Samenvatting Inleiding Een groene, open en sociale stad, dat is de rode draad van dit college. Een stad met een gezond en prettig leefklimaat, die ook letterlijk groener wordt. Een stad waar bestuur en bewoners open en volwassen met elkaar omgaan. Een stad die open staat voor vernieuwing en verandering, én voor de waarde van wat er al is. Een sociale stad, waar inwoners oog hebben voor elkaar, waar mensen de ruimte hebben zich te ontwikkelen en ontplooien, en waar mensen die het op eigen kracht niet redden, een steun in de rug krijgen. Utrecht is een vitale stad, de regio werd onlangs nog uitgeroepen tot 'meest competitieve' van Europa. Door de hoogopgeleide en jonge bevolking, de ligging, de leefomgeving en de zeer gevarieerde en daardoor sterke economie, heeft Utrecht een sterke basis. Dat is niet in de laatste plaats door creatieve en ondernemende inwoners, die plannen tot ontwikkeling brengen. Utrecht heeft een begroting van 1,2 miljard euro. In een tijd waarin er door rijksbezuinigingen en door tegenvallende grondexploitaties fors bezuinigd moet worden, is het des te belangrijker dat we dat geld zo goed en effectief mogelijk besteden. Daardoor hoeven de bezuinigingen zo min mogelijk ten koste te gaan van inwoners en van de stad. Dat betekent: een zo efficiënt mogelijke gemeentelijke organisatie. En het betekent dat je maatregelen en uitgaven steeds moet toetsen aan wat ze de mensen en de stad opleveren. Een eenvoudig voorbeeld daarvan is de gemeentelijke inkoop: is de inkoop niet alleen zo goedkoop mogelijk maar draagt deze ook bij aan een sociale en duurzame stad. Door efficiënter en goedkoper te werken kunnen we ook volgend jaar de inwoners en de stad zoveel mogelijk ontzien. De lokale lasten stijgen niet, de afvalstoffenheffing gaat met tien procent omlaag. Voor de mensen die het 't meest nodig hebben kunnen we de U-pas verruimen. We blijven investeren in kwaliteit en onderhoud, Utrecht als Woonstad en in voorzieningen. De opening van TivoliVredenburg is een mijlpaal in de ontwikkeling van het Stationsgebied. Wij presenteren een sluitende meerjarenbegroting met een toereikend weerstandsvermogen. De financiële risico's zijn in beeld en van passende beheersingsmaatregelen voorzien. Daarmee is de gemeentebegroting duurzaam financieel gezond. Bewoners en bestuur Het Utrechtse college werkt volop samen met inwoners, ondernemers en organisaties. We willen gebruik maken van de kennis en creativiteit in de stad. Dit doen we door bewoners eerder en vaker te betrekken bij belangrijke vraagstukken, onder andere via (E-)participatie. Met digitale middelen (zie jijmaaktutrecht.nl) maken we steeds meer zichtbaar waar Utrechters invloed op kunnen uitoefenen en wat zij zelf kunnen doen. We faciliteren initiatieven van bewoners, verkennen de mogelijkheden van co-creatie en zelfsturing en gaan met betrokkenen en de raad in gesprek over leerpunten. We gaan steeds meer wijkgericht werken. Ambities uit de wijken zijn verwerkt in deze begroting en worden uitgewerkt in wijkactieprogramma's. Deze geven gemeente, bewoners en ondernemers richting voor een gezamenlijke inzet in de wijk. Het college zet sterk in op moderne, digitale dienstverlening. Daarom gaan we de gemeentelijke website www.utrecht.nl en het digitale loket in 2014 verder ontwikkelen. Inwoners en ondernemers kunnen dan online bestellingen plaatsen en via mijnloket.nl de voortgang volgen. Om meer vraaggericht en innovatief te werken herontwerpen we alle gemeentelijke dienstverleningsprocessen. Van het aanvragen van een vergunning tot het aanvragen van een uittreksel uit de Gemeentelijke Basis Administratie. Vanaf het najaar van 2014 kunnen inwoners en ondernemers terecht in het nieuwe stadskantoor waar (bijna) alle gemeentelijke dienstverlening is ondergebracht. In 2014 versterken we het internationale, toeristische en marketing profiel van Utrecht als stad van kennis en cultuur door met alle partners samen te werken aan Utrecht als Internationale Stad van de Muziek 2014. Ook werken we met alle regionale partners aan een optimale regionale ontwikkeling. En we zetten in op de verwerving van Europese subsidiemiddelen voor Utrechtse projecten.
1/5
Stedelijke ontwikkeling: algemeen en Leidsche Rijn Volgens de Atlas Nederlandse gemeenten bezet Utrecht een 2e positie op de woonaantrekkelijkheidsindex. Utrecht is nog steeds de snelst groeiende gemeente van Nederland. Vanzelfsprekend wil Utrecht een aantrekkelijke woon- en werkstad blijven, ook in economisch moeilijke tijden. De Nieuwe Ruimtelijke Strategie is leidend voor de komende jaren. Dat wordt in 2014 nog meer zichtbaar in het Stationsgebied en de start van de bouw van Leidsche Rijn Centrum. In 2014 worden er naar verwachting 1.500 woningen opgeleverd. In de bestaande stad ligt de focus veel meer op renovatie van bestaande woningen, transformatie van leegstaande panden, tijdelijke (studenten)woningen en (collectief) particulier opdrachtgeverschap (CPO). We stimuleren functiewijziging van leegstaande kantoren en maatschappelijk vastgoed in studentenhuisvesting. Dit levert in 2014 extra studenteneenheden en middeldure beleggershuur voor starters in onder andere De Uithof, ziekenhuis Oudenrijn en Overtuin in Leidsche Rijn. De herstructureringsopgave in samenspraak met de woningcorporaties is in Bouwen aan de Stad aangescherpt: aanpak van het bestaande bezit boven uitbreiding van nieuwbouw. De inzet in onze krachtwijken, in samenwerking met bewoners, corporaties, organisaties en ondernemers, zetten we voort. Vanuit het Dynamisch Stedelijk Masterplan (DSM) wordt ingezet op kennisdelen en het verder stimuleren van eigen initiatieven en creatieve gebiedsontwikkeling (Cartesius, Werkspoor). Met de geactualiseerde bestemmingsplannen zal in 2014 vooral blijvend worden ingezet op flexibel benutten van mogelijkheden om zo meer tegemoet te komen aan particulier initiatief en ondernemers. Ook de realisatie van het Hart van De Meern krijgt de volle aandacht. Een nieuw Stedenbouwkundig Programma van Eisen (SpvE) is in voorbereiding in samenwerking met bewoners en ondernemers. Een aantal stimuleringsmaatregelen voor de woningbouw moet in 2014 z'n eerste vruchten afwerpen. Wij zetten in op de betaalbaarheid van het wonen, vooral voor de laagste inkomens (onder de 34.229 euro), daarbij is ook een betere verdeling van de vrijkomende sociale huurwoningen aan de orde (tegenaan van scheefwonen). Om de bouw van woningen in beweging te houden, herprogrammeren wij in de gebieden Veemarkt (Voordorp-Zuid) en Leidsche Rijn ten gunste van (collectief) particulier opdrachtgeverschap (CPO), (goedkope) beleggerhuurwoningen en zorg/seniorenwoningen. Herprogrammering heeft in Leidsche Rijn al geleid tot enkele succesvolle tenders. In Leidsche Rijn wordt hard doorgebouwd in Hoge Weide, Het Zand (de Veiling) en Leidsche Rijn Centrum (minimaal 350 opgeleverde woningen). Binnen het gebied Leidsche Rijn Centrum wordt gebouwd aan de Stadsbaantunnel, het park op het dak van de A2 en de horeca aan het Berlijnplein, evenals de daaraan geplande bioscoopvoorziening. Daarnaast blijven we tijdelijk gebruik stimuleren, zoals een strandpaviljoen bij de Haarrijnse Plas, studenteneenheden en Skaeve Huse in Overtuin en Paintball in Strijkviertel. Stedelijke ontwikkeling: Stationsgebied De groei van bezoekers en reizigers in het Utrechtse Stationsgebied vraagt om vernieuwing en uitbreiding. Daarom werkt de gemeente samen met haar partners aan een nieuw Stationsgebied. De stedenbouwkundige principes hierbij zijn: herstellen, verbinden en betekenis geven. Ondanks de complexe problematiek, vordert de uitvoering gestaag. De herontwikkeling komt in 2014 in een nieuwe fase, nu ook Stationsplein oost met de grootste fietsenstalling van de wereld, Vredenburg en het entreegebouw in realisatie zijn. De tijdelijke infrastructurele maatregelen aan de westkant van het Stationsgebied krijgen dit jaar hun beslag. Verder starten de eerste werken op het Jaarbeursterrein (Galaxy Room en megabioscoop). Na jaren van voorbereiding en uitvoering wordt het eerste deelgebied (Vredenburg en omgeving) weer teruggegeven aan de stad en haar inwoners. Het Stadskantoor wordt opgeleverd en TivoliVredenburg wordt in juni 2014 in gebruikgenomen. Samenwerking met de eigenaren in het gebied (de private partners), de gebruikers (reizigers, bezoekers, werknemers) en de verschillende belangengroeperingen (onder andere Fietsersbond en SOLGU) staat de komende tijd hoog in het vaandel. Omdat er steeds meer werken tegelijkertijd in uitvoering zijn, is er extra aandacht nodig voor het beheersbaar houden van de bouwhinder. Duurzaamheid In 2014 staat in het energieprogramma opschaling centraal: van initiatieven van voorlopers naar het 'uitrollen' over de stad. Dat geldt zowel voor het energiezuinig maken van woningen als voor bedrijven en mobiliteit. De eigen gemeentelijke gebouwen worden versneld energiezuinig gemaakt en we werken aan de verankering van duurzaamheid in het gehele beleid van de gemeente. Aangezien de energiedoelen alleen te halen zijn als ook het Rijk werk maakt van klimaatbeleid, lobbyen we hiervoor in Den Haag. Geluidshinder voorkomen we zo goed mogelijk. Dit doen we door stil asfalt en stille klinkers, via het verkeersbeleid en door slimme stedelijke ontwikkeling. Om te zorgen dat we ook in de toekomst financiering behouden voor bodembeheer, lobbyen we in Den Haag. Nu komend jaar een deel van de vergunningverlening en handhaving op milieugebied overgaat naar een regionale uitvoeringsdienst (RUD), vergt dit goede afstemming met de gemeente. 2/5
Bereikbaarheid Het Utrechts college wil voor bezoekers en bewoners een gezonde, schone, aantrekkelijke en bereikbare stad zijn en kiest voor duurzame mobiliteit. Fiets, openbaar vervoer en schoon vervoer staan centraal. In 2014 maken we de Top 5 fietsroutes af en werken we aan grote schakels in het hoofdfietsnetwerk. Zo leveren we de fietstunnel onder de Spinozabrug op. We werken aan fietsparkeervoorzieningen, in 2014 gaat bijvoorbeeld de stationspleinstalling West met 4.200 fietsplaatsen open. Voor goed openbaar vervoer werken we aan de laatste tracés van het HOV-netwerk en aan De Uithoflijn. Met de oplevering van de busbaan door Rijnvliet is de HOV Zuidradiaal door Leidsche Rijn gereed. Daarnaast zijn de werkzaamheden aan de spoorverdubbeling van het tracé Amsterdam-Rijnkanaal (zijde Leidsche Rijn) tot aan het Centraal Station gestart. In 2014 ronden we het Actieplan Schoon Vervoer af. Eind 2014 heeft Utrecht 300 oplaadpalen voor elektrische auto's. Voor een goede luchtkwaliteit stimuleren we schoon vervoer met het instellen van milieuzones en met stimuleringsregelingen voor schone voertuigen. We beperken het aantal parkeerplekken in de binnenstad en maken een begin met het omvormen van de stedelijke ring tot een stadsboulevard. De aanpak van verkeersonveilige plekken zetten we voort. Openbare ruimte en groen De publieke ruimte is van groot belang voor de beleving van de stad van bewoners, bezoekers en werknemers. Komend jaar passen we de ervaring van de pilot Openbare Ruimte binnenstad toe op de rest van de stad: dus meer ruimte voor voetgangers en fietsers en meer ruimte voor verblijven en ontmoeten, plannen maken samen met bewoners en ondernemingen. Plus een goede afstemming en gezamenlijke planontwikkeling tussen gemeentelijke diensten onderling en met anderen. We maken een inhaalslag in het wegwerken van achterstallig onderhoud met de 4 miljoen extra per jaar die we ervoor vrij gemaakt hebben. Bij de afvalinzameling wordt de 'containerisatie' versneld. Bewoners krijgen meer invloed op het dagelijks beheer en (klein) onderhoud. De vergroening van de stad gaat door: in 2014 hebben de wijken Leidsche Rijn en Vleuten-De Meern ieder een half miljoen voor extra vergroening via een wijkgroenplan. Samen met partners in de regio zoeken we naar oplossingen om het beheer van de groengebieden rond de stad zo goed mogelijk te financieren nu het Rijk zich heeft teruggetrokken. Werk en Inkomen Utrecht heeft een sterke economie, de Utrechtse regio werd onlangs weer uitgeroepen tot 'meest competitieve' van Europa. Toch neemt ook in Utrecht het aantal mensen zonder baan toe. Wij investeren daarom in het bevorderen van ondernemerschap en stimuleren werkgevers om bij dreigend ontslag eerst te kijken of mensen korter willen gaan werken. Via de onlangs opgerichte Economic Board Utrecht werken we aan kennisvalorisatie. De economie en de manier waarop mensen werken verandert: door ruimte voor functiemenging, investeren in de openbare ruimte en het stimuleren van ICT-infrastructuur (via WIFI) faciliteren we dit. We voorkomen en bestrijden leegstand door prioriteit te geven aan hergebruik en transformatie van bestaande gebouwen. En door, samen met betrokkenen, een toekomstplan te maken voor winkelgebieden en bedrijventerreinen die het moeilijk hebben. Wijken en buurten zijn verschillend van karakter, ook in economische zin. Samen met ondernemers en bewoners geven we vorm aan de wijkeconomie. Vanwege het speciale karakter van Leidsche Rijn komt hier een aanspreekpunt voor (nieuwe) ondernemers. We bieden alle inwoners de kans om op hun eigen manier mee te doen in de stad, daar staat dit college voor. Het streven hierbij is dat zoveel mogelijk Utrechters betaald werk verrichten. De slechte economische situatie bemoeilijkt dit echter. Als consequentie van de crisis verwachten we dat het aantal bijstandsgerechtigden in Utrecht eind 2014 opgelopen zal zijn tot 9.300. Deze toename en bezuinigingen op het participatiebudget maken keuzes noodzakelijk, evenals nieuwe vormen van dienstverlening en een nieuwe werkwijze in de benadering van de arbeidsmarkt en het toeleiden naar werk. Daar waar mogelijk stimuleren we investeringen, werkgelegenheid (behoud van werkgelegenheid en het aantrekken van nieuwe bedrijvigheid) en benutten we de kansen die er op de arbeidsmarkt zijn. Per 1 januari 2015 wordt de Participatiewet naar verwachting van kracht. Utrecht bereidt zich hierop voor met specifieke aandacht voor de mensen die niet langer onder de WSW en Wajong vallen. 3/5
Utrecht heeft en houdt een goed beleid voor inkomensondersteuning en voorzieningen zoals bijzondere toeslagen. In 2013 wordt de inkomensgrens van de U-pas (weer) naar 125% van het wettelijk sociaal minimum verhoogd. Hierdoor kunnen meer inwoners met een laag inkomen deelnemen aan sport- en culturele activiteiten. Het beroep op schuldhulpverlening neemt toe. We streven naar het voorkomen van grote betalingsachterstanden in huur, energie- of ziektekosten, onder meer via Buurtteams. Onderwijs Geen stad investeert zo veel in onderwijs als Utrecht. Via de Masterplannen Onderwijshuisvesting geven we sinds 2006 in totaal 350 miljoen uit aan goede en gezonde schoolgebouwen. Zo zijn in deze collegeperiode tientallen scholen voor primair en voortgezet onderwijs opgeleverd. Medio 2014 zijn de Masterplannen Huisvesting voor 85% afgerond en zijn alle overige projecten in voorbereiding. De meeste Utrechtse kinderen hebben nu al les in nieuwe of vernieuwde schoolgebouwen met een gezond binnenklimaat. Utrecht investeert bovenal in de kwaliteit van onderwijs en daarmee in Utrechts talent. Om de kwaliteit van het onderwijs verder te verbeteren, stellen we samen met onze partners in de stad een nieuwe Utrechtse Onderwijs Agenda op voor de periode 2014-2018. Utrecht blijft investeren in de kwaliteit en groei van de voor- en vroegschoolse educatie en leertijduitbreiding. Hierdoor kunnen kinderen zonder taalachterstand een goede start maken op de basisschool. Met de Brede Scholen en de Brede School Academies verbeteren we de taal- en rekenvaardigheden en dragen we bij aan talentontwikkeling van Utrechtse leerlingen. Voor het komend jaar staan het voorkomen van voortijdig schoolverlaten en jeugdwerkloosheid hoog op de agenda. We stimuleren leerlingen een startkwalificatie te halen zodat ze goed zijn toegerust voor vervolgonderwijs of de arbeidsmarkt. Bij de bibliotheek blijven we met diverse activiteiten en samenwerkingsverbanden inzetten op innovatie waarbij we meer gebruikers willen aantrekken. Welzijn, jeugd en gezondheid Het college streeft ernaar dat zoveel mogelijk Utrechters gezond, betrokken en zelfredzaam kunnen meedoen in de samenleving. Kinderen en jongeren moeten gezond en veilig kunnen opgroeien en hun talenten kunnen ontwikkelen. Dat betekent dat Utrecht zich aan het voorbereiden is op de overdracht per 1 januari 2015 van taken en geld van het Rijk op het gebied van jeugdzorg (via de Jeugdwet) en de AWBZ (WMO). Dit is een grote opgave, maar tegelijkertijd een goede gelegenheid om samenhangend beleid te ontwikkelen dat effectiever en efficiënter is. Utrecht loopt voorop met het Vernieuwend Welzijn, de experimenten met de Buurtteams en de Gezonde Wijkaanpak. De transformaties vragen een inhoudelijke kanteling in sturing en uitvoering, waarvoor de hoofdlijnen zijn vastgelegd in kadernota's .Utrecht kiest voor een nieuwe vorm van sociale basiszorg, waarbij de inzet van professionele buurtteams centraal staat. In 2014 gaan wij door met de stapsgewijze uitbreiding van deze buurtteams Sociaal en Jeugd en Gezin. Daarnaast versterken we de verbinding tussen jeugdhulpverlening, jongerenwerk, onderwijs en jeugdgezondheidszorg. Utrecht kiest voor een nieuwe vorm van sociale basiszorg, waarbij de inzet van professionele buurtteams centraal staat. In 2014 gaan wij door met de stapsgewijze uitbreiding van deze buurtteams Sociaal en Jeugd en Gezin. Daarnaast versterken we de verbinding tussen jeugdhulpverlening, jongerenwerk, onderwijs en jeugdgezondheidszorg. Het vernieuwde convenant Utrecht Gezond! 2014-2017 (met Achmea) ondersteunt ons beleid rond Meedoen naar Vermogen, Zorg voor Jeugd en Volksgezondheid. Een goede gezondheid is een randvoorwaarde om mee te kunnen doen in de samenleving. Door zoveel mogelijk samen te werken met inwoners en instanties in de stad vergroten we het effect van onze activiteiten. Zo bestaat inmiddels de alliantie met bedrijven voor Jongeren met een gezond gewicht. Om te voldoen aan de Wet publieke gezondheid en de Wet veiligheidsregio's zal per 1 januari 2014 een aantal taken van de GG&GD uitgevoerd worden vanuit een regionale organisatie, waarin de 26 regiogemeenten via een gemeenschappelijke regeling zeggenschap hebben. Veiligheid Werken aan een veilige stad doen we samen met veel anderen. Natuurlijk met onze veiligheidspartners als de politie, het Openbaar Ministerie, en het Jongerenwerk. Maar ook de inwoners en ondernemers in de stad zijn onze vanzelfsprekende bondgenoten. Door open en eerlijk te praten over de veiligheidsproblemen, vooral in de buurten en
4/5
wijken, wordt de veiligheid echt iets van ons allen. Steeds vaker zijn de inwoners actief betrokken bij het oplossen van de veiligheidsproblemen. Zij participeren onder andere in Burgernet, Waaks! en Veilig Ondernemen. Het college wil een stad waarin iedereen zich veilig en welkom voelt. De cijfers van de afgelopen jaren laten over het algemeen een daling zien van de criminaliteit; onze investeringen van de afgelopen jaren beginnen hun vruchten af te werpen. Toch blijven wij in onze aanpak dezelfde prioriteiten stellen omdat deze nu eenmaal een lange adem vergen. We investeren daarom ook komend jaar op de prioriteiten: de aanpak van jongerenoverlast- en criminaliteit, het tegengaan van woninginbraak en veel voorkomende criminaliteit (waaronder winkelcriminaliteit en autokraak), het tegengaan van geweld en georganiseerde criminaliteit (waaronder hennepteelt en mensenhandel). Cultuur Utrecht is een aantrekkelijke cultuurstad voor kunstenaars, bewoners, ondernemer en bezoekers. We stimuleren een veelzijdig cultureel aanbod, in de stad en in de wijk. We werken aan aansprekende projecten die ons internationale profiel als cultuurstad versterken. Dit doen we samen met de culturele en creatieve sector, de Universiteit Utrecht, HKU en het bedrijfsleven. In 2014 opent TivoliVredenburg haar deuren met vijf zalen. We starten met de profilering van Utrecht als internationale stad van muziek. In Leidsche Rijn bouwen we het Castellum Hoge Woerd. We maken de ontwikkeling van broedplaatsen mogelijk voor oefening, productie en presentatie en werken aan faciliteiten voor cultureel ondernemerschap. Als stad van Kennis en Cultuur vinden we cultuureducatie in het primair onderwijs belangrijk. In het schoolseizoen 2013 – 2014 starten we het ontwikkeltraject 'Doorgaande leerlijn creatief vermogen 2013 – 2016'. Dit doen we samen met de culturele partners en onderwijspartners. Sport Sporten is leuk, gezond en goed voor sociale contacten. Daarom stimuleert het college inwoners om aan sport en beweging te doen. Goede voorzieningen zijn hiervoor de basis. Op het programma van 2014 staan: de afronding van de herontwikkeling van sportpark Fletiomare-Oost, het creëren van sportruimte binnen het Cereol- complex en het aanleggen van een nieuwe ligweide bij zwembad De Krommerijn. In opdracht van de gemeenteraad onderzoeken wij nu hoe de bezuinigingen op sportvoorzieningen op te vangen zonder de kwaliteit en de toegankelijkheid in gevaar te brengen. Dit onderzoek doet de gemeente samen met de Vereniging Sport Utrecht. We werken aan het vergroten van de sportdeelname van alle inwoners door extra inzet van buurtsportcoaches en combinatiefunctionarissen. Voor inwoners met een beperking voeren we hierbij het plan 'Utrecht Sport op Maat' uit. Om de wachtlijsten in het voetbal terug te dringen gaat Utrecht in 2014 sportactiviteiten op zondag verder uitbreiden. Dit doen we samen met de Vereniging Sport Utrecht, verenigingen en de KNVB. In vervolg op het succesvolle European Youth Olympic Festival (EYOF) Utrecht 2013 willen we samen met partners uit stad en regio, Rijk en sportkoepels een lange termijn visie op topsport- en talentontwikkeling opstellen. Vastgoed Na de samenvoeging van de Utrechtse Vastgoed Organisatie staat 2014 in het teken van verdere verbetering in de organisatie en optimalisatie van de exploitatie en dienstverlening aan de gebruikers van ons vastgoed. Er wordt stevig ingezet op betere bezetting van het vastgoed/de accommodaties (welzijn, sport, cultuur) en optimalisering van het gebruik door huisvestingsplannen per programma en deelportefeuille. In 2014 is de invoering van vernieuwend welzijn een feit. De sturing op welzijn krijgt extra aandacht via verbetering van de bezetting van de welzijnsaccommodaties, om daarmee de financiële taakstellingen te realiseren en optimale dienstverlening aan de gebruiker. Indien het vastgoed niet meer bijdraagt aan een van de gemeentelijke doelstellingen, kan het uitgegeven worden. In 2014 willen we voor 4,3 miljoen euro vastgoed/grond verkopen en zal de nota kapitaalgoederen maatschappelijk vastgoed worden gecombineerd met het Meerjarenperspectief Utrechts Vastgoed.
5/5
