgang in de groep Cooperatieve Verschijnselen kan als voigt worden samengevat: Het onderzoek aan de modelsystemen is, voor zover het eendimensionele systemen betreft, afgerond met enige (gezamenlijke) pUblikaties met buitenlandse theoretische groepen. De aandacht is verschoven naar de oorsprong en beschrijving van de (gemeten) oscillatorische interactie tussen magnetische Jagen in artificiele metallische magnetische multilagen. (In samenwerking met Lemmens en Devreese). Het onderzoek aan Verdunde Magnetische Haifgeieiders is met name gericht op de recent ontdekte, door ladingsdragers geinduceerde, magnetische fase-overgang. De fase-overgang, voor het eerst waargenomen in SnMnTe, is van algemene aard in "metallische" systemen en waarneembaar vanwege de relatief grote range van ladingsdrager concentraties die in deze system en kunnen worden bestreken. Wij zijn voornemens deze unieke eigenschap verder Uil te buiten via een onderzoek naar de ontwikkeling van het Fermi oppervlak in deze systemen met behulp van de Haas-v. Alphen en Shubnikov-de Haas oscillaties. (in samenwerking met Blom, en KUN). Enige prioriteit is dit jaar gegeven aan het project metallische multilagen in verband met de stroomversnelling waarin dit onderzoekgebied mondiaaJ is geraakt en het EEG contract dat is afgesloten. De mogelijke technische toepassingen zijn daaraan ook niet vreemd. De bestaande inspanningen t.a.v. het structuuronderzoek met behulp van NMR zijn uitgebouwd en geintensiveerd. ESR onderzoek is gericht op de bepaling van anisotropie en interlaag interacties. Magneto-weersrand metingen zijn gestart en meetmethoden om het magnetisch gedrag van kleine samples (of dunne lagen) te bestuderen, zoals fluxgate-metingen, torsie-metingen en SMOKE (Surface Magneto Optic Kerr Effect) werden ontwikkeld. Op het gebied van de hoge Te. keramische supergeleiders is het onderzoek naar de fluxdynamica gecontinueerd. I-V experimenten zijn daartoe toegevoegd, terwijl een aanvang is gemaakt met in-veldmetingen van de magnetisatie m.b.v. de flux gate opstelling. Einkristallijn materiaal van verschillende systemen is geprepareerd met behulp van zone-smelt methoden.

LT: Het experimentele werk betreffende wederkerige wnJvmg in 3He- 4He mengsels is gepubliceerd en afgesloten. Het onderzoek betreffende de simulatie van gequantiseerde wervels, die ontstaan bij de beweging van de normale component door de superfluide component in 4He-D, heeft onder andere geresulteerd in een beschrijving van de invloed van het stromingsprofiel van de normale component op de wederkerige wrijvingskracht. Ooze groep heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het werk van Avenel en Varoquaux betreffende de nucleatie van quantumvortices. In het project betreffende elektronen op vloeibaar helium is het AC-Hall-effect onderzocht in de limiet voor lage frequenties en hoge magneetvelden (20 T), gebruik makend van de excitatie van randmagnetoplasmonen (samenwerking Max Planck Instituut, Grenoble). Er zijn goede vorderingen gemaakt met de bouw van een nieuwe opstelling voor dit onderzoek in een mengkoeler. Betreffende de microcalorimeter (samenwerking met de groepen Halfgeleiderfysica en Cooperatieve Verschijnselen) is een routinematig werkende, geheel geautomatiseerde opstelling in het temperatuurgebied tussen 1.5 en 8 K, met een lege-calorimeter warmtecapaciteit van 2 X 10-3 11K bij 2 K ontwikkeld. Een aantal samples zijn doorgemeten. In de opstelling voor de adiabatische expansie van 3He in 'He werden tal van expansies verricht. De methode blijkt te werken maar de theoretisch haalbare temperatuurreductie werd tot nu toe niet bereikt. Het onderzoek aan de hoge-T. supergeleiders heeft geresulteerd in een model van de contacten dat de metingen goed beschrijft. Het is eind 1992 afgesloten. Het onderzoek betreffende de pulsbuis, dat in het recente verJeden enigszins was getemporiseerd, is weer ter hand genomen; vooralsnog via numerieke simulaties.

Samenwerkin& lnternationale Onderzoekprogram rna's: -Science project "General physical properties of metallic magnetic multilayers" -Esprit Basic project "Magnetic multilayers for magnetoresistive sensors" Universiteitenl onderzoekinstituten: - Rijksuniversiteit Gent - Jagellonian University, Krakow - Universiteit van Antwerpen - Universite Libre Brussel

(Belgie) (Polen) (Belgie) (Belgie)

29

30

-

Harwell Lab. (Engeland) University of London (EngeJand) University of Lancaster (Engeland) Universite Konstantz (Duitsland) Max Planck Institute Grenoble (Zwitserland) Centre d'Etudes Nucleaires Saclay - lMEC Leuven (Belgie) (ltalie) - INFN, Genua - Univ. Louis Pasteur (Frankrijk) - Univ. of Erlangen (Duitsland) (Frankrijk) - Univ. Paris Sud (USA) - Michigan State Univ. - Univ. of Notre Dame (USA)

B.

6. VAKGROEP SYSTEEM- EN REGELTECHNIEK, NR

Programmaleiding: Prof.dr.ir. 1.1. Kok Codering: ISN : 2203, 3310 NWO : P170, Tl40 NABS: N.072 Programmabeschrijving Ten Geleide De Vakgroep Systeem- en Regeltechniek richt zich specifiek op technisch/industriele toepassingen. met in het bijronder aandacht voor systeemwerkwijzen in: bedrijfsverkenningen, theoretische en experimentele modelvorming. investeringsbeleid en flexibele automatische beheersing van produktieprocessen. Enkele van de belangrijkste methoden zijn modelidentificatie, simulatie en on-line regelaarontwerp, alsmede statische, momentane en dynamische optimalisering.

Industrie: - Shell Rouen (Frankrijk). - USA - IBM Laboratoria - KF A J(jlich (Duitsland) - Canberra Semiconductors (Olen, Belgie) - Philips Briarcliff (U SA) - Philips Research Laboratorium Redhill (USA) - Siemens (Duitsland) - Thomson (Frankrijk) HF: Samenwerkingen/kont(r)akten: - Micro- elektronica: Fac. E + O&W + EZ; - Innov. gericht onderzoek (IOP-Et): fac. E + TUD - Philips Nat. Lab.; - Philips Res. Lab. Redhi1l; • Harwell Lab. UK; - IMEC Leuven.

NIET VOORWAARDELUK GEFINANCIERD ONDERZOEK

Onder de benaming 'produktiebeheersing' worden als belangrijkste activiteitsgebieden gezien:

+

- Methodologie experimentele modetbepaiing - Flexibele automatisering in de procesindustrie KUN;

Samenwerking: Kamerlingh Onnes Laboratorium. Leiden: prof. Frossati Universitiit Bayreuth, Bayreuth: prof. Pobel!. University of Lancaster: profs. Picket & Guenault Centre d'Etudes Nucleaires, Saclay: dr. Varoquaux Vrije Universiteit Amsterdam: prof. Lenstra Universiteit van Antwerpen: dr. Peeters Royal Holloway, University of London: dr. Lea Universitiit Konstantz: prof. Leiderer Max Planck Instituut, Grenoble: prof. Wyder B. Verkin Inst. for LT Physics, Kharkov: dr. Monarkha Katholieke Universiteit Nijmegen: dr. Dammers

Voorts wordt op grond van specifieke ervaring aandacht geschonken aan: - Diverse systecm- en regeltechnische onderwerpen

Methodolo~ie experimentele modelbepaling Het onderzoeksgebied "Methodologie experimentele modelbepaiing" is gericht op de ontwikkeling van methoden en strategieen voor de experimentele bepaling van dynamische modellen van multivariabele produktieprocessen en het gebruik van deze modellen voor ontwerpen van regelstrategieen en/of aanpassingen van de technische processen zetf, met als doe! de verbetering van de procesbeheersing. Voor de modelvorming worden rowel parameterschatting in fysisch-technische modellen als ook multivariabele black-box identificatie- methoden beschouwd. Daarnaast worden experimentontwerp, data-acquisitie, data-conditionering. signaalanalyse, modelvalidatie, regelaarontwerp en validatie bij het onderzoek betrokken. De ontwikkelde methoden worden ondergebracht in het in de vakgroep ontwikkelde pakket PRIMAL. De strategieen en methoden worden getest in produktieprocessen in de praktijk.

Flexibele automatisering in de prQcesindustrie Bij de vakgroep loopt sinds 1990 het STW-project "Computer ondersteunde

31 receptuurverbetering in de procesindustrie". Het doel van het project is het ontwikkelen van het softwarepakket FRIS (Flexible Recipe Information System) waarmee het mogelijk is om recepten, die gebruikt worden in batch-processen, flexibel te kunnen aanpassen aan b.v. variaties in de vraag, de grondstofeigenschappen, procescondities, miJieu-normen, etc. Het informatiesysteem wordt ontworpen in de PRIMAL-omgeving met UNIFACE als database management systeem. Er wordt een interface gemaakt met het RSII & RS/Discover pakket, dat de uitvoering van de experimentontwerp-module verzorgt. Dit project wordt gefinancierd door de Stichting voor de Technische Wetenschappen (STW) en wordt uitgevoerd in samenwerking met het lnstituut voor Produktie en Logistiek (IPL-TNO) te Eindhoven. Diverse systeem- en regeltechnische onderwerpen Dit project omvat vier deeJgebieden: 1. Wetenschapsbeoefening; doelstelling, beleid en planning. 2. Dynamisch-optimaaJ investeringsbeleid. Dit onderzoek vindt plaats onder leiding van Professor van dec Grinten, in samenwerking met de Rijksuniversiteit Limburg en de Katholieke Universiteit Brabant. Dit onderzoek wordt in 1993 (voorlopig) afgerond met een dissertatie. 3. Kennissystemen (kunstmatige intelligentie en expert-systemen). 4. Diverse onderwerpen. Nagenoeg het gehele onderzoek van de Vakgroep ligt binnen het aandachtsgebied 'Fysisch-technische informatieverwerking' (FJ1) van de Faculteit en maakt het industrieelltechnisch gerichte deel daarvan uit. De vakgroep heeft zich dit jaar op verscheidene wijzen naar buiten gepresenteerd. Behalve lezingen, cursussen, demonstraties in bedrijven en publikaties, kan het TUE Hendrik W. Bode Colloquium genoemd worden, dat nog steeds een buitengewoon verheugend grote belangstelling uit den lande geniet. De zorg voor dit colloquium berust bij het gemeenschappelijke Regeltechnische Dispuut Hendrik W. Bode van de studieverenigingen Elektrotechniek, Werktuigbouwkunde en Technische Natuurkunde. Zowel het vakgebied als de manier waarop het bedreven wordt is voor de industrie interessant. Dit moge enerzijds blijken uit de samenwerkingsverbanden met en de steun van met name STW, IPL-TNO, DSM, DMV Campina B.V. en Dow Benelux N.V., en anderzijds uit de grote vraag vanuit het bedrijfsleven naar onze afstudeerders. In het kader van een samenwerking met de Faculteit der Werktuigbouwkunde is de leerstocl Systeem- en Regeltechniek (N) gecombineerd met die van Systeemen Regeltechniek (W). Ais gevolg hiervan heeft Prof.dr.ir. 1.1. Kok (0,5 W/O,S N) met ingang van 1 juni 1991 de helft van de leerstoel bezet. De resterende helft van de leerstoel is momenteel vacant.

32 Voortf,lanf,l Van het onderzoek MethodOIQgie experimentele modelbepaling a. In 1992 heeft onderzoek plaatsgevonden naar de fysische modelvorming en identificatie . van een industriele filtermatdroger in de voedingsmiddelenindustrie. Dit onderzoek heeft zich gericht op het ontwikkelen van technieken voor modelidentificatie en validatie van niet-lineaire verdeelde systemen. Hierbij is een verdeeld fysisch model voor sproeidrogen in serie met fiItermatdrogen ontwikkeld waarin een set onbekende parameters voorkomen. Deze parameters zijn door niet-lineaire optimalisatie bepaaJd uit series metingen van in- en uitgangsvariabelen in de praktijk. Het resulterende model is bruikbaar voor procesmonitoring en het ontwerpen van een verbeterde procesbesturing. b. In samenwerking met IPL-TNO Eindhoven is een onderzoek naar de fysische modellering van papiermachines gecontinueerd. Dit onderzoek heeft geleid tot een, samen met de vakgroep Chemische Proceskunde ontwikkeld, simulatiemodel voor de droogsectie van een industriele papiermachine. Dit model dient als basis voor de ontwikkeling van een betere procesbeheersing. c. In samenwerking met DOW is een onderzoek uitgevoerd naar modelvalidatie van fysische modellen van een destillatiekolom met behulp van experimenten aan de kolom in de praktijk. Deze experlmenten zijn ten behoeve van modelvalidatie ontworpen en uitgevoerd. Evaluatie van de metingen vindt in 1993 plaats. d. Op het gebied van regelaarontwerp is een methode ontwikkeld voor modelgebaseerd regelen van processen met beperkingen op ingangen en uitgangen. De performance van deze Model Predictive Control techniek wordt in 1993 vergeleken met eerder ontwikkelde alternatieve regelaarontwerp-methoden. e. Het PC-gebaseerde meetsysteem is verder ontwikkeld voor het implementeren en valideren van met PRIMAL ontworpen regelingen op laboratoriumprocessen en praktijkprocessen. Het systeem is uitgetest op het thermo-hydraulisch proefproces van de vakgroep. f. Model en praktijktests van regelingen op thermohydraulisch proefproces (Optimale PID ontwerpen, MIMO robuuste regeling, Characteristic Locus, Loop Transfer Recovery, Internal Model Control, Robuuste poolplaatsing) Ter ondersteuning van de analyse van de regelaarperformance is een fysisch model van de proefprocesdynamica opgesteld en geimplementeerd. g. Er is gestart met een nieuw on twerp van de user interface met de analyse software op basis van de nieuwe mogelijkheden die de OSF-Motif omgeving biedt. h. Voor het flexibel configureren van regelsystemen en het testen van deze system en in simulaties en praktijk zijn een aantaJ modules ontwikkeld. Deze ondersteunen configuratie, koppeling met de procescomputer, real-time data-

33 acquisitie, interactieve besturing en analyse. Deze modules ondersteunen tevens een on-line koppeling met dynamische flowsheeters.

i. De methoden die zijn ontwikkeld in het bovengenoemde onderzoek zijn ondergebracht in de vorm van software in toolkits van PRIMAL: - Module voor parameterschatting in niet-lineaire SYStemen - Set van modules voor configuratie, koppeling en validatie van regelsystemen. - Grafische terminal voor de OSF-Motif omgeving. j. Voorbereidende werkzaamheden met betrekking tot het opstarten van een nieuw project op het gebied van ontwerp en operatie van afvalwaterzuiveringsinstallaties met vergaande N en P verwijdering. Hiertoe is een samenwerkingsreiatie met een ingenieursbureau aangegaan. Een literatuuronderzoek is gaande.

34 Hierbij is aangenomen ilat arbeid instantaan kan worden aangetrokken of afgestoten. Een en ander heeft tot gevolg dat de onderneming hoe zwaar ook de recessie, faillissement altijd kan ontlopen door tijdig het investerings- en produktieniveau te reduceren.

7. Vakgroep FYSISCHE INFORMATICA, NF In 1992 werd aan het programma Fysische Informatica geen substantiele inhoud gegeven. Voortzetting van het programma is onderwerp van faculteitsberaad.

S. Vakgroep ANALYSE VAN FYSISCHE MEETMETHODEN, NM Programmaleiding: Dr.ir. C.H. Massen

Flexibele aUtomatisering in de procesindustrie a. De interface van het experimentontwerp pakket (RSfDiscover) met Uniface is gerealiseerd. b. De receptinitialisatie-module is verder verfijnd en middels simulaties getest. c. Het prototype van de receptcorrectie-module is gereed gekomen. d. Het proefproces - de produktie van epoxyharsen Epikote 1001 - is gemodelleerd met behulp van de in FRIS toegepaste methoden. e. De functionele specificatie van het FRIS pakket is herzien. f. Toepassing en evaluatie van het FRIS-systeem in industriele omgeving (AVEBE, DSM) heeft plaatsgevonden.

Diverse systeem-

en regeltechnische onderwer:pen

Codering: ISN 2203, 3311 NWO: PI80, P260, Tll5 NABS: N043, NOSI Programmabeschrijvjng De groep richt zijn onderzoek op de analyse van meetmethoden. Zowel de mogelijke toepassingsgebieden a1s de beperkingen van de method en worden onderzocht. Daarbij blijkt meestal dat de toepassingen de beperkingen bepalen. Veel aandacht mjgt daarbij de vraag of die beperkingen van fundamentele aard (b.v. Nyquist-ruis) zijn of het gevoIg zijn van fluktuaties in omgevingsinvloeden (b.v. temperatuurvariaties). De toepassingen komen soms uit eigen werk naar voren, maar zijn ook vaak een reaktie op een vraag van buiten de groep. Veel van het biomedisch onderzoek in de groep is op deze wijze tot stand gekomen.

1. Wetenschapsbeoefening; doelstelIing, beleid en planning. Geen.

2. Dynamisch-optimaal investeringsbeleid. Er is onderzoek verricht aan een ondernemingsmodel waarin een conjunctuurcyclus was aangebracht. Dit heeft geleid tot enkele interessante bevindingen, zoals bijvoorbeeld het feit dat paden welke slechts een moment aaneengesloten kunnen duren (omdat zij niet langer aan de noodzakeJijke voorwaarden voor optimaliteit voldoen) toch een essentieie wI kunnen spelen in de dynamisch optimale oplossing. Hiermee samenhangend zijn goede economische verldaringen gevonden voor de sprongen (discontinulteiten) in de co-toestandsvariabelen. Bovendien is er naast de investeringen en de dividenden een derde stuurgrootheid aangebracht, te weten het produktieniveau, zodat de onderneming nu de mogeJijkheid heeft de bezettingsgraad omlaag te brengen (tijdens een recessie).

Voortgang van het onderzoek In de loop van 1992 is het onderzoek deel gaan uitmaken van het onderzoek van de werkgroep Klinisch Fysische Meettechnieken ( zie a1daar).

9. Vakgroep DIDAKTIEK NATUURKUNDE, NO Programmaleiding: Dr. G. Verkerk Codering: ISN : 5S03 NWO : 8280 NABS : N.GS!

35 p[Q~rammabeschrijving

De vakgroep Didaktiek Natuurkunde verricht vakdidaktisch onderzoek op het gebied van onderwijs in de natuurkunde. Het belangrijkste doel van het vakdidaktisch onderzoek is een bijdrage te leveren aan het verbeteren van de praktijk van het natuurkunde-onderwijs. Een tweede doel is studenten in de natuurkunde, speciaal de aanstaande ieraren, mogelijkheden te bieden vakdidaktisch onderzoek te doen tijdens hun opleiding waardoor zij later bij de uitoefening van hun beroep beter kunnen functioneren. Een gedeelte van het onderzoek is erop gericht het experimentele werk in de bovenbouw havo en vwo meer inhoud te geven dan nu het geval is. Er wordt gewerkt aan een uitgebalanceerd practicumcurriculum voor de bovenbouw, iogedeeld in blokken (modules). Er worden practicum- en demonSlratieproeven ontwikkeld waarbij de computer weI of niet gebruikt kan worden en er is aandacht voor de toetsing van de practicum en voor de zgn. zelfstandige onderzoeksopdracht. Het onderzoek van de vakgroep is er voorts op gericht meer technische toepassingen dan tot nu toe het geval is in te brengen in het natuurkunde-onderwijs. In het kader van de overgangsproblematiek van de middelbare school naar het hoger onderwijs wordt onderzoek gedaan naar probleemoplossen in het yak natuurkunde. Tenslotte wordt onderzoek verricht met het doel het natuurkunde-curriculum voor meisjes relevanter en aantrekkeIijker te maken zoclat meer meisjes dan tot nu toe de mogelijkheid krijgen hun talenten te ontplooien in de richting van natuurwetenschappelijke en technische vervolgopieidingen. In het bijzonder wordt onderzoek gedaan naar de houding van natuurkundedocenten ten aanzien van meisjes en jongens.

36 het technisch-fysisch onderzoek binnen de faculteit te behandelen op de middelbare school. Met betrekking tot probleemoplossen is een rapportage verzorgd voor SVO. In samenwerking met de UvA wordt het onderzoek voortgezet. Met betrekking tot het onderzoek naar de houding van natuurkundedocenten ten aanzien van meisjes en jongens, en de rol die zij kunnen spelen bij de pakketkeuze, zijn vragenlijsten op grote schaal verspreid en opnieuw verzameld. Er zijn analyses uitgevoerd van de verzamelde gegevens en er is begonnen aan de eindrapportage (proefschrift). Samenweridng PBN is een sarnenwerkingsverband onder auspicien van de SLO waarin samengewerkt is met het CITO en met de didaktiekgroepen van de verschillende universiteiten, in ons geval vooral met die van de KUN en de UvA. In het projekt over probleemoplossen, bekostigd door het lnstituut voor Onderzoek van het Onderwijs (SVO) , wordt samengewerkt met de UvA (lLO). Verder is er samenwerking met scholen, leraren op scholen en diverse instituten voor Hoger Onderwijs.

10. Werkgroep NATUURKUNDE EN SAMENLEVING, N&S

Programmaleiding: Prof. dr. W. van Haeringen Dr.ir. B. van der Sijde Dr. P.J. van Hall

De vakgroep Didaktiek Natuurkunde streeft ernaar de onderzoeksactiviteiten in

toenemende mate onder te brengen binnen een expliciet omschreven kader. In 1991 heeft dit streven -als eerste stap- geleid tot de conclusie dat de begrippen 'kwalificatie' en 'vaardigheden' dit kader kunnen bieden. De verschillende onderzoeksactiviteiten binnen de vakgroep kunnen worden opgevat als concrete uitwerkingen van dee\gebieden hiervan. Practicumvaardigheden en probleemoplossingsvaardigheden zijn onderdelen van kwalificaties, nodig in latere studie of beroep in de technische of exact-wetenschappelijke sector. Een derde onderzoeksactiviteit richt zich op de mogelijkheden om meer meisjes in het secundair onderwijs te kwalificeren voor studies en beroepen in de technische en exactwetenschappelijke sector. Het kader aangeduidt met de termen 'kwalificatie' en 'vaardigheden' sluit direct aan op de onderwijsopdracht van de vakgroep m.b.t. de post-doctorale lerarenopleiding die tot doe\ heeft de deelnemers Ie kwalificeren voor het beroep van leraar. Voortgang van het onderwek In het kader van het experimentele werk zijn vier blokken (modules) practicumproeven ontwikkeld en in de praktijk op de scholen getest. De resultaten hiervan zijn geanalyseerd. Over enkele proeven is gerapporteerd en Lb. v. SLO is een leerplandocument geschreven over een uitgebalanceerd practicumprogramma voor de bovenbouw. Er zijn voorstellen voor lespakketten ontwikkeJd om aspecten van

Codenng: ISN : 6307 (physica) ZWO : Pl00, TlOO, N260 NABS: N.055, N.035

Programmabeschrijving De werkgroep is ingesteld om onderwijs te geven en onderzoek te doen over onderwerpen die bestempeJd kunnen worden als raakvlakken tussen natuurwetenschap en techniek enerzijds en de samenleving anderzijds. Het onderwijs wordt verzorgd aan de hand van een vierta1 colleges, het onderzoek concentreert zich rond een promotieplaats en al of niet met deze plaats gelieerd stage- en afstudeerwerk. De groep geeft onderwijs en voert onderzoek uit naar de beinvIoeding van de maatschappij door de fysica, alsmede naar de invloed van de maatschappij op de beoefening van natuurkundig onderzoek. Het onderwijs is op de volgende onderdelen geconcentreerd: - het in de cursus 1990/1991 nieuw gecreeerde yak 'Techniek, Wetenschap en Maatschappij' in samenwerking met prof. droiT. H. Lintsen van de fac.

38

37 W&MW; Dit is een verplicht yak voor eerstejaars studenten. - het derdejaars "verplichte keuzevak" 'De invloed van de natuurkunde op de samenleving', speciaal voor natuurkunde studenten, maar meestal ook gevolgd door enige TEMA-studenten. - het derdejaars keuzevak 'Milieu & Energie', gegeven door een negental gastdocenten. Dit college wordt gevolgd door studenten van aile faculteiten. - het derdejaars keuzevak 'Natuurkunde & Ethiek', speciaal voor natuurkunde studenten gegeven. - aan een vijfde college 'Techniek Vrede en Veiligheid', wordt een bijdrage geleverd door van der Sijde. Yoortlianl: van het onderzoek He! onderzoek van de werkgroep heeft zich in 1992 afgespeeJd in drie activiteiten: 1) De afronding van het promotioonderzoek van De Ruiter. De promotie vond plaats op 27 oktober 1992. In het promotiewerk is de ontwikkeJing van de diodelaser vergeleken met het trajektenmodel van Nelson, Winter en Dosi en de ontwikkeling van optische telecommunicatiesystemen met het systeemmodel van Hughes. In het laatste deel worden enkele uitbreidingen aan de thoorie van de socioloog Habermas voorgesteld. Het betref! de introductie van een technisch systeem naast een politiek en een economisch systeem. Daarnaast heeft de Ruiter naast de begrippen 'Ieefwereld en systeem' van Habermas een plaats gecreeerd voor 'de natuur'. 2) In september 1992 is het promotiewerk van Pals begonnen met een orienterend jaar. Ais startpositie dient het onderzoeksvoorstel over controverseproblematiek bij de laser. In het najaar zijn drie studieonderwerpen doorgewerkt: de controverseproblematiek in het algemeen, ethische uitgangspunten en de controverse van de kemenergie. MogeJijk zaJ de snelle kweekreactor als oefenobject gebruikt worden. Medio 1993 zaJ een definitieve onderwerpkeuze gemaakt moeten worden. 3) Een afstudeerstudie van Meijering bij het KNMI in de Bilt onder leiding van dr. Haarsma betreffende een thermodynamisch ijsmodel. Hij heeft dit zodanig uitgewerkt, dat het in een tweede stadium geintegreerd kan worden in een algemeen ldimaatmodel. De verwantschap van dit wrek met het broeikaseffect is in een apart hoofdstuk uitgewerkt. Hiemaast wordt ook door de scripties van studenten in het kader van bovengenoemde vakken een bijdrage geleverd in kennisvermeerdering. Ook dit jaar werd (zie boven) steun verleend aan het werk van de Bestuurscommissie Vredescentrum. Samenwerking Met de RUU, met de faculteit Wijsbegeerte en Maatschappijwetenschappen van de TUE en met de bestuurscommissie Vredescentrum TUE.

II. Werkgroep FYSISCH SERING, FTL

TECHNISCHE

LABORATORIUMAUTOMATl-

Programmaleiding: Ddr. K. Kopinga Prof.dr. H.C.W. Beijerinck F.C. van Nijmweegen Codering: ISN : 2203,3311, 1203 ZWO : P170, PI75, P180, TllS, BII0, B140 NABS: N.076, N.043

programmabeschrijvjng Het onderzoekgebied van de werkgroep behelst het ontwikkelen van gegevensverwerkings en -verwerkingsstrategieen Waarmee zonodig de ldassieke werkwijze: eerst meten en opslaan, dan analyseren en presenteren, doorbroken kan worden. Hierbij wordt gebruik gemaakt real-time pipelining en impliciet dan weI expliciet parallellisme, zowel in de meetmodulen als in de hardware en software. Verder wordt een programmeeromgeving ontwikkeId, waarmee deze concepten op een muitiprocessor-systeem ondersteund en real-time getest kunnen worden. Hiernaast wordt aandacht geschonken aan de on-line visualisatie van (grote hoeveeIheden) meetgegevens. De nadruk Iigt op een integraJe aanpak van het experiment, de keuze van de hardware-architectuur en de opzet van de software. De werkgroep vormt het wetenschappelijk kader waarhinnen de werkzaamheden van de bedrijfsgroep lahoratorium-automatisering , BL, worden verricht. Het onderzoek binnen de werkgroep sluit nauw aan bij de oncterzoekprojecten in de experimentele vakgroepen binnen de faculteit. Daarnaast heeft het multidisciplinaire karakter ervan geleid tot verschillende samenwerkingsverbanden binnen en buiten de TUE.

Voortgang in 1992: Real-time data-acquisitie en -reductie Ontwikkeling van universele PARSAM, een 16 kanaals 25 kHzlS kanaals 250 kHz parallel sampling 12 bits ADC, gestart. Prototype wordt medio 1993 verwacht. Begin gemaakt met definitie van een Dual Sub Bus (DSB) van de PhyBUS; twee dynamisch te configureren 32 bits communicatie-kanalen (2x40 Mbyte/s) tussen interface-modulen en/of Digitale SignaaI Processoren.

Real-time multiprocessorsystemen Promotieonderzoek van Ir, G.]. van Dijk is bij Wsk&1 afgerond. De resultaten zijn neerge\egd in een proefschrift (promotie 16 maart 1993). Er is een begin gemaakt met de implementatie van een in C geschreven versie van EPEP op de betreffende EMPS operating system kernel.

39

40

Fysiologisch informatievoorzieningssysteem voor neona!Ologisch onderzoek De bestaande programmatuur voor de communicatie tussen de bedside monitoren op de NICU en het PhyDAS is grondig herzien en uitgebreid. Thans kunnen simultaan ook 8 analoge signalen worden ingelezen.en op een via een Local Area Network gekoppeld cluster van PC's worden verwerkt.

Codering: ISN : 3201, 3314 NWO : P290, P180, Bl40, B490. T115 NABS: N043

Vochthuishouding in poreuze material en NMR hoogfrequent zend- en ontvang apparatuur is thans operationeeJ. Een deel van het data-acquisitiesysteem is gerealiseerd. Inleidende metingen zijn hoopgevend.

Programmabeschdjyjng De werkgroep KFM vormt binnen de faculteit de basis voor aile bio medisch gerichte aktiviteiten en is alS het ware de parapluie voor aile BMGT zaken van de faculteit N. Het onderzoekprogramma kan in 3 delen worden ingedeeld: 1. Kern onderzoek. bestaande uit het onderzoek van aile werkgroepsleden die full-time bij KFM werkzaam zijn. Het thema van dit onderzoek is: Haemodynamica van bloedstroming in grote vaten. Enerzijds worden in nauwe samenwerking met de RUL te Maastricht de resultaten geanalyseerd van ultrageluidmetingen aan grote perifere vaten, terwijl anderzijds onderzoek wordt opgezet in samenwerking met het St. Jozefziekenhuis te Veldhoven dat er op is gericht om met behulp van magnetische resonantie angiografie informatie te verkrijgen over de bloedstroming in grote vaten die ook diep in het lichaam gelegen zijn. Daarbij wordt er naar gestreefd het onderzoek uit te breiden naar vaten met de kleinst meetbare afmetingen.

Zeer snelle infrarood ellipsomelrie De eisen t.a. v. de te ontwikkelen Fast Signal Recorder zijn geinventariseerd. Er is een begin gemaakt met het optische meetsysteem en de data-acquisitie. Synthetische grens!aagexperimenten Er is een begin gemaakt met de opzet van de dataverwerving en -verwerking.

Samenwerking; Prqjecten binnen de faculteit: - Scanning microbundel experimenten (NO) - Zeer snelle infrarood ellipsometrie (NO) • Syntbetische grenslaag-experimenten (NT) - Coherente NMR spin-echo metingen (NV) Pojecten i.s.m. andere faculteiten: - Gedistribueerde real-time operating systems (Wsk&I) Automatiseringssysteem EUTERPE (Wsk&I) Implementatie EPEP op EMPS kernel (Wsk&I) Electronisch geregeJd LPG doseringssysteem (W) Metingen aan draagconstructies van gebouwen (B) Vochthuishouding in poreuze materialen (B) Modulair Digitaal Signaal Processor systeem (E) Projecten i.s.m. andere Instituten: - Informatievoorzienningssysteem voor Neonatologisch onderzoek (SJZ) - Gedistribueerde computersystemen tbv. fysische experimenten (FOM Rijnh.)

12. Werkgroep KLINISCH FYSISCHE MEETTECHNIEKEN, KFM Programmaleiding: Prof.dr.ir. P.F.F. Wijn Prof.dr. R.S. Reneman Vacature

2. Toegevoegd onderzoek, dat onder de noemer van KFM valt maar in deeltijd verricht wordt door medewerkers van andere vakgroepen zoals a. Bio-stromingsleer· Van Dongen; b. Kopinga; c. De Voigt.

3. Opleidingsonderzoek, dat uitgevoerd wordt Klinische Fysici in opleiding. in samenwerking met ziekenhuizen. Als voorbeeld kan genoemd worden: a) automatisering van de NICU afdeling van het St.Jozefziekenhuis ( W. de Jong) b) beeldverwerking en patroonherkenning (F. Benning) c) PIXE element detectie van kransslagaderweefsel (G. Zonneveld).

Voortgang van het onderzoek In 1992 werd een begin gemaakt met de analyse van ultrageluidmetingen en de aanschaf van MRI apparatuur met toebehoren werd voorbereid. Samenwerking Er is intensieve samenwerking met de RUL in Maastricht, diverse ziekenhuizen in de regio eindhove!l en daarbuiten (St.Jozefziekenhuis, Veldhoven; Catharina ziekenhuis, Medicentrum, Den Bosch, AMC, Amsterdam en diverse instituten en industrieen (TNO-L.eiden, Philips Medical Systems).

jvr/ad 93.03.25

FACULTEIT TECHNISCHE NATUURKUNDE

2 BIJLAGE D

PROMQTIES 1992

6 maart

12 mei

5 juni

23 juni

Beulens, 1.1. Surface modification using a cascade arc plasma source. Promotor(en): prof.droir. D.C. Schram, prof.dr. F.1. de Hoog. TUE, 1992, pp. 155. Verheijke, M.L. Instrumental neutron activation analysis developed for silicon integrated circuit technology. Promotor(en):prof.dr.ir. I.l.M. de Goeij, prof. dr. M.l.A. de Voigt. TUB, 1992, pp. 230. Emmen, J.H.P.M. Bismuth based ceramic superconductors. Promotor(en): prof.ddr. W.J.M. de longe. Co-promotor(en): ddr. V.A.M. Brabers. TUE, 1992, pp. 114.

2 november

Weegels, L.M. Light-induced band-structure modification in modulation doped III-V semiconductor heterostructures. Promotor(en): prof.dr. I.H. Wolter, dr. l.E.M. Haverkort. TUE, 1992, pp. 144.

5 november

Staring, A.A.M. Coulomb-blockade oscillations in quantum dots and wires. Promotor(en): prof.dr. I.H. Wolter, prof.dr. C.W.I. Beenakker. Co-promotor: de. H. van Houten. TUE, 1992, pp. 119.

9 november

Blom, P.W.M. Carrier capture in III-V semiconductor quantum wells. Promotor(en): prof.dr. LH. Wolter, dr. LE.M. Haverkort. TUE, 1992, pp. 108.

Smeulders, D.M.l. On wave propagation in naturated and partially saturated porous media. Promotor(en): prof.dr.ir. G. Vossers, prof.ddr. A. Verruijt. Co-p~omotor: ddr. M.E.H. van Dongen. TUE, 1992, pp. 125.

12 november Cuypers, J.P. Scattering of electrons at heterostructure interfaces. Promotor(en): prof.dr. W. van Haeringen, prof. dr. D. Lenstra. TUE, 1992, pp. 119.

30 juni

Smolders, H.J. Non-linear wave phenomena in a gas-vapour mixture with phase transition. Promotor(en): prof.dr.ir. G. Vossers, prof.dr. A.K. Chesters. Co-promotor: ddt. M.E.H. van Dongen. TUE, 1992, pp. 174.

24 november Schwarz-van Manen, Mw. A.D. Coherent structures over grooved surfaces. Promotor(en): prof.ddr. G.J. van Heijst, prof.drjr. F.T.M. Nieuwstadt. Co-promotor: dr. K. Krishna Prasad. TUE, 1992, pp. l38.

1 september

Kools, J.C.S. Laser ablation and deposition of metals. Promotor(en): prof.dr. H.H. Brongersma, prof. dr. A. Bolger. TUB, 1992, pp. 153.

4 december

Severijns, C.A. Computer simulation of low energy ion scattering. Promotor(en): prof.dr. H.H. Brongersma, prof.dr. J.T. Devreese. TUE, 1992, pp. 96.

12oktober

Bruggen-Kerkhof, Mw. M. v.d. A relativistic theory on wave propagation in inhomogeneous magnetoplasmas. Promotor(en): prof.de. F.W. Stuijter, prof. dr. M.P.H. Weenink. Co-promotor: ddT. L.P.I. Kamp. TUE, 1992, pp. 73.

7 december

Schevicoven van, H.J. Tunneling in metallic contacts on high-Tc superconductors. Promotor(en): prof.dr. H.M. Gijsman, prof. de. D. Lenstra. Co-promotor: dr. A.T.A.M. de Wae\e. TUE, 1992, pp. 134.

8 december 27 oktober

Ruiter de, W. De evolutie van de laser. Ben systeemperspectief op wetenschap technologie en samenleving. ' Promotor(en): proLdr. L. Laegendecker, prof.dr. W. van Haeringen . Co-promotor: dr.ir. B. van der Sijde. RU Utrecht, 1992, pp. 364.

Spek van der, A.M. Isotopically selective detection of rubidium in krypton. Promotor(en): prof.drjr. H.L. Hagedoorn, prof. dr. F.I. de Hoog. TUE, 1992, pp. 109.

BIJLAGE E

wetenschappelijke output van 1992

tlij 2 FACULTEIT TECHNISCHE NATUURKUNDE WETENSCHAPPELUKE OUTPUT 1992 ingedeeld naar: A.

B.

Voorwaardelijk gefinancierd onderzoek Niet voorwaardelijk gefinancierd onderzoek

ad A. Voorwaardelijk gefinancierd onderzoek Plasma-, Atoom- en Molecuulfysica l. 2. Kemfysische Technieken Theoretische Natuurkunde 3. 4. Transport van Massa, Impuls en Energie Gecondenseerde materie; Fysica en Technologie 5. ad B. Niet voorwaardelijk gefinancierd onderzoek Vakgroep Systeem- en Regeltechniek 6. 7. Vakgroep Fysische Informatica Vakgroep Analyse van Fysische Meetmethoden 8. 9. Vakgroep Didaktiek Natuurkunde 10. Werkgroep Natuurkunde en Samenleving II. Wergroep Fysisch Technische Laboratoriumautomatisering 12. Werkgroep Klinisch Fysische Mccttechnieken

A.

VOORWAARDELUK GEFINANCIERD ONDERZOEK

1.

VF-programma: TUE NAT 201.90.32 PLASMA-, ATOOM- EN MOLECUULFYSICA (PAM) van de vakgroep Deeltiesfysica, ND

gerubriceerd naar werkeenheid a. Evenwichtsmodellen en transport in plasma's b. Elementaire proccssen in gasontladingen c. Atomaire en optische wissel werking

La.

Evenwichtsmodellen en transport in plasma's

Bijlage E

WETENSCHAPPELUKE PUBLIKATIES Lelevkin, V.M.; Otorbaev, D.K.; Schram, D.C.: Physics of non-equilibrium plasmas. Elsevier Sc. Publishers BV, 1992, pp. 418. Benoy, D.A.; Jong, E.C.J.N. de; Fey, F.H.A.C.; Mullen, J.A.M. van der; Schram, D.C.: On the modelling of flowing thermal plasmas, applied to an inductively coupled plasma. J. of High Temp. Chern. Processes, 1, 1992, pp. 367-372. Beulens, 1.1.; Wilbers, A.T.M.; Haverlag, M.; Oehrlein, G.S.; Kroesen, G.M.W.; Schram, D.C.: Fast silicon etching using an expanding cascade arc plasma in a SF6/argon mixture. 1. Vac. Sci. Techno\. 10, 1992, pp. 2387-2392. Beulens, J.J.; Buuron, A.J.M.; Graaf, M.J. de; Meeusen, G.l.; Sanden, M.C.M. van de; Wilbers, A.T.M.; Schram, D.C.: Fast deposition of carbon and silicon layers. 1. of High Temp. Chern. Processes, 1, 1992, pp. 105-127. Buuron, A.l.M.; Beulens, I.J.; Groot, P.; Bakker, J.; Schram, D.C.: Plasma deposited carbon films as a possible means for divertor repair. Thin Solid Films, 212, 1992, pp. 282-295. Fey, F.H.A.G.; Regt, I.M. de; Mullen, I.A.M. van der; Schram, D.C.: The effect of evaporation on the analyte emission intensities during power interruption in an inductively coupled plasma. Spectrochimica Acta, 47B, 1992, pp. 1447-1459. Fey, F.H.A.G.; Stoffels, W.W.; Stoffels, E.; Benoy, D.A.; Regt, J.M. de; Mullen, J.A.M. van der; Schram, D.C.: The response of metal states to interruption of an inductively coupled plasma. 1. of High Temp. Chern. Processes, 1, 1992, pp. 479-486. Graaf, M.J. de; Qing, Z.; Tolido, H.W.A.; Sanden, M.C.M. van de; Schram, D.C.: A cascade arc atomic hydrogen source. 1. of High Temp. Chern. Processes, 1, 1992, pp. 11-18.

DISSERTATIES

Ingesonn, L.C.; Koning, 1.1.; Donne, A.J.H.; Schram, D.C.: Visible light tomography using an optical imaging system. Rev. Sci. Instr., 1992.

Beulens, J.1.: Surface modification using a cascade arc plasma source. Promotor(en): prof.droiT. D.C. Schram, prof.dr. F.1. de Hoog. TUE, 1992, pp. 161.

Meeusen, G.l.; Ershov, Pavlov, E.A.; Meulenbroeks, R.F.G.; Sanden, M.C.M. van de; Schram, D.C.: Emission spectroscopy on a supersonically expanding argon/silane plasma. J. Appl. Phys., 71,1992, pp. 4156-4163.

3 Meulenbroeks, R.F.G.; Schram, D.C.; Jaegers, LJ.M.; Sanden, M.C.M. van de: Depolarization Rayleigh scattering as a means of molecular concentration determination in plasmas. Phys. Rev. Lett., 92, 1992, pp. 1379-1382. Sanden M.C.M. van de; Janssen, G.M.; Regt, I.M. de; Schram, D.C.; Mullen, I.A.M. van der; Sijde, B. van der: A combined Thomson-Rayleigh scattering diagnostic using an intensified photodiode array. Rev. Sci. lnstrum., .Q;i, 1992, pp. 3369-3377. Schram, D.C.; Mullen, 1. A.M. van der; Sanden, M.C.M. van de: The diagnostics of thermal plasmas. Pure & AppL Chern., M, 1992, pp. 645-652.

4 ABSTRACTS Benoy, D.A.; long, E.C.J.N. de; Fey, F.H.A.G.; Mullen, I.A.M. van der; Schram, D.C.: Modellering van stromende thermische plasma's toegepast op een inductief gekoppeld plasma. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maar! 1992, Abstracts pp.23. Benoy, D.A.; Fey, F.H.A.G.; Sanden, M.C.M. van de; Mullen, I.A.M. van def; Schram, D.C.: Toepassing van een botsingsstralingsmodel met hybride afsnijding op recombinerende argon plasma's. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maar! 1992, Abstracts pp.23.

Graaf, MJ. de; Severens, R.; Otorbaev, D.K.; Dahiya, R.P.; Sanden, M.C.M. van de; Schram, D.C.: The role of vibrationally excited molecules in a recombining hydrogen plasma. 11th European Sectional Conference on the Atomic and Molecular Physics of Ionized Gases (ESCAMPIG), st. Petersburg, Russia, 25-28 augustus 1992, Proc. ~, pp. 49-52.

Benoy, D.A.; Fey, F.H.A.G.; Mullen, J.A.M. van der; Schram, D.C.: De electron energie verdelingsfunctie in thermische plasma's. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maar! 1992, Abstracts pp.13.

Meeusen, G.I.; Sanden, M.C.M. van de; Schram, D.C.: Fast deposition of a-Si:H using an expanding Ar/H2 cascaded arc plasma. 11th European Sectional Conference on the Atomic and Molecular Physics of Ionized Gases (ESCAMPIG), St. Petersburg, Russia, 25-28 augustus 1992, Proc. ~, pp. 441-442.

Beulens, 1.1.; Gastineau, C.; Koulidiati, 1.; Guerassimov, N.; Kiers, T.; Schram, D.C.: Atomaire en moleculaire emissie spectroscopie aan een expanderend cascadeboogplasma voor plasmadepositie. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maar! 1992, Abstracts pp.30.

Sanden, M.C.M. van de; Regt, I.M. de; Bercken, R. van den; Meulenbroeks, R.F.G.; Beulens, 1.1.; Buuron, A.1.M.; Schram, D.C.: Thomson-Rayleigh scattering in expanding plasmas. 11th European Sectional Conference on the Atomic and Molecular Physics of Ionized Gases (ESCAMPIG), St. Petersburg, Russia, 25-28 augustus 1992, Proc. ~, pp. 201-202.

Buuron, A.1.M.; Beulens, 1.1.; Kiers, T.; long, H.M.M. de; Otorbaev, D.K.; Sanden, M.C.M. van de; Schram, D.C.: Absorptiespectroscopie aan een expanderend argon cascadeboogplasma. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maar! 1992, Abstracts pp.31.

Beulens, 1.1.; Buuron, A.1.M.; Meeusen, GJ.; Sanden, M.C.M. van de; Schram, D.C.: (Fast)plasma deposition of amorphous and crystalline layers; a discussion of the physical mechanisms. Industrial Applications of Plasma Physics, Varenna, Italic, 2-11 september 1992, Proc. ISPP-13, 1992, pp. 391-404.

Fey, F.H.A.G.; Stoffels, W.W.; Stoffels, E.; Benoy, D.A.; Mullen, J.A.M. van der; Schram, D.C.: Verdampende druppels met wutoplossing in een inductief gekoppeld plasma gedurende generatoronderbreking. Symposium Plasma- en gasontJadingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maart 1992, Abstracts pp. 12. .

Graaf, MJ. de; Severens, R.; Qing, Z.; Dahiya, R.; Otoubaev. D.K.; Meulenbroeks, R.F.G.; Sanden, M.C.M. van de; Schram D.C.: Hydrogen atom sources; hydrogen kinetics, anomalous recombination and possible relevance to deposition. Industrial Applications of Plasma Physics, Varenna, Italic, 2-11 september 1992, Proc. ISPP-13, 1992, pp. 495-496.

Graaf. M.J. de; Rops, F.; Otorbaev, D.K.; Sanden, M.C.M. van de; Schram, D.C.: RF-sonde gestimuleerde emissiespectroscopy. Symposium Plasma- en gasontIadingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maar! 1992, Abstracts pp. 21. Heyden, P.A.A. van der; Meulenbroeks, R.F.G.; Sanden, M.C.M. van de; Schram, D.C.: Fabry-Perot lijnprofielmetingen aan een supersoon expanderend argon plasma.

5

6

Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maart 1992, Abstracts pp.22.

Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maart 1992, Abstracts pp. 14.

Ingesonn, L.C.; Koning, J.I.; Donne, A.I.H.; Schram, D.C.: Visible light tomography using an opticaJ imgaging system. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren 24-25 maart 1992, Abstracts pp. 18.

Buuron, A.I.M.; Beulens, J.J.; Sanden, M.C.M. van de; Otorbaev, D.K.; Schram, D.C.: Emission and absorption spectroscopy on an expanding cascaded arc plasma used dor diamond deposition. Third International Conference on the New Diamond Science and Technology, Heidelberg, Duitsland, 31 augustus-4 september 1992, Abstracts pp. 13-32.

Jaegers, L.J.M.; Helvoort, A.J.G. van; Meulenbroeks, R.F.G.; Sanden, M.C.M. van de; Schram, D.C.: Depolarisatie-Rayleighverstrooiing aan expanderende waterstof- en stikstofplasma's. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maart 1992 Abstracts pp.22.

Dahiya, R.P.; Schram, D.C.; Graaf, M.J. de; Sanden, M.C.M. van de: Mass spectrometric investigations on cascaded arc generated expanding plasma. 7th National Symposium on Science & Technology of Plasma of Plasma Science Society of India, Bombay, India, 3-7 november 1992, Abstracts pp. 213.

Meeusen, G.I.; Sanden, M.C.M. van de; Schram, D.C.: Snelle depositie van a-Si:H met behulp van een Ar/H2 plasmabundeJ. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maart 1992, Abstracts pp.30.

Meeusen, G.I.; Dahiya, R.P.; Sanden, M.C.M. van de; Schram, D.C.: High density silane plasma for amorphous silicon coating. 7th National Symposium on Science & Technology of Plasma of Plasma Science Society of India, Bombay, India, 3-7 november 1992, Abstracts pp. 258.

Regt, J.M. de; Fey, F.H.A.G.; Kemenade, H. van; Beek, 1. van; Mullen, J.A.M. van der: Snelheidsmetingen in een inductief gekoppeld plasma. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maart 1992, Abstracts pp.20.

Buuron, A.J.M.; Beulens, J.1.; Guerassimov, N.T.; Chauveau, C.; Sanden, M.C.M. van de; Schram, D.C.: Fast deposition of amorphous and crystalline carbon and spectroscopic analysis of the plasma. Abstracts Gordon Conference on Plasma Chemistry, New London, USA, 1()...14 augustus 1992.

Stoffels, E. Stoffels, W.W.; Fey, F.H.A.G.; Mullen, J.A.M. van der: Absorptie in een lCP. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maart 1992, Abstracts pp.24. Stoffels, W.W.; Stoffels, E.; Fey, F.H.A.G.; Mullen, J.A.M. van der: Fluctuaties in de energiebalans van een ICP. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maart 1992, Abstracts pp.24. Qing, Z.; Janssen, G.M.; Graaf, M.J. de; Sanden, M.C.M. van de; Schram, D.C.: The study of the reliability of Langmuir probe results. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maart 1992, Abstracts pp. 21. Sanden, M.C.M. van de: Het expanderende cascadeboogplasma. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maart 1992, Abstracts pp.7. Schram, D.C.; Graaf, M.J. de; Beulens, J.J.; Meulenbroeks, R.F.G.; Sanden, M.C.M. van de; Meeusen, G.J.; Qing, Z.; Otorbaev, D.K.: Anomale recombinatie van waterstofhoudende plasma's van lage temperatuur.

Buuron, A.J.M.; Meeusen, GJ.; Beulens, J.I.; Sanden, M.C.M. van de; Schram, D.C.: Ultra fast deposition of amorphous carbon and silicon layers. Abstracts 12th International Vacuum Congress/8th International Conference on Solid Surfaces, Den Haag, 12-160ktober 1992, pp. 386. Graaf, M.J. de; Severens, R.; Sande, M.J.F. van de; Meyer, R.; Kars, H.; Sanden, M.C.M. van de; Schram, D.C.: Hydrogen atom cleaning of archeological artefacts. Abstracts 12th International Vacuum Congress/8th International Conference on Solid Surfaces, Den Haag, 12-16oktober 1992, pp. 281. Graaf, M.J.; Meulenbroeks, R.F.G.; Dahiya, R.P.; Otorbaev, D.K.; Severens, R.; Sanden, M.C.M. van de; Schram, D.C.: Anomalous recombination in hydrogen plasmas; hydrogen sources. Abstracts Gordon Conference on Plasma Chemistry, New London, USA, 10-14 augustus 1992. Heeren, R.M.A.; Graaf, M.J. de; Ciri~, Hopman, H.J.; Kleyn, A.W.: Energetic self exctracted H- ions in a Sa surface conversion source. Abstracts 12th International Vacuum Congress/8th International Conference on Solid Surfaces, Den Haag, 12-160ktober 1992, pp. 210.

7

8

Meeusen, G.l.; Sanden, M.C.M. van de; Schram, D.C.: Fast deposition of a-Si:H using an expanding Ar/Hz cascaded arc plasma. Abstracts Gordon Conference on Plasma Chemistry, New London, USA, 10-14 augustus 1992.

Granf, M.J. de: A cascade arc atomic hydrogen source. Voordracht European Congress on Thermal Plasma Processes II, Gif-sur-Yvette, Frankrijk, 7-9 september 1992.

OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELUKE AKTIVITEIT

Granf, M.l. de: Hydrogen atom cleaning of archeological artefacts. Voordracht 12th International Vacuum Congress/8th International Conference on Solid Surfaces, Den Haag, 12-16 oktober 1992.

Benoy, D.A.: De electron energie verdelingsfunctie in thermische plasma's. Voordracht Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maar! 1992. Benoy, D.A.: On the modelling of flowing thermal plasmas, applied to an inductively coupled plasma. Voordracht European Congress on Thermal Plasma Processes II, Gif-sur-Yvette, Frankrijk, 7-9 september 1992. Benoy, D.A.; long, E.C.l.N.; Fey, F.H.A.G.; Mullen, J.A.M. van der; Schram, D.C.: On the modelling of flowing thermal plasmas, applied to an inductively coupled plasma. Poster Nato Advanced Research Workshop on Microwave Discharges, Vimeiro, Portugal, 1l-15 mei 1992. Buuron, A.l.M.: Absorption spectroscopy on an expanding thermal cascaded arc plasma. Voordracht European Congress on Thermal Plasma Processes II, Gif-sur- Yvette, Frankrijk, 7-9 september 1992. Fey, F.H.A.G.; Benoy, D.A.; Regt, I.M. de; Mullen, LA.M. van der; Schram, D.C.: The response of metal states to interruption of an inductively coupled plasma. Poster Nato Advanced Research Workshop on Microwave Discharges, Vimeiro, Portugal, 11-15 mei 1992. Fey, F.H.A.G.: The response of Li on a dynamic interruption in an ICP. Voordracht Heinrich Heine Universitiit, Dusseldorf, Duitsland, 80ktober 1992. Granf, M.J. de; Severens, R.; Otorbaev, D.K.; Dahiya, R.P.; Sanden, M.C.M. van de; Schram, D.C.: The role of vibrationally excited molecules in a recombining hydrogen plasma. Poster II th European Sectional Conference on the Atomic and Molecular Physics of Ionized Gases (ESCAMPIG), St. Petersburg, Russia, 25-28 augustus 1992. Granf, M.1. de: Anomalous recombination in hydrogen containing plasmas. Voordracht JDC meeting, Cadarache, Frankrijk, 19-20 mei 1992.

Meeusen, G.l.: a-Si:H deposition. Voordracht Heinrich Heine Universitat, Dusseldorf, Duitsland, 80ktober 1992. Mullen, 1.A.M. van der: Excitation equilibria in plasmas; a classification. Voordracht NATO Advanced Research Workshop on Microwave Discharges, Vimeiro, Portugal, 11-15 mei 1992. Mullen, I.A.M. van der: Excitation equilibria in plasmas; a classification. Voordracht Cordoba, Spanje, 18 juni 1992. Regt, I.M. de; Fey, F.H.A.G.; Benoy, D.A.; Mullen, I.A.M. van der: Measurement of the drift velocity in an inductively coupled plasma. Poster Nato Advanced Research Workshop on Microwave Discharges, Vimeiro, Portugal, 11-15 mei 1992. Sanden, M.C.M. van de: Diamond (-like) deposition with expanding arc method and spectroscopic studies. Invited lecture 2nd European PISE, Oxford, Engeland, 17-18 februari 1992. Sanden, M.C.M. van de: Het expanderende cascadeboogplasma. Voordracht Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24·25 maart 1992. Sanden, M.C.M. van de: Optical diagnostics for high electron density plasmas. Voordracht NATO Advanced Research Workshop on Microwave Discharges, Vimeiro, Portugal, 11-15 mei 1992. Sanden, M.C.M. van de: Thomson-Rayleigh scattering in expanding plasmas. Invited lecture lIth European Sectional Conference on the Atomic and Molecular Physics of Ionized Gases (ESCAMPIG), SI. Petersburg, Russia, 25-28 augustus 1992.

9

Sanden, M.C.M. van de: Fast atomic plasma deposition of thin layers. Invited lecture Plasmaseminar fUr Anwender, Bad Honnef, Duitsland, 6-9 september 1992. Sanden, M.C.M. van de: Expanderende plasma's voor bronnen en depositietoepassingen. Colloquium Pac. Technische Natuurkunde, TU Eindhoven, 22 oktober 1992. Sanden, M.C.M. van de: Thomson-Rayleigh scattering in an expanding plasma. Colloquium FOM-Rijnhuizen, Utrecht, 5 november 1992. Schram, D.C.: Thermal discharges: experiments and diagnostics Invited lecture NATO Advanced Research Workshop, Vimeiro, Portugal, 11-15 mei 1992. Schram, D.C.: Fast deposition of a-si:H using an expanding ArfH2 cascaded arc plasma. Voordracht Gordon Conference of Plasma Chemistry, New London, USA, 10-14 augustus 1992. Schram, D.C.: (Fast) deposition of amorphous and crystalline layers; a discussion of the physical mechanisms. Invited lecture Workshop Industrial Applications of Plasma Physics, Varenna, ltalie, 2-12 september 1992.

10

IVO rapport Qing, Z: Experimental characterization of a hydrogen/argon cascaded arc plasma source. Commissies Pey, F.H.A.G.: voorzitter AIO Overleg Eindhoven. voorzitter symposiumcommissie "Doctor op de stoep". Sanden, M.C.M. van de: redacteur Tijdschrift Nederlandse Natuurkundige Vereniging. Schram, D.C.: Chairman of interdepartemental group Plasma Physics and Plasma Technology. Chairman of Foundation for Fundamental Research on Matter (FOM)/Eindhoven University of Technology working group on plasma physics. Member of !UPAC Subcommittee Plasma Chemistry. Member of Editorial board of contributions to Plasma Physics. Member of Editorial board of Plasma Chemistry. Member of committee Technical Physics. Member of Advisory Committee of Foundation for Fundamental Research on Matter (FOM) for Atomic and Molecular Physics. Member of Advisory Committee GREMI d'Orleans. Consultant of Foundation for Fundamental Reserach on Matter (FOM) for Plasma Physics. Member of the "Club d'arcs Electriques" of the Electricite de France. European Regional Editor of Plasma Sources, Science and Technology.

Schram, D.C.: Hydrogen atom sources; hydrogen kinetics, anomalous recombination and possible relevance to deposition. Voordracht Workshop Industrial Applications of Plasma Physics, Varenna, ltalie, 2-12 september 1992.

Sijde, B. van der: Voorzitter sectie Plasma- en gasontladingen NNV. Mede-organisator tweedaagse NNV symposium Plasma- en gasontladingsfysica. Associate-editor JQRST.

Schram, D.C.: Fast plasma deposition of amorphous hydrogenated silicon and carbon layers for solar cell applications. Voordracht Indian Institute of Technology, New Delhi, India, 28 december 1992.

1. b.

Sijde, B. van dec: Energievoorzieningen in de toekomst. Colloquium Fac. Technische Natuurkunde TU Eindhoven, 26 maart 1992. Afstudeerverslal,(en Bercken, R.E.1. van de: Modellering van expanderende plasma's.

Elementaire Ilmcessen in gasontladjnl,(en

WETENSCHAPPELIJKE PUBLIKATIES Kroesen, G.M.W.; Oehrlein, G.S.; Fresart, E. de; Scilla, G.J.: Refractive index determination of SiGe using reactive ion etching/ellipsometry: Application for the depth profiling of the Ge concentration. Appl. Phys. Lett. 00, 1992, pp. 1351-1353. Oehrlein, G.S.; Kroesen, G.M.W.; Lindstrom, J.L.: Etching of silicon in low-pressure plasmas containing fluorine and oxygen: A comparison of real-time and postplasma surface studies. I. Vac. Sci. Techno!. A 10, 1992, pp. 3092-3099.

11

12

Kroesen, G.M.W.; Oehrlein, G.S.; Fukarek, W.: Applications of In-situ Ellipsometry during Plasma Processing. 181st Meeting of the Electrochemical Society, Plasma Processing Symposium, St. Louis, MI, USA, 17-22 mei 1992. Proceedings pp. 88-103.

Scheer. M.P.; Hoog, F.l. de: Transport van resonantiestraling in een lage druk neon gasontlading. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maart 1992. Abstracts pp.25.

Stoffels, E.; Stoffels, W.W.; Kroesen, G.M.W.; Hoog, F.J. de: Particulates in an RF Discharge. 9th Symposium on Elementary Processes and Chemical Reactions in Low Temperature Plasma, Casta, Tsjecho-Slowakije, 7-11 sept. 1992. Book of Invited Papers pp. 131-144.

Hain, M.; Kroesen, G.M.W.; Snijkers, R.l.M.M.; Hoog, F.]. de: Ion temperature and velocity measurements in RF discharge. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maart 1992. Abstracts pp.25.

Stoffels, E.: Stoffels, W.W.; Verhamme, LC.T.; Wieringen, E. van; Kroesen, G.M.W.; Hoog, F.1. de: Gas Temperature in a CF4 RF plasma. ESCAMPIG, SI. Petersburg, Rusland, 24-28 aug. 1992. Europhysics Conference Abstracts, Volume ill, 1992, pp. 455-456. Stoffels, W.W.; Stoffels, E.; Hartog, F.T.H. den; Kroesen, G.M.W.; Hoog, F.I. de: H- Densities in an RF Plasma. ESCAMPIG, St. Petersburg, Rusland, 24-28 aug. 1992. Europhysics Conference Abstracts, Volume l6F, 1992, pp. 248-249. ABSTRACTS Kroesen, G.M.W.; Oehrlein, G.S.; Fukarek, W.; Boer, J.H.W.G. den: In-situ Ellipsometry during Plasma Processing. Symposium Electrochemical Society, St. Louis, MI, USA, 17-22 mei 1992. Book of Abstracts pp. 5. Breda. J.H. van; Tolsma, L.D.; Snijkers, R.J.M.M.; Stoffels, W.W.; Stoffels, E.: Simulation of a radiofrequent argon plasma with a particle model. 9th Symp. on Elementary Processes and Chemical Reactions in Low Temperature Plasma, Casta, Tsjecho-Slowakije, 7-11 sept. 1992. Book of Abstracts p. 4. Stoffels. W.W.; Stoffels, E.; Hartog, F.T.H. den; Kroesen, G.M.W.; Hoog, F.J. de: RF Plasma as a H- Source. 9th Symp. on Elementary Processes and Chemical Reactions in Low Temperature Plasma, Casta, Tsjecho-Slowakije, 7-11 sept. 1992. Book of Abstracts pp. 5. Hain. M.: Kroesen, G.M.W.; Hoog, F.I. de: Synchronous photon counting system for LIF measurements in RF discharges. 9th Symp. on Elementary Processes and Chemical Reactions in Low Temperature Plasma, Casta. Tsjccho-Slowakije, 7-11 sept. 1992. Book of Abstracts pp. 6. Kroesen. G.M.W.; Oehrlein, G.S.; Hoog. F.J. de: Plasma-elsen: Wisselwerking tussen plasma en oppervlak. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maart 1992. Abstracts pp.9.

Snijkers, R.J.M.M., Veerdonk, R.J.M. van de; Kroesen, G.M.W.; Hoog, F.I. de: Gebruik van aluminium als elektrode-materiaal in plasmareactoren. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maart 1992. Abstracts pp.26. Snijkers, R.l.M.M., Veerdonk, R.l.M. van de; Kroesen, G.M.W.; Hoog, F.1. de: De ionen-energie-verdeling op de geaarde elektrode in een 13,56 MHz RF plasma in argon. Symposium Plasma- en gasontJadingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maart 1992. Abstracts pp. 26. Hartog, F.Th.H. den; Stoffels, E.; Stoffels, W.W., Kroesen, G.M.W.; Hoog, F.J. de: RF-ontlading als een H- -bron. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maart 1992. Abstracts pp.27. Wieringen, E. van; Verhamme, L.C.T.; Stoffels, W.W.; Stoffels, E.; Kroesen, G.M.W.; Hoog, F.J. de: Diodelaser spectroscopie in een RF ontlading. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maart 1992. Abstracts pp.28. Boer, J.H.W.G. den; Kroesen, G.M.W.; Hoog, F.L de: Niet IdeaJiteiten bij Spectroscopische IR Ellipsometrie. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 24-25 maart 1992. Abstracts pp.28. Breda, J.H. van; Tolsma, L.D.: Simulaties van radiofrequente plasma's op basis van een deeltjesmodel. Symposium Plasma- en gasontJadingsfysica NNV, Lunteren , 24-25 maart 1992. Abstracts pp.29. OVERIGE PRODUKTEN V AN WETENSCHAPPELUKE AKTVITEIT Voordrachten Kroesen, G.M.W.: Plasma-elsen: Wisselwerking tussen plasma en oppervlak. Symposium Plasma- en gasontladingsfysica NNV, Lunteren, 25 maart 1992.

13 Kroesen, G.M.W.: In-situ Ellipsometry during Plasma Processing. Symposium Electrochemical Society, St. Louis, MisSQuri, USA, 17-22 mei 1992 Kroesen, G.M.W.: In-situ plasma diagnostics. Max Planck-Institut fUr Plasmaphysik, Munchen, Duitsland, 26 juni 1992.

14 Commjssies Hoog, F.l. de: Redacteur NTvN Lid International Scientific Committee van de International Conference on Plasmas and Ionized Gases (ICPIG).

Kroesen, G.M.W.: laser Evaporation of Powders in an RF Plasma. Gordon Conference on Plasma Chemistry, New London, NH, USA, 10-14 aug. 1992.

Kroesen, G.M.W.: Lid Program Committee Gordon Conference on Plasma Chemistry Lid International Scientific Commitee van de European Sectional Conference on Atomic and Molecular Processes in Ionized Gases (ESCAMPIG). Lid Board for Atomic and Molecular Physics van de European Physical Society.

Stoffels, E.: Powders in an RF discharge. TU Eindhoven, 10 jan. 1992.

Afstudeerverslagen

Stoffels, E.: Particulates in an RF discharge. 9th Symposium on Elementary Processes and Chemical Reactions in Low Temperature Plasma, Casta, Tsjecho-Slowakije, 7-1 I sept. 1992. Stoffels, W.W.: Particulates in an RF discharge. Universitat Dusseldorf, Duitsland, 7 oktober 1992. Stoffels, W.W.: Particulates in an RF discharge. Centre de Recherche en Physique des Plasmas, Ecole Poly technique Federale de lausanne, Zwitserland, 11 nov. 1992.

Breda van, J.H. Simulatie van radiofrequente plasma's op basis van een deeltjesmodeJ. Hartog den, F.T.H. Dichtheden van negatieve waterstofionen in een RF-plasma.

l.c.

Atomaire en QPtische wissel werking

WETENSCHAPPELIJKE PUBLIKATIES Driessen, J.P.I.; Smith, C.l.; Leone, S.R.: Alignment effects of ! J = 3> states prepared by three-photon excitation: Sixfold symmetry in collisional energy transfer, Ca(4s4J,1F3)+He .... Ca(4pl, ISo)+He. Phys. Rev. A~, 1991, pp. RI431-1434.

Posterbijdragen Hain, M.; Kroesen, G.M.W.; Snijkers, R.J.M.M.; Hoog, FJ. de: Ion Dynamics in an Ar RF Discharge. Gordon Conference on Plasma Chemistry, New London, USA, 10-14 aug. 1992. Snijkers, R.J.M.M.; Sambeek, M.J.M. van; Breda, J.H. van: Ion Energy Distributions at the Electrode of an RF Plasma. Gordon Conference on Plasma Chemistry, New London, USA, 10-14 aug. 1992. Boer, I.H.W.G. den; Kroesen, G.M.W.; Hoog, F.J. de: Spectroscopische FTIR -ellipsometrie. Wetenschappelijke Vergadering voor Wetenschappelijke Instrumentatie, Veldhoven, 23-24 nov. 1992.

Driessen, J.P.I.; Smith, C.I.; Leone, S.R.: Relative Cross Sections for Ca(IF3) Sublevels ( 1 M I = 0-3) through Alignment Effects in Collisional Energy Transfer: Ca(4s4f,IF l )+Rg ..... Ca(4pz,'So)+Rg,as a Function of Rare Gas. I. Phys. Chem.~, 1991, pp. 8163-8169. Driessen, J,P,I.; Leone, S.R.: n-Vector Correlations in Collision Dynamics with Atomic Orbital Alignment: The Importance of Coherence Denoting Azimuthal Structure for n 2 3. J. Phys. Chem. ~, 1992, pp. 6136-6146. Smith, C.J.; Driessen, J.P.I.; Eno, L.; Leone, S.R.: laser preparation and probing of initial and final orbital alignment in collision-induced energy transfer Ca(4s5p,'P,)+He ..... Ca(4s5p'>Pz)+He. I. Chem. Phys. ~, 1992, pp. 8212-8224.

15

16

Driessen, J.P.J.; Eno, L.: Three-vector correlation theory for orientation/alignment studies in atomic and molecular collisions. J. Chem. Phys. 2], 1992, pp. 5532-5541.

Driessen, J.P.I.; Smith, C.J.; Eno, L.; de Vivie-Riedle, R.; Leone, S.R.: Een 3-vector correlatie experiment: Ca(4s 5p, 3P2 - IP t ) + He. Najaarsvergadering sectie AQ NNV, Lunteren, 4 en 5 november 1992. Abstracts 23.

Hoogerland, M.D.; Beijerinck, H.C.W.; Leeuwen, K.A.H. van; Straten, P. van der; Metcalf, H.J.: Magnetically Induced Laser Cooling for Ne': Approaching the Recoil Limit. Europhys. Lett. .12, 1992, pp. 669-674.

Aardema, T.G.; Nijnatten, E.l. van; Beijerinck, H.C.W.: Excitation transfer for Xe ePJ + N2 : double potential crossing for N2(B, v' =5). Najaarsvergadering sectie AQ NNV, Lunteren, 4 en 5 november 1992. Abstracts 59. Beek, S.S. op de; Boom, W.; Galen, R.A.M.L. van; Beijerinck, H.C.W.; Verhaar, B.}.: Energy-resolved polarisation effects for Ne" + He intramultiplet mixing. Najaarsvergadering sectie AQ NNV, Lunteren, 4 en 5 november 1992. Abstracts 60.

Boom, W.; Beek, S.S. op de; Galen, R.A.M.L. van; Beijerinck, H.C.W.; Verhaar, 8.1.: Collision-induced intramultiplet mixing for Ne"+He at superthermal energy. Contributed Papers 042 at Orientation and Polarization Effects in Chemical Reaction Dynamics, a NATO Advanced Workshop, Assisi, Italie, 20-25 november 1992, pp. 2.

Vugts, M.J.M.; Joosten, G.l.P.; Spruijt, H.l.; Beijerinck, H.C.W.: Spontaan en iongeassisteerd etsen van Si met XeF2• Najaarsvergadering sectie AQ NNV, Lunteren, 4 en 5 november 1992. Abstracts 61.

Aardema, T.G.; Nijnatten, E.J. van; Beijerinck, H.C.W.: Excitation transfer for Xe CPJ + N2 : double potential crossing for N2 (B,v'=5). Contributed Papers Plat Orientation and Polarization Effects in Chemical Reaction Dynamics, a NATO Advanced Workshop, Assisi, Italie, 20-25 november 1992, pp. 2.

Constantinescu, R.C.; Megens, H.l.L.; Boer, A.C. den; Leeuwen, K.A.H. van; Beijerinck, H.C.W.: Diodelasers VooT spectroscopische toepassingen. Najaarsvergadering sectie AQ NNV, Lunteren, 4 en 5 november 1992. Abstracts 100.

Beek, S.S. op de; Boom, W.; Galen, R.A.M.L. van; Beijerinck, H.C.W.; Verhaar, B.J.: Energy-resolved polarisation effects for Ne" + He intramultip1et mixing. Contributed Papers P14 at Orientation and Polarization Effects in Chemical Reaction Dynamics, a NATO Advanced Workshop, Assisi, ltalii!, 20-25 november 1992, pp. 2.

VAKPUBLIKATIES

ABSTRACTS Hoogeriand, M.D.; Bie, H.F.P. de; Beijerinck. H.C.W.; Leeuwen, K.A.H. van: Force, diffusion and channeling in sub-Doppler laser cooling. 13th International Conference on Atomic Physics (lCAP), Miinchen, Duitsland, 3-7 augustus 1992. Book of Abstracts C7. HoogerIand, M.D.; Schuwer, M.P.; Beijerinck, H.C.W.; Leeuwen, K.A.H. van: Design and tests of a high-flux atomic beam brightener. 13th International Conference on Atomic Physics (ICAP), Munchen, Duitsland, 3-7 augustus 1992. Book of Abstracts C22. Beijerinck, H.C.W.; Megens, H.I.L.; Schuwer, M.P.; Hoogerland, M.D.; Leeuwen, K.A.H. van: "Bright beams" of Ne' Metastable Atoms. 45th Annual Gaseous Electronics Conference, Boston, MA, USA, 27-30oktober 1992. Abstracts 145.

Beijerinck, H.C.W.: Technische fysica: fictie of een vak apart? NTvN lR, 1992, pp. 57-59. Hoogerland. M.D.; Beijerinck, H.C.W.; Leeuwen, K.A.H. van: De temperatuurslimiet bij Magnetisch gelnduceerde Laser Koeling. Van A tot Q (Botsbrief) 2, 1992, pp. 8-13. OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELlIKE AKTIVITEIT

Megens, H.I.L.; C.J.H.M. Poorts; Constantinescu, R.C.; Leeuwen, K.A.H. van; Beijerinck, H.C.W.: Weak optical feedback in diode lasers. Annual meeting of the Optical Society of AmeriCa/Interdisciplinary Laser Science Meeting 1992, Albuquerque, NM, USA, 20-25 september 1992. Vugts, M.J.M.; Joosten, G.J.P.; Spruijt, H.I.; Beijerinck, H.C.W.: Spontaan en iongeassisteerd elsen van Si met XeF2 • Wetenschappelijke Vergadering FOM, Veldhoven, 18 november 1992.

17 Voordrachten Aardema, T.G.: Excitation transfer for Xeep2)+ NiX): double potential crossing for N 2(B,v' =5). State University of New York, Stony Brook, NY, USA, 30 oktober 1992. Beijerinck, H.C.W .. Intramultiplet mixing for Ne"-He: a "bright" future. NIST, Gaithersburg, MD, USA, 26oktober 1992.

18 Megens, H.J.L.: Design of a Bright Atomic Beam Experiment. State University of New York (SUNY) at Stony Brook, NY, USA, 8 december 1992. Op de Beek, S.S.: Collision-induced intramultiplet mixing for Ne" + He at superthermal energy. Orientation and Polarization Effects in Chemical Reaction Dynamics, a NATO Advanced Workshop, Assisi, Italie, 24 november 1992. Commissjes e.d,

Beijerinck, H.C.W.: Ion-assisted etching: as time goes by. IBM, Thomas J. Watson, Research Center, Yorktown Heights, NY, USA, 27oktober 1992. Beijerinck, H.C.W.: "Bright beams" of Ne' Metastable Atoms. 45th Annual Gaseous Electronics Conference, Boston, MA, USA, 290ktober 1992.

Beijerinck, H.C.W.: Groepsleider FOM-werkgroep AQ-E-a. Dceltijdhoogleraar Rijksuniversiteit Utrecht. Leeuwen, K.A.H. van: Bestuurslid sectie Atoomfysica en Quantumelektronica van de NNV. Afstudeerverslagen

Driessen, J.P.J.: Een 3-vector correlatie experiment: Ca(4s 5p, 3P2 - IP I) + He. Najaarsvergadering sectie AQ NNV, Lunteren, 5 november 1992. Leeuwen, K.A.H. van: Atomen met cen slakkegang. Vrije Universiteit, Amsterdam, 18 maar! 1992. Leeuwen, K.A.H. van: Force measurements in sub-Doppler laser cooling. NNV-voorjaarsvergadering, Utrecht, 10 april 1992. Leeuwen, K.A.H. van: Bright beam machine for metastable neon atoms. State University of New York, Stony Brook, NY, USA, II augustus 1992. Leeuwen, K.A.H. van: Laser cooling of metastable noble gas atoms. FOM-Instituut voor Aloom- en Molecuulfysica, Amsterdam, 2 november 1992. Leeuwen, K.A.H. van: Bright beam of metastable neon atoms. Universitiit Konstanz, Duitsland, 9 december 1992. Megens, H.J.L.: Design of a Bright Atomic Beam Experiment. NIST, Gaithersburg, MD, USA, 1 december 1992.

Vugts, M.J.M.: Etsen in SCEPTER: absolute ijking. Bie, H.F.P. de: Deflectiemetingen aan sub-Doppler koeling en channeling. Poorts, C.l.H.M.: Zwakke optische terugkoppeling in diode-lasers en diodelaser array's. Galen, R.A.M.L. van: Intramultiplet mixing bij superthermische energieen: cen tereinverkenning. Nijnatten, E.J. van: Inelastische werkzame doorsnede van excitatie-overdracht voor Xe*

+. N2 •

Beek, S.S. op de: Intramultipletmixing voor Ne**-He bij supertbermische energieen: polarisatie en energie afhankelijkbeid. Schuwer, M.P.: Spuit II: Laserkoeling toegepast voor atomaire bundelcompressie. Constantinescu, R.C. mw.: Lijnbreedteversmalling en frequentiestabilisatie van optisch teruggekoppelde diodelasers. Spruijt, H.J.: Ion- en iasergeassisteerd etsen in SCEPTER.

19 2.

VF-PROGRAMMA: TUE NAT 203.90.32 KERNFYSISCHE TECHNIEKEN, KFT van de vakgroep Deeltiesfysica, ND

20 Botman, 1.I.M.; Hagedoorn, H.L.: Hamiltonian description of ion motion in crossed electric and magnetic fields with cylindrical symmetry. Nucl. Instr. and Meth. ~, 1992, pp. 353-357.

DISSERTA TIES Spek, A.M. van der: Isotopically selective detection of rubidium in krypton. Promotor(en): prof.dr.ir. H.L. Hagedoorn en prof. dr. F.J. de Hoog. TUE, 1992, pp. 124. Verheijke, M.L.: Instrumental neutron activation analysis developed for silicon integrated circuit technology. Promotor(en): prof.dr.ir. I.l.M. de Goeij en prof. dr. M.I.A. de Voigt. TUE, 1992, pp. 229 (extern voorbereid). WETENSCHAPPELUKE PUBLICA TIES Atkinson, D.; Maris, P.; Voigt, M.J.A. de; Heise, H.; Hoying, P.; lordens, H: XXI International Physics Olympiad: Groningen, The Netherlands, 1990, Am. 1. Phys. 60, 1992, pp. 118-127. Bassato, G.; Bolman, J.1.M.; Voigt, M.1.A. de; Hagedoorn, H.L. et al.: Feasibility Study of a Hadron Facility, Conceptual Design Report. Instituto Nazionale di Fisica Nucleare, Laboratori Nazionale di Legnaro, LNL-INFN (REP) 57/92, Feb. 1992, pp. 140. Bassato, G.; Botman, J.I.M.; Voigt, M.J.A. de; Hagedoorn, H.L. et al.: The ADRIA Proposal, Instituto Nazionale di Fisica Nucleare, Laboratori Nazionale di Legnaro, LNL-INFN (REP) 58/92, March 1992, pp. 140. Borg, HJ.; Oetelaar, L.C.A. van den; IJzendoorn, LJ. van; Niemantsverdriet. J.W.: Surface chemistry of catalyst preparation studied by using flat silica and alumina model supports. 1. Vac. Sci. Techno!. AID, 1992, pp. 2737 - ..... Bormans, G.; Janssen, A.; Adriaens, P.; Crombez, D.; Witsenboer, A.; Goeij, J. de; Mortelmans, L.; Verbruggen, A.: A 61Zn/62Cu generator for the routine production of 62-Cu-PTSM. Appl. RadiaL Iso!. 43, (lnt. J. Radiat. App!. Instrum. Part A), 1992, pp. 1437-1441. Botman, J.I.M.; Webers, G.A.; Delhez, 1.L.; Timmermans, C.l.; Theeuwen, M.E.H.J.; Kleeven, W.J.G.M.; Hagedoorn, H.L.; Ernst, G.].; Verschuur, J.W.J.; Witteman, W.J.: The injector microtron for the TEUFEL infrared laser. Nuc!. Instr. and Meth. AJlJl, 1992, pp. 358-363.

Botman, J.I.M.; Xi, B.; Timmermans, C.l.; Hagedoom, H.L.: The EUTERPE facility. Rev. Sci. Instr. 63, 1992, pp. 1569-1570. Brongersma, H.H.; Voigt, M.J.A. de: Ion beam analysis. Proceedings of the Tenth International Conference of Ion Beam Analysis, Nucl. Instr. and Meth. ~, 1992, pp. 866. Delhez, J.L.; Webers, G.A.; Botman, I.I.M.; Hagedoom, H.L.; Muzio, D.; Timmermans, C.l.: Electron beam focusing in a racetrack microtron by means of rotated two-sector dipole magnets. Nucl. Instr. and Meth. B68, 1992, pp. 96-100. Dutkiewicz, E.; Kuijen, W.LP. van; Munnik, F.; Mutsaers, P.H.A.; Rokita, E.; Voigt, MJ.A. de: Determination of Hg concentration in gases by PIXE. Nucl. InstT. and Meth. ~, 1992, pp. 305-308. Ernst, G.J.; Witteman, W.I.; Verschuur, J.W.J.; Haselhoff, E.H.; Mols, R.F.X.A.M.; Boerman, A.F.M.; Botman, 1.I.M.; Hagedoorn, H.L.; Delhez, J.L.; Kleeven, W.1.G.M.: Status of the "TEUFEL" project. Nucl. Instr. and Meth. A318, 1992, pp. 173-177. Hagedoorn, H.L.; Botman, 1.I.M.; Mutsaers, P.H.A.; Voigt, M.J.A. de: Prospects of analytical models for accelerator technology in industry (past, present, future). Nucl. Instr. and Meth. ~, 1992, pp. 23-27.

21

22

Hagedoorn, H.L.: Hamiltonian theory as a tool for accelerator physicists, parts I, II, III. Proceedings of the CERN Accelerator School, fourth Advanced Accelerator Physics Course, Noordwijkerhout, 16-27 sept., 1991, CERN 92-01, 1992, I-50 (ISBN 92-9083-044-1).

Krogt, J.A. van der; Pauwels, E.KJ.; Doremalen, P.A.P.M. van; Wijnhoven, G.; Reiffers, S.; Valkenburg, C.F.M. van; and Buruma, O.J.S.: 4_[ 1231] Iodospiperone as a Ligand for Dopamine DA Receptors: In Vitro and In Vivo Experiments in a Rat Model. Nucl. Med. Biol. 19, (lnt. 1. Radiat. Appl. Instrum. Part B), 1992, pp. 759-763.

Heide, J.A. van der; Regt, R.J.L.J. de; Gudden, W.A.M.; Magendans, P.; Hagedoorn, H.L.; Mutsaers, P.H.A.; Mangnus, A.V.G.; Aendenroomer, A.J.R.; Folter, L.C. de; Voigt, M.J.A. de: A minicyclotron for a scanning microprobe. Nucl. Instr. and Meth. ~, 1992, pp. 336-341.

Martin, S.; Planner, C.W.; Workshop CoUaborators for a Eur. SpaU. Source (incl. Botman, J.I.M.; Kleeven, W.J.G.M.:) Accelerator design parameters for a European pulsed spallation source. Report from a workshop for a pulsed spallation neutron source, Proc. 3rd Eur. Part. Acc. Conf. (1992). (Eds. H. Henke, H. Homeyer, Ch-Petit-Jean-Genaz) Editions Frontieres, Gif-sur-Yvette, 1992, pp. 435-437.

Uzendoorn, L.J. van; Fredriksz, C.W.; Opdorp, C. van; Gravesteijn, D.l.; Vandenhoudt, D.E.W.; Walk, G.F.A. van de; Bulle-Lieuwma, C.W.T.: Precipitation of antimony delta-doping layers in Si studied with channeling Rutherford backscattering spectrometry. Nucl. Instr. and Meth. ~, 1992, pp. 120-124. Jong, A.M. de; Eshelman, L.M.; IJzendoorn, L.J. van; Niemantsverdriet, J.W.: Preparation and Surface Characterization of Silica-supported Zr02 Catalysts: Comparison of Layered Model Systems with Powder Catalysts. Surface and Interface Analysis 18, 1992, pp. 412-416. Kleeven, W.J.G.M.; Moerdijk, A.J.; Botman, J.I.M.; Delhez, J.L.; Hagedoorn, H.L.; Heide, J.A. van der; Knoben, M.H.M.; Theeuwen, M.E.H.J.; Timmermans, C.J.; Webers, G.A.: Beam loading and beam breakup in a 1.3 GHz microtron accelerating cavity. Proc. 3rd Europ. Part. Acc. Conf. (EPAC), Berlin, March 24-28, 1992, pp. 813-815 (Eds. H. Henke, H. Homeyer, Ch-Petit-Jean-Genaz), Edition Frontieres, Gif-sur- Yvette, 1992. Kleeven, W.J.G.M.; Gelbart, W.; Sura, J.: Optical properties of a two-gap buncher. Nucl. Instr. and Meth. B64, 1992, pp. 367-370. Kleeven, W.J.G.M.; Theeuwen, M.E.H.J.; Moerdijk, A.J.; Botman, J.I.M.; Heide, J.A. van der; Timmermands, C.J.; Hagedoorn, H.L.: Numerical design and model measurements for a 1.3 GHz microtron accelerating cavity. Nucl. Instr. and Meth. ~, 1992, pp. 87-91. Klein, S.S.; Rijken, H.A.: Pulse shape discrimination in elastic recoil detection and nuclear reaction analysis. Nucl. Instr. and Meth. B66, 1992, pp. 393-396.

Micek, S.L.; Verhoef, B.A.W.; Voigt, MJ.A. de; Verplancke, J.; Vermeulen, P.; Schotanus, P.: Development of a special anti-Compton spectrometer. Nucl. Instr. and Meth. B64, 1992, pp. 282-286.

Bacelar, J.C.; Burger, P.;

Mols, R.F.X.A.M.; Ernst, G.J.; Botman, J.I.M.: A compact design for beam transport. NucI. Instr. and Meth. A318, 1992, pp. 341-343. Munnik, F.; Mutsaers, P.H.A.; Rokita, E.; Voigt, M.J.A. de: PIXE and micro-PIXE studies of exogenous element distributions in animal organs. X-Ray Spectr. 20, 1991, pp. 283-286. Pilowsky, L.S.; Costa D.C.; Ell, PJ.; Murray, R.M.; Verhoeff, N.P.L.G.; Kerwin, R.W.: Clozapine, single photon emission tomography, and the D2 dopamine receptor blockade hypothesis of schizophrenia. The Lancet 340, 1992, pp. 199-202. Rijken, H.A.; Klein, S.S.; Jacobs, W.; Teeuwen, L.1.H.G.W.; Voigt, MJ.A. de; Burger, P.: Subnanosecond timing with ion-implanted detectors. Nucl. Instr. and Meth. B64, 1992, pp. 272-276. Rijken, H.A.; Klein, S.S.; Voigt, M.J.A. de: Improved depth resolution in CERDA by recoil time of flight measurement. Nucl. Instr. and Meth. B64, 1992, pp. 395-398. Verhoeff, N.P.L.G.; Bobeldijk, M.; Breukel, A.I.M. van; Vlies, B. van; Maas, M.A.W.; Boer, G.J.; Feenstra, M.G.P.; Erdtsieck-Ernste, E.; Bruin, K. de; Olivier, G.; Royen, E.A. van: In vitro and in vivo binding of muscarinic cholinergic receptors with 123I-Iododexetimide in rat brain and heart. Nuclear Medicine, Nuclear medicine in research and practice, Schmidt, H.A.E. and HOfer, R., eds. Schattauer Verlag, Stuttgart, Germany (1992). ISBN 3-7945-1509-9.

24

23 Verhoeff, N.P.L.G.; Royen, E.A. van; Linszen, D.H.; Janssen, A.G.M.; Huyser, C.; Brande, 1. van den: In vivo dopamine D2-receptor imaging with l23I-iodobenzammide SPECT using a longbore collimator. Nuclear Medicine, Nuclear medicine in research and practice, Schmidt, H.A.E. and HOfer, R., eds. Schattauer Verlag, Stuttgart, Germany (1992). ISBN 3-7945-1509-9. Webers, G.A.; Delhez, J.L.; Botman, 1.I.M.; Hagedoorn, H.L.; Hofman, l.; Timmermans, C.l.: Fringe field calculations for the inhomogeneous Twente Eindhoven microtron magnets. Nucl. Instr. and Meth. ll@, 1992, pp. 83-86. Webers, G.A.; Delhez, 1.L.; Botman, l.l.M.; Hagedoorn, H.L.; Kleeven, W.J.G.M.; Timmermans, C.l.: Overview of the magnet design for the TEUFEL microtron. Proceedings 3rd Eur. Part. Acc. Conf., 1992. (Eds H. Henke, H. Homeyer, Ch-PetitJean-Genaz) Editions Frontieres, Gif-sur-Yvette, 1992, pp. 1382-1384. Xi, B.; Botman, J.I.M.; Timmermans, c.J.; Hagedoorn, H.L.: Design study of the storage ring EUTERPE. Nucl. Instr. and Meth. ll@, 1992, pp. 101104. Xi, B.; Botman, J.I.M.; Timmermans, C.l.; Hagedoorn, H.L.; Sweep, A.l.W.; Webers, G.A.: Injection requirements for the EUTERPE storage ring. Proc. 3rd EuT. Part. Acc. Conf., 1992. (Eds H. Henke, H. Homeyer, Ch-Petit-JeanGenaz) Editions Frontieres, Gif-sur-Yvette, 1992, pp. 1446-1448. Yao, Y.; Chen, H.; Xi, B.; Dong, B.; Xia, B.: Study of the mechanism of negative ion formation in cesium sputter-type negative ion sources. Rev. Sci. Instr. 63, 1992, pp. 2643-2645. Yao, Y.; Xi, B.; Chen, H.; Dong, B.: The thermophysical characteristics fo the ionizer in cesium sputter-type negative ion sources. Rev. Sci. Instr. 63, 1992, pp. 2732-2734. Yao, Y.; Xi, Y.; Xi, B.: The computer simulation of an intense Cs O beam source for a colliding negative ion source. Rev. Sci. Instr. 63, 1992, pp. 2640-2642.

beam polarized

ABSTRACTS Duijneveldt, W. van; Botman, J.I.M.; Timmermans, C.l.: Modifications of a medical linac to a polymer irradiation facility. Abstract PE 24a in Abstracts for the 12th Int. Conference on the Application of Accelerators in Research and Industry (J.L. Duggan, 1.L. Morgan, etc.) Univ. of N. Texas (1992) pp. 64-64. Gravesteijn, D.J.; Frediksz, C.W.; Kersten, W.; Bulle-Lieuwma, C.W.T.; Uzendoorn, L.l. van: Preparation and thermal stability of Sb ~-doping layers in Si (001). MBE VII Conference, Swabisch, Duitsiand, 1992. Uzendoorn, L.J. van; Rijken, H.A.; Klein, S.S.; Voigt, M.1.A. de: Elastic recoil detection of light elements (Z< 10) with high energy He beams. 12th International Vacuum Congress, 8th International Conference on Solid Surfaces, The Hague, 1992, As-WeM9, pp. 269-269. Kleeven, W.J.G.M.; Moerdijk, A.I.; Theeuwen, M.E.H.I.; Knoben, M.H.M.; Botman, J.I.M.; Heide, I.A. van der; Timmermans, C.l.; Delhez, 1.L.; Webers, G.A.; Hogedoorn, H.J.: Beam Loading and Beam Break Up in a 1.3 GHz Microtron Accelerating Cavity. Abstract TUP 19 2C in Abstracts European Particle Accelerator Conference, Technical University of Berlin, Berlin, 24-28 March 1992, pp. 15-15. Martin, S.; Workshop Collaborators from ANL, BESSY, Technische Hochschule Berlin, RAL, CERN, HMI, Technische Hochschu1e Darmstadt, Eindhoven University of Technology, Univ. Frankfurt, LANL, Forschungszentrum Jiilich G.m.b.H., Technische hochschule Miinchen, CEN Saclay, PSI, Botman, J.I.M.; Kleeven, W.J.G.M.: Accelerator design parameters for a European pulsed spallation source. Abstract WEP 082A1WES 05A in Abstracts EPAC 1992, Technical University of Berlin, 1992, pp. 39 -39. Munnik, F.; Mutsaers, P.H.A.; Rokita, E.; Voigt, MJ.A. de: Sensitivity of the primary and secondary fluorescence yield for the matrix composition in PIXE. European conference on energy dispersive X-ray spectrometry, Mykonos, Greece, 30 mei - 6 juni 1992. Book of Abstracts, programme and proceedings, Institute of Nuclear Physics, NCSR Demokritos, Athens, Greece, 1992, pp. 28-28. Mutsaers, P.H.A.; Atzema, B.: The Data Acquisition System of the Eindhoven Scanning Proton Microprobe. Third International Conference on Nuclear Microprobe Technology and Applications, Wik Castle, Uppsala, Sweden, 8-12 juni 1992. Nuclear Microprobe Technology and Applications, UppsaJa University, Uppsala, Sweden, pp.37-37.

25

26

Munnik, F.; Mutsaers, P.H.A.; Rokita, E.; Voigt, M.J.A. de; OptimaJization of PIXE for light element analysis. The 6th International Conference on Particle Induced X-Ray Emission and its Analytical Applications, Waseda University, Tokyo, Japan, 20-24 july 1992, pp. 16-16.

Dries, W.J.F.; Steenhuijsen, J.; Ruis, E.: Applikatoren voor intra-operatieve radiotherapie. Klinische Fysica 1992, pp. 182-185.

Mutsaers, P.H.A.: Biomedical Applications of the Eindhoven Scanning Proton Microprobe. The 6th International Conference on Particle Induced X-ray Emission and its Analytical Applications, Waseda University. Tokyo, 1992, pp. 37-37.

OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELlJKE AKTIVITEIT

Rijken, H.A.; Klein, S.S.; IJzendoorn, L.l. van; Voigt, M.J.A. de: Thin film and surface analysis using a cyclotron. Abstracts for the 12th International Conference on the Application of Accelerators in Research and Industry, Denton, USA, November 1992, J.L. Duggan and LL. Morgan, editors, pp. 142-142. Verhoeff, N.P.L.G.; Assies, J.; Janssen, A.G.M.; Royen, E.A. van: Dopamine D2 receptor SPECT with I23I-Iodobenzamide in a patient with malignant macroprolactinoma. Eur. J. Nucl. Med. 19, (Abstract 5P2-5), 1992, pp. 682-682. Verhoeff, N.P.L.G.; Vermeulen, R.I.; Wiersma, H.; Bruin, K. de; Janssen, A.G.M.; Royen, E.A. van: Long-term upregulation of dopamine D2 receptors in a MPTP primate model demonstrated with 123I_IBZM SPECT. Eur. l. Nucl. Med. 19, (Abstract CP2-7), 1992, pp. 730-730. Webers, G.A.; Delhez, J.L.; Botman, J.I.M.; Hagedoorn, H.L.; Kleeven, W.J.G.M.; Timmermans, C.l.: Overview of the magnet design for the TEUFEL microtron. Abstract FR P 183A in • Abstracts EPAC 1992", Technical University of Berlin, 1992, pp. 82-82. Xi, B.; Botman, 1.LM.; Timmermans, c.J.; Hagedoorn, H.L.; Sweep, A.l.W.; Webers, G.A.: Injection requirements for the EUTERPE storage ring. Abstract TUP on 3D in Abstracts EPAC 1992, Technical University of Berlin, 1992, pp. 26-26. V AKPUBLIKATIES

Voordrachten Botman, l.I.M.: Status report RTMT, Univ. Twente, NCLR (Nat. Centrum voor Laser Research), 3 juli 1992. Botman, J.I.M.: Accelerator activities at the Eindhoven University, Univ. di GenovafAnsaldo Ricerce. Genua, 27 juli 1992. Botman,1.I.M.: Microtron and electron storage ring developments at the Eindhoven Cyclotron Laboratory. Lab. Nat. Saturne, CEN Saclay, Gif-sur- Yvette, France, 22 september 1992. Leeuw, R.W. de; (mede namens Mangnus, A.V.G.; Mutsaers, P.H.A.; Voigt, M.J.A. de; Hagedoorn H.L.): Application of ion optical hamiltonian theory for the Eindhoven proton microbeam Vergadering Ned. Natuurk. Vereniging, sectie K, Petten, 13 november 1992. Micek, S.: Light collection in BGO crystals, Euroball design-group meeting, Simonskall, March 2021, 1992. Munnik, F.; (mede namens Mutsaers, P.H.A.; Rokita, E.; Voigt, M.l.A. de): Sensitivity of the primary and secondary fluorescence yield for the matrix composition in PIXE. European conference on energy dispersive X-ray spectrometry, Mykonos, Greece, 30 mei 6 juni 1992. Mutsaers, P.H.A.; Atzema, B.: The Data Acquisition System of the Eindhoven Scanning Proton Microprobe. Third International Conference on Nuclear Microprobe Technology and Applications, Wik Castle, UppsaJa, Sweden, June 8-12, 1992.

Delhez, J.L.; Webers, G.A.: Het racetrack-microtron. Renbaan voor elektronen. Ned. Tijdsch. v. Natuurk. 58, 1992, pp. 127-128.

Mutsaers, P.H.A.: Biomedical Applications of the Eindhoven Scanning Proton Microprobe. . The 6th International Conference on Particle Induced X-ray Emission and its Analyttcal Applications, Shinjuku-ku, Tokyo 169, Japan, July 20-24, 1992.

Dijk, P.W.L. van: Diepteprofilering van Jichte elementen met CERDA-TOF. NEVAC-blad, 30, 1992, pp. 57-60.

Mutsaers, P.H.A.: Resultaten van Multiparameter Data-Acquisitie. F.T.L. Colloquium, Eindhoven, 19 maart 1992.

27

28

Rijken, H.A.: CERDA-TOF metingen aan dunne lagen. Lezingendag IMEC i.s.m. NEVAC!NNV-sectie "Oppervlakken en dunne lagen", Leuven, 9 april 1992.

Verhoef, B.A.W.: Analyse van hartspierweefsel m.b. v. de eiektronenmicroscoop. Fysioiogiedag RUL Maastricht, 18 december 1992.

Rij ken , H.A.: Thin film analysis with high energy alpha beams. Universite Montreal, 16oktober 1992.

Voigt, M.l.A. de: Compton suppression with BGO. Course for graduate students on Inorganic scintillators for detection of radation. Delft, April I, 1992.

Rijken, H.A.: Thin film analysis with high energy a-beams. IBM, Yorktown Heights, New York, 190ktober 1992. Rijken, H.A.: Thin film analysis with high energy a-beams. T&T Bell Labs, Murray Hill, New Jersey, 200ktober 1992. Rijken, H.A.: Thin film analysis with high energy a-beams. 12th lnt. Conference on the Application of Accelerators in Research & Industry, Denton, Texas, 2-5 november 1992. Rijken, H.A.: Resistivity fluctuations in silicon detectors. Sandia National Labs, Albuquerque, New Mexico, 6 november 1992. Rijken, H.A.; (mede namens Klein, S.S.; IJzendoorn, L.J. van; Voigt, M.l.A. de): Thin film and surface analysis using a cyclotron, 12th International Conference on the Application of Accelerators in Research and Industry, Denton, USA, november 1992. Invited lecture. Rokita, E.; (mede namens Munnik, F.; Mutsaers, P.H.A.; Voigt, M.1.A. de): Optimalization of PIXE for light element analysis. 6th International Conference on Particle Induced X-Ray Emission and its Analytical Applications, Waseda University, Tokyo, Japan, 20-24 july 1992. Steenhuijsen, 1.L.G. (afstudeerder): EGS4 berekeningen aan een IORT applicator. VooIjaarsbijecnkomst van de kring Straiingsfysica der Vereniging voor Biofysica en de Nascholingscommissie Klinische Stralingsfysica der Nederlandse Vereniging voor Klinische Fysica, Nederlands Kanker Instituut (Antoni van Leeuwenhoek Huis), Amsterdam, 18 juni 1992. Verhoef, B.A.W.: Analyse van diverse leatlonen in spierweefsel m.b.v. de micro-protonenbundel. Eerste plenaire wetenschappelijke dag van het samenwerkingsverband tussen de RUL en de TUE. RUL, Maastricht, 10 maart 1992.

micro-protonenbundel

en

de

Voigt, M.l.A. de: RBS and recoil spectroscopy using high-energy beams. 3rd International Conference on Applications of Nuclear Techniques, Myconos, Greece, 6-13 June 1992. Voigt, M.l.A. de: Materials Analysis with Rutherford Backscattering Spectrometry; application to catalysts. Int. ConL on Reaction Kinetics and Surface Chemistry, Inst. NucL Physics, Tashkent, Uzbekistan, 10 september 1992. Voigt, M.1.A. de: Materials Analysis with Rutherford Backscattering Spectrometry; application to catalysts. Int. ConL on Reaction Kinetics and Surface Chemistry, Kiev, 13-18 september 1992. Wintraecken, Y.J.E.; (mede namens Micek, S.L.; Voigt, MJ.A. de; Bacelar, I.e.): A compact Ge BGO Compton suppression spectrometer. Vergadering Ned. Natuurk. Vereniging, sectie K, Petten, 13 november 1992. Zonneveld, G.A.M.: Onderzoek aan biologisch weefsel met behulp van een proton microbundel. Catharina Ziekenhuis, Eindhoven, 10 maart 1992, Zonneveld, G.A.M.: Ontstaan van kanker door chemische verbindingen en straling. TUE, faculteit Scheikundige Technologie, 4 juni 1992.

Posters Botman, J.LM.; Xi, 8.; Timmermans, C.l.; Hagedoorn, H.L.: Developments of the EUTERPE ring. Dutch National Synchrotron Day, Groningen, November 4, 1992. Botman, 1.I.M.; Delhez, J.L.; Webers, G.A.; Kleeven, W.J.G.M.; Timmermans, C.J.; Hagedoorn, H.L.: Microtron Developments at EUT. FOM Symposium Wetenschappelijke Instrumentatie, Veldhoven, 23-24 november 1992.

29

30

Dijk, P.W.L. van; Rijken, H.A.; Klein, S.S.; Voigt, M.I.A. de: Diepteprofilering van lichte elementen met behulp van Cerda-TOF. NEVAC/NNV, sectie Oppervlakken en dunne lagen, conferentie voor studenten, Oppervlakken-onderzoek in Nederland, Kon. Shell Lab., Amsterdam, 3 april 1992.

Mutsaers, P.H.A.; Nijmweegen, F.C. van; Zonneveld, G.A.M.: Determination of trace element distributions in biological tissue using the PHYSICS Data Acquisition System (pHYDAS). FOM Symposium Wetenschappelijke Instrumentatie, Veldhoven, 23-24 november 1992.

Duijneveldt, W. van; Rotman, 1.I.M.; Timmermans, C.l.: Modification of a medical Iinac to a polymer irradiation facility. 12th Int. Conf. on the Applications of Accelerators in Research and Industry, Univ. of North Texas, Denton, November 2-5, 1992.

Rijken, H.A.; Klein, S.S.; Ligthart, W.C.M.; Voigt, M.J.A. de; Burger, P.: Resistivity variations in ion implanted semiconductor detectors. IEEE Nuclear Science Symposium, Orlando, 27-31 oktober 1992.

Kleeven, W.J.G.M.; Moerdijk, A.I.; Botman, 1.I.M.; Delhez, 1.L.; Hagedoom, H.L.; Heide, J.A. van der; Knoben, M.H.M.; Theeuwen, M.E.H.I.; Timmermans, C.J.; Webers, G.A.: Beam loading and beam breakup in a 1.3 GHz microtron accelerating cavity. Poster TV P 19 2C, Eur. Part. Ace. ConL, Technical University of Berlin, 24-28 March 1992. Kleeven, W.J.G.M.; Delhez, 1.L.; Sotman, J.I.M.; Webers, G.A.; Timmermans, C.J.; Hagedoom, H.L.: Emittance growth in nonlinear beam guiding and focusing elements. Poster PC37 at Cyclotrons '92, Vancouver, Canada. 6-10 July 1992. Kleeven, W.J.G.M.; Hagedoom, H.L.; Milton, B.F.; Dutto, G.: The influence of magnetic field imperfections on the beam quality in an H" cyclotron. Poster PC38 at Cyclotrons '92, Vancouver, Canada, 6-10 July 1992. Krutzen, P.; Uden, M. van; Munnik, F.; Mutsaers, P.H.A.: Concentratiebepaling van spoorelementen in dunne biologische preparaten. NEVACA/NNV, sektie Oppervlakken en dunne lagen, Conferentie voor studenten, Oppervlakte-onderzoek in Nederland, Kon. Shell Lab., Amsterdam, 3 april 1992. Martin, S.; Workshop collaborators from ANL, BESSY, Technische Hochschule Berlin, RAL, CERN, HMI, Technische Hochschule Darmstadt, Eindhoven University of Technology, Univ. Frankfurt, LANL, Forschungszentrum Jiilich G.m.b.H., Technische Hochschule Munchen, CEN Saclay, PSI, Solman, J.LM.; Kleeven, W.J.G.M.: Accelerator design parameters for a European pulsed spallation source. Poster WE P08 2A/WE S 05 A, Eur. Part. Acc. Conf., Technical University of Berlin, 24-28 March 1992. Mutsaers, P.H.A.; Nijmweegen, F.C. van; Zonneveld, G.A.M.: Determination of trace element distributions in biological tissue using the PHYSICS Data Acquisition System (PHYDAS). FOM symposium Fysische Informatica "De rol van de computer in instrument en experiment", Jaarbeurs Utrecht, 18 juni 1992.

Rijken, H.A.; Klein, S.S.; Ligthart, W.C.M.; Voigt, M.J.A. de; Burger, P.: Resistivity variations in ion implanted semiconductor detectors. FOM symposium Wetenschappelijke Instrumentatie, Veldhoven, 23-24 november 1992. Rijken, H.A.; Klein, S.S.; Ligthart, W.C.M.; Voigt, M.I.A. de; Burger, P.: Subnanosecond timing with ion implanted detectors. 12th Int. Conference on the application of accelerators in Research and Industry, Denlon, Texas, 2-5 november 1992. Soudant, V.G.F.M.; Jong, A.M. de; IJzendoom, L.J. van; Niemantsverdriet, J.W.: Preparation and characterization with XPS and RBS of sulfided MoISi0 2 model catalysts. NEVAC/NNV, sectie Oppervlakken en dunne lagen, conferentie voor studenlen, Oppervlakte-onderzoek in Nederland, Kon. Shell Lab., Amsterdam, 3 april 1992. Webers, G.A.; Delhez, J.L.; Sotman, J.l.M.; Hagedoorn, H.L.; Kleeven, W.I.G.M.; Timmermans, C.J.: Overview of the magnet design for the TEUFEL microtron. Poster FR P 18 3A, Eur. Part. Acc. Conf., Technical University of Berlin, 24-28 March 1992. Xi, B.; Rotman, 1.l.M.; Timmermans, C.J.; Hagedoorn, H.L.; Sweep, A.J.W.; Webers, G.A.: Injection requirements for the EUTERPE storage ring. Poster TUP on 3D, Eur. Par. Acc. ConL, Technical University of Berlin, 24-28 March 1992. Rqpporten Botman, 1.1.M.; Luijckx, G.: Potential Use of Dutch Synchrotrons as Dedicated SR Facilities, Ch. 4 of The role of synchrotron radiation in Dutch research. Report of a workshop on the Role of Synchrotron Radiation in Dutch Scientific Research. Veldhoven, 1991. Compiled by Groot, F.M.F. de (KUN). Rietjens, L.H.T.; Rotman, J.I.M.; Rager, J.P.; Rutgers, W.R.; Tran, M.Q.: Report of the Panel on the "Engineering Design". Rapport uitgebracht aan UB/FOM betreffende FEM, Rijnhuizen, Rijnhuizen/Nieuwegein, 19 nov. 1992.

31

32

Delhez, J.L.: Selected topics regarding the RTM project. Rapport VDF/NK 92.01.

Steenhuijsen, J.L.G.: Ontwerp van een applicator voor Intra Operatieve RadioTherapie. Metingen en Monte Carlo berekeningen.

Mutsaers, P.H.A.: Inschakelprocedure voor 3 MeV protonen van CYC, BGS en microbundelopstelJing. Rapport VDF/NK 92.08.

3.

Stok, P.D.V. van der; Bolman, J.I.M.; Timmermans, C.J.: Controle EUTERPE. Rapport VDF/NK 92.16. Webers, G.A.: Study on the rotated 2-sector magnets of the Twente- and Eindhoven Racetrack Microlron, part I and II. Rapport VDF/NK 92.23.

Afstudeerverslagen Dijk van, P.W.L.: Analysis of Light Elements in Thin Films using High Energy Ion Scattering Techniques. Koster, W.J.: Het TUE Stimulans-project: Verkenning en eerste aanzet.

VF-programma TUE NAT 207.90.32 THEORETISCHE NATUURKUNDE van de vakgroep Theoretische Natuurkunde, NI

a. b. c.

gerubriceerd per werkeenheid Theorie van de vaste stof Theorie van de plasma's en Quantummechanica Quantumtheorie

3.a.

Theorie van de vaste slof

DlSSERT ATIES Cuypers, J.P.: Scattering of electrons at heterostructure interfaces. Promotor(en): prof.dr. W. van Haeringen en prof. dr. D.Lenstra (VUA). TUE, 1992, pp. 127. De Ruiter, W.: De evolutie van de laser.

Leeuw de, R. W.: Derde graads ionenoptica voor de microbundelopstelling.

Promotor(en):prof.dr. L.Laeyendecker (RUL) en prof. dr. W. van Haeringen. TUE, 1992, pp. 364.

Ligthart, W.C.M.: Resistiviteitsvariaties in Pips-detectoren.

WETENSCHAPPELlJKE PUBLICA TIES

Gielen, l.W.A.M.: Randveldbeschouwingen ten behoeve van het Twente en Eindhoven Racetrack Microtron.

Cuypers, J.P.; Haeringen, W. van: Matching of electronic wavefunctions and envelope functions at GaAs! AlAs interfaces. Phys.C: Condens. Matter 4, 1992, pp. 2587-2608.

Kooij, AJ.M.: Design of a control device for RF power in the Racetrack Microtron Twente. Krutzen, P.J.G.: Oorzaken van achtergrondstraling en de invloed hierop van experimentele parameters bij PIXE. Uden van, M.A.: Bepaling van spoorelementconcentraties in biologische preparaten met behulp van gelijktijdige PIXE- en NBS-metingen. Koning de, M.: Monte Carlo simulation of ion channeling phenomena in semiconducting crystals.

Daling, R.; Haeringen, W. van; Farid, B.: Silicon plasmon resonances in the local density approximation. Phys. Rev. B, ~, 1992, pp. 8970-8976. Notebom, H.l.M.F.; Tartwijk, G.H.M. van; Lenstra, D.: Magneto-tunnelling in double barrier structures : the B/J configuration. J.Phys.: Condens. Matter~, 1992, pp. 4125-4134. Notebom, H.J.M.F.; Joosten, H.P.; Kaski, K.; Lenstra, D.: Stability of a resonant tunnelling diode. SPIE Vol. 1675 Quantum Well and Superlattice Physics 4, 1992, pp. 57-66.

34

33 Notebom, H.J.M.F.; Lenstra, D.; Haeringen, W. van: Magneto-tunnelling in double-barrier structures: parallel Bull.Am.Phys. Soc., Vol.J1, E22 10, 1992, pp. 245.

and

transverse

fields.

OVERIGE PRODUCTEN VAN WETENSCHAPPELIJKE AKTIVITEIT Blom, P.W.M.; Hall, P.J. van; Smit, C.; Cuypers, J.P.; Wolter, J.H.: Selective exciton formation in thin GaAsl AlxGa(l-x)As quantum wells. Submitted for publication in Phys.Rev.Letters.

Notebom, H.J.M.F.: Magneto-tunnelling in Double-Barrier structures: parallcl and transverse fieldas. Oral presentation at the 1992 March Meeting of the American Physical Society, Indianapolis, Indiana USA, 16·20 March 1992. Notebom, H.J.M.F.: Stability of a resonant-tunnelling diode. Oral presentation at the Spie-conference 1675 Quantum Well and Superlattice Physics 4, Somerset, New Jersey USA, 23-24 March 1992. Afstudeerversla,~en

Cuypers, J.P.; Haeringen, W. van; Connection rules for envelope functions at heterostructure interfaces. Submitted to Phys. Rev. B. Cuypers, J.P.; Haeringen, W. van: Connection rules for envelope functions in lattice matched heterostructures. Contribution to the 1992 March meeting of the A.P.S., Indianapolis, U.S.A. Cuypers, J.P.; Haeringen, W. van: Validity of the effective mass approach for GaAsI AlAs heterostructures. 12th general conference of the Condensed Matter Division of the E.P.S., 6-9 april 1992, Praag. Cuypers, J.P.; Haeringen, W. van: Connection rules for envelope functions at heterostructure interfaces. FOM-dagen, Veldhoven, 16-17 december 1992, poster. Haeringen, W. van: Gastlezing op de workshop of the CECAM on self-energy corrections for extended and localized states, 28-31 september 1992, Parijs.

Eisenga, A.H.M.: Charge transport in Metal-(insulator)-superconductor configurations. A study of quasiparticles and Andreev reflection. Keijsers, R.J.P.: Tijdafhankelijk tunnelen in een DBRT-diode.

3.b.

Theorie van de plasma's en Oua,ntummecha,nica

DlSSERT ATIES Bruggen-Kerkhof. MJ. van: A realistic theory on wave propagation in inhomogeneous magnetoplasma. Promotor(en): prof.dr. F. W. Sluijter, prof.dr. M.P.H. Weenink. Co-promotor: dr. iT. L. P.J. Kamp TUE, 1992, pp. 79. WETENSCHAPPELIJKE PUBLICATIES

Arjona Gomez, F.; Cuypers, J.P.; Bobbert, P.A.; Haeringen, W. van: Transfer-matrix methode voor de berekening van bandstructuren van superroosters. FOM-dagen, Veldhoven, 16-17 december 1992, poster.

Kamp, L.P.J.; Kerkhof, MJ.; Sluijter, F.W.; Weenink, M.P.H.: One-dimensional relativistic Vlasov-Maxwell equilibria of charge-separation-free plasmas. Physics of Fluids B: Plasma Physics 4, 1992, pp. 521-528.

Cuypers, J.P.: Gastlezing voor de groep halfgeleiderfysica van de faculteit Technische Natuurkunde, TUE : Matching of electronic wave functions and envelope functions at GaAsl AI(Ga)As in terfaces.

Kamp, L.P.J.; Bruggen-Kerkhof, M.J. van; Sluijter, F.W.: Relativistic Vlasov-Maxwell equilibria of anisotropic charge-separation-free plasmas. Proceedings International Conference on Plasma Physics, 29 juni-3 juli 1992, Innsbruck, pp. 1745-1748. Uitgever: The European Physical Society, Geneve.

Huisman-Kleinherenbrink, P.M.; Haeringen, W. van: Vertex-correction contribution to the direct gap of silicon, FOM-dagen, Veldhoven, 16-17 december 1992, poster.

Kamp, L.P.J.: Integro-differential equation formulation of the stability of two-dimensional parallel flow of inviscid fluid. Europhysics Letters 20,1992, pp. 217-222.

36

35 Miesen. R.H.M.: Applying weakly nonlinear internal wave theories to solitary waves in the atmosphere. Journal of Atmospheric and Terrestrial Physics. 54, 1992, pp. 363-372.

Muynck, W.M. de: De onzekerheidsrelaties en de gelijktijdige meting van incompatibele observabelen. Voordracht Vrije Universiteit, Amsterdam, 29 april 1992.

Martens, H.; Muyock, W.M. de: Disturbance, conservation laws and the uncertainty principle. Journ. Phys. ~, 1992, pp. 4887-4901.

Muynck, W.M. de: Quantum mechanical observables and positive operator valued measures. Voordracht Second International School of Theoretical Physics, Poznan, 26 aug-2 sept. 1992.

Martens. H.; Muynck, W.M. de: Compensation of self-phase modulation in a QND measurement of photon number based on the optical Kerr effect. Quam. Optics 4, 1992, pp. 303-316. Muynck, W.M. de; Baere, W. de; Martens, H.: The Bell inequalities and the joint measurement of incompatible observables. Found. Phys. Lett. 5, 1992, pp. 527-534. Michels. M.A.J.: Scaling relations and the general effective-medium equation for isolator-conductor mixtures. J. Phys.: Condens. Matter 4, 1992, pp. 3961-3966. Sonneveld. P.J.; Visscher, W.; Panneflek, F.; Barendrecht, E.; Michels, M.AJ.: The conductance of suspensions with conducting particles. J. Appl. Electrochem. 22, 1992, pp. 935-949. Putten, D. van deT; Moonen, J.T.; Brom, H.B.; Brokken-Zijp, I.C.M.; Michels, M.A.1.: Evidence for superlocaIization on a fractal network in conductive carbon-blaCk-polymer composites. Phys. Rev. Lett. 69, 1992, pp. 494-497.

Martens, H.; Muynck, W.M. de: Measurement disturbance and the uncertainty relations in quantum optics. Voordracht Second International Workshop on Squeezed States and Uncertainty Relations, Moskou, 25-29 mei 1992. Putten, D. van der; Moonen, LT.; Brom, H.B.; Brokken-Zijp, 1.C.M.; Michels, M.A.J.: Effect of fractality on the hopping conduction in carbon-black/polymer composites. International Conference on Synthetic Metals (ICSM), Goteborg, Zweden, 12-18 augustus 1992. Iske, P.L.; Sterk, N.K.J.; Oortwijn, J.: Effective elastic properties of suspensions of radially symmetric particles. 18th IUPAP International Conference on Thermodynamics and Statistical Mechanics, Berlijn, Duitsland, augustus 1992. Afstudeerverslagen Linden, H.J.C. van der: The diode laser with weak external phase conjugated feedback. Par, S. van de: On 2'l2-channel sound compared to three-channel sound'.

OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELIJKE AKTIVITEIT Kamp. L.PJ.: Relativistic Vlasov-Maxwell equilibria of anisotropic charge-separation-free plasmas. Poster International Conference on Plasma Physics, Innsbruck, I juli 1992. Sluijter, F.W.: The ionosphere. A source of interested wave phenomena. Symposium t.g.v. lOOj. bestaan v.d. Phys.Society EiitVQS Lorand. Sluijter, F.W.: Voordracht voor v.d. Waals. Zwarte licht en N-stralen, autosuggeslie of bedrog? Muynck. W.M. de: Quantummechanica en metafysica. Voordracht voor Dispuut Spectra, Eindhoven, 23 jan. 1992.

Vries, D.K. de: Models of instruments for measuring time and length in the special theory of relativity. Verspeek, I.C. mw.: Perceptieve beeldkwaliteit van digitaal gecodeerde beelden met meerdere codeerartefacten.

3.c.

Ouantumtheorie

WETENSCHAPPELUKE PUBLlKA TIES Tiesinga, E.; Verhaar, B.1., Sloof, H.T.C.; Bragt, D. van: Spin exchange frequency shift in a cesium atomic fountain, (Rapid Communication), Phys. Rev. ill, 1992, pp. 2691-2693.

37

38

Tiesinga, E.; Moerdijk, A.1.; Verhaar, 8.1.; Stoof, H.T.C.: Conditions for Bose-Einstein condensation in magnetically trapped atomic Cesium (Rapid Communication) Phys. Rev. A.t 1992, pp. Rl167-Rl170.

Stoof, H.T.C.: Kosterlitz-Thouless overgang in een verdund Bose gas. Vaste Stof Colloquium TU Delft, 9 december 1992.

Maan, A.C.; Stoof, H.T.C.; Verhaar, B.l.: Virtual break-up processes in three-body recombination of atomic hydrogen. Bull. Am. Phys. Soc. 31, 1992, pp. 1127.

Mstudeerverslagen

Tiesinga, E.; Moerdijk, A.l.; Verhaar, B.l.; Stoof, H.T.C.; Collisional limits on lifetimes of ultracold cesium in a magnetic trap. Bull. Am. Phys. Soc. 31, 1992, pp. 1126. Stoof, H.T.C.: Nucleation of Bose-Einstein condensation. Phys. Rev. ~, 1992, pp. 8398-8406. OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELIJKE AKTIVITEIT Verhaar, B.l.: Collisional limits on atomic fountain clocks and on Bose condensation in ultracold cesium. Hoofdvoordracht American Physical Society, Washington, 21 april 1992.

Moerdijk, A.J.: Verval van magnetisch opgesloten ultrakoud cesium door recombinatie Bijlsma, M.: Superfluiditeit in een twee- en driedimensionaal Bose gas. Boesten, H.M.l.M.: Optische botsingen van ultrakoude atomen: een terreinverkenning. Mstudeerder Michels Sterk, N.K.l.: Effektieve eigenschappen van elastische toverballen.

4. Verhaar, B.l.: Collisions of cold atoms in magnetic traps, in a cesium fountain clock and in the sub-Kelvin hydrogen maser. Symposium on cold atom collisions, Harvard-Smithsonian Institute, 27 april 1992. Verhaar, B.l.: Accuracy of the cesium atomic fountain clock. National Institute for Science and Technology, Gaithersburg, 23 april 1992. Boosten, H.M.1.M.; Tiesinga, E.; Verhaar, B.1.: Optical collisions of ultracold alkali atoms. Poster Najaarsvergadering van de NNV Sectie Atoomfysica en quantumelektronica, 4 november 1992. Moordijk, A.I.; Tiesinga, E.; Verhaar, B.l.; Hulet, R.G.: Cooling and trapping atomic lithium, a laboratory for ultracold collisions. Poster Najaarsvergadering van de NNV Sectie Atoomfysica en Quantumelektronica, 4 november 1992. Beek, S.S. op de; Boom, W.; Galen, R.A.M.L. van; Beijerinck, H.C.W.; Verhaar, B.l.: Energy-resolved polarisation effects for Ne** + He intramultiplet mixing. Poster Najaarsvergadering van de NNV Sectie Atoomfysica en Quantumelektronica, 4 november 1992.

VF-PROGRAMMA: TUE NAT 202.90.32 TRANSPORT VAN MASSA, ENERGIE EN IMPULS van de vakgroep Transportfysica, NT

gerubriceerd naar deelprojekten: a. Werveldynamica en turbulentie b. Gasdynamical Aero-akoestiek c. Microhydrodynamica en heterogene media d. Andere velden van onderzoek: I. Theorie van niet-ideale plasma's 2. Toepassing transporlfysica l.b.v. problemen in ontwikkelingslanden 3. Bio-stromingsleer

4.a.

Werveldynamica en turbulentie

DISSERTATIES Schwarz-van Manen, A.D.: Coherent structures over grooved surfaces. Promotor(en): prof.droir. G.J.F. van Heijst, prof.ddr. F.T.M. Nieuwstadt. Co-promotor: dr. K. Krishna Prasad. TUE, 1992, pp. 138.

40

39 OVERIGE WETENSCHAPPELIJKE PUBLIKATIES Orlandi, P.; Heijst, G.J.F. van: Numerical simulation of tripolar vortices in 2D flow. Fluid Dyn. Res. 2, 1992, pp. 179-206. Kloosterziel, R.C.; Heijst, G.J.F. van: The evolution of stable barotropic vortices in a rotating free-surface fluid. 1. Fluid Mech. 1992, pp. 607-629.

m.

Lichter, S.; F16r, J.B.; Heijst, G.J.F. van: Modelling the separation and eddy formation of coastal currents in a stratified tank. Exps in Fluids L2. 1992, pp. 11-16. Andersson, H.I.;, Billdal, J.T.; Heijst, GJ.F. van: Spin-up in a semi -circular cylinder. lnt. 1. Num. Methods Fluids 15., 1992, pp. 503-524. ABSTRACTS Heijst, G.J.F. van; Velasco-Fuentes, O.U.: Instability of the tripolar vortex. Ann. Geophys. 10 (Supp!. II), C351, 1992. Cavazza,P.; Heijst, G.LF. van; Orlandi, P.: The stability of vortex dipoles. Proc. 11th Australasian Fluid Mech. Conf., Hobart, Australia, 1992, pp. 4.

Heijst, G.J.F. van: Coherente wervelstructuren in 2D stromingen. Seminarium Theoretische Natuurkunde, VU Amsterdam, 2 december 1992. Konijnenberg, I.A. van de: Spin-up. Contactgroep Coherente Structuren, IMAU, Utrecht, 11 november 1992. F16r, LB.; Govers, W.S.S.; Heijst, G.J.F. van; Sluis, R. van: Formation of a tripolar vortex in a stratified fluid. Fourth European Turbulence Conference, Delft, juni 1992. Fl6r, LB.; Fernando, H.J.S.; Heijst, G.J.F. van: The evolution of an isolated turbulent region in a two-layer fluid. Workshop on Mixing in Geophysical Flows, Barcelona, december 1992. R. Parchen: Berekeningen aan roterende pijpstromingen. FOM Wetenschappelijke vergadering Stroming en Warmte, 16 & 17 januari 1992. Krishna Prasad, K.: Coherent motions and drag reducing surfaces. Presented at the Conference on Turbulence Physics and Modeling. Stanford University, 10-11 augustus 1992. Krishna Prasad, K.; Schwarz-van Manen, A.D.: Influence of riblets on coherent motions. Presented at 7th European Drag Reduction Working Meeting, Berlin, 24-25 september 1992.

OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELlJKE AKTIVITEIT Ral1porten voordrachten Heijst, GJ.F. van: Instability of the tripolar vortex. European Geophys. Soc., Edinburgh (UK), 6-10 april 1992. Heijst, GJ.F. van: The formation of coherent vortex structures in rotating and stratified fluids. GEFD Summer School, Cambridge (UK), 7-18 september 1992.

Schwarz-Manen, A.D. van; Kailas, S.V.; Narasimha, R.; Krishna Prasad, K.; Nieuwstadt, F.T.M.: Preliminary results from an analysis of some atmospheric boundary layer and low speed water channel measurements. R-1l59-D. Schwarz-Manen, A.D. van: Low speed water channel measurements. R-1l75-D.

Heijst, GJ.F. van: Bottom topography effects on vortices in a rotating fluid. GEFD Summer School, Cambridge (UK), 7-18 september 1992. Heijst. GJ.F. van: Spin-up phenomena in non-axisymmetric containers. Tweede Ned. Mech. Congres (KIVI), Kerkrade, 16-18 november 1992.

Schwarz-Manen, A.D. van; Stouthart, I.C.; Krishna Prasad, K.; Nieuwstadt, F.T.M.: Near wall coherent motions over smooth and riblet surfaces. Presented at the Fourth European Turbulence Conference, 30 june-3 July 1992.

41 Blokiand, R.; Krishna Prasad, K.: A persistent wave model for wall turbulence: further results. FOM wetenschappelijke vergadering Stroming en Warmte, 16 & 17 Jan. 1992. Steenbergen, W.; Stouthart, J.C.: Metingen aan roterende turbulente pijpstromingen. FOM Wetenschappelijke vergadering Stroming & Warmte, 16 & 17 jan. 1992.

Afstudeerverslagen Gielen, A.l.M.: Een experimentele en numerieke studie van een door een schroeflint geproduceerde turbulente, incompressibele swirlstroming. Jacobs, P.T.G.A.: Dynamics and stability of fresh water boundary currents in tidal crossflows.

4. b.

Gasdynamica/aero-akoestjek

DISSERTATIES Smolders, H.J.: Non-linear wave phenomena in a gas-vapour mixture with phase transition. Promotor(en): prof.dr.ir. G. Vossers, prof.dr. A.K. Chesters. Co-promotor: dr.ir. M.E.H. van Dongen. TUE, 1992, pp. 174. Smeu1ders, D.M.J.: On wave propagation in saturated and partially saturated porous media. Promotor(en): prof.dr.ir. G. Vossers, prof.dr.ir. A. Verruijt. Co-promotor: ddr. M.E.H. van Dongen. TUE, 1992, pp. 125.

OVERIGE WETENSCHAPPELIJKE PUBLIKATIES Smeulders, D.M.J.; De 1a Rosette, 1.P.M.; Dongen, M.E.H. van: Waves in partially saturated porous media. Transport in Porous Media 2, 1992, pp. 25-37. Smeulders, D.MJ.; Eggeis, R.L.G.M.; Dongen, M.E.H. van: Dynamic permeability: reformulation of theory and new experimental and numerical data. J. Fluid Mech. ill, 1992, pp. 211-227.

42 Smolders, H.I.; Niessen, E.M.J.; Dongen, M.E.H. van: The random choice method applied to non-linear wave propagation in gas-vapour-droplets mixtures. Computers Fluids 2.L 1992, pp. 63-75. Smolders, H.I.; de Kok, C.J.G.M.; Dongen, M.E.H. van: Condensation and evaporation relaxation induced by non-linear waves. In: "Shock Waves", Ed. K. Takayama, Springer-Verlag, Berlin, 1992, pp. 475-479. Kalikmanov, V.I.: Statistical thermodynamics of ferrofluids. Physica A, Vol. 183, 1992, pp. 25-50. Hirschberg, A.: Some fluid mechanics aspects of speech. Bulletin de la Communication Parlee, INPG/ICP, Grenoble, 1992, pp. 24. Fabre, B.; Hirschberg, A.; Wijnands, A.P.J; Steenbergen, A. van: Transitoire d'attaque des instruments a embouchure de flute. Journal de Physique IV, C t , Sup III, Vol. 2, 1992, pp. C, 67-70. Meynical, X.; Gilbert, J.; Hirschberg, A.: Etude experimentale des grandeurs d'entree d'un resonateur de forme simple couple anche simple. Journal de Physique IV, C" Sup lU, Vol. 2, 1992, pp. C,75-78.

a une

ABSTRACTS Looijmans, K.N.H.; Kriesels, P.C.; Beeck, J.P.A.J. van; Dongen, M.E.H. van: Development of a high pressure expansion-shock tube to study nucleation and condensation processes in real gases. Euromech 296, Real gas effects in high enthalpy flows, Gottingen, Germany, 8-10 Sept., 1992. Auregan, Y.; Racineaux, J.L.; Meslier, N.; Hirschberg, A.; Depollier, C.: Snoring: a biomechanical approach of the problem. First European Conference on respiratory sounds, Turin, Italy, 12 & 13 June, 1992. Hirschberg, A.; Wijnands, A.P.J.; Fabre, B.: Transient behaviour of flue organ pipes. Invited paper. J. Acoust. Soc. Am., Vol. 21, 4, pt 2, 1992, pp. 2411. Hirschberg, A.: Jet formation and sound production in a flue organ pipe. Invited paper. Tweede Nederlands Mechanica Congres, Rolduc, Kerkrade, 16-18 November 1992.

43

44

Kalikmanov, V. I. : Statistical theory of surface tension and agregation in ferrofluids. VI Intern. Conference on Magnetic Fluids, Paris, July 20-24, 1992, pp. 256.

Dongen, M.E.H. van: Non-linear wave phenomena in a gas-vapour mixture with phase transition. 25 september, Chiba University (Japan).

Kalikmanov, V.I.: Suspensions of high-T, superconducting particles: properties in alternating magnetic fields. VI Intern. Conference on Magnetic Fluids, Paris, July 20-24, 1992, pp. 592.

Dongen, M.E.H. van: Waves in partially saturated porous media. 18 september, Kyushu University (Japan).

OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELlIKE AKTIVITEIT

Dongen, M.E.H. van: Compression waves in porous media. 26 september, IFS, Tohoku University, Sendai (Japan).

Wijnands, A.P.I.; Hirschberg, A.: Jet drive in a flue organ pipe: flow visualization of stationary and transient behaviors. Recherche Musique et Danse. Compte rendu: Modeles physiques creation musicale et ordinateur, Vol. 1. Colloque Int. Grenoble 19-21 september 1990, ACROE, 1992. Hirschberg, A.; Rienstra, S.1.: Postacademische cursus: "Acoustics and Aero-acoustics". European Consortium for Mathematics in Industry (ECMI) course, Glasgow, U.K. 21-28 February 1992. Hirschberg, A.; Rienstra, S.J.: Postacademische cursus: "Aeroakoestiek". Postacademisch onderwijs natuurwetenschappen (Paon) course, Eindhoven, 10-12 June 1992.

Hirschberg, A.: Colloquium "Stromingsakoestiek" georganiseerd in samenwerking met de Bond voor Materialenkennis, 2 juni 1992. Hirschberg, A.: Colloquium: "Some fluid dynamic aspects of speech". LlMSI, 1992. Hirschberg, A.: Gastransport en Muziekakoestiek. Faculteitscolloquium, fac. Natuurkunde, TUE, 18 nov. 1992.

Rapporten Voordrachten M.E.H. van Dongen was van 12 juli 1992 tot 20 december 1992 verbonden als "visiting professor" aan Tohoku University, Sendai, Japan. (Institute of Fluid Science, Shock Wave Research Center).

Kalikmanov, V.I.; Muitjens, M.J.E.H.; Dongen, M.E.H. van; Hirschberg, A.: Nucleation and condensation processes in natural gas. Part I - March 1992, Part 2 - May 1992, Final report - July 1992.

Dongen, M.E.H. van: Non-linear wave phenomena in a gas-vapour mixture with phase transition. 4 augustus, Matsushima (Japan)

Afstudeerverslagen

Dongen, M.E.H. van: Non-linear wave phenomena in a gas-vapour mixture with phase transition. 16 september, Okayama University (Japan). Dongen, M.E.H. van: Non-linear wave phenomena in a gas-vapour mixture with phase transition. 18 september, Kyushu University (Japan). Dongen, M.E.H. van: Non-linear wave phenomena in a gas-vapour mixture with phase transition. 24 september, Yohohama University (Japan).

Huijsmans, F.I.J.: Reflection and damping of plane acoustic waves in pipes. Knippenberg, M.M.F. van: Theoretische en experimentele analyse van de instationaire stroming in een elastische buis omgeven door een vloeistof. Horst, G.J.P. ler: Sound attenuation in a fully developed turbulent pipe flow. Meulman, J.H.: Biot- en Stoneley-golven in verschillende poreuze media.

45

46

Snoeijs, C.A.M.: De optische karakterisering van nevels.

ABSTRACT:

Reijnen, A.I.: Demping en reflectie van akoestische golven in een buis.

Bobrov, V.B., Schram, P.P.I.M. and Trigger, S.A.: The problem of Perturbation Theory in the Exact Linearized Kinetic Equation for a Plasma, Abstracts Statphys-18 Conference, Berlin 1992.

4.c.

Microhydrodynamica en heterogene media

WETENSCHAPPELIIKE PUBLIKA TIES Sanden, M.C.M. van de; Schram, P.P.l.M.: The Saha equation for a two-temperature plasma. Physics of Nonideal Plasmas, (Teubner-Texte zur Physik, Band 26), Stutthart-Leipzig, 1992, pp. 81-86. Kalikmanov, V.I.; Schram, P.P.1.M.; Zybin, S. V.: Parametric resonance in suspensions of superconducting particles. Journal Magnetism and Magnetic Materials, ill. 1992, pp. 91-98. Clercx. H.I.H.; Schram, P.P.l.M.: High frequency effective viscosity of hardsphere suspensions. Phys. Rev.~, 1992, pp. 860-872. Clercx, H.I.H.; Schram, P.P.I.M.: Three particle hydrodynamic interactions in suspensions. 1. Chem. Phys. 2,2,1992, pp. 3137-3151. Clercx, H.J.H.; Schram, P.P.J.M.: Brownian particles in shear flow and harmonic potentials: A study of long time tails. Phys. Rev. A46, 1992, pp. 1942-1950. Water, W. van de; Wetering, E. van de: Shape of isoshear contours in turbulent friction. Phys. Rev. Letters, 68, no. 24, 1992, pp. 3551-3554. Brouwers, H.I.H.; Chesters, A.K.: Film models for transport phenomena with fog formation: the classical film model. Int. J. Heat Mass Transfer, 35, 1992, pp. L VAKPUBLIKA TIES Sluyter, W.M.; Geld, C.W.M. van der; Oliemans, R.V.A.: Meerfasenstroming: het twee-stromenland van industrie en un~versiteit. Procestechnologie. 2-6/7, 1992, pp. 12-13.

OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELIIKE AKTIVlTElT Abid, S.; Chesters, A.K.; Chevaillier, I'p,: The drainage and rupture of partially mobile films between colliding drops in liquid-liquid systems. lnts. Chern. E., Research Event, Manchester, 1992. Schram, P.P.1.M.: Twee voordrachten over "Three particle hydrodynamic interactions in suspensions" gehouden in Boston College (30-7-1992) en op de International Conference on the Physics of Strongly Coupled Plasmas, Rochester (N. Y.), August 17-21, 1992; Schram, P.P.J.M.: "Brownian motion in shear flow and harmonic potentials: a study of long-time tails" op de International Conference on the Physics of Strongly Coupled Plasmas. Rochester (N.Y.). August 17-21.1992.

~over

Afstudeerverslagen Kamp, A.M.: The development and application of local gas-fraction and velocity measurements in twophase pipe flow in laboratory and microgravity conditions.

4.d.

Andere velden van onderzoek

4.d.1. Theorie van njet-ideale plasma's 4.d.2. Toepassing van transportfysica t.b.v. problemen in ontwikkelingslanden Houtkachelgroep

OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELIJKE AKTIVITEIT Moerman, E.; Krishna Prasad, K.: Clean combustion and excess air factors. Accepted for publication in a special volume on "Combustion Technologies for a clean environment" of the journal "Combustion Science and Technology"

48

47 Prasad, K,; Moerman, E.: Burning rates of biomass in fixed beds. Submitted for presentation at Second International Conference on Combustion Technologies for a clean environment, to be held in Portugal, 19-22 juli 1993. Voordrachten Krishna Prasad, K.; Moerman, E.: A review of research activities of the Woodburning Stove Group at Eindhoven University of Technology. Presented at the First Household energy development network meeting, Lund Univeristy, Lund, jan, 1992. Krishna Prasad, K.; Moerman, E.: Household energy in the post-ESMAP era. Presented at the Second Household energy development network meeting, GTZ, Eschborn, juni 1992. Krishna Prasad, K.; Moerman, E.: Woodburning cookstoves-technology and dissemination. Lecture given to the course on rural energy and environment held at University of Twente, Mei 1992. Krishna Prasad, K.; Moerman, E.: A note on biomass technologies. Paper presented at the Expert Group Meeting on Biomass-energy Technologies organized by the United Nations centre for human settlements in collaboration with ASTRA, Indian Institute of Science, Bangalore.

Oijzen, E.V. en Boonders, M.: Onderzoek naar regelbaar vermogen en verbrandingsrivaliteit veroeteren m.b.v. dempers in downdraft stove Ill. Afstudeerrapport voor Hogeschool Gelderland. Windenergie groep

Hulle, F.l.L. van; Smulders, P.T.; Drag!, 1.B. (Editors): Proceedings of Amsterdam, EWEC'91, Par! 2, Elsevier, 1992. Kuik, G. van: On the revision of the actuator disc momentum theory. Wind Engineering l5., 1991, pp. 276-289.

ABSTRACT Smulders, P.T.; de Vries, D.; Diepens, 1.: Zonnepomp met gemiddeld overal dagrendement van 6 a 7%. 4e Ned. Zonne-energie Conferentie, Veldhoven, april 1993.

OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELlJKE AKTIVITEIT Kuik, G. van: Performance methods: problems even without yaw, stall or unsteady effects. Proc. lEA Symposium on aerodynamics of windturbines (Stuttgart 1991), published by ETSU, UK, 1992.

4.d.3. Bjo-stromingsleer DISSERTATIES Linssen, F.M.J.: Non-invasive arterial wall tissue characterization. Development and evaluation of narrowband ultrasound techniques. Promotor(en): prof.dr. R. Reneman. Rijksuniversiteit Limburg, Maastricht, 1992. Ubbink, D.Th.: On skin microvascular reactivity in patients with lower limb inschaemia. Promotor(en): prof. dr. R. Reneman. Rijksuniversiteit Limburg. Maastricht, 1992.

WETENSCHAPPELUKE PUBLIKATIES

OVERIGE WETENSCHAPPELIJKE PUBLIKATIES

Rijs, R.P.P.; Jacobs, P.; Smulders, P.T.: Parameter study of the performance of slow running rotors. Journal of Wind Engineering and Industrial Aerodynamics 39, 1992, pp. 95-103.

Dude Egbrink, M.O.A.; Tangelder, G.J.; Slaaf, D.W.; Reneman, R.S.: Influence of platelet-vessel wall interactions on leukocyte rolling in vivo. Circ. Res. 12: 1992, pp. 355-363.

Smulders, P.T.: Introduction to the main themes of the conference. Proc. EWEC 91, Part 2, 1992, pp. 5-6.

Woldhuis, 8.; Tangelder, G.I.; Slaaf, D.W.; Reneman, R.S.: Concentration profile of blood platelets differs in arterioles and venules. Am. 1. PhysioL 262: 1992, pp. HI217-HI223.

49 Arts, T.; Hunter, W.C.; Douglas, A.; Muijtjens, A.M.M.; Reneman, R.S.: Description of the deformation of the left ventricle by a kinematic mode!. I. Biomech. 25: 1992, pp. 1119-1127. Hoeks, A.P.G.; Brands, P.I; Reneman, R.S.: Assessment of arterial distension waveform using Doppler signal processing. 1. Hypertenson. 10 (suppl. 6): 1992, pp. 519-S22. Huyghe, I.M.; Arts, T.; Campen, D.H.van; Reneman, R.S.: Porous medium finite element model of the beating left ventricle. Am. J. Physiol. 262: 1992, pp. HI256-H1267. Prinzen, F.W.; Augustijn, C.H.; Allessie, M.A.; Arts, T.; Delhaas, T.; Reneman, R.S.: The time sequence of electrical and mechanical activation during spontaneous beating and ectopic stimulation. Europ. Heart J. 13: 1992, pp. 535-543. Dude Egbrink, M.G.A.; Tangelder, GJ.; Slaaf. D.W.; Reneman, R.S.: Interactions between platelets, leukocytes and the vessel wall in vivo. Clin. Hemorheology 12: 1992, pp. 59-65. Reneman, R.S.; Merode, T. van; Hoeks, A.P.G.: Flow patterns and arterial wall dynamics in normal and diseased arteries. In: Diagnostic Vascular Ultrasound. (Eds. K.H. Labs, K.A. Jager, D.E. Fitzerwald, J.P. Woodcock, D. Neueerburg-Heuster) Arnold PubJ. 1992, pp. 42-54. ABSTRACTS Delhaas, T.; Arts, T.; Prinzen, F.W.; Reneman, R.S.: Fiber stress and regional contractile work in the canine left ventricle. Eur. J. Physio!., (Pflijgers Arch.) 420, Suppl. I, 1992, pp. 433. Delhaas, T.: Arts, T.; Prinzen, F.W.; Reneman, R.S.: Time interval between moments of local electrical activation and maximum left ventricular Dp/Dt determines local fiber strain. Eur. J. Physiol., (Ptliigers Arch.) 420, SuppJ. I, 1992, pp. 434. Delhaas, T.; Arts, T.; Prinzen, F.W.; Reneman, R.S.: Regional contractile work and electrical activiation in the canine lieft ventricle during coronary artery occulsion. Eur. J. Physiol., (Pfliigers Arch.) 420, SuppJ. 1, 1992, pp. 435. De1haas, T.; Arts, T.; Prinzen, F.W.; Reneman, R.S.: Regional contractile work in the canine left ventricle during asynchronous electrical activation. Eur. J. Physiol., (Pfliigers Arch.) 420, Supp!. I, 1992, pp. 436.

50 Tangelder, G.I.; ATford, K-E.; Janssens, C.I.I.G.; Slaaf, D.W.; Reneman, R.S.: Inhibition of granulocyte rolling in venules does not recruit the marginal granulocyte pool. Eur. J. Physio!., (Pfliigers Arch.) 420, Supp!. 1,1992, pp. 481. Dude Egbrink, M.G.A.; Tangelder, G.I.; Slaaf, D.W.; Reneman, R.S.: Influence of the thromboembolic reaction on leukocyte rolling in vivo. Eur. J. Physio., (Pfl(jgers Arch.) 420, Supp!. I, 1992, pp. 482. Dude Egbrink, M.G.A.; Tangelder, GJ.; Slaaf, D.W.; Reneman, R.S.: Different substances are involved in thrombus formation and embolization following wall injury. Eur. J. Physioi., (Pfliigers Arch.) 420, Suppl. 1, 1992, pp. 486. Slaaf, D.W.; Arts, T.; Tangelder, G.l.; Reneman, R.S.: Vasomotion and periodicity in the microcirculation. lnt. J. Microcirc. Clin. Exp. II (Supp!. I), 1992, pp. 70. Dude Egbrink, M.G.A.; Tangelder, G.1.; Slaaf, D.W.; Reneman, R.S.: Different mechanisms of platelet activation are involved in thrombus formation and embolization following wall injury in anesthetized rabbits. Int. 1. Microcirc. Clin. Exp. II (Supp!. I), 1992, pp. 97. Janssen, B.; Tangelder, G.J.; Dude Egbrink, M.G.A.; Reneman, R.S.: Leukocyte rolling in venules of the unstimulated skin of anesthetized mice and rats. Int. J. Microcirc. Clin. Exp. I I (Supp!. I), 1992, pp. 98. Woldhuis, B.; Tangelder, G.l.; Slaaf, D.W.; Reneman, R.S.: Influence of neutral and negatively charged dextrans on platelet distribution in mesenteric arterioles of anesthetized rabbits. In. 1. Microcirc. Clin. Exp. II (Supp!. I), 1992, pp. 107. Slaaf, D.W.; Tangelder, G.l.; Reneman, R.S.: The role of temporal variability in arteriolar function (vasomotion) in the control of blood flow distribution and exchange. Int. J. Microcirc. Clin. Exp. II (Supp!. I), 1992, pp. 118. Tange1der, G.1.; Woldhuis, B.; Slaaf, D.W.; Reneman, R.S.: Time dependent increase of red blood cell aggregation in anesthetized rabbits after intravenous injection of a 500 kD Dextran. Int. 1. Microcirc. Clin. Exp. II (Suppl. I), 1992, pp. 195. Delhaas, T.; Arts, T.; Prinzen, F.W.; Reneman, R.S.: Effect of coronary artery occlusion on regional contractile work and electrical activation in the canine left ventricle. The FASEB Journal 6, number 4, 1992, pp. A943.

51 Arts, T.; Delhaas, T.; Prinzen, F.W.; Reneman, R.S.: Fiber stress in the canine left ventricle. The FASEB Journal 6, number 4, 1992, pp. A 1231. Slaaf, D.W.; Tangelder, G.I.; Bassingthwaighte, J.B.B.; Reneman, R.S.: Is the nonlinear (chaotic) behavior of vasomotion compatible with regulation? The FASEB Journal 6, number 5, 1992, pp. A 2085. Reneman, R.S.; Brands, P.I.; Van Merode, T.; Hoeks, A.P.G.: Do arteries age faster in borderline hypertensives (BHT) than in normotensive subjects The FASEB Journal 6, number S, 1992, pp. A 2017.

V AKPUBLIKATIES Reneman, R.S.: New developments in clinical testing of medical devices for Europe 1992. Eur. J. Cardiothorac. Surg. 6 (suppJ. I): 1992, pp. SI02-S106.

52 Arts. T.; Prinzen, F.W.; Reneman, R.S.: Mechanics of the wall of the left ventricle. In: Physics of heart and circulation. (Eds. 1. Strackee and N. Westerhot). Springer Verlag. In press.

5.

VF-PROGRAMMA: TUE NAT 205.90.32 GECONDENSEERDE MA TERIE, FYSICA EN TECHNOLOGIE van de vakgroep Vaste Stof, NV

gerubriceerd naar werkeenheid: a. Fysica van oppervlakken en grenslagen, FOG b. Cooperatieve verschijnselen, MO c. Halfgeleiderfysica, HF d. Lage temperaturen, LT

S.a.

Fysica van oppervlakken en grenslagen. FOG

DISSERTATIES OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELIIKE AKTIVITEIT Van Merode, T.; Brands, P.J.; Hoeks, A.P.G.; Reneman, R.S.: Faster ageing of the carotid artery bifurcation in borderline hypertensive subjects. J. Hypertension. In press.

Kools, J.C.S.: Laser Ablation and Deposition of Metals. Promotor(en): prof. dr. H.H. Brongersma; prof. dr. B. Bolger. TUE, 1992, pp. 155.

Slaaf, D.W.; Yamashiro, S.M.; Tangelder, G.1.; Reneman, R.S.; Bassingth- waighte, J.B.: Nonlinear dynamica of vasomotion. Progr. Appl. Microcirc. In press.

Severijns, C.A.: Computer Simulation of Low-Energy Ion Scattering. Promotor(en): prof. dr. H.H. Brongersma; prof. dr. J.T. Devreese., TUE, 1992, pp. 103. OVERIGE WETENSCHAPPELIJKE PUBLlKA TIES

Hoeks, A.P.G.; Dabekausen, A.; Brands, P.I.; Reneman, R.S.: Technical limitations of the present color coded US-Doppler systems in analyzing flow anomalies in arteries. VASA. In press. Reneman, R.S.; Woldhuis, B.; Dude Egbrink. M.G.A.; Slaaf, D.W.; Tangelder, GJ.: Concentration and velocity profiles of blood cells in the microcirculation. In: Frontiers in "Cardiovascular Engineering" (Ed. Ned Hwang). Plenum Pub!. Corp., New York. In press. Slaaf, D.W.; Tangelder, G.l.; Reneman, R.S.: Physics of the microcirculation. In: Physics of heart and circulation. (Eds. J. Strackee and N. Westerhof). Springer Verlag. In press.

Bergmans, R.H.; Huppertz, W.J.; Welzenis, R.G. van; Brongersma, H.H.: Static low-energy ion scattering. Nucl. Instr. Meth. ~, 1992, pp. 584-587. Kessel, O. van; Brongersma, H.H.; HOlscher, J.G.A.; Welzenis, R.G. van; Sengers, E.G.F.; Janssen, FJ.J.G.: Diffusion of cesium in sodium borosilicate glasses for nuclear waste immobilization, studied by low-energy ion scattering. Nuc!. Instr. Meth. ~, 1992, pp. 593-595. Severijns, CA.; Verbist, G.; Brongersma, H.H.; Devreese, I.T.: Rational function approximation of the collision integrals. Nucl. Instr. Meth. B64, 1992, pp. 730-733.

53

54

Skoglundh, M.; LQwendah1, L.A.; Menon, P.G.; Stenbom, B.; Jacobs, J.-P.; Kessel, O. van; Brongersma, H.H.: Characterization of a Pt-Pd combustion catalyst on an alumina washcoat, with and without prior hydrothermal treatment. Catalysis lett. 13, 1992, pp. 27-3S.

O'Mahony, J.D.; Patterson, C.H.; Mc.Gilp, J.F.; Leibsle, F.M.; Weightman, P.; Flipse, C.F.l.: The Au-induced 5x2 reconstruction on Si(l 1I). Surf. Sci. Lett. 277, 1992, 5 pages.

Brongersma, H.H.; Bergmans, R.H.; Buijs, L.G.C.; Jacobs, J.-P.; Krugeman, A.C.; Severijns, C.A.; Welzenis, R.G. van: Developments in low-energy ion scattering from surfaces. Nucl. Instr. Meth. ~, 1992, pp. 207-212. Severijns. C.A.; Verbis!, G.; Brongersma, H.H.; Devreese, J.T.: Differential correction algorithm for a function of two continuous variables: application to the collision integrals. Computer Phys. Comm. 70, 1992, pp. 459-466. Severijns, C.A.; Verbist, G.; Brongersma, H.H.: 8IS5-92: a computer code for the simulation of ion-surface scattering. Surf. Sci. 279, 1992, pp. 297-304. Leerdam, G.C. van; Jacobs, l.-P.; Brongersma, H.H.: A LEIS study of the structure of molybdenum on 1'-alumina catalyst. Surf. Sci. 268. 1992, pp. 45-56. Verbist, G.; Brongersma, H.H.; Devreese, I.T.: The calculation of ion fractions in LEIS. Nucl. lnstr. Meth. M1, 1992, pp. 575-575. Bergmans, R.H.; Brinkgreve, P.; Brongersma, H.H.; lacobs, I.-P.; Severijns, C.A.; Welzenis, R.G. van: Oppervlakte-onderzoek met EARISS. Ned. Tijdschr. voor Nat. ~, 1992, pp. 225-228. Brongersma, H.H.: Low energy ion scattering as applied to microelectronics materials (in russian). Poverchnost 6, 1992, pp. 5-19. Ceeien, W.C.A.N.; Jacobs, J.-P.; Brongersma, H.H.; Sengers, E.G.F.; Janssen, F.J.J.G.: De opslag van radioactief afval: een studie naar de diffusie van cesium in borosi1icaatglas m.b. v. lage energie ionen verstrooiing. Nevacblad 30, 1992, pp. 91-96. Krebtukov, D.B.: The exact numerical solution of a Schrooinger equation with two Coulomb centres plus oscillator potential. I. Phys. A2l, 1992, pp. 3319-332S.

FJipse, C.F.J.; Lindsay, R.; Raiker, G.N.: Winco!t, P.L.; Thornton, G.; Laterty, I.R.; Flavell, W.R.: Resonance photoemission from single crystalline Bi 2Sr1CaCups at the cu 3p absorption edge. Physica C 193, 1992, pp. 309-313. OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPLIlKE AKTIVITEIT VQordrachten Bergmans, R.H.: IVC-12 ICSS-S, october 1992, Den Haag. Brongersma, H.H.: Katalyse Symposium, Eindhoven. 12th Int. Conf. on the Application of Accelerators in Research and Industry. Arredondo workshop, Gainesville 7th Latin American Symposium on Surface Science, Bari10che Diverse lezingen aan universiteiten. F1ipse, C. F.J. : IRCSS, februari 1992, Liverpool. Lezingen aan de University of Liverpool en Oxford University.

Oetelaar, L.C.A. van den: IVC-12 ICSS-S, october 1992, Den Haag. Jacobs, }.-P.: Quantitative Surface Analysis 7, september 1992, Guildford, UK. Jacobs, I.-P: SON bijeenkomst van de werkgemeenschap voor katalyse, januari 1992, Lunteren. Jacobs, J.-P.: KNCV katalyse dagen, mei 1992, Delft. Ceelen, W.C.A.N.: KNCV Nevac oppervlakte fysica dag, juni 1992, Eindhoven.

55 Bergmans, R.H.: FOM vergadering voor wetenschappelijke instrumentatie, november 1992, Veldhoven. Afstudeerverslagen Tekcan. C.F.: Tungsten deposition on quartz studied by in-situ time-resolved mass spectrometry. Kruseman, A.C.: Niet-destructieve metingen aan kwetsbare oppervlakken en de eerste oppervlakte-structuur meting met de EARISS. Heier, 1.: De bouw van een Time of Flight opstelling. Reintjes, J.G.H.: Catalysts studied by LEIS. Mietus, M.l.: Quantitative determination of oxygen adsorption on Nb,Tao' d (110) surfaces, studied by LEIS. Ceelen. W.C.A.N.: Applications of LEIS: diffusion of cesium in nuclear waste glass and the spreading behaviour of MoOiSiOz catalysts. Rooijen. H.F. van: Optical study of K-doped C6(' and NiAI(lIO). Pisters, J.J.: Diverse aspecten van W-CVD.

S.b.

CoQperatieve verschijnseJen/magnetische ordeningsverschiinselen. MO

DISSERT ATIES Emmen, I.H.P.M., Bismuth based Ceramic Superconductors. Promotor(en): prof.dr.ir. W.I.M. de longe. TUE, 1992, pp. 122.

56 OVERIGE WETENSCHAPPELlJKE PUBLIKATIES longe, W.l.M. de; Swagten, H.l.M.: Magnetic Properties of Diluted Magnetic Semiconductors. Magnetism in the Nineties. Eds. A.J. Freeman and K.A. Gschneider, North Holland, 1992, pp. 322-346. Brabers, V.A.M.; Broemme, A.D.D.: Low-Spin-High-Spin Transitions in the CO,o4 SpineU. Magn. 1. Magn. Magn. Mat. .lM:lQ1, 1992, pp. 405. Kawai, Y.; Brabers, V.A.M.; SimSa, Z.: Ultrasonic Attenuation in Titanomagnetite Single Crystals. l. Magn. Magn. Mat. .lM:lQ1, 1992, pp. 407. Emmen, J.H.P.M.; Lencwwski, S.K.l.; Brabers, V.A.M.; longe, W.J.M. de: Energy Distribution of Vortex Dynamics in BilCaSrzCuzOh •• J. Magn. Magn. Mat. 104-107, 1992, pp. 473. Delica, T.; longe, W.l.M. de; Kopinga. K.: Leschke, H.; Mikeska, H.: Static Properties of CsNiF1• J. Magn. Magn. Mat. 104-107, 1992, pp. 795. longe, W.J.M. de; Gronckel, H.A.M. de; Kopinga, K.; Panissod, P.; Broeder, F.J.A den: NMR Study on the Nanostructure of ColX multilayers. MRS Symposium Proceedings ill, Ed. S.S. Parkin, 1992, pp. 229-234. Bloemen, P.; Alphen, E.A.M. van; longe, W.l.M. de: Magnetic Anisotropy determined from Angular dependent Magnetization Measurements. MRS Symposium Proceedings ill, Ed. 5.5. Parkin, 1992, pp. 479-483. longe, W.J.M. de; Story, T.; Swagten, H.LM.: Carrier Induced Breakdown of Ferromagnetism. Europhysics Letters 17, 1992, pp. 631-636. Eggenkamp, P.T.; Swagten, H.J.M.; Story, T.; longe, W.J.M. de: A Transition between a Ferromagnetic and a Spin-Glass State Induced by Carriers. J. Magn. Magn. Mat. 104-107,1992. pp. 937. Swagten, H.J.M.; Twardowski, A.; lanse, E.W.; Eggenkamp, PJ.T.; longe, W.J.M. de: Specific Heat of the Diluted Magnetic Semiconductor Znl .•Co,Se. J. Magn. Magn. Mat. .lM:lQ1. 1992, pp. 989. Bloemen, P.J.H.; Alphen, E.A.M. van; longe, W.J.M. de: Interlayer Coupling in Co/Pt/Co Trilayers investigated by Ferromagnetic Resonance. 1. Magn. Magn. Mat. \04-107, 1992, pp. 1775.

57

58

Gronckel, H.A.M. de; Mertens, B.M.; Bloemen, P.I.H.; Kopinga, K.; longe, W.l.M. de: Interfaces and Strain in Multilayers as probed by NMR. J. Magn. Magn. Mat. .liM.:l.Q1, 1992, pp. 1809.

Johnson, M.T.; Purcell, S.T.; McGee, N.W.E.; Coehoorn, R.; Stegge, I. aan de; Hoving W.: Structural Dependence of the Oscillatory Exchange Interaction Acion C4 Layers. Phys. Rev. Letters, .28" 1992, pp. 2688.

Story, T.; Eggenkamp, P.I.T.; Swuste, C.H.W.; Swagten, H.l.M.; Jonge, W.l.M. de: RKK4 Exchange Interaction in Many Valley IV-VI SMSC. Phys. Rev. lHl, 1992, pp. 1660-1667.

Johnson, M.T.; Coehoom, R.; Vries, 1.1. de; McGee, N.W.E.; Stegge, J. aan de; Bloemen, P.l.H.: Orientational Exchange interaction in Co/Cu/Co. Phys. Rev. Letters, 22, 1992, pp. 969.

Brabers, V.A.M.: Phase Transitions in Oxides by Thermal Expansion Measurements. Bull. Soc. Chim. Be1g. lQl, 1992, pp. 193. Emmen, I.H.P.M.; Lenczowski, S.K.J.; Dalderop, 1.H.l.; Brabers, V.A.M.: Crystal Growth and Annealing Experiments of the High T, Superconductor Bi2Sr2CaCu2 08+~' J. Cryst. Growth ill, 1992, pp. 477-482. Purcell, S.T.; Johnson, M.T.; McGee, N.W.E.; Coehoorn, R.; Hoving, W.: Two Monolayer Oscillations in the AF Coupling through Mn in Fe/MnIFe Sandwich Structures. Phys. Rev. lHl, 1992, pp. 13064. Brabers, V.A.M.: Comment on Size-Dependent Curie Temperature in Nanoscale Phys. Rev. Letters .28" 1992, pp. 3113.

Johnson, M.T.; Vries, I.J. de; McGee, N.W.E.; Stegge, 1. aan de; Broeder, F.J.A. den: Orientational Dependence of the Interface Magnetic Anisotropy in Epitaxial Ni/ColNi Sandwiches. Phys. Rev. Letters, 22, 1992, pp. 3575-3579. Story, T.; Galazka, R.R.; Eggenkamp, P.J.T.; Swagten, H.J.M.; Jonge, W.l.M. de: Magnetic susceptibility of PbSnMuFe in the transition region between ferromagnetic and spin glas phase. Acta Polononica~, 1992, pp. 630 OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELIJKE AKTIVITEIT Voordrachten

MnF~04

Particles.

Purcell, S.T.; Johnson, M.T.; McGee, N.W.E.; Zeper, W.B.; Hoving, W.: Spatially Resolved Magneto Optical Investigations of the Perpenidicular Anisotropy in Wedge-Shaped Ultrathin Epitaxial Co Layer on Pd(III). 1. Magn. Magn. Mater. ill, 1992, pp. 257-263. Bloemen, P.I.H.; Jonge, W.l.M. de: Magnetic Anisotropy of Co/NilCo/Pt Multilayers. J. Magn. Magn. Mat. ill, 1992, pp. L 1-5.

De Jonge, W.J.M.; De Gronckel, H.A.M.: NMR in multilayers (invited review), EPS, Praag, april 1992. De Jonge, W.J.M.; Swagten, H.LM.; Story, T.: Carrier-induced magnetism (invited review). Int. Conf. on Semiconductors, Jaszowiec, maart 1992. De Jonge, W.l.M.; Kopinga K.; de Gronckel, H.A.M.: NMR studies on multilayers and thin films (invited). NATO workshop, Corsica, Juni 1992.

Bloemen, P.I.H.; Johnson, M.T.; Stegge, I. aan de; Jonge, W.l.M. de: AF Coupling between Co/Ni Multilayers with Perpendicular Magnetization across MBE Grown Cu(lll) Layers. J. Magn. Mag. ill, 1992, pp. L 315-319.

De Jonge, W.I.M.: Magnetic artificial structures. Academic of Science, Warschaw, november 1992.

Swagten, H.J.M.; Twardowski, A.; Eggenkamp, P.LT.; Jonge, W.l.M. de: The dd Exchange Interaction in the Diluted Magnetic Semiconductor Zn1_.Co.Se. Phys. Rev. ~, 1992, pp. 188-192.

Eggenkamp, P.I.T.; Story, T; Swuste, C.H.W.; Swagten, H.l.M.; de longe, W.J.M.: ESR study of PbSnMnTe. Int. Conf. on Narrow Gap Semiconductors, Southampton, July 1992.

Bloemen, PJ.H.; Jonge, W.I.M. de; Broeder, F.l.A. den: Magnetic Anisotropy in Co/Ni (Ill) Multilayers. 1. Appl. Phys. 72, 1992, pp. 4840.

Kopinga, K.; Magnetic correlations in SnMnTe. Hahn Meitner Inst., Berlijn, oktober 1992.

59

60

Van Alphen, E.A.M.; de Gronckel, H.A.M.; BhJemen, P.I.H.; van Steenbergen, A.S.; de longe, W.J.M.: Structural dependence of the magnetic anisotropy of Co-films. Symp. on Magnetic Muitilayers, Lyon, september 1992.

Van Alphen, E.A.M.; de Gronckel, H.A.M.; te Veldhuis, S.G.E.; Bloemen, P.I.H.; de longe, W.J.M.: NMR study of Co-films and Co/X multilayers. FDM Vaste-Stofdagen, december 1992.

Bloemen, P.I.H.; de longe, W.I.M.: Determination of F coupling across Pd. Symp. on Magnetic Multilayers, Lyon, september 1992.

Bloemen, P.I.H.; de Vries, J.l.; Johnson, M.T.; McGee, N.W.E.; aan de Stegge, J.; de Jonge, W.l.M.: Koppeling tussen ferromagnetische lagen over een niet-magnetische tussenlaag FDM Vaste-Stofdagen, december 1992.

Bloemen, P.l.H.; de Jonge, W.I.M.; Coehoorn, R.: Interlayer exchange in Co/Os. Symp. on Magnetic Multilayers, Lyon, september 1992. Bloemen, P.J.H.; Johnson, M.T.: Investigations of exchange coupling across wedges (invited). Int. Conf. on Magn. and Magn. Mat., Houston, november 1992. BJoemen, P.I.H.; de Jonge, W.J.M.: Interlayer coupling over Pt and Pd layers: Int. Conf. on Magn. and Magn. Mat., Houston, november 1992. Brabers, V.A.M.· Ultrasonic attenuation in single crystalline titanium and Co ferrous ferrites. 6th Int. Conf. on Ferriles, Tokyo, 1992. Brabers, V .A.M.: Magnetic losses in single crystal ferrites. 6th lnt. ConL on Ferrites, Tokyo, 1992.

Conferentiebijdragen/pos!ers Brabers, V.A.M.: Twee bijdragen. 6th Int. Conf. on Ferrites, Tokyo, 1992. Emmen, J.P.H.: Time dependence of magnetization in Bi2SrlCaCu20•. EMRS, Symposium on High T, superconductors, Straatsburg, 1992. Emmen. l.P.H.: Growth of Bi-n = I crystals. EMRS, Symposium on High T, superconductors, Straatsburg, 1992. Willekens, M.M.H.; Duif, A.M., Bloemen, P.J.H.; de Jonge, W.J.M.: Magnetic Behaviour in AF coupled layers with perpendicular anisotropy. FDM Vaste-Stofdagen, december 1992.

LencZQwski, S.K.l.; Gijs, M.A.M.; Wolf, R.M.; Giesbers, 1.B.: Electrical transport and magnetic properties of FCj04 films. FDM Vaste-Stofdagen, december 1992. Giesbers,l.B.; Gijs, M.A.M.; Lenczowski, S.K.l.: Microfabrication of metallic and oxidic nanostructures. FDM Vaste-Stofdagen, december 1992. Eggenkamp, P.I.T.; Vennix, C.H.W.M.; van Opstal, M.: Swagten, H.l.M.; deJonge, W.J.M.: Frequentie-afhankelijkheid in de ac susceptibiliteit van de verdunde magnetische halfgeleider SnO(I6MnO.OITe FOM Vaste-Stofdagen, december 1992. Rijks, Th.; Coehoorn, R.; Folkerts, W.; de Jonge, W.J.M.: Magnetoresistive layered sensor materials with low coercivity and ultrahigh sensitivity. FOM Vaste-Stofdagen, december 1992. Emmen, J.H.P.M.; Brabers, V.A.M.; Dalderop, J.H.I.; Sen Lin Ge; de longe, W.l.M.: Crystal growth of Bi-based ceramic superconductors with the floating-zone technique. FOM Vaste-Stofdagen, december 1992.

Afstudeerverslagen Willekens, M.M.H.: Magnetische eigenschappen van de IV -VI-groep verdunde magnetische halfgeleider Pbi_x. ,Sny Mn.Te. Kempen van, R.l.T. Het ontwerpen, bouwen en testen van een magnetoweerstandopslelling voor metallische multiiagen. Opstal van, M.G.: Beinvloeding van het magnetisch gedrag van SnMnTe via de dichtheid van ladingsdragers.

61

62

Rijks, T.G.S.M.: Magnetoweerstand bij lage velden in metallische multilagen. Over klepperende spink1eppen en spartelende spins.

Weegels, L.M.; Vonken, E.-J., Haverkort, J.E.M.; Leys M.R.; Wolter, J.H.: A novel mechanism for light-activated switching in pseudomorphic heterostructures. Proceedings of the 5th. Int. Conf. on Modulated Semiconductor Structures, July 8-12, 1991, Nara, Shin-Kohkaido, Japan. Surface Science 267, 1992, pp. 638.

Steenbergen van, A.S.: Kernspinresonantie aan 1000 A Co-films en ColX (X = Ag, Cu, Mn, V) multilagen. Vries de, I.J.; Magnetic anisotropy and interlayer coupling of cobalt-based multilayers measured with MOKE. Laat de, A.A.J.: De fluxgate magnetometer: aanpassingen en inleidende metingen.

5.c.

Halfgeleiderfysica. HF

DISSERTATIES Weegels, L.M.: Light-Induced Band-Structure Modifications in Modulation-Doped III-V Semiconductor Heterostructures. Promotor(en): prof.dr. J .H. Wolter; de. J.E.M. Haverkort. TUE, 1992, pp. 144. Staring, A.A.M.: Coulomb-Blockade Oscillations in Quantum Dots and Wires. Promotor{en): prof.dr. LH. Wolter; prof.dr. C.W.J. Beenakker. TUE, 1992, pp. 113. BJorn, P.W.M.: Carrier Capture in III-V Semiconductor Quantum Wells. Promotor(en): prof.dr. J.H. Wolter; dr. 1.E.M. Haverkort. TUE, 1992, PI'. 108.

WETENSCHAPPELIJKE PUBLIKATIES Koenraad, P.M.; Hest, B.F.A. van; Blom, F.A.P.; Dalen, R. van; Leys, M.R.; Perenboom I.A.A.J.; Wolter, 1.H.: Quantum- and transport electron mobility in the individual subbands of a two-dimensional electron gas in Si-o-doped GaAs. Physica B177, 1992, pp. 485.

Haverkort, J.E.M.; Schuwer, M.P.; Leys M.R.; Wolter, J.H.: Spatial variations of photoluminescence line broadening around oval defects in GaAs/A1GaAs multiple quantum wells. Semicond.Sci.Technol. 7, 1992, A59. Zwaal, E.A.E.; Vermeulen, M.J.M.; Hendriks, P.; Haverkort 1.E.M.; Wolter, J.H.: Observation of Current Filaments in GaAsl AIGaAs Heterostructures using a TimeResolved Imaging Technique. J.AppI.Phys. 71 (7). 1992, pp. 3330. Zwaal, E.A.E.; Gorissen, W.T.; Haverkort, J.E.M.; Hall, P.J. van; Wolter. J.H.: Time-of-flight experiments on 2D electron gases. SPIE Milestone Series, vol. MS 56, Selected Papers on Photoconductivity, Ed. N. V. Joshi, B.1. Thompson. ISBN 0-8194-0987-1 (hard)-ISBN 0-8194-0988-X (soft). Weegels, L.M.; Haverkort, J.E.M.; Leys, M.R.; Wolter, J.H.: Band structure modifications due to photo-generated carriers in a GaAsl AI,Gal.,As heterostructure. Phys.Rev. B, 46, 1992, pp. 3886. Henning 1.C.M.; Kessener, Y.A.R.R.: Resonant Raman scattering near the donor-acceptor transition in GaAs. Semicond. Sci. Techn.7, 1992, pp. 1390. Blom, P.W.M.; Haverkort, J.E.M.; Wolter, J.H.: Low Threshold Current of Multiple Quantum Well Lasers by Optimization of Carrier Capture Efficiency. Proceedings of the Internat. Conf.on Optics of Excitons in Confined Systems, Giardini, Naxos (Sicilia), Italy, sept. 1991. Inst.Phys.Conf.Ser. 123, 1992, pp. 301. Salemink, H.W.M.; Albrektsen, 0.; Koenraad, P.M.: Tunneling Spectroscopy across GaAs/A1GaAs interfaces at nanometer resolution. Phys.Rev. B. 45, 1992, PI'. 6946. Ragay F.W.; Leys, M.R.; Nouwens, P.A.M.; Vleuten, W.C. van der; Wolter, J.H. A MBE-grown high efficiency GaAs solar cell with a directly deposited aluminium front contact. IEEE Electron Device Letters, voLl] ( 12), 1992, pp. 618.

63

VAKPUBLIKA TIES Ragay, F.W.: Zonnecellen met hoog-rendement, gebaseerd op III-V samengestelde halfgeleiders, gegroeid met MBE. Vers\ag, TU Eindhoven, april 1992. OVERIGE PRODUKTEN V AN WETENSCHAPPELIJKE AKTIVITEIT Lenssen, K.H.M.; Matters, M.; Harmans, C.J.P.M.; Mooij, J.E.; Leys, M.R.; Vleuten, W. van der; Wolter, I.H.: Superconducting contacts to a two-dimensional electron gas in GaAs! AlGaAs heterostructures. Presented at the Applied Superconductivity Conf., Chicago, USA.

Voordrachten Ragay, F.W.; Leys, M.R.; Vleuten, W.C. v.d.; Nouwens, P.A.M.; Wolter, 1.H.: III-V solar cells based on p-i-n structures: decoupling of optical and electrical properties. ISES-interuniversitair overleg betreffende zonnecellen. ECN Petten, 15 januari 1992. Leys, M.R.: Substrate temperature determination in MBE. MBE-workshop, GarchinglDuitsland. febr. 1992. Haverkort J.E.M.: Design of an improved Multiple Quantum Well Modulator. Final presentation, lOP Electro-Optics cluster I ; Phase Diversity System, Eindhoven, 22 januari 1992. Haverkort, J.E.M: Can we design the physical properties of a semiconductor? Utrecht, 15 februari 1992. BJom, P.: Reduction of the threshold current in SCH-MQW lasers by optimization of the carrier capture efficiency. SPIE's 1992 Symposium on Compound Semiconductor Physics and Devices, Sommerset, New Jersey, 25 maart 1992, USA. Blom, P.: Carrier capture by GaAs-AIGaAs quantum wells. Halfgeleiderdag 1992, Universiteit van Amsterdam, 15 mei 1992.

64

Ragay, F.W.; Leys, M.R.; Vleuten. W.C. v.d.; Nouwens, P.A.M.; Hall, P.1. van; Wolter, I.H.: GaAs-AIGaAs dubbele hetero p+n zonnecellen. ISES-interuniversitair overleg betreffende zonnecellen. RU Utrecht, 19 mei 1992. Wolter, I.H.: Spatial potential distibution in Quantum Hall effect. Essex University, Essex, UK, 19 mei 1992. Wolter, I.H.: Temperature calibration in MBE. NATO Workshop in In Situ Processing, Viana de Castillo, Portugal, juni 1992. Wolter, 1.H.: Semiconductor Physics in Low-dimensional Systems. Cursus van 18 lezingen. Universiteit van lena, lena, Duitsland, IO juni-IO juli 1992. Wolter, I.H.: Carrier Capture in Quantum Wells. Conf. of Electron Optics. Bamff, USA, 4 augusus 1992. Wolter, J.H.: Negative differential resistance, instabilities, and current filament in GaAs/AI,Ga,.,As heterojunctions. NATO Advanced Research Workshop on NDR and Instabilities in 2-D Semiconductors. Luca, Italy, 20-25 September 1992. Wolter, J.H.: 3 voordrachten: Hot electron effect in 2 dimensional gases. Quantum-Hall effect. Carrier Dynamics in Low-dimensional Systems. Bilkent University, Ankara, 19-21 oktober 1992. Wolter, J.H.: Spatial potential distibution in Quantum Hall effect. Meeting of Solid State Division of the Britisch Physical Society, Sheffield, UK, 16 december 1992. Blom, P.W.M.: Observations of a resonant carrier capture time in GaAs! AIGaAs quantum wells. Seminar RWTH Aachen, 26 juni 1992.

66

65 Blom, P.W.M.: Relevance of carrier capture efficiency for the device characteristics of quantum well lasers. Seminar Fraunhofer Institut Freiburg, 10 juli 1992.

Haverkort, l.E.M.: MBE-groei en fabricage van GRINSCH-QW lasers. Symposium Halfgeleider lichtbronnen Universiteit van Amsterdam, 20 november 1992.

Haverkort, l.E.M.: High Power Quantum Well Lasers for Short Wavelength Applications. lOP Electro-Optics, Final Report, Eindhoven, september 10, 1992. Hall, P.J. van; Blom, P.W.M.: Exchange effects in carrier-carrier scattering. 8111 Vilnius Symposium on "Ultrafast Processes in Semiconductors", Vilnius, sept. 1992, Litouwen. Hall, P.J. van; Blom, P.W.M.; Smit, C.; Drost, L.; Wolter, l.H.: Monte-Carlo simulations of new resonances in the relaxation of hot carriers in GaAs quantum wells. 8111 Vilnius Symposium on "Ultrafast Processes in Semiconductors", Vilnius, sept. 1992, Litouwen. Hall, P.J. van; Christianen, P.C.M.; Bluyssen, H.J.A.; Leys, M.R.; Wolter, J.H.: Ultrafast carrier dynamics at a metal-semiconductor interface studied by femtosecond luminescence spectroscopy. 8111 Vilnius Symposium on "Ultrafast Processes in Semiconductors", Vilnius, sept. 1992, Litouwen. Wolter, J.H.: Negative differential resistance, instabilities, and current filamentation in GaAsl AlxGa'_xAs heterojunctions. Conf. on Advanced Heterostructure Transistor, Kona, Hawai, 29 november - 4 december 1992. Leys, M.R.: MBE groei van AIGaAs/GaAs GRINSCH-MQW laserstrukturen. Afsluiting gezamenlijke lOP project Electro-Optics Cluster II, "High Power Quantum Well Lasers for Short Wavelength Apllications" TU Eindhoven, 10 september 1992. Haverkort, l.E.M.: Relevance of the Carrier Capture Efficiency for Laser Performance. Afsluiting gezamenlijke lOP project Electro-Optics Cluster II, "High Power Quantum Well Lasers for Short Wavelength AplJications" TU Eindhoven, 10 september 1992. Lange, W. de: Intersubband scattering in GaAsl AlxGa,_xAs heetrostructures. Wetenschappelijke vergadering Halfgeleiders/IOP/ProRISC, Koningshof Veldhoven, 18 november 1992.

Hall, P.J. van; Groeneveld, R.H.M.: Monte-Carlo simulation of ultrafast electron relaxation in Ag. EPS-CD, Praag, april 1992. Hall, P.l. van; Zwaal, E.A.E.: Impact ionisation in the AIGaAs layer of GaAsl AIGaAs heterojunctions. EPS-CD, Praag, april 1992. Ragay, F.W.; Hall, P.J. van; Wolter, l.H.: GaAsl AIGaAs pin-zonnecellen.

Halfgeleiderdag 1992, 15 mei, Universiteit van Amsterdam. Leys, M.R.; Coenen, H.A.; Nouwens P.A.M.; Wolter, 1.H.: Investigations on ohmic contacts to n-type GaAs. Halfgeleiderdag 1992, 15 mei, Universiteit van Amsterdam. Yoffe, G.W.; Haverkort J.E.M.; Wolter, 1.H.: MQW modulator based on the quantum confined stark effect with Ii-doped current conducting layers. Halfgeleiderdag 1992, 15 mei, Universiteit van Amsterdam, A'dam. Koenraad, P.M.; Heessels, A.; Blom, F.A.P.; Perenboom J.A.A.l.; Wolter, 1.H.: Diffusion of silicon in Ii-doped GaAs-structures. Halfgeleiderdag 1992, 15 mei, Universiteit van Amsterdam, A'dam. Haren, R. van; BJorn, F.A.P.; Wolter, J.H.: Potential measurements in a GaAsl AIGaAs heterostructure using the electro-optic effect. Halfgeleiderdag 1992, 15 mei, Universiteit van Amsterdam, A'dam. Weegels, L.M.; Ven, T. v.d.; Haverkort, J.E.M.; Wolter, J.H.: Carrier dynamics in a 2-dimensional electron gas. Halfgeleiderdag 1992, 15 mei, Universiteit van Amsterdam, A'dam. Lange, W. de; BJorn, F.A.P.; Hall, P.l. van; Wolter, 1.H.: Intersubband scattering in GaAsl AIGaAs heterostructures. Halfgeleiderdag 1992, 15 mei, Universiteit van Amsterdam, A'dam. Hall, P.l. van; Briickner, V.: Monte-Carlo simulations of afast GaAs opto-electrnical switch. Halfgeleiderdag 1992, 15 mei, Universiteit van Amsterdam, A'dam.

67 Hall, P.I.; B1om, F.A.P.; Smit, C.; Drost, L.; Wolter, J.H.: Monte-Carlo simulation of the new resonances in the relaxation of hot carriers in GaAs QW's. Halfgeleiderdag 1992, 15 mei, Universiteit van Amsterdam, A'dam. Henning, I.C.M.; Kessener, Y.A.R.R.: Resonant Raman scattering near a donor-acceptor transition in GaAs. Halfgeleiderdag 1992, 15 mei, Universiteit van Amsterdam, A'dam. Gerritsen, H.1.; Vleuten, W.C. van der; Haverkort, J.E.M.; Wolter, I.H.: Laag temperatuur GaAs voor picoseconde elektrische pulsen. Halfgeleiderdag 1992, 15 mei, Universiteit van Amsterdam, A'dam. Lange, W. de; BJorn, F.A.P.; Hall, P.L van; Koenraad, P.M.; Wolter, J.H.: Intersubband scattering in GaAsI AlxGat.xAs heterostructures. Yamada Conference XXXIII, "The Application of High Magnetic Fields in Semiconductor Physics", Chiba, Japan, august 3-7, 1992. Koenraad, P.M.; Heesels, A.C.L.; BJorn, F.A.P.; Perenboom, I.A.A.J.; Wolter, J.H.: Subband population and electron subband mobility for two interacting Si-o-doping layers in GaAs. Yamada Conference XXXIII, "The Application of High Magnetic Fields in Semiconductor Physics", Chiba, Japan, august 3-7, 1992. Hall, P.I. van; Bruckner, V.: Monte-Carlo simulation of high-field mobility in fast GaAs optoelectronical switches. 80h Vilnius Symposium on "Ultrafast Processes in Semiconductors", Vilnius, sept. 1992, Litouwen. Hopkins, 1.; Yoffe, G.; Vleuten, W.v.d.; Leys, M.R.; Wolter, J.H.: Growth of first layers GaAs and InGaAs by Molecular Beam Epitaxy. Wetenschappelijke vergadering Halfgeleider/IOP/ProRISC, Koningshof Veldhoven, 17 nov. 1992. Yoffe, G.; Haverkort, J.; Foxon, C.; Wolter, J.: Multiple-Quantum-weli waveguide modulators with thin conducting layers. Wetenschappelijke vergadering Halfgeleider/lOP/ProRISC, Koningshof Veldhoven, 17 nov. 1992. Leys, M.; Rongen, R.; Vonk, H.; Wolter, 1.: Growth of InP by Chemical Beam Epitaxy. Wetenschappelijke vergadering Halfgeleider/lOP/ProRISC, KoningshofVeldhoven, 17 nov. 1992.

68 Henning, J.; Koenraad, P.; Hoof, D. van; Heesseis, A.; Vleuten, W.v.d.; Wolter, J.: Spectroscopic Determination of the Fermi edge in a 2DEG. Wetenschappelijke vergadering Halfgeieider/IOP/ProRISC, Koningshof Veldhoven, 17 nov. 1992. Koenraad, P.; Barsony, L; Henning, J.; Blom, F.; Perenboom, J.; Wolter, I.: Diffusion of Si in o-doped GaAs studied by magneto transport. Wetenschappelijke vergadering Halfgeleider/lOP/ProRISC, Koningshof Veldhoven, 17 nov. 1992. Koenraad, P.; Heessels, A.; Biom, F.; Perenboom, J.; Wolter, J.: Subband Population and Electron subband mobility for two interacting Si-a-doping layers in GaAs. Wetenschappe1ijke vergadering Halfgeleider/IOP/ProRISC, KoningshofVeldhoven, 17 nov. 1992. Gerritsen, H.; Haverkort, J.; Vleuten, W.v.d.; Wolter, J.: Generation of Picosecond pulses with coplanar striplines. Wetenschappelijke vergadering Halfgeleider/IOP/ProRISC, Koningshof Veldhoven, 18 nov. 1992. Ragay, F.; Leys, M.; Nouwens, P.; Wolter, J.: Aluminium planar p-type contacts for GaAs devices. Wetenschappelijke vergadering Halfgeleider/lOP/ProRISC, Koningshof Veldhoven, 18 nov. 1992. Lange, W. de; Claes,J.; Blom, P.; Wolter, J.: A floating gate technique used to measure the electrochemical potential in GaAsl AIGaAs heterostructures as a function of the magnetic field. Wetenschappelijke vergadering Halfgeleider/lOP/ProRISC, Koningshof Veldhoven, 18 nov. 1992.

Es, C.M. van; Eijkemans, T.; Wolter, J.; Pereira, R.; Hove, M. van; Rossum, M. van: Transport and Optical Properties of AIGaAs/GaAs and Pseudomorphic AIGaAs/InGaAs/GaAs Heterostructures Subjected to CH.tH2 Reactive Ion Etching. Wetenschappelijke vergadering Halfgeleider/lOP/ProRISC, Koningshof Veldhoven, 18 nov. 1992. Ragay, F.; Hall, P. van; Leys, M.; Zwaal, E.; Wolter, J.: GaAs-AlGaAs p-i-n heterostructures for high efficiency solar cells. Wetenschappelijke vergadering Halfgeleider/IOP/ProRISC, Koningshof Veldhoven, 18 nov. 1992.

69

70

Silov, A.; Haverkort, I.; Wolter, J.: Optical investigation of a two-dimensional hole gas. Wetenschappelijke vergadering Halfgeleider/l0P/ProRISC, Koningshof Veldhoven, 18 nov. 1992.

Trieling R.R.: Een-dimensionaal elektrisch transport in twee-dimensionale elektronengassen

Haren, R.J.F. van; Blom, F.A.P.; Wolter, I.H.: Separation of edge channels over a macroscopic distance in a half-gated GaAsIAIGaAs heterostructure. Wetenschappelijke vergadering Halfgeleider/IOP/ProRISC, KoningshofVeldhoven, 18 nov. 1992. Henning, J.; Koenraad, P.; Hoof, D. van; Heessels, A.; Vleuten, W.v.d.; Wolter, I.: Spectroscopic Determination of the Fermi edge in a 2DEG. Wetenschappelijke vergadering van de Werkgemeenschap voor de Vaste StoL Koningshof Veldhoven, 17 dec. 1992. Koenraad, P.; Heessels, A.; Blom, F.; Perenboom. J.; Wolter, J.: Subband Population and Electron subband mobility for two interacting Si-o-doping layers in GaAs. Wetenschappelijke vergadering van de Werkgemeenschap voor de Vaste Stof. Koningshof Veldhoven, 17 dec. 1992. Lange, W. de; Claes,I.; Blom, F.; Wolter, I.: A floating gate technique used to measure the electrochemical potential in GaAsl AIGaAs heterostructures as a function of the magnetic field. Wetenschappelijke vergadering van de Werkgemeenschap voor de Vaste Stof. Koningshof Veldhoven, 17 dec. 1992. Haren, R.J.F. van; Blom, F.A.P.; Wolter, I.H.: Separation of edge channels over a macroscopic distance in a half-gated GaAsl AIGaAs heterostructure. Wetenschappelijke vergadering van de Werkgemeenschap voor de Vaste Stof. Koningshof Veldhoven, 17 dec. 1992. Es, C.M. van; Eijkemans, T.; Wolter, 1.; Pereira, R.; Hove, M. van; Rossum, M. van: Transport and Optical Properties of AIGaAs/GaAs and Pseudomorphic AIGaAslInGaAs/GaAs Heterostructures Subjected to CH./H 2 Reactive Ion Etching. Wetenschappelijke vergadering van de Werkgemeenschap voor de Vaste stof. Koningshof Veldhoven, 17 dec. 1992.

Afstudeerverslaj!en Smit C.: Experimentele studie quantumputstrukturen.

Yen, A.I.P.M. van de: Dynamische fotoluminescentie-roodverschuiving elektronengas.

en koeling

in

een 2-dimensionaal

Heessels, A.C.L.: Si o-gedoteerd GaAs. Hoof, D.M.N. van: Polarisatie van photoluminescentielicht van delta-gedoteerd GaAs. Claes,I.A.M.: Insnoeringen in Shubnikov-de Haas oscillaties. Braspenning, R.H.J.M.: Nanoseconde levensduurmetingen aan quantumputten en bulk halfgeleiders.

S.d.

Lage temperaturen. LT

DISSERTA TIES Schevicoven, H.I. van: Tunnelling in Metallic Contacts on High-Tc Superconductors. Promotor(en): prof.dr. H.M. Gijsman, prof. dr. D. Lenstra (co)promotor: dr. A.T.A.M. de Waele TUE, 1992, pp. 141.

WETENSCHAPPELIJKE PUBLIKATIES Ihas, G.G.; Avenel, 0.; Aarts, R.G.K.M.; Salmelin, R.; Varoquaux, E.: Quantum Nucleation of Vortices in the flow of Superfluid 'He through an Orifice. Physical Review Letters, ~ 1992. pp. 327-330. Varoquaux, E.; Ihas, G.G.; Avenel, 0.; Aarts, R.: Dissipative Flow of Superfluid 'He Through a Small Orifice by Quantum and Thermal Nucleation of Vortices. Journal of Low Temp. Physics, ~, 1992, pp. 207-216. Zeegers, I.C.H.; Aarts, R.G.K.M.; Waele, A.T.A.M. de; Gijsman, H.M.: Critical velocities in 'He-'He mixtures below 100 mK. Physical Review B, ~, 1992, pp. 12442-12456.

van

de

invangst

van

1adingsdragers

in

GaAsl AIGaAs

72

71 Lea, M.J.; Stone, A.O,; Fozoonl, P.; Peters, P.J.M.; lansen, A.M.L.; Heijden, R.W. van der: A new low frequency propagating mode in a 2DEG in a magnetic field, Surface Science, ill, 1992, pp. 677-679.

Waele, A.Th.A.M. de; Kuerten, I.G.M.: Thermodynamics and Hydrodynamics of 3He- 4He mixtures. Progress in Low Temperature Physics, Volume XIII, edited by D.F. Brewer, Elsevier Science Publishers B.V., 1992, Chapter 3, pp. 167-218. Heijden, R.W. van der; Chen, G.; Waele, A.T.A.M. de; Gijsman, H.M.; Tie1en, F.P.B.: Nonlinear current-voltage characteristics of ion -implanted Si:As in the hopping transport regime. Philosophical Magazine B, ~, 1992, pp. 849-853.

OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELIJKE AKTIVlTEIT Aarts, R.G.K.M.; Waele, A.T.A.M. de; Witters, I.H.; Gijsman, H.M.: Numerical simulation of superfluid turbulence near the critical velocity. Poster at the Symposium on Quantum Fluids and Solids, Pennsylvania State University, June 1992. Aarts, R.G.K.M.; Waele, A.T.A.M. de; Gijsman, H.M.: Numerical simulation of the quantised 4He vortices. Poster WetenschappeIijke vergadering FOM werkgemeenschap Statistische Fysica, Lunteren, 7 en 8 januari 1992. Peters, PJ.M.; Jacobs, W.P.N.M.; Heijden, R.W. van der; Waele, A.T.A.M. de; Gijsman, H.M.; Lea, M.J.; Stone, A.D.; Fozooni, P.: Observation of audio-frequency edge magnetoplasmons in the classical two-dimensional electron gas. Poster Wetenschappelijke vergadering FDM werkgemeenschap Statistische Fysica, Lunteren, 7 en 8 januari 1992. Schevicoven, H.I. van; Lenstra, D.; Eisenga, A.H.M.; Waele, A.T.A.M. de: Tunnelling with thin-metal contact layers on Bi-Ca-Sr-Cu-D: experiment and theorie. Poster Symposium NDP hoge-Tc supergeleiders, Utrecht, 31 maar! 1992.

Wae1e, A.T.A.M. de: Two-dimensional electrons at low temperatures. Colloquim Ehrenfestii, Leiden, 26 februari 1992. Aarts, R.G.K.M.: Numerieke simulatie van turbulentie in superfluide helium. Delft, stromingsleerdispuut TUD, 26 maar! 1992. Schevicoven, H.I. van: Tunnelling from metals to high T, superconductors. Twente, gebruikerscommissie hoge-T, supergeleiders, 290ktober 1992. Jacobs, W.P.N.M.: Experimental and numerical results of the respons in a magnetic field of a twodimensional electron gas on liquid helium Grenoble, 27 april 1992. Waele, A.T.A.M. de: Adiabatic expansion of IHe in superfluid 4He. Universitiit Bayreuth, 10 november 1992.

Afstudeerversla&en Jacobs, W.P.N.M.: Experimentele en numerieke resultaten van de respons in een magneetveld van het tweedimensionale elektrongas op vloeibaar helium. Nijs, l.F.A.: Experiments on the formation and dispersion of magnetic field induced edge waves in the two dimensional electrongas on liquid helium. Luijten, R.J.M.: Adiabatische expansie van 'He in superflulde 4He.

B.

NIET VOORWAARDELIJK GEFINANCIERD ONDERZOEK

6.

Vakgroep SYSTEEM- EN REGELTECHNIEK, NR

WETENSCHAPPELIJKE PUBLIKATIES Voordrachten Waeie, A.T.A.M. de: 2 - D electrons and 3He at low temperatures. Wetenschappelijke vergadering FOM werkgemeenschap Statistische Fysica, Lunteren, 7 en 8 januari 1992.

Weijers, S.R.; Riel, K. van 't: Enzyme Stability in Downstream Processing Part I: Enzyme inactivation, Stability and Stabilization. Biotechnology Advances 10, 1992, pp. 237 - 249.

74

73 Weijers, S.R.; Riet, K. van 't: Enzyme Stability in Downstream Processing Part II: Quantification of Inactivation. Biotechnology Advances 10, 1992, pp. 251 273. ABSTRACTS Otten, G.M.J.; Verwater-Lukszo, Z.: Experiment design in optimization of batch process. Proceedings of the Seventh lasted International Conference Modelling, Identification and Control at Innsbruck Austria, 1992, pp. 451 - 452. Verwater-Lukszo, Z.; Otten, G.M.J.: Recipe initialisation for Feed-forward control of a batch process. Proceedings of the Seventh lasted International Conference Modelling, Identification and Control at Innsbruck Austria, 1992, pp. 447 - 450. VAKPUBLIKATIES Bottram, A.M.M.: Drukzenders voor aandrijftechnische toepassingen (I). Aandrijftechniek 3, 1992, pp. 82-85. Bottram, A.M.M.: Drukzenders voor aandrijftechnische toepassingen (2). Aandrijftechniek 5, 1992, pp. 16-17. OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELUKE AKTIVITEIT Rademaker, 0.; Verwater-Lukszo, Z.: Flexible Batch Production Recipes geaccepteerd, oktober 1992, voor presentatie op IFAC-Workshop - PCPI'93.

voordracht bij California Institute of Technology, Pasadena USA, 1992-05-14. voordracht bij University of California, Santa Barbara USA, 1992-05-15.

Otten, G.M.J.: Experiment design in optimization of batch process. Voordracht op llde lASTED International Conference Modelling, Identification and Control. 1992-02-10. Experiment design for the modelling of batch processes. Voordracht op de 11th Benelux Meeting on Systems ands Control, 1992-03-06. Rademaker, 0.: Aan aile ernst komt een einde ... Afscheidsrede, TUE, 1992-10-02. Deelname aan BIRA Seminar "Practical Batch Control Models as a Result of International Standardization Efforts". Antwerpen, Belgie, 1992-11-26. Boom, A. van de; Renes, W.A.; Hammarling, S.; Doorn, P.van; Varga, A.: Integrating CACSD packages and control libraries: towards more flexible and versatile CACSD. Voordracht IEEE Symposium CACSD '92, Napa Cal. USA, maar! 1992.

Verwater-Lukszo, Z.: Recipe Improvement due to the Feed-forward control of a batch process. Voordracht op llde lASTED International Conference Modelling, Identification and Control. 1992-02-10. Recipe initialisation for a batch process. Voordracht Hth Benelux Meeting on Systems and Control, 1992-03-06.

Weijers, S.R.; Linden, R.J.P.van der; Renes, W.A.; Driessen, R.M.F.: Process Modelling and Control System Design with PRIMAL. 12th Benelux Meeting on Systems and Control 1993.

Computer-Aided Development of Flexible Batch Production Recipes. Journal of Quality Technology USA, 24-04-1992 assigned number 262.

Kok,1.1.: Constructies, Systemen en Processen Intreerede, TUE, 1992-10-16.

Afstudeerversla,gen

Linden, R.I.P. van der: voordracht bij EXXON, Florham Park USA, 1992-05-05. voordracht bij SHELL, Houston USA, 1992-05-11.

Levels, G.; Sanders, R.: Mode1vorming en regeling van een thermisch-hydraulisch proces met behulp van PRIMAL. Hogeschool Venlo.

75

76

long de, MJ.A.M.: ModelJering van een Filtermatdroger: modeluitbreiding, parameterschatting en modelverificatie.

9.

Dijkmans, M.A.: Modellering en simulatie van een industrieJe kartondroger.

Ferguson-Hessler, M.; Taconis, R.: Problem solving in secondary physics and succes in higher education. in Book of Summeries, European Conference on Educational Research Volume 1, 1992, pp. 232-235.

Naus, H.H.J.G.: Het dynamisch optimaie investerings-, dividend- en productiebeleid van een ondememing, onderhevig aan conjuncturele invloeden. Een computersimulatiestudie. Steeghs, L.A.M.: Receptcorrectie van Batch processen.

7.

Vakgroep FYSISCHE INFORMATICA, NF

Van de vakgroep NF zijn in 1992 geen publikaties verschenen.

8.

Vakgroep ANALYSE VAN FYSISCHE MEETMETHODEN, NM

Vakgroep DIDAKTIEK NATUURKUNDE, NO

WETENSCHAPPELIJKE PUBLIKA TIES

Ferguson-Hessler, M.; Taconis, R.: Is een voldoende op het eindexamen ook voidoende voor studiesucces in het hoger onderwijs. in "Verslag Woudschoten '91", ISBN 90-73346-13-4,1992, pp. 7-13. Taconis, R.; Stevens, M.; Ferguson-Hessler, M.G.M.; Probleemoplossingsvaardigheden in het natuurkundeonderwijs van de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. (eindverslag SVO-project 00(1), TU-Eindhoven, 1992. Verkerk, G.: Versnellers in het natuurkunde-onderwijs. NVON-maandblad 17, 1992, pp. 276-278.

WETENSCHAPPELIJKE PUBLIKATIES Gernert, M.J.C.van; Brugmans, MJ.P.; Meijering, LJ.; Gijsbers, G.H.M.: Limitations of time constants for heat conduction. Laser Medizin, 1992, pp. 249-253

VAKPUBLIKATIES

VAKPUBLIKATIES Alting, A.; Verkerk, G.: Een impressie van GASAT-6. NVON-maanblad 17, 1992, pp. 30-31.

Massen, C.H.; Poulis, J.: Leuren met technisch onderwijs. Universiteit & Hogeschool, 38, 1992, pp. 287-288

Alting, A.: Contexten, differentieren met contexten. in "VersJag Studiedag 26-3-1992", Tilburg, augustus 1992.

OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELIJKE AKTIVITEIT

Feiner-VaIlGer, S.: Biofysica het oog 10 pag. in ·Verslag Studiedag 27-9-1990", Vereniging Ons Middelbaar Onderwijs, augustus 1992.

Afstudeerverslagen Haperen, J.A.A.M. van: Laser-Doppler anemometrie in een ciUnder proefopstelling. Massen, C.H.: Diverse artikelen in regionale en landelijke dagbladen n.a.v. interviews met redakteuren over A.P.F-onderwijs a1s instrument ter verhoging van rendement en van studeerbaarheid en ter verlaging van de kosten van onderwijs.

Feiner-Valkier, S.: Eindrapportage vakdidaktisch onderzoek in het kader van het Project Bovenbouw Natuurkunde (SLO), 1992. Feiner-Valkier, S.; Claassen, P.1.: Van Practicumproef naar onderzoeksopdracht. NVON-maandblad 17, 1992, pp. 492.

78

77

Kattenberg, M.: Werkgroep Bloedsomloop. 2 pag. in "Verslag Studiedag 27-9-1990", Vereniging Ons Middelbaar Onderwijs, augustus 1992. MENT, Meisjes maken het, voorlichtingsbrochure over het "beroepsonderwijs sector techniek" voor meisjes, 3' herziene versie, prod. Brain Communication, Zaandam, 1992. Verkerk, G.: Didaktiek is meeT dan lesgeven. in "Verslag Studiedag 26-3-1992", Tilburg, augustus 1992.

Alting, A.: Voordracht "Differentieren met contexten", voor ca. 20 natuurkundeleraren, 30-3-1992. Alting, A.: Deelname Woudschoten-conferentie, Noordwijkerhout, 11-12 december 1992. Feiner-Valkier, S.: Deelname aan intemationale conferentie van de Association for Science Education, Sheffield, U.K., 3 tim 6januari 1992. Feiner-Valkier, S.: Voordracht "Onderzoeksvaardigheden", voor ca. 20 natuurkundeleraren van de kring Zeeland (NVON), 19-2-1992.

Verkerk, G.: "PBN en WEN", 7 pag. in "Verslag Studiedag 27-9-1990", Vereniging Ons Middelbaar Onderwijs, augustus 1992.

Feiner-Valkier, S.: Voordracht "Onderzoeksvaardigheden", voor ca. SO natuurkundeleraren, \6-3-\992.

Verkerk, G.; e.a.: Een nieuwe BINAS NVON-maandblad 17, nr. 7, 1992, pp. 298-300.

Feiner-Valkier, S.; Bouwens, R.E.A.; Claassen, PJ.: Proeven aan Onderzoeken, een praktikumcurriculum voor 4, 5 en 6 vwo in vier blokken, juli 1992.

Verkerk, G.: Bijdrage aan: Universitaire lerarenopleidingen TUE, Zelfstudie voor Visitatie, maar! 1992.

Feiner-Valkier, S.: Voordracht "Onderzoeksvaardigheden", voor ca. 20 natuurkundeleraren (HMN). 2-91992.

Verkerk. G.; Taconis, R.: Hoog eindcijfer natuurkunde geen garantie voor succes in vervolgstudie. Didaktief22, nr. 8,1992, pp. 10-11.

Feiner-Valkier, S.: Deelname PBN-conferentie, Garderen, 27-28 november 1992.

Verkerk, G.; e.a.: BINAS, uitgave Wolters-NoordhoffGroningen, ISBN 90-01-89372-4, derde druk, 1992.

OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELUKE AKTIVITEIT

Feiner-Valkier, S.: Deelname Woudschoten-conferentie, Noordwijkerhout, 11-12 december 1992.

Taconis, R.; Ferguson-Hessler, M.G.M.; Verkerk, G.: Probleemoplossingsvaardigheden in het natuurkundeonderwijs van de bovenbouw van het voortgezet onderwiis. (verkort eindverslag SVO-project 0041), TU-Eindhoven, 1992. Feiner-Valkier, s.: Aanbevelingen uit de leerplandocumenten: (SLO), 11 november 1992.

Feiner-Valkier, S.: Leerplandocumenten (Practicumlijn) eerste voorbereidende versie (SLO), april 1992. tweede voorbereidende versie (SLO), september 1992.

Kattenberg, M.: Voordracht "Bloedsomloop", voor ca. SO natuurkundeleraren, 23-3-1992. Kattenberg, M.: Deelname Woudschoten-conferentie, Noordwijkerhout, 11-12 december 1992.

Practicum-proeven

Alting, A.: Twee voordrachten ·Contexten, differentieren natuurkundeleraren (OMO), 26-3-1992 te Tilburg.

AVO/344/20/92-100 Taconis, R.: Voordracht "Probleemoplossingsvaardigheden " , voor ca. 40 natuurkundeleraren, 6-41992.

met

contexten",

voor

ca.

40

79 Taconis, R.: Probleemoplossen in de propaedeuse, voordracht in het kader van de studiedag over het eerstejaarscurriculum van de' studierichting natuurkunde van de PTH-Eindhoven, juni 1992.

80 lO.

Werkgroep NATUURKUNDE EN SAMENLEVING, N&S

DISSERTATIES

Taconis, R.: De rol van de kennisbasis als voorwaarde voor cogmueve strategieen in het yak natuurkunde, voordracht t.b.v. het VF-programma 'Ieren en instructie van cognitieve strategieen' van het instituut voor lerarenopleiding van de Universiteit van Amsterdam, 6 november 1992.

Ruiter, W.,de De evolutie van de laser; Ben systeemperspectief op wetenschap, technologie en samenleving. Promotor(en): prof. dr. L. Laeyendecker; prof. dr. W. van Haeringen. Copromotor: droiT. B.van def Sijde. TUE, pp. 364

Taconis, R.: Aandacht voor probleemoplossen, voordracht op landelijk overleg VO-HO, VSNU, Utrecht, 17 november 1992.

OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELIIKE AKTIVITEIT

Taconis, R.: Deelname paneldiscussie Lb. v SLO-project: 'algemene vaardigheden in de tweede fase van het voortgezet onderwijs', VU, 18 november 1992.

Voordrachten: Sijde, B. van der: Energievoorzieningen in de toekomst. Facuiteitscolloquiem 26-03-92.

Taconis, R.: Leren Probleemoplossen, voordracht voor ca. 20 HTO-docenten, 3 december 1992. Taconis, R.: Probleemoplossen in het HTO, voordracht voor ca. 20 HTO-docenten, 3 december 1992. Taconis, R.: Deelname Woudschoten-conferentie, Noordwijkerhout, 11-12 december 1992. Taconis, R.: Kennis ieren gebruiken, Werkgroep "Woudschotenconferentie", Noordwijkerhout, 11- J2 december 1992. Verkerk, G.: Deelname aan internationale conferentie van de Association for Science Education, Sheffield, U.K., 3 tim 6 januari 1992.

Artikelen in dag- en maandbladen: Sijde, B. van def: Verspreiding van kernwapens, het IKV een zorg. IKV-krant nr.l, 1992. Wapens in Joegosiavie. IKV-krant nrA. 1992. Kernbewapening nadert tweesprong- De geest is nog niet terug in de fles. Kernblad IKV, oktober 1992. De ingenieur en de (vredes)ethiek. Nieuwsbrief Vredescentrum TUE, jaargang 2, nr. 3.

Kernwapens terug in de actualiteit. Nieuwsbrief Vredescentrum TUE, jaargang 2, nr. 4.

Verkerk, G.: Voordracht "Didaktiek is meer dan lesgeven", voor ca. 160 natuurkundeleraren (OMO), 26-3-1992 te Tilburg.

Voor een verbod op kernproeven is he! nu of nooit. NRC/Handeisblad,29-09-92.

Verkerk, G.: Praktijkwerk (practicum) en toetsing van praktijkwerk (practicum), vier voordrachten vOOr ca. 20 HTO-docenten, 15-10,5-11,19-11 en 1Q..12-1992.

Interviews Sijde, B. van der: Proliferatie van kernwapens. AVRO radiojournaal, 30-01-92.

Verkerk, G.: . Deelname Woudschotenconferentie, Noordwijkerhout, 11-12 december 1992.

Het gat in de ozonlaag op het noorderlijk halfrond . Radio Brabant, 10-02-92.

82

81 De sluiting van de kemcentrale in Doodewaard. Radio Gelderland, 16-03-92.

OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELJJKE AKTIVITEIT FOM symposium Fysisehe Informatica, 18 juni 1992, Utrecht:

Proliferatie van kemwapens. VPRO, De plantage discussieprogramma. 14-04-92. Dienstverlening Sijde, B. van der: Nieuwe tijden, Oude wapens; Voorzitter Iste zitting, lezing 2e zitting: De geest is nog niet terug in de fles, nucleaire bewapening op een tweesprong. Hall, P.I. van: Diseussie-weekend ESVB, 'Ideologie & Ethiek, Wie doe! daar nu nog aan?' Gastspreker. Lidmaalschappen Sijde, B. van der: lid Werkgroep lnternationaal IKV. Congressen. Symposia Sijde, B. van der: De prijs van lucht, Amersfoort 21-02-9\.

Herweijer, I.; Nijmweegen, F.C. van; Meessen, R.; Water, W. van de: The Softwired Structurator: special PhyDAS hardware for the measurement of turbulence. Mutsaers, P.H.A.; Nijmweegen, F.C. van; Zonneveld, G.A.M.: De plaatsafhankelijke bepaling van spoorelement-concentraties in biologisehe preparalen m.b.v. het Physics Data Acquisition System. Nijmweegen, F.C. van; Smeets, R.A.S.M.; Houten, L.A.H.M. van; Kopinga, K.: PhyDAS: een integraal concept voor real-time data-acquisitie. Symposium Wetenschappelijke Instrumentatie, 23/24 november 1992, Veldhoven: Herweijer, 1.; Nijmweegen, F.C. van; Meessen, R.; Water, W. van de: The Softwired Struclurator: special PhyDAS hardware for the measurement of turbulence. Mutsaers, P.H.A.; Nijmweegen, F.C. van; Zonneveld, G.A.M.: De plaatsafhankelijke bepaling van spoorelement-concentraties in biologisehe preparalen m.b. v. hel Physics Data Acquisition System.

42e Pugwash conferentie, Science and World Affairs, Berlijn 11-09-92 tim 17-09-92.

Afstudeerverslagen:

II.

Unen, R.F. van: Approximation of Mathematical Functions and their Inversion by Artificial Neural Networks.

Werkgroep FYSISCH TECHNISCHE LABORATORIUMAUTOMATISERING,

FTL WETENSCHAPPELIJKE PUBLIKATIES

Schellekens, I.P.M.P.: (nog geen diploma) Het meten van de respiratie van neonaten.

Dijk, G.I.W. van; van Gils, M.I.: Efficient Process Migration in the EMPS Multiprocessor System. Proc. 6th Int. Parallel Processing Symposium, Beverly Hills, CA, 1992, pp 58-66.

12.

VAKPUBLIKATJES

WETENSCHAPPELIJKE PUBLlKATIES

Jong, W. de; Kopinga, K.; Koolen, A.M.P.; van Langen, H.; Wijn, P.F.F.: Een Informatiesysteem voor Fysiologisehe Signalen op een Neonatale Intensive Care. Tijdsehr. Med. Inf. 21, nr.3, 1992, pp 133-139.

Geus, H.A.P.A. de; Asten, W.N.1.C. van; Wijn, P.F.F.; Skotnicki, S.H.: Valeur diagnostique de I'ocu!oplethysmographie avec analyse automatisee. Ann chir Vase, 1992,2.6, pp. 142-146.

Jong, W. de; Kopinga, K.; Koolen, A.M.P.; van Langen, H.; Wijn, P.F.F.: Een Informatiesysteem voor Fysiologisehe Signalen op een Neonatale Intensive Care. Klinisehe Fysica, 1992/3, 1992, pp 117-121.

Geus, H.A.P.A. de; Asten, W.N.J.C. van; Wijn, P.F.F.; Skotnicki, S.H.: Diagnostic value of automatically interpreted oculopneumoplethysmography. Ann Vase Surg, 1992, Q, pp. 142-146.

Werkgroep KLINJSCH FYSISCHE MEETTECHNIEKEN, KFM

84

83 Keuning, 1.1.; Broimann, H.A.M.; Wijn, P.F.F.; Mandigers, C.M.P.W.; Aalders, A.L.; Dam, F.E. van: Resultaten van de behandeling van het gevorderde ovariumcarcinoom met polychemotherapie. Med. J. SJZ, 1992, 21, pp. 157-159.

Wijn, P.F.F.: Klinische Fysica: Het zou beter kunnen. Repr. TUE, Eindhoven, intreerede 180992, 1992, pp. 1-17. OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELIJKE AKTIVlTEIT Voordrachlen

Wal, H.l.M.C. van de; Asten, W.N.l.C. van; Wijn, P.F.F., Skotnicki, S.H.: Value of Doppler spectral analysis in the diagnosis of ischemic desease in the upper extremities. 1. Vasc. Techn., 1992, 16, pp. 252-255.

Wijn, P.F.F.: Klinische Fysica: Het zou beter kunnen. Intreerede, T.U. Eindhoven, 18 september 1992.

Asten, W.N.J.C. van; Merkus, J. W.S.; Wijn, P.F.F.; Skotnicki, S.H.: Hemodynamical information provided by Doppler spectra. Eurodop '92 proceedings, BMUS, Brighton, 1992, pp. 226-227.

Wijn, P.F.F.: Klinisch fysische meettechnieken in de angiologie. Radiologie, R.L. Maastricht, 16 december 1992.

Meuwissen, J.H.1.M.; Langen, H. van; Moret, E; Navarro-Morquecho, I.: Monitoring of oestrogen replacement therapy by vaginosonography of the endometrium. Maturitas, ll, 1992, pp. 33-37.

Wijn, P.F.F.: Klinisch fysische meettechnieken voor stroming in grote vaten. N.W.O. perifere circulatie, V.U., Amsterdam, 17 december 1992.

Meuwissen, 1.H.l.M.; Langen, H. van: Monitoring endometrium thickness during estrogen replacement therapy with vaginosonography. Radiology, ill, 1992, pp. 284.

Organisatie cyrsussen/symposialcolleges Organisatie cursus 'Ultrageluid voor klinische fysica'. Faculteit Natuurkunde, T.U. Eindhoven, 18 mei 1992.

Meuwissen, 1.H.l.M.; Langen, H. van; Nielen, M.: Endometriumwachstumwahrend kontinuierlicher, alleiniger Ostrogensubstitutionstherapie mit Estraderm TIS (0.05 mg/die) bei 31 postmenopausalen Frauen. Geburtshilfe-Frauenheilkd, ~, 1992, pp. 351-354.

College Klinische Fysica b.o. (3ZJ60) Faculteit Natuurkunde, T.U. Eindhoven, 7.9 tim 2.11.1992. Organisatie symposium 'Controversen in de angiologie' NVA, Scheveningen, 240klober 1992.

VAKPUBLIKATJES Renders, A.H.J.; Maas, A.1.1.; Wijn, P.F.F.: De waarde van de aigemeen klinisch fysicus c.q. een afdeling klinische fysica en instrumentatie voor een ziekenhuisorganisatie. Klinische Fysica 199212, 1992, pp. 92-95. long, W. de; Kopinga, K.; Kooien, A.M.P.; Langen, H. van; Wijn, P.F.F.: Ben informatiesysteem voor fysiologische signalen op een neonatale intensive care. T. Medische Informatica, 2113,1992, pp. 133-139.

Afstudeerverslagen Horsten, S.M.G.M.: Correiatie tussen fysiologische parameters bij neonaten. Facu1teit Natuurkunde, T.V. Eindhoven, juni 1992. Nagekomen: ad 3.a. Theorie van de vase stof

long, W. de; Kopinga, K.; Koolen, A.M.P.; Langen, H. van; Wijn, P.F.F.: Ben informatiesysteem voor fysioiogische signalen op een neonatale intensive care. KlinischeFysica, 1992/3, 1992, pp. 117·121.

OVERIGE PRODUKTEN VAN WETENSCHAPPELUKE AKTIVITEIT Noteborn, H.LM.F.; Keijsers, R.I.P.; Lenstra, D.: In-plane dispersion effect in effective mass approximation to double-barrier resonant tunneling. FOM-dagen, VeJdhovben. 16-17 december 1992, poster. Noteborn. H.J.M.F.; Joosten, H.P.; Kaski, K.; Lenstra, D.: Alternative for the quantum inductance model in resonant tunneling. Accepted for pUblication in Superiattices and Microstructures.

BIJLAGE F

Inventaristie van het onderzoek 1992 in projecten

tea .1993.07.01

FACULTEIT TECHNISCHE NATUURKUNDE INVENTARISATIE VAN HET ONDERZOEK 1992

2 lntussen werd het oude programma voor gekoppelde kanalen verstrooiing van e-H (1981) weer van stal gehaald en opgewerkt voor gebruik op de nieuwere computers. Het optredende probieem bij de berekening van L-resonanties werd nog eens bestudeerd.

Het onderzoek van de faculteit Technische Natuurkunde, onderverdeeld in projekten. 03C-S4.2 ~ Voor de nummering van de projekten is gebruik gemaakt van delen van de ROSSnummer en -Ietteraanduiding van een werkeenheid, gevolgd door het aanvangsjaartal en een volgnummer.

£1&.

Programma/vakgroe.p

1 11 19

Plasma-, Atoom- en Molecuulfysica. PAM (vakgroep ND) Kernfysische Technieken. KFT (vakgroep NO) Theoretische Natuurkunde, NI (vakgroep NI) Transport van Massa, impuls en Energie (vakgroep NT) Gecondenseerde materie (vakgroep NV) Vakgroep Systeem- en Regeltechniek, NR Vakgroep Fysische Informatica, NF Vakgroep Analyse van Fysische Meetmethoden, NM Vakgroep Didaktiek Natuurkunde, NO Werkgroep Natuurkunde & Samenieving, N&S Werkgroep Fysische Technische Laboratoriumautomatisering, FTL Werkgroep Klinisch Fysische Meettechnieken, KFM

22 31 39 41 41 42 43 44 46

Projekten van het programma: PLASMA- ATOOM- EN MOLECUULFYSICA, PAM van de vakgroep Deeltjesfysica, vermeld per werkeenheid

03C: Evenwichtsmodellen en transport jn plasma's 03C-7S.2

Elektron-waterstor wissel werking (Van de Ree)

Samenvatting "De berekeningen van differentiele botsingsdoorsneden en excitatie- waarschijnlijkheden bij elektron-waterstof verstrooiing onder invloed van superintense laservelden zijn afgerond. Een groot aantal grafieken zijn gemaakt voor verschillende variatiegebieden van de parameters in de Born benadering voor hoge frequenties en kleine dipoolsterkte (ex < 10). Foton absorptie-amplitudes zijn berekend voor verschillende hoekoonfinguraties. De grote hoeveelheid materiaal ligt gereed voor de bewerking voor publicatie.

PJasmadepositie I (Beulens, Buuron, Gielen, Van de Sanden, Schram)

Samenvatting Een expanderend thermisch cascadeboogplasma is een relatief nieuwe methode voor een flexibel depositieproces met drie gescheiden stadia. Allereerst wordt door het argonplasma een koolstofhoudend gas 'gedissocieerd en geioniseerd, vervolgens worden de actieve koolstofdeeltjes getransporteerd naar een substraat, waar depositie plaatsvindt van amorf koolstof, grafiet of diamant. Er is onderzoek verricht naar de optimalisatie van plasma- en substraatcondities, met als nieuw aspect de bijmenging van zuurstof. Temperaturen en composities van de plasma's worden uitgebreid geanalyseerd met emissie- absorptie- en molecuulspectroscopie. Voor de analyse van de gedeponeerde \agen worden o.a. IR-absorptie en Ramanspectroscopie gebruikt en verder ontwikkeld. Er is een project gestart samen met Electricite de France op het gebied van. amorfe koolstof koperlagen.

03C-SS.l

Elementenanalyse met ICP (Inductively Coupled Plasmas) (Fey, Benoy, Van der Mullen, De Regt, Van dec Sijde, Schram)

Samenvattinll Het onderzoek is gericht op het beschrijven van een ICP en het ontwikkelen van modelste1lingen die tot verdere optimalisatie moeten leiden. Het onderzoek wordt uitgevoerd met behulp van optische methoden, waarbij gedurende en na een verstoring van het plasma (konstondige vermogensonderbreking of een puis in de gastoevoer) plasmaparameters bepaald worden. In 1991 is vooral aandacht besteed aan de kinetiek van het plasma, de stroomsne1heid van het plasma, het verstuiven en verdampen van het te analyseren monster en de excitatie- en deexcitatie-balansen die de dichtheden van aangeslagen toestanden in het plasma bepalen. Met name de dichtheidsveranderingen van geexciteerde metaalatomen in de directe omgeving van de verdampende druppels geven zeer interessante resultaten die geanalyseerd kunnen worden met numerieke botsings-stralings-modellen. In 1992 is het gelukt de tijdsafhankelijke respons op de vermogensinterruptie van het hoofdgas argon in het actieve gebied te stimuleren. Deze resultaten zijn vastgelegd in het proefschrift van F. Feyen zijn voor een deel reeds gepubliceerd in het internationaal vaktijdschrift Spectrochimica Acta B.

03C-88.1

Plasmadepositie-II (Meeusen, Van de Sanden, Schram)

5amenvattinll Bij het project Plasmadepositie-II wordt onderzoek gedaan naar depositie van amorf gehydrogeneerd silicium met als doel het verk,-ijgen van 'device quality' materiaal met een 100 maal hogere groeisnelheid dan in de huidige gangbare produktietechnieken. In 1992 is gestart met het systematisch zoeken naar de juiste

4

3 procesparameters voor het verkrijgen van goed materiaal. Ben probleem hierbij was dat het materiaal achteraf behoorlijke hoeveelheden zuurstof bevatte. Vastgesteld is dat dit hoofdzakelijk achteraf, dus na depositie, er inkomt. Door een specifieke keuze van de procesparameters is een laag geproduceerd, welke nagenoeg geen zuurstof bevat. Gedurende het jaar zijn nieuwe diagnostieken (spectroscopische ellipsometrie, licht/donker geleidingsmeting) infrarood spectroscopie ontwikkeld, en andere diagnsotieken verder ontwikkeld. Op dit moment zijn nagenoeg alle "device quality" parameters gehaald echter nog niet in een sample. Verder onderzoek moo duidelijk maken of dit mogelijk is. De tot nu toe bereikte groeisnelheid is typisch 40 maal en maximaal 300 maal zo hoog als de gangbare depositiesnelheid.

03C-89.1

De cascadeboog als deeltjesbron (De Graaf, Qing, Van de Sanden, Schram)

Samenvattinl: In samenwerking met AMOLF (Amsterdam) wordt onderzoek verricht naar het gebruik van een expanderende cascadeboog als bron van waterstofionen ten behoeve van oppervlakteproduktie van H-. Ben en ander geschiedt in het kader van een omvangrijk EURATOM-programma. Ben tweede hoofdlijn van het onderzoek is het gebruik van deze1fde bron voor de produktie van atomair waterstof. Onderdeel van het project was een werkperiode van M. de Graaf aan het AMOLF voor een periode van 9 maanden. Gedurende deze periode is de cascadeboog geimplementeerd op het oppervlakte H- produktie-experiment FOMSCE. Voor a1snog, vooral vanwege de combinatie voedingen en de constructie van de opstelling, is het nog niet gelukt H- produktie te verkrijgen. WeI zijn gedetailleerde spectroscopische metingen verricht aan het waterstof Fu1cher- spectrum. Uit deze meringen is de rotatietemperatuur van Hl bepaald. In 1992 is er ook een dnde gekomen aan het samenwerkingsproject met Shell Grand Couronne, Rouen Frankrijk, op het gebied van atomair waterstofproduktie. De dissociatiegraad is bepaald met behulp van aktieve actinometrie. Belangrijkste resultaat was de desastreuze invloed van de wand op de associatie van waterstof en een grote invloed van recircularie in de reactor. Derhalve is de gemeten dissociatiegraad in de plasma jet niet hoger dan 15 %. Het onderzoek van Zhou Qing richtte zich op het verder uitbouwen en verfijnen van de boogdiagnostieken zoaIs druk-flow, spannings- en temperatuurmetingen. BeJangrijkste resutaat hier was dat voor waterstofpercentages in argon hoger dan 10%, de cascadeboog zich gedraagt als een pure waterstofboog. Ben start is gemaakt met de ontwikkeling van een numeriek model dat de dichtheden van de deeltjes aanwezig in een puur argon plasma berekent. Uiteindelijk zullen deze resultaten worden vergeleken met de uit de verschillende diagnostieken verkregen metingen.

03C-91.1

Expanderende plasma's (Meulenbroeks, Van der Mullen, Van de Sanden, Schram)

Samenvatting Het in 1991 gestarte onderzoek, depolarisatiemetingen aan H1 plasma's ter bepaling van de dissociatiegraad, is met succes afgerond en gepubliceerd in het vooraan-

staande tijdschrift Physical Review Letters. Gedurende het jaar 1992 zijn metingen verricht aan Ar/H2 plasma tot 1A % H2• Belangrijkste resultaat van dit ondenoek is de dramatische invloed van zelfs kJeine hoeveelheden waterstof op de elektrondichtheid n". Deze, door Thomson-Rayleigh verstrooiing bepaa1de n<-waarden !runnen twee orden lager Jiggen dan van een vergelijkbaar puur Ar plasma. Met behulp van Iijnintensiteiten voor verschillende Hl percentages is komen vast te staan dat H en H2 sneller wegdiffundere(l en zich gedragen, voor wat betreft het excitatie-deexcitatie gedrag, alsof het puur argon betrof. Een duidelijke inzuiging van H2 vanuit de achtergrond rond de stationaire schok is vast komen te staan. Met behulp van Fabry-Perot interferometrie is de 48 dichtheid van argon en temperatuur bepaald. Verder is komen vast te staan dat kIdne hoeveelheden H2 de 4s dichtheid vemietigt. Ben FOM-project voor het doen van Coherent Anti Stokes Raman Scattering is goedgekeurd. Met een aanzet tot de constructie van de opstelling is begonnen.

03C-91.2

ModelJering van thennische plasma's en Iichtbronnen (Benoy, Fey, Van de Sanden, Van der Mullen, Schram)

Samenvatting In dit onderzoek gaat de aandacht uit naar het modelleren van stromende lhermische plasma's waaronder het ICP en de cascadeboog. Hierbij worden de macroscopische transportvergelijkingen theoretisch onderzocht door middel van numerieke simulaties. Verondersteld wordt dat de plasma's axiaal symmetrisch zijn. In september 1990 is begonnen met het ontwikkeJen van een computerprogramma om stationaire deeltjesdichtheids-, stromings-, en temperatuursprofieJen te berekenen. Er wordt gebruik gemaakt van de eindige voJumemethode en het SIMPLE algarithme. In 1991 zijn de eerste succesvolle testherekeningen gedaan. Verge1ijking met de experimentele resultaten leert ons dat het huidige model voor diffusie BaD de wand en de koppeling tussen elektronen en zware deeltjes nog niet optimaal is. Dit vereist nog het nodige onderzoek. In 1992 is het mogelijk gebleken rekenresultaten uit de literatuur te reproduceren en te verbeteren. Bovendien is het gelukt de roostergeneratiemodule te implementereno Door deze ingreep is het plasma los te maken van de wand.

03C-91.3

Tornografie (Ingesonn, Donne, Pickalov, Lyadina, Schiiller, Schram)

Samenyattinl: In het FOM-Instituut voor Plasmafysica is in het kader van promotieondenoek van Ingesonn een 5-camerasysteem met 16 kanalen elk ontworpen en gerealiseerd voor zichtbare tomografie in de RTP-Tokamak. Met dit systeem zullen metingen worden gedaan aan poloidale asymmetrien van zichtbaar Iicht (lijnemissie) en in een later stadium aan filamentering in Tokamaks. Met behulp van ray tracing zijn de noodzakelijke gegevens verkregen voor implementatie van tomografische reconstructie programma's. Deze zijn vooral ontworpen voor X-ray tomografie met pin-hole camera's en een vertaling naar zichtbaar licht tomografie met afbeelding is nodig. Onderzoek is gestart naar de toepassing van reconstructiecodes. Verdere studie van tomografie algorithmes wordt voorgenomen, waarbij het gebruik van tijd als variabele een belangrijk element is. Een begin is gemaakt met het opzetten

6

5 van een studie van plasmabeweging in chemische plasma's met zichtbaar Iicht tomografie; in eerste aanleg tal camera met een beperkt aantal kanalen worden toegepast om de stromingssnelheid te bepaJen. Een 2 x 16 kanaals systeem z.al worden ontworpen voor zichtbaar licht tomografie aan atomaire plasma's. Voor een deel z.al het systeem in 1993 moeten worden gereaJiseerd.

03D: Elementaire processen in casontladincen 031>-82.1

03D-89.1

Optogalvanica (Scheer, Freriks)

Samenvattinc Met behulp van een afstembare dye laser word! resonant straling in een ontlading geabsorbeerd. Dit beinvloedt de stroom en de spanning van de ontlading. Het doel van het onderzoek is om te komen tot een volledige beschrijving van deze effecten. Quantitatieve analyse is eigenlijk aIleen goed mogelijk aan relatief eenvoudige ontladingen. In de analyse komen problemen aan de orde als (a) de verstoring van excitatie-ionisatie-evenwichten door absorptie van laserstraling, (b) de relatie tussen exteme parameters als stroom en spanning enerzijds en het plasma-evenwicht in de buis anderzijds, (c) transport van resonantiestraJing.

P1asma-etsen (Snijkers, Kroesen, Stoffels-Adamowicz)

Samenvat!jm: Zowel het toevoegen van materiaal (deponeren) als het weghalen van materiaal (etsen) aan oppervlakken, is met chemisch actieve plasma's in moleculaire gassen mogelijk. Van de plasma's die gebruikt worden bij dez.e technieken is in het algemeen weinig bekend, hoewel ze van groat belang zijn voor verschilIende belangrijke technologieen zoals de IC-technologie. De doelstelling van het onderzoek is om meer plasmafysische kennis te vergaren over etsende plasma's en te komen tot antwoorden op de vragen: welke deeltjes bepalen het proces, hoe ontstaan le, welk type gasontlading is het meest geschikt?

03D-88.1

Numerieke Simuiatie van Gasontladingsplasma's (Tolsma, Van Breda)

Samenvatting Hoewel in het veri eden met succes analytische technieken gebruikt zijn voor de beschrijving van ontladingsplasma's, zijn door het beschikbaar komen van grote rekencapaciteit de mogelijkbeden om de ontlading wiskundig te simuleren sterk toegenomen. Dit project sluit direct aan bij het onderzoek aan RF-ontladingen voor oppervlaktemodificatie en heeft als onderwerpen: De bestudering van de overgang van vrije naar ambipolaire diffusie van een gasondadingsplasma in elektronegatieve gassen, waarin naast elektronen en positieve jonen ook negatieve ionen aanwezig zijn. De tijd-impliciete vloeistofsimulatie van plasma's gebaseerd op de momentvergelijking (z.g. momentmethode) is hier een onderdeel van. De simulatie van een capacitieve RF-ontIading roals in gebruik bij plasma-etsen met behulp van een deeltje-in-celtechniek; hierbij wordt cen zelfconsistente berekening uitgevoerd van de dynamiek van een eindig aantal proefdceltjes die de gasontlading representeren. De resultaten van deze simulatie worden vergeleken met de experimentele gegevens die worden verkregen bij project 03D-82.1. Om de rekentijd te bekorten, speciaal voor zwaardere deeltjes, is ook bij deze deeltjessimulatie van plasma's de bestudering van een tijd-impliciete procedure gestart (z.g. directe methode).

03D-89.2

Inrrarood-technieken (Den Boer, Stoffels- Adamowicz, Freriks, Kroesen)

SamenvattiDg Voor het onderzoek Daar plasmachemische toepassingen van ontladingen worden optische technieken, rowel in het normale als het nabije infrarode gebied ontwikkeld. Infrarood-absorptiespectra geven directe, chemische informatie omdat elke (chemische) binding een goed herkenbaar spectrum heeft dat zeer gevoelig is voor de overlge activiteit van de participerende atomen (b.v. hybridisatie). In plasma's wordt gezocht naar de aanwezigheid van bepaalde moleculen en radicaJen en wordt gebruik gemaakt van Fourier-spectrometers en een speciale lR-Jaserspectrometer. Voor het optogalvanlsche werk hebben afstembare diodelasers in het nabije infrarode gebied van het spectrum een aantal voordelen t.o. v. de continu afstembare lasers in het zichtbare gebied. De ontwikkeling (in vakgroepsverband) is gericht op lasers met een vermogen van plm. 500 mW.

03D-90.1

Plasma-wandlagen in ontladingen (Snijkers, Kroesen)

Samenvatting In verband met de toepassing van RF-ontladingen voor de modificatie van oppervlakken wordt de plasma-wandlaag voor elektrode en/of substraat nader bestudeerd. De doelstelling is om modellen te ontwerpen die het transport van elektronen en ionen in de wandlaag beschrijven o.a. in aanwezigheid van negatieve lonen. Er wordt samengewerkt met de vakgroep Theoretische Natuurkunde en de groep Computational Physics van het FOM-[nstituut voor Plasmafysica. Het experimentele werk omvat meting en analyse van de ionen-energieen van ionen die op het substraat arriveren. Daarnaast wordt tijdopgeloste spectroscopie gebruikt om de excitatie en ionisatiedynamiek in laag en plasma te onderzoeken.

03D-91.1

Ellipsometrie (Den Boer, Freriks. Kroesen)

Voor de bestudering van de invloed van het plasma op cen substraat bij etsen en deponeren wordt gebruik gemaakt van ellipsometrie. Recent is er cen spectroscopische IR-ellipsometer operationeel geworden. Naast het werk aan de vervolmaking

8

7 van dit instrument, wordt een spectroscopische ellipsometer ontwikkeld die een factor 200 sneller is. Hiertoe zaI gebruik gemaakt worden van het multiplexprincipe van een Fourier-spectrometer.

031)..91.2

Poedervorming in plasma's (Stoffels, Stoffels-Adamowicz Kroesen)

Samenvatting Bij zowel depositie als etsen aan oppervlakken blijkt vorming in het plasma .plaats te vinden van uiterst kleine deeltjes (diameter tot I micrometer). Deze deeltJes kunnen de genoemde processen hinderlijk beinvloeden. In dit project, dat in het kader van het Srite-Euramprogramma wordt uitgevoerd in sam en werking met een aantal buitenlandse universiteiten, wordt de poedervorming fundamenteel bestudeerd. Speciaal wordt gekeken naar de plasmaparameters waarbij de vorming al dan niet optreedt. Een ander punt van interesse is de beschrijving van de nucleatie. De taak van de TUE in het project is de inbreng van de bestaande expertise op het gebied van de infrarood-absorptietechniek en de vaardigheden die zijn ont~ikkeld voor het meten van de plasmadichtheid en de ladingstoestand van de deeltJes door fot(K)nthechting.

031)..92.1

IR-elUpsometrie met behulp van polarisatiernodulatie (Haverlag, Den Boer, Freriks, Kroesen)

Samenvatting Naast het werk aan de snelle spectTOscopische IR-ellipsometer (zie 03D-91.1), die wer1.1 met een rotaterende analysator, wordt in samenwerking met de groep Fysisch-technische laboratoriumautomatisering gewerkt aan de ontwikkeling van een polarisatiemodulatie-ellipsometer. Met behulp van een onlangs verkregen IR-Iaserdiodespectrometer en de te ontwikkelen dataverwerking is het mogelijk de bepaling van de ellipsometrische hoeken binnen 30 microseconden Ie doen plaatsvinden. Dit opent nieuwe mogeJijkheden voor het in de tijd opgeJost meten van oppervlaktebedekkingen c.q. oppervlaktereacties die bij het etsen en deponeren met plasma's optreden.

031)..93.1

In de tijd opgeloste spectroscopie van RF-ontladingen (Snijkers, Haln, Freriks, Vender, Kroesen)

Samenvatting Voor de bestudering van de plasmadynamiek van radiofrequente ontladingen worden twee method en gebruikt. De spectrale emissie van het plasma wordt bestudeerd met een tijdoplossing van enkele nanoseconden. Oit stelt ons in staat om het excitatiemechanisme van moleculen en ionen plaats voor plaats gedurende de periode te volgen. Deze techniek wordt uitgebreid met de ontwikkeling van tijdsatnankelijke fluorescentietechnieken. Doppler-verschuiving van de fluorescentiespectra van ionen en/of moleculen levert de lokale snelheden van deze deellJes. Punt van onderroek is vooral de ontwikkeling van ionensnelheden bij de overgang van plasma naar wandlaag (Bohm-criterium).

03E: Atomaire en Optische Wissel werking

03&72.4

Computer (Van Leeuwen, Hoogerland, Boom, Op de Beek)

Sam en vatting Doel is het r~lser.:n van sof!ware en hardware hulpmiddelen voor een doelmatig computergebrulk blJ de expenmenten,gebaseerd op de door FIV en SA ontwikkelde infrastructuur (M68000/MPS030 meetcomputers met interfaces, Phylan netwerk, Microvax host), .met aan de 'experiment-zijde' PC's voor dataverwerking, twee lBM-RS workstatIOns voor theoretische berekeningen en computeralgebra-analyses ter ondersteuning van de theorieontwikkeling van de groep.

03-7S.1

Bronnen (Hoogerland, Van Leeuwen, Driessen, Beijerinck)

Samenvatting Intense bronnen van metastabiele atomen met een breed energiegebied zijn van belang voor bundelexperimenten aan inelastische en reactieve botsingen en de produktie van 'bright beams' m.b.v. laserkoeling. Fundamenteel onderzoek naar de werking van deze bronnen is noodzakelijk om de experimentele grenzen steeds te verJeggen. Optische, atoombundel- en lasertechnieken worden gebruikt om rowel in de ontlading als in de bundel de bron te karakteriseren. De werktemperatuur van de gebruikte gasontladingen en plasma's varieert van 80 K (toepassing bij 'bright beams') tot 5 eV (toepassing bij botsingsexperimenten).

03&78.1

Diodelasers (Hoogerland, Megens, Van Leeuwen, Beijerinck)

Samenvatting Een gedetailleerd inzicht in de wisselwerking van vrije atomen met coherente strali~gsvelden blijkt essentieel te zijn voor een correcte interpretatie van botsingsexpenmenten met lasergeexciteerde atomen. De faciliteiten zijn een single mode, freq~ente gestabiliseerde kleurstoflaser (600-680 nm, passend bij Ne' overgangen) en smds 1987 diodelasers (760-880 nm, nabije infrarood, passend bij Ar·, Kr', Xe' ove~gangen) ..Vooral de diodelaser heeft een grote belofte voor toepassingen bij botsmgsexpenmenten en laserkoeling, door de combinatie van prijs, f1exibiliteit, verstembaarheid en frequentiestabiliteit (- I MHz). De ontwikkeling van diodelasers en diodelaserarrays tot instrumenten met spectroscopische precisie wordt met kracht aangepakt, met een continue bezetting van AIO-2 ontwerpers.

03&82.1

Inelastische botsingen van metastabiele edelgasatomen met moleculen (Aardema, Van Leeuwen, Beijerinck)

Samenvatting De gebruikte techniek voor het onderzoek van de gevormde produkten is speclrale analyse van de vervalsstraling met tilters en/of een monochromator voor 170 :5 A:5 800 nm. Dit onderzoek vindt plaats in de bundelopstelling Kist II bij translatie-energieen in het gebied 0.05 :5 E(eV) :5 10. Voor de inelastische botsingen is

9

10

de aandacht voorlopig gericht op de system en Ar', Kr', Xe' + CO, N1 , waarbij de elektronische, vibrationele en rotatitionele excitatie onderzocht worden. Door excitatie met diodelasers wordt het onderz.oek uitgebreid naar botsingen van Kratomen in kortlevende elektronisch geexciteerde toestanden. Transversale laserkoeling met diodelasers zaI gebruikt worden om de signalen voldoende te vergroten. Tevens zijn experimenten met longitudinale Jaserkoeling volgens het nieuwe principe van isotroo.p-licht koelin!: in voorbereiding. Hierdoor is een breder gebied in botsingsenergie beschikbaar.

dinaal koelen) maakt de studie van extreem laag-energetische botsingen mogelijk. Dit project wordt voorgezet als'onderdeel van het samenwerkingsproject 'GEMINI' (03E-92.1).

03&84.1

Inelastische verstrooiing van kortlevende Ne-«2p)s(3p)) atomen

(Boom, Op de Beek, Driessen, Beijerinck, Verhaar) Samenvatting In samenwerking met de groep Verhaar van de vakgroep Thooretische Natuurkunde wordt onderz.oek gedaan naar overgangen tussen kortlevende (T 20 ns) elektronisch geexciteerde Ne"Op)-toostanden, geinduceerd door botsingen met alomen/moleculen in de grondtoostand. Het project voorziet in meting van totale botsingsdoorsnedes (0.01-10 A2) over een breed energiegebied (0.05-10 eV), met inbegrip van toestandsselectie en polarisatie-effecten en de thooretische interpretatie met semiklassieke en quantummechanische berekeningen in termen van koppelingspotentialen. Diodelasers zullen worden toegepast voor de analyse van de eindtoestand fll1 de botsing. De ontwikkelde 'bright beam machine' (zie 03E-88.i) voor Neo zaI gebruikt worden om de benodigde intense bundel voor deze experimenten te leveren.

03&91.1

Samenvatting In de opsteJling Looptijd U wordt fundamenteel onderz.oek verricht naar de kinetische effecten van licht aan atomen met snelheden kleiner dan 1 mIs, meestal aangeduid als 'channeling' en 'sub-Doppler' koeling. De snelheidsverandering ten gevolge van de wisselwerking met de laserbundels (over een lengte < 1 mm) en hiermee de koelkracht wordt bepaald uit de'verplaatsing van het bundelprofiel van de reer goed gecollimeerde atoombundels (50 14m op enkele meters), De verbreding van dit profiel levert op haar beurt informatie over de diffusie op, Het oplossend vermogen van de opstelling is ruim voldoende om de terugstoottik van een enkel uitgezonden foton te meten. Op deze wijze is een directe toetsing van de thoorie van sub-Doppler kooling mogelijk. Door de interactielengte met de Jaser te vergroten tot 40 mm is het ook mogeJijk om de evenwichts'eindtemperaturen' uit de bundeJprofielen af te leiden, de gebruikelijke methode van onderzook van iaserkoeling. Geavanceerde meettechnieken met 'multichannel plates' worden gebruikt om de profielen efficient te meten en om de metingen ook voor meer-dimensionale laservelden (bundeJs uit vier richtingen) te kunnen verrichten.

03E92.1 03&86.1

Oppervlakte-chemie met vrije radicalen (Vugts, Joosten, Beijerinck)

Samenvatting Met het afnemen van de afmetingen van halfgeleiderschakelingen « 1 pm) is inzicht in de dynamica van de ets- en depositieprocessen vereist. De etsreactie van de radicalen F/eF.op Sio,/Si wordt onderzocht in een UHV opstelling (werkdruk < lO-IOTorr), waarbij het oppervlak beschoten wordt met bundels van vrije radicalen, ionen, u.v. fotonen (Ar-ion laser) en neutrale gassen. Op deze manier wordt een plasma-etsreactor gesimuleerd, met een maximaal te verwachten etssnelheid van een monolaag per seconde. De geioniseerde of neutrale produkten worden geanalyseerd met een massaspectrometer, waarbij ook SIMS en TDS gebruikt worden.

03&88.1

Lasennanipulatie van bundels metastabiele edelgasatomen (Hoogerland, Driessen, Van Leeuwen, Beijerinck)

Samenvattin!: Manipulatie van atoombundels met behulp van de kinetische effecten van (laser)straling (koeling, afbuiging etc.) heeft grote toepassingsmogelijkheden voor botsingsexperimenten. Het produceren van zeer intense gecollimeerde bundels, z.g. 'bright beams', met twee-dimensionale transversale koeling maakt experimenten mogelijk die tot dusver door te kleine signalen onuitvoerbaar zijn, bijvoorbeeld onderzook van botsingen tussen twee geexciteerde atomen. Hel vertragen van atomen (longitu-

Kinetische effecten van laserlicht (Hoogerland, Van Leeuwen, Beijerinck

GEMINI (Hoogeriand, Driessen, Aardema, Van Leeuwen, Beijerinck)

Samenvatting Dit project vertegenwoordigt een samenwerking met de groepen van prof. Verhaar (TUE) en van prof. Heideman en prof. Niehaus (RUU). De FOM heef! in 1992 besloten het project te steunen met een fors investeringsbudget. De ontwikkeling van 'bright beams' in Eindhoven en langzame bundels in Utrecht (beide gebruikmakend van laserkoolingstechniek) worden gecombineerd om een apparaat Ie ontwikkelen waarin twee extreem heldere atoombundels vertraagd worden lot een regelbare snelheid van 5-100 m/s. Door deze bundels te kruisen of zich te laten samenvoogen kunnen reer Jaag-energetische (10 mK - 10 K) botsingen op een gecontroleerde manier bestudeerd worden. Hierbij hoeven beide botsingspartners niet gelijksoortig Ie zijn, zodat b.v. botsingen tussen alkali's en geexciteerde edelgasatomen ook bekeken kunnen worden. Met GEMINI wordt een geheel nieuw terrein in de botsingsfysica opengeJegd.

12

11

Projekten van het programma: KERNFYSISCHE TECHNIEKEN, KFT van de vakgroep Deeltjesfysica, vermeld per werkeenheid 03F: Tracertechnjeken

Kr-Rb-eonversie 3F-81.1 Samenvattim: Project beeindigd in 1992 met dissertatie en promotie van ir. A.M. van der Spek.

3F-89.1

Waterstofstandaarden (Rijken, Klein', De Voigt)

Samenvatting Voor het bepalen van waterstofconcentraties als functie van de diepte in preparaten bestaat veel belangsteIIing. Met de alhier beschikbare cyclotron- bunde/s kan over een naar verhouding groot dieptebereik een relatief concentratieprofiel bepaald worden. Om tot een absolute bepaling te komen moet men doorgaans vergelijken met een preparaat waarin de hoeveelheid H bekend is. Blj andere laboratoria wordt meestal een gelmplanteerde waterstofstandaard gebruikt. De H-concentratie hierin is beperkt, de diepte waarop het H zich bevindt gering. Er wordt gezocht naar een standaard met een stabiele, hoge homogene H-concentratie.

Tijdsbepaling met vaste-stofdetectoren (Rijken, Klein, De Voigt)

03F: Element-analysemethoden

3F-89.2

3F-77.1

Samenvatting Door verstrooiing van alfa's aan dunne folies worden cOlncidente deelyes aan twee vaste-stofdetectoren aangeboden. Hun tijdstippen van aankomst moeten zo nauwkeurig mogeJijk vastgesteld worden. Bij ladingsverzameling en elektronische verwerking van de informatie liggen de tijdstippen van detectie later. Die ·delay· per gedetecteerd deeltje varieert door verschillen in: de dichtheid van het ionisatiespoor, de plaatsafbankelijke transporttijd voor de verkregen informatie, pulshoogteafbankelijke verwerkingstijd, en door de ruis. Pogingen worden gedaan om de vrij gunstige fundamentele ruislimiet te benaderen.

Microbundels en elementanalyses (Mutsaers, Munnik, De Voigt)

Samenvatting (Spoor)elementanalyse van materialen kan o.a. uitgevoerd worden door een trefplaat van het materiaal te beschieten met door het cyclotron versnelde ionen en hierbij het energiespectrum van de vrijkomende straling of deeltjes op te meten. Hierbij zijn de detectielimiet en het plaatselijk scheid end vermogen van de aanwezige protonenmicrobundel van belang.

3F-8S.1

Massa-analyse en concentratieprotilering (Klein, Mutsaers)

3F-89.3

Rutherfordverstrooiing en coincidentietechnieken (Rijken, Klein, De Voigt)

Samenvatting Uit het energieverlies van geladen deelyes kan de diepte waarop een proces (verstrooiing, reactie) plaatsvond worden afgeleid, mits men de massa's van de aan het proces deelnemende deeItjes kent. Voor een preparaat met onbekende samenstelling is het nodig de massa van de gedetecteerde deeltjes te bepalen. Hiervoor bestaan vele methoden, die altijd een combinatie van 2 of meer metingen vereisen. Door diepteprofilering met een microbundel (project 77.1) kunnen driedimensionaIe concentratieprofielen worden verkregen.

Samenvatting De energie van aan een homogeen monster verstrooide deeltjes geeft inzicht in de massa's van de kemen daarin met analytische nauwkeurigheid. Bij niet- homogene monsters van onbekende samenstelling word! bovendien de massa van het terugstootdeeltje bepaald door combinatie van b, v. energie en looptijd, uit de energie van beide deeltjes of uit de beide detectiehoeken, en daama uit de energie de diepte van herkomst (hoge eisen aan preparatietechniek).

3F·87.1

3F-89.4

Ionenmicroscoop (Klein)

Samenvatting Toepassing van de microbundel (project 77.1) bij de techniek van concentratieprofilering (project 85.1) maakt in principe 3-dimensionale analyse van een dun target mogelijk. Aan het nadeel van de geringe telsnelheid wordt tegemoet gekomen door de 'scanning microprobe' Ie vervangen door een ionen- microscoop samen met een plaatsgevoelige detector, d.w.z. hetzelfde ionen-optische probleem maar geavanceerde detectietechniek.

Channeling (van Dijk, Van Uzendoom, De Voigt)

Samenvatting Een experimentele opstelling wordt gerea1iseerd om de ionenverstrooiings- technieken te combineren met channeling. Hienoe wordt de ionenbundel gekanaliseerd tussen de atoomrijen van eenkristallen door om de verstrooiingsopbrengst als functie van de hoek tussen de binnenkomende ionenbundel en een hoofdkristalas te bepa\en. Structuuronderzoek aan halfgeleiders en keramische eenkristallen is het doe!.

13

Data-acquisitle (Munnik, Verseijden, Mutsaers, Klein, De Voigt) Samenvaltjng Veel elementanalyse experimenten worden gekenmerkt door een hoge data-rate (100 Mbyteluur) gedurende een aantal uren. De experimentbesturing en dataacquisitie vinden plaats met PhyDAS (M68030). De data-monitoring, data- opslag en off-line analyse gebeuren op de aanwezige workstations (V AX-VMS). De software hiervoor wordt hoofdzakelijk geschreven in EPEP op PhyDAS en in C en X-ll op de workstations. Een goed werkende koppeling (VMDI Ethernet) tussen PhyDAS en de workstations wordt op dit moment onderzocht.

3F-91.1

Pulsvonndiscriminatie (PVD) (Rijken, Klein)

Samenvattjng Met PVD kunnen voorwaarts verstrooide a-deeltjes worden gescheiden van uitgestoten recoil deeltjes (ERDA geometrie). In een silieium junclie detector met een k1eine depletielaag (10 SLm) verlopen de ladingsverzamelingsprocessen voor de 'zware" recoils anders dan voor de a-deeltjes. Ze worden bestudeerd a1smede de mogelijkheden voor toepassing in de materiaalanalyse.

3F-91.2

Applicatoren bij IORT met elektronenbundels (Bruil, Steenhuijsen, De Voigt)

Samenvatting Bij intra-operatieve radiotherapie (IORT) wordt de patient tijdens de operatie na verwijdering van een tumor intern bestraald met een bundel hoog-energetische elektronen. Een applicator aan de versnellerkop maakt dit mogeJijk. In samenwerking met het Catharina ziekenhuis te Eindhoven wordt de dosisverdeling in weefsels zowel theoretisch als experimenteel bestudeerd. Die heeft geleid tot het ontwerp van een prototype van een applicator.

3F-91.3

kan als label gebruikt worden. Door meting van de annihilatiestraIing wordt hun aanhechting als funetie van plaats en tijd bepaald. Het produktie-, reaetie- en detectiesysteem wordt ontworpen en onderzocht (samenwerking Scheikundige Technologie TUE).

3F-92.1

Oppervlakte karakterisering van katalysatoren met verstrooiingstechnieken (Van IJzendoom)

Samenvatting De preparatie en werking van modelkatalysatoren zoals onderzocht bij de vakgroep TAK (fae. T) worden geoptimaliseerd na uitgebreide karakterisering van het oppervlak. RBS, Rutherford Baekscattering 'Spectrometry (89.3), speelt hierin een belangrijke ro!. Er wordt gestreefd naar verhoging van de gevoeligheid door onderzoek aan Nuclear Scattering.

3F-92.2

Elastic Recoil Detection met dunne film detectoren (Van Uzendoorn, Rijken, Klein, De Voigt)

Samenvatting De detectie van onzuiverheden met Z <, 10 in vaste stoffen, waarbij gebruik gemaakt wordt van hoogenergetische He bundels, is mogeJijk geworden door de toepassing van detectoren met een dunne gevoelige laag. Onderzoek naar optimale bundelenergieen en verstrooiingsconfiguraties wordt uitgevoerd om de toepassingsmogelijkheden te vergroten.

3F-92.3

Analyse van a-C en a-Si lagen verkregen met plasmadepositie (Van Uzendoorn, Rijken, Klein, De Voigt)

Samenvatting Ionenbundelanalysetechnieken worden ingezet om onzuiverheden zoals H, 0, N te detecteren in lagen amorf C en amorf Si, zoals gedeponeerd in de groep PAM (vakgroep Deeltjesfysica).

ElementaDalyse van weefsel (celleD) (Verhoef, Zonneveld, Mutsaers, De Voigt)

Samenvalting Ziekten kunnen een veranderde eJementsamenstelling geven in de cellen. Met behulp van de microbundelopstelling kunnen tweedimensionale element- coneentraties in weefsel gemeten worden. In samenwerking met de RUL wordt hartspierweefsel onderzocht. Tevens wordt in samenwerJdng met het Catharina Ziekenhuis weefsel onderzocht wat verwijderd is uit een menselijke kransslag- ader van het hart (in het kader van de opieiding tot k1inisch fysicus).

3F·91.4

14

In-situ studie van katalytische readies d.m_v. positronemissie (Mangnus,Koster, Bruil, De Goeij, Van IJzendoom, De Voigt)

Samenvatling Alkanen, gemerkt met positronen emitterend llC of met de positron-emitter BN gemerkt stikstofgas of stikstofoxiden worden langs een katalysator geleid. Ook l~O

3F-92.4

Monte Carlo berekeningeD aan stopping powers langs channeling richtiDgeD (Van Dijk, Van lJzendoorn, Jarvis)

Samenvatting De afremming van snelle ionen in de vaste stof wordt veroorzaakt door interactie met eleI-:tronen. Bandstructuurberekeningen uitgevoerd in de vakgroep theoretische natuurkunde worden gecombineerd met ionenbaan- berekeningen langs kanaalriehtingen. Versehillende modellen voor de interactie tussen elektronen en ionen worden bestudeerd. Zie ook project 89.4.

15 3F-92.S

Dikke target PIXE (Munnik, Mutsaers, De Voigt)

Samenvaning Met de analysetechniek PIXE (Proton Induced X-ray Emission) kunnen elementen kwantitatief gemeten worden met een coneentratiebereik van pm tot 100% (zie ook project 77.1). Indien het te onderzoeken materiaal dik is ten opzichte van de protonenrange moeten correcties voor ronlgenabsorptie en energieverlies van de protonen in het materiaal worden toegepast. Onderzoek naar deze correcties en toepassing van deze techniek gebeurt in de PIXE- opstelling met gebruikmaking van door het cyclotron versnelde protonen.

3F-92.6

03F: Stralingstechniekeu/lsotqpenproduktie CYGNE BV 3F-74.1

Scanning Transmission lao Microscopy (STIM) (Verhoef, Mutsaers, Van Nuland, Bruil)

Samenvatting Theoretisch en experimenteel wordt STIM als aanvullende analysetechniek bij microbundelexperimenten besludeerd (zie ook 92.6).

Samenvatting In samenwerking .met mensen van CYGNE en TOC, Fac. T: - radiojodering van farmacologisch actieve verbindingen ten behoeve van nucleaire diagnostiek (van Doremalen, van Hoof,Crone). - Synthese van liganden voor het visualiseren van receptoren en transporters voor diverse neurotransmitters (Janssen, Doornbosch, Vekemans, van den Bos). - Synthese van steroidhormoon receptorliganden t.b.v. diagnostiek bij borstkanker (Janssen, van den Bos, van Doremalen, van Hoof, Witsenboer, Wijnhoven, Vekemans).

Versne11ertechnologie en bundeldynamica 3F-82.1

Cis-platin ondenoek (Mutsaers, Los, Tiourina)

Minicydotron ILEC (Van der Heide, De Regt)

Samenyatting Het minicyclotron project ILEC (Isochronous Low Energy Cyclotron) behelst de realisatie van een machine die geschikt is voor het versnellen van protonen tot 3 MeV (niet variabel). De doelstellingen van het project zijn: het beschikken over een faciliteit waarmee de processen van bundelvorming in cyclotrons kunnen worden besludeerd en geoptimaliseerd en het verkrijgen van een apparaat dat een ionenbundel mel goede optische eigenschappen, m.n. een zeer geringe energiespreiding kan leveren. Zo'n bundel zaI voor het realiseren van een proton microprobe worden gebruikt (zie project 77.1 en project 92.6).

3F-86.1 3F-92.8

Radiofarmaca (De Goeij)

Microbundelontwikeling (Mutsaers)

Samenvatting Het doel is het verkleinen van de bundelspot tot een diameter van ongeveer I p.m met behoud van voldoende bundelstroom. De bundel wordt gefocusseerd met behulp van 4 magnetische quadrupolen. Ionenoptische berekeningen gebeuren met behulp van computerprogramma's. Voor correcte berekeningen is het noodzakelijk dat het magneetveld van de quadrupool goed bekend is (ook randvelden, hogere multipolen, etc.). Met behulp van een combinatie van de microbundel met detectie· technieken als PIXE (project 92.5) worden elementconcentratieverdelingen bepaald in o.a. biomedische preparaten.

3F-92.7

16

EUTERPE (Bolman, Hagedoom, Timmermans, Xi)

Samenvatting Cis-platin wordt in de chemotherapie gebruikt als medicijn om lumorceUen Ie doden. Bijwerkingen in gelOnd weefsel beperken de loepasbaarheid van cis- platin. Het is daarom belangrijk om kwanlitatief de absorptie van cis-platin Ie kunnen bepalen in tumoren. Hiervoor wordt plaatsafhankelijk de Pt concen-tratie gemeten in tumoren en in gezond weefsel mel behulp van de microbundel (project 92.6).

Samenvalting Het project EUTERPE (Eindhoven University of TEchnology Ring for Protons and Electrons) betreft de bouw van een 81 MeV protonen en 400 MeV elektronen opslagring, gevoed door het minicyclotron ILEC (project 82.1) of door een 70 MeV microtron (project 87.1). Doelstelling is het realiseren van een synchrotronstralingsbron, het bestuderen van atomaire processen met behulp van beide soorten bundels, hel doen van versneller· technische experimenten en het bestuderen van bundeldynamische aspecten.

3F-92.9

03F-87.1

Ischemie in hartspierweefsel (Verhoef, De Voigt)

Samenvalling In samenwerking met de rijksuniversiteit Limburg wordt onderzoek gedaan naar de kation concentratieverdeling in hartspiercellen.

Microtroo/FEL-project (Bolman, Van der Heide, Hagedoorn, Timmermans, Kleeven, Delhez, Webers)

Samenvatting Het microtronproject is een samenwerkingsproject met de groep Quantum Electronica van de Universiteit Twente en de DCN. He! betreft o.a. de bouw van raeet-

17 rack microtrons en de bestudering van hun bundeldynamische aspecten. Het ene microtron, 25 MeV, zal dienen als elektronenbron voor een vrije-elektronen laser TEUFEL. Het andere, 70 MeV, zal injecteren in EUTERPE (project 86.1).

3F-90.1

Linac's (v. Duijneveldt, de Leeuw, Sweep, Timmermans, Botman, Hagedoom)

Samenvatting Yanuit ziekenhuizen zijn een lineaire versneller van 5 en ren van IO MeV verkregen. De 5 MeV versneller wordt in het kader van een AIO-2 opdracht gemodificeerd om 1) ervaring op te doen met lineaire versnellers a1s elektronenbron voor het Microtron Eindhoven RTME (project 87.1) en 2) plastics met snelle elektronen te bestraIen, in samenwerking met Fac. T. De IO MeV versneller wordt gewijzigd om te kunnen dienen a1s elektronen injector voor het Microtron Eindhoven.

3G: Bedrijfsgroep Cyclotron (Van den Berg, van den Eerden, Heller, Van Hirtum, Kemper, W., Queens) 03G-69.1 Bediening en instandhouding cyclotron Samenvatting Het cyclotron wordt gebruikt door de groep Kemfysische Technieken en Cygne B.Y. Voor deze firma is 100% betrouwbaarheid t.b.v. radionucliden- produktie van vitaal belang en wordt gerealiseerd door medewerkers van de bedrijfsgroep en van Cygne. In andere gevallen bedienen meestal student-assistenten of experimentatoren het cyclotron.

03G-84.1 Ruimtebeveiligingssysteem Samenvatting Het systeem ter beveiliging van de cyclotron-, produktie- en experimen- teerbunkers in de bundelzaal en van deze zaal zelf behoeft voortdurende aandacht en aanpassing t.g. v. veranderingen en uitbreidingen van het bundelgeleidingssysteem (vgl. 3G-89.1O) en verhoogde veiligheidsnormen en -eisen.

H- bundelproject. 3G-89.1 Samenvatting H- bundels zijn m.b. v. een stripperfolie eenvoudiger te extraheren dan H+ bundels met de extractor. In verband met de vraag naar hogere bundelstromen is het gebruik van H- bundels te verwachten.

18 3G-89.8 Bewaking cyclotron Samenvatting Hoge bunde.lstromen, hoge betrouwbaarheid van het cyclotron en soms minder ervaren be(henend personeel vereisen een integrale computerbewaking van het cyclotron.

3G-89.S Bundeistroom eigenschappen Samenvatting Aan de toenemende eisen t.a. v. de bundel (soort, ionen-optische eigenschappen) moet worden voldaan. 3G-89.10 Uitbreiding bunkers Samenvatting V~r~d~rin~en en .uitbreidingen van het bundelgeleidingssysteem en verhoogde velhgheldselsen lelden tot uitbreiding bunkers in de bundelzaaI. 3G-90.1 Bedieningspaneel cyclotron Samenvatting ~eel oorzaken maken voortdurend verbetering en vemieuwing van het bediemngspaneel van het cyclotron noodzakelijk, zie 84.1, 89.1, 89.10. Toch moet de produktie doorgaan (69.1).

3G-91.1 Meten van energie en rase van bundels Samenvatting Energie en fase van bundels moeten voldoende nauwkeurig en betrouwbaar gemeten kunnen worden.

20

19 Projekten van het programma THEORETISCHE NA TtJURKUNDE van de vakgroep Theoretische Natuurkunde, vermeld per werkeenheid

O4C: Theorie van de Vaste Stof

4C-87.1

Heterojuncties, pseudo potential en en GW-theorie (Van Haeringen, Bobbert, Backes)

Samenvauing Gebruik makend van een door J.P. Cuypers ontworpen "scattering-matrix"methode om elektron-toestanden in halfgeleidende heterostructuren uit te rekenen wordt allereerst een methode ontwikkeld om bandstructuren in superroosters te bepalen, dit alles onder aanname dat de vlakke-band-benadering geldig is. Deze methode, waarin pseudopotentialen worden gebruikt, wordt vervolgens verfijnd om ze ook toe te kunnen passen voor meer adequate golffuncties. Nagegaan wordt of toepassing van dit alles op SiC-polytypen tot de experimenteel bekende bandopsplitsingen ieidt. In geval van succes zal worden geprobeerd tot een GW-interfacetheorie te komen, waarin de eerder genoemde scattering-matrix-methode verwerkt zit.

4C-87.4

Samenvattjng Onze interesse gaat vooral uit naar analogien tussen interferentieverschijnselen in optica en micro-elektronica. De te bestuderen onderwerpen hebben betrekking op golf-transportverschijnselen in optische verets in het algemeen en op de theoretische analyse van het mode-spectrum- van een ring resonator. Nagegaan wordt of een fysisch-optische theorie voor roterende systemen kan worden ontworpen.

O4D: Theorie van de plasma's en Ouantummechanica

4D-86.1

Quantumtheorie van elektri.sche geleiding (Van Haeringen, Bobbert, Notebom)

Samenvatting Elektrische geleiding in resonanle tunnel-structuren, Bloch-oscillaties, fluxperiodiciteit, loca1isatie, dissipatie vormen de hoofdmoot van dit project. De nadruk lig! op stroom-spanningskarakteristieken, onder aanname dat een beschrijving in termen van coherente golven adequaat is.

4C-87.1

Quantumtheorie van haifgeleidersystemen (Van Haeringen, Bobbert, de Groot, Huisman-Kleinherenbrink)

Samenvatting Het onderzoek richt zich voomamelijk op de fundamentele kenmerken van de eiektronisch geexciteerde toestanden in halfge\eiders. Daarbij wordt gebruik gemaakt van een Greense-functie-methode om deze toestanden te bepaJen. Veel nadruk wordt geIegd oP de berekening van zogenaamde vertex-correctie-diagrammen, met als oogmerk meer inzicht te verkrijgen in de gerechtvaardigdheid van de GW-methode. Deze GW-methode zelf is tevens onderwerp van studie. Onderzocht wordt of zelfconsistente GW-berekeningen tot de mogeUjkheden behoort. Hoewel ons voorbeeldsysteem Si is, wordt nagegaan of een te ontwerpen methode ook toegepast kan worden op b.v. SiC, hetgeen van belang is in het kader van project 4C-87.2

Mathemati.sche fysica van golfvoortplanting. in het bijzonder in inhomogene media (Kamp, Sluijter)

Samenvatting Er wordt getracht de voorlplanting van golven in inhomogene media mathematisch te modelleren. -

41)..92.1 4C-87.3

Theorie van de-optische ringresonator (Van Haeringen, Bobbert)

Vertikale strukturen in de ionosfeer. (Fehmers, Kamp, Sluijter)

Samenvatting Onderzocht wordt in hoeverre met behulp van tomografische technieken en aan de hand van satelliet- en interferometrische waamemingen inzicht kan worden verkregen in de ruimtelijke en temporele struktuur van de ionosfeer.

41)..75.2

Fundamentele problemen in de quantummechanica (De Muynck, de Baere (RU Gent), Martens}

Samenvatting Onderzocht wordt in welke zin de quantummechanica kan worden opgevat als een theorie van stochastische processen. Veel van de fundamentele problemen in de quantummechanica blijken het gevolg ttl zijn van een te realistische interpretatie van het mathematische formalisme. Door toepassing van de theorie van niet-ideale metingen is het mogelijk gebleken de rol van het meetinstrument in de quantummechanica te bestuderen. Het is de bedoeling om ook de preparatie in de beschouwingen te gaan betrekken, met name de door Pitowsky ontwikkelde stochastische modellen.

4D-85.2

Theorie van de quantummechani.sche meting (De Muynck, Martens).

Samenvatting Onderzoek van een uitbreiding van het quantummechanische formalisme waarbij observabelen worden gerepresenteerd door positieve operatorwaardige maten. De theorie wordt toegepast op nieuwe neutroneninterferentie-experimenten ter bestudering van voorbeelden van complete metingen, in de quantumoptica op beam

22

21

splitters en fasemetingen, en op het tweespleten experiment.

4D-9O.1

Relativistische meettheorie (Kroes (WMW), Sluijter, de Muynck)

SamenvattiD~

We bestuderen eenvoudige modellen van relativistische klokken en meetJatten teneinde een dynamische onderbouwing te verkrijgen van de relativistische kinematica. De analogie met de quantummechanische niet-ideale meting wordt verder ontwikJceld en uitgebouwd tot een theorie van niet-ideale meting in de relativiteitstheorie.

04E: Ouantumtbeorie

4E-91.01

Theorie van de cesium atomaire fontein

(Bijlsma, Tiesinga, Verhaar, Stoot) Samenvatting Ben stormacbtige ontwikJceling vindt de laatste jaren plaats op het gebied van het afkoelen en wandvrij opsluiten van neutraJe atomen. Hierdoor is een gebeel nieuw fysiche regiem ontsloten. Een voorbeeld van dit laatste is de ontwikkeling van de Cs atoomklok met een sterk verbeterde precisie. via een atomair fontein. In samenwerking met de groepen van Chu (Stanford) en Heinzen (Austin, Texas) worden precisie-experimenten geanalyseerd, die o.a gericht zijn op de lijnverschuiving van de hyperfijn overgang en op het meten van een eventueel elektriscb dipoolmoment van een neutraal atoom.

4E-9O.01

Koude atomen in magnetische en optische traps (Boosten, Moerdijk, Tiesinga, Verhaar, Stoot)

Samenvatting De halfwaarde tijd van de dicbtbeid van een atomair gas opgesloten in een magnetische of optiscbe trap wordt in belangrijke mate bepaaJd door verliesmechanismen die het gevolg zijn van botsingen tussen de opgesloten atomen. Met bet oog op experimenten in de groep van Wieman (Boulder), gericbt op het realiseren van Bose-Einstein condensatie in tot microkelvin afgekoeld Cs gas in een magnetiscbe trap voeren wij berekeningen uil aan ultrakoude bOlsingen tussen 133Cs atomen in een dergelijke trap. In samenwerking met Hulet (Austin, Texas) die dergelijke experimenten doet met 7Li atomen, is een nieuw project gestart. We werken ook aan zgn. optiscbe botsingen d. W.z. botsingen tussen koude alkali atomen in cen bijna resonant laserveld.

belangstelling voor het drie-deeltjes recombinatie proces H + H + H.... Hz +H in een magneetveld. In samenwerking met GIOckle (Ruhr-Universiteit, Bochum) word! onderzocht in hoeverre ook het laatste nog niet meegenomen significante proces van virtuele break-up van het H2 molecuul in de eindtoestand in rekening kan worden gebracht. Ben door GIOckle gevonden methode wordt momenteel gelmplementeerd op de Cray supercomputer van het SARA in Amsterdam.

4E-82.1

Polarisatie-effecten bij elektronische overgangen in aangeslagen edelgasatomen door botsingen met grondtoestand atomen

(Op de Beek, Beijerinck, Verhaar) Dit project is een samenwerkingsverband tussen de experimentele groep Atomaire en Optische Wissel werking van de vakgroep DeeJtjesfysica en de groep Theoretische Atoomfysica en Quantumelektronica van de vakgroep Theoretische Natuurkunde. De bedoeling is inzicht te verwerven in inelastische en reactieve botsingen van elektronisch geexciteerde edelgasatomen met grondtoestand atomen als botsingspartner. De hierbij onderzochte processen zijn intramultiplet mixing en Penning ionisatie.

4E-92.1

Macroscopische quantum effecten in koude atomaire gassen

(Bijlsma, Stoof, Verhaar) Samenvatting Een belangrijke motivatie voor de bestudering van koude atomaire gassen is de mogelijkbeid tot her creeren van dusdanige omstandigbeden dat macroscopische quantum verscbijnselen bereikt kunnen worden. In een drie-dimensionale geometrie betreft dit Bose-Einstein condensatie en in het twee-dimensionale geval de Kosterlitz-Thouless overgang. In bet eerste geval hebben wij aangetoond dat de vorming van bet condensaat plaats vindt op een tijdschaal die klein is t.o.v. de levensduur van bet gas. In bet tweede geval bebben wij een microscopische theorie voor het gas geformuleerd en bebben wij aan de band biervan een aantal voorspellingen, o.a. de waarde van de kritieke temperatuur, gegeven die door toekomstige experimenten geverifieerd kunnen worden.

4.

Projekten van het programma: TRANSPORT VAN MASSA. lliPULS EN ENERGIE van de vakgroep Transportfysica, vermeld per werkeenheid

6A: Werveldynamica en turbulentie 6A-90.2

Barotrope wervels in een roterende vloeistor (Van Heijs[, Velasco-Fuentes)

4E-91.04

Drie-deeltjes botsingen in spingepolariseerd atomair waterstofgas

(Maan, Verhaar, Stoof) Samenvatting Met bel oog op experimenten van het cryogene Iype, gericht op Bose condensatie in spingepoiariseerd atomair waterstofgas. bestaat van experimenteJe zijde grote

Samenvatting Dit onderzoek richt zich op de dynamica van stabiele wervels, instabiliteit. alsmede de effekten van bodemtopografie. De dynamica van stabiele wervels wordt bepaald door een gecompliceerde combinatie van laterale diffusie van vorticiteit, vervorming van het vrije oppervlak, en circuJatiestromingen gedreven door de Ekman-grenslaag. Instabiele wervels blijken op te breken in dipolen, of vertonen een

23 overgang naar een stabiele tripolaire (of hogere-orde) struktuur. Deze verschijnselen zijn intensief bestudeerd, en inmiddels deels begrepen. Het onderroek richt zich thans op de relatie bodemtopografie-stabiliteit.

24 stromingen met uniforme of nret-uniforme vorticiteit, en stabiliteitseigenschappen.

6A-Sl.! 6A-90.3

Dipool-wervels in een gestratificeerde vlooistof (Van Heijst, Flor)

Samenvatting Dipolaire wervels werden in een lineair-gestratificeerde zoutoplossing gegenereerd door gepulseerde, horizontale injectie van ceo klein volume vlooistof. Het onderroek richt zich op de overgang 3D -00 2D turbulentie, de dynamica van de dipool, en zijn stabiliteit (decay, interactie-eigenschappen). Naast een theoretische component bezit het werk ook een sterk experimentele component (visualisatie, snelheidsmeting via beeldverwerking).

6A-90.4

Spin-up van vlooistoffen (Van Heijst, Williams, Van de Konijnenberg)

Samenvatting Dit onderzooksproject is gericht op de vloeisto(stroming in een niet-axisymmetrische container die vanuit stilstand instantaan op rotatie wordt gebracht. Onder bepaalde omstandigheden zal de resulterende relatieve stroming zich organiseren in een aanta! cellen. De aanwezigheid van bodemtopografie kan deze zelf-organisatie van de stroming in hoge male beinvloeden. Een en ander heeft consequenties voor de mengingseigenschappen van een dergelijk systeem.

6A-92.1

Wervels in deronnerende stromingsvelden (Van Heijst, Trieling)

Samenvatting Het onderroek richl zich op de dynamica van wervelstrukturen in 2D afschuif- en rekstromingen, teneinde inzicht te krijgen in het gedrag (stabiliteit, translatie- of rotatie, chaotische mengingseigenschappen) van wervels in een meer willekeurige achtergrondstroming. Het onderzoek is deels theoretisch (analytisch, numeriek), deels experimenteel van aard. De laboratoriumexperimenten worden uitgevoerd in roterende en gestratificeerde vloeistoffen.

6A-92.2

Driedimensionale wervelstrukturen in een achtergrond-stromingsveld (De Waele, Van Heijst, Eisenga)

Samenvatting Dit is een samenwerkingsprojekt tussen de groep Lage Temperaturen van de vakgroep Vaste Stof en de vakgroep Transportfysica dat zich richt op de dynamica van Iokaa\-geconcentreerde wervelstrukturen in min of meer gecompliceerde stromingsvelden. Deze problematiek is relevant voor veel situaties in de "klassieke" stromingsleer (zoals bij hairpin-wervels in een grenslaag), maar ook voor interakties tussen gekwantiseerde wervels in superfluide helium. Aspecten die onderzocht worden, zijn: interaktie van wervelringen, wervels in

Wandwrijvingsvennindering door van microgrooven voorziene wandoppervlakken (Prasad, Voskamp)

Samenvauing ~ebl~ken is dat de geometrie en afmetingen van de microgrooven de schuifspanmng 10 een turbulente grenslaag kunnen beinvloeden. Onderzocht zal worden welke geometrieen van microgrooven een maximaal effect sorteren. Het onderzoek vindt plaats in een waterkanaal. De metingen worden verricht met behulp van een Laser-Doppler snelheidsmeter, een schuifspanningsbalans en met waterstofbellenvisualisatie. Het project wordt nu voor een tweede periode van 4 jaar, vanaf sept. '88, voortgezet door S.T.W. en F.O.M. in samenwerking met het Laboratorium voor Aero- en Hydrodynamica van de T.U.D.

6A-87.1

Relaxatie van verstoringen in turbulente pijpstroming (Steenbergen, Prasad, Voskamp, van Heijst)

Samenvatting Er bestaat een toenemende behoefte aan verhoogde nauwkeurigheid bij het meten van gas- en vloeistofdebieten. De verstoringen die optreden als gevolg van de opbouw van het pijpstysteem beinvloeden de meetnauwkeurigheid. Er bestaat een behoefte aan meer fundamenteel onderzoek naar: a) He! soort en de mate van verstoring veroorzaakt door de pijpconfiguratie. b) De relaxatie van deze verstoring in een rechte pijp. Het onderzoek dat binnen de TUE wordt verricht en financieel gesteund wordt door de Gasunie bestaat uit: de ontwikkeling van een computermodel dat de relaxatie van goed gedefineerde verstoringen in een turbulente stroming beschrijft de verificatie van het model via experimenteel onderzoek.

6A-90.1

Coherenfe Structuren in een synthetisthe turbulente grenslaag (Prasad, Voskamp, Van de Water, van Galen, Zondag, van Heijst)

Samenvatting Via het onderzoek van levenscycJi en interacties van coherente structuren wordt gehoopt meer inzicht te verkrijgen in het gedrag van turbulentie. In het algemeen is het probleem dat de "vingerafdruk" van een bepaalde structuur moeilijk exact Ie bepalen is omdal de strucluur zelf nog niet goed genoeg bekend is. Gezien dil probleem willen we uitgaan van het idee, oorspronkelijk afkomstig van Coles en Savas (1985), om een kunstmatige (synthetische) grenslaag te creeren. In deze grenslaag kunnen dan elementaire structuren (turbuJente spots, vortex structuren) kunstmatig worden opgewekt. Het lijkt het best om hierbij de wind tunnel te gaan gebruiken. Een belangrijk aspect van het werk wordt gevormd door de problemen rond de data-acquisitie, de data verwerking en de data-interpretatie. Voor deze laatste aspecten Jigt het in de bedoeJing een samenwerking aan te gaan met de werkgroep

25 "Laboratorium Automatisering" (LA). Vanuit de kant van de Fysische Informatica kan de vraag gesteld worden wat de gewenste computer configuratie (inclusief software) is om de nog steeds gehanteeroe strategie "eerst meten en opslaan en daama pas verwerken" te doorbreken. Er is een nauwe relatie met het overlge turbulentie onderzoek en contacten met project 85.1 (V.d. Water) zijn noodzakelijk.

26

aandrijffrekwenties het verband met chaos onderzocht. Een theoretisch aspect van de onderzoek is de (numerieke) analyse van ampIitudeverlijkingen in een en twee dimensies).

6A-92.3

Analyse van chaos in fusieplasma's (De Rover, van de Water, Lopes Cardozo en Schuller (FOM Nieuwegein), Schram)

6A-92.1

De kleinschalige structuur van turbulentie (Van de Water, Herweijer, Schram)

Samenvattin~

De theorie van Kolmogorov voor de structuur van turbulente fluctuaties is een schalingstheorie. Deze theorie staat in de laatste jaren weer sterk in de belangstelling vanwege de toepasssing van multi fractals. Dit is een theoretisch concept dat het resultaat van nauwkeurige metingen aan turbulenktie verklaart en dat nieuwe eigenschappen voorspelt. De bijzondere eisen aan deze metingen hebben geleid tot de constructie van een speciale computer waarmee zgn. structuurfuncties in realtime

6A-92.2

Statistische eigenschappen van coherente structuren

SamenvattjnB Het betreft een FOM- beleidsruimte project in samenwerking met het FOM Instituut voor Plasmafysica te Nieuwegein. Het doel van het onderzoek is de analyse van fluctuatiemetingen aan een tokamak plasma. Daartoe worden methoden ontwikkeld die ontleend zijn aan de analyse van chaotische systemen met weinig vrijheidsgraden. De nadruk ligt op een kritische evaluatie van statistische fouten en op een uitbreiding van deze methoden naar veelkanaals metingen. Een tweede thema is de studie van Hamilton chaos in de structuur van het magnetische veld in een tokamak. Dit is in eerste instantie een theoretische (numerieke) studie met als doel het onwikkelen van observationele criteria.

6A-93.1

(Van de Water, Herweijer, Schram) Samenvattin~

We hebben een 24- kanaaJs detector onwikkeld die de wrijving aan de wand in een turbulente grenslaag kan meten. Belangrijke instrumentele inspanning betreffen de ontwikkeling van geautomatiseerde instrumentatie. Met behulp van deze opstelling is het mogelijk om ruimtelijk uitgebreide metingen in turbulentie Ie doen. Een belangrijk aspect bij dit project is het zoeken naar adekwate grootheden die deze ruimtelijke uitgebreidheid kunnen kwantificeren. In eerste instantie is gezocht naar de statistiek van contouren. De resultaten van dat onderzoek zijn in 1992 verschene in Physical Review Letters. Het grondthema van dit onderzoek (en dat van 92.1 en 92.3) is het zoeken naar nieuwe statistische methoden om turbulentie te beschrijven. Daarbij wordt inspiratie gezocht in de statistische fysica van spatiotemporele chaos.

Beinvloeding van chaos ' (NWO-OIO, van de Water, van Campen (Fac. Wtb»

Samenvatting Het betrert een project in het kader van het NWO stimuleringsprogramma "Nietlineaire systemen". Het doel is het ontwikkelen van methoden om een chaotische toestand te veranderen in een (willekeurige) periodieke toestand. Met name de toepassing van deze methoden in een experiment staat centraal. Het onderwerp grenst zowel aan de regelleer als aan de fysica van chaotische nietlineaire systemen. Naast de praktische toepassing in een experiment wilen, vooralsnog in de context van simulaties, nieuwe wegen onderzocht worden zoals de reductie van de dimensionaliteit van chaos.

6B GasdynamicalAtiroakoestiek 6A-91.1

Spatio- temporele chaos in het Faraday- effect (Bosch, van de Water, Schram)

Samenvattin~

Het Faraday effect is de paramerische excitatie van capillaire golven op het oppervalk van een vloeistoflaag die in verticale trilling wordt gebracht. Bij hoge excitatieamplitudes is er een overgang van een gordend golfpatroon naar een wanordelijk patroon. Terwijl het wanordelijke patroon veel weg heeft van turbulentie, lijl-."t de overgang op een faseovergang. Het experimentele onderzoek streeft naar kwantificatie van deze overgang. De eerste resultaten wijzen op de aanwezigheid van intermittentie door de creatie en annihilatie van coherente structuren op het oppervlak. Dit duidt op een sterk varband met hydrodynamische turbulentie. He! onderzoek steunt op instrumentele ontwikkeling van (realtime) beeldverwerking in een en twee dimensies. Naast de analogie met turbulentie wordt bij Jage

68-79.1

GolfverschijnseJen en relaxatieprocessen in een gas-druppel mengsel (Van Dongen, Smolders, Hirschberg)

Samenvatting Bij golfvoortplanting in een nevel zijn overdrachtsprocessen van impuls. warmte en massa van grote invloed. Door het opwekken van een schokgolf in een nevel wordt sprongsgewijs een niet-evenwichtstoestand gevormd. Door het volgen van de relaxatie naar een nieuw even wicht worden de genoemde elementaire overdrachtsprocessen bestudeerd.

28

27

6B-88.3

Dynamische dauwpunts-metingen in aardgas (Van Dongen, Hirschberg)

Samenvattting Het project beoogt na te gaan of condensatie als gevolg van een adiabatische expansie van een gas-damp mengsel, gestimuleerd door "vreemde" condensatiekernen, een mogelijkheid biedt tot het vaststellen van het dauwpunt. De methode zou een mogelijk alternatief kunnen zjjn voor thans op aardgas toegepaste quasi-stationaire methoden.

drukgolven. Het project, dat wordl uitgevoerd in samenwerking met Grondmechaniea Delft, en dat wordt ondersteund door FOM Technische Fysiea, heeft tot doel om door middel van analyse en experiment golfvoortplanting in goed gedefinieerde gedeeltelijk verzadigde poreuze materialen te onderzoeken.

6C Microhydrodynamjca en heterogene media

6C-87.1 6B-91.1

Condensatie en nucleatie in reele gassen (Van Dongen, Looijmans, Muitjens, Hirschberg)

Samenvatting Het ontstaan van druppeJs als gevolg van een snelle adiabatische expansie van mengsels van koolwaterstoffen wordt onderzocht d.m. v. een Wilson expansie nevelkamer en een expansielschokbuis. Zowel homogene als heterogene nucleatie en condensatie worden onderzocht. Optische methoden voor de karakterisering van een snel veranderende neve]wolk worden ontwikkeld en toegepast. Aandacht wordt besteed aan retrograde condensatie, en aan thooretische modellen voor nucleatie en druppelgroei.

(Sluijter, Chesters) Samenvatting Het onderzoek beoogt het verifieren en uitbreiden van thooretische modellen (waaronder dat van Chesters) voor de dynamiea van bewegende kontaktlijnen tussen twee fluida en een vaste begrenzing. De theoretische uitbreidingen betreffen terugtrekking van de vloeistof in een vioeistof/gas/vast systeem, verplaatsing van de kontaktlijn in een vloeistof/vloeistof vast systeem en de aanwezigheid van surfactants. De metingen betreffen de meniscus-helling tot zeer dichtbij de bewegende Iijn.

6C-87.4 68-87.1

68-88.2

Aero-akoestische puisaties in gasleidingen

Verkennend onderzoek naar diverse meerfase onderwerpen (Chesters, Sluijter)

Aero-akoestiek van blaasinstrumenten

(Hirschberg, Wijnands, V;m Dongen) Samenvattine; De optimalisatie van blaasinstrumenten (orgel, blokfluit, klarinet, saxofoon ... ) is onderwerp van veel onderzoek. Het ontwikkelen van modellen voor muziekinstrumenten is ook van groot technisch belang i. v.m. kunstmatige spraak. Wij concentreren ons op de stromingsaspecten van rietinstrumenten, labiaal orgelpijp en blokfluit.

Dynamica van 3-fasen kontaktlijnen

Samenvatting In dit "paraplu project" de volgende onderwerpen: (a) Onderzoek naar de stabiliteit van een gasfilm aan de wand van een verticale buis waardoor een vloeistof stroomt. (b) Numerieke modellering van botsingsprocessen met druppels en vaste vlakken. (c) Onderzoek naar belgedrag aan poreuze oppervlakken. (d) Het modelleren van coalescentie, break-up en massa-overdracht in disperse, turbulente tweefasenstromingen in samenwerking met I.C.I. (U.K.), Unilever (NL), Imperial College (Londen) in het kader van een Europees BRITE project.

(Hirschberg, van Dongen, Peters, Wijnands) Samenvatting Stromingsgeinduceerde pulsaties als gevolg van wervelafschudding in gasleidingen kunnen aanzienlijke schade en geluidsoverlast veroorzaken. Doel van het onderzoek is het ontwikkelen van eenvoudige theoretische modellen voor de wervelafschudding bij pijpeinden, fleuzen, dempers, afgesloten zijtakken ... Deze modellen moeten lei den tot nieuw ontwerpregels of voorspellingen met behulp van numerieke simulatie.

68-88.1

GolfvoortpJanting in gedeeJteJijk met vloeistof verzadigde poreuze media

(Van Dongen, Smeulders, Hirschberg) Samenva!!ing De aanwezigheid van een geringe volumefractie lucht of gas in de porievloeistof van een poreus materiaal heef! grote invloed op voortplanting en retlecties van

6C-84.1

Deelyes in stromingen (Van de Water (exp.), P. Schram (thoor.), Hoppenbrouwers)

Samenvatting Het betreft onderzoek aan het mesoscopische gedrag van suspensies. Omdat daarin de hydrodynamische interactie goed te karakteriseren is, worden oplossingen van microscopisch kleine bolletjes onderzocht. He! experimentele gedeelte van het onderzoek concentreert zich op lichtverstrooiings (fotoncorrelatie) technieken. Deze methode werd essentieel uitgebreid om de experimentele studie van Brownse beweging in stromende oplossingen en colloldale kristallen mogeJijk te maken. Hel thooretisch dee! van hel onderzoek betreft het gedrag van correlatiefunclies en diffusiecoefficienten van Brownse deeltjes onder invloed van snelheidsgradienlen en hydrodynamische interacties. Veel aandacht wordt daarbij besleed aan retardatie.

29 Dynamica van colloIdale kristallen (Van de Water, P. Schram, postdoc-vacature) Samenvatting Oplossingen van microscopisch kleine bolletjes (grootte: 10-500 nm) in een vloeistof kunnen fase overgangen vertonen als de interactiepotentiaal tussen de deeltjes verandert. De interactie tussen de deeltjes kan beinvloed worden door elektrische lading aan te brengen op het oppervlak van de bolletjes. Zo kan een oplossing uitkristalJiseren waarbij de macroscopische eigenschappen (zoals de viscositeit) dramatisch veranderen. De bolletjes zijn dan gevangen in een periodieke potentiaal van het kristal, maar ondergaan tegelijkertijd Brownse beweging door botsingen met de moleculen van de vloeistof. Het systeem is van belang voor de studie van veel-deeltjes hydrodynamische interacties. Het theoretiseh deel van het onderzoek betreft de invloed van hydrodynamische interacties op transportcoefficienten en de dispersierelaties van kristalgolven. Ook plasma-effecten en de invloed van wanden maken deel uit van het theoretisch programma.

Andere velden van onderroek

61>-79.1

Kinetiscbe theorie van transportprocessen in niet-ideate plasma's (P. Schram)

Samenvatting Voor plasma's me! weinig deeltjes in een Debye-bol gaat de gebruikeJijke kinetische theorie niet op. Het onderzoek betreft de invloed van eindige plasma-parameter op transportprocessen en (partieel) thermisch even wicht. De hiertoe gebruikte methoden zijn generalisaties van de Kubo-theorie, het Klimontovich-formalisme en het Zubarev-formalisme.

Toepassjng trans.portfysica t.b.v. J;lfoblemen in ontwikkelingslanden

6&79.1

Onderzoek naar het rendement van houtkachels voor ontwikkelingslanden (Prasad)

Sam en vatting He! beJangrijkste aspekt van het onderzoek heeft betrekking op de schone verbranding in houtgestookte kooktoestellen (downdraft). Er wordt een modelopgesteJd waarmee gemeten CO/C02 verhoudingen hopeJijk kwantitatief verklaard kunnen worden. Ook wordt geprobeerd bij gegeven brandstof en configuratie van de kachel de luchtflux, het vermogen van en de temperaluurverdeling in de kaehel Ie kunnen voorspellen. Een onderzoek naar de invloed van een houtkachel op de binnenhuisatmosfeer is in de aanloopfase. Er wordt nog gezocht naar lokaties en aanpassingen voor een testcel en naar de juiste lemperatuur. Er zal een numeriek model opgesteJd worden voor de verdeling van CO, COl ell temperatuur in de keuken. Tenslotte wordt er nog onderzoek naar massa- en warmtetranspon in en om pitten

30 van petroleum pitkachels gedaan. Vooral de invloed van de luchtstroom langs de pit op het vermogen dat geleverd wordt door de pit wordt bekeken.

6£-72.2

Rotor-aerodynamica (Smulders)

SamenvattiOjl Onderzoek aan rotoren is in 1992 stH komen te liggen en meetopstelling om rotorkarakteristieken te meten kWam niet gereed wat was bedoeld. Onderwerp wordt wei gehandhaafd en wordt weer opgenomen als de personele situatie zich verbetert.

6£-75.1

Onderzoek naar de toepasbaarheid van windenergie in ontwikkelingslanden (Smulders)

Samenvatting Onderzoek richt zich voomamelijk op pompeo in samenwerking met universiteiten in Engeland en Colombia (EEG projekt goedgekeurd per 1-9-'92). Daamaast middels inzet van studenten bij BCN worden veldtests uitgevoerd. Verdere deelonderzoeken betreffen: flutteren van vanen en "overspeeding" van cupanemometers, testen van zeer kleine benzinepompen (in sam en werking met fae. W.)

6£-92.0l

Onderzoek zonnepomp (Smulders)

Samenvatting Een gemodificeerde zuigerpomp, ontwikkeld bij TUE voor windpompen, is ingezet voor ontwerp van een zonnepomp met rendement dat 50 It 100% boven da! van de gangbare zonnepomp Jigt. Groep is deelnemer aan een begin 1993 gOedgekeurd EEG projekt, waarin beha1ve ECN nog twee buitenlandse instituten deelnemen voor analyse, ontwerp en testen van een dergelijk systeem.

Bjo-stromingsleer

6£-81.1

Biofysische st.romingen (was "Atherosclerose") (Reneman, Van Dongen)

Samenvatting In een samenwerkingsverband tussen de TUE, de vakgroepen WFW en NT, en de Rijksuniversiteit Limburg wordt stromingsonderzoek verricht t.b. v. het ontwerp van hanklepprothesen en t.b.v. de problematiek rond atherosclerose. Het zwaartepunt van de TUE activiteiten Iig! bij de vakgroep WFW, faculteit werktuigbouwkunde. He! onderzoek wordt gekenmerkt door een combinatie van numerieke analyse en nauwkeurige verificatie in modelexperimemen.

31

5.

Projekten van het programma GECONDENSEERDE MATERIE; FYSICA EN TECHNOLOGIE van de vakgroep Vaste Stof, NV, vermeld per werkeenheid

32 spinellen bestudeerd.

7C-87.1 7C: Fyscia van Qppervlakken en Grenslagen FOG 7C-Sl.1

Segregatie Verschijnselen (Jacobs. Mietus, Bergmans, Mikhailov)

Samenvatting Door segregatie kan de samenstelling aan het oppervlak van een stof sterk verschillen van die in de bulk. Anderzijds zal de oppervlaktesamenstelling zich wijzigen gedurende het sputteren van een oppervlak als gevolg van preferentieel sputteren. Lage energie ionenverstrooiing wordt gebruikt om de segregatie effecten te bestuderen.

7C-Sl.2

Oppervlakte onderzoek met ionenverstrooiing (Bergmans, Jacobs, Severijns, Drimal, Mikhailov, van der Yen, Mietus, Denier van der Gon)

Samenvatting Bij processen als eletronenemissie, epitaxie, hechting, katalyse en corrosie speelt de allerbuitenste atoomlaag van de vaste stof een belangrijke ro!. Lage energie ionenverstrooiing (LEIS) is een teehniek die uitermate geschikt is om de samenstelling en structuur van deze Jaag te onderzoeken. Naast toepassing van deze techniek met de bestaande LEIS apparatuur wordt ook nieuwe apparatuur ontwikkeld om gevoeliger te kunnen meten, en worden computer simulatie programma's ontwikkeld en gebruikt om de gemeten spectra beter te kunnen interpreteren en om neutralisatie- en reYonisatieprocessen aan oppervlakken te onderzoeken.

7C-82.1

WF, project (Groenen, Holscher)

Samenvattinc Doel van het WF6 project is het begrijpen van het wolfraam CVD proces op moleculaire schaal. In het bijzonder wordt gekeken naar het reaktiemechanisme en de selectiviteit. Hiertoe worden met een massaspectrometrie-opsteIling in situ de gasfase reaktieprodukten bestudeerd. Met oppervlakte-analyse technieken worden de gedeponeerde lagen verder onderzocht. Dit project is nu afges!oten met de promotie van Groenen.

Samenvattine In bet kader van het micro-electronica project is een onderzoek opgezet aan de oppervlakken van III-V verbindingen. Naast de interesse voor lopologie, structuur en samenstelling is er belangsteJling voor het metaal/IH-V interface. De benodigde III-V preparaten worden door de groep HF toegeleverd.

7C-92.1

Structuur onderzoek van katalysatoren (Jacobs, Van den Oetelaar)

Samenvatting In samenwerking met diverse universitaire en industril:!le laboratoria wordt er met LEIS onderzoek verricht aan de atomaire structuur van katalysatoren. De informatie die verkregen is, is uniek en erg complementair aan de bestaande kennis. Naast gedragen katalysatoren worden ook modelsystemen, zoals geoxideerd NiAI en

Oppervlakte onderzoek met ellipsometrie (Flipse, Verbrugge")

Samenvaning Met spectroscopische ellipsometrie wordt onderzoek gedaan naar de rol van defecten aan het oppervlak van oxidische materialen t.a.v. katalyse, en naar de verandering van de optische eigenschappen van een oppervlak door de aanwezigheid van dunne metaalfilms.

07D: COOperatieve verschijnselen. MO 07D-7S.1

Constructief technisch onderzoek (Kopinga, Baselmans, Van der Steen, Noijen, Duif, Haarman)

Samenvaltjne In de groep wordt gebruik gemaakt van de volgende meetmethoden en technieken: Kernspinresonantie (0.1-1000 MHz) Rontgen-diffractie Magnetisatie (Foner, tluxgate) Relaxatie (spin-echo) X (dynamisch) ESR, AFMR (9-70 GHz) Neutronen-diffractie (E.C.N.) Soortelijke warmte Warmtegeleiding Ver-infrarood spectroscopie Thermogravimetrie Thermokrachtlgeleiding/dilatatie Mossbauer spectroscopie Magneto Optisch Kerr Effect (MOKE) AI deze teehnieken worden voortdurend aangepast aan de soms wisselende eisen, waarbij met name de bestudering van magnetische nanostructuren grote eisen stelt aan gevoeligheid en informatieverwerking.

07D-78.2 7C-8S.)

Oppervlakte onderzoek aan 111- V verbindingen (Flipse)

Verkennend onderzoek (gehele groep)

Samenvattinf: De hoofdlijnen van het onderzoek dat binnen de groep wordt verricht, zijn weergegeven in de andere projekten. Dit neemt niet weg, dat in de loop der ontwikkelingen problemen worden ontm()et (of gezocht!) die nauw gereletateerd zijn aan de interesse van de groep of die voldoende interessante mogelijkheden in zich bergen om nader verkend te worden.

34

33 070-81.1

Semimagnetische Halfgeleiders (Swagten, Swuste, De Jonge, Eggenkamp)

Samenvatting Semimagnetische halfgeleiders zijn "legeringen" van een oorspronkelijke halfgeleider en een (overgangs)metaal (meestaI magnetische ionen), waarbij de 3d elektronen van de magnetische ionen grotendeels gelokaliseerd blijven en de eigenschappen van het systeem bepaald worden door de polarisatie van de geleidingselektronen. Het onderzoek richt zich op: I. De invloed van magnetische ionen op optische en transporteigenschappen (ook in dunne lagen en heterostructuren). II. De magnetische eigenschappen en het fysisch mechanisme achter de interacties in het systeem. Het onderzoek wordt gesteund door FOM + KNAW.

070-84.1

Artificie)e structuren (multilagen) (De Jonge, Kopinga, Bloemen, Duif, de Gronckel)

Samenvatting Via moderne opdamptechnieken kunnen artificiele gelaagde structuren worden gerea1iseerd bestaande uit gestapelde dunne Jaagjes (tot atomaire monolagen) van verschillende componenten. Dele structuren kunnen eigenschappen bezitten die in natura niet voorkomen. Het onderzoek wordt verricht in nauwe samenwerldng met Philips Research Lab. waar de depositie apparatuur staat opgesteld. Het onderzoek richt zich op: I. Structurele karakterisering van de multilagen in interfaces. n. De magnetische anisotropie. III. De interlaag koppeling. IV. Transportverschijnselen (magneto-weerstand). Het onderzoek wordt gesteund door Philips, FOM en EEG.

070-86.1

Preparatie technieken (Brabers, De longe, Emmen, Dalderop, Swagten)

Samenvatting Voor onderzoek naar eigenschappen van material en is het noodzakeJijk te beschikken over preparaten met bekende microstructuur, o.a. ten aanzien van kristaIliniteit, bouwfouten, stoichiometrie, disorder, kunstmatige gelaagde structuren, kleine deeltjes, etc. Het onderzoek van dit project, omvat zowel de vervaardiging van eenkristallen van keramische supergeleiders van semimagnetische halfgeleiders, metalen en oxiden, preparatie van Jdeine deeltjes en multilagen als de daarmee samenhangende onderzoeldngen naar fase diagram men en karakterisering van de preparaten.

070-87.1

Supergeleiding (Emmen, Brabers, Dalderop, Lenczowski, De Jonge)

Samenvatting De nieuwe hoge temperatuur supergeleiders, bestaande uit keramische oxides,

bezitten overgangstemperaturen .en kritische velden die aanzienlijk hoger zijn dan de "klassieke" metallische supergeleiders. Voor aile toepassingen is een hoge kritische stroomdichtheid essentieel. Daartoe is een grondige kennis van het flux pinning mechanisme onontbeerlijk. Het doel van dit project kan dan ook kort worden omschreven als: 1. Het prepareren van zowel polycrystaIlijne materialen als eenkristaIlen waarbij het accent ligt op de relatie tussen microstructuur en pinningsgedrag (Fluxdynamica). II. De studie van geleiding in polycrystaI\ijne materialen en modelvorming. Het onderzoek wordt gesteund door FOM.

070-87.2

Materiaalonderzoek aan oxldische spinelJen (Brabers, Terhell)

Samenvatting In dit project worden de projecten Mat 75.4; 75.5, 75,7 en 84.1 samengebracht. Het doel van dit project is om de elektronische en kristaIstructuur (o.a. mate van kristaIlografische wanorde en roos!erfouten) in relatie te brengen met fysische grootheden zoals elektrische geleiding, magnetostrictie en anisotropie, spin-glas eigenschappen, thermische uitzetting, enz. In feite zijn hierin twee deelgebieden: _ De mechanismen voor de elektrische geleiding, waarbij localisatie van ladingsdragers en metaal-halfgeleider fase overgangen van belang zUn; De magnetische eigenschappen van de 3d-ionen, waardoor technische belangrijke fysische grootheden als magnetostrictie, anisotropie, coexcitiefkracht per permeabiliteit bepaald worden.

070-90.1

Artificiele structuren; algemeen en karakteriscring (De Jonge, Kopinga, Brabers, v. Alphen, Willekens, Niesten)

Samenvatting Via moderne opdamptechnieken kunnen artificiele gelaagde structuren worden gerealiseerd bestaande uit gestapelde dunnen Jaagjes (tot atomaire monolagen) van verschillende componenten. Deze structuren kunnen eigenschappen bezitten die in natura niet voorkomen. Het onderzoek wordt verricht in nauwe samenwerldng met Philips Research Lab. waar de depositie apparatuur staat opgesteld. Het onderzoek richt zich op: 1 Verkenningen structurele karakterisering van de multilagen in interfaces. (Dit project). II De magnetische anisotropie (7D-90.2) III De interlaag koppeling (7D-90.2) IV Transportverschijnselen (magneto-weerstand). (7D-92.1) . In dit project (7D-90.1) ligt de nadruk op aspect 1. Structuren van magnetlsche materialen (metalen zowel als oxides) worden onderzocht op magnetisch alsmede optisch gedrag. Mogelijke applicatie in de informatie technologie (magnetisch en optisch) is daarbij, naast de fundamentele aspecten van belang. Structurele karakterisatie op atomair nivo van interfaces, en de relatie met de fysische verschijnselen behoor! ook tot dit project. Het onderzoek wordt gesteund door Philips en EEG.

36

35 070-90.2

Artinciele structuren; anisotropie en koppeling (De longe, Bloemen, de Vries, Willekens)

Samenvatting De anificiele structuren geintroduceerd in project 7D-90.1 kunnen ten gevolge van grenslaag effecten belangrijke bijdrage aan de magnetische anisotropie worden waargenomen. In extreme gevallen kan het leiden tot loodrecht gemagnetiseerde freins, welke van groot belang zijn voor magneto-optische recording. Daamaast maakt het onderzoek naar de magnetische interacties tussen magnetische lagen via een metallische tussenlaag deel Ult van het project. Het onderzoek richt zich op: I Beschrijving en bepaling van de diverse bijdragen tot de anisotropie, met name van de oppervlak- en grenslagen en de invloed van structuur, materiaal en topologie. II Beschrijving en bepaling van het fysische mechanisme van de interlaag koppeling. III Magneto-atomic engineering met de anisotropie en koppeling als bouwstenen. Het onderzoek wordt gesteund door FOM, Philips en EEG (Esprit).

070-92.1

Artificiele structuren; transportverschijnselen (De Jonge, Kopinga, Swagten, Rijks, Lenczowski)

SamenvattiOfl In artificiele structuren, geintroduceerd in project 7D-90.1, kunnen grote magneto weerstandseffecten worden waargenomen. De effecten worden veroorzaakt door spin-afhankelijke verstrooiing aan de magnetische grenslagen van AF geOrienteerde lagen. Het onderzoek richt zich op: I De fundamentele beschrijving van de spin afhankelijke verstrooiing in relatie met het experiment. II Optimalisatie van de magnetoweerstand via "magneto atomic engineering", materiaalkeuze, grenslaagruwheid, etc. III Nanostructurering van de multilaag films, rowel lateraal als loodrecht (pilaren). Het onderzoek wordt gesteund door Philips, FOM (STW) en EEG.

07E: Halfgeleiderfysica. HF 07E-SS.l

Groei en karakterisatie epitaxiale GaAsl A1,.G3._.As lagen (Wolter, Leys, v.d. Vleulen, v. Es, Nouwens, Eijkemans, Vonk, Rongen, Hopkins)

Samenvatting Dit project heeft tot inhoud het bestuderen van het groeien van IlI/IV halfgeleiderlagen onder gecontroleerde omstandigheden. Vooralsnog wordt het materiaalsysteem GaAs/AI.Ga, .• As onderzocht. Hiervoor is reeds uitgebreide informatie beschikbaar. Als "testmateriaal" leent zich derhalve dit materiaal uitstekend. Voor de toekomst wordt vooral gedacht aan lagen die strain bevatten. Dit zijn bijvoorbeeld lagen van InGaAs tussen GaAs en Al,Ga,.,As. Deze hebben interessante fysische eigenschappen en veelbelovende toepassingen. Het komende jaar zullen fosforhoudende verbindingen zoals InGaAsP worden gegroeid. Voor deze keuze van verbindingen dienen gassen als bronnen voor de moleculaire bundel epitaxie te

worden gebruikt (CBE). De optimalisatie van de groeiparameters en processen diem in nieuwe samenwerking met de resultaten van de karakterisering van de gegroeide lagen te gebeuren. Voor deze karakterisering worden gea.vanceerde technieken gebruikt, die ten dele topografisch zijn en hierdoor een totaal overzicht over de gegroeide wafer mogelijk maken. Zowel transportmetingen (Hall-effekt. CN metingen) ais optische metingen worden verricht (luminescentie, etc.). De behaalde gegevens zijn belangrijk voor het optimaliseren van de groei-parameters.

07E-8S.2

Magnetoquantumtransport in 2DEG-strukturen (Wolter, F. BJom, Koenraad, De Lange, v. Hall, v. Haren, v.d. Stadt, Henning)

Samenvauing Een van de fundamentele problemen m.b.t. het Quantum Hall Effekt (QHE) is de potentiaalverdeling en het stroomprofiel in en rond de Hall-plateaus. lnzicht hierin kan o.a. worden verkregen door experimenten aan strukturen met verschillende geometrie. Verder vormt onderzoek aan de asymmetrie in de QH-plateaus en in de Shubnikov-de Haas (SdH) pieken een zeer belangrijk onderdeel van dit projekt (deelgebied). Deze asymmetrie kan extern beinvloed worden door het aanbrengen van een back-gate spanning, door het belichten van de struktuur (persistente fotogeleiding, PPC-effekt) en door het uitoefenen van uniaxiale druk- en trekspanningen. Via deze experimentele technieken kan inzicht verkregen worden in de vorm en aard van de interactie tussen de vrije ladingsdragers en de onzuiverheden in het 2DEG-systeem.

07E-88.3

Dynamica van ladingsdragers in 2D-strukturen (Wolter, Haverkort, Henning, Gerritsen, Brubach)

Samenvatting Ten behoeve van de ontwikkeling van halfgeleiderlasers en snelle opto-elektronische componenten is het van belang om fundamenteel fysisch inzicht te verwerven in de dynamica van ladingsdragers in gelaagde halfgeleiderstructuren zoals quantumputten en superroosters. Dankzij de recente ontwikkelingen op het gebied van subpicoseconde optische technieken is het thans mogelijk om deze verschijnselen experimentee1 Ie bestuderen. In dit projekt zal de invangst van ladingsdragers in een quantumput worden onderzocht met behulp van tijdsopgeloste luminescentie-metingen. Het doel is om de verschillende fysische verschijnselen die ten grondslag Jiggen aan de ladinginvangst in quantumputten te ontrafelen. Daarnaast word! spectroscopisch onderzoek aan laag-dimensionale structuren verricht.

07E-88.4

Elektrisch transport in hoge E-velden (Wolter, v. Hall, Haverkort, Gerritsen)

Samenvatting Gemoduleerd gedoteerde halfgeleiderstrukturen zijn zeer geschikt als uilgangsmateriaal voor snelle GaAs-transistoren (HEMT = High Electron Mobility TransistOr). Schakeltijden van enkele picoseconden zijn reeds bij kamertemperatuur waargenomen. Deze hoge snelheid heeft zijn oorzaak in de ruimteJijke scheiding tussen het geleidende kanaal en de geloniseerde donoren. Deze transistoren worden in het

37

38

a1gemeen bedreven bij elektrische velden die zo hoog zijn dat de elektronen "heet" worden. Het doel van dit project is om de fysische verschijnselen die relevant zijn voor HEMT's te onderzoeken en hierbij transporteigenschappen van twee-dimensionale elektronengassen bij hoge elektrische velden te bestuderen. In 1992 wordt gestart met de bestudering van de transporteigenschappen o.Lv. picoseconde elektrische pulsen. De interpretatie van deze laatste melingen wordt ondersteund door Monte-Carlo simulaties van elektronisch transport in 2DEG-strukturen.

van andere groepen voor onder~oek in het millikelvingebied. Waar moge\ijk zal de groep zijn faciliteiten gaame teT beschilcking stellen.

07E-91.1

Zonnecellen (Ragay, Leys, Nouwens, van der Vleuten, Vonk, Wolter)

Samenvattinl: In 1991 is dit onderdeel van het onderzoeksprogramma gestart met het aantrekken van een post-doc, betaald door de NOVEM. (Min. van Economische Zaken). De aanwezige expertise die opgebouwd is op het gebied van de groei van gelaagde halfgeleider strukturen wordt toegepast om nieuwe device concepten voor hoogrendements GaAs zonnecellen Ie onderzoeken. In het onderzoeksprogramma gaat het met name am de ontwikkeling van p-i-n strukturen, waarbij de optische en elektrische eigenschappen van de cel onafhankelijk geoptimaliseerd kunnen worden. Tevens wordt aandacht besteed aan fundamentele aspekten van hoogrendements tandem cellen. Dil onderzoek heeft aile kenmerken van device fysica en is goed ingebed in het verschijnsel gerichte fundamentele onderzoeksprogramma van de groep.

07E-91.2

lOP-Electro-Optics (Haverkort, Ley 5 , Wolter, van Es, Eijkemans, Nouwens, van Ruyven, van Setten, van der Vleuten. Yoffe, Hopkins)

Samenvatting In het kader van het lOP-Electro-Optics zaI het lopende werk worden gecontinueerd bij de mogelijke opvolging van fase I van het lOP, Dilonderzoek is eveneens device fysisch van aard maar heeft daamaast ook een sterke materiaalgerichte component. De groeifaciliteiten van de MBE en CBE zullen hiervoor worden gebruikt. Oil onderzoek zal worden uitgevoerd in samenwerking met een aantal groepen (faculteit E, TUD, PTT-NL, Philips). Naar verwachting zal dit onderzoek betrelcking hebben op nieuwe concepten voor halfgeleiderlasers, niet lineaire optische verschijnselen in halfgeleiders en modulatorstructuren ten behoeve van halfgeleiderlasers (quantum confined Stark effect). De benodigde personele en materiele steun zaI worden verleend door het Ministerie van Economische Zaken.

07F:

Lage Temperaturen

7F-8S.1

Samenwerkingsprojecten (gehele groep)

Samenvatting Het onderzoek in de groep laat zich in bepaaJde gevallen combineren met wensen

7F-87.1

Elektronen aan een heliumoppervlak

(Peters, Van der Heijden, De Waele) Samenvattinl: Elektronen aan het oppervlak van superfluide helium vormen een niet-gedegenereerd (quasi) twee-dimensionaal elektronengas met vrijwel ideaIe eigenschap~n. Het vloeibare substraat is atomair glad op macroscopische schaal, extreem zUlver en heeft geen periodieke potentiaal. De elektron-beweeglijkheid is zeer hoog en wordt tot bij de laagste temperaturen bepaald door de interactie met de elementaire excitaties van het vloeistofoppervlak (ripplons). De koppelingssterkte kan bovendien met een aangelegd elektrisch veld worden gevarieerd. Het doel van het onderzoek is de bestudering van de transporteigenschappen van dit systeem en ordeningseffecten, met name in zeer hoge magneetvelden.

7F-87.2

Microcalorimetrie (De Vries, De Waele, Van der Heijden)

Samenvatting In samenwerking met de groepen MO en HF wordt een micro-calorimeter ontworpen voor het meten van de soortelijke warmte van zeer kleine preparaten in het millikeivingebied. Een conventioneel type is reeds beschikbaar voor routinematige metingen van de soortelijke warmte. Gewerkt wordt aan een nieuw type, gebaseerd op ionen-geYmplanteerd Si en Si IC-technologie of geb~eerd op .GaAs..met MB~-t­ echnoiogie (in samenwerking met de groep HF). De meuwe deVices zlJn potentleel ook interessant voor toepassingen als calorimetrische deeltjesspectrometer. De ontwikkeling van de thermometercomponent brengt onderzoek naar de transporteigenschappen van een halfgeleider nabij de metaal-isolator-overgang met zich mee, dat ook op zichzelf inleressant is.

7F-87.3

Hoge-Tc-supergeleiding (Van Schevicoven, De Waele, Lenstra)

Samenvatting De ontdelcking van supergeleiding bij 100 K leidde tot de ontplooiiog van eeo grate landelijke activiteit, waarin ook de vakgroep Vaste Stof betrokken is. In samenwerking met andere werkeenheden van de vakgroep word! in de groep LT in het bijzonder het gedrag van contacten met de nieuwe materialen bestudeerd. Het onderzoek is eind 1992 afgesloten.

7F-89.1

Krilische verschijnselen in stroming van 3He-'He-mengsels (Aarts, De Waele)

Samenvatting Bij stroming van 3He door 4He mag de wederkerige wrijving tussen de twee componenten niet worden verwaarloosd. Er worden numerieke simulalies van wervels in 'He uitgevoerd, teneinde meer inlicht te verkrijgen in de quantumturbu-

40

39 lentie van 4He in 3He- 4 He-mengsels. Dit onderzoek zal worden voortgezet in sam en werking met de vakgroep transportfysica, project 6A -92.2.

7F-90.1

Koeling door adiabatische expansie van )He in 'He

keJde pakket PRIMAL, dat dienst doet als gereedschap voor de toepassing van de methodoJogie en de methoden op produktieprocessen in de praktijk.

058-84.40

Samenvatting AI! het zou lukken 3He te verdunnen met 4He vanuit de superfluide toestand van 3He (begintemperatuur < 1 mK) kunnen in principe extreem Jage temperaturen worden gehaald (lager dan 100 ~K). In eerste instantie zijn de verschijnselen die samenhangen met de expansie bij hogere temperaturen onderwerp van studie. Er wordt gewerkt aan de realisatie van een opstelling in een mengkoeler, waarbij via een superlek superfluide 4He geinjecteerd wordt in zuiver 3He.

7F-92.2

Driedimensionale wervelstructuren in een achtergrond-stromings-

veld (Eisinga, De Waele, Van Heijst) Dit is een samenwerkingsverband tussen de groep Lage Temperaturen van de vakgroep Vaste Stof en de vakgroep Transportfysica dat zich richt op de dynamica van lokaal-geconcentreerde wervelstructuren in min of meer gecompliceerde stromingsvelden. Deze problematiek is relevant voor veel situaties in de "klassieke" stromings\eer (zoals bij hairpin-wervels in een grenslaag), maar ook voor interacties tussen gekwantiseerde wervels in superfluide helium. Aspeclen die onderzocht worden zijn interactie om wervelringen, wervels in stromingen met uniforme of niet-uniforme vorticiteit, en stabiliteitseigenschappen.

Samenvauing De aandacht richt zich voomamelijk op de flexibele automatisering van ladingsgewijze produktie-processen en de besturing van complete produktiesystemen, d.w.z. inclusief ops\ag , toe - en afvoer en integratie van procesbesturing naar produktiebeheersing.

STW-projekt 058-90.01 Samenvatting Bij de vakgroep loopt sinds 1990 het project Computerondersteunde receptuurverbetering in de procesindustrie. Het doel van het project is het ontwikkelen van het softwarepakket FRIS (Flexible Recipe Information System) waarmee het mogeUjk is om recepten, die gebruikt worden in batch-processen, flexibel Ie kunnen aanpassen aan bijvoorbeeld variaties in de vraag, de grondstofeigenschappen, procescondities, milieu-normen etc. Her informatiesysreem wordt ontworpen in de PRIMAL-omgeving met UNIFACE als database management systeem. Er wordt een interface gemaakt met het RSII & RS/Discover pakket, welk de uitvoering van de experimentontwerp-module verzorgt. Het project wordt gefinancierd door de Stich(ing Technische Wetenschappen (STW) en wordt uitgevoerd in samenwerking met het Instituut voor Produktie en Logistiek (lPL) van TNO in Eindhoven.

Projekten van de vakgroep SYSTEEM- EN REGELTECHNIEK,NR

6.

058-84.90 Produktiebeheersinll 05B-84.10

F1exibele automatisering in de procesindustrie (Rademaker, Rijnsdorp (UT), Verwater. Otten, Michalak (lPLTNO), Dijkstra (IPL-TNO»

(Voncken, De Waele)

Methodologie experimenteie modelbepaling (Van der Linden, Renes, Weijers, Geraets)

Samenvatting Het onderzoeksgebied "Methodologie experimentele mode\bepaling" is gericht op de ontwikkeling van methoden en strategieen voor de experimentele bepaling van dynamische modellen van multivariabele produktieprocessen. De modellen worden vervolgens gebruikt voor het ontwerpen van regelstrategieen, optimaliseren van de procesbesturing en/of aanpassingen in de technische processen zelf, met als doel de verbetering van de procesbeheersing. Voor de modelvorming worden naast de fysisch-technische modellering in combinatie met parameterschatting , ook multivariabele black-box technieken beschouwd. Daarnaasl worden met name experiment-ontwerp, data-acquisitie, data-conditionering. signaalanalyse, modelvalidatie, set-point optimalisatie, regelaarontwerp, regelaarimplementatie en validatie bij het onderzoek betrokken. De ontwikkelde methoden worden ondergebracht in het door de vakgroep ontwik-

Diverse systeem- en regeltechnische onderwerpen

(Blok, Van der Grinten, Rademaker) Samenvatting Dit project omvat vier deelgebieden t.W. 1. Wetenschapsbeoefening; doel stelling , beleid en planning. Dit gebied betreft een systeemkundige benadering van doelstellingen, be1eid en planning op het gebied van de Systeem- en Besturingstechnologie en bepaaJde deelgebieden van de Toegepaste Informatica, zie verder het verslag van 1982. 2. Dynamisch-optimaal investeringsbeleid. Voor nagenoeg aile (industriele) investeringen geldt dat de uitgaven geruime tijd vooruitlopen op de inkomslen, helgeen betekent dat de netto-opbrengst van zo'n investering een dynamische responsie met een z.g. tekeninversie vertoont, bijv.: eerst negatief, pas later positief. Bovendien is het rendement van de investeringen niet constant omdat zowe! produktiemiddelen als mark! bij het voortschrijden van de levenscyclus volwassen gaan worden. Mel behuJp van de methodiek van dynamische optimalisering is te onderzoeken welk investeringsbeleid een (hypothetisch) bedrijf met beperkl eigen vermogen moe! voeren, bijvoorbeeld om in een

42

41

gegeven tijdsinterval het gemiddeld rendement op eigen vermogen te maximaliseren,of om een minimaal gewenst rendement over maximale tijd te waarborgen.

onderzoek, daarbij wordt veel aandacht gegeven aan de fundamentele begrenzingen van de gebruikte meetmethoden.

3. Kennissystemen (Kunstmatige Intelligentie en Expert Systemen). Dit betreft een verkenning van hetgeen in deze gebieden gaande is en van wat daarvan van potentieel belang voor de Systeem- en Regeltechniek is.

88-88.1

4. Diverse onderwerpen. Kennis nemen van, en voeling houden met, actuele ontwikkelingen op het gebied van modeJbouwen -benutting en rege1technische methoden t.b.v. niet-technische toepa5singen. Metbodologie van het analyseren van de structuur en werking van ingewikkelde, niet-lineaire wiskundige modellen.

(Massen) Samenvattine Het systeem van tussentijdse toetsen, zoals dat door de vakgroep veel wordt toegepast, wordt vergeleken met conventionele tentamineringen waarbij de onderwijslast aIs maat wordt gehanteerd. De kosten die verbonden zijn met de verschillende door de vakgroep gebruikte vormen van tentamineren zijn berekend.

88-90.1 7.

Projekten van de vakgroep FYSISCHE INFORMATICA, FI

Van de vakgroep is geen opgave van projekten ontvangen.

8. 88·72.6

Projekten van de groep ANALYSE VAN FYSISCHE MEETMETHODEN, NM

Samenvattin& Onbegrip-meetkunde of A(udience) P(aced) F(eedback) is een door de groep sinds zo'n 25 jaar toegepaste onderwijstechnologie waarbij op interactieve wijze aan een groot aantal studenten tegeJijk leerstof wordt aangeboden (d.m.v. 'knijpertjes').

Niet fundamentele storingen

(Massen) Samenvattin& Naast de onvermijdelijke ruis worden meetresultaten ook beInvloed door variaties van bijv. omgevingstemperatuur, gebouwtrillingen, elektrische en magnetische velden, welke in principe geelimineerd kunnen worden. Tot deze storingen behoren tal van afwijkingen van het verwachte of vereiste gedrag van instrumenten. Het onderzoek is gericht op de vermindering van die afwijkingen.

88-87.2

Medisch-, bio-, klinisch-fysisch onderzoek

(Massen) Samenvatting Hierbij gaat het vooral om onderzoek dat elders wordt verricht en waarbij studenten worden ingeschakeld. Contacten met diverse onderzoekinstellingen bestaan enige tijd (vaak meer dan tien jaar).

Projekten van de vakgroep DIDAKTIEK NATUURKUNDE, NO

9.

APF en nieuwe vonnen van Jeerstof (Massen, Poulis)

88-84.1

Doorlichting inspanning van tentaminering, vergelijking onderwijslast bij door de groep gebruikte vonnen van tentamineren.

Fundamentele storingen (Massen)

Samenvattin& De ruis in meetinslrumenten veroorzaakt een onvermijdeJijke beperking van de meetnauwkeurigheid. Aan de wel- en niet-geautomatiseerde balansen worden verschiIJende vormen van ruis bestudeerd. Studenten willen vaak toegepast

llb-81.2

Veldwerk (allen)

Samenvatting Regelmatig wordt door de vakgroep ingespeeld op onderzoeksvragen aangedragen door het veld, meestal door natuurkundeleraren. Hieruit komen vaak korte onderzoeksprojekten voort. Ook studenten kunnen ideen aandragen. Er wordt in het bijzonder gewerkt aan de ontwikkeling van lesmateriaal om technische toepassingen en aspekten van de technische fysica op te nemen in de natuurkundeprogramma's van het voortgezet onderwijs.

118-85.1

Het experiment in de bovenbouw havo en vwo

(Feiner-Valkier, S.. Verkerk, G.) Samenvatting Er wordt gewerkt aan een practicumcurriculum voor de bovenbouw, in het bijzonder voor het vwo, dat moet leiden tot een serieuze afsluiting in de vorm van een practicum schoolonderzoek of zelfs een zelfstandige experimentele onderzoeksopdracht. In dit curriculum passen ook computerexperimenten, praktische toetsen en demonstratieproeven.

43 118-90.1

Probleemoplossen in het natuurkunde-onderwijs (Ferguson-Hessler, M., Taconis, R., Verkerk, G.)

Samenyattinl: Onderzocht word! in hoeverre probleemoplossingsvaardigheden en welke probleemoplossingsvaardigheden in het natuurkunde-onderwijs op havo/vwo in de bovenbouw te weinig aandacht krijgen gezien de eisen die het HO stell. De vraag is vervolgens aan welke eisen lesmateriaal voor havo/vwo m.b.t. probleemoplossen zaI moeten voldoen.

118-91.1

Goed natuurkunde-onderwijs voor iedereen: meisjes en jongens (Alting, A., Verkerk, G.)

Samenvattine Het yak natuurkunde speclt in het algemeen vormend onderwijs een belangrijke rol in de keuzemogelijkheden voor vervolgstudie, met name voor natuurwetenschappeIijke en technische vervolgopleidingen. Voorts blijkt dat vooral meisjes, vaak in een te vroeg stadium, natuurkunde hebben laten (en nag steeds laten) vallen. In vervolg op het in augustus 1991 beeindigde MENT-projekt concentreert het onderzoek m.b.1. deze problematiek zich op de didaktische aspekten van het yak natuurkunde.

44 IF-90.1

Samenvattinl: De controverse problematiek is in het vakgebied van natuurwetenschappen en samenleving een belangrijk aandachtsgebied, aangezien het zich bezighoudt met de reacties die wetenschappelijk-technologisch handelen in de samenleving oproept, met name in het geval van controversiele toepassingen. In deze studie is voorlopig gekozen voor de controverse problematiek van de laser. Deze keuze hangt samen met het feit dat naast civiele, meestal niet geheime en a10m aanvaarde toepassingen, ook militaire en/of geheime toepassingen aan de orde zijn (Iaserwapens in SOl, laser-isotoopscheidingstechniek en de wapensimulaties in samenhang met laser plasma fusie). Bovendien sluit het werk goed aan op het promotiewerk van De Ruiter. Er is in september 1992 een begin gemaakt met het project.

1L

Projekten van de werkgroep FYSISCH TECHNISCHE LABORATORIUMAUTOMATISERING, FTL

98-91.1

10. IF-S7.1

Projekten van de werkgroep NA TUURKUNDE EN SAMENLEVING, N&S De technologische cultuur I De ontwikkeling van de lasertechnologie (De Ruiter, Van der Sijde, Van Haeringen)

Samenvalline Het doel van het promotieonderzoek is tweeledig. In de eerst plaats is een overzicht gegeven van de maatschappelijke betekenis van lasers door de beschrijving van de toepassingen van de laser, de evolutie van de halfgeJeiderJaser en de evolutie van optische telecommunicatiesystemen. Tevens wordt aandacht besteed aan de ontwikkeling van de lasermarkt. In de tweede plaats wordt een aantal modellen van technologische ontwikkeling als voorbeeld gebruikt voor de beschrijving van de haifgeleiderlaser en de communicatiesystemen. Tenslotte wordt een uitbreiding van het maatschappijmodel van Habermas gelntroduceerd door naast de begrippen leefwereld en (politiek en economisch) systeem het begrip natuur en innovatiesysteem in te voeren. He! proefschrift is gereedgekomen en de promotie Yond p!aats op 27 oktober 1992. Hiermee is dit project afgesloten.

Controverse problematiek in de lasertechnologie (Pals, Van der Sijde, Van Haeringen)

Real-time data-acquisitie en -reductie (Gehele werkgroep)

Samenvatting Een efficiente en tlexibele automatisering van fysische experimenten vereist een modulaire opzet van zowel de architectuur van het IOtale meet- en besturingssysteem, de gebruikte hardware (computer, interfaces) en de software. De mate waarin deze op elkaar zijn afgestemd, de betrouwbaarheid en de real-time eigenschappen vormen belangrijke aandachtspunten. De genoemde architecturen dienen ook oplossingen Ie bieden voor die experimenten waar de Iclassieke werkwijze, waarbij eerst de gegevens worden opgeslagen en daarna pas verwerkt en gepresenteerd. onmogelijk wordt.

98-91.2

Real-time multiprocessorsystemen (Van Dijk, van Houten, Kopinga, van Nijmweegen)

Samenvatting Bij vee! experimenten neemt de behoefte aan real-time dataverwerkingscapaciteit zodanig toe, dat hierin niet meer door een enkele processoreenheid kan worden voorzien. In deze gevallen kan met voordeel een multiprocessor-architectuur worden toegepast. Onderwerp van studie vormt de inzet van dit soort systemen bij fysische experimenten en technische processen. Deze vereist speciale voorzieningen I.a.v. de architectuur. de communicatiestructuur, de hardware en de software. De implementatie van speciale modulen, zoals Digitale Signaal Processoren, vormt een deel van dit onderzoek.

45 98-92.1

46

Fysisch informatievoorzieningssysteem "oor neonatoJogisch onderzoek (De Jong, Kopinga, van Nijmweegen. Smeets, Wijn)

Samenvatting In samenwerking met de afdelingen KJinische Fysica en Neonatologie van het St. Joseph Ziekenhuis in Veldhoven wordt gewerkt aan een informatievoorzieningssysteem voor neonatologisch onderzoek. Het doel van het project is o.a. het optimaliseren van de behandeling van te vroeg geboren kinderen. Daartoe worden zoveel moge1ijk meetgegevens on-line verzameld. bewerkt en opgeslagen. Vervolgens worden rowel het trendmatige verloop van deze parameters a1s de variaties rond dit verloop in kaart gebracht. Het project wordt uitgevoerd samen met de werkgroep KFM.

98-92.2

Vochthuishouding in poreuze materiaJen (Kopinga, Otten, Pel (B), Wisse

Zeer snelle lnfrarood ellipsometrie (De Hoog, Kopinga, Kroesen, van Nijmweegen)

Samenvatting Om onder andere tijdsafhankelijke effecten bij plasma-elsen en -depositie (bijvoorbeeld gedurende het aan- en uitzetten van het plasma) te kunnen besluderen worden een methode en een instrument ontwikkeld waarrnee infrarood ellipsometrische metingen verricht kunnen worden met een tijdresolutie van 30 '"'s. De opzet van het geautomatiseerde meetsysteem is zodanig. dat de optredende grote gegevensstromen (circa 8 Mbyte/s) oo~ gedurende een langere aaneengesloten tijd verwerkt en geanalyseerd kunnen worden. Het project wordt uitgevoerd samen met de groep EPG.

98-92.4

12.

92.01

Synthetische grensiaagexperimenten (Van Galen, Van Heijst, Kopinga, Voskamp, Zondag)

Samenvatting Om een betere inzicht te krijgen in het gedrag van turbulente grenslagen worden bepaalde driedimensionale wervelstructuren kunstmatig opgewekt en wordt bestudeerd welke 'signatures' dergelijke structuren op een set sensoren overbrengen. Ook kan de invloed die bepaalde structuren op elkaar uitoefenen wellicht in kaart gebracht worden. Van wezenlijk belang voor de voongang van dit onderzoek zijn sne\le en betrouwbare analysemethoden, veel sensoren en veel metingen per tijdseenheid, en specifieke (parallelle) hardware. Het project wordt uitgevoerd

Projekten van de werkgroep KLINISCH FYSISCHE MEETIECHNlEKEN, KFM

Analyse van ultrageluidmetingen (Massen, Wijn)

Samenvatting Aan de RUL te Maastricht worden ultrageluidmetingen verricht aan grote perifere bloedvaten. Analyse van de meetresultaten "moet leiden tot een juiste interpretatie van de positie van de vaten en de bJoedstroomsnelheid binnen deze vaten a1s functie van plaats en tijd.

(B»

Samenvatting De vochthuishouding in tal van bouwmaterialen is van grote invloed op de duurzaarnheid, de zoutuitslag en de hechting. Om deze vochthuishouding, zowel statisch a1s dynamisch, in kaart te brengen worden meetmethoden en een meetinstrument optwikkeld gabaseerd op kernspinresonantie. De kone relaxatietijden en brede resonantiesignalen stellen speciale eisen aan de RF apparatuur en de data-acquisitie. Het project wordt uitgevoerd in samenwerking met de groep MOV en de vakgroep FAGO van de faculteit Bouwkunde.

98-92.3

samen met de vakgroep NT. .

jvr/ad

FAClJlTEn TECHNISCHE NATWRKIJNOE

flNANCIEEl V£RSlAG

Personele lasten

80fKJAAR 1992

(Pag,na 1) 1.+8

SALDO Center

OOOehri jving

ALGEMEEN

34218101 '4211102 '4218103 34218104 3421Bl0S 34218106 34218101

lest ...r FEul telt N Best ...r ......I .. I .. Voorllchtlng Oorgelo Iud Vlln .,lvies D.C. TOY'S

totaat 342t81--

BATEM

BAIEM

BATEH

4

6

(4 • 6)

'werkel i jt)

(begrcot)

16,210,309 .48

16,210,309.48

16,970,576.48

16,970,576.48

1760,267.00) 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

1,901,576.48

(760,267.00)

1,901,516.48

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

lotaal 3421F1'**

0.00

Ofnschrijving

Bedr.gr. lab ....

3421Hl02

Netwerk

3421HI03

Fom

t"".

Totaat 3421H1" 3421J101

BATEN 4

BAIEN

SAlDO BATEH

6

(4 • 6)

Cwerketijk)

(begront)

8,922.00

34211101

N.F. l.l.

3421.,0,

Cob.a

Totaal 3421M1**

0.00

0.00 0.00

0.00

0.00

0.00 0.00 0.00

0.00 0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

(115.00) (7,991.34)

(8,106.34)

0.00

0.00

8,922.00

52·" Pfi!'rs~ lasten

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

B

A+ B

SALOO tASTEN

SALOO TotAA!

0.00

0.00

lOl'.V£RPl.

per 31·12·1992

(7'5)

394,090.84 0.00 0.00

386,000.00

831.16

385,168.84

394,090.84

0.00

109.00

(109.00)

(109.00)

109.00

(109.00)

(109.00)

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

12,4l1.33

(1<,437.33)

(12,437.33)

0.00

12,437.33

(12,437.33)

(12,437.33)

0.00

0.00

0.00 0.00 0.00

0.00 0.00

385,168.84 0.00 0.00

0.00

0.00

(8,106.34)

831.16

0.00 0.00

0.00

0.00

386,000.00

0.00 0.00

0.00

(werkeli jk)

0.00

0.00

0.00

CPagino 2)

LASTEN

LASTEN 7

0.00

(115.00) (1,991.34)

Personete lasten

8,921.00

3421N301 £rasfJIJS Zweden 3421N302 er........ le.tand

Tonal 3421"3··

8,106.34

0.00 0.00 8,922.00

0.00 0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

(begroct)

B.K.A.

lotaal 3421K1""*

0.00

0.00

BOEKJAAR 1992

Kl inische fysice

Toteat 3421J1"

342IKIOI

F I NANtIE£! V£RSLAG

0.00 0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

938,887.61

938,887.61

0.00

115.00 7.991.34

lOP.VERPt. pe. 31·12·1992

1,699,154.61

0.00 0.00

Totaal 342ft'll"

3421Hl0l

0.00

SALDO TOTAA!

1,699,154.61 0.00 0.00

0.00

0.00

0.00 0.00 0.00

N.kunde en Samentev.

3421<103 5.I.C.

Center

202,421.87

0.00

0.00

Onderwijs Algemeen

FACULTEIT TECHNIStHE NAIWRI(IJNOE

202,421.87

0.00

To-taal 3421El u

MellLIJM)Qrtfening

<7·5)

0.00

0.00

Onderzoek Atg. onv.

3421G102

52""' Pers .. Luten (wertelljk)

0.00 0.00 0.00

Totaa! 3421D1**

Stikstofvoorzienfng

LASTe"

0.00 0.00 0.00 0.00

0.00

34210101 St ••r 34210102 Fyslo •• inkel 34210103 J.D. von der Wo.l.

3421Gl01

lASIEN

0.00 0.00

Totasl 3421C1**

14ZH'Ol 342HT02

LASTEN 7

(begrcot)

3421<:10'1 racut tei tsr&ad 3421Cl02 Roadsoomnissl.s

3421£101

SALOO

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00 0.00

0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

=:::::::======:::=======::=:::::==:==:=====-= .. ===:==:========-=-====:=:_==:S=====:======~==~=_~"""111===.=====~#~=~=# ••c#tl:or.=====3==============.=="=.##=•••=======.=~~=<==="== r O T A A l 3421 1,312,325.18 0.00 16,219,231.48 16,970,576.48 (751,345.00) 2,063,670.711 2,287,576.48 223,905.70 =::::::::::::"'=::===~==::=.C.===.=:=,#I;"#,#====::==:====-;::==

••=*====:;:;;:;as::=======.=••====.=:;=;;'II:••======"lIIII=======;r;r;:;:... ;;=~_=••lIII:_============a==.=....==..=#s~ ••=c=.==.===.==.======

FACULTEIT TECHNISCHE NATUURKUNI)E

Center

Omschri jving

34228101

Secretar. en Benter

34228102

P'ersOf"\ee"lszaken

f1NANCIEEL YERSLAG

BATEN 4

BATEN 6

(werblijk)

(be9root)

(4 • 6)

34229'"

3422C101

13,018.92

3422(104

0.00

13,100.00

13,100.00

13,018.92

1,618,200.00

0.00

13,100.00

0.00

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

566,100.00

0.00

566,100.00

Prec. & coll.d. on•. CoIl. a_tratie. Practice Lab. v .<""".ge.t. expo p.e. Proctlc"" f. T.1.·Practic""

Totaal 1422D1 u 3422E 101

1,618,ZOO.00

0.00 13,100.00 0.00 0.00 0.00

3422CI05 9.G.K. 3422CI06 r.'.L.

34220 101 34220102 34220104 34220105 34220106 34220107

52" Petl. Luten <_hlljk)

0.00

Ma9a~ijn

rotesl 3422C1**

LASTE.

r

13,018.92 0.00 0.00 0.00 0.00

Finan. aaninisttatie

3422C102 Interne zaken 3422C103 Werkpt eats

LASTE.

(betroot)

13,018.92

0.00

0.00

Bureau a en 0

LASTE. (7,5)

0.00

0.00

0.00

LOP.VERPl. per 31-12·1992

2,151,344.91 3,450.08 7,140.38 1,294.03 7.7llIl.37

(1,133,144.91) (3,450.08) (\,294.03) a,7llIl.lT)

(1,120,125,99) U,45O.08) (7, 1411.38) (l,m.1I3) (1,188.37)

2,771,011.77

(1,152,817.77)

(1,139,198.85)

18,679.36

5,713.00 n,265.28

(18,679.36) 0.00 (5,713.00) (27,265.28) 0.00 0.00

118,679.36) 0.00 7,507.00 (Z7,265.ZS) 0.00 0.00

51,657.64

(51,651.64)

(38,551.64)

566,100.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

566,100.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

566,100.00

566,100.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

a,140.38)

0.00

Total'll 3422£1 u

A• I SALOO TOTMl

SALOD

SAlDO BATEN

3422&103 Veil igheid en Mil i .... 34228104 Verslagtegging 34229105 F.S.A. lotaa~

(pagina 3)

PerlOnele ....ten

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

••" •••• =z•••_===c"=-__._..=;;o"••••==::'=l:sa=====e=1I:•••••••• ac••== •• =========1Il 0.00 (612,256.49) (638,315.41) 2,822,615.41 :;:::::===e::::====;;;=:==111:============================="===-========.lI'=====.====_==~UI=_.=.=:nJ..... ====.e...==•• ~=== •• __ IIII==== ••====••=-===:Slll:====.=iIJ1nI=lII=====.==:== ::-===-;-==-::::::==::=================::::==:==:========:=====n=tl.Z=II1t=lI!===.=~===========*:t*.n:#====

I

a

T A A l

3422

fACUllElT TECHH!SCHE NATWRKUNI)E

Center

OInschri lying

DEELT JESFYSlCA

34238101

1I.00

flNANCIEEl VERSLAG

BATEN 4

BATEM

( ...r'elijk)

(begroot)

34230100 PI.,,,,,,fy,lca mw<>rd. 34,3(101 Travel! 1119 3423Cl10 B.S.M,

m

6

3423CJ04 3423C305

ErasnaJs Students Erasrrus Teechers KkeU 2

3423010 3423C311 U.e.N.

lASTEN

LASTEN

LASTEN

r

52*'

(7-5)

(betroot)

Pera. lasten (wertelijk)

LOP.VERPL. per 31-12·1992

4,689,459.88

(4,689,459.88)

(4,689,459.88)

(4,689,459.88)

(4,689,459.88)

0.00

0.00

0.00

4,689,459.88

100,000.00

100,000.00

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

1,039,000.00

4,091.52

1,034,_.48 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

1,034,_.48 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

100,000.00

100,000.00

0.00

1,039,000.00

4,091.52

1,034,_.48

1,034,_.48

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

0.00

0.00

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

3423C200 Tomografie 3423C220 FOM ErN 11.2526 3423C230 FOM laser Experiment 3423C240 Depo I 3423C250 Oepositie-, fOfJl 2 3423C262 Hydrogen 10 NS

3423000 K~.!f 1 3423C30 I Erosmus 1 3423C302 EraSIWS 2

A.8 SAUlO TD1AAL

0.00

Stral ingsbronnen

lot sa t 3423C2 .....

(pagina 4)

SALOD

0.00

€·H Inter-aerie

loteal 3423Cl**

2,184,300.00

Personale Luten

SALDO IATEH (4 • 6)

3423C120 I.e.p. 34230130 H.C.B. l423C140 Cepositie Univ. 1423ct50 Depositie Univ~ 3423C16O H+/"-, ho 3423C170

26,118.92

StlEKJAAR 1

Deel tJeslysiea onV.

Tatnal 342J81"'"*

1423Cl11

26,118.92

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

0.00

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

FACUlTEtt TeCHNISC"E HATUURlI!NI)E

flHANCIEEl VERSLAG

(Peg;".. 5)

Per.anele lasten

BOEKJAAR 1992

A• a SAlDO TOlAAl

A

SALDO LASTEN

SAlDO

Center

omschrlJvlng

BATEN

BATEN

4

6

(werkoli ik) 3423C340 3423C341 3423C342 3421C343

Kkll f 3 Ksl. v'lu,er Philips Aken

3423C344 3423C345

NET'Groffiet

3423C352 3423C353 34230360

EEG $c I once kNAII lid Sanden Kk.1 f 5 Amolf VII _tordam Shell Rouen

BATEM (4 • 6)

(begroot)

34230101

Atoomfvo!ea onverd.

f oUs t 3423D 1 **

34230<10 34230211 34230212 34230213

STII fOM FOM

erN ErN erN erN

FIlM

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 (62,396.05) 0.00 0.00 0.00

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

62,396.05

(62,396.05)

0.00

66,487.57

972,512.43

0.00 0.00 0.00 0.00

62,396.05

62,396.05

162,396.05

100,000.00

62,396.05

100,000.00

100,000.00

0.00

673,500.00

3,885.90

_,614.10

669,614.10

100,000.00

100,000.00

0.00

673,500.00

3,885.90

669,614.10

669,614.10

0.00 0.00 0.00 0.00

0.00 0.00 0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

0.00 0.00 0.00 0.00

80.1425 22.2622

0.00 Hoog

0.00

0.00

34,980.45

Totaal 34231>3** f 0 T A A L 3423 0 1.... /2 .. /3 ..

fACULTelT TfeHNISCHE NATUURI(UN!)E

0.00

0.00

34,980.45

3423E101

CJms.ehd jving

0.00

0.00

_,614.10

O.DO

0.00

34,980.45

134,980.45)

134,980.45

100,000.00

34,980.45

673,500.00

38,866.35

634,633.65

Personet. Luten

SOEKJMR 1992

( .... rkelijk)

(begroot)

BATEN

lASTEN

LASTEN

7

52"" Pers .. Luten

(bogroot)

Totaal 3423El*'" 3423E210 3423£211

fOM fIlM

3423F 101 3423f102

21,109.13

485,046.87 0.00

485,046.87 0.00

61,156.00

61,156.00

0.00

506,156.00

21,109.13

485,046.87

485,046.87

~~

_______________ ,. ..

~_

0.00 0.00 0.00 0.00 ...... ___ "' ........ ___________ .. ___ ... " ..................... _________________ .. __ .... ,. ...... ___________ .. " _____ ........ __ ",, ........ _____________ _

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

61,156.00

61,156.00

0.00

506,156.00

21,109.13

485,046.87

485,046.87

0.00

0.00 0.00 O.DO 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

1,788,200.00

9,979.02 1,074.26

1,778,220.98 (1,074.26) 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 .. _.. --- ....

0.00

0.00

0.00

0.00

Channel ing

to.erlaboratorh... 3423F107 Cerda 3423f108 Versnelleronderzoek 3423f109 Eltetronfca Atelier 3423f110 RfltE 3423F111 Stralllll/steehnieken 34Z3F 1n Euterpe

0.00

.... ................ ~~

0.00

0.00 0.00

Kernf. techno Of'lverd. C:ylotrontoepassingen

Totaal 3423fl*--

(werkeIlJk)

506,156.00

3423F103 ILEC 34nF104 Pi •• /Spl •• 3423F10S 3423fl06

per 31'12·1992

0.00 0.00

lop· Ie

Totaal 3423£3"

lOP.VERPL.

(7·5)

61,156.00

___ 4,."'. ________ ......

3423E300

SALDO TOTAAl

61,156.00

A XII ETN 88.653

Totaat 3423£2·.

A • 8

8 SALOD lASTEN

(4 • 6)

3423EI02 Bundeltechnieken

0.00

0.00

34,980.45

BATEN 6

0.00

134,980.45)

0.00

BAtEI 4

Aut .... & opt .... onv.

0.00

34,980.45

FINANCIEEL VERSLAG

0.00

34,980.45

A SALOD Center

per 31·12·1992

0.00

99.1815 99.1905

o.

lOP.VERPl.

(7,5)

62,396.05

Totaal 342302**

34230300 EEG'

52"" 'ers. lasten (_ketljk)

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 62,396.05 0.00 0.00 0.00

62,396.05

rotas! 3423C3··

LASTEN

7 (begroot)

DSH aUm van kool 3423C346 EDF Metaaldopositie 3423C350 KtaU 4 3423C351 IOP'IC unlv. bronnen

3423C361 3423C362

LASTEH

0.00 0.00 0.00

~~~~

0.00

0.00

0.00

O.DO

0.00

.......... -_ ...... ,. ... _........................ ..... ---_...................... _.. --------_ ... _--------................ ----_ ~~

0.00

0.00

1,788,200.00

11,053.28

l,m,146.72

0.00

1,778,220.98 (1,074.26) 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

---- _...... --........

~

...... --------------_ ...... .

l,nr,I46.72

0.00

FACUltElT TECHNISCHE NATlIIJRKUIIOE

FlNANCIEEl VERSI.AG

(Pagl .... 1)

PeMlOfWt. La.ten

80EKJAAIt 1992

A. B

A SALOO C~nte,.

Clmschri jving

SA,OO

BATEN

BATEM

BATEN

LASTEN

LASTEN

4

6

(4 - 6)

T

52"

SAlOO TaTAAL

lASTEN (7-5)

LOP.YERPI..

per 31-12'1992

Perl. Usten ( .... rk.1l jk)

(begroot)

,begroot)

3423f~11

STII TIN 88.1444 R.f.M.E. 3421FZt3 F~ ElN 99.1833

0.00 0.00 0.00

3423f~12

Toteat 34ZlF2u

]423flOO 3423F301 3423F302 3423F303 3423F304 3423F306

0.00

3423~102

Cygrn! BV produlttie

BOOr.gr. eye!. onv. Bunker

3423H210 3423"211

STW

TIN 88.1444

roM

ETM 99.1833

0.00

0.00

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

1,788,200.00

11,053.28

l,m,146.T2

l,m,146.TZ

0.00

10,000.00 0.00

362,000.00

2,231.45

359,168.55 0.00

369,768.55 0.00

10,000.00

362,000.00

2,231.45

359,768.55

369,768.55

0.00 0.00

0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

Stral il\9Stechnieken Euterpe

0.00 0.00 0.00

0.00

FAWl TEIT T[CHNlSCHE NATWlIKUNOE

0.00 0.00 0.00

0.00

10,000.00

omschri jving

0.00

0.00 0.00 0.00

0.00

10,000.00

To' •• 1 3423Ml"

Center

0.00

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

Universiteit Genua Stitrulans !Catalvse

ToU.1 3I<23Gl**

3423Hl01 3I<23Hl02

0_00

0.00

Cyg"" BY onderzoe. Cygne BV Pharmsca 1231' ERl voor speet

Totaal 3423f3 u

3I<21Gl01

(work.lijk)

FlNANC!En VERSLAG

80EKJAAR 1992

0.00

8

A. B

LASTEM

lASTEN

SAlOO TOTAAL

7

52** Pen. lasten

.ALOO LASTEN (7,5)

(begroot)

,w.rk.1I jk)

BATEN

BATEN

4

6

(4 • 6)

(werkolij')

(begroot)

123,692.79 0.00

0.00

(poglna 8)

Personele La.ten

A SAlOO BATEN

123,692.79

0.00

0.00

0.00

LOP.VERPl. per 31-12·1992

123,692.79

(123,692.79) 0.00

0.00 0.00

Tahat 3423HZ*'*

123,692.79

0.00

123,692.79

0.00

123,692.79

(123,692.79)

0.00

0.00

lOT A A L 3423 H 1**,2**

123,692.79

0.00

123,692.79

0.00

123,692.79

(123,692.79)

0.00

0.00

410.00

(410.00) 0.00 0.00 0.00 (105,103.54) 0.00

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

(105,513.54)

0.00

34231300 34231301 34231302 34231303 34231311 31<231312

Cygnf! BV produktie

410.00

410.00 0.00 0.00 0.00 105,103.54 0.00

cygne BV onderzofl: Cygne- BV Ph&rtn<Jc$

1231·ERl voor Speet Stipt ERl

105,103.54

Universiteit Genua

Totaal 342313**

34232101

3-tU vern.pl d.etsen

34Z3Z 102

3- TU vern. dataver'f.

lotaal 3423Z1**

105,513.54

0.00

105,513.54

105,103.54

0.00

105,513.54

0.00 0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00 0.00

0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

FAWL IE II TECHNISCHE NATWRKUIIOE

BOEKJAAR 1992

flNANCIEEL VERSLAG

(Pagina 9)

Personele la$ten

•

A SALOO

OmschrlJving

Center

TMEORETlSCHE NATWRICUNOE 34248101

Theor.

N.·~unde

BATEN

LASTeN

LAsn.

LASTEN

4

6

(4 • 6)

7

(7'5)

("".kelljk)

(begroot)

52"" Pers .. tasten (...,..kelljkl

(begrooU

OllV.

0.00 0.00

0.00

Theo" V•• t. 5t. onv. 0.00

0.00

3424C210 FOK/vs·e 3424C211 FOM Qu.nt .... Iransp. 3424e212 Stab.& ch. In I....r.

Totaa~

(1,153,828.62)

( 1,153,828.62)

(1,153,828.62)

(1,153,828.62)

0.00

0.00

1,151,828.62

0.00

364,600.00

15,419.99

349,180.01

349,180.01

0.00

364,600.00

15,419.99

349,180.01

349,180.01

0.00

0.00 0.00

0.00 0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

364,600.00

15,419.99

349,180.01

349,180.01

0.00

0.00

443,900.00

121.00

443,m.00

443,m.00

443,900.00

127.00

443.m.00

443,m.00

0.00

0.00

0.00

0.00 0.00

(239.17)

(239.17)

(239.17)

(239.17)

0.00

0.00

0.00

0.00

239.17

0.00

0.00

0.00

443,900.00

366.17

Fl MANt' EEL VERSlAG

BOEKJAAR 1992

443,533.83

Omschri jving

BATEN

BATEN

SALOO BATEN

4

6

(4 • 6)

(wer~el j

3424£101

jk)

Qu.nt .... Thearie onv.

totaal 3424£1"

443,533.83

0.00 0.00

(Pagina 10)

Personele Lasten

(beg,OO!)

0.00

0.00

239.17

A

Center

0.00

0.00

34240211 2110 "i •• sen 34240212 FOM 928R991

fACULTEIT TEC•• ISCHE NATUURICUNOE

0.00

0.00

0.00

'··/2"

per 31-12·1992

0.00

Theol'. plasma's onv.

lotaal 342402**

lOP.VERPL.

1,153,828.62

0.00 0.00 0.00

342401""

rOT A A l 3424 0

TOTML

SATeM

Totael 3424Cl**

34240101

SAlllO

SATEM

TOT A A L 3424 8 3424Cl0'

A + 8

SAlllO

A' B SALIlO TOTAAL

SALOO LASTEN

LASTEN

LASTEN

7

52"· P.rs~ tasten

(begroot)

(werkel; jk)

lOP.VERPL.

(7,5)

per 31-12'1992

0.00

341,400.00

130.50

341,269.50

341,269.50

341,400.00

130.50

341,269.50

341,269.50

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

lotaal 3424E2:1'1t

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

Tor A A l 3424 E 112

0.00

0.00

0.00

341,400.00

130.50

341,269.50

341,269.50

0.00

3424E211

FOIl A XV

0.00

=~::;:::=l.=-=========.:========1t==========.===.=====.========:..:===.=====.==

TOTA.L3424

0.00

0.00

••:s=:= ••••==••:==. . . . . . . . . . . . .=c=;;........ 0.00

1,149,900.00

_=.====•••

1,169,745.28

0.00

..==••_ •••==-.==.=.a.===......======:==

===#;;'=-=====~

(19,845.28)

(19,845.28)

0.00

FAtui. IElT TECHNISCHE NATIJURKUNOE

F1HANCIUl VERSlAG

IIOEKJMR 1992

(Pogll'II! III

Pef'sonete Luten A+8

A SAlOO

Center

Oooochrl/ving

BATEN

BATEN 6

SAlOO TGTAll

SALOG

BATER

lASTEN

tASTEN

(4 • 6)

r

52**

tASTEN (7-5)

tOP.VE1!Pl.

per 31-12·1992

Perl. Lalten (lierkelljk)

SlTEEM- EN REGElTECHHIEK

34258101

Yakgroop!lll

0.00

STII

<werhlilk)

(bogroot)

...,.,rd_

Tot •• t 34259"·· 34258212

(bogroot)

0.00

127,369.06

0.00

666,800.00

514,023.34

0.00

666,800.00

514,023.34

127,369.06

152,716.66

152,716.66

127,369.06

(127,369.06)

0.00

0.00

0.00 0.00

lot •• l 342582**

127,369.06

0.00

127,369.06

0.00

121,369.06

(127,369.06)

rOT A A L 142S e 1'**IZ"

127,369.06

0.00

127,369.06

666,800.00

641,392.40

25,407.60

152,776.66

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

342SC101

0.00

Reken.c:;ystemen onv.

TOTAAl3425C

3425D101

Procesoostudng

0.00

0.00

0.00

onv~

0.00

0.00

0.00 0.00

0.00

0.00

127,369.06

0.00

127,369.06

TOTAAl3425E

lOTAAL3425

0.00

::!:.:::=:::================:===*=1t~=;;:lII!;::==::=S:"========Z'=============~=.==========.='lt==l!c:::o

FACUllEIT TECHNISCME NATUURKUIIIIE

08'!$chri;ving

FI NANt I EEL VEQSlAG

BATEN

nANSPO'UFYSICA Transportfysiea

TOT A A L 34268

3426C 101

3426C200 3426C213 3426C214

3426C215 3426C216

F~

3426C«0

3426C301

3426C302

SAlOO

lASTE"

LASTEN

TOTML

52.... Perl. lastefl

a·5)

UJP.VERPl.

per 31·12·1992

2,163,398.12

228,057.88

228,057.88

111,156.00

111,156.00

0.00

2,391,456.00

2,163,398.12

228,057.88

223,057.88

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

47,524.44

0.00 0.00 0.00 (47,524.44)

0.00 0.00 0.00 0.00 475.56

0.00

47,524.44

(47,524.44)

475.56

0.00

0.00

47,524.44

(47,5<4.44,

475.56

0.00

0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

0.00

0.00

EEG l iterat. Qeviev Sh.11 Conden•• ti. Ned. Aardal i. mi i

3426C303 3426C304 Gasuni. (Hirschberg) 3426C305 Gasunit cond.aardgas

A + B

2,391,456.00

- Spin I,Ip Von Dong"" F~ ErN 00.2353 fOM ETN 91.983

Totaal 3426C2*111

8 SAlOO

( ....r •• 11 ik)

(begroot}

S\l·E·d/4 ETN 37.1274 FOM erN 77.1403 F~ ETN 89.0728 F~' Transition sTII

(pqlna 12)

0.00

F~

3426C217

0.00

111,156.00

f~

3426C218 3426C219

0.00

0.00 25,407.60 641,392.40 666,800.00 •••=••_=.#=z ___ ••========t:==.==.=___•••_=.=====1III1UU11:t....:t;:~~==;: •••==.aa=::"

lASTEN 7

(bogroot)

0.00

111,156.00

Gasdyn/Aero ak. on••

Totaat 34Z6Cl**

0.00

Penonele Luten

A SAlOO 8ATEN (4·6)

6

ewerkel i jkl onv~

IIOEKJMR 1992

BATEN

4

34268101

0.00

0.00

0.00

342SE 10 1 Oynami ca

Ccmter

0.00

0.00

0.00

I 0 I A A l 3425D

0.00

152,716.66

0.00

0.00

0.00 0.00 0.00 0.00 48,000.00

48,000.00

Totaal 3426C3**

48,000.00

0.00

TOT A A L 3426 C 1"/2**/3"

~,ooo.oo

0./)1)

~,ooo.oo

0.00

0.00

0.00

0.00

FACULTEII lECHNISCHE NATUllIU(lJllOE

flNANCIEfL VERSLAG

80UJAAR '992

(Pagino 13)

Personete Luten

............ ,. ...... -........... .......... -... .... -- "' .... ",,------ -- ................................. ------_.- -.................... -- ---_ .............. -- .. ---_ .. _........................... _........ --_ .. ,. .... " .......................... ----- .. -............ ------- -_ ............ '" .... _~

~

A+a Center

Omrsdtr I jvi n9

BATEN

BATEN

SALDO BATEN

4

I>

(4 - 6)

tALOO LASTEN

LASTEN

LASTEN

7

52*'

(7-$)

SALOD

lllP.VERPL.

TOTAAl

per 31'12'1992

'ers.. ".stlm ( •• rkoll )t)

(begroot)

34260'01 Het.Medla/Turb. onv. 34260102 H....tkadl.lgroep 34260103 Pipes 34260104 EOR" 1991

0.00 0.00

0.00

0.00

(2,304.00) 0.00 0.00 0.00

2,304.00

(2,304.00)

0.00 0.00

GSeM"Ile Natural Gas

0.00

0.00

34260210 H-16 Drag RedJctlon

34260302

2,304.00

0.00 0.00

fota.l 342601·'111

3426030] EEG L••er-D_ler 34260304 EEG Sangladesh

( ...rhUjk)

(begroot)

0.00

76,176.89

0.00

76,176.89

76,176.89 0.00 52,043.82

52,043.82

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00 (52,043.82)

0.00 0.00 0.00 0.00

(76,176.89)

'2e,ZlG.71

G.OO

128,220.71

0.00

128,220.71

(128,220.71 )

TOT A A l 34260: 1*-12··,3""*

128,220.71

0.00

128,220.71

0.00

130,524.71

(130,524.71)

\lindenerg.univ. 0hV.

0.00

Totaal 3426E1·-

0.00

0.00

342bE300 Windenerg.pr .ontw.l. 342bE303 EEG Innov. 35-~ 3426E304 R.E.D.

TOT A A L

0.00

0.00

0.00

0.00 0.00 0.00

3426 E "'/3"

fACUlTEIl fECHNISCHE NATUURKlJNDE

0.00

0.00

0.00

0.00 0.00 0.00

0.00 0.00 0.00

3426F211

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

flNANCIEEl VERSLAG

(Pagina 14)

Personeta l..sten

BOEKJAAR 1992

A + B

BATEN

BATEN

BATE~

4

6

(4 - 6)

(begroot)

fOM SW'E-DI3

0.00

lASTEN

52** Pers~ lasten

a·5)

0.00

(22,800.14)

<22,800.14)

22,800.14

(22,800.14)

(22,800.14)

0.00

0.00

0.00

0.00

f 0 T A A l 3426 f 1"/2"

0.00

0.00

0.00

0.00

22,800.14

14?6C201

0.00 0.00

0.00

~.W.O.

0.00

per 31-12-1992

22,800.14

0.00

turbldentie

lllP.veRPL.

(werkelijk)

0.00

Totaat 3426G'''''

TDfAAl

lASTEH

(begrcot)

0.00

moo

7

0.00

0.00

SAlOO lASTEN

Totaal 3426FZU-

3426GlOt

0.00

0.00

Yerveldynamic8

Totaat 3426F1 .....

0.00

0.00

(werkel I jk) 1426f101

0.00


0.00

A

Omschrf jving

0.00

0.00

SALOO

Center

0.00

0.00

Totaal 342603**

3426El01

(2,304.00) 0.00 0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

(22,800.14)

(22,800.14)

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

Totaal 3426GZ··

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

TOT A A l 3426 G 1**/2**

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

3426H101

Univer ~ Houtkachels

TOTAAl3426K

0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

9,420.40

(9,420.40)

(9,420.40)

9,420.40

(9,420.40)

(9,420.40)

0.00

==O;=!I:=7I:========:~'it====#=========::~=======c===;:========:#===~:======:=:===============:;::;:-==========~=:f==.=================:=====:;:.====.IIII.S:~==="'==========!:========

TOTAAL3426

287,376.7'

111,156.00

176,220.71

2,391,456_00

2,373,661_81

17,788.19

194,008.90

0.00

"""""#'====':'.:::;;::=ZlII!:e::e===lII'==========:=====================::<#=====================*'=====::1'.--=-====111:.====•••••====--=;;==:11==============_=~e:~.=...=============:===:it=.=======

fACULTElt TECHNI.CME NATIJURKUNIlE

center

OIIIschrljvlng

FlNANC1EEL VERSlAG

(Pll9lna 15)

'ersonele Luten

80EICJMR 1992

BAnN

BATER

A SAlOa BATER

WTEN

USTER

SAlDO LASTER

4

6

(4 • 6)

7

52"

(7,5)

A· • SAlDO TOTM\.

LOP.VERPL.

per 31-12·1992

....... Last ...

c_t"IIJU

VASTE STOF fYSICA

34278101

Vokgr_ NV OIW1!rd.

TorAAt34Z78

(Degroot)

C....rk.HJU

(25,708.80) (25,708.80)

0.00

(25,708.80)

157,200.00

4,178,069.41

(4,020,869.41 )

(4,046,578.21)

(25,708.80)

157,200.00

4,178,069.41

(4,020,869.41)

(4,046,578.21 )

664,700.00

21,062.55

3427Cl0l

Fys.v. """.&Gr. onv.

~27C102

ftfjera ftektf'cn. FOG

0.00 0.00

3427Cl03

ERlSS

0.00

lotaal 3427Ct** 3421C221 3427C222 3421c223

0.00

0.00

SON lransf~rsy$teetlt SON \lot Ir .CI/U prace. SlW Modtolkatalysat.

Dupont de Nemours

3427C307

IOP-IC

0.00

3427C300 3427C309 3427C310

EEG Interface Phen. Akto Karak. fechn. EEG Scope of O•• i.

3421C311

T~is

0.00 (40.66) 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

Brongersme

3427c312 OSH 3427C313

K....

(40.66)

0.00 0.00

58,929.75

FACULTEIl TECHNISCHE .ATUURKUNIlE

0.00

58,970.41

(40.66)

erN 88.034

664,700.00

0.00 35,909.72 23,060.69

35,909.72 23,060.69 58,97t>.41

3427C302

0.00

FINANCIEEl VERSLAG

80EKJAAR 1992

643,637.45 0.00 0.00

643,637.45

643,637.45

35,909.72

0.00 (35,909.72)

23,060.69

(23,060.69)

0.00 0.00 0.00

58,970.41

(58,970.41)

0.00

(40.66)

0.00 40.66

0.00

0.00

0.00 0.00 0.00 0.00

0.00

O.GO

0.00

0.00

10,718.16

0.00 0.00 0.00 (10,718.16)

00,718.16)

O.GO

10,677.50

(10,677.50)

(10,718.16)

0.00

664,700.00

90,710.46

573,989.54

632,919.29

0.00

(40.66)

58,929.75

21,062.55

0.00 0.00

643,637.45

0.00

Per~l.

0.00

(Pagina 16)

lesten A• 8

(enter

Omsc:hri jving

SATEH

BATER

SALOO BATER

4

6

(4 • 6)

SAl.oo LASTEN

LASTER

lASTER

7

52""

(7,5)

SALOO TOTAAl

LOP.VERPL.

per 31-12-1992

Pera .. Luten (.erkellik)

34270101

Coop.versch. onverd.

3427t>102

S......... rking FAGO

3427t>103

FAGO/NMR

3427t>105

Synth.dyn. elgensch.

O.GO

0.00

24,878.40

1,164,700.00

0.00

1,164,700.00 0.00 24,1178.40 0.00

1,164,700.00

1,189,578.40

1,164,700.00 0.00 0.00

1,164,700.00

0.00 24,878.40 0.00

24,878.40

24,878.40

( ....rk.11 )k)

(begroot)

(begroot)

0.00

3427t>210

VS I E

0.00

0.00

3427t>211

rOM-Diluted S.M.C.

0.00

0.00

0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

r otaal 342702'** 3427D301

Phil ips m. magn. m.

3427tl302

HG Phil I ps

34270303

KNAW Swag ten

3427D30.

HG Esprit

3427D306

Phil Ips·rOM BR

34270308 Phil. Elec.eigensch.

0.00

(/.00

0.00

0.00

0.00

0.00 25,574.73 75,387.85 15,629.73

0.00 0.00 0.00

10,114.08

(15,629.73) 0.00 (10,114.08) 026,706.39)

0.00

0.00

1,189,578.40

0.00

25,574.73

75,387.85

15,629.73

15,629.73

10,114.08

0.00

(25,574.73) (75,387.85)

25 ,S74. 73 75,387.85 0.00

10,114.08

0.00

Totast 34270) ....

126,706.39

0.00

126,706.39

0.00

126,706.39

TOT A A l 3427 D 1**/2··,1"*

151,584.79

0.00

151,584.79

1,164,700.00

126,706.39

1,037,993.61

O.GO

0.00

P.r.~\.

(Peglna 17)

lasten

•

A

Center

BATEN

BATEM 6

4

(werteillt)

1.+8

SALOO TOTAAL

SALDO

SALOO

lAsrEM

BATEN

lASTEN

UlSTER

(4 • 6)

7

52"" Per•• lasten (_kelljk)

(begroot)

(begroot)

lOP.VERPL.

per

(7,5)

31-12'1992

3421£101 HaUget. fysic. onv. 3421£102 Micro nllCtrcnl •• IIG

100,600.00

100,000.00

600.00 0.00

1,332,500.00

39,560.89

1,292,939.11 0.00

1,293,539.11 0.00

lota.t 3421£1""

100,600.00

100,000.00

600.00

1,332,500.00

39,560.89

1,292,939. n

1,293,539.11

3427E210 Ouantlzed Hatt Elf. 3421£211 Hot Elettron Trans". 3427E213 TIme of flight Exp. 34Z7EZT4 FD4 tarrier Capture: 3421£215 FOM HA-E-VI 3421£216 FOM ElM 99_ 1695 3421£217 fOM HA-E-dl; 3421£218 Fa! HA-e-d'4

632.50

foUst 3427EZ** 3427EJOI

3427£302 3427E303 3427E304 3427t:305

632.50

faol

EO-ETM 89.107 FOM Eo-erN 89.202 FOM EO-ETN 89.108

81,546.69

KNAII Koenr••d NO'Ietn Solar Cells

82,717.19 82,165.45

3421£3%

!O!'-

3427E307 3427£308 3421£310 3427£311

EEG Comet loenr.3d eee Grant J. .hi Fa! EO surf .em.las_ fOH EO Cluster A

0.00 • 0.00 0.00 0.00 0.00 632.50 0.00 0.00 0.00

0.00

81,546.69 0.00 0.00 82,717.19 82,165.45 0.00 0.00 0.00 0.00 24,609.16

24,609.16

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 (632.50) 0.00 0.00

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

632.50

<632.50)

0.00

81,546.69

24,609.16

(81,51.6.69) 0.00 0.00 (62,717.19) (82,165.45) 0.00 0.00 0.00 0.00 (Z4,609.16)

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

(271,038.49)

0.00

0.00

1,293,539.11

0.00

632.50

632.50

82,717.19 82,165.45

fotaal 3421£3*'"

271,038.49

0.00

271,038.49

0.00

271,038.49

TOT A A L 3427 E 1"/2",3"

372,270.99

100,000.00

272,270.99

1,332,500.00

311,231.88

FACULTEIT TECHN!SCHE NATUURKUHOE

omschri jving

F1NANCIEEl

VERS~AG

8ATEM

BATEH 6

4

( ....rk.1l ik)

fausl 3427Fl u 3427F212 3427F213

3427J101

3427J10]

3427Z101

UlSIEN

tASTEN

7

52-" PerSa lasten ( •• rkolllk)

TOTAAt

lOP.VERPl.

per

(7,5)

31-12·1992

0.00 0.00

627,300.00

14,650.04

612,649.96 0.00

612,649.96 0.00

0.00

627,300.00

14,650.04

612,649.96

612,649.96

0.00 0.00

0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

627,300.00

14,650.04

612,649.96

612,649.96

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00 0.00

0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

0.00 0.00 0.00

0.00

3- TU vern.pl UHV'H8E

TOT A A l 3427Z

SALDO

0.00

Micro Electr. H.f" Micro £leUr. KBE

TOT A A l 3427J

1.+ 8 SAlOO

0.00

ESCA/Auger _erd.

Tor A • l 342711

8 ~ASTEM

0.00 0.00

J(ryogeen 8edr. anv.

lOT • A l 3427G

3427"'0'

0.00

QUlJntU1l Transport Mtero Kelvin Tetrp.

Totaal 3427F2*·

3427G 101

0.00

A

(begrcot)

0.00

(Poglna 18)

SAlOO 8ATEH (4 • 6)

(begrcot)

34271101 Kryogene Techn. onv. 3427Fl02 Mengkoeler

1,021,268.12

,ereonele Luten

8!lI:KJAAR 1992

0.00

0.00

0.00

0.00

2,939.17

(2,939.17) 0.00

(2,939.17) 0.00

2,939.17

(2,939.m

(2,939.17)

0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

....=.;;:z.=a_.======.==.===.==••

0.00

0.00

0.00

0.00

•••a=1t=.======-=.==-.=:==*========--:aC1nl=.-=:.====••~_====....=lIItlII1Ir#~======:===== 557,076.73 (320,830.82) 0.00 100,000.00 457,076.73 3,946,400.00 4,724,307.35 (m,907.3Sl !:'::=:======~==-====~====='I!I====:;:=.:============ ••=••=_.====••• ===lII'.=.=S._===*._.===~_"".JIa&=~.iII=:z•• ~t=:a.=.=........Jnnt • • •=...=".. . . .=•• ~===__ ====.=-~==== =";====:==='======:=============~=:;;'II';\!;$====;"1I/.=1II:lIII.=

TOTAAl3427

FACUl TEIT TECHNISCHE NATWRIruNOE

FINANCIEEl VERSlAG

Per.onete L.. ten

IIllEkJMR 1992

-

-

A

_chrljvlng

Center

ANALYSE YAN FrS. MEETMETHOOEN

34288101

IATEM 4

IATEN 6

(w.r~el ijk)

(begr
LASTEN

LASTEN

1

52*"

(7,5)

(betroot)

Pe.... LISten (werkell Jk)

0.00 0.00

0.00

0.00

81_. Techn. onv.

342811101

LASTEI

IATEN (4 • 6)

vakgr""" N" onverd.

TOTAAL3428B

0.00

0.00

0.00

0.00

SALOO TOTAAL

LOP.VERI'\.. pe.31-12,1992

IZ7,m.27

(127,m.27)

(l27,m.lT)

Il7,m.l7

(ll7,m.lT)

(12T,190.27)

0.00

TOTAAl34200

A. I

I

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.811

==.=••••

:===========::==:=====================;e-=====1l==»=========• .,=*=I11'III==.___ ,.111::;:==....... _ .......*•••• ;11:"'== •••===.;0=,...••••••••-...........t._c.=:='"":!<*=:s• .-==••##:==• • lUNII== TOTAAL3428 11l7,m.lT) 0.00 0.00 (127,m.27) 0.00 127,m.l7 0.00 0.00 =========:=======================a:==_===========_=====•••=== __•••==........=.~ e_-..........~s=......==.=-••:a=_=••••••• # _ _ _ _ _ _ =~ ••• =•••••=c:=••

....

FACUlTHT TECHNISCRE HATUURKUNOE

D1ISehri jving

Center

FrSlSeRE IHfOllHATlCA

34298101

flllANCIEEl VERSlAG

BATEN 4

BATEH 6

(werkel j jk)

(begroot)

IIllEKJW 1992

fys. T. Info Verw.onY.

Totaa! 342981**

34299301

0.00

0.00

Er ....... lerrand

._=z=•••

•

SAlDO IATEN

LASTEN

lASTEN

SALOO lASTEN

(4 • 6)

7

52*"

(7·5)

(begroot)

Perl" lasten (werkell jk) 151,610.00

151,610.00

0.00

151,500.00

(110.00)

151,610.00

151,610.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

151,610.00

151,610.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00 0.00

TOT A A l 3429 8 l u /3"·

0.00

0.00

0.00

151,500.00

l 3429E

0.00

1110.00)

0.00

0.00

0.00

===t:=:::;;=""==':t:;:==;:!::===============JiO~===::=========="'==== ====:.====

LOP.VERPl. per 31-12'1992

TOTMl

(110.00)

0.00

~

SAlDO

151,500.00

0.00

ftlV onverdeeld

A + B

0.00

0.00

TOT A

('oglna 20)

P"enonele Luten

Totaat 342983**

3429El01

=.__

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

......===*=====.s••====== ___==.IHt1t=:==--=•••••1t==='I!$=====.I1.===-S=#=••=1IO:I::== ••••# . . . . . . .=_====-==••=~===;;;====:t====

0.00 (110.00) 151,610.00 151,610.00 151,500.00 0.00 ====:;*========"1:;;.==:============:10=====::===•••======:=====1t ..=:===:=s.*=.==1IlI===3""======._==.=•••• ==.==.=!IO"#1IIa=_~.===••===== •••••,.•••• _ •••:0=.=--........=••• :;1:.=••••=:==.==.=*===

TOT

A A l

3429

0.00

0.00

fACUt TE 1T TECHN1SCHE NATWRKUNf)£

FIN~NCIEEL

IIOEKJMR 1992

VERSLAG

(Pagina 21)

Per.onete L.uten

•

Center

Qnschrf jving

.ATEN

aAIEN 6

4 OIOAKTlEK NATUURI(lJNOE

(-..erttel i ik)

343UHOl Oidaktiek onverdeeld 34318102 Lerar~leidi"g 34318103 Centr ... 'V. Oidaktiek 34318104 Geste 3431.120 NBO-Schol ;n9

100,000.00

T 0 I A A L 343181"

100,000.00

34318300

34319301 34318302

S.l.O. D•• It; jd "TO O.F.I.

34318311

SVO

pr~opl.v8atdigh.

I 0 I A A L 343183"

lASTEN 7

(begroot)

0.00

100,000.00 0.00 0.00 0.00 0_00

296,100.00

100,000.00

296,100.00

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 9,102.83

9,102.83 9,102.83

0.00

LASTEN

SALOO lASTEN

52"·

(7,5)

A A

L 3431

109,102.83

0.00

109,102.83

per 31·12·1992

6,411.02

59,996.81

7,334.71 0.00 (59,996.81) 0.00 0.00

448,762.10

(152,662.10)

(52,662.10)

6,411.02

9,102.83

0.00 0.00 (4. 166.66} 0.00 0.00 (9,102.83)

0.00 0.00 (4,166.66) 0.00 0.00 0.00

0.00

13,269.49

(13,269.49)

(4,166.66)

========$============================================================::;r:=======.====II;;t.~=S===============.==

TOT

LOP .VERPL.

(92,665.29) 0.00 (59,996.81) 0.00 0.00

388,765.29

4,166.66

9,102.83

SALOO TOTML

Pera. t. •• ten (work.tI)1<)

(begroot)

Ment project 1317 workschop Patt

34318104 34318310

A' •

SAlDO IAIEN (4 • 6)

296,100.00

0.00

••=======;o~e:=--======= ••=IHI_~==:=====$I===:#=-=::=:II=.:===.

462,031.59

(165,931.59)

(56,828.76)

6,411.02

=="':=:r::r:.1I!::::::=.= •••••• w.=======.====== ••• #::e:====.====:=••======:Ir=.!i:==.=.=••== •• IHI==-"'.=-.==:II;===r;II==In!nI==-=-=-a=•••=.=:II;==~== •• =======~===. __ ======-.===.=='li'===IIiIlf_===-=:II;===========:

FACUlIEll TECHlllSCKE

Cent~r

~Al\l1.l1l.IillMDE

Omschri jving

BATEN 4

(werkel ijk) 3460&101

SATEN

SALOO BATEN

6

(4 • 6)

(begroot)

Burgercentrun

TOT A A l 3460 8 I"

(Pag;na 22)

Personate Luten

BOEKJAAR 1992

LA$TEN 7

LASTEN 52*"

(begroot)

Perls .. Luten (workallJk)

0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

A• B SAlOG TOTMl

SAlOG lASTEN (7'5)

0.00

lOP.V£RPL.

per 31'12-1992

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

==.========"'==-========.=============;;;0;:===========.....11'• •===_.=:::e:a:======Z.============U••• ==IIi'SIE::===.=a===.-====~""=========.=======-==IIf======.=a...==#============;:== TOTAAL3460

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

========.,.=#.11:=====...====-=;=-=======-======.=.:;;:================1f:;;:::::::==='='lI=====#::::Z=::=:_...========:===.=InnI=._==========;;:===.===========-==......,..:111==.::============,.==.=

(PIl9\"" 23)

Peraonelt Luten

flNANCIEEl VERSlAG

fACUl.TEIT TECHNISCHe NATWRICUfC)E

A+ B

A SALDO Center

(werkell jk)

SALOO TOTAAL

SALOO

SATEM

SAlEN

LAST£M

lASTEN

LASTEN

6

(4 • 6)

1

52** Pers. lastltn (werhUjkl

(7'5)

(bogroot)

(bogroot)

lOP.VERPL. p"r

31·12·1992

lotaat 3421 1ft geldstroom: Tahat 3421 3~ 9~ld!j;t:room

16,219,231.48 0.00

16,970,576.48 0.00

(751,345.00) 0.00

2,281,576.48 0.00

223,905.10 0.00

2,063,670.78 0.00

1,312,325.18 0.00

0.00 0.00

TOTAAL 3421

16,219,231.48

16,970,576.48

(751,345.00)

2,287,516.48

223,905.10

2,063,610.78

1,312,325.18

0.00

26,118.92

0.00

26,118.92

2,184,300.00

2,822,675.41

lotaal 3422 1e getdstroom

(638,375.41)

(612,256.49)

0.00

___ •• M",,""""".""" ____ .......... ~ ............. ___ ~ ................ " .................................... " .. "' ........................................... "' .......................... ~ ............ - ..................... - ....................... _ ............ ..

26,118.92

0.00

26,118.92

2,184,300.00

2,822,675.41

(638,375.41)

(612,256.49)

0.00

Toual 3423 le geldstroom lotaa! 3423 2& • le getdstroom

271,156.00 326,582.83

261,156.00 0.00

10,000.00 326,582.83

4,368,356.00 0.00

4,131,831.16 326,582.83

(362,975.16) (326,582.83)

(352,975.16) 0.00

0.00 0.00

lOIAAl 3423

597,138.83

261,156.00

336,582.83

4,368,856.00

5,058,413.99

(689,557.99)

(352,975.16)

0.00

0.00 0.00

0.00 0.00

0.00 0.00

I, n9,900.00 0.00

1,169,506.11 239.17

(19,606.11) (239.17)

(19,606.11) (239.17)

0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

1,149,900.00

1,169,745.26

(19,845.28)

(19,845.28)

0.00

0.00 127,369.06

0.00 0.00

0.00 127,369.06

666,800.00 0.00

514,023.34 127,369.06

152,716.66 (127,369.06)

152,716.66 0.00

0.00 0.00

127,369.06

0.00

127,369.06

666,800.00

641,392. 40

25,407.60

152,716.66

0.00

111,156.00 116,220.71

111,156.00 0.00

0.00 176,220.71

2,391,456.00 0.00

2,197,922.66 175,745.15

193,533.34 (175,745.1$)

193,533.34 475.56

0.00 0.00

2,391,456.00

2,313,667.81

194,000.90

0.00

T01AAl 3422

NA

NO

lotaal 3424 le geldstroom Totaat 3424 2e .. le geldstroom

HI

lOTAAL 3424

fotaal 342S 1e ge'dstroom rota.,( 3425 2e + 3e geldstroom NR

TOTAAl 3425

iotaal 3426 1e geldstroom lQual 3426 2e + 3e geldstroom

~ .~~----

TOTAAL 3426

----_ ...... -------_ .......... - ... -----_ .............. -"'

287,376.71

NT

FACUllEIT TECHNISCKE NATWRKUNOE

111,156.00

FINANCIEEL VERSLAG

~

.............. _.......... -_ .... -- .. -_ .................. _.............. -- -_ ..... -----------_ . "',. ............ _...... --_ ........ -- ---_ .... ---_ ............ _.. -

176,220.71

BOEKJAAR 1992

(poglna 24)

'.nonel. Luten

()ns.chrijving

BATEH

BATEM

4

6

( ....rkel Uk)

(bogroot)

BATEN (4 • 6)

tASTEM

LAST£N

7

52*Pert. lasten (werkeIlJk)

(bogroot)

A+ S SALDO

SALOO LASTER

SAlOO Center

17,788.19

TOTMl

lOP.Vl:RPl. p"r

(7·5)

31-12'1992

Totaal 3427 1e geldstroom Totaal 3427 2e .. 3e getdstroom:

99,769.60 457,307.13

100,000.00 0.00

(230.40) 457,307.13

3,946,400.00 0.00

4,256,282.06 468,025.29

(309,882.06) (468,025.29)

(310,112.46) (10,718.16)

0.00 0.00

TOTAAl 3427

557,076.13

100,000.00

457,076.13

3,946,400.00

4,724,307.35

(m,907.35)

(320,830.62)

0.00

lotasl 3428 1e geldstroom

0.00

0.00

0.00

0.00

127,790.27

(127,790.27)

(127,790.27)

0.00

IOIAAl 3428

0.00

0.00

0.00

0.00

127,790.27

(127,790.27)

(127,790.27)

0.00

fotAnt 14Z9 le g:~ldstroom Totaat 3429 2e + 3e geldstroom

0.00 0.00

0.00 0.00

0.00 0.00

151,500.00 0.00

(110.00) 0.00

151,610.00 0.00

151,610.00 0.00

0.00 0.00

lOTAAl 3429

0.00

0.00

0.00

151,500.00

(110.00)

151 ,610.00

151,610.00

0.00

Totaat 3431 1e geldstroom lota.,l 3431 2e ,.. 3e geldstroom

100,000.00 9,102.83

0.00 0.00

100,000.00 9,102.83

296,100.00 0.00

448,762.10 13,269.49

(152,662.10) (13,269.49)

(52,662.10) (4,166.66)

TOIAAl 3431

109,10Z.83

0.00

109,102.83

296,100.00

462,031.59

(165,931.59)

(56,828.76)

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

• Ie geldstrOOlll 2e ... 3e geldstroom

16,827,432.00 1.. 096,5:82.56

17,442,888.48 0.00

(615,456.48) 1,096,582.56

17,442,888.48 0.00

16,492,588.81 1,111,230.99

950,299.67 (1,111,230.99)

Techn~

11,924,014.56

17,442,888.48

481,126.08

17,442,888.48

17,603,819.80

(160,931.32)

NV

Nf

NO

lotaat 3460 le geldstrOQfll: TOTA~t

3460

Totaal Totaal

'*

TOIAAl fac.

Be

Natuurkunde

::=:===:'e!=#-t:=l:t===:=.=====:=.=====:::;:;========~=========a:,*===III:ilis=.==~:lItllt.=

6,411.02 0.00

(14,648.43)

6,411.02 0.00

320,194.76

6,411.02

334,843. "

..====="'===::t=_=1:I:1a'=.==sz===s=••-=s=====z===_=1:I=:===.===•••====a======

overige Lasten

80UJAAR 1992

rlN_NeIEEl ViRSlAG

fACUlTEfl TEthMISCHE NATtftJRKUNOE

(Pagine 1)

•

c.nschrijving

Center

aATEN

flATE" 4

6

34218101 3421B10:2 34218103 34216104 34218105 34218106 34218107

00'90\0

Road van I!dvi •• D.C. TOY·5

6,615,nS.06

9,088,997.87

5,169,240.34 (4,559.95) (76,220.67)

5·"

(7-5)

2,317,455.65

(16,111.85)

5,on,347.87

(2,473,269.81)

LASTEN

SALDO LASTEN

SAlDO

54,068.39 37,755.01 358.00 (279,503.75) 2,130,133.30

2,851,784.69 (4,559.95) (130,289.06) (37,755.01) (358.00) 0.00 263,391.90 2,942,214.57

tOP. YERPt.

FONDS

TOTMl

TOTML ( ...rkotljk)

(begroot)

(2,489,269.81) 0.00 8,000.00 8,000.00 0.00 0.00 0.00 (16,111.85)

(16,111.85)

rota"al 3421B1"**

7

6)

9,185,890.34 (4,559.95) (76,220.67)

6,696,620.53 (4,559.95) (68,220.61> 8,000.00

BestlAJr Faculteit N BestwrcOOftissies Voort ichting

(4

LASTEN

(beg,oct)

( ... ,ke\ Ijk)

AlGEMEEN

A • 8

SAlDO BATEN

per

per

3H2-1992

31-12-1992

362,514.88 1,262,101.74 (4,559.95) (122,289.06) (29,755.01) 50,000.00 (358.00) 0.00 263,391.90 468,944.76

(1,171.43) (82.40)

0.00 0.00

(1,171.43) (82.40)

10.00 9,953.39

(1,187.43) (10,035.79)

(1,187.43) (10,035.79)

1,200.00

loUe' 3421C'*"*

(1,259.S3)

(1,259.83)

0.00

(1,259.83)

9,963.39

(11,223.22)

(11,223.22)

1,200.00

34210101 3421D102 34210103

(6,791.24) 14,392.54 (6,610.84)

(6,791.24) 14,392.54 (6,643.04)

0.00 0.00 32.20

(1,791.24) 27,892.54 0,643.04)

6,069.22 1,303.99 5,220.40

(7,860.46) 26,588.55 (6,863.44)

17,860.46) 26,588.55 (6,831.24)

RaadscoIM1"issies

Stoo' Fysic8winkel

J.D. van tier Waals •

_

w ..

~~~ ~

3421El01

Onderzoek Atg.

~

.. _ _ _ _ _ . . . . _ _ _ . . . . . . . . . . .

~

.... _

w _ _ _ _ _ _ . . . . _ .. -

- - - - . . . . . - - - " .. -

_ •••• "

24,458.26

32.20

958.26

0fW.

rotaal 3421E1**

342lf101 Onderwijs Algemeen 3421Fl02 H.kund. on S~\ev. 3421F103 S.R.C. Toteat 34211'1** 3421Gl01 3421Gl02

___ w ___

990.46

Totaal 342:101*'*

Stikstofvoortiening Mel it"lI\'voorzie:ning

To(aal 3421G1·*

............. -

• • - " .... - _ .... - - - - .... -

. . . . - _ . . . . . . . . - - - .. -

.... - _ ...... "

11,864.65

11,896.83

33,953.46

(57,683.70)

(57,683.70)

(29,730.24)

0.00

(23,730.24)

33,953.46

(51,683.70)

(51 ,683. 70)

(2,705.67) (9,590.90)

(2,705.67> (9,590.90)

0.00 0.00 0.00

7,294.33 (9,590.90)

12.670.09 12,847.40 209.50

(5,375.76) (22,438.30) 1209.50)

(5,375.16) (22,438.30) (209.50>

<12,296.57)

(12,296.57)

0.00

(2,296.57>

25,726.99

(28,023.56)

(28,023.56)

12,539.50 (367,120.64)

10,814.50 (377,070.64)

l,n5.00 9,950.00

10,814.50 (67,070.64)

29,068.75 371,211.15

(18,254.25) (444,281.79)

(16,529.25) (434,331.79)

(354,581.14)

(:s66,256.14)

11,675.00

(56,256.14)

406,279.90

(462,536.04)

(450,861.04)

FINANCtEEl veRSlAG

80EKJMR 1992

0.00

. . . . . . . . . . . . . . . - - - .. - - " ' . . . . . . . . -

12,593.61

(29,730.24)

fAcutlE IT TECHNtscHE HAlUURKUHOE

22,179.04

1,312,101.74

(1,171.43) (82.40)

faeul tei tsraad

3421C101 3421Cl02

22,179.04

- - . . . . ., ...... - - .. -

0.00

0.00

12,255.25 0.00

0.00

0.00

29,303.50 0.00

29,303.50

(ragina 2)

OVerige Lasten A• B

lASTEN

SAlOO lAST EN

5"·

(7'5)

SAlDO Omschri jving

Center

BATEN 4

SAlEM

(""rke\ ilk)

;~;; ~ ;~; .. ~:;,~: ~~:. ~:;,: ~:~~: _.,. 3421HI02 3421.103

Netwerk fom

Touat 3421H1** 3421J101

Ktinische fysfca

--.

Totaal 3421J1·"

3421(101

Totaa\ 342'':1**

(begroot)

lOTML ( ..rketljk)

(begroot)

(2,189.06) (79.20)

0.00 0.00

14,400.94 (79.20)

25,534.39

(11,133.45) (79.20)

(11,133.45) (79.20)

(48,569.68)

(157,689.68)

109,120.00

(91,849.68)

273,238.67

(365,088.35)

(255,968.35)

(511.75)

~,. ~ ~

-... _............... -

(511.75)

~-

.. ~. ~ ...........

"

(511.75) 78,493.74

.. --. _. -_.. _. ~,. _...... -.... _.....

0.00

~~

53,638.25

~

~"

11,088.45

~-

42,569.80

,.~"'

~

~

53,638.25

11,068.45

42,569.80

42,569.80

0.00

98,493.74

17,118.12

81,375.62

81,375.62

98,493.74

17.118.12

81,375.62,

81,375.62

-._ .... --_ .... --- ... -.. _- -.. _..... -......

(60,161.60)

(15,786.60)

<31,702.26)

(76,077.26)

44,375.00

(51,571.26)

8,564.34

(60,161.60)

(15,786.60)

Cob,.

(920.00)

(920.00)

0.00

(920.00)

1,379.50

(2,m.SO)

(l,m.50)

34~tM1"

(920.00)

(920.00)

0.00

(920.00)

1,379.50

(2,m.5O)

(2,299.50)

4,217.09 1,539.00

(4,217.09) (\,539.00)

0.00 0.00

5,756.09

(5,756.09)

0.00

ErasfIIJS

lot,eat 3421"'3**

I~rtahd

4,217.09 1,539.00 5,756.09

4.217.09 1,539.00 0.00

5,756.09

-;

0.00

0.00

3,190.13 .;~ ~

8,584.34

Er3$nJ.iS Zweden

43,502.94

(11,600.00)

.... -.... -- ....................... -............ _.. -. ,"". _...... --.......... -...... -_.. _- ....... -:. ........ _...... _- .... _- ....... _.... -

(51,571.26)

3421ttlOl

0.00

.,."

44,375.00

3421N301

31-12-1992

-~

0.00

(76,077.26)

J421Ml01

per

31-12·1992

42,569.80

~-

(31.702.26)

Toteu'"t 3421l1**

per

... -.... --- . ,." -. .,. - ........... "',. ..... .... -..... ....... -...... _. -.... . -- ...... -.............. - .. .. - - ... -...... -- ...... _- ............ -- . -- _.... -- .. ,.

78,493.74

W.f.T.l.

lOP.VERPl.

fONDS

TOTMl

78,493.74

3421L101

lot aRt

7

<2,189.(6) (79.20)

78,493.74

~

LASTEN

_.; ~~ :;~; :~;; ....~ ;;;:~;;:~;;..... ;~:; ;~: ~ ... _..;;~:;;; :~;;...... ;~~: ~:~..... -~;;;:;~:;;; ..... ;;~~ :~;:;;; ....;;;:~~ :~;. -...~;: ;~;: ~.

(511.75)

B.K.A.

IlATEM (4 • 6)

6

SALOD

0.00

..

0.00

3,190.13

0.00

0.00

0.00

0.00

3,341.00

0.00

3,341.00

FACUL TEIT TECHNISCHE NATWRruNOE

F I NANCIEEL VERSLAG

BlJ(KJMR 1992

(pag;"" 3)

Owerlg. La.t... A. B

~

.

Cmter

IlIIIschrijlr(ng

BAlEN

....TEM

SALOO BATEM

4

6

(4 - 6)

LASTEN

1

LASTEN

5···

SAUO

SALDD LASTE.

TOTAAl

(7-5)

TOTAAL

(... rkelljk)

34228101 34228102 3422Bl03 34228104 3422Bl05

Secretar. en leheer Personeelszaken Veillgheid en Milieu Verslagtegging f.S.A.

fotaal 342281** 3422C101 3422C102 3422Cl03 3422Cl04 3422C105 3422C106

Finan. acininistratie 1nterne laken \oIerkplsats Magat i jn I.A.l.

fotaal 3422C1**

Prac. & coll.d. MV. ColL Oemonstraties Practice

34220105 34220106

tj~C

8,022.40 0.00 0.00 0.00 0.00

55,274.71

47,252.31

8,022.40

(84,617.90) (129,184.62) (371,na.31 )

(88,190.90) (135,644.12) (371,233.31)

(12,079.46)

(12,079.46)

(340.71)

199.20

199.20

Practic\m f. T.!. 'praotie""

Bur."" 0 en 0

Totaal 3422E1 u

71,193.28 (10,729.78) 25,615.30 (1,290.08) (2,865.64)

73,591.78

125,052.31

51,146.63

73,905.63

81,928.08

73,591.78

3,573.00 6,459.50 0.00 0.00 0.00 0.00

(88,190.90) 159,444.12) (331,233.31) 27,920.54

12,257.66 201,648.85 25,995.49 48,833.98 11,292.18

(100,448.56) (261,092.97) (351,2J3.80) (20,913.44) 0.00 (11,092.93)

(96,873.56) (254,633.47) (357,233.80) (20,913.44) 0.00 (11,092.93)

199.20

(596,921.09)

(606,953.59)

10,032.50

(450,733.59)

300,028.16

(730,781.73)

(740,749.25)

In,651.43 (25,505.73) (66,802.73)

123,651.43 (25,505.73) (66,802.73)

310,711.43 (25,505.73) (66,802.73)

418.44 29,762.35 105,760.63

(2,078.27) 579.55

12,078.27) 579.55

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

(2,078.27) 579.55

37,073.48 2,316.82

310,292.99 (55,263.10) (172,563.41) 0.00 (39,153.15) (1,737.27)

(55,263.10) (172,563.41) 0.00 (39,153.73) (1,737.27)

29,844.23

29,844.23

0.00

216.904.23

175,333.77

41,570.46

41,570.46

(230.15)

0.00

(230.15)

3,248.91

(3,479.06)

(3,479.06)

(230.15)

(nO.15)

0.00

(230.15)

3,248.91

(3,479.06)

(3,479.06)

(530,081.20)

18,054.90

0.00

2,561.50

0.00

2,561.50

310,292.99

(230.15)

(512,032.30)

31-12'1992

63,173.88 (10,729.78) 25,615.30 (1,290.08) (2,865.64)

97,640.53 (6,649.95) 34,436.04 (33.60) (340.71)

::~"",,=,;====e:===="!I:::tl;;;:.========:.:.:====================_=====================.=11'11:===========""'

TOIAAL3422

per

3H2-1992

34,464.65 4,079.83 8,820.74 1,256.48 2,524.93

lab.v.c~.g~t.exp.

Totaal 34220'** 3422£ 101

54,840.53 (6,649.95) (563.96) (33.60) (340.71)

LOP.VERPL.

per

(_kelljk)

(begroot)

8.G.~.

34220101 34220102 34220104

34220107

62,862.93 (6,649.95) (563.96) (33.60)

(begroot)

FONDS

690.40

0.00

690.40

0.00

0.00

••••• =======::==:111:===#=c====,_==a•••1Id;• • • =_=III_====#:====#=:tIlllIlt:tIll1llIlllCIIII==:li:===.IIIt.__

(109,027.20)

529,757.47

(633,784.67)

(620,729.77)

73,591.78

3,251.90

:==========.::::.::::.============_==111\=111\.::::==================:;:"'===:==========_..11_.-=-=-=====__• __ =_II11II==========================~=.:z=aD#==••• ;:;_;;===:;:==*=="'.=_='iII=="=:.===--=;;==.==

FACULT£IT TECHNlSCHE NATUURKUNOE

FIMAMCIEEL VERSlAG

BOEKJAAR 1992

(Pogl"" 4)

OVerige Lasten

Qnschri jving

BAlEH 4

SAleM

BALDO BAIEM

6

(4 • 6)

A. B

B

A Center

LASTiN

7

lASTEN

SALOO LASTEN

5**·

(7,5)

SALOO

TOTAAL

TOTAAL

OEEL 1 JESfYSICA

34239101

Peeltjesfysica Or'Iv.

Totaal 342381** 3423C100

3423C101

Plasmafysica onverd. Travell ing

3423C110

B.S.H.

3423C111

e-H Interaette

)423C12Q )423C130 3423C140 3423C150

34230160 3423Cl70

(.C.P.

".C.B. Depositie Unlv. Depositfe Univ. H+I"', no Strat ingsbronnen

Totaal 3423C1**

(w.rkat ij~)

3423C310 34230311

(werkell jk)

(22,729.54 )

18,111.33

(40,840.92)

(34,367.42)

(3,532.45)

(16,736.04)

(22,729.54)

5,973.50

(22,729.54)

18,111.38

(40,840.92)

(34,867.42)

<3,582.45)

111,290.35 (8,931.43) (95.00)

62,192.37 (11,072.55) (95.001

281,622.37 11,877.45 (95.00)

127,093.63 76,459.90

<16,158.24) (12,094.28) (23,722.03) 112,226.441 (23,845.44) (252.53)

(16,908.24) <12,094.28) (23,722.03) 112,226.44) (23,845.44) (252.53)

49,097.98 2,141.12 0.00 0.00 730.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

(16,908.24) 112,094.28) (23,722.03) (12,226.44) (23,845.44) (252.53)

16,060.56 15,714.43 18,109.36 27,599.00 8,618.62

154,528.74 (64,582.45) (95.00) 0.00 (32,968.80) (27,808.71) (41,331.39) (39,825.44) (32,464.06) (252.53) .

203,626.72 (62,441.33) (95.00) 0.00 (32,218.80) (27,808.71) (41,831.39) (39,825.44) (32,464.06) . (252.53)

13,964.96

(38,024.14)

51,939.10

204,355.86

289,655.50

(85,299.64)

(33,310.54)

45.00 2,381.01 3,628.87 15,409.79 9,918.51

(45.00) (2,331.01) 0.00 (3,628.87) (15,409.79) (9,918.51)

(45.00) 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

31.333.18

(31,383.18)

31,338.18

t'rasw;Js Stuclents Erasnus Teachers Kkal f 2 U.C.N.

31·12·1992

5,973,50

Tohal 3423C2 ....

3423C305

per

31-12-1992

(22,729.56)

3,628.87 15,409.79 9,918.51

3423C304

(begroot)

per

(16,736.04)

3423C200 Tomogrofl. 3423[220 FOM ElN 11.2526 3423C230 FOH laser Experiment 3423C240 Oepo I 3423C250 bepositie. FOOl 2 3423[262 Hydrogen 10 NS

3423C300 K~al f 34230301 Erasmus 1 )4230302 Era ......_ 2

(begroot)

LOP.VERPl.

FONDS

0.00 2,301.01 0.00 3,628.87 15,409.79 9,918.51

2,381.01

(76.54) 2,666.40 11,814.37

0.00

(1,310.91)

31,338.18 0.00 0.00 1,234.37 2,666.40 11.814.37 0.00 0.00

0.00

0.00 0.00 (1,310.91)

(76.54) 2,418.88 11,814.37

!1,m.37) (2,418.88) (11,814.37) 0.00 0.00

290,108.79

16,734.8'5

(148~56O.65)

1,376.28 1,510.39

141,548.14

19.621.52

40,122.17

0.00 0.00 0.00 0.00 267.52 0.00 0.00 0.00

0.00

40,122.17

(f'.gina 5)

OVerige L.. ten

80EKJAAR 1992

flfWIClEEL VERSLAG

fAClJL1EIT TECHNISCHE NAI_KUNDE

A• B

BATEN 4

Cmt~r

(werkol ijk)

BATEN

BATEN

6

(4 - 6)

3423C)4)

Phil Ips Aken

3423(344 3423C345

NET'Grafflet DSM etSfm ven tool

3423C346

EDf M...aldepos; tl.

3423C3~O

Kkat f 5

3423C351

3423C352

tOP-it: un;'II_ woornm EEG Science

3423C353

KNAII vd Sanden

22,091.45 (22.50)

3423Cl6O no t f 4 3423C361 Arnot f VU Amst.rd... 3423(362 shell R.",,"

(22.50)

46,500.01 4,537.46

- --..... --.. --_.... _...... ~.

,.

(18,103.27)

34230300

0.00 12,599.60 5,335.43 72,381.44 0.00

0.00

90,316.47

199,096.71

EEG' O. Moog

199,096.71

TOT A A l 3423 D 1··'2**'3**

271,345.19

fACULlElT TEC"NISCHE NATUlJRKUNDE

Center

0.00 (18,103.27)

flNANCIEEL VERSLAG

Omschr i Jving

HATEN

(workell ikl 3423El01 Aut"",. & opt.w on•• 3423El02 Bundeltechoi.ken .... - ..

Totaal 3423E1** 3423EZ10 3423E211

FOM

A Kit

FOM

ETN 88.653

IOP·IC

Totaal 3423£3·-

l411F10J J4lJrl02 34Z3f163

Kf'-rnf.te-c:hn. onvt!-rd~ Cytotrontoepassingen

342'1F 104

Pixe/Spixe Channel ing tasr,·rlaboratorttn C.rde Ve-rsnelleronderzoek Electronics Atel ier RTME Stralingstechnieken Euterpe

34Z3Fl05 3423F106 ]423Fl07 3423F108 3423Fl09 3423Fl1G 3423F111

3423F112

.. -

...... -

.. ,._ ........ -

(99,029.98)

Totaal 3423£2'" 3423e300

-~

I lEt

Totaal 3423r,.**

- ... -

........ - - - -

34,865.80

34,865.88

~

42,774.00

52.254.12

12,599.60 5,335.43 72,381.44

0.00 (12,599.60) (5,335.43) (72,381.44)

0.00 0.00 0.00 0.00

90,316.47

(90,316.41)

0.00

.. * .. _ .. "' ........ * .....................

(199,771.71) ~

245.02

808.00 808.00

0.00

(675.00)

.. - . '" .... - ---_ ...... - .......... - .. " ........ _ .. - .................... _ .. _-- .... - .. - ..... - - - - ..

289,448.46

1'l8,486.73

391,781.44

(269 ,294.71)

0.00

0.00

42,774.00

53,062.12

(675.00) 20,153.75

(Peg\M 6)

Overige Lasten

SAlOO

LASTEN 7

5"'''

(Degroot)

23,480.00 0.00 .. , , - _ .. ,. .. - - _ ........ -

23,480.00

-

.. « - - ...... - ........ -

255,500.02

34,865.80

0.00

A+ B SALOO lOTAAL

220,120.92 8,774.40 .. -

(145,465.65) 172,070.35

LOP.VERPl.

FONDS

lOIML ( ....r .. 1i jk)

74,655.27 180,844.75 - .... _ - .... -

LASTEN a·S)

LASTEN

34,865.80 0.00 0.00

20,828.75

(199,771.71 )

(4 • 6)

(122,509.98)

20,793.47

199,771.71

SALOO DATU

(68,354.73) (54,155.25)

107,693.26

0.00

(Degroot)

(44,814.73) (54,155.25)

52,254.12

199,096.71

80EKJAAR 1992

BATEN 6

4

42,774.00

199,771.71

199,096.71

-- - .... - - ...... --_ ............ - - ........ - - - " " " " -_ .. --_ ............. -_ ........ _ .................. - ..

Totaal 342303*·

20,828.75

128,486.73

(18,067.99)

90,316.47

20,793.47

35.28

(18,103.21)

Totaa 1 342302**

242,941.05

107,693.26

(18,067.99)

12,599.60 5,335.43 72,381.44

141,548.14

128,486.73

3423D10l

(1,333.41)

,.

(33,110.52)

35.28

172,191.34

181,937.36 1,260.00

183,197.36

(205,301.86)

<39,357.55)

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 (22.50) 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

0.00

408,324.31

132,833.79

per

31-12'1992

31-12·1992

"'

~

203,022.45

T 0 l' A A L 3423 C 1**/2**/3"

pe'

-..... -........... -............ -_ ...... _... -. ...... _............. _............ ---_ . -.................. _.......................... . -(88,619.04)

88,864.06

34230210 STW ETN 99.1815 34230211 fOM ElN 99 .1905 34230212 FOM ETN 80.1425 34230213 fOM ETN 22.2622

46,500.01 4,537.46

87,285.63

(1,333.41)

T-ot&al 3423Dl"

22,091.45 (22.50)

........ -...... _.................... "' .............. " . -.. ,. .... "' ...............

87,530.65

Atoomfysica onverd.

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 (22,091.45) (22.50) 0.00 (46,500.01 ) (4,537.46) 0.00 0.00 0.00

LOP.VERPl.

fOlIOS

(7-5)

TOTML <"",kolllk)

(Degroot)

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 22,091.45 0.00 0.00 46,500.01 4,537.46 0.00 0.00 0.00

LASTEM

LASTEN 50..

LASTEM 7

(Degroot)

3423C340 Kkal f 3 3423C)41 Ksla 34l3C342 Hauur

SALDO TOTML

SALOO

SAlOO

(121,985.65) 172,070.35

pe'

per

31·12·1992

3,·\Z·t992

- _ ........ - - .. "'''' ............ - - .. _ ...... - - .. - - . . . . . . . . . . - _ .... _ .. - - - - ...... - - -

50,084.70

228,895.32

26,604.70

34,865.80

(34,865.80) 0.00

0.00 0.00

34,865.80

(34,865.80)

0.00

10,192.61 2,557.50

(12,300.00) .. :. .......... - .......

<12,300.00)

~-

......

~

-

.... _ . . . . .

12,750.11 ',887.50

0.00

'4,887.50

0.00

0.00

(159.55)

(159.55)

0.00

(159.55)

(159.55)

( 159.55)

(159.;5)

(159.55)

0.00

(159.55)

0.00

(159.55)

(159.55)

(64,323.73)

022,669.53)

58,345.80

255,340.47

263,761.12

(8,420.65)

262,645.09 (348,893.34) (33,187.78) (28,574.73) (16,454.76) (7,174,17) (10,261.30) (36,143.98) (19,618.64) (5,899.51) (2,607.63) (154,826.20)

218,054.09 (348,893.34) <33,187.78) (28.574.73) (16,454.76) <7,174.1T) (10,261.30) (36,143.98) (19,618.64) (5,899.51) (2,607.63) (154,826.20)

44,591.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

583,049.09 (348,893.34) (33,187.78) (28,574.73) (16,454.76) a,174.17) (10,261.30) (36,143.98) <19,618.64) (5,899.51) (2,607.63) (154,826.20)

127,392.34 201,653.25 28,417.02 49,536.29 30,559.64

500,247.75 (550,546.59) (61,604.80) (78,111.02) (47,014.40) (8,948.00) (25,553.05) (95,926.30) (54,308.76) (16,943.29) (3,551.82) (190,281.97)

415,936.91 24,529.76

15,291.75 59,782.32 34,690.12 11,043.78 944.19 35,455.17

455,656.75 (550,546.59) (61,604.80) (78,111.02) (47,014.40) (8,948.00) (25,553.05) (95,926.30) (54,308.76) (16,943.29) (3,551.82) (190,281.97)

11,040.59

4,120.10

(400,996.95)

(445,587.95)

44,591.00

(80,592.95)

596,540.30

(677,ln.25)

(632,542.25)

501,494.38

72,986.05

l,m.81

49,925.15

17,631.61

1,148.65 59,485.55 1,367.00

864.75 49,987.12

FACUl.TEIT TECHNISCHE NATWRIruNOE

FlNANCIEEL VERSLAG

(Plllina 7)

OVerige L•• ten

....................... -- . ---- . -- ................................ --_ ........ _.... _.. _.. _-- .... -........................................................ -................................................................... --- . -.... --- .. _.. -_ ........ _.............................. -.. _.. -- .................. -- -_ . .. A Center

Omsehri jvlng

UTEN

UTEN 6

4

A •• SAlOO TOTAAl

8 SAtDD

SALIm BATEM

LASTEN

LASTEN (7-5)

LASTEN

5-

7

(4 - 6)

FONDS

TOTAAl

( ...rhUjk) 3423F211 3423'212

STW

R. T .M.E.

3423.213

'0!1

(begroot)

3423<301

Cygne 8V produl:ti. Cygne 8V ondertoek

3423f302

Cygne €IV PharmacB

1231·ERl vocr Spect 34Z3F304 Universiteit Genua 3423F306 StilWlans Katalyse

0.00

0.00

3423Gl01 3423Gl0Z

8ed'.gr. Cyel. onv. 8unkerllnfrotron

lotaal 3423Gl··

3423Hl0l 3423Hl02

2,680.97 2,680.97

0.00

2,680.97

0.00

31·12·1992

8.30

0.00 (8.30) 0.00

(8.30)

(8.30)

(8.30)

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

0.00 0.00

2,680.97

(2,680.97)

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

2,680.97

(2,680.97)

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

(198,315.98)

(445,587.95)

47,271.97

(80,592.95)

599,229.57

(679,822.52)

(632,550.55)

501,494.38

433,587.08

(27,627.58)

461,214.66

0.00

74,151.57

(542,429.27) 181,310.93

(81,214.61) 181,310.93

620,015.21

255,462.50

(8,827.58) 255,462.50

533,601.69

255,462.50 689,049.58

227,834.92

461,214.66

246,634.92

607,753.26

(361,118.34)

100,096.32

696,229.05

505.32 7,117.62

(505.32) <7,117.62)

(7,117.62)

7,622.94

<7,622.94)

(7,622.94)

Stral ingstechnieken Euterpe

0.00 0.00

Toteal 3423"1**

FACULTE IT TECHN 1SCHE NATU!J1U(UIIOE

0.00

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 2,680.97

3423F303

Tetaal 3423F3*.

8.30

0.00

per

3,.,2'1992

(...rkelllk)

0.00 0.00 0.00

ETN 99.1833

Totaal 3423F2"

3423<300

(begroot)

TTN 88.1444

0.00

0.00

flNANCIEEl VfRSlAG

0.00

0.00

LOP.VfRPl.

per

2,044.50

76,153.84

2,044.50

(505.32) 1,250.00 0.00

1,250.00

(P.gina 8)

BOEKJAAR 1992

A' B

SALOD Center

()n$chri jving

BATEN

BATEN

BATEN

4

6

(4 • 6)

(werketi j k)

3423H210 STW TTN 88.1444 3423H211 FO!1 ErN 99.1833

TOT A A l 3423 H 1'**/2**

34231300 34231301

Cygne sv produktie CyOne BV onderzo.k

342J1JQl

Cygne BV Phs, ...e.

34231303 34231311

1231'ERl voor Spect Stip' ERL 34231312 lJniversiteit Genua Totaal 3423U**

34ZJZ101

34232102

3-TU vern.pl d.etsen 3- ru vern. da-ta~r\la

SALDD lASTEN

7

(begroot)

(begroot)

24,749.54 13,_.63

(163.10)

38,659.17

(163.10)

38,822.27

38,659.17

(163.10)

38,822.27

(2,550.00)

90,365.96

193,883.86

(2,550.00)

196,433.86

SAtDD TOTML

lOP.VERPl.

FONDS

TDTMl ( ....kell jk)

per

per

3H2·1992

31-12·1992

(25,440.88) (14,026.43)

(528.24) (116.80)

(163.10)

39,304.21

(39,467.31)

(645.04)

0.00

104,971).19

(163.10)

46,927.15

(47,090.25)

(8,267.98)

0.00

106,228.79

94,286.36 11,712.33 69.21 415.04 '90,365.96

(94,286.36) (1',Tl2.33) (69.21) (2,965.04) (90,365.96) 0.00

0.00

0.00

94,286.36

11,712.33 69.21 0.00 90,365.96 0.00

S···

LASTEN (1·5)

14,026.43

(163.10)

13,_.63

94,286.36 11,712.33 69.2)

(2,550.00)

24,912.64

lASTEN

(2,550.00)

<2,550.00)

25,277.71)

196,848.90

099,398.90)

104,971).79

0.00

0.00 0.00 (2,965.04) 0.00

0.00 (2,965.04)

325,085.67 27,100.22

325,085.67

0.00 0.00

325,085.67 27,100.22

90,943.20

27,100.22

234,142.47 21,100.22

234,142.47 27,100.22

352,185.89

352,185.89

0.00

352,185.89

90,943.20

261,242.69

261,242.69

141,827.62

0.00

141,827.62

:=========:::===============:====='===....====:==::=='====11'===========!IlI======1I==.==:::.....='IIIMII=:S~III:=====.=========1l======== •• '=I#=:='=====III'.====:r.;#=.=.=s=====~====="'===S==========:== 636,727.74 (280,343.60) 1,366,163.12 (1,550,045.46) A A l 3423 1,198,561.73 (71,140.13) 1,269,701.86 1,079,634 .87 2,629,680.33

TOT

FACUl TEIT TECHNISCHE NATUURKUNOE

F1NANClEEl YERSlAG

BOEKJAAR 1992

(Paglna 9)

OVedge Luten A• B SAlOO TOTMl

A

Center

omschri jving

SATEM 4

BATEN

SALDO BATU

6

(4 • 6)

LASTEN

7

lASrEN

SALOO lASTEN

5·"

(7'5)

TOTML THEORETISCHE NAlWRlWNDE

3424Bl0l

( •• rkolljk)

TMo•• N.·Kunde .....

TOTAAL3424B 14l4CHU

Theot. Vaste

st~ onv~

Tota&l 3424C1** 3424C210 3424C21l 3421..C212

4,899.50

197.692.91

13,547.75

184,145.16

202,592.41

197,692.91

4,899.50

197,692.91

13,547.75

184,145.16

189,044.66

(63,423.72)

(64,046.10)

(63,423.72)

(64,046.101

46.00 (85.00)

Tot a8 1 1424CZ"

(39.00)

c , ••/2.....

lheor. plasmals

onv~

lotaRt 34l401**

34240211 3424021l

(23,636.10)

50,775.18

(14,411.28)

622.38

(23,636.10)

50,775.18

(74,411.28)

(73,788.90)

0.00

(39.00)

(63,462.72)

(64,046.10)

583.38

(18,123.671

(19,824.96)

1,701.29

(18,123.67)

(19,824.96)

ZIIO MI •••.., fOM 928R991

0.00

46.00 (85.00)

(46.00) 85.00 0.00

0.00 0.00 0.00

(39.00)

39.00

0.00

(23,636.10)

50,736.18

(74,372.28)

(73,788.90)

34.025.04

49,145.39

<15,120.35)

(13,419.06)

34,025.04

49,145.39

(15,120.35)

03,419.06)

392.50

(392.50)

0.00 239.17 239.17

0.00 631.67

Totaat 3424D2**

FACULTEIT TECKNISCHE IlATWltKUNGE

()nt;cnrijving

(11,492.00)

0.00

631.67

631.67

TOT A A L 3424 D 1'·/2'·

Center

622.38

(73,788.90)

46.00 (85.00) 0.00

SUb.& th. in lasers

0.00 (19,824.96)

flNANCIEEl VERSLAG

631.67

0.00

392.50

(392.50)

2,332.96

34,025.04

49,537.89

(15,512.85)

BArEN

SAlOO SATEM

4

6

(4 • 6)

(13,179.89)

3424E101

Quant .... Theorfe

lotaal 3424El u

3424£21 I

r~

A

xv

MV.

LASTEN

LASTE"

S···

7

8 SALOO LASTEN (7,5)

SALOO TOTAAL

(bogroot)

11,859.37

78,136.90

(66,277.53)

(66,277.53)

(20,530.63)

(20.530.63)

0.00

11,859.37

78,136.90

(66,277.53)

(66,277.53)

3,042.59

(3,042.59)

0.00 0.00

0.00

(20,530.63)

2.325.56 2,325.56

0.00

0.00

0.00

2,325.56

(4,400.00)

4,899.94 4,899.94

0.00

(4,400.00)

0.00 4,899.94

LOP. VERPL.

per 31-12'1992

( ....rk.1t jk)

0.00

3,042.59

0.00

0.00

per 31-12·1m

ao, 530.63)

(17,488.04)

0.00

FONDS

(20.530.63)

3,042.59 TOT A A l 3424 E 1/2

(1)o9root)

3,042.59

31'12'\992

(P.gino 10) A+ 8

TOTML

(work_II jk)

per

3,.,2'1992

OYerige Luten

BOEKJMR 1992

BAIEN

per

( .... rhl ijk)

197,692.91

Quantu;n Transp.

TOT A A l 3424

34240101

(bogroot)

202,592.41

FOM/VS'E f()l!l

(bogroot)

LOP.YERPL.

FONDS

3,042.59

0.00

3,042.59

<3,042.59)

3,042.59

11,859.37

81,179.49

(69,320.12)

(66,277.53)

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

==========::========:11==============11::==========",_===========:=l#======:=or.:I"===1II.S:II=============",azc=========:B=BIIIS;III=n1:••=::=::1II=-======W:::=:====S:======-:=======:_==_======= TOTAAL3424 104,149.65 35,798.34 (4,400.00) 93,291.22 24,959.91 7,225.50 10,858.43 219,941.22 195,001.31 #=""::;:====:=~'Jt#==':!l='='=#===:========#===========:;;==.'Z:======:.=============:==*=====:;;:;;===:n:::=====&==III=:_1II'1II'=a=~."=.====:=::;=.==:~======.======_=.:::1II'='C"====B=-:_=:=====1II':;;:;;

FACUlTEIT TECHNIStHE NATWIIJruIlDE

FlNANCIEEL VERSlAG

IIOE~J_

1992

ove,.ige Luten A+B

A SALOO

Center

_enrlJvlng

SYSTEtM· EN 34258101

REGELTEtHNIE~

Vakgroep NR onverd.

Totaal 342581** 34258212

STII

lOT A It l 3425 8 1**/2**

Rekensystemen onv~

,,,rAAl3425C

34250101

IATEN

BATEI

4

6

(4· 6)

(werk.lljk)

Procesbesturing onv.

TOT A A L 3425D

5...•

(begroot)

TOTML (work.lIjk) 74,823.62

251,258.14

259,546.14

6,047.40

199,154.76

190,866.76

8,288.00

326,081.76

74,823.62

251,258.14

259,546.14

6,047.40

0.00

10,882.38

(10,882.38)

0.00

a.oo

1>.00

0.00

6,047.40

0.00

10,882.38

10,882.38

0.00

10,882.311

0.00

10,882.38

,10,882.38)

210,037.14

190,866.76

19,170.38

326,081.76

85,706.00

240,375.76

259,546.14

35,011.67

(134,719.13)

(134,719.13)

(99,707.46)

(99,707.46)

0.00

(99,707.46)

(99,707.46)

(99.707.46)

0.00

(99,707.46)

35,011.67

(l34,719.13)

(1,465.31)

<1,465.31 )

0.00

(1,465.31)

112.74

(1,578.05)

(1,578.05)

(1,465.31)

<1.465.31)

0.00

(1,465.31)

112.74

(1,578.05)

(1,518.05)

17.50

(17.50)

(17.50)

(17.50)

0.00 0.00

0.00

0.00

0.00

17.50

108,864.37

89,693.99

19,170.38

224,908.99

120,847.91

flHANClEEl VENStAG

104,061.08

IIOEI::J_ 1992

BATEN 4

BAIEN 6

(w.rkelijk)

(begroot)

15,141.16

0.00

0.00

(17.50)

0.00

0.00

123,ZlI.46

6,047.4Q

15,141.16

(pag!no 12)

(M!tige .. asten A + 8

BATEI e4 - 6)

SALoa LASTEN

lASTEN

5***

1

LAS TEN (1,5)

SALaD fOfML

lransportfysfclt onv.

TOTAAl34268

3426C101

"sd\'TVAero ok. onv.

Totaal 3426C1** 3426C200 3426C213 3426C214 3426C215 3426(216 3426C217 3426(218 3426C219 3426C220

F~

FOM fOM f~ f(Xl1

FOK· Spin Up

Sill

Van Dongen

F~

erN 00.2353

F~

ElM 91.983

Totaal 3426C2** 3426(::301 3426C302 3426C303 3426C304 3426C30S

EEG

31-12·19'12

( ...rkell)k)

35,015.00

397,972.02

141,941.99

256,030.03

291,045.03

(6,753.24)

2,228.14

258,537.02

223,522.02

35,015.00

397,972.02

141,941.99

256,030.03

291,045.03

(6,753.24)

2,228.14

(111,885.74)

e137,504. 74)

5,619.00

(82,304.74)

220,601.39

(302,908.1.,>

/297,21l9.13>

64,470.14

303.74

(131,885.74)

(137,504.74)

5,619.00

(82,304.14)

220,603.39

(302,908.13)

(291,289.13)

64,470.14

303.14

9,000.00

8,798.69 59.00 69,974.71 39,526.16 18,042.39

(9,000.00) 0.00 (36,475.34) 0.00 (8,798.69) (59.00) (69,974.71) (39,526.16) (18,042.39)

(9,000.00) 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

181,876.29

(181,876.29)

(9,000.00)

9,985.33 475.56

0.00 0.00 (14,782.50) (9,985.33) (475.56)

(14,782.50) 0.00 (475.56)

0.00 0.00 36,475.34 0.00 8,798.69 59.00 69,974.71 39,526.16 18,042.39

36,475.34 8,798.69 59.00 69.974.11 39,526.16 18,042.39 0.00

Utet8t~

S~.U

per

31-12·1992

223,522.02

172,876.29 Reviett C_.ti.

Ned. Aardoli ...i j

per

258,537.02

SI/-E'd/4 ETN 37.1274 ElN n.1403 ElN 89.0728 - Transition

(begr... t)

LOI'.VERPL.

fONDS

fOTML

34268101

15,141.16 0.00

=.========='' •••===.'''••••••• _ ••=••''....====••=.=====.==lII.==.=.=c••••===•••••,.=====••=.iC.It'IIt......==••

A

TRAHSPORrnSICA

por

31-12·1992

31·12·1992

326,081.76

SALOO

omschrijving

por

8,288.00

'l:'l:1:t!:>!;:-;:;:r.::=-::=:;";-;:;:::;=======::::-===========lr:======iIII==lI':===lZlI''II"''''~~='''''=lR= •• !':= ••••

emu,.

LOP.VERPl.

FONDS

190,866.76

TOTAAL3425E

fACUUelT TeCHHlSCHE HATUURl.:UIIOE

7

_00 forM[

199,154.76

3425E 10 1 Dynami ca

10TAAl3425

LASTEN

tASTEN

(begroot)

10,882.38

Totaal 3425B2i!l1t

34ZSC101

IATEN

SAlOO LASTEN (7-5)

172,876.29

36,475.34

0.00

0.00 0.00 0.00 9,985.33 0.00

(14,782.50)

1,600.00 3,027.74 6,069.57 8,431.21

0.00

19,128.52

0.00 0.00

(14,782.50) 9,985.33

(14,782.50)

Totaal 3426C3**

(4.797.17)

(14,782.50)

9,985.33

(14,782.50)

10,460.89

(25,243.39)

(15,258.06)

0.00

2,538.11

TOT A A l 3426 C """'/2**/3*'*

36.193.38

(152,261.24)

188,480.62

(97,087.24)

412,940.57

(510,027.81)

(321,547.19)

64,470.14

21,970.37

Gasunie (Hirschberg) Gasunie cond.aardgas

2,538.11

FACULTElT TECHNtSCHE NATWRKUNDE

Center

Omschrl Jving

(Pegina 13)

80EKJAAR 1992 A

B

SALDO

SALOO tASTEN

BATEN

BATEN

SATEN

4

6

(4 - 6)

LASTEN

(begroot)

34260101 34260102 34260103 34260104

Het.MedlafTurb. on••

Houttachelgroep

Pipes EORM 1991

Totasl 342601** 34260210

TOTAAt

(1.5)

7

5-

(begroot)

TOTML (_keliJk)

FONDS

LOI'.VfRPl.

per 31-12'1992

per 31-12-1992

(126,246.59) 113,461.08) (1,800.00) 4,624.SQ

(130,263.91) (13,486.08) (1,800.00) 4,824.50

4,011.32 25.00 0.00 (ZOO.OO)

(55,063.91) (13,486.08) (1,800.00) 4,824.50

139,487.93 2,013.60 7,526.06 142.06

(194,551.84) (15,499.68) (9,326.06) 4,682.44

(190,534.52) (15,474.68) (9,326.06) 4,482.44

(8,900.00) 101.780.32

6.682.30

1136,883.17)

(140, n5.49)

3,842.32

(65,525.49)

149,169.65

(214,695.14)

(210,832.82)

92,880.32

6,682.30

43,643.91

(43,643.91 )

(935.35)

43,643.91

(43,643.91)

(935.35)

0.00

0.00

15,786.83 15,209.41 93,569.32

(15,186.83) (93,569.32)

0.00 0.00 (6,030.00)

124,565.58

(124,565.58)

(6,030.00)

0.00

0.00

317,379.14

(382,904.63)

(217,818.17)

92,880.32

6,682.30

TF-16 orog hductlon

42,708.56 42,708.56

34260302 34260303

Gasunte Natural Gas EEG laserwOoppter

15,209.41

34260304

fEO Bangladesh

87,539.32

Totaal 342603**

LASTEN

A• 8 SAl.OO

0.00

15,786.85 15,209.41 87,539.32

15,786.85

0.00

118,535.58

24,360.97

;;indener9~univ. ortV.

0.00

42,708.56

0.00

118,535.58 165,086.46

(65,525.49)

(15,209.41)

(1,072.23)

793.00

30.921_n

9,875.67

21,052.10

21,845.10

14,812.20

(279.23)

(1.072.23)

793.00

30,927.n

9,875.67

21,052.10

21,845.10

14,812.20

3426£300 WindoMrg.p.- .ontw.l. 3426E303 EEC Inno•• 35-~ 3426E3D4 R.E.D.

(291.85) 38,462.44 2.84

(291.85)

0.00 38,462.44 0.00

(291.83)

38,462.44 2.84

(291.83) (38,462.44) 0.00

(291.83) 0.00 0.00

lotaal 3426£3**

38,173.43

(289.01)

38,462.44

(289.01)

38,465.28

(38,754.29)

(291.83)

3426El01

loual 342oe,**

1 0 1 A A L 3426 E 1"f3"

FACULTEIT TECHNtSCHE NATWRKUHDE

Center

Onschri jving

37,894.20

2.84

<1,361.24)

flNANelEEL VERSLAG

39,255.44

80EKJAAR 1992

SATEN

SATEN

SALDO BATEN

4

6

(4 - 6)

30,638.76

48,340.95

(17,702.19)

21,553.25

(werk.1i Jk)

Werveldynam; ca

Toraat 3426F1·· 3426'211

FO!I SU-E-O/3

lotaal 3426f2**'

LASTEN

7

TOTMl

LASTE"

5···

1 0 1 A A l 3426 F 1"

34l6G101

n"

62,500.00

38,644.48

23,835.52

23,855.52

(22,000.00)

0.00

62,500.00

38,644.48

23,855.52

23,835.52

0.00

N.W.D.

Totaat 342602**

3426H101

0.00

8,543.50

30,543.50

(22.000.00)

0.00

fONDS

LOP.VERPt.

per 31-12-1992

per 31-12·1992

0.00

0.00

30,543.50

(30,543.50)

0.00

30,543.50

0.00

30,543.50

(30,543.50)

0.00

0.00

0.00

30,543.50

62,500.00

69,187.98

(6,687.98)

23,835.52

0.00

0.00

0.00

11,000.00

3,633.95

27,366.05

27,366.05

0.00

31,000.00

3,633.95

27,366.05 '

27,366.05

0.00

0.00

(I,m.501

l1,m.'O)

0.00

(l,n7.50)

(l,m.50)

(T,m.50)

(l,m.50)

(l,m.50)

0.00

(l,m.SO)

(l,m.50)

(l,7n.50)

0.00

0.00

(1,m.50)

(l,m.50)

0.00

29,222.50

25,588.55

25,588.55

0.00

0.00

(1,315.02)

(1,335.02)

0.00

0.00

univer. Houtkachels

lOT A A L 3426H

1,000.00

(werkel i Jt)

(22,000.00)

Turbvlentte

ToUst 3426Gt**

34260201

(begroct)

(22,000.00)

0.00

1,000.00

(Pagina 14)

(22,000.00)

30,543.50

0.00

14,812.20

A. 8 SALOO

(begroct)

30,543.50

1,000.00

OYwrige Lasten

TOIML

342M 101

0.00

0.00

3,633.95

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

(1,335.02)

1,335.02

r"""'-::==:;"'==;1;:==.=='I;==:=1IIit:;lI====:.=~==============_==::JII=-===:,..,1:':==:"'===1IIi't';1III==== •• ==:S-:lIIIC===1C===._=1Il=======_========:=II========$=.====_=.==II!====.=-==~==e=.-===.=========#:;=

TOT

A A

l

3426

363,751.57

(94,629.45)

458,381.02

357,720.55

994,759.60

(637,039.05) (178,658.03) 165,409.42 31,880.81 ••1If====linf#:.==•• *,S*=.=-._===.~Z==C=======."====

========================1'11=4===========::=======:===#==== ======a===.===.===.==_=S===.=.===~=:II==S====.==.==-====="_===.=

fACUlTelT TeCHNISCHE NATWRK\IHIlE

_rllvlng

Cente-r

VAiTE STOF

34271!101

fYSIC~

Vakgroop NV """"rd.

3427CI0l Fys.v. Opp.i.Gr. onv. 3427C!02 "I
34271;221

SON tnmsfersysteM

3427C222

SON 1101 fr.CVIl pr"" ... STII Moo.lkatalysat.

TQtaa\ 34271:2'" 3427C302

6

(4 • 6)

3427C312 OSH 3427t313 l .....

TOTMl

lASTEM

LUTEN

s..•

(7-S)

(bqroot)

TOTML ( ...rkotllk)

fONDS

UlI'.VERPl.

per 3"'2-1992

31'12-1992

per

1,111.68

23.003.50

18,711.68

44,869.71

(26,158.09)

(3,154.59)

70,892.24

24,115.18

1,111.68

23.003.50

18,711.68

44.869.71

(26,158.09)

(3.154.59)

70,892.24

0.00

(231,008.13)

69.157.82 0.00

182,591.87

571,541.23

10,435.95

20,158.04

<15,135.89)

191.786.72

(325,791.54) 0.00 (186,764.57)

254,279.66

(15,135.89)

(194,949.36) 0.00 (206,922.61)

(156,828.16)

(246,144.02)

89,315.86

167,455.98

769,327.95

(601,871.97)

(512,556.11)

254,279.66

at,64S.2S) 11,305.26

(21,645.28)

0.00 11,305.26 0.00

(21,645.28)

(21,645.28) (11,]05.26)

(21,645.28)

11,]05.26

11,305.26

(21,645.28)

(161,850.31)

(21,645.28)

(356.17) (620.32)

(2,058.04) (620.32)

1I9,i'I!B.92 16,247.92

480.67

Tataal 1427C3**

135,541.02

TOT A A l 3421 C 1**/2**/3**

(31,627.16)

FACVlTEIT TECHNISCHE NATWRI<'UNOE

A+ • IlALOO

24,115.18

(10,340.02)

Te!lllis lJrOOgefsma

SALOO

7

LASTE.

(bqroot)

Oupont de Nemours

3427C307 lop· It erN 88.034 3427C308 EEG Interface Plum. 3427C309 Abo Kerak. Te<:hn. 3427C31O CEG Scope of oasi. 3427C111

!!ATEN

4

5,022.15

Tot&&l 3427Cl**

3427C2Z3

BATEN

(Paglno 15)

_rl", last..,

BOEKJAAR 1992

SA\.oo BATElI

( .....hll jk)

TOTAAl3421a

3427cI03

FINANCIEEl VERSLAG

480.67

0.00 1,701.87 0.00 0.00 "9,i'I!B.92 16,247.92 0.00 0.00

(2,197.69)

137,738.71

(269,986.99)

238,359.83

FINANCIEEl VERSlAG

0.00 0.00

Q.OO

(2,058.04) (620.32)

11.305.26

(108.67)

(32,950.54)

(21,645.28)

0.00 (1.949.37> (620.32)

0.00 (247.50)

(10,718.16)

(119. i'I!B.92) (16,247.92) 0.00 11.198.83

<620.32) 0.00 0.00 0.00 0.00 11,198.83

125,210.01

(127.407.70)

10,331.01

905,843.22

(762,230.21)

(523,870.38)

0.00 119,188.92 16,247.92

480.67 (2,197.69) 143,613.01

45,710.98

18,215.72 0.00

18,215.72

0.00

0.00

254,279.66

74,482.65

(Pagina 16)

_rl", lnt...

1I0EKJMR 1992

56,206.93

A+B

SALOO Center

()nschri jving

BATEM

(.orkol ilk) 34270101 34270102 34270103 34270105

Coop. \tersch. onver-d.

SAlOO

SATEN

BAIEN

6

(4 • 6)

lASTEN

LAST EN

(bqroot)

5-

(begroot)

TOTML (work.lijk)

(152,758.26)

2,227.00

50.00

100,561.74 (44,537.46)

295,786.49

(44,537.46)

(30,599.23)

(30,599.23)

0.00 0.00

(30,599.23)

Totaal 3427U1·*

(225,617.95)

(227,1194.95)

2,271.00

34270210 VS / E

68,703.63 (17,538.98)

(17,538.98)

51,164.65

(17,538.98)

34270211

synth.dvn. eigensch.

FOM·Oiluted S.M.C.

luteal 1427UZ** 34270301 34270302 34270303 34270304

Phil Ips

m. ma9O. m.

fEG Philips

kNAIi S_ten EEG Espr I t 3421D31J6 Phil ips fOM·BR 34270308 PhiL €lec.eigt"nsGh.

21,$70.95 13,167.87

Totaat 342703'"

46,281.36

Tor A A L 3427 D 1**/2**/3"'*

(245,433.93)

31-12·1992

9.915.04 405.37

583.15

25,425.05

322,698.07

(297,273.02)

(294,996.02)

17,818.00

10,320.41

(17.538.98)

68,703.63 1,156.41

(68,703.63)

0.00

(18,695.39)

(18,695.39)

68,703.63

(17.538.98)

69.860.04

(87,399.02)

<18,695.39)

9,986.87

0.00 0.00

0.00

(9,986.87) (1,555.67) (21.570.95) (13.167.81) 0.00 0.00

46,281.36

0.00

(46,281.36)

0.00

117,261.99

7,886.07

26,328.43

1,555.67

21.570.95 13,167.87

0.00

(128,171.94)

per

31'12'1992

17.818.00

13.167.87

0.00

per

(192,997.15) (70.815.69) 0.00 (31.182.38)

9,986.87 1,555.67 21,570.95

1,555.67

lOl'.VERPL

FOIII)S

(195,224.15) (70,865.69) 0.00 (31.182.38)

68,703.63

9,986.87

IlALoo TOTMl

(7,5)

7

(150,531.26) (44,487.46)

S"""""'.rk; ng FAGa FAGO/MMR

lASTEN

438,839.47

(4]0,953.40)

11,036.06

0.00

0.00

11.016.06

2.115.66

0.00 0.00 0.00

0.00

(313,691.41)

0.00

2,115.66

17,81'8.00

23,532.13

FACULTElT TECHNISCHE IlATUURkUIIDe

(Pagl ... 17)

overi.e lasten

aOUJAAlI 1992

fllIANCIEEL VERSlAG

Center

""".~.Ijy;ng

IATEN

BATEN

IATEN

4

6

(4 - 6)

A• B

8

A SALoo

SALOO LAtTEN (7-5)

LASTEN

LASTE.

5'***

7

SALoo TOTML

TOTML

( .... rk.1I jk) 34271!101 Halfgel. fysl •• onv. 3427£102 "h::ro Electron;c8 He;

3427E214

fOf1

3427E215

FOt!

919.51

2,591.00 0.00

320,829.51

354,433.22

(33,603.rn 0.00

3,510.51

919.51

2,591.00

320,829.51

354,433.&

(33,603.71)

3427£216 3427£217

3427<218

18,279.80 397.00 260,311.13 4,431.36

Carrier Capture

HA-E-VI .<»1 erN 99.1695 fOt! HA-E-d/3 FOt! HA·E·d/4

283,419.89

3427.301 3421£302 3427£303 3421£304

KNA\I Keenr.ad

3427£305

NOVE'fl1 Solar Cells

110,506.97 191,823.55 5,551.67 14,562.18 66,080.26

EO'E1N 89.107 eO-ElN 89.202 10M eO-UN 89.108 10M FOM

3427f306 lOP3427£307 EeG C_t Koenraad 3421£308 EtC Crant Josh i 3421£310 FOM EO surf .em.l ••• 3427E311 FOM EO Cluster A

(2,145.00)

110,506.97 191,823.55 5,551.67 14,562.18 66,080.26

4,013.69 2,497.52 3,333.40 44,944.72 ~ _

4,013.69 2,497.52 3,333.40 44,944.72

~ _ _ _ . . . . . ~ '" ~ ~ w w ~""" . . . . " . , .. ~ ~ .. "

443,313.96

_ .. _

.... "

0.00 11,225.49)

fACIlL lEll IECHNISC"E NATWRKUNOE

Center

FINANCIEEl VERSlAG

lage T""'P. onverd. M.ng~o.l.r

Tot •• l 3427Fl" QuantU1l Trensport

Micro Kelvin

3427G 101

''''''P.

Kryogeen Sedr. oov.

lOlAAl3427G

3427Hl0l

UCA/Auge, onverd.

.. "

.... __ .......... ____ "

295,198_29

(297,343.29)

(11,778.40)

110,506.97 191,823.55 5,551.67 14,562.18 66,080.26

{110,506.97} (191,823.55) (5,551.67> (14,562.18) (66,080.26)

4,013.69 2,497.52 3,333.40 44,944.72

0.00 (4,013.69) (2,497.52) (3,333.40) (44,944.72)

........................... "

0.00

443,313.96

(443,313.96)

131,529.115

318,684.51

1,093,005.47

(774,320.96)

BOEKJAAR 1992

(42,791.11)

0.00

24,741.72

2,434.34

13,225.00

0.00

15,659.34

136,898.64

52,799.84

A • B

SALOO 101Ml

(begrDOt)

24,741.72

(Paglna 18)

LASTEN

(4 - 6)

12,398.78

OVerigo Luton 8

6

136,898.64

0.00

SALoo

4

12,398.78

0.00 0.00 0.00

A

BATEN

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

136,898_64

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

SALOO BATEN

31-12-1992

.............. __ ...... __ ............................ ~ ........ _ ............ - - - .... - - ...... - - ...... - - - - .................................. - - - - -

443,313.96

BATEN

(wert_I i jt)

3427f212

(2,145.00)

285,564.89

0.00

Totaol 3427E3"

3427F213

0.00 0.00 0.00 (18,279.80) (397.00) (274,235.13) (4,431.36) 0.00

18,279.80 397.00 272,090.13 4,431.36

(2,145.00)

(31,012.71) 0.00

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 (11,778.40) 0.00 0.00

0.00

Totaal 3427£2**

3427f101 3427f102

0.00 0.00 0.00 18.279.80 397.00 262,456.13 4,431.36

(2,145.00)

per

31-12-1992

............................... _______ ................................ ""- ...................... - - - - - - - - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . - - ...... -

3,510.51

3421£210 Quantized Hall Eft. 3427£211 Mot Electron Tramp. 3427E213 Tj ... of Fl I gilt e.p.

per

(w.rkeIlJk)

(begrDOt)

(begroot)

_ _ _ _ .,. . . . . ~ . . . . w w ~~ . . . . . . . . . . . . . . . . . _ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . _ _ _ _ _ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . _ . . . . _ _ "

LOP.IlERPL.

fOlIOS

LASTEN

LASTU

7

5101M!. (werkel; jt)

(begroat)

(7,5)

FQIII)S

LOP.VERPl.

per

per

31'12-1992

31-12-1992

(6,518.65) (193.36)

(6,518.65) (193.36)

0.00 0.00

159,661.35 (193.36)

89,167.54

70,493.81 (193.36)

70,493.81 (193.36)

19,384.48

1,117.13

(6,112.01)

(6,712.01)

0.00

159,467.99

89,167.54

70,300.45

70,300.45

19,384.48

1,117.13

43,922.60 567.72

(40.75)

4l,922.60 608.47

(40.75)

43,922.60 584.70

(43,9&.60) (625.45)

0.00 (16.98)

44,490.32

(40.75)

44,531.07

(40.75)

44,507.30

(44,548.05)

(16.98)

0.00

0.00

37,778.31

(6,752.76)

44,531.07

133,674.84

25,752.48

19,384.48

1,117.13

(381.84)

(381.84)

0.00

(381.84)

72.24

(454.08)

(454.08)

(381.84)

(381.84)

0.00

(381.84)

72.24

(454.08)

(454.08)

0.00

0.00

159,427.24

70,283.47

(50,512.12)

(60,140.53)

9,628.41

(60,140.53)

40,971.21

(101,111.74)

(91,483.33)

604.00

4,402.00

TOT A A l 3427H

(50,512.12)

(60,140.53)

9,628.41

(60,140.53)

40,971.21

(101,111.74)

(91,483.33)

604.00

4,402.00

1427J1Ql 3427Jl03

349,114.11

349,114.11

0.00

349,114,11

62.70 15,696.98

(62.70) m,417.13

(62.70) m,411.13

349,114.11

349,114.11

0.00

349,114.11

15,759.68

333,354.43

333,354.43

0.00

0.00

926,755.22

926,755.22

0.00

926,755.22

654,182.96

272,572.26

272,572.26

926,755.22

926,755.22

0.00

926,755.22

654,182.96

272,572.26

272,572.26

0.00

0.00

Mieto Electr. M.f. Mlero £lektr. MIlE

TOT A A L 3427J 3427ZIOI

I

a

3·W vern.pl OHV-M8E

I A A L 3427Z

0.00

~~:::!t':!:::*'''':===:;::lI;;======;:,:;':===============:======.=.=.IQ'lII1U=====:=====111=======:;.=====.1:==

T 0

I

A A l

3427

1,857,374.12

693,059.47

1,164,314.65

••• =======Il0l==_====:111====a;:=•••••• ===I:=========•• IZ •••=.:lI.••••• 1II'1lIIlIiICll l•• ZIHf1l •• ======:==========:a

1,863,669.47

3,327,218.86

(1,463,549.39)

(299,234.74,

499,937.02

156,333.75

FACUlTEIT TEtHNIStHE NATUURKUIIOE

Center

_chrijvlng

flNAlitlEEl

BATEN

VE~SLAG

(Peglna 19)

BIlEKJAAII 1992 A + 8

A SAlDO BATEN

SATEN 6

LASTEN

(4 • 6)

7

lASTEX

BAlDO LASTEY

5**·

(7,5)

SALOO 101AAl

( ... rkel i jk)

(begroot)

(begroot)

LOP.VERPL.

per

per 3H2'1992

31·12·1992

T01AAL ANALYSE YAN fYS. MEElMElHOOEN

FONDS

( ••rkell jt)

34288101 Vakgroep NM onverd.

22,838.50

22,087.00

751.50

22,087.00

4,455.21

17,631.79

18,383.29

13,106.35

TOTAAl34288

22,838.50

22,087.00

751.50

22,087.00

4,455.21

17,631.79

18,383.29

13,106.35

0.00

(17,585.52)

(17,585.52)

0.00

(17,585.52)

10,406.81

(27,992.33)

(27,992.33)

(17,585.52)

(17,585.52)

0.00

(17,585.52)

10,406.81

0.00

0.00

TJ,106.35

0.00

34200101

~iomed.

Techn. OIW.

TOT A A L 34200

5,252.98 4,501.48 4,501.48 14,862.02 751.50 ========:==================l:ttr::s..==.1I'=ww===:;:Ow:!:$l!ta:........=........... _,.••::.=_ _•••••__ •••••••••••=.,.••

TOTAAL3428 %":'It:=;...,..., ....

FACVLTEIT TECHNISCHE NATUURI
80EKJAAR 1992

fI NANt 1EEL VERSLAG

Omschri jving

BATEN

8ATEN

IATEN

4

6

(4 . 6)

(10,360.54)

(9,609.04)

_=t=._..........................

E ••••••

(Pegina 20) 6

A+ I

LASTEN

SALDO tASTEN

LASTEN

TOTAAL

7

5-

(7,5)

S~lOO

fYSISCKE INfORMATICA

fys.T.lnfo Verw .. onv.

rotaal 342981** 34298301

ErlJSIWs Ier(and

("",kelijk)

(begroot)

(1,979.40)

(I,979.40)

(1,979.40)

11,979.40)

3,015.20 3,015.20

lOT A. A t 3429 B t*'* /3"'*

1,035.80

(1,979.40)

flY onverdoeld

0.00 0.00

0.00

3,015.20

643.90

(2,623.30)

(2,623.30)

643.90

(2,623.30)

(2,623.30)

3,682.25

(3,682.25)

(667.05)

3,682.25

(3,682.25)

(1,979.40)

4,326.15

(1,979.40)

0.00

lOP.VERPL.

per

per 31-12·1992

C...rkelljk)

<1,979.40)

3,015.20

Totaal 342993"

3429£101

(begroot)

fONDS

31·12·1992

tOTAAL

3429Bt01

== •••••_e===:•••• :;r.a

Overige last en

SALDO

Center

(27,992.33)

0.00

0.00

(667.05)

0.00

0.00

(6,305.55)

(3,290.35)

0.00

0.00

(31,180.77)

(31,188.77)

0.00

(31,188.77)

121.24

(31,310.01)

(31,310.01)

23,361.68

TOTAAl3429E

(31,188.77)

(31,188.77)

0.00

(31,188.77)

121.24

(31,310.011 '

(31,310.01)

23,361.68

0.00

TOTA~l3429

(30,152.97)

(33,168.17)

3,015.20

(33,168.17)

4,441.39

(31,615.56)

(34,600.36)

23,361.68

0.00

==;;=============;;====-=$===::====~==;:O':u==:========================*1It=!t==I!I:===1It:====='====:==2:_~=.t:e:!t

••

====.=.':tS'"===__======11%.....:.===.==.=••••===.=======_••••==......====

fACULTEIT TECHNISCHE NArWRKUIIDE

Center

Qnscnr-i jvins

OIDAKTlEK NAlWRKUNDE

(psglna 21)

Ovef'ige Lesten

BATEH

BAIEH

A SALOD 8AlEN

4

6

(4 - 6)

(werkeli jk)

(begroot)

34318101 Oidaktiek on"erd~td 34318102 Lerarenopleiding 34318103 C....tr"" v. Oldaktiek 34318104 G•• t. 34318120 H80'S<:holing

137,009_00

81,115.00

64,399.39 9,000.00

41,849.39

I 0 I A A l 343181 0 •

210,408.39

122,964.39

34318300 Ment project 1317 34518301 Workshop Patt 34318302 S.l.O. 34318304 DooHI)d MTO 34318310 D.I.I. 34318311 SVO pr#opt.lfurdigh.

9,750.00 109,426.48

TOT A A l 343183"

119,176.48

A' B

LASTE"

SAlOO LASIE"

7

5*··

(7-5)

(begroot)

TOTAAL (werkelljk)

LASIE"

55,891..00 0.00 22,550.00 9,000.00 0.00

127,115.00

93,551.65

41,849.39

4,701.47 1,013.21

87,444.00

168,964.39

0.00 0.00 0.00 0.00 9,750.00 109,426.48 0.00

99,266.33

0.00

FONDS

llll'.VERPL

per 31-12-1992

per 31-12-1992

33,563.35 0.00 37,147.92 <1,013.21> 0.00

89,457.35 0.00 59,697.92 7,986.79 0.00

212,986.40

69,698.06

157,142.06

212,986.40

3,423.95

0.00

0.00

9,750.00 109,426_48

0.00 0.00 3,690.00 0.00 (9,750.00) (109,426.48)

0.00 0.00 3,690.00 0.00 0.00 0.00

115,486_48

(115,486.48)

3,690.00

(3,690.00)

119,176.48

SALDO TOlAAL

===,========:t;;:=='=====:::WlU=$========1II3==:===S:lflll:tHl:3==========III'1:==============:Z==:.=.=====""'*========='Z::c.===::c.==~=_===-==lI:"===~==='Z_.=====s::c.

3,423.95

••••_•• ==::2I11I11.====:=IIII11========

3,423.95 212,986.40 168,832.06 (45,788.42) 206,620.48 214,752.81 168,964.39 ;==============:;==III======1It::;U==============:;;:;;===============================::;:;;:3==:::;:3$';"'.=.=="••=======::;:==="=======ua======-==s======w=--s=il::_='••==#l#:##'#I1:-=====#===============

r

0

r

A A

l

3431

fACUlTElT TECHHISCHE NAlUURKUMDE

329,584.$1

122,964.39

FINANC1EEl VERSlAG

BOEKJAAR 1992

(Paglna 22)

Overip Luten

B

"

Center

34608101

D'Aschri jving

8urgercentr\m

Tor A A l 3460 B 1**

S"loo

BATEN

SATEM

SAlOO BATEN

LASIEN

lAS lEN

lASTEN

4

6

(4 - 6)

7

5***

(7'5)

( ... rkeli jk)

(begroot)

(begroat)

TOTAAl (work.1I jk)

172,959.24 172,959.24

172,959.24 0.00

172,959.24

===========:::#=====:;:====;;'=:===:===:'=:=-=====-===#\11=:====== =-===\1I========\1IC=====.=~=C~=#

TOTAAl3460

0.00

0.00

A• B SAlOO TOTAAl

fONDS

per 31-12-1992

176,435.12

(116,435.12)

(3,475.88)

176,435.12

( 176,435.12)

(3,475.88)

0.00

LOP _VERPl. per

31-12-1992

0.00

••==""'.-==.==•••===_•• =.===.=1tiIt$.====-=# ••---===c====-==.====--==••••==.===..==========

(176,435.12) (3,475.88) 0.00 176,435.12 0.00 0.00 =:::::============================':====*=======21:======2=====*:r;::;:-==IIII__ =======,zz=_=====:r;zz===c=*===_====:r;V\1I====....==.... ===='I'UII••=====._==:;:-=-=.====...=====...:;:===.F-==:r;:==••=== 172,959.24

fAtui. TEIT TECIIIIISCHE IlATWIOOJIIIlI!

F1l1ANtiUL Vl!RSl.AG

(Pog!"" 23)

IOEKJAAI 1992

Center

_enriJving

aMEN

4

BATEI 6

A+ 8

8 SALDO

A SAlDO

SAlEM

L~STEN

LASTEN 7

(4 • 6)

SAlDO TOTML

LASTEN

(1,5)

5*·TOTAAL

(werk.1I jk)

(beg,..,,)

FOlIOS

LOP.YEIP!..

per 3H2·1992

per 31-12'1992

(werkelljk)

(begroot)

Tot •• 1 3421 I. getds,rOOlll Tot •• t 3421 3. gelds,r_

6,215,640.79 5,756.09

8,523,708.40 0.00

(2,308,067.61) 5,756.09

5,021,048.40 0.00

2,930,039.73 5,756.09

2,091,008.67 (5,756.09)

(217,058.94) 0.00

1,295,701.74 0.00

110,430.86 3,341.00

TOT ML 3421 ,

6,221,396.88

8,523,708.40

<2,302,311.52)

5,021,048.40

2,935,795.82

2,085,252.58

(217,058.94)

1,295,701.74

113,771.86 3,251.90

Tot •• 1 3422 Ie geldstr_

(512,032.30)

(530,087.20)

18,054.90

(109,027.20)

529,757.47

(638,784.67)

(620,729.77)

75,591.78

IOTMl 3422

(512,032.30)

(530,087.20)

18,054.90

(lO9,Oll.lO)

529,757.47

(638,784.67)

(620,729.77)

75,591.78

3,251.90

Tot.at 3423 I.

NA ~Ids'r()()!l\

fotaat 34Z3 2e .. 311' gl!!tdscroom

TOTAAL 3423

ND

1,083,840.93 (4,206.06)

1,947,215.16 682,465.17

(863,374.23) (686,671.23)

(216,090.69) (4,252.91)

1,366,163.12 0.00

302,733.92 333,993.82

1,269,701.86

1,079,634.87

2,629,680.33

(1,550,045.46)

(280,343.60)

1,366,163.12

636,727.74

520,349.47 678,212.26

(66,934.07) (4,206.06)

587,283.54 682,418.32

1,198,561.73

(71,140.13)

Totaal 3424 1t' geldstroom Totalll 3424 2e +- 3e g~\dstrQom

100,514.39 3,635.26

93,291.22 0.00

7,223.11 3,635.26

219,941.22 0.00

191,605.22 3,396.09

28,336.00 (3,396.09)

35,559.17 239.17

(4,400.00) 0.00

7,225.50 0.00

T014Al 3424

104,149.65

93,291.22

10,858.43

219,941.22

195,001.31

24,939.91

35,798.34

(4,400.00)

7,225.50

97,981.99 10,882.38

89,693.99 0.00

8,288.00 10,882.38

224,908.99 0.00

109,965.53 10,882.38

114,943.46 (10,882.38)

123,231.46 0.00

6,041.40 0.00

15,141.16 0.00

108,864.37

89,693.99

19,170.38

224,908.99

ll0,847.91

104,061.08

123,231.46

6,041.40

15,141.16

Tot •• 1 3426 1. geldstro"", Totaal 3426 2e + 3e geldstroom

(32,511.12) 396,262.69

(77,780.44) (16,849.01)

45,269.32 413,111.70

374,569.56 (l6,849.01)

565,204.15 429,555.45

(190,634.59) (446,404.46)

(145,365.27) (33,292.76)

165,409.42 0.00

9,214.18 22,666.63

10TMl 3426

363,751.57

(94,629.45)

458,381.02

357,720.55

994,759.60

(637,039.05)

(178,658.03)

165,409.42

31,880.81

NI

Jotaot 3475 1e geldstroom Totaat 3425 2e +- 3e geldstroom

TOIAAL 3425

NR

NT

fACUlTEIT TECHNISCHE NA!WRKIJIIOE

F1NAIICIEEl VEIS!.AG

IOEKJAAR 1992

(Pagina 24) A + B

Center

Omschrijving

BATSN

SALDO BATEM

4

BATEM 6

(werkel ijk)

(begrGOt)

LASTEN

lASreN

5···

1

(4' 6)

$ALOO

BALDO

lASTEN

TOTAAL

(7·5)

TOTAAL

Totaat 3427 1e geldstroom

863,442.94 993,931.18

Totaal 3421 2e + 3e geldstroaa TOTML 3427

NV

Totaal 3428 1. getdstroom -

TOTAAl 3428

(begroct)

fOlIOS

LOP.YERPL.

per 3H2'1992

per 31·12·1992

(werkelijk)

736,627.17 (43,567.70)

126,815.77 1,037,498.88

1,907,237.17 (43,567.70)

2,291,482.64 1,035,736.22

(384,245.47) (1,079,303.92)

(257,429.70) (41,805.04)

499,937.02 0.00

84,445.25 71,888.50

1,857,374.12

693,059.47

1,164,314.65

1,863,669.47

3,327,218.86

(1,463,549.39)

(299,234.74)

499,937.02

156,333.75

5,252.98

4,501.48

751.50

4,501.48

14,862.02

(10,360.54)

(9,609.04)

13,106.35

0.00

-~ ........ -.~ ....................... - - ........ "" ~~ .. "'''''''',. .. ''''''''' .. ''' .............................. " -oo .......................... "' ....................... " .... __ "'''' __ ...................... "'''' ............ " ......

5,252.98

4,501.48

751.50

4,501.48

<0_-- _................................ ".... ____ .. ..

14,862.02

(10,360.54)

19,609.04)

13,106.35

0.00

lotaat 3429 1e getdstrOOO\ Totaat 3429 2e + 3e getdsuoom

(33,168.17) 3,015.20

(33,168.17) 0.00

0.00 3,015.20

(33,168.17) 0.00

765.14 3,682.25

(33,933.31) (3,682.25)

(33,933.31) (667.05)

23,361.68 0.00

0.00 0.00

TOTMl 3429

(30,152.97)

(33,168.17)

3,015.20

(33,168.17)

4,441.39

(37,615.56)

(34,600.36) "

23,361.68

0.00

Totaal 3431 1e geldstroom Totaal 3431 2& + 3e geldstroom

210,408.39 119,176.48

122,964.39 0.00

87,444.00 119,176.48

168,964.39 0.00

99,266.33 115,486.48

69,698.06 (115,486.48)

157,142.06 3,690.00

212,986.40 0.00

3,423.95 0.00

TOTML 3431

329,584.87

122,964.39

206,620.48

168,964.39

214,752.81

(45,788.42)

160,832.06

212,986.40

3,423.95

172,959.24

0.00

172,959.24

0.00

176,435.12

(176,435.12)

NF

NO

Totaal 3460 le geldsttoom

(3,475.88)

0.00

0.00

.. - - - - _ . - ............................ ~ ...... ~ .... ~ .......................................... - - ........... -_ .. -_ .... "' .............. '" .................... '" ~**** ......................... "' ..... w _ ... _.,. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

rorAAL

Totaat Totaat

3460

* 2e-

171,959.24

Bt

* le geldstroom + 3e geldstroom

TOTAAl Fac .. Techn. Natuurku-de

I t 608,838.60 2,210,871.54

0.00

172,959.24

0.00

8,862,816.77 (1,253,978.17) (64,622.77) 2,275,494.31 ............ ~.,..,..,. -_ .................... ,. ........ _... "' ~ .......... _ 9 t 819,110.14 8,798,194.00 1,021,516.14

.......... ... -

8,862,816.77 (64,622.77)

176,435.12

(176,435.12)

8,856,598.51 2,286,960.13

6,218.26 (2,351,582.90)

............ " ... -........ .... .. -...... ...................... ~

8,798,194.00

~

~ ~

~

11,143,558.64

"----~.,,

(3,475.88)

..

0.00

0.00

(1,247,759.91) 3,653,904.91 (76,088.59) 0.00

535,866.n

..................... ...... . ,,- . ------ ............. ..........431,889.95 _---- ....... .

(2,345,364.64)

~

~

(1,323,848.50) 3,653,904.91

~

967,756.67

====:!:::============::;~========~~===========-*'=lItlltllt====!£l:I'::###===lI:i:I-=-=II:II:=.lIII.=== .._=_.=1&=========::::::::::::1II::::_=====1&1&=.= ••=="'.="'=::.====""'=-:!=II!=II'==~===

BIJLAGE H

Onderzoekproqramma's 1993

tiB BIJLAGE H

FACULTEIT TECHNISCHE NATUURKUNDE ONDERZOEKPROGRAMMA'S 1993

FACULTEIT TECHNISCHE NATUURKUNDE OJ'l.'DERZOEKPROGRAMMA'S 1993 vastgesteld door de Faculteitsraad op :2 juni 1993

1.

ingedeeld naar: A. Voorwaardelijk gefinancierd onderzoek B. Niet voorwaardelijk gefinancierd onderzoek

Ad A. Voorwaardelijk gefinancierd onderzoek 1. Plasma-, Atoom- en Molecuulfysica 2. Kernfysische Technieken . 3. Theoretische Natuurkunde 4. Transport van Massa, lmpuls en Energie 5. Gecondenseerde materie, fysica en technoiogie Ad B. Niet voorwaardelijk gefinancierd onderzoek Vakgroep Systeem- en Regeltechniek 7. Vakgroep Fysische Informatica 8. Vakgroep Analyse van Fysische Meetmethoden 9. Vakgroep Didaktiek Natuurkunde 10. Werkgroep Natuurkunde en Samenlevin<> 11. Werkgroep Fysisch Technische Laborat;riumaulomatisering 12. Werkgroep Klinisch Fysische Meetmethoden

6.

1

3 4

5 9

11

13 13 13

13 14

15

PLASMA-, ATOOM- EN MOLECUULFYSICA (PAM) (vakgroep Deeigesfysica, ND)

a. Evenwichtsmodellen en transport in plasma's (ETpl Het onderzoek is in eerste instantie gericht op de algemene studie van transport- en excitatie-/ionisatie-verschijnselen in plasma's. Het is in de loop van dejaren tevens uitgebreid naar specifieke toepassingsgebieden zoals depositie en modiflcatie van dunne lagen, de ontwikkeling van deelqesbronnen (H+I-) en bestudering en modificatie van inductief gekoppelde plasma's (ICP) voor analytisch onderzoek. Het meer toegepaste deel van het onderzoek word! grotendeels gefinancierd uit de tweede en voor een deel uit de derde geldstroom. De verschillende projekten passen aile in dit kader. Meulenbroeks verricht fundamenteel onderzoek naar uitstromende plasma's die al dan niet magnetisch zijn opgesloten. Naast atomaire plasma's zulien ook moleculaire mengsels (Ar-H 2) worden bestudeerd, mede om de sterke recombinatie onder invJoed van H2 te begrijpen. In zoverre zal dit onderzoek een sterke binding krijgen met het werk van De Graaf en Zhou Qing aan waterstof (ionen) bronnen (in samenwerking met AMOLF) en is mede in het beJang voor het werk aan depositie (van C en Silo Naast passief spectroscopische technieken zal de actieve spectroscopietak sterk worden uitgebreid. Thomson en Rayleigh verstrooiing zuBen ler hand worden genomen met een nieuw lasersysteem. Daarnaast zuJJen opstellingen worden gebouwd om Laser Induced Fluorescence en Coherent Anti Stokes Raman spectroscopie te beschrijven. Het werk aan ioniserende en recombinerende systemen is, naast dat van Meulenbroeks ook een hoofddoelstelling bij het werk aan een inductief gekoppeld plasma (ICP) van De Regt om tot een betere definitie van de plasmaomstandigheden te komen wordt gebouwd aan een Thomson en Rayleigh-verstrooiingopstelling. De vermogensonderbrekingmethode is daarbij een krachtig hulpmiddel om excitatie- ionisatie- ladingswisselingsprocessen zeer gedetailleerd te kunnen beschrijven. In beide onderzoeken is een twee-dimensionaal transportmodel met een botsings-stralingsmodel voor de inelastische processen een beJangrijk element. Dit modelleringsonderzoek, van beJang ook voor depositie en bronnenwerk, zal mede door Benoy worden voortgezet. Depositie en modificatie van dunne lagen met behuJp van een eigen on twerp plasmabron vormt sinds het begin van de jaren '80 een steeds belangrijker dee! van het onderzoek. Het eigen ontwerp is gebaseerd op een cascadeboog als deeltjesbron en vrije expansieruimte tussen bron en te deponeren laag. Het principe is succesvol gebruikt voor depositie van amorfe (a-C-H, a-Si-H) en kristallijne Jagen (diamant, grafiet). Hoge depositiesnelheden in combinatie met goede materiaalstructuur zijn bereikbaar gebJeken voor de bovengenoemde lagen.

2

3

Het werk zal meer worden toegespitst op het analyseren van het depositiemechanisme en het zoeken van verbanden tussen plasmabundelsamenstelling en het depositieresultaat. Dit vormt het centrale onderwerp voor de promovendi Buuron (diamant o.a.) Meeusen (a-Si-H) en voor KNA W onderzoeker Van de Sanden, die dit programma leidt. Daarbij zal ook analyse o.a. met behulp van nucleaire technieken (KFT) een belangrijke rol spelen. Het werk aan waterstofuronnen zal, na voltooiing van het onderzoek naar optimalisatie van atomaire waterstofuundels (in samenwerking met Shell Rouen) worden gericht op generatie van protonenbundels. Daarbij moeten toepassing van magneetveld en van stroom in het expanderende plasma, de nu optredende recombinatie elimineren. Dit is van groot belang voor het succesrijk afsluiten Van de Graafs promotiewerk in samenwerking met FOM-Instituut AMOLF aan oppervlakteproduktie van H- met behulp van H + bundels. Met FOM-Rijnhuizen is samenwerking op het gebied van tomografie. Het belangrijkste accent van het experimentele werk Jigt nu nog in Rijnhuizen. In 1993 wordt een begin gemaakt met de realisatie van een Eindhovens systeem toegespitst op de analyse van chemisch/atomaire plasma's.

Het onderzoek naar de dynamica van licht-atoom interacties zoals sub-Doppler koelkrachten zal, met behulp van de nieuw geinstalleerde twee-dimensionale positiegevoelige detector, uitgebreid worden met studies naar de tijdsafhankelijkheid van deze effecten en naar meer-dimensionale' configuraties. Het bestuderen van de invloed van radicalen op plasma-etsen is de volgende stap die, na uitbreiding van de huidige metingen, in het oppervlaktechemie experiment genomen zal worden. Betrouwbare, lijnbreedteversmalde diodelasersystemen met een uitgangsvermogen van ,.. 30 mW en een lijnbreedte < 100 kHz zullen gebouwd en grondig getest worden. Daamaast zal gestart worden met 'injection locking' van hoog-vermogen breed-stralende diodelasers om enige honderden mW lichtvermogen mel dezelfde spetrale Iijnbreedte te krijgen. Veel tijd zal in 1993 geinvesteerd worden in de planning en het on twerp van de GEMINI-opstelling, rowel als in het uittesten van nieuwe technieken t.b. v. GEMINI. Het werk van het project 'Lasermanipulatie van bundels metastabiele edelgasatomen' zal in het kader van GEMINI geplaatst worden. Een gedeelte van het onderzoek van het project 'Inelastische botsingen van metastabiele edelgasalomen met moleculen', waar ook laserkoeltechnieken uitgeprobeerd worden, en van het project' Diodelasers' worden eveneens zeer sterk verbonden met GEMINI.

b. Elernentaire processen in gasontladingen (EPG) De studie van het ontstaan en het gedrag van de microscopisch kleine deeJtjes die onder bepaalde omstandigheden in etsende en deponerende plasma's aanwezig blijken te zijn zal, wellicht in het kader van een vervolg van het Brite-Euramproject, worden voortgezet. Met behulp van een optische meerkanaalsspectrometer zullen de mogelijkheden van de verdamping van de poederdeeltjes met straling van de Y AG-laser verder worden onderzocht. Op het programma staat onderzoek van poedervorming aan silaanhoudende gassen. HieT zal !evens de IR-spectrometer voor de bepaling van de dichtheid van radicalen worden ingezet om de rol van radicalen bij de poedervorming Ie onderzoeken. Met de eerste etsreactor (ETS I) zal in de komende periode, na een noodzakelijke technische revisie, het plasma-wandlaagonderzoek worden voortgezet aan een aantal andere systemen (SF6). In dit kader zal ook het LIF-werk met grote tijdoplossing door de aanstelling van een promovendus en door het van de TUE verkrijgen van een 'fotonengarantie' met enige nadruk kunnen worden voortgezet. Ais onderwerp van onderzoek komt in 1993 de RFI-plasmareactor in het vizier. Van deze reactor zullen we op dezelfde wijze als in het verleden van de planaire RF-reactor, de fysische karakteristieken bestuderen. De plannen om hetzelfde Ie doen voor ECR-reactoren zijn opgeschort in verband met de ontwikkelingen in de IC-industrie. Dit project zal pas goed van de grond komen a1s de aanvragen voor exteme steun worden gehonoreerd. Het fundamentele werk aan het oplogalvanisch effect zal in 1993 worden voortgezet mede dank zij de genoemde fotonengarantie. De metingen van het optogalvanisch effect in ontladingen bij zeer kleine stromen zullen worden voortgezet maar nu gericht op Penningrnengsels. c. Atomaire en Qplische Wissel werking (AOW) De 'bright beam machine' voor Ne' alomen zal toegepast worden voor metingen aan botsingsge'induceerde fijnstructuurovergangen met analyse van de eindtoestand.

2.

KERNFYSISCHE TECHNIEKEN, KIT (vakgroep Deeltjesfysicia, ND)

Het onderzoek is geconcentreerd op de onlwikkeling van deeltjesversnellers en het gebruik daarvan voor elementanalyse en nucleair-medische technieken. Het wordt in aanzienlijke mate gesteund vanuit de 2e en 3e geldstroom. Het is onder te verdelen in drie deelgebieden die een sterke onderlinge wisselwerking hebben: 1. Versnellertechnologie, bundeldynamica en ionenoptica (prof.dr.ir. H.L. Hagedoom) 2. Kemfysische analysetechnieken (prof.dr. M.J.A. de Voigt) 3. Kemfysisch-medische lechnieken (prof.dr.ir. J.J.M. de Goeij). Het onderzoek op het gebied van de versneIJertechnoiogie richt zich op de ontwikkeling van enkele nieuwe deeltjesversnellers, waaronder een synchrotronstralingsbron, en de bestudering van bundeldynamica. Voor hel tweede aspect, bundeldynamica, wordt met name gebruik gemaakt van het Hamilton formalisme voor de beschrijving van deeltjesbanen. Ruimtelading wordt hierbij in de beschouwing betrokken.

Het minicyclotron ILEC levert een protonenbundel die naar de centrale schakelmagneet geJeid zal worden. De overige nieuwe versnellers zijn aile elektronenmachines, voomamelijk betrekking hebbende op de toekomstige elektronenopslagring en synchrotronstralingsbron Euterpe.

4

5

De injectieketen van versnellers voor Euterpe bestaat uit cen 10 MeV (medische) Iinac gevolgd door een 70 MeV racetrack microtron. Een aparte 5 MeV linac wordt gereed gemaakt voor algemene bestralingsdoeJeinden, waaronder de bestraling van plastics (samenwerking faculteit Scheikundige Technologie) voor o.a. sterkte onderzoek. In de toekomst zal de opslagring Euterpe naast de synchrotronstra1ingsbronfunctie ook veeJ mogelijkheden geven voor bundeldynamisch onderzoek, ontwikkeling van speciale "insertion devices" z.oaIs unduJatoren, en onderzoek van vrije-elektronenlasers in het uv gebied. Een 25 MeV racetrackmicrotron wordt de elektronenbron voor de vrije-elektronen laser TEUFEL (samenwerking met NCLR/Vniv. Twente en UCN).

Een en ander zal worden geincorporcerd in de behandeling van SiC-polytypen, met als opzet te komen tot cen GW-theorie voor scheidingsvlakken in heterostructurwen. Het ligt in de hedoeling de scatteringmatrix-methode, ontworpen door Cuypers, verder Ie ontwikkelen en eventueel toe Ie passen. Afhankelijk van de aanwezige menskracht wordt het onderzoek betreffende roterende optische systemen voortgezet. Vermoedelijk zal de nodige aandacht moeten worden besteed aan de voorbereiding van cen tweede "Analogies" -congres in Kiev (1994), in welk kader wellicht zal worden verder gewerkt aan de theorie van het Sagnaceffect.

Voor elementanalyse zijn, na cen ingrijpende verbouwing en vemieuwing van de apparatuur, drie opstellingen in gebruik: cen station voor PIXE, cen microbundel met minimale diameter van ca. 3 micrometer voor SPIXE en een verstrooikamer voor RBS en coincidente recoil detectie analyse (CERDA). De RBS en CERDA metingen worden uitgevoerd voor materiaalonderzoek in samenwerking met de (vak)groepen Vaste Stof (halfgel eiders en oppervlakte fysica) en Plasmafysica (o.a. koolstof en stikstof deposities) en met de faculteit Chemische Technologie (katalysatoren). Door de toekenning van cen Stimulans project zal de komende jaren in samenwerking met Chemische Technologie de plaatsafhankelijke werking van katalysatoren worden bestudcerd met behulp van IIC. I3N en 150 labeling en positron emissie. Om aan de toenemende vraag naar onderzoek aan kristallijne stoffen te kunnen voldoen, is cen nieuwe bundeIlijn met cen 'channeling' opstelling gebouwd die in 1993 operationeel zal worden. Enkele onderdelen zijn gerea1iseerd met steun uit het 3TV vemieuwingsplan. De trend bij de medische diagnostiek met behu\p van radionucliden gaat nog steeds in de richting van diagnostiek gebaseerd op snellopende fysiologische processen, waarvoor steeds nieuwe radiofarmaca nodig zijn. De nadruk blijft liggen op research naar nieuwe radiofarmaca gelabeJd met 1231. Het radionuclide 18F wordt bij het onderzoek betrokken, alsmede onderzoek naar verbeteringen aan de SI-Rb/Slm-Kr generator en naar altematieven ten behoeve van long-ventilatlestudies. Een STIPT aanvrage in samenwerking met het AMC (Amsterdam) en Cygne B.V. (Eindhoven) is gehonorcerd. Dit betekent dat onderzoek is verricht aan de ontwikkeling van 123I-gemerkte steroiden voor visualisatie van estrogeenreceptor-positieve en progesteronreceptor-positieve borsttumoren en hun metastasen.

3.

Magneto-akoestische-zwaartegolven in cen elektrisch geleidende. inhomogene atmosfeer. Dit projekt behelst de analyse van akoestische zwaartegtolven in een gemagnetiseerde en elektrisch geleidende, inhomogene atmosfeer. Het onderzoek aan de mathematische en fysische modelJering van deze golven met name in de ionosfeer zal worden gecontinucerd. Met bijdragen uit de tweede geldstroom zal worden onderzocht in hoeverre het mogelijk is de vertikale struktuur van ionosfcer te bepalen met behulp van tomografische technieken. Daarnaast zal ook worden onderzocht in hoeverre satelliet- en interferometrische waarnemingen kunnen worden gebruikt om inzicht in de vertikale structuur van de ionosfcer te verschaffen. Voor dit laatste zal steun gezocht worden bij STW. He! onderzoek betreffende de thoorie van de quantummechanische meting wordt voortgezet in het kader van de FOM-werkgroep AQ-E-c van de werkgemcenschap Atoomfysica en Quantumelektronica. Het ligt in de hedoeling in de thoorie van de relativistische meting het onderzoek te richten op fluctuaties van de metriek. Fysica met koude atomen, in samenhang met het onderzoek van FOM-Werkgroep AQ-E-b van de Werkgemeenschap Atoomfysica en Quantumelectronica. Studie van devices (atomaire fontein, waterstofmaser) die gebruik maken van koude atomen. Invloed botsingen. Studie van verliesmechanismen in magnetische en optiscbe traps. Wat betreft het samenwerkingsproject met de groep Atomaire en Optische Wisselwerking wordt het onderzoek aan inelastische botsingen gericht op een gedetaillcerde bestudering van de polarisatie eigenscbappen van de atomaire eindtoestand. Het onderzoek en de samenwerking met de RU Leiden (de Jongb/Bcom) op het gebied van geleidende composieten zal worden voortgezet. Lh.b. zal aandacht gegeven worden aan de uitwerking van ESR-studies en ge\eidingsmetingen in cen magnetisch veld. In de samenwerking met TVE-TAK (van Santen/Beelen) aan aggregatie in dispersies zal de aandacht vooral gaan naar de invloed van concentratie op de geltijd en op het schalingsgedrag rond bet gel punt.

TIIEORETISCHE NA TUURKUNDE (vakgroep Theoretische Natuurkunde) 4.

Het ligt in de hedoeHng te onderzoeken of het met behulp van cen gegeneraliseerd plasmonpool-model mogelijk is berekeningen te doen aan een GW-bandstructuur van de voorbceldhalfgeleider Si. Daarbij zaI aanvankelijk worden uitgegaan van cen empirische pseudopotentiaal-gegenercerde basisset golffuncties, maar daarna eveneens uitgaande van LDA-functies. Bij gebleken sucres zal de methode worden toegepast op 3C SiC. Hieraan verwant word! het onderzoek naar hogere orde correcties op GW voortgezet. Dit aan de hand van zeer specifieke tweede orde Feynman-diagrammen.

TRANSPORT V AN MASSA, IMPULS EN ENERGIE (vakgroep Transportfysica)

In de vakgroep wordt voornamelijk onderzoek verricht op het gebied van stromingslcer en warmtetransport. Hierbij worden drie wetenschappelijke themata onderscheiden. Daarnaast wordt nog gewerkt aan enkele andere onderwerpen.

6

7

Turbulentie en werveldynamica Roterende en gestratificeerde vioeisloffen (Van Heijst, Clercx, F16r, Velasco-Fuentes, Williams, Van de Konijnenberg, Trieling. Eisenga) Het onderzoek blijft zich concentreren op (i) barotrope wervels in roterende vloeistoffen. (ii) barocliene wervels in gestratificeerde vloeistoffen en (iii) spin-up verschijnselen in niet-axisymmetrische containers. Wat betreft het eerste onderdeel zaI de aandacht vooral uitgaan naar het gedrag van dipoolwervels boven bodemtopografie, waarbij naast laboratoriumexperimenten ook analytisch/numeriek werk zaI worden verricht. Tevens wordt studie verricht naar de instabiele tripool en haar (chaotische) mengingseigenschappen. Het werk aan wervels in gestratificeerde vloeistoffen zaI worden gecontinueerd, waarbij vooral aandacht zaI worden geschonken aan tripoolvorming en botsingen van dipolen; er zal aandacht worden geschonken aan de verdere ontwikkeling van het data-acquisitiesysteem I.b.v. de dichtheidsmetingen. Er zaI worden gestart met laboratorium- experimenten en numerieke simulaties van 2D wervels in achtergrond stromingsvelden. Het spin-up werk zal zich rich ten op eeD verdere studie van opspinverschijnselen in niet-axisymmetrische containers met bodemtopografie. De samenwerking op het gebied van de numerieke simulatie van opspin-verschijnselen met Prof. Andersson (Trondheim, Noorwegen) zaI worden gecontinueerd. In toenemende mate wordt aandacht gegeven aan de verdere ontwikkeling van een beeldverwerkingssysteem dat wordt ingezet bij aile 2D-stromingsprojecten.

Iezing vermeld zijn in een bijdrage aan "Turbulence in Extended Systems", Les Houches 1992. De statistische aspecten van coherente structuren in de turbulente wandgrenslaag zullen worden bestudeerd met behulp van een nieuw te ontwikkelen 48- kanaals wandwrijvingsdetector. In 1992 verscheen een bijdrage in Physical Review Letters. Het gebied van spatio- temporele chaos is intermediair tussen chaos en turbulentie. He! verschijnsel treedt op bij een orde- wanorde ovegang van capillaire golven aan het oppervlak van een vloeistotlaag (het Faraday effect). Het huidige experimentele onderzoek richt rich op de statistische analyse van (10) lijnmetingen van het oppervlak. Met het beschikbaar komen van geavanceerde realtime beeldverwerkings apparatuur zullen 2D metingen geanalyseerd worden. De resultaten, toegezonden aan Physical Review Letters, duiden op eeo (kwantitatieve) analogie met faseovergangen. Tevens is een begin gemaakt met de numerieke analyse van de relevante Ginzburg- Landau vergelijkiog. In samenwerking met het FOM Instituut voor plasmafysica te Nieuwegein worden nieuwe statistische methoden ontwikkeld voor het analyseren van fluctuatie metingen van fusieplasma's.

a)

Turbulente ~reoslagen en llijpstrQming (prasad, Voskamp, Steenbergen, Zondag, van Galen, van Heijst, Van de Water, Herweijer) Het (gasunie)projekt betreffende de relaxatie van verstoringen in turbulente pijpstroming zaI worden voortgezet. De numerieke modelvorming heeft geleid tot een groat rekenprogramma op basis van SEPRAN. Dit model zaI komend jaar verder uitgewerkt en geexploreerd worden. De metingen zijn voluit op gang gekomen en de nauwkeurigheid van de metingen is aanzienlijk verbeterd. Voor 1993 zijn een aantal meetseries voorzien met verschillende begincondities, maar bij laag "swirl-getal". Het onderzoek betreffende coherente structuren in kunstmatige grenslagen wordt in 1993 geintensiveerd. Een ontwerpers-projekt is gestart op het gebied van verbetering van de hittedraad instrumentatie. In samenwerking met de Werkgroep Laboratorium Automatisering (WLA) is tevens een promotie-onderzoek gestart op het gebied van de data-acquisitie bij coherente structuur-metingen. De numerieke model-vorming heeft geleid tot een 2D-model dat komend jaar uitgebreid wordt tot eeD (gedeelteJijk) 3D-model. b)

c)

Fundamentele statistische aspecten van turbulentie (Herweijer, Bosch, de Rover, van de Water, Schram) He! onderzoek betreft de toepassing van multifractals in turbulentie, statistische eigenschappen van coherente structuren, de analyse van spatio- temporele chaos, en de analyse van tluctuaties in fusieplasmas. De (multifractale) aspecten van de k1einschalige structuur van turbulentie zijn voor het eerst goed toegankelijk geworden met het gereedkomen van een speciale computer waarmee in real time turbulente structuurfuncties gemeten kunnen worden. De exploratie van verschillende turbulente stromingen Jigt in het verschiet. Een rapport is toegezonden aan "Review of Scientific Instruments', terwijl de eerste resultaten naar aanleiding van een uitgenodigde

Gasdynamica/Aeroakoestiek a) Gasdynamica (Van Dongen, Hirschberg, Looijmans, Muitjens) Het onderzoek naar de invloed van condensatie en verdamping op de niet-lineaire voortplanting van golven in een waterstof-stikstof mengsel zaI worden afgerond met de dissertatie van Smolders. Twee publikaties zullen verschijnen in 'Computer en Fluids' en in "Shock Waves". Nieuw onderzoek wordt gestart naar condensatie en nucleatie in reele gassen, in het bijzonder in mengsels van koolwaterstoffen. Een specifieke expansiebuis wordt in gebruik genomen. De theorie van nucleatie en druppelgroei wordt zodanig gemodificeerd dat rekening gehouden wordt met retrograde condensatie. Optische methoden voor de bepaling van druppeldiameters en concentraties worden verder ontwikkeld. b) Aeroakoestiek (Hirschberg, Van Dongen, Peters, Hoeijmakers) (Dit onderwerp houdt ook verband met het thema turbulentie en werveldynamica) Bij het onderzoek naar laagfrequente stromingsgeinduceerde pulsaties in pijpsystemen zaI de nadruk liggen op wervelafschudding en golfvoortplanting. In verband met de contacten met Gasunie en Veg zal ook aandacht besteed worden aan de invloed van pulsaties op debietmetingen. Het onderzoek naar het stationaire gedrag van enkelriet- muziekinstrumenten en labiaal-orgelpijpen is in een afrondingsfase. Wervelafschudding en geluidsproduktie bij een startende labiaal-orgelpijp zal nog verder worden onderzocht. In samenwerking met de Universite de Poitiers zal onderzoek verricht worden naar de geluidsproduktie van van condenserende waterdamp. Onderzoek naar het ontstaan van' k1ep-oscillaties zal in 1993 aileen worden voortgezet door literatuurstudie en contacten met onder meer het IPO en INPG.

9

8 Microhydrodynamica en heterogene media a) Microhydrodynamica van dispersies (Van de Water, Hoppenbrouwers, Schram) Onderzoek naar nieuwe spectroscopische technieken voor het analyseren van stromende, ondoorzichtige dispersies is in voorbereiding. Hiervoor is FOM-ondersteuning aangevraagd en toegekend. Dit project steunt op de ervaring, die in het kader van het promotiewerk van Derksen is opgedaan met foton-correlatie-spectroscopie. Het onderzoek aan de dispersie van golven in colloidale kristallen wordt nu gerieht op effecten op zeer korte tijdschalen. Deze effecten houden verband met de dynamica van elementaire colloidale interaeties, roals ionendiffusie. Het theoretisch onderzoek betreffende de invloed van binaire en temaire hydrodynamische interacties en van retardatie zaJ in 1993 op colloidale kristallen worden gericht. Tevens zullen de invloed van wanden en ionendiffusie op de dispersierelaties van kristalgolven aan de orde zijn. b) Meerfasenstroming (Chesters, Van der Zanden) Het onderzoek naar de bevochtiging van ideale vlakken door viskeuze vloeistoffen is afgerond en vastgelegd in het proefschnft van Van der Zanden, alsmede in een vijftal publicaties waarvan de eerste reeds in 91 verscheen. Voortbouwend hierop, wordt de aandacht thans gericht op diverse complicaties die in de praktijk aanwezig zijn: instationaire bevochtiging (mj. v. niet-ideale vlakken), invloed van traagheid, surfactants, enz. Een tweetal postdoc voorstellen zij n gelanceerd. Het onderzoek naar de belvorming op poreuze vlakken (6C-87C) wordt voorgezet. Het werk aan naast-liggende, scherpe openingen heeft aangetoond dat stabiele "meerpotige" bellen kunnen ontstaan. De aandacht wordt thans gericht op de invloed van afronding van de opening, waarbij de verkregen inzichten in bevochtigingsprocessen toegepast zullen worden. Bij het onderzoek van de botsing van een druppel met een vast vlak worden proeven uitgevoerd onder vacuum en een goed gedefinieerd gas, teneinde het gasdrainage proces te kwantificeren. Simulaties van het numerieke model worden uitgevoerd en vergeleken.

vermogen ervan nog flink omlaag en de regelbaarheid van het vermogen moel verbeterd worden. Om dit te kunnen bereiken is het noodzakelijk dat het roosteroppervlak regelbaar wordt. Om het vermogen beter te kunnen bestuderen is een analytiseh model opgesteld dat de evolutie van het vermogen beschrijft. In 1993 zaJ getraeht worden om dit model nog wat te verbeteren om een aantal kleine afwijkingen weg te werken. Bovendein is het de hedoeling om het model te koppeJen met een bestaand model dat de warmtestromen in een houtkachel beschrijft en met een model dat de stromingsweerstand die door het brandstofbed veroorzaakt wordt beschrijft. Op deze manier moet het mogelijk worden om rendement en koolmonoxide uitstoot van een kachel te kunnen voorspellen. Veeder wordt er gewerkt aan een numerieke beschrijving van de verdeling van koolmonoxidie in een gesimuleerde keukenomgeving. De testcel die nodig is om het model te kunnen controleren zal ingericht worden. Bovenstaande onderzoeken worden gedaan in het kader van een door de EG gefinancierd samenwerkingsverband met het IFRD in Bangladesh. In verband met deze samenwerking zaJ in 1993 ook voor een korte periode personeel uitgewisseld worden.

•

•

Naast de drie hoofdthemata dienen drie andere velden van onderzoek te worden ~

a) Theone van niet-ideale plasma's (Schram, leden van de groep PAM) In samenwerking met het Instituut voor Hoge Temperaturen-Pysica te Moskou zal het onderzoek naar de frekwentie-afhankelijkheid van transportcoefficienten en naar de lineaire kinetische vergelijking bij willekeurige plasmaparameter (koppeling) worden voortgezet. Ook de relatie tussen kinetisehe theone en de Iineaire responsietheone blijft deel van het onderzoek uitmaken. In samenwerking met het Instituut voor Theoretisehe Fysica te Kiev zal onderzoek worden verricht naar de kinetische theorie van begrensde plasma's, plasma-moleculaire systemen en colloidale systemen. b)

Toepassing- transportfysica Lb. v, problemen in ontwikkeling-slanden Houtkaehelproiect (Prasad) Om het brandstofverbruik van houtkachels te verminderen moet het minimum

Windenergie (Smulders) Prioriteit in 1993 krijgen de bijdragen aan 2 BEG projekten: 1) Onderzoek aan diverse hydrodynamische-mechanischeaspekten van zuigerpompen: "Development of an innovative 3S pump·. Het projekt waaraan University of Reading UK en UNIANDES, Bogota, Colombia deelnemen. is officieel lsept.'92 van start gegaan. 2) Zonnepomp projekt waaraan deelnemen ECN en twee andere buitenlandse instituten. De TUE heeft basisidee geleverd en is participant via BCN voor ontwerp. systeemanalyse e.d. Projekt gaat begin 1993 van start. AI naar gelang de mogelijkbeden zullen daamaast diverse deelonderwerpen in he! onderzoeksprogramma worden uitgevoerd: anemometrie, kleine benzinepompen (in samenwerking met fac. W), veldmetingen bij ECN aan een waterpompende windmolen (middels inzet van studenten), rotoraerodynamica.

c) Bio-stromingsleer (Reneman, Van Dongen) De samenwerking met de faculteit werk1uigbouwkunde wordt voortgezet met aandacht voor de projecten "atherosclerose" en " hartklepprothesen " . 5.

GECONDENSEERDE MATERIE; FYSICA EN TECHNOWGIE (vakgroep Vaste Stof,NV)

a. Groe.p Fysica van OJ2PeTYlakken en Grenslagen (FOG) Er is nog steeds relatief weinig bekend over de details van de wissel werking van laag energetische (100-10000 eV) ionen met de vaste stof. Voor de interpretatie van de ionenverstrooiings spectra is dit echter essentieel. Het theoretisch/experimenteel onderzoek aan de bij deze wisse\werking optredende processen als reionisatie en neutralisatie blijft daarom belangrijk.

10

11

De bouw van het nieuwe ionenverstrooiings apparaat (ERISS), dat speciaal voor he! onderzoek aan slecht geleidende materialen (oxiden, polymeren, enz.) ontwikkeld is, zal naar verwachting k1aar komen, uitgetest worden, en reeds ingezet worden bij het onderzoek. Het struktuur onderzoek zal uitgebreid worden met Scanning Tunneling Microscopy (STM) en Atomic Force Microscopy (AFM). Deze technieken zullen veel informatie kunnen verschaffen die complementair is aan die welke met de reeds aanwezige technieken verkregen wordt. De ellipsometer/RHEED/LEED opstelling zal (naast ondersteuning bij diverse korte projecteD) meer ingezet worden bij de groei van metaal/As legeringen op GaAs. Het onderzoek aan de (CVD) depositie van W op Si wordt afgesloten. Overwogen wordt om een andere depositie techniek (atomic layer epitaxy, ALE), die beter bij het huidige onderzoek aansluit, op te starten. In samenwerking met een aantal universitaire en industriele groepen zal het onderzoek aan oppervlakken van oxides geintensiveerd worden.

De technische en toegepaste component van het programma komt vooraI tot uitdrukking in de projecten van het lOP-Electro Optics. Nieuwe fysische concepten voor halfgeleiderbouwstenen, zoals lasers, modulatoren, detectoTen en schakelaars zullen worden onderzocht. In samenwerking met de groep van prof. Kaufmann zullen deze bouwstenen worden vervaardigd en in systeemtoepassingen getest. Op kristaigroeigebied zullen de relevante parameters voor de groei van InGaAsP/InP worden geetableerd. Wij verwachten dit jaar zo ver te zijn dat complexe structuren voor de toepassingen in Ianggolvige lasers voor de telecommunicatie kunnen worden gerealiseerd.

b. Groep CoQperatieve verschijnselen, MO De plannen voor 1993 kunnen als voIgt worden samengevat: He! project Magnetiscbe Multilagen zal met grote inzet (in samenwerking met Philips) worden voortgezet. Anisotropie, interlaag interacties, magnetoweerstand en "magneto atomic engineering" zijn daarbij de sleutelwoorden. Het programma rond de topologie studie van grenslagen m.b.v. NMR kan met de beschikbaar gekomen coherente opstelling worden ge"intensifeerd. Uitbreiding wordt voorzien in de studie naar magetische en optische effecten in oxide laag structuren. He! onderzoek aan hoge T, keramische supergeJeiders wordt gecontinueerd. De nadruk ligt op de bestudering en beschrijving van vortex dynamica alsmede op de daartoe noodzakeJijke preparatie van een kristallen. De hoofdmoot van het onderzoek aan Verdunde Magetiscbe Halfgeleiders dit jaar de studie van ladingsdragers geinduceerde faseovergangen in IV-VI verbindingen. Preparatie van nieuwe systemen en de theoretische modelvorming zullen naast de experimentele studies meer accent krijgen.

c. Groep HaJfgeJeiderfysica. HF Het programma voor 1993 is een voortzetting van het voorgaande jaar met betrekking tot een aantal projecten, Daarnaast zal vooral door het lOP-Electro Optics-fase 2 een uitbreiding plaatsvinden. Hierbij worden vooral post-docs ingezet. Het onderzoek aan delta structuren en het onderzoek aan het Quantum Hall Effekt, inclusief de meting van de stroomverdeling zal worden voortgezet. Wij verwachten onze internationale voorsprong op dit gebied Ie kunnen handhaven. De meetmethode is inmiddels verfijnd. Het onderzoek aan hete elektronen inclusief het onderzoek naar stroomfilamenten in laag dimensionale halfgeleiderstrukturen zal worden ge"intensiveerd. Van een verfijning van de TROBIC methode verwachten wij dat wij ook hier onze internationale positie kunnen uitbouwen. De dynamica van ladingsdragers in quantumputstructuren zal verder worden onderzocht met behulp van picoseconde optische technieken, Het onderzoek zal worden uitgebreid naar het infrarode gOlflengtegebied. De theoretische modelvorming zal eveneens worden gecontinueerd.

d. Groep Lage Temperaturen. LT In grote lijnen is het programma voor 1993 een voortzetting van bet voorgaande jaar. De numerieke simulaties van de beweging van gequantiseerde wervels, die inzicht moeten geven in het turbulente gedrag van wervellduwens in 'He, zullen worden voortgezet in samenwerking met de vakgroep Transportfysica. Het onderzoek aan 'k1eine koelers' t.b.v. het temperatuurgebied rond 100 K zal gei"ntensiveerd worden. De grote mengkoeler wordt nu gebruikt om het samenwerkingsproject met het Kamerlingh-Onnes-Iaboratorium, n.l, het verkrijgen van zeer lage temperaturen met adiabatische expansie van 3He in 4He, uit te voeren. Ais de resultaten bevredigend zijn zal de methode worden geimplementeerd in een kerndemagnetisatie-opstelling. Hiertoe bestaan contacten met Leiden en zijn contacten geJegd met prof. Pobell, universiteit Bayreuth, Duitsland, om e.e.a. uit te voeren in het kader van een EEG-project (large facilities). Voor een nieuw type mengkoeler ten behoeve van het temperatuurgebied beneden I K is patent aangevraagd, Nagegaan zal worden of het idee nadere uitwerking verdient, bijvoorbeeld als koelmachine in satellieten. Hiertoe bestaan contacten met Fokker. Dok de pulsbuis zal in 1993 onderwerp van studie zijn. Het onderzoek aan 'elektronen aan een heliumoppervlak', wordt voortgezet en geintensiveerd mede door de aanwezigbeid van een postdoc. NWO heef! een formele samenwerking met Charkov ingesteld die het ons mogeJijk maakt op dit gebied expertise uit de voormalige Sovjet Unie bij het werk te betrekken. De transporteigenschappen van het elektronengas en de ordeningseffecten, Lh.h. in hoge magneetvelden, zuBen in de komende tijd nader worden onderzocht. Het onderzoek aan de microcalorimeter zal worden voortgezet. Het wordt momenteel bewerkt door een 2-jarige AIO in het kader van de ontwerpersopleiding.

6.

Vakgroep SYSTEEM- EN REGELTECHNIEK, NR

Het huidige onderzoel;veld kan worden onderverdeeld in drie projecten. De onderzoeksplannen voor. 1993 zijn: Methodologie experimentele modelbepaling a. In 1993 word! in he! kader van de modelvorming en regeling van niet-Iineaire processen een promotie-onderzoek gestart naar het gebruik van dynamische mechanistische modellen voor ontwerp en operatie van rioolwaterzuiveringsinstallaties met vergaande stikstof- en fosfaatverwijdering.

12 b.

c.

Het onderzoek aan het schatten van onbekende parameters in niet-lineaire verdeelde fysisch/chemische modellen van produktieprocessen wordt verder voortgezet. Het doel van dit onderzoek is het gebruik van deze modellen voor optimalisatie van besturing en regeling. Hierbij word! gebruik gemaakt van fysische modenen voor transportbanddrogen, sproeidrogen, destillatie en batchreactie. Er wordt een onderzoek gestart naar modelreductie en regelaarontwerp met behulp van PRIMAL op basis van een fysisch-chemisch model van een extractief destillatieproces bij DOW.

d.

In samenwerking met IPL-TNO zal het fysische model van een papiermachine experimenteel worden gevalideerd aan een industriele papiermachine.

e.

Ten behoeve van de identificatie en regeling van complexe niet-lineaire processen met black-box technieken wordt een nieuw onderzoeksgebied geformuleerd, dat zich concentreert op de mogeJijkheden die neurale netwerken in combinatie met fuzzy control voor deze processen bieden.

13 7.

Het betreft hier een 'lege' vakgroep, die niet is opgeheven. Er is geen onderzoekprogramma voor 1993 geschreven.

8.

Implementatie en validatie van constrained control methoden (MPC) aan de hand van het proefproces. Hierbij za1 aandacht worden geschonken aan gedrag van het geregelde proces bij uitvallen van sensoren/actuatoren, start-up en shutdown.

g.

Verdere ontwikkeling van de op OSF-Motif gebaseerde user interface voor de PRIMAL software.

h.

Verdere ontwikkeling van het PC-meet- en regelpakket.

Flexibele automatjsering in de procesindustrie In 1993 wordt het werk voortgezet van het STW-project "Computerondersteunde receptuur-verbetering in de procesindustrie. De plannen voor 1993 zijn: a) Uitbreiding van de receptcorrectie-module. b) Evaluatie van Iijnmaximalisatie routines. c) Combinatie van Neider-Mead optimalisatie en modelvorming. d) Toepassing in het FRIS-systeem in de industriele omgeving. e) Medewerking bij de totstandkoming van een internationale standaard terminologie voor batchprocessen. f) Ontwikkeling van een recepttranslatie-module.

Diverse sysleem- en regeltechniscbe onderwerpen Het onderzoek aan dynamisch optimaal investeringsbeleid wordt in 1993 (voorlopig) afgerond met een dissertatie.

Vakgroep ANALYSE VAN FYSISCHE MEETMETIIODEN, NM

Deze vakgroep is nog niet opgeheven. Haar programma is ondergebracht in dat van de werkgroep Klinisch Fysische Meettechnieken."

9.

f.

Vakgroep FYSISCHE INFORMATICA, NF

Vakgroep DIDAKTIEK NATUURKUNDE, NO

Het op bescheiden schaal gestarte onderzoek naar onderwijs van de faculteit za1 voortgezet worden, evenals onderzoek naar het onderwijs in de natuurkunde in het kader van de lerarenopleiding. Het onderzoek naar het practicumcurriculum in de bovenbouw havo en vwo za1 na een tussenrapportage in samenwerking met scholen doorgang vinden. Met betrekking tot het projekt 'probleemoplossen' in het natuurkunde-onderwijs za1 gezocht worden naar voorwaarden waaraan de kennisbasis dient te voldoen voor de verwerving van de probleemoplossingsvaardigheden die nodig zijn in vervolgstudies (studiekwalificaties). Doel is een model van een kennisbasis te ontwikkelen die adequaat is voor dezeprobleemoplossingsvaardigheden. Voorts word! een onderwijsexperiment voorbereid naar het verwerven van kwalificerende probleemoplossingsvaardigheden. Het onderzoek naar de houding van natuurkundedocenten ten aanzien van meisjes en jongens en de rol die zijn spelen bij de pakketkeuze za1 afgerond worden. In het kader van 'Veldwerk' za1 verder gezocht worden naar mogelijkheden om technische toepassingen in te brengen in het natuurkundeonderwijs op de middelbare school. Ook za1 fysisch onderzoek zoals dat plaatsvindt aan onze faculteit 'vertaald' worden naar het middelbaar onderwijs.

10.

Werkgroep NATUURKUNDE EN SAMENLEVING, N&S

In het kader van de werkgroep is er ren promotieplaats. In 1992 is het onderwerp 'De evolutie van de Jaser' beeindigd. In september 1992 is een daadwerkeUjk begin gemaakt met de controverseproblematie van de laser. In het eerste jaar za1 door deelstudies - de controverseproblematiek in z'n algemeenheid, de controverseproblematiek van de laser en ethische studies - uitgezocht worden of dit startpunt za1 worden gevolgd of bijgesteld zal worden. In ieder geval za1 de aandacht zich bUjven rich ten op een onderwerp, waarbij de maatschappelijke aspekten van een aan de fysica gelieerde ontwikkeling centraal staat.

15

14 II.

Werkgroep FYSISCH TECHNISCHE LABORA TORIUMAUTOMATISERING ,FfL

Het onderzoek binnen de werkgroep behelst het ontwikkelen van gegevensverwerkings en -verwerkingsstrategieen waarmee ronodig de klassieke werkwijze: eerst meten en opslaan, dan analyseren en presenteren, doorbroken kan worden. Hierbij wordt gebruik gemaakt real-time pipelining en impliciet dan weI expliciet paralJellisme, rowel in de meetmodulen als in de hardware en software. Verder wordt een programmeeromgeving ontwikkeld, waarmee deze concepten op een multiprocessor-systeem ondersteund en real-time getest kunnen worden. De werkgroep vormt het wetenschappelijk kader waarbinnen de werkzaamheden van de bedrijfsgroep laboratoriumautomatisering, BL, worden verricht. De lopende onderzoekprojecten zullen in 1993 worden gecontinueerd. Voor de ontwikkeling van de daarbij benodigde hardware en systeemsoftware zaJ gebruik gemaakt worden van de bij de Bedrijfsgroep Laboratoriumautomatisering aanwezige expertise. Met name valt hierbij te denken aan de ontwikkeling van de volgende interfaces: een Parallel Sampling ADC (PARSAM), een Fast Signal Recorder (FSR) en een Programmable Pulse Generator (pPG). Hiernaast zaJ aandacht besteed worden aan de koppe1ing van PhyDAS systemen aan (zeer) snelle Local Area Netwerken, zoaJs Ethernet of FDOl, alsmede aan de on-line visualisatie van (grote hoeveelheden) meetgegevens.

12.

De werkgroep KFM vormt binnen de faculteit de parapluie voor aile bio medisch BMGT gerichte aktiviteiten van de faculteit Technische Natuurkunde. Het onderzoekprogramma dat na de instelling van de werkgroep in 1992 vorm gekregen heeft, wordt in 1993 en komende jaren op de volgende 3 delen toegespitst: 1. Kern onderzoek, bestaande uit het onderzoek van aile werkgroepsleden die fulltime bij KFM werkzaam zijn. Het !bema van dit onderzoek is: Haemodynamica van bloedstroming in grote vaten. Enerzijds worden in nauwe samenwerking met de RUL te Maastricht de resultaten geanalyseerd van ultrage1uidmetingen aan grote perifere vaten, terwijl anderzijds onderzoek wordt opgezet in samenwerking met het St. Josephziekenhuis te Veldhoven dat er op is gericht om met behulp van magnetische resonantie angiografie informatie te verkrijgen over de bloedstroming in grote vaten die ook diep in het lichaam gelegen zijn. Daarbij wordt er naar gestreefd het onderzoek uit te breiden. 2. Toegevoegd onderzoek, dat onder de noemer van KFM valt maar in deeltijd verricht wordt door medewerkers van andere vakgroepen zoals a. Bio-stromingsleer - Van Dongen; b. Kopinga; c. De Voigt.

3. Proiecten binnen de faculteit: Scanning microbundel experimenten (ND) Zeer snelle infrarood ellipsometrie (ND) Syn!betische grenslaag-experimenten (NT) Coherente NMR spin-echo metingen (NY) Prgjecten ism. andere faculteiten: Gedistribueerde real-time operating systems (Wsk&I) Automatiseringssysteem EUTERPE (Wsk&I) Implementatie EPEP op EMPS kernel (Wsk&I) Electronisch gerege\d LPG doseringssysteem (W) Metingen aan draagconstructies van gebouwen (B) Vochthuishouding in poreuze materialen (B) Modulair Digitaal Signaal Processor systeem (E) PrQjecten ism. andere Instituten: Informatievoorzienningssysteem voor Neonato\ogisch onderzoek (SJZ) Gedistribueerde computersystemen tbv. fysische experimenten (FOM Rijnh.)

Werkgroep KLINISCH FYSISCHE MEETTECHNIEKEN, KFM

a) b) c)

Opleidingsonderzoek, dat in samenwerking met ziekenhuizen uitgevoerd wordt door Klinisch FysicHn-opleiding. Ais voorbeeld kan genoemd worden: automatisering van de NlCU afdeling van het St.Josephziekenhuis ( W. de Jong) beeldverwerking en patroonherkenning (F. Benning) PIXE element detectie van kransslagaderweefsel (G. ZonneveJd).

Samenwerking Er is in ten sieve samenwerking met de RUL in Maastricht, diverse ziekenhuizen in de regio Eindhoven en daarbuiten (SUosephziekenhuis, Ve\dhoven; Catharina ziekenhuis, Eindhoven; Medicentrum, Den Bosch; AMC, Amsterdam en diverse instituten en industrieen (TNO-Leiden, Philips Medical Systems).

jvr/ad 93.05.07