Richtlijnantwoorden van het examen van de FFP d.d. 15 juni 2012 Uitdrukkelijk zij vermeld dat het hier gaat om richtlijnantwoorden ten behoeve van de correctoren. Deze richtlijnantwoorden geven slechts een niet limitatieve opsomming van elementen zoals deze genoemd kunnen worden door de kandidaat.
1. Geef cijfermatig inzicht in het CBI (Consumptief Besteedbaar Inkomen) van Joop en Janneke over 2012. Geef een aanvullende toelichting op de posten van het CBI. Bepalen netto besteedbaar inkomen in 2012 (in €): Fiscaal BOX 1: Salaris Joop Salaris Janneke Privégebruik auto Joop Eigen bijdrage Joop Privégebruik auto Janneke Eigen woning forfait Rente E.W.S. Inleg eigenwoningspaarrekening Bijdrage ZVW (5% over max € 50.064) Bijdrage werkgever ZVW Bijdrage ZVW (7,1% over € 50.064) Subtotaal box 1 Inkomstenbelasting
nr 1 2 3 4 5
BOX 3: Dividend beleggingen Huuropbrengst tweede woning Rente ABC Bank Onderhoud, erfpacht, kosten Voordeel uit sparen en beleggen (4%) Heffing box 3 (30%) Transport
Fiscaal
15.000 (3.600) 1.500 (18.000)
75.000
(3.600) 5.600 1.500 (18.000) (3.600)
(18.000)
(18.000) (3.600)
(2.503)
3.555 94.900 7
Vrouw Besteedbaar
100.000 75.000
6
3.555 (3.555)
67.655 (42.004)
(27.836)
30.293
25.564
8
0
0
9 10
6.000
5.800 6.000
(7.500) (4.000)
(7.500) (4.000)
Subtotaal BOX 2 Ontvangsten (dividend)
100.000
Man Besteedbaar
(642) 24.793
25.222
1
Transport Algemene heffingskorting Arbeidskorting Inkomensafhankelijke combinatiekorting Netto besteedbaar Consumptieve Bestedingen Saldo gezamenlijk vrij besteedbaar inkomen
11
24.793 2.033 1.533
25.222 2.033 1.533 2.133
28.359
30.921
(50.000)
12
9.280
Berekening vermogensrendementsheffing box 3 voor 2012 (in €): Beleggingen Tweede woning Overschot/tekort vrij besteedbaar inkomen Schuld ABC bank Schuld Accountant Joop B.V. Drempel Totaal
90.000 400.000 p.m. (300.000) (100.000) 5.800 95.800
Vermogen per 1 januari 2012: Af: vrijstelling heffingsvrij vermogen (21.139 x 2 =) Grondslag:
€ 95.800 € 42.278 -/-----------€ 53.522
Heffing = grondslag x 4% x 30% , dus € 53.222 x 1,2% = € 642
Aanvullende toelichting op posten CBI 1. Salaris Joop/financiële positie Accountant Joop B.V. Het salaris van Joop bedraagt € 100.000, hoewel er een verlies is geleden; vraag is hoe dit salaris is gefinancierd door de B.V.? Door opname rekening-courant krediet bij de bank? Niet duidelijk is of het salaris van Joop voor 2011 hoger of lager is geweest; gezien afstemming met fiscus lijkt het erop dat zijn salaris is verlaagd; vraag is of gezien verlies het huidige salaris nog steeds aan de hoge kant is. Joop is 46 jaar en al 8 jaar zelfstandig; gezien het feit dat Joop al 8 jaren bezig is, zijn de eerste jaren voor Joop als zelfstandige waarschijnlijk wel winstgevend geweest.
2
Lijkt erop dat Joop sinds hij zelfstandig is geen pensioen meer heeft opgebouwd; er is niet sprake van een pensioenvoorziening in zijn B.V. en er is ook niet gegeven dat Joop een lijfrente heeft afgesloten of pensioenopbouw heeft bij een verzekeraar (extern). Fiscaal gezien zijn er voor Joop mogelijkheden om een lijfrente af te sluiten waarbij de premies aftrekbaar zijn; indien Joop verder geen pensioen opbouwt en ook via de bijtelling van de zakenauto. Onduidelijk is verder of Joop een arbeidsongeschiktheidsverzekering heeft, gezien de levensfase waarin Joop en Janneke zich bevinden, de uitgaven/verplichtingen, de geringe buffers die zij hebben; is het niet hebben van een dergelijke verzekering te risicovol. Gezien de leeftijd van Joop en zijn benodigd inkomen, zal premie arbeidsongeschiktheid hoog zijn. Vraag is vanaf welk jaar de negatieve winstreserves zijn ontstaan? Er is geen vordering van Joop privé op de BV, zodat er niet sprake is van geldverstrekking van Joop aan zijn BV ter financiering van het verlies. Er is zelfs een vordering van de BV op Joop in privé ter bekostiging van privé uitgaven; aldus lijkt het erop dat CBI van € 50.000 aan de lage kant is of dat er voor 2012 hogere uitgaven zijn geweest. Onduidelijk is of er ook verliezen voor 2011 zijn geweest en of deze groter of kleiner zijn dan de huidige € 100.000; oftewel gaat het enigszins de goede kant op (minder verlies) of juist niet. Onduidelijk is ook of er door Joop ingegrepen is; gegeven is dat er 3 personeelsleden zijn; hoeveel waren dit er de afgelopen jaren. Onduidelijk is ook wat de BV in 2012 gaat doen; reorganisatie? Aan afvloeiing van personeel zal de BV ook gelden beschikbaar voor moeten hebben. Onduidelijk is ook of er nog ruimte is voor de BV in de rekening courant faciliteit. Het pand in de BV staat feitelijk onder water, de waarde is lager dan de schuld; waarbij de vraag is of de waarde in 2012 feitelijk niet nog lager is, mede gezien de huidige ontwikkeling op de markt. De vraag is op welke waarde de bank zich heeft gebaseerd bij de verstrekking van de financiering. Onduidelijk is of het pand op een goede locatie is gelegen en/of er sprake is van een alternatieve aanwendbaarheid of mogelijkheid tot onderverhuur. Op de auto/inventaris/voorraad/pand wordt fiscaal afgeschreven; de liquiditeit van de BV zal mogelijk beter zijn dan het verliesbedrag doet vermoeden, daar de afschrijving voor de liquiditeit weer bij verliesbedrag wordt opgeteld. Het valt op de er een grote post debiteuren is; zijn er probleemgevallen? Wellicht dat een deel van de debiteuren al geboekt moet worden als dubieuze debiteuren aldus dat het verlies van € 100.000 feitelijk nog groter is. Het stamrecht rent met 4% op; waarbij vraag is of er daadwerkelijk nog waarde in het stamrecht zit. De rekening courant krediet faciliteit zal door de bank waarschijnlijk verstrekt zijn op basis van bevoorschotting van de inventaris, voorraad en debiteuren. Vraag is of bank nog bereid is kredietmaximum te handhaven als debiteuren verouderen. Onduidelijk is of de auto ook via de rekening courant faciliteit van de bank is gefinancierd of door de BV contant betaald is en of de auto verpand is.
3
In 2012 dient er € 100.000 op de banklening te worden afgelost; vraag is hoe dit kan gebeuren bij een verliessituatie; wellicht alleen door ruimte in rekening courant krediet; echter vraag is of de kredietruimte niet nodig is voor financiering lopende bedrijfsactiviteiten. Duidelijk is dat de BV niet goed draait; er is verlies; de winstreserve is negatief; het lijkt erop dat de onderneming in een te groot (en te duur) pand zit en in 2012 is ere en behoorlijke aflossingsverplichting op de lening van € 100.000 aan de orde. Tevens blijkt dat er geleend is aan de DGA in privé, het lijkt er op dat het in privé aldus ook niet heel goed gaat, zeker in combinatie met dat er geen liquide vermogen in privé aanwezig is. 2. Salaris Janneke Janneke is 42 jaar en heeft 2 jaren geleden overstap gemaakt naar consultancyfirma. Haar bruto inkomen is € 75.000 op jaarbasis; onduidelijk is of dit inclusief eventueel tantièmes/bonus is; bij consultancyfirma is gebruikelijk dat deel van de beloning van Janneke variabel is. Vraag aldus is of in 2012 Jannekes inkomen wel op € 75.000 zal uitkomen gezien de huidige economische crisis. Vraag is ook of Jannekes baan niet in gevaar is; dit mede omdat ze nog maar 2 jaar in dienst is en huidige slechte economische omstandigheden, bij ontslag zal ze naar verwachting beperkte schadeloosstelling ontvangen en bovendien bij haar WW zal maximum dagloon dan voor flinke terugval in inkomen zorgen. Vraag is ook hoe arbeidsongeschiktheid voor Janneke geregeld is, als werknemer valt ze onder de WIA; aangezien het inkomen van Janneke hoger is dan maximum dagloon is de vraag of WIA-excedent ook verzekerd is. Het lijkt erop dat Janneke en Joop een fulltime baan hebben; Bea en Christien zijn nog minderjarig en thuiswonend; wie zorgt voor hun; oftewel is er een oppas en zo ja, is dit meegenomen in bedrag van consumptieve bestedingen of doen wellicht opa/oma de oppas. Levenslooprekening is al een behoorlijk bedrag sinds de opbouw vanaf 2008; lijkt erop dat Janneke de afgelopen jaren een hoger salaris heeft gehad dan € 75.000. Indien zo, is het nog meer de vraag of consumptieve bestedingen nu en de jaren ervoor niet hoger waren dan € 50.000. Het levenslooptegoed valt in box 1, de uitkering wordt belast uiterlijk op de pensioendatum. Het vitaliteitssparen zal het spaarloon en levensloop vervangen per 1 januari 2013; er kan dan niet meer van het bruto loon gespaard worden en tegoed op rekening mag maximaal € 20.000 zijn en per jaar maximaal € 5.000; regeling staat wel voor iedereen open en is vrij opneembaar. Aangezien Janneke waarschijnlijk meer dan € 3.000 per 1 januari 2013 op haar levenslooprekening heeft staan, mag zij doorgaan met de levensloopregeling, echter vervalt de jaarlijkse levensloopkorting van maximaal € 210 per jaar. 3. Privégebruik auto Joop Vraag is waarom Joop een eigen bijdrage betaalt van € 300 per maand aan zijn eigen BV? Is dit overlegd met de belastingdienst?
4
Eigen bijdrage komt in privé in mindering op de bijtelling voor privégebruik. Bij belastingtarief 52% is de nettolast 48% van € 300 op; in zijn BV bij een winst tot € 200.000 is de belastingdruk 40%. Nu er verlies is in de bv is de belastingdruk Vpb en AB nihil. Vraag is waarom beide auto’s ook voor privé worden gebruikt; wellicht was het verstandiger geweest de auto van Joop alleen zakelijk te gebruiken en dan geen bijtelling te hebben; alsdan zou eigen bijdrage voor privégebruik aan zijn BV ook komen te vervallen. Uit de casus blijkt niet of de auto ouder dan 15 jaar is, indien zo bedraagt de bijtelling 35% Joop kan in privé de auto overnemen tegen en vervolgens in de toekomst zelf verkopen. De bijtelling vervalt dan en mogelijk is een voordeel te behalen aangezien verschil tussen verkoopwaarde en boekwaarde niet belast wordt. Nieuwe auto kan dan weer door de BV worden gekocht. Joop kan een auto mogelijk door de BV laten leasen, zodat er een beperkter beslag is op de vermogenspositie en/of de overige zekerheden. 4. Privégebruik auto Janneke Janneke betaalt geen eigen bijdrage; dit is in haar geval voordeliger dan wel een eigen bijdrage betalen, aangezien de bijdrage bruto betaald moet worden en een netto voordeel van 52% oplevert, aldus feitelijk voor 48% betaald wordt door de werknemer. De uitstoot van 90 gram levert een bijtelling op van 14%; vraag is of dit in de toekomst ook zo blijft. Tot wanneer loopt het contract en hoe ziet de leaseregeling eruit? Uit de casus blijkt niet of de auto ouder dan 15 jaar is, indien zo bedraagt de bijtelling 35%. Doorgaans zijn de auto’s onder contract bij leasemaatschappijen overigens niet ouder dan 5/6 jaar. 5. Eigen woning De eigen woning staat op naam van Joop en Janneke. De schuld staat ook op beider naam. Joop en Janneke zijn dus beiden hoofdelijk aansprakelijk voor de gehele schuld, terwijl zij gerechtigd zijn tot de helft van de waarde van de woning. Aangezien zij geregistreerd partner zijn en samen een eigen woning hebben en kinderen, zijn Joop en Janneke fiscaal partner van elkaar. Aldus kunnen gemeenschappelijke inkomensbestanddelen fiscaal aan elkaar worden toegerekend. Gezien het inkomen van Joop en Janneke zal er in 2012 geen fiscaal voordeel behaald kunnen worden met toebedeling van de box 1 rente van de gezamenlijke eigen woning aan Joop. Op basis van het gezamenlijk inkomen van € 175.000 per jaar valt de totale financiering binnen de huidige norm van circa 4,5 bruto jaarinkomen of conform de norm gedragscode hypothecaire financieringen. Vraag hierbij is wel hoe “hard” het inkomen van Joop nog is. Daarbij moet ook rekening gehouden worden met de schuld van Joop aan de BV. Het af- of oversluiten van de lening eigen woning bij Accountant Joop BV behoort niet tot de mogelijkheden aangezien er geen liquide middelen zijn in de BV of andere liquide te maken bezittingen zonder dat bedrijfsvoering van de BV in gevaar zou komen.
5
Voor de beoordeling van de financiering zal de inkomenspositie van Joop beoordeeld worden aan de hand van jaarrekening van zijn BV. Hij kan namelijk zelf zijn salaris bepalen en zal moeten aantonen dat de vennootschap in staat is om dit salaris te blijven betalen. Aangezien de woning al in 1998 verkregen is, is er geen sprake (geweest) van een eigen woning reserve. De rente op de eigen woning is maximaal 30 jaar fiscaal aftrekbaar tot 2031. De netto te betalen rente is 48%* 6% = 2,92%. Zonder rekening te houden met het eigen woning forfait en met een netto rente van 2,92% zal in box 3 een rendement van circa 4,12% behaald moeten worden in de afweging of voordelig is de lening eigen woning financieel aan te houden of af te lossen uit de liquiditeiten/beleggingen in privé. Hierbij speelt ook nog het verschil in maandrente en jaarrendement, waardoor omslagpunt feitelijk wat hoger ligt. Bovendien kan het voordeliger zijn om eerst de box 3-schuld bij de bank af te lossen. De huidige beleggingen in privé brengen op dit moment alleen kijkend naar het dividend meer op dan 4,12%; echter is de vraag of dat in de toekomst ook zo zal zijn. Verder is het koersresultaat onzeker. Er is niet gegeven of de effectenportefeuille is privé verpand is aan de bank; vooralsnog wordt hier niet van uitgegaan. Wat opvalt is dat de werkelijke waarde hetzelfde is als de WOZ-waarde, doorgaans lag de werkelijke waarde hoger dan de WOZ-waarde, maar het laatste jaar komt het veelvuldig voor dat huizen lager dan de WOZ-waarde worden verkocht. De lening op de eigen woning is hoger dan de huidige werkelijke waarde; deze onderwaarde wordt feitelijk gecompenseerd door de eigen woningspaarrekening. Op 1 januari 2019 is de einddatum van de eigen woning spaarrekening; feitelijk is dan 20 jaar lang gespaard. Het bedrag van € 160.000 zal dan zijn toegenomen tot circa € 280.000. De oorspronkelijke looptijd van de verzekering heeft hierbij een rol gespeeld. De verwachte eindwaarde blijft vooralsnog onder het vrijstellingsbedrag, op dit moment van tweemaal € 154.000. Rentevastperiode eindigt in 2019; wat gebeurt er met rente en tevens de rentevergoeding op de SEW. 6. Bijdrage ziektekostenverzekering In 2012 is de grondslag verhoogd en percentage iets verlaagd, zodat zowel Joop als Janneke gezien de hoogte van hun inkomen een hogere bijdrage zijn verschuldigd. Janneke ontvangt vergoeding van de werkgever, die bij haar belast wordt in box 1. Bij Joop gaat de bijdrage ten laste van zijn netto inkomen. 7. Inkomstenbelasting Beiden in 52% tarief; de hypotheek rente is 50/50 toebedeeld; had ook een andere verdeling kunnen zijn zolang gehele rente tegen 52% aftrek gaat maakt dat geen verschil. 8. Accountant Joop BV/zie ook bij 1 Wat opvalt is dat er maar 1 BV is; normaliter is er sprake van een holding en een werkmaatschappij; zeker als er sprake is van een stamrecht om zodoende het stamrecht enigszins buiten de risicosfeer van de onderneming te houden.
6
Doorgaans is een ondernemingspand ook in een aparte BV opgenomen, om zodoende een flexibele structuur te hebben bij een eventuele verkoop; zodat besloten kan worden tot verkoop van de BV aandelen met de onderneming met of zonder de BV aandelen met het pand. Het is de vraag of er in de jaren tot en met 2010 winsten zijn geweest waarmee het verlies uit 2011 verlies verrekend kan worden; anders kan het verlies met mogelijke winsten uit maximaal de volgende 9 jaren nog verrekend worden. Tot en met 2011 was de termijn voor achterwaartse verliesverrekening (carry back) onder voorwaarden verruimd van 1 naar 3 jaar. Dit was een tijdelijke regeling, die per 2012 is vervallen. Bedrag aan debiteuren betekent dat Accountant Joop BV zijn klanten financiert. Afschrijving pand: aangezien pand zelf door de B.V. wordt gebruikt, mag fiscaal afgeschreven worden zolang de boekwaarde hoger is dan de helft van de bodemwaarde (de WOZ-waarde); beide waarden zijn onbekend. Een pand wordt fiscaal verder normaliter in 20 tot 40 jaren afgeschreven (economische levensduur), rekening houdend met een restwaarde en de waarde van de ondergrond waarop niet afgeschreven kan worden. Afschrijving inventaris: normaliter in 2-5 jaren afgeschreven. Bij een dienstverlenend bedrijf zal de inventaris voornamelijk bestaan uit computers en systemen, die een korte economische levensduur kennen. Onduidelijk is hoeveel ruimte er nog zit in de rekening courant faciliteit zit en hoe verloop van stand de afgelopen jaren is geweest. Aangezien het een zakelijke borgstelling van Joop aan de bank betreft, behoeft Janneke niet mee te tekenen. Accountant is als dienstverlener voor wat betreft zijn resultaat afhankelijk van het aantal declarabele uren en het uurtarief. Mogelijk dat zowel in tarief als in aantal uren een verbetering van marge mogelijk is. Dit zal ook afhangen van welke advieswerkzaamheden de onderneming kan uitvoeren. Niet meegenomen is dat een accountantskantoor een zekere goodwill vertegenwoordigt. De vraag of als Joop nu stopt of hij dan door de goodwill er nog redelijk kan uitstappen. 9. Effectenportefeuille Niet duidelijk is wat het doel van Janneke was bij het inkleden van de beleggingsportefeuille. Gezien de omvang en inkleding van de portefeuille is het niet te verwachten dat Janneke advies heeft gehad van een beleggingsadviseur. Wereldhave Vastgoed: Janneke zit overwogen in vastgoed naast hun eigen woning, tweede woning en ondernemingspand. In de BV zitten naast het pand geen beleggingen, die tot doel hebben om het stamrecht de financiering van het stamrecht te dekken. Voor de effectenportefeuille in privé geldt het deposito garantiestelsel niet; op dit moment € 100.000. Vraag is wat de beleggingshorizon van Joop en Janneke is? Is dit hun pensioendatum? Geen spreiding onder andere asset categorien zoals liquiditeiten obligaties. Er is sprake van hoge cash dividenden; vraag is of dit in de toekomst ook zo zal zijn en dat deze mogelijk bedoeld zijn voor de financiering van hun box 3-woning. 7
Wat opvalt is dat er geen liquide vermogen aanwezig is; lijkt erop dat overschot wordt opgemaakt of belegd. Herbespreken van de portefeuille met een DSI-adviseur ligt voor de hand. 10. Tweede woning Op dit moment is er een overwaarde op de tweede woning van € 100.000; vraag is hoe waarde zich zal ontwikkelen gezien huidige economische situatie. De leegwaarde ratio is niet van toepassing bij tijdelijk verhuurde woningen zoals een vakantiewoning. Verder is het de vraag of erfpacht ook op Terschelling (sterk) is of wordt verhoogd, wat een waardedrukkend effect kan hebben. Wat opvalt is dat er sprake is van een aflossingsvrije lening; lijkt erop dat de bank de aankoop destijds volledig met een aflossingsvrije lenig heeft gefinancierd; dat was destijds al niet gebruikelijk en zeker nu niet meer. Vraag is verder of er nog kruislingse verbanden zijn tussen leningen bij ABC-bank; zodat tweede woning ook als dekking fungeert voor lening eigen woning en indirect voor borgstelling door Joop in privé voor schulden van Accountant Joop BV. De gezamenlijke lening bedraagt € 900.000 (€ 600.000 plus € 300.000); lijkt erop dat inkomen van Joop en Janneke voorheen hoger was waardoor bank bereid was dusdanige financiering te verstrekken; op basis van huidig inkomen is totale financiering meer dan 4,5 totale inkomen. De marktwaarde (aannemende dat dit de waarde in het economische verkeer in casu is) van de beide panden is gelijk aan de hoogte van de leningen (100%), zodat dit binnen de norm van 104% valt. Aangezien de executiewaarden niet gegeven zijn, is niet te zeggen of hier aan de norm van 125% is voldaan. Onduidelijk is verder wanneer tweede woning is aangekocht. Feitelijk levert tweede woning minder op dan deze kost, reden hiervoor is niet duidelijk; wellicht wordt tweede woning maar gedeelte van het jaar verhuurd en/of is deze voornamelijk bestemd voor eigen gebruik; onduidelijk is of er huurafspraken zijn gemaakt. 11. Consumptieve bestedingen Vraag is ook of het CBI van € 50.000 niet te laag is ingeschat en dat het feitelijke CBI hoger ligt. Dit gezien de opname in rekening-courant bij de bv. 12. Overschot In 2012 is er een overschot van circa € 11.000; een gering overschot; vraag is hoe dat de afgelopen jaren is geweest, mede gezien de ontstane rekening courant met Accountant Joop BV. Bij dit overschot zal meer liquide vermogen de komende jaren ofwel gespaard worden of gebruikt voor aflossing van leningen; vraag is echter of er wel een overschot is, aangezien er nu ook al geen liquide vermogen is. 13. Overig Bloot eigendom woning is voor Janneke gedefiscaliseerd in de inkomstenbelasting, wat betekent dat Janneke de waarde van het bloot eigendom niet in haar belastingaangifte in box 3 aangeeft, maar moeder alleen belast wordt voor de inkomsten uit de eigen woning. 8
Bij overlijden van de moeder van Janneke groeit bloot eigendom onbelast voor de Successiewet aan tot vol eigendom. De andere helft wordt door haar verkregen uit de nalatenschap van haar moeder en zal met het overige vermogen als verkrijging belast worden met erfbelasting. Het lijkt erop dat erfenis alleen de woning betrof; vraag is of de moeder van Janneke nog overige vermogensbestanddelen heeft die bij haar overlijden vererven naar Janneke. Omdat er geen uitsluitingsclausule was opgenomen in het testament van de vader van Janneke, kan de waarde van de woning onderdeel vormen van een huwelijkse gemeenschap of betrokken worden in een verrekenbeding waarin Janneke betrokken wordt. In het CBI is geen rekening gehouden met de kinderbijslag van circa € 274 per kwartaal voor Bea (categorie 12 t/m 17 jaar) en voor Christien van € 233 (categorie 6 t/m 11 jaar).
9
2. Geef cijfermatig aan hoe groot het netto vermogen van Joop en Janneke, afzonderlijk en gezamenlijk is per 1 januari 2012 met daarbij de fiscale box waaronder het vermogensbestanddeel valt. Berekening gezamenlijk vermogen Joop en Janneke voor 2012 (in €): Bezittingen Eigen woning Tweede woning Eigen woning spaarrekening Totaal
500.000 400.000 160.000 1.060.000
Box 1 Box 3 Box 1/vrijstelling
Schulden Schuld ABC bank eigen woning Schuld ABC bank tweede woning Eigen vermogen gezamenlijk Totaal
600.000 300.000 160.000 1.060.000
Box 1 Box 3 Box 1/3
Berekening vermogen Joop voor 2012 (in €): Bezittingen Aandeel in gezamenlijk 80.000 vermogen Accountant Joop B.V. 0 Stamrecht 100.000 Pensioen Joop p.m. Overschot CBI p.m. Totaal 180.000
Box 1/3 Box 2 Box 1 Box 1 Box 3
Schulden Eigen vermogen Schuld aan Accountant Joop B.V. Belastinglatentie pensioen Belastinglatentie ab Belastinglatentie stamrecht Totaal
28.000 100.000 p.m. p.m. 52.000 180.000
Box 3 Box 1 Box 2 Box 1, 100.000*52%
10
Berekening vermogen Janneke voor 2012 (in €): Bezittingen Aandeel in gezamenlijk 80.000 vermogen Bloot eigen woning moeder 250.000 Levenslooptegoed 50.000 Belastinglatentie levensloop p.m. Beleggingen 90.000 Pensioen Janneke p.m. Belastinglatentie pensioen p.m. Overschot p.m. Totaal/eigen vermogen 470.000
Box 1/3 Box 3, gedefiscaliseerd Box 1 Box 1 Box 3 Box 1 Box 1 Box 3
11
3. Geef uw analyse en advies voor Joop en Janneke in het kader van hun financiële planning.
Belastingen Het is zinvol om goed te letten op de waardebepaling voor de WOZ, vooral als de waarde is gedaald in verband met de economische situatie. De WOZ-waarde wordt fiscaal immers steeds meer gebruikt (OZB, IB, SW…). Het is de moeite waard om in dat kader de verkoopprijzen van vergelijkbare woningen (referentiewoning is op te vragen bij de gemeente) in de omgeving in de gaten te houden. Daarbij is het van belang om op de peildatum te letten, die ligt vaak 1 jaar eerder dan het belastingjaar. Recht Joop en Janneke zijn niet getrouwd maar hebben een geregistreerd partnerschap op basis van uitsluiting elke gemeenschap. In de casus is niet gegeven of de kinderen door Joop erkend zijn; ook na het aangaan van partnerschap dient een kind door de vader erkend te worden, dit geldt voor Christien. Abel en Bea zijn geboren voor 2000; voor 2000 was er waarschijnlijk sprake van samenwonen. Er is wel een aantal gezamenlijke goederen, te weten de eigen woning, de tweede woning en de spaarrekening eigenwoning. Helft van de waarde hiervan valt aldus in de nalatenschap naast de privé goederen van de overledene. De BV zorgt ervoor dat in beginsel de zakelijke crediteuren hun vorderingen niet kunnen verhalen op het privévermogen van Joop. Dit ligt anders als er sprake is van onbehoorlijk bestuur, waarvoor Joop als bestuurder aansprakelijk gesteld kan worden. Of hij hiervoor verzekerd is, blijkt niet uit de casus. Aangezien Joop in privé meegetekend heeft voor de financieringen van Accountant Joop B.V. bij de bank, wordt ook de eventuele overwaarde in de woningen bij een faillissement van de bv meegetrokken. Er is een sprake van een keuzelegaat en vruchtgebruiktestament. Dat betekent dat bij overlijden van een van de partners de langstlevende recht heeft bepaalde goederen tegen schuldigerkenning in eigendom te nemen en op het restant verkrijgt de langstlevende een vruchtgebruik. De vraag is waarom er voor dit type testament is gekozen en niet voor de wettelijke verdeling? De drie kinderen en de langstlevende zijn erfgenaam; ook Abel is erfgenaam, zijn veroordeling leidt er niet toe dat hij onwaardig is als erfgenaam van zijn ouders. Bij overlijden van de langstlevende groeit bloot eigendom aan tot vol eigendom. Bloot eigendom kinderen betekent dat de kinderen al eigenaar worden van goederen van hun overleden ouder. Het is de vraag of dit gezien de gezinssituatie gewenst is. Het vruchtgebruik kent geen interingsrecht. Doordat echter er sprake is van een keuzelegaat kan de langstlevende het eigendom verwerven van door haar te kiezen goederen en bestaat de nalatenschap uit een vordering op de langstlevende. Deze goederen kunnen wel verteerd worden.
12
Vruchtgebruik/keuzelegaat langstlevende, over de inbrengwaarde die schuldig wordt gebleven kan geen rente worden bijgeschreven, zonder dat er sprake is van heffing van schenkbelasting. Aldus is er geen besparing mogelijk bij het tweede overlijden door een rente af te spreken over de schuld. Een nieuw combinatietestament kent meer flexibiliteit en meer mogelijkheden tot besparing van erfbelasting, door verkleining van het erfdeel van de langstlevende naar 1/100 en keuzemogelijkheden uit verschillende varianten. De uitsluitingsclausule heeft werking bij echtscheiding en bij overlijden. Bij een huwelijk van de kinderen vormt bij hun overlijden het vermogen van hun ouders op basis van het huidige testament uitgesloten (privé)vermogen. Bea en Christien zijn minderjarig, Joop en Janneke hebben hierdoor het gezag over hen. In een testament kunnen Joop en Janneke een voogd benoemen, die na hun overlijden gedurende de minderjarigheid van hun kind(eren) de opvoeding voor zijn rekening kan nemen. In een testament kunnen Joop en Janneke een bewindvoerder benoemen, die na overlijden tot een bepaalde leeftijd het door de kinderen verkregen vermogen beheert. Er is hierdoor ook een scheiding van taken mogelijk tussen opvoeding en beheer van het vermogen. Gezien de roofoverval ligt opname van bewind in het testament over te verkrijgen vermogen door Abel voor de hand. In het testament kunnen overige bepalingen worden opgenomen, zoals de tweetrapsmaking die ervoor zorgt dat bij overlijden van het kind (zonder partner of afstammelingen) het van de ouders geërfde vermogen doorerft naar de andere kinderen. Joop dient als DGA zakelijk te handelen met zijn BV, dat geldt ook voor de rekening-courantverhouding. In een overeenkomst dienen bepalingen zoals rente, onderpand en aflossing te worden overeengekomen. Aangezien de rente wordt bijgeschreven, loopt Joop het risico dat de belastingdienst stelt dat er sprake is van uitkering van dividend. Eventueel verschuldigde erfbelasting moet worden gefinancierd door de vruchtgebruiker. Pensioenen, sociale zekerheid en verzekeringen Joop heeft een stamrechtpolis die uiterlijk op 65-jarige leeftijd zal moeten ingaan. Een kortere dan wel levenslange uitkeringsperiode is mogelijk, de uitkeringen moeten uiterlijk op de ingangsdatum worden bepaald met inachtneming van sterftekanscriterium van 1%. Onduidelijk is of er ook sprake is van een nabestaanden of wezen recht. Bij werkloosheid heeft Janneke maximaal recht op 70% van maximaal dagloon, in casu verslechtert haar inkomen dan en is huidig CBI waarschijnlijk niet vol te houden. Joop heeft via zijn vorige werkgever pensioen opgebouwd. Afhankelijk van de financiële situatie van het pensioenfonds, kan Joop de uitkering op pensioendatum verwachten. Janneke heeft pensioen opgebouwd en bouwt nu pensioen op. Joop en Janneke hebben geen recht op een partnertoeslag in de AOW aangezien zij na 2015 65 worden.
13
In het lenteakkoord is bepaald dat in 2024 is bepaald dat in 2024 de AOW leeftijd 67 jaar is. Joop en Janneke gaan dus vanaf 67 AOW ontvangen. De pensioendatum van Joop zijn pensioen zal waarschijnlijk nog op 65 ingaan. Het op te bouwen pensioen van Janneke zal vanaf 2014 moeten worden aangepast aan het lenteakkoord. De pensioenleeftijd wordt dan al 67 jaar. Joop is niet verzekerd voor de werknemersverzekeringen. Overwogen kan worden voor Joop een pensioen toe te laten kennen door Accountant Joop BV, waarbij bij opbouw pensioen keuze tussen eigen beheer en extern verzekerd pensioen. Dit omdat Joop 10% of meer van de aandelen in de B.V. Voor pensioen moet wel sprake zijn van een arbeidsovereenkomst/ pensioentoezegging. Een extern verzekerd opgebouwd pensioen valt onder de bescherming van de Pensioenwet. Bij overlijden van Joop ontvangt Janneke een partnerpensioen van het pensioenfonds en zal de B.V. een stamrechtuitkering moeten doen. Alhoewel Joop en Janneke een oudedagsvoorziening op kunnen bouwen via een lijfrenteverzekering of spaarrekening, zal dit betekenen dat ze vrij beschikbare middelen moeten hebben. Een voorziening voor het nabestaandenpensioen of een extra overlijdensrisicoverzekering zijn nodig gelet op de schulden. Te overwegen valt om het ouderdomspensioen op te bouwen in eigen beheer en voor het partnerpensioen een verzekering af te sluiten. Volgens de regering is de DGA in geval van faillissement voldoende beschermd door artikel 7.986, vierde lid BW. Sparen, beleggen en financieringen Als de doelstelling is om het belegd vermogen via vererving in de familie te houden, dan kan rekening worden gehouden met een langere beleggingshorizon. Overig Het vermogen van Joop is op papier nog positief; indien waarde woningen in werkelijkheid lager liggen, zal vermogen waarschijnlijk negatief zijn. Verder is er sprake van hoge leningen met renteverplichtingen dat situatie voor Joop risicovol maakt. Het vermogen van Janneke is positief, maar door hoofdelijke aansprakelijkheid op leningen voor eigen en tweede woning is situatie voor Janneke ook risicovol.
14
4. Geef uw analyse van de gevolgen van het faillissement van Accountant Joop B.V. voor Joop en Janneke.
Als Accountant Joop BV failliet gaat, zal de bank waarschijnlijk Joop in privé ook aanspreken en bestaat het risico dat hij zelf ook in privé failliet gaat. Onduidelijk is of er nog andere crediteuren zijn; bijvoorbeeld de belastingdienst. Wellicht is bank bereid tot een regeling te komen, waarbij inkomen van Janneke een grote factor zal spelen. Ook zal gekeken worden naar de mogelijkheden van Joop om in loondienst aan de slag te gaan en zijn schulden af te betalen. Duidelijk is dat het CBI van Joop en Janneke zal terugvallen door wegvallen salaris Joop en bedrag van € 50.000 niet meer bekostigd kan worden. Hoe hoog het CBI uiteindelijk wordt, zal afhangen van regeling met de bank en de te betalen rente op leningen aan bank en rente op vordering door faillissement van Accountant Joop B.V. van € 300.000. Bij een eventueel faillissement van Joop in prive, zal Joop in de schuldsanering gaan en zullen waarschijnlijk eigen woning en tweede woning op executieveiling verkocht worden. Stamrecht in Accountant Joop BV gaat mee in faillissement. De vraag is of door de rekening courant met privé de fiscus ook afkoop van het stamrecht kan stellen. Gegeven is dat na vereffening van boedel van Accountant Joop BV er een restantvordering van de bank via de borgstelling op Joop in privé zal overblijven. Onduidelijk is ook of klantenportefeuille al dan niet in combinatie met medewerkers tot een doorstart kunnen leiden. Indien eigen en tweede woning verkocht wordt op executieveiling zullen Joop en Janneke geen woning meer hebben. Vraag is hoe fiscaal een verkoop van de eigen woning en liquide maken van de spaarrekening eigen woning gaat uitpakken? Privévermogen van Janneke blijft in eerste instantie buiten faillissement; echter Janneke is wel hoofdelijke aansprakelijk voor schulden met betrekking tot eerste en tweede woning bij ABC Bank. Indien rente op leningen niet meer betaald kunnen worden, zal een restantschuld na de executieveilingen van de eerste en tweede woning ook volledig op Janneke door de bank verhaald kunnen worden. Vraag is of de moeder van Janneke haar testament zal of moet aanpassen indien Joop failliet is verklaard. Het lijkt erop dat Joop gezien zijn leeftijd en het feit dat zijn B.V. failliet is gegaan, wellicht moeilijk weer aan werk/baan zal kunnen komen. De vraag is of Joop toegang heeft tot de wettelijke schuldsanering indien Joop zelf failliet wordt verklaard. Van belang is dat hem geen wanbeleid kan worden verweten om toegang tot de schuldsanering te krijgen. Omdat het pensioen wat onder de PW valt niet afkoopbaar is, kan bij faillissement het pensioen ook niet door de curator worden afgekocht. Wellicht kan nog gebruik gemaakt worden van middeling als het inkomen in box 1 van Joop aanzienlijk daalt.
15
