Bezoekadres Postadres

Jaarverslag DIGH

2007

inhoud

Jaarverslag DIGH

2007

Voorwoord

2

1 DIGH in het kort

3

2 Omzien en voortgaan

5

3 De projecten van DIGH Zuid-Amerika en de Caraïben Midden- en Oost-Europa Zuid-Afrika Overige gebieden In 2007 afgesloten leningen en in boekjaar 2007 aangegane verplichtingen

6 6 6 9 11 12

4 Overige activiteiten van DIGH

13

5 Met wie werkt DIGH samen Garantiegevers Financiële instellingen Partners

17 17 17 17

6 DIGH intern Personeel en organisatie Bestuur Kredietcommissie Commissie van Aanbeveling

18 18 19 19 19

7 De financiën van DIGH

20

8 Jaarrekening 2007 Balans per 31 december 2007 Staat van baten en lasten over 2007 Toelichting bij balans en staat van baten en lasten Overige gegevens

21 21 22 23 29

9 Accountantsverklaring

30

Op de omslag: Habitat for Humanity en DIGH werken samen aan woningbouwprojecten in Midden- en Oost-Europa. De lening voor deze huizen is tot stand gekomen via DIGH. DIGH jaarverslag 2007 •

Voorwoord Groeien Bij DIGH houden we meer van voortgaan dan van omzien. Toch ontkwamen we vorig jaar niet aan een kleine terugblik. In 2007 was het namelijk vijf jaar geleden dat we de eerste lening afsloten. Woningcorporatie Ymere (Amsterdam) stond toen garant voor een project van de Zuid-Afrikaanse corporatie Own Haven. Sindsdien is er veel veranderd: in het eerste jaar sloten we één lening af; medio 2008 zijn dat er in totaal 37. Om dat te realiseren, heeft DIGH inmiddels acht medewerkers. Heel wat meer dan de twee waarmee we ooit begonnen. Het afgelopen jaar illustreert die groei van DIGH. Sloten we in 2006 nog acht leningen af, in 2007 waren dat er al twaalf: drie in Zuid-Afrika, drie in Suriname, vijf in Oost-Europa en één in Indonesië. De cijfers laten niet alleen onze groei zien, maar ook onze andere doelstelling: een evenwichtige verdeling van projecten over onze kernregio’s. Om het groeiend aantal projecten in Midden- en Oost-Europa in goede banen te leiden, hebben we in 2007 een coördinator aangenomen voor dat gebied. Ook hebben we besloten om in 2008 een coördinator aan te nemen voor Zuid-Amerika en de Caraïben. Samen met de coördinator voor Zuid-Afrika beschikt DIGH nu dus over drie regiocoördinatoren. Zij behandelen aanvragen, onderhouden contacten met partners, begeleiden de aanvrager van de lening, monitoren het project en leggen nieuwe contacten in de regio. De uitbreiding van het aantal coördinatoren is een van de tastbare bewijzen van onze toe genomen professionaliteit. We groeien niet alleen, we bieden ook een bredere dienst verlening aan: we leveren meer maatwerk, verzorgen grotere en complexere leningen en hebben het aanbod van producten en financieringsconstructies uitgebreid. Als onderdeel van een gestructureerde aanpak hebben we in het verslagjaar al onze garantiegevers bezocht. We hebben hen bijgepraat over de projecten waarvoor ze garant staan. Ook hebben we nieuwe ontwikkelingen met hen besproken en voorstellen gedaan voor participatie in nieuwe projecten. Dankzij de groei van het aantal gerealiseerde projecten groeide ook onze naamsbekendheid. Mede daardoor ontstonden in 2007 nieuwe samenwerkingsverbanden. Zo is het in 2008/2009 25 jaar geleden dat acht Nederlandse steden een stedenband aangingen met een zusterstad in Nicaragua. In dat kader bereiden we nu meerdere woningbouwprojecten voor, waarbij we nauw samenwerken met de gemeenten, de locale corporaties, de VNG en het landelijk coördinerend orgaan van deze stedenbanden. Met verschillende ontwikkelingsbanken (in Nederland, Europa en wereldwijd) onderzoeken we hoe het DIGH-garantieproduct maximaal effect kan hebben bij de zeer noodzakelijke energy-efficiencyprogramma’s in de hoogbouw in Centraal- en Oost-Europa. Al met al kunnen we constateren dat DIGH in 2007 én in de afgelopen vijf jaar heel wat heeft bereikt. We gaan door met het voorbereiden en ontwikkelen van onze belangrijke programma’s voor de nabije toekomst. A.V.M. Pouw Namens het bestuur Stichting Dutch International Guarantees for Housing

• DIGH jaarverslag 2007

1 DIGH in het kort Dit doet DIGH Stichting DIGH maakt betaalbare woningbouw mogelijk voor mensen met een laag inkomen, in ontwikkelingslanden en landen in een economische overgangsfase. Dat doen we door het verstrekken van leningen aan volkshuisvesters in de regio’s Zuid-Afrika, Midden- en Oost-Europa en Zuid-Amerika en de Caraïben. Hoe werken wij? Organisaties in ontwikkelingslanden en landen in een economische overgangsfase kunnen vaak geen betaalbare leningen afsluiten voor sociale volkshuisvestingsprojecten. Banken vinden het risico te groot en zijn bang dat deze organisaties de rente- en aflossings verplichtingen niet kunnen nakomen. DIGH sluit leningsovereenkomsten af met lokale organisaties, waarbij Nederlandse woningcorporaties en gemeenten garantiegevers zijn. Als de garantiegever akkoord gaat, sluit DIGH bij een bank een lening af voor de lokale aanvrager, met rente- en aflossingsverplichting. De woningcorporatie of gemeente in Nederland staat garant voor de rente- en aflossingsverplichting. Door deze borging is financiering tegen een lagere rente mogelijk. DIGH monitort vervolgens het project gedurende de looptijd van de lening.

Wettelijk geregeld Volgens de Nederlandse Woningwet mogen corporaties niet investeren in buitenlandse projecten. In 2005 heeft het Ministerie van VROM, in nauw overleg met DIGH, echter een wettelijke regeling opgesteld, MG 2005-04, die het voor zogenaamde A-corporaties mogelijk maakt om jaarlijks voor maximaal 0,3 promille (0,03%) van het balanstotaal verplichtingen aan te gaan die voortvloeien uit het garant staan voor leningen voor buitenlandse projecten. Garanties voor deze leningen zijn bedoeld voor de bouw van woningen in de plaatselijke sociale huursector. Er moet sprake zijn van huisvesting bestemd voor huishoudens die niet in staat zijn zelfstandig adequate huisvesting te vinden op de woningmarkt. De financiële steun mag alleen gegeven worden in bepaalde landen. Economische drijfveer De econoom Hernando de Soto toont aan dat investeringen in kapitaalgoederen in tweede- en derdewereldlanden de economische groei bevorderen. Ze staan aan de basis van financiële cycli, waardoor deze landen onafhankelijk worden van externe steun. Een voorwaarde voor economische groei is wel dat de investeringen worden terugbetaald en de kapitaalgoederen verhandelbaar zijn. DIGH baseert haar activiteiten op dit economische principe.

Nevenactiviteiten DIGH assisteert corporaties en gemeenten bij het realiseren van buitenlandse volkshuisvestingsprojecten. We adviseren Nederlandse organisaties over de ontwikkeling, de financiering en de realisatie van volkshuisvestingsprojecten in het buitenland. Ook geven we lokale partijen voorlichting over het functioneren van de Nederlandse volkshuisvestingssector, vooral over de financieringsen garantiestructuur van Nederlandse corporaties. Daarnaast bemiddelen we bij de inzet van adviseurs om projecten te begeleiden. Onze volkshuisvesting zien we als een waardevol exportproduct. Met wie werken we samen? In Nederland is de samenwerking met de woningcorporaties de basis van ons bestaan. Daarnaast werken we nauw samen met Aedes, de vereniging van woningcorporaties. De samenwerking met het ministerie van VROM groeit. DIGH verzorgt het coördinatiepunt voor de MoU met Zuid-Afrika. ‘MoU’ staat voor Memorandum of Understanding, een overeenkomst tussen het Ministry of Housing in Zuid-Afrika en het ministerie van VROM/AEDES/VNG, om sociale huisvesting in Zuid-Afrika te ondersteunen met Nederlandse expertise. Ook heeft VROM aan DIGH gevraagd een rol te spelen bij de woningprojecten op de Nederlandse Antillen en Aruba. Daarnaast werken we samen met verschillende Nederlandse en buitenlandse organisaties, zoals banken, NGO’s (non-governmental organizations) en private partijen.

DIGH jaarverslag 2007 •

Piet Rigter

Samenwerken op z’n Surinaams In de Amsterdamse Stichting Brasa werken de Algemene Woningbouwvereniging (AWV), De Key, Het Oosten en Rochdale samen met de Surinaamse Stichting Sekrepatu aan betere huisvesting in onder andere Paramaribo. Deze corporaties staan tevens garant voor de leningen die DIGH heeft afgesloten met Sekrepatu. Piet Rigter, directeur van AWV: ‘Als je zo’n samenwerking instapt in de veronderstelling dat je alles op jouw manier kunt doen, moet je er niet aan beginnen.’ ‘Toen ik dit jaar in Suriname kwam om de projecten te bekijken, was ik aangenaam verrast. Er is duidelijk een opgaande lijn te zien: de infrastructuur is verbeterd, net als het onderhoud van de huizen. Er wordt duidelijk geïnvesteerd. Het eerste project, gestart in 2004, functioneert prima. Het is prettig van opzet, met ruimte voor kinderen om te spelen en een crèche; er wordt echt gelééfd. Veel zaken waar we bij dit eerste project tegenaan zijn gelopen, hebben we bij het vervolg beter kunnen regelen. Alles wat te maken heeft met nutsbedrijven en infrastructuur is lastig, hebben we gemerkt. Aan de aanleg van telefoon, tv, elektra, water en wegen moet je minstens zoveel aandacht besteden als aan de bouw van de huizen zelf. Er zijn geen andere partijen die zich daar verantwoordelijk voor voelen, dus moet Sekrepatu een regiefunctie op zich nemen. Een tweede probleem waar we tegenaan zijn gelopen, is het gebrek ter plaatse aan know-how over projectontwikkeling. De kerntaken – verhuur en onderhoud – lopen goed. Op dat gebied ondersteunen we alleen nog door middel van coaching. Maar we zouden graag een projectontwikkelaar met een Surinaamse achtergrond ter plaatse hebben, die weet hoe de hazen lopen. Die lokale mensen weet te vinden en kan opleiden. De kracht van Sekrepatu is dat het geen hit-and-runproject is. De stichting bouwt niet alleen woningen, maar legt ook een stabiele basis voor onderhoud en leefbaarheid. We hebben iets voor de lange termijn neergezet. Dat niet alles zo snel of probleemloos gaat als wenselijk is, konden we niet verwachten. Als je zo’n samenwerking instapt in de veronderstelling dat je alles op jouw manier kunt doen, moet je er niet aan beginnen.’


2 Omzien en voortgaan DIGH na 5 jaar – een tussenstand In december 2007 vierde DIGH het feit dat het vijf jaar geleden de eerste lening afsloot. Het was een moment van omzien en voortgaan.

Vergroting van de hefboomwerking door middel van DIGH-leningen • vinden van andere financiers; • fee voor matchmaking en financiering door anderen.

Omzien De eerste lening sloten we af ruim twee jaar voordat de MG 2005-04 van 17 maart 2005 van kracht werd. Het betekende dat het Ministerie van VROM elke leningaanvraag apart goed moest keuren. De eerste twee jaar was er sprake van een slow start. Daarna verdubbelde de projectenportefeuille van jaar tot jaar. DIGH begon met een lening voor 114 woningen. In 2007 waren er 5080 woningen gefinancierd. Daarmee is een totaalbedrag gemoeid van 27 miljoen, waarvoor 33 corporaties garant staan. Deze 33 garantiegevers vertegenwoordigen 33 procent van het balanstotaal van de corporatiesector als geheel, namelijk 33 miljard euro. De ruimte voor garanties van deze corporaties bedraagt 10 miljoen euro per jaar (0,3 promille van 33 miljard). Daarvan is nu feitelijk 2 miljoen gebruikt voor garanties, dat is dus twintig procent. Er is dus nog een enorme potentie om in de breedte (meer corporaties) en de hoogte (grotere inzet per corporatie) een groei in garanties te bereiken, om daarmee volkshuisvestingsprojecten te realiseren in landen in transitie en de derde wereld.

Verdere professionalisering van DIGH • met bestaande garantiegevers komen tot ‘garanties op de plank’/ fondsvorming; • aantrekkelijkheid DIGH-product vergroten: productdifferentiatie; prijsdifferentiatie; dollarfaciliteit; • verbeterde borging van valutarisico’s.

En voortgaan Eind 2007 hebben we ook conclusies getrokken op basis van de ervaringen van de eerste vijf jaar. Op grond daarvan hebben we strategische keuzes gemaakt voor de nabije toekomst. Een greep uit deze keuzes: Verbreding van het draagvlak in Nederland • van 33 naar 60 garantiegevers; • sterkere band met gemeenten/stedenbanden, met onder andere Nicaragua en Antillen als pilot; • sterkere profilering van DIGH en volkshuisvesting als exportproduct. Verbreding van het aandachtsveld • niet alleen ‘social housing’, maar ook ‘energy-efficiency’ en het voorkomen van armoedeval. Verlenging van de ‘keten’ van activiteiten • procesmanagement van de voorbereidingsfase voor het investeringstraject als kernactiviteit; • DIGH positioneren als coördinator/hoofdaannemer en van daaruit werken met partners; • deze werkzaamheden onderbrengen in een aparte DIGH-dochter.


3 De projecten van DIGH De leningen van DIGH maken betaalbare woningbouwprojecten mogelijk op niet-commerciële basis. Volkshuisvesters buiten Nederland kunnen bij DIGH een lening aanvragen voor projecten op het gebied van woningproductie en woningverbetering, die voorzien in een maatschappelijke behoefte. DIGH bemiddelt vooral voor projecten in drie regio’s: Zuid-Afrika, Midden- en Oost-Europa en Zuid-Amerika en de Caraïben (waaronder Nicaragua, Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen). Maar ook elders in de wereld zijn leningen afgesloten voor woningbouwprojecten, op voordracht van een Nederlandse partner, zoals een gemeente of woningcorporatie. DIGH sloot in 2007 de volgende leningen af voor sociale woningbouwprojecten.

Zuid-Amerika en de Caraïben In Suriname bestaat nog steeds een grote behoefte aan goede en betaalbare woningen. DIGH werkt samen met een aantal corporaties en stichtingen in Suriname. De belangrijkste is de Stichting Sekrepatu, die ondersteund wordt door een aantal Amsterdamse corporaties, verenigd in de Stichting Brasa. DIGH heeft met Stichting Brasa al enige jaren een relatie. In 2007 is daaraan de stichting Low Cost Housing toegevoegd. In Suriname zijn dit jaar drie nieuwe leningen afgesloten. Suriname, Paramaribo, Stichting Sekrepatu e 818.231,- voor grondaankoop In september 2007 sloten we een lening af voor de aankoop van grond, dankzij een garantie van woningcorporatie Het Oosten uit Amsterdam. Grond is in Suriname schaars en duur. Hoewel de overheid de mogelijkheid heeft domeingronden uit te geven voor volkswoningbouw, gebeurt dat tot nu toe niet. Sekrepatu moet terreinen vooralsnog zelf kopen op de vrije markt.

Start van de bouw van de eerste woningen voor personeel in de gezondheidszorg, Low Cost Housing in Paramaribo, Suriname. Officiële opening door mevrouw Venetiaan


Suriname, Paramaribo, Stichting Sekrepatu e 2.061.305,- voor de eerste fase van 65 nieuwbouwwoningen Dit project aan de Rodastraat wordt gebouwd met een garantie van woningcorporatie Rochdale uit Amsterdam. De grond is in 2006 verworven met een DIGH-lening. Op het terrein zullen grotere eengezinswoningen gerealiseerd worden en kleinere woningen in gestapelde bouw. De tweede fase wordt gerealiseerd in 2008. De lening is afgesloten in december 2007. Suriname, Paramaribo, Stichting Low Cost Housing e 385.709,- voor de eerste fase van in totaal 200 nieuwbouwwoningen Met de eerste lening aan de Stichting Low Cost Housing kunnen 25 nieuwbouwwoningen worden gerealiseerd. Het gaat om woningen voor mensen die in de gezondheidszorg werken. Met een laag of middeninkomen hebben zij weinig kansen op de Surinaamse woningmarkt. De Stichting Low Cost Housing is verbonden aan een medisch instituut en wil gekwalificeerd personeel in de gezondheidszorg behouden voor de Surinaamse samenleving. Het bestaande personeelstekort wordt mede veroorzaakt door Nederland, dat met gunstige arbeidsvoorwaarden personeel werft op de Surinaamse markt. De huizen worden gebouwd in de Tawajaripolder, district Wanica. Woningcorporatie WoCom uit Someren staat garant. De lening is afgesloten in november 2007.

Midden- en Oost-Europa In Midden- en Oost-Europa is de woningnood hoog. Sinds de omwenteling aan het eind van de jaren tachtig en het begin van de jaren negentig zijn de meeste bestaande woningen en appartementen geprivatiseerd. Volkshuisvesting is daarbij verdwenen van de politieke agenda en op het terrein van sociale woningbouw is weinig meer gebeurd. De verwachting is dat er de komende tien jaar zo’n vijf miljoen woningen gebouwd moeten worden om aan de vraag te voldoen. Mede door gebrek aan financiering is het voor mensen met lagere en middeninkomens moeilijk om aan een eigen woning te komen. Ook bestaande woningen in de regio moeten verbeterd worden, omdat ze veelal in zeer slechte staat verkeren. Na de grootschalige privatisering van het woningbestand in de jaren negentig is vooral het onderhoud van hoogbouw uit het oog verloren. Door de stijgende energieprijzen is de renovatie van deze vaak slecht geïsoleerde flats voor de bewoners steeds belangrijker geworden.

Montenegro, gemeente Berane e 539.329,- voor 24 huurappartementen in een appartementengebouw In 2005 heeft DIGH een lening afgesloten voor de bouw van een appartementencomplex in Podgorica, de hoofdstad van Montenegro. In 2006 is een identiek complex neergezet in de gemeente Kolasin. Ook andere gemeenten willen nu dergelijke projecten uitvoeren. De gemeente Berane heeft een aanvraag ingediend voor de bouw van een appartementencomplex dat een exacte kopie is van de twee andere gebouwen. Corporatie De Alliantie uit Huizen staat garant, net als bij de twee voorgaande leningen in Montenegro. De lening is afgesloten in december 2007. Hongarije, Budapest, Stichting DVD e 1.194.800,- voor een woningisolatieproject in gestapelde bouw in district 15 in Budapest Voor dit unieke project levert DIGH een 20% deposito als zekerheid achter de 100% projectfinanciering, verzorgd door Die Erste Bank te Budapest. De lokale en nationale overheid subsidieert op dit moment 66% van de renovatie van panelflats in Hongarije. Voor de resterende 33% sluiten de block house associations (BHA) een lening af met lokale banken. De feitelijke investering bedraagt dus vijftien miljoen euro per één miljoen garantie van DIGH. Voor deze eerste lening staat woningcorporatie Ymere uit Amsterdam garant. De lening is afgesloten in februari 2008. Oekraïne, Berdichev, ESCO e 207.841,- voor energy-efficiency in hoogbouwwoningen Deze aanvraag voor een relatief kleine lening is een eerste project in een reeks waarin het concept van ESCO (energy servicing company) wordt toegepast bij de renovatie van woningen in Oekraïne. Het is de bedoeling dat de woningen energie-efficiënter en -zuiniger worden. De besparingen die daaruit voortkomen, zijn een financieringsbron voor de renovatie van de woningen. ESCO doet de (financiële) investeringen die nodig zijn om de woningen te renoveren, inclusief de maatregelen voor energy-efficiency.

ESCO organiseert het proces, bereidt de plannen voor, ontwikkelt oplossingen voor de bewoners met een laag inkomen en werkt die uit. Daarnaast maakt zij individuele financiële afspraken met de bewoners en organiseert zij de aanbesteding. Ook zorgt ESCO voor de implementatie en ziet zij toe op de uitvoering daarvan. Bovendien maakt zij afspraken over onderhoud en beheer in de toekomst. Deze lening is afgesloten in april 2008. Corporatie De Woonplaats uit Enschede was enthousiast over deze aanpak en staat garant. Armenië, diverse regio’s, Habitat for Humanity e 740.702,- eerste fase voor een revolving fund om uiteindelijk 4000 woningen te realiseren In deze eerste fase worden 200 huurkoopwoningen gerealiseerd. In juni 2007 is de tweede lening tot stand gekomen met Habitat for Humanity. Van oorsprong is Habitat for Humanity een Amerikaanse non-profitorganisatie, met vijf hoofdkantoren – in elk werelddeel één – en affiliates in ruim honderd landen. Inmiddels bouwde de organisatie wereldwijd meer dan 200.000 huizen. De Amerikaanse oud-president Jimmy Carter is een van de initiatiefnemers van de organisatie. Voor DIGH is Habitat for Humanity een belangrijke partner in Midden- en Oost-Europa. Corporatie Vivare uit Arnhem staat garant voor de lening aan Armenië. Macedonië, Moznosti, Habitat for Humanity e 1.030.000,- voor een revolving fund om uiteindelijk 670 families aan een onderkomen te helpen Dit project is te vergelijken met de hiervoor beschreven lening aan Armenië. Habitat for Humanity is sinds 2005 actief in Macedonië om bestaande woningen met een slechte kwaliteit te verbeteren via het opzetten van een Joint Home Improvement Fund. 150 huizen van arme huishoudens zijn de afgelopen twee jaar verbeterd via dit fonds. Door de lening van DIGH kan Habitat for Humanity in dezelfde tijd meer woningen verbeteren. De lening is afgesloten in april 2008. Woningcorporatie Ymere uit Amsterdam staat garant.


Roland van der Post

Een prachtig exportproduct Het WSW geeft garanties aan financiers die woningcorporaties leningen verstrekken voor socialewoningbouwprojecten. Dankzij deze garanties kunnen corporaties geld lenen tegen gunstige voorwaarden. Directeur Roland van der Post zit in de kredietcommissie van DIGH en geeft als onafhankelijk adviseur adviezen aan het DIGH-bestuur. ‘Natuurlijk brengt het werk van DIGH financiële risico’s met zich mee, maar ik kan vanuit mijn expertise zeggen dat het marginale, aanvaardbare risico’s zijn. Dat neemt niet weg dat je als corporatie een goede analyse moet maken van het project waaraan je bijdraagt, een gefundeerde keuze moet maken voor de regio en zorgen dat je je inhoudelijk kunt vinden in de plannen. Ook belangrijk: garant staan voor een volkshuisvestelijk project in het buitenland moet je alleen doen als dat aansluit bij wat je als corporatie al doet. De financiële kant van de zaak kun je met een gerust hart aan DIGH overlaten. Dat durf ik als lid van de kredietcommissie én met mijn achtergrond in het WSW wel te zeggen. Bij DIGH zit enorm veel expertise. Je moet als corporatie dus je eigen keuzes maken. Maar vanuit mijn functie bij het WSW zeg ik: als corporatie heb je de taak iets bij te dragen aan de maatschappij. En die maatschappij strekt zich uit over de grenzen heen. Dus waarom zou je niet je steentje bijdragen aan volkshuisvestelijke projecten in het buitenland? De enige vraag is in welke mate je dat moet doen. Het spreekt voor zich dat het niet ten koste moet gaan van wat je hier in Nederland aan taken hebt. Maar de sociale volkshuisvesting hier is zó goed. Het zou zonde zijn om al die kennis niet te exporteren.’

10 • DIGH jaarverslag 2007

Zuid-Afrika Zuid-Afrika blijft ook de komende jaren een speerpunt voor DIGH. Mede door de samenwerking met Nederland is het volkshuis vestingsbeleid gericht op het opbouwen van een huurwoningsector. Woningcorporaties spelen daarbij een centrale rol. Naar verwachting zal de MoU tussen Nederlandse en Zuid-Afrikaanse partijen een derde termijn krijgen. Onderhandelingen vinden plaats in 2008. We verwachten dat DIGH een belangrijke rol blijft spelen in deze samenwerking. In 2007 ging in Zuid-Afrika het Interim Social Housing Program van start. ‘Interim’ omdat de procesgang voor de nieuwe Social Housing Bill nog niet was afgerond. Naar verwachting zal dat in 2008 gebeuren. De nieuwe wetgeving stelt ruimere subsidies voor volkshuisvesting ter beschikking dan nu het geval is. Deze kapitaalinjectie is noodzakelijk. De sector krijgt zo de mogelijkheid om het hoofd te bieden aan de sterk stijgende materiaal- en bouwprijzen in Zuid-Afrika. Daardoor kunnen er betaalbare huurwoningen komen voor de doelgroep (maandinkomens tot R 7500, zo’n c 700). De Zuid-Afrikaanse corporaties moeten elk jaar wedijveren voor de beschikbare fondsen. De inschrijvingen worden streng geselecteerd op financiële haalbaarheid, kwaliteit van de organisatie en de termijn waarbinnen de projecten van start kunnen gaan. Zuid-Afrika, Durban, SOHCO e 2.036.899,- voor de renovatie van 142 woningen In juli 2007 kwam de eerste lening met woningcorporatie SOHCO tot stand. Het project heet Lindar House in Albert Park. Het pand is aangekocht in 2005. Met de DIGH-lening kunnen de 142 woningen worden gerenoveerd. SOHCO is één van de succesverhalen van de sociale woningbouw in Zuid-Afrika. Lindar House is één van de drie projecten die is gehonoreerd in het nieuwe subsidieprogramma voor sociale woningbouw in Zuid-Afrika. Het voormalig kantoorpand wordt ingrijpend verbouwd tot een woningcomplex. Soms gebeurt dat op vindingrijke wijze, onder invloed van CEO Heather Maxwell, die een achtergrond heeft als architect. De uitbreiding van het aantal woningen is ook een bevolkingsinjectie voor de binnenstad, waar Albert Park deel van uitmaakt. Het project ligt zeer centraal. Vanaf de bovenste verdiepingen heb je er een wijds uitzicht over de stad en de haven. Een nadeel is dat vergelijkbare complexen in de buurt te koop worden aangeboden voor sterk gestegen prijzen, die hoger zijn dan het bedrag waarvoor Lindar House is aangekocht. Woningcorporaties Aramis uit Roosendaal, Casade uit Waalwijk en Singelveste uit Breda staan elk garant voor een derde deel van deze lening.

Bouw van huizen door corporatie Communicare in Kaapstad, Zuid-Afrika

daarmee aan de algehele leefbaarheid van de buurt. Madulamoho werkt met een holistisch model, dat grote belangstelling en waardering geniet. Zo bouwde de corporatie een leegstaand hotel en het complex van een voormalige verpleegstersopleiding om tot betaalbare kwaliteitswoningen. Deze verbouwingen gingen gepaard met een programma van om- en bijscholing. Directeur Renier Erasmus werd in oktober 2007 uitgenodigd om Madulamoho te presenteren op de VN Wereld Habitat Dag in Den Haag. Delta Wonen uit Zwolle staat garant voor deze lening, die is afgesloten in september 2007. Zuid-Afrika, Kaapstad, Communicare e 975.370,- voor 129 nieuwbouwwoningen in de wijk Brooklyn De contacten die DIGH al in 2006 legde, leidden in 2007 tot een concrete lening. De lening wordt in twee fasen verstrekt. De tweede fase is gepland in 2008. Het project is een pilot voor Communicare’s plan om in de komende vijf jaar 2.000 sociale woningen te bouwen. Dit is de eerste stap in het kader van een MoU met het stadsbestuur van Kaapstad. Communicare is een van drie corporaties die een rol speelt bij de ontwikkeling van de volkshuisvesting in de stad. Communicare bestaat ruim 75 jaar, en is daarmee de oudste corporatie van Zuid-Afrika. De corporatie is ontstaan na de grote crisis van 1929 en groeide uit tot een onderneming met tachtig medewerkers. In de loop van de jaren realiseerde Communicare 19.000 woningen voor economisch zwakkeren, met name voor ouderen. Dit was mede mogelijk door ruime subsidiëring en zeer zachte leningen in de jaren van de apartheid. De lening is afgesloten in maart 2008. Woningcorporatie De Alliantie uit Huizen staat garant voor deze lening.

Zuid-Afrika, Johannesburg, Madulamoho e 1.306.785,- voor 168 woningen in een te renoveren complex, BG Alexander Madulamoho is een corporatie die actief is in de binnenstad van Johannesburg. In de roemruchte wijk Hillbrow levert zij een belangrijke bijdrage aan de verbetering van de woonomstandigheden en

DIGH 11 jaarverslag 2007 • 11

Jim Schuyt

Betrokkenheid stopt niet bij Lobith Woningcorporatie de Alliantie steunt vijf bouwprojecten via DIGH. Drie in Montenegro, twee in Zuid-Afrika. Met een zekere terughoudendheid; het is er de Alliantie niet om te doen om het werk van corporaties in die landen over te nemen. ‘Onze rol is belangrijk, maar overzichtelijk’, zegt directievoorzitter Jim Schuyt. ‘Als corporatie moet je oog hebben voor internationale ontwikkelingen. Onze verantwoordelijkheid voor huisvesting stopt niet bij Lobith. In landen als Zuid-Afrika is een goede woning nog veel belangrijker dan hier. Door de samenwerking met DIGH zijn we in staat om onze solidariteit zo efficiënt mogelijk tot uiting te brengen. In West Gate Mall, in Capetown zijn we vooral voorwaardenscheppend bezig. Daar zijn de huizen inmiddels al verhuurd. DIGH houdt een vinger aan de pols en begeleidt bij knelpunten; huurachterstanden bijvoorbeeld, die zijn ontstaan omdat de kostwinner is over leden aan aids. Een schrijnend probleem waar toch een oplossing voor moet komen, want de corporatie moet inkomsten hebben. Dat zijn zaken die wij met een gerust hart aan DIGH kunnen overlaten. We zijn er inmiddels wel aan toe om verder te gaan dan alleen faciliteren. Er zijn nu plannen om onze rol te vergroten door een partnership aan te gaan met een woningcorporatie ter plaatse. Twinning, noemen we dat. En we zouden graag kennis aanbieden, bijvoorbeeld op het technische vlak. Ook hierin werken we samen met DIGH. Maar zover is het nog niet: we kiezen nu voor deze manier van ondersteunen, die uiterst effectief is gebleken. We zouden alle corporaties willen oproepen om mee te doen! We kunnen niet alle problemen oplossen, maar het maakt zeker verschil. Zonder goede huisvesting komt een land niet verder.’


Overige gebieden Indonesië Indonesië behoort niet tot de kerngebieden van DIGH. Op verzoek van Woningstichting Nieuwkoop en Stichting SGHI sloot DIGH toch een lening af. Indonesië, Yogyakarta, Credit Union Puskopdit Bekatigade e 70.996,- voor heren verbouw van in totaal 300 woningen In samenwerking met de Stichting SGHI sloot DIGH in april 2007 een lening af voor Credit Union Puskopdit Bekatigade Yogyakarta. Het betreft de heren verbouw van 300 woningen in een gebied dat in 2006 getroffen werd door een aardbeving. De lening is aangetrokken voor de eerste fase van 172 woningen. Het project is aangedragen door partnerorganisatie SGHI. SGHI heeft al een lange ervaring in Indonesië en beschikt over een lokaal netwerk. De uitvoering, begeleiding en inning van de afbetaling loopt via de locale counterpart van SGHI, de kredietorganisatie Puskopdit Bekatigade Yogyakarta, kortweg BK3D. BK3D heeft inmiddels een lange staat van dienst (22 jaar) met betrekking tot (de financiering van) woningbouw en -verbetering. Al eerder kregen zij kredieten/fondsen van de Nederlandse organisaties Strohalm te Utrecht en Oikocredit te Amersfoort. De uitvoering van de herstelwerkzaamheden gebeurt door de bij BK3D aangesloten credit unions. Voor dit pilotproject wordt samengewerkt met vijf van deze credit unions. De leden (huishoudens) van deze credit unions zijn de feitelijke eindgebruikers. De credit unions selecteren de eindgebruikers op basis van spaartegoed en spaargedrag. Woningstichting Nieuwkoop uit Nieuwkoop staat garant voor deze lening.

Toelichting op de grafieken: de sterke stijging van het aantal woningen dat in 2007 mede door DIGH-leningen tot stand is gekomen, heeft een aantal oorzaken. – Op projectniveau een daling van het DIGH-aandeel in de totale investeringskosten: dankzij steeds meer samenwerking met medefinanciers ontstaat een gunstig hefboomeffect. – De introductie van de fixe lening: grotere reikwijdte door inzet als een revolving fund. – Betrokkenheid van DIGH in grootschalige renovatieprogramma’s, onder andere ter verbetering van de energie-efficiëntie, met name in Midden- en Oost-Europa. Het betreft dan Woning gebouwd door corporatie Credit Union Puskopdit Bekatigade in Indonesië met een DIGH-lening

renovatie in plaats van nieuwbouw. Dat betekent minder kosten per woning, waardoor een groter aantal woningen kan worden verbeterd.

DIGH jaarverslag 2007 • 13

In 2007 afgesloten leningen en in boekjaar 2007 aangegane verplichtingen Land/plaats

Projectnaam

Garantiegever

Start

DIGH-lening (U)

DIGH-opslag (U)

Aantal woningen

Indonesië/Yogyakarta

BK3D

Woonstichting Nieuwkoop

mrt-06

70.996

1.615

172

Zuid-Afrika/Durban

Sohco

Aramis, Casade, Singelveste

jul-2007

2.036.899

47.236

142

Suriname/Paramaribo

Sekrepatu (8)

Het Oosten

sep-2007

818.231

25.195

Grond

Zuid-Afrika/Johannesburg

Madulamoho

Deltawonen

okt-2007

1.306.785

35.181

168

Suriname/Paramaribo

Stichting Low Cost Housing

WoCom

nov-2007

385.709

15.709

25

Armenië/div.

Habitat for Humanity

Vivare

dec-2007

740.702

25.054

200

Montenegro/Berane

Gemeente Berane

De Alliantie

dec-2007

539.329

19.329

24

Suriname/Paramaribo

Sekrepatu (9)

Rochdale

dec-2007

2.061.305

53.105

65

Hongarije/Budapest*

DVD

Ymere

feb-2008

1.194.800

34.800

2000

Zuid-Afrika/Kaapstad*

Communicare (1)

De Alliantie

mrt-2008

975.370

31.935

129

Macedonië/div.*

Habitat for Humanity

Ymere

mei-2008

1.030.000

30.000

335

Ukraïne/Berdichev*

Esco

De Woonplaats

jun-2008

207.841

9.569

232

11.367.967

328.728

3492

totaal

* Deze leningen zijn in 2007 goedgekeurd door het bestuur van DIGH, in 2008 feitelijk verstrekt, en off-balance gepresenteerd.


4 Overige activiteiten van DIGH Zuid-Amerika en de Caraïben Uitstel van verstrekking lening in Suriname In 2006 is een leningaanvraag behandeld en goedgekeurd van Stichting Cornelius en Filippus Bouwbeheer (CfB), in opdracht van de Surinaamse Corporatie Caesarea. Begin 2007 is de lening aangetrokken. Door het uitblijven van onderlinge contracten tussen beide partijen in Suriname en door een verder oplopend conflict hebben we het verstrekken van de lening uitgesteld. Dit is mede gebeurd op basis van informatie van de penningmeester van de Stichting Cornelius en Filippus Bouwbeheer. Het lopende conflict is medio 2008 nog niet opgelost. Op dit moment wordt Stichting Caesarea doorgelicht. CfB is op zoek naar een alternatief voor de grond, zodat ze een aangepast bouwplan kan realiseren. We verwachten een doorstart in de tweede helft van 2008. De garantiegevers van de lening zijn op de hoogte gesteld van de problemen. Op initiatief van het bestuur van Sekrepatu is een conferentie georganiseerd rond het thema ‘Financiering van de volkshuisvesting in Suriname’. Onder andere DIGH en de Surinaamse Bank namen hieraan deel. Afgesproken is een aantal financieringsconstructies te onderzoeken. Nieuwe ontwikkelingen op de Nederlandse Antillen en Aruba Vanwege de herpositionering van drie van de zes eilanden (de BESeilanden Bonaire, Eustatius en Saba) en de blijvende status aparte van Curacao, Aruba en St Maarten hebben we overlegd met de reeds betrokken corporaties, Aedes en VROM. Daarbij bespraken we de beste manier waarop de Nederlandse corporatiesector ondersteuning kan bieden aan de corporaties op de eilanden zelf. Dit thema kwam ook aan de orde op een miniconferentie op Bonaire, georganiseerd door Caneye, de koepel van de eilandcorporaties. Op deze conferentie is afgesproken om in 2008 een grotere conferentie te houden op de eilanden. Daarvoor verschijnt een boekje rond het thema volkshuisvesting, de woningmarkt en de locale actoren. Caneye is opdrachtgever en Aedes en DIGH zijn betrokken bij de voorbereidende werkzaamheden. Het Fonds Werken aan Wonen gaf een bijdrage voor de totstandkoming van het boekje. 25 jaar stedenbanden tussen Nederland en Nicaragua In 2008 bestaan de acht stedenbanden tussen Nederlandse en Nicaraguaanse steden 25 jaar. De stedenbanden ontstonden na de Sandinistische revolutie in 1973. 25 jaar later is Nicaragua nog steeds een van de armste ontwikkelingslanden in Midden-Amerika. De behoefte aan betaalbare woningbouw is groot. Daarom hebben de gemeenten in samenwerking met het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland Nicaragua (LBSNN) – ondersteund door de VNG – en de woningcorporaties in deze gemeenten het plan opgevat om samen met hun zustersteden enkele sociale woningbouwprojecten te realiseren. DIGH is benaderd om hiervoor de financiering te verzorgen. Daarbij dient het reeds eerder door

DIGH gefinancierde project in Léon, in het kader van de stedenband Utrecht-Léon, als voorbeeld. Ook Ceprodel, de counterpart van DIGH in Nicaragua, wordt hierin betrokken. De plannen zullen in de loop van 2008 en 2009 worden uitgevoerd.

Midden- en Oost-Europa Startende sociale-huursector in Montenegro Samen met de Oostenrijkse partner het Institut für Immobilien, Bauen und Wohnen (IIBW) onderzoekt DIGH de mogelijkheid tot een samenwerkingsverband: het Housing Finance Agency voor Landen in Transitie (H!FACT). Deze organisatie zal zich er speciaal op richten om grootschalige sociale woningprogramma’s tot stand te brengen in Midden- en Oost-Europa. Ze doet dat door middel van financiële, juridische, institutionele ondersteuning via consultancy en het beschikbaar stellen van leningen. De bedoeling is dat het eerste demonstratieproject van H!FACT tot stand komt in Montenegro. Om de ontstane woningnood tegen te gaan, zijn in Montenegro verschillende organisaties met publieke verantwoordelijkheden samengekomen: de vakbeweging, de nationale overheid van Montenegro en de werkgeversfederatie. Onder de noemer ‘Union Fund for Solidarity for Housing Construction Ltd’ willen deze organisaties op de korte termijn het aanbod van betaalbare koop- en huurwoningen vergroten. Het is voor het eerst sinds de val van het communisme dat een Oost-Europees land zo’n grootschalig sociaal-huurprogramma opzet. De verkenning van dit programma vond plaats in 2007. We verwachten dat dit eind 2008 zal leiden tot de eerste investerin-

Energy-efficiëncyprogramma’s in hoogbouw in Centraal- en Oost-Europa


gen. Naast financiering op basis van garanties door Nederlandse corporaties streeft DIGH voor deze projecten naar medefinanciering via de Nederlandse Financierings Maatschappij voor Ontwikkelingslanden (FMO) en de Council of Europe Development Bank (CEB). Renovatie en energiebesparing hoogbouw DIGH is in meerdere landen bezig met initiatieven om betaalbare financieringsproducten op grotere schaal beschikbaar te stellen voor energy-efficiencyprojecten. In Hongarije is een speciaal financieringsproduct ontwikkeld, in samenwerking met een lokale bank. Het project is erop gericht deze renovaties ook betaalbaar te maken voor lagere inkomensgroepen. In Bulgarije, Oekraïne en Rusland bereidt DIGH samen met lokale partners de mogelijkheid voor om soortgelijke leningsproducten op te zetten bij lokale banken. Om deze ervaringen te delen, neemt DIGH deel aan conferenties, zoals in november 2007 in Bucharest. Tijdens een seminar dat werd georganiseerd door Housing+ verzorgde DIGH een presentatie over de financiering van renovatieprojecten. De Corporatie WoCom in Someren heeft een eenmalige bijdrage gegeven voor de ontwikkeling van het financieringsproduct voor Hongarije. Het is de bedoeling dat met dit product in de hand de opstart in andere landen sneller kan verlopen. Afronding Matraproject in de Oekraïne DIGH was een van de partners in een consortium dat de afgelopen vier jaar een Matraproject uitvoerde in de Oekraïne. Sinds 1994 bevordert het ministerie van Buitenlandse Zaken met het Matraprogramma de opbouw van het maatschappelijk middenveld (‘civil society’) in de Midden- en Oost-Europese landen. De naam ‘matra’ is afgeleid van de woorden ‘maatschappelijke transformatie’.

Woningnood in Zuid-Afrika


Het was het doel van dit project om locale condominiums (Verenigingen van Eigenaren) zo te organiseren en te begeleiden in de besluitvorming, dat zij in staat zouden zijn om als opdrachtgever te fungeren voor een energy-efficiency-aanpak in hun appartementen blok. DIGH was betrokken bij het informatieproces rond het thema financiering en heeft de eerste pilotprojecten gefinancierd. De eerste fase van dit Matraproject is daarmee afgerond. In samenwerking met Eric Berman (Agora), de leider van het consortium, werken we toe naar een tweede fase in dit project. Geïntegreerde wijkaanpak in Slowakije Tijdens de 16e Europese Ministersconferentie, gehouden in maart 2005 in Praag, verklaarde minister van VROM, mevrouw Sybilla Dekker, zich bereid om publiek private initiatieven te ondersteunen die gericht zijn op het verbeteren van woningen en woonomgevingen in Midden- en Oost-Europa. In navolging hiervan startte PRC Bouwcentrum een demonstratieproject in Martin, Slowakije. Samen met PRC Bouwcentrum en Vestia Interconsult onderzoekt DIGH hoe zij de financiering van de renovatie van 271 appartementen in het gebied en het opknappen van het publieke domein rond kan maken. Het is de bedoeling om te komen tot een duurzaam financieringsmodel, waarin zowel overheid, gemeente en bewoners als mogelijk ook de EU participeren. Zo willen we komen tot een praktisch voorbeeld, dat een model vormt voor het verbeteren van wijken in de rest van de regio.

Zuid-Afrika Samenwerking met Zuid-Afrika DIGH was als coördinatiepunt en organisator nauw betrokken bij de activiteiten in het kader van de MoU met Zuid-Afrika. Er vond een verdere uitbreiding en verdieping van het netwerk plaats. DIGH is betrokken bij de vooraanstaande corporaties in Zuid-Afrika, die een centrale rol spelen in de verwezenlijking van een ambitieus overheidsprogramma. Daarin streeft men de komende vijf jaar naar 100.000 nieuwe huurwoningen. Naar verwachting zal de productie in 2008 verder toenemen. Daarmee lijkt de stagnatie van 2006 voorbij. In oktober 2007 hield minister Sisulu een keynote speech op de World Habitat Day in Den Haag. In november 2007 vond een bijeenkomst plaats van de wederzijdse Oversight Committees in Pretoria. Daar zijn processen in gang gezet om met name de woningproductie voort te stuwen. Er wordt een uitbreiding verwacht van de technische assistentie van Nederlandse kant op nationaal, gemeentelijk en corporatieniveau. Bij dit laatste niveau gaat het om de individuele corporaties zelf, maar ook om koepelorganisatie NASHO, de ZuidAfrikaanse evenknie van AEDES. Daarmee wordt een bijdrage geleverd aan het al genoemde ambitieuze vijfjarenplan dat de Zuid-Afrikaanse overheid heeft ontwikkeld.

Aedes Europa Werkgroep In 2007 organiseerde Aedes diverse bijeenkomsten voor de klankbordgroep Europa. DIGH heeft zitting in deze groep omdat hierin onder andere de mogelijkheden van Nederlandse corporaties in Europees perspectief aan de orde komen.

In 2007 legden we ook eerste contacten met het Kuyasa Fund, een microfinancier die de allerlaagste inkomens toegang biedt tot financiering voor woningverbetering, als aanvulling op subsidies van de nationale overheid. Dit kan een belangrijke stap zijn in het streven om het bereik van DIGH-leningen te vergroten richting doelgroepen waarvoor de corporaties geen uitkomst bieden: mensen zonder vast of formeel inkomen. In Hilversum zijn door een Zuid-Afrikaanse delegatie van het ministerie van Social Housing en andere organisaties de resultaten gepresenteerd van het onderzoek naar financieringsmechanismen voor sociale woningbouw. De Zuid-Afrikaanse financieringsinstellingen TUHF en NHFC stonden aan de basis hiervan. DIGH ondersteunde hen op basis van een bijdrage uit het Fonds Werken aan Wonen.

Stakeholdersbijeenkomst VROM juni 2007 In aanloop van de Wereld Habitat Dag organiseerde VROM in juni 2007 een stakeholdersbijeenkomst. Voor deze bijeenkomst waren organisaties uitgenodigd die actief zijn op het gebied van duurzame stedelijke ontwikkeling in het buitenland. Ook DIGH heeft hierin geparticipeerd. Een gewenste uitkomst is dat het onderwerp ‘housing’ een logische plek krijgt in het buitenlands beleid en in de ontwikkelingssamenwerking van Nederland. Op die manier kan de bij veel organisaties in Nederland ruim aanwezige expertise op dit gebied op een efficiënte wijze gebruikt worden.

Overig Advisering bestuur Fonds Werken aan Wonen Net als in de voorgaande jaren heeft DIGH ook in 2007 het bestuur van het Fonds Werken aan Wonen geadviseerd over buitenland projecten. DIGH bracht dertien schriftelijke adviezen uit. Daarnaast heeft DIGH zelf een aanvraag ingediend om op een eenvoudiger manier werkkapitaal in te kunnen zetten tijdens de voor bereiding (planontwikkeling, capaciteitsopbouw) van de investeringsfase bij buitenlandse volkshuisvestingsprojecten. Nu komen deze aanvragen steeds één voor één binnen. DIGH streeft naar een vorm waarin het Fonds generiek middelen ter beschikking stelt voor deze fase. Op basis van een intake kan DIGH de middelen zelf koppelen aan projecten. Daarbij verzorgt DIGH de monitoring en de rapportage. Inmiddels heeft het Fonds ingestemd met dit voorstel. In de loop van 2008 kan deze aanpak van start gaan. Cecodhas DIGH is via Aedes tweemaal betrokken geweest bij bijeenkomsten in het kader van Cecodhas, het platform voor de nationale brancheorganisaties van woningcorporaties/coöperaties in de lidstaten van de Europese Unie. In januari/februari en in april 2007 waren er bijeenkomsten in Brussel. DIGH leverde daar een bijdrage in het kader van de workshop Council of Europe Development Bank.


Hans Mersmann

Minder risico dankzij kwaliteit kredietcommissie DIGH heeft een kredietcommissie van eigen adviseurs en experts uit het veld. De kredietcommissie adviseert het bestuur van DIGH over de haalbaarheid van binnengekomen projectvoorstellen. Een van de commissieleden is Hans Mersmann, strategisch adviseur en onderzoeker bij de stichting Waarborgfonds Eigen Woningen. ‘DIGH gaat natuurlijk niet over één nacht ijs.’ ‘In de kredietcommissie kijk ik samen met de penningmeester van DIGH en Roland van der Post, directeur van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw, kritisch naar nieuwe aanvragen. Zijn de subsidies goed geregeld? Is het haalbaar? Klopt het allemaal? Alle projecten die DIGH doet, hebben wij zorgvuldig gescreend. Corporaties en andere garantieverstrekkers kunnen er dus van op aan dat het deugt. Het Waarborgfonds Eigen Woningen is een grote speler in de koopwoning- en hypotheekmarkt in Nederland. Wij verstrekken garanties voor hypothecaire leningen. Volgend jaar geven we de miljoenste garantie in Nederland uit. Banken lopen dankzij onze garantie minder risico. Daardoor hoeven huiseigenaren minder rente te betalen. Op die manier stimuleren we het eigen woningbezit, want meer mensen kunnen een huis kopen. We staan voor duurzame investeringen in woningbezit. Onze doelstellingen sluiten heel goed aan bij die van DIGH. Bovendien kennen wij de garantiewereld als geen ander. Dus kunnen we ze goed helpen. Wij richten ons weliswaar alleen op Nederland, maar kijken wel verder dan onze neus lang is. Als lid van DIGH’s kredietcommissie zetten we onze expertise in voor ontwikkelings- en tranisitielanden. En we stimuleren corporaties en andere garantieverstrekkers om hetzelfde te doen. Mooi toch?’


5 Met wie werkt DIGH samen Garantiegevers De Nederlandse woningcorporaties staan garant voor de leningen van DIGH. Daardoor kan DIGH leningen voor sociale woningbouw afsluiten met buitenlandse organisaties. Daarnaast geeft dit netwerk toegang tot specifieke deskundigheid op het gebied van bouwen en beheer. Die deskundigheid kunnen we inzetten in de keten van planontwikkeling en capaciteitsontwikkeling, via investeren en financieren tot beheer en onderhoud. In 2007 stonden de volgende corporaties garant voor de financiering van de volgende projecten: • Woonstichting Nieuwkoop te Nieuwkoop voor BK3D, Yogyakarta, Indonesië • Aramis te Roosendaal / Casade te Waalwijk / Singelveste te Breda voor Sohco, Durban, Zuid-Afrika • Het Oosten te Amsterdam voor Sekrepatu, Paramaribo, Suriname • Delta Wonen te Zwolle voor Madulamoho, Johannesburg, Zuid-Afrika • WoCom te Someren voor Low Cost Housing, Paramaribo, Suriname • De Alliantie te Huizen voor Berane, Montenegro • Rochdale te Amsterdam voor Sekrepatu, Paramaribo, Suriname • Vivare te Arnhem voor Habitat for Humanity, Armenië • Ymere te Amsterdam voor DVD, Hongarije • De Alliantie te Huizen voor Communicare, Kaapstad, Zuid-Afrika • Ymere te Amsterdam voor Habitat for Humanity, Macedonië

voor onderdak’. Dit steunpunt is eind 2007 opgeheven, omdat het project is afgerond. DIGH voert voor Aedes ook het coördinatiepunt uit voor de MoU met Zuid-Afrika. Voor de Stichting SGHI voert DIGH backofficetaken uit, zoals secretariaat en financiële administratie. Begin 2008 heeft Woonstichting Nieuwkoop deze werkzaamheden overgenomen. Met het Fonds Werken aan Wonen heeft DIGH een vaste relatie. Enerzijds als adviseur, anderzijds als procesmanager bij de voorbereidingsfase van sociale woningbouwprojecten in landen in transitie en de derde wereld. In dit kader werkt DIGH op losse contractbasis samen met meer dere consultants en adviesbureaus.

Financiële instellingen De Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) in Den Haag is de finan ciële instelling voor bijna alle lopende DIGH-leningen. De BNG is opgericht in 1914 en gevestigd in Den Haag. Het is de bank voor de overheid en het maatschappelijk belang. De BNG voorziet in zo goedkoop mogelijke financiële dienstverlening en biedt zo toegevoegde waarde aan haar aandeelhouders en de Nederlandse publieke sector. Volgens de statuten is de BNG ‘bankier ten dienste van overheden’, zoals gemeenten, provincies, gemeenschappelijke regelingen, politieregio’s en met overheden verbonden instellingen en bedrijven op het terrein van volkshuisvesting, openbaar nut, onderwijs en gezondheidszorg. DIGH is in 2007 gestart met een onderzoek waarin we kijken of we ook met andere banken overeenkomsten kunnen sluiten.

Partners Stichting DIGH heeft met enkele organisaties een vaste werkrelatie. De samenwerking is vastgelegd in een gemenerekeningcontract dat de specifieke diensten omschrijft die DIGH levert. Voor Aedes fungeert DIGH als steunpunt voor de actie ‘Corporaties


6 DIGH intern Personeel en Organisatie Juni 2007 is Marie-Odile Zanders in dienst getreden bij DIGH als projectcoördinator Midden- en Oost-Europa. Marie-Odile heeft zich tijdens haar internationale loopbaan gespecialiseerd in het verbeteren van de woonomstandigheden in de krottenwijken van deze wereld. Sinds een aantal jaren was zij werkzaam op meer strategisch gebied, bij een adviesbureau in Engeland. Daar heeft zij onder andere gewerkt als projectleider bij een UN-Habitat project (the Slum Upgrading Facility: SUF) dat zich richtte op schaalvergroting in krottenwijken, door het verbeteren en vergroten van lokale en internationale publieke en private kredietstromen naar dit soort projecten. Als projectcoördinator bij DIGH zal zij zich bezighouden met socialehuisvestingsprojecten in Midden- en Oost-Europa, in samenwerking met lokale organisaties in die regio en corporaties in Nederland. Met het oog op de toekomst heeft de staf van DIGH zich eind 2007 beraden over een nieuwe invulling van functies. Uitgangspunt waren de huidige taken en verantwoordelijkheden. Besloten is een managementassistent aan te nemen voor de secretariële taken en een medewerker voor de contracten en leningenadministratie, een taakgebied dat zich steeds meer specialiseert en waar professionele kennis een must is. Beide functies zijn inmiddels ingevuld. In 2007 zijn de nieuwe functiebeoordelingen vastgesteld, die we volgens de CAO moeten opstellen. We hebben de verschillende functies bij DIGH gewogen en de uitkomsten besproken met de medewerkers. Erik Beijer, directeur ‘DIGH groeit. In personeel, in projecten én in professionaliteit. We vinden nieuwe partners, helpen nieuwe projecten op te zetten, ontginnen nieuwe gebieden. Procedures worden ingewikkelder, de eisen van de banken strenger, de leningsconstructies gecompliceerder. Dan is het belangrijk om het doel van DIGH in het oog te blijven houden: de financiering van volkshuisvestelijke projecten mogelijk maken in regio’s die dat hard nodig hebben. Onze groei in de afgelopen vijf jaar is indrukwekkend. Ik ben trots op de expertise waarmee we zoveel voor elkaar krijgen.’ Bernard Loonen, projectcoördinator Zuid-Afrika ‘Zuid-Afrika bleek in 2007 een van de regio’s waar we duidelijk profiteren van onze groeiende naamsbekendheid; steeds meer partijen met volkshuisvestelijke plannen weten ons te vinden. In het afgelopen jaar sloten we er maar liefst vier leningen af en hebben we nieuwe corporaties weten te werven die zich garant willen stellen voor de leningen. Een prachtig resultaat!’


Louisa Verhulst, bureaumanager ‘Groei vraagt om interne en externe professionalisering. Er moet niet alleen méér, het moet ook beter. Gestroomlijnde werkprocessen, doordachte procedures, een vlekkeloze workflow. Het resultaat: een efficiënte doorloop van aanvraag tot lening. Die laatste handtekening, waardoor een lening uiteindelijk afgesloten wordt, daar doe ik het voor.’ Henny Wijngaards, financieel medewerker ‘We zijn érg tevreden over het groeiend aantal leningen. Die hebben we te danken aan onze grotere bekendheid: steeds meer corporaties hebben van ons gehoord en zijn bereid met DIGH in zee te gaan. Maar ook onze grote financiële kennis speelt een rol. We zijn in staat onze garantiegevers de zekerheid te geven dat alles klopt. Het gaat om grote bedragen, dus corporaties willen precies weten waar ze aan toe zijn. En terecht.’ Marie-Odile Zanders, projectcoördinator Midden- en Oost-Europa ‘Met heel Midden- en Oost-Europa heb ik een flinke landenportefeuille. Ik heb in 2007 voor DIGH een aantal waardevolle contacten kunnen leggen, die – verwacht ik – in de nabije toekomst kunnen leiden tot prachtige projecten. Er liggen nog heel veel mogelijkheden in Midden en Oost-Europa!’ Vertrokken in 2007: Laura Weiland, projecten communicatiemanager Laura hielp mee de fundamenten te leggen voor alles wat DIGH tot nu toe heeft bereikt. Ze legde contacten met corporaties en zorgde met een nieuwe huisstijl en een heldere website voor duidelijke communicatie die past bij een professionele organisatie. Inmiddels werkt Laura bij een andere organisatie, maar DIGH kan voortbouwen op de stevige basis die in 2007 gelegd is. Nieuwsbrief In 2007 ontstonden de plannen voor het uitgeven van een nieuwsbrief. Naast de website is de nieuwsbrief een effectief instrument om de naamsbekendheid van DIGH te vergroten en corporaties te informeren over de verschillende activiteiten van DIGH. Het eerste nummer is inmiddels verschenen. DIGH vijf jaar In 2007 is het precies vijf jaar geleden dat DIGH haar eerste lening afsloot. Een heugelijk moment, waar we in december 2007 bij stil hebben gestaan met bestuur, kredietcommissie, commissie van aanbeveling en personeel.

Erik Beijer

Louisa Verhulst

Henny Wijngaards

Laura Weiland

Bestuur Het bestuur van DIGH bestaat begin 2008 uit de heren: A.V.M. Pouw voorzitter en lid dagelijks bestuur P.H. van Delft penningmeester en lid dagelijks bestuur G. Slootjes secretaris en lid dagelijks bestuur A.H.M. Catau H.W. van Heuven J.C.A. Polman N.J.H. Koers J.W. van der Sluijs R. Steenbeek Er zijn het afgelopen jaar een aantal wisselingen geweest. De heer R. Spreekmeester is in dienst getreden bij VROM en stelde daarom zijn plaats per 1 januari 2007 ter beschikking. De termijn van de heer J.A. Boogaard liep per 1 juli 2007 af. Ook de termijn van de heer J.W. de Vletter liep af aan het eind van 2007. Beide heren zijn vanwege hun pensioen niet herbenoemd. In juni 2007 is de heer J.W. van der Sluijs toegetreden tot het bestuur. De heer Van der Sluijs was op dat moment burgemeester van de gemeente Maarssen. Nu is hij burgemeester van Leidschendam/Voorburg. Met ingang van januari 2008 is de heer J.C.A. Polman toegetreden. De heer Polman is directeur bij OPP/BVG. In 2008 is ook de heer R. Steenbeek toegetreden. De heer Steenbeek was directeur van corporatie De Woonmaatschappij en zal de heer A.V.M. Pouw na zijn pensioen medio 2008 opvolgen als directeur-bestuurder bij corporatie Ymere. Na 3 juli 2008 neemt hij de taken over van de heer Pouw als voorzitter van het bestuur bij DIGH. De leden van het bestuur hebben op persoonlijke titel zitting in het bestuur. Het bestuur kwam in 2007 vier maal bijeen. Het dagelijks bestuur kwam in 2007 zeven maal bijeen.

Bernard Loonen

Marie-Odile Zanders

Als vaste vervanger voor de heer K.J.R. Schiffer fungeert de heer H. Mersmann, stafmedewerker beleid en strategie bij het WEW. De kredietcommissie kwam in 2007 zes keer bijeen.

Commissie van Aanbeveling De Commissie van Aanbeveling ondersteunt DIGH vanuit haar eigen expertise. In 2007 bestaat deze commissie uit de heren: M. van Dam voorzitter commissie van aanbeveling, oud-minister VROM B. Bleker oud-lid raad van bestuur Bouwfonds A.J.L. Bodzinga algemeen directeur BPF Bouwinvest M.J. Cohen burgemeester van Amsterdam J.D. Doets oud-bestuursvoorzitter ING Real Estate J. R. Elffers oprichter AEF Andersson Elffers Felix W.D. van Leeuwen voorzitter Aedes, vereniging van woningcorporaties R.J.J.M. Pans voorzitter Directieraad Vereniging van Nederlandse Gemeenten M.J. van Rijn voorzitter raad van bestuur PGGM P.O. Vermeulen voorzitter raad van bestuur BNG R. de Vries oud-voorzitter FNV bouw en president van de International Federation of Building and Woodworkers

Kredietcommissie De leden van de kredietcommissie adviseren het bestuur bij kredietbeoordelingen. De commissieleden voeren een onafhankelijke kwaliteitstoets uit. Ook doen zij aanbevelingen op basis van een risicoanalyse van de aanvraag en het (positieve) advies van het werkapparaat van DIGH om een garantie voor een lening te verstrekken. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om volledigheid en hardheid van de onderleggers. Het doel van de commissie is om de analyses scherp te houden en zo bij te dragen aan een goed eindresultaat. Zowel voor het project als voor DIGH. De kredietcommissie bestaat in 2007 uit de heren: P.H. van Delft penningmeester DIGH R.L. van der Post algemeen directeur Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) K.J.R. Schiffer algemeen directeur Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW)


7 De financiën van DIGH 1. Resultaatanalyse In 2007 zijn twaalf nieuwe leningen afgesloten voor een totaal bedrag van c 11.367.967. De vergoeding voor DIGH ad c 328.728 werd in 2007 en 2008 ontvangen en verantwoord ten gunste van het resultaat over 2007. Begroot was een te ontvangen opslag voor verstrekte leningen van c 331.880.

De ontvangen vergoeding voor advies- en dienstverlening bedroeg in 2007 c 132.263. Begroot was een bedrag van c 117.360. De kosten van ingehuurd personeel kwamen uit op c 21.050 (begroot c 20.000). Ook dit jaar zijn de garantiegevers niet aangesproken.

Het jaarresultaat over 2007 kunnen we als volgt samenvatten: Realiteit 2007

Begroting 2007

Vergoeding voor advies- en dienstverlening

132.263

117.360

Opslag op verstrekte leningen

328.728

331.880

Rente

6.361

5.000

Gerealiseerde koerswinst

1.324

0

468.676

454.240

294.241

317.000

Huisvestingskosten

37.342

37.500

Diverse kosten projecten

28.675

25.000

Algemene kosten

66.030

63.500

426.288

443.000

Ingehuurd personeel

21.050

20.000

Resultaat

21.338

- 8.760

0

15.000

+ 21.338

+ 6.240

Variabele inkomsten

Vaste kosten Personeelskosten

Variabele kosten

Bijdrage in exploitatie Saldo

2. Valutaverschillen Bestemmingsreserve Dotatie aan deze reserve, die is gevormd voor het opvangen van negatieve valutaschommelingen, vindt plaats vanuit de per saldo ontvangen vergoeding voor valutarisico over verstrekte leningen in vreemde valuta. In 2007 is hiertoe ontvangen c 126.962. Op deze reserve is ultimo 2007 een bedrag van c 75.567 in mindering gebracht uit hoofde van gerealiseerde koersverliezen. Ultimo 2007 bedraagt de reserve c 349.056.


8 Jaarrekening 2007 Balans per 31 december 2007 Activa

31-12-2007

31-12-2006

3.512

2.942

22.206.908

11.838.557

Vorderingen

806.323

586.505

Transitorische activa

595.396

354.813

1.401.719

941.318

1.481.525

207.782

25.093.664

12.990.599

349.056

297.661

75.508

153.079

424.564

450.740

22.225.990

11.760.234

1.949.370

477.119

493.740

302.506

2.443.110

779.625

25.093.664

12.990.599

Materiële vaste activa Kantoorinventaris

Financiële vaste activa Verstrekte leningen u/g

Vlottende activa

Liquide middelen

PM: Met derden overeengekomen leningen u/g c 3.408.011

Passiva Eigen vermogen Bestemmingsreserve Overige reserves

Vreemd vermogen op lange termijn Opgenomen leningen o/g

Vlottende schulden Te betalen en vooruitontvangen posten Transitorische passiva

PM: Met derden overeengekomen leningen o/g c 3.408.011


Staat van baten en lasten over 2007 (na resultaatbestemming) Baten

2007

2006

Vergoeding verstrekte leningen

328.728

186.821

Rente verstrekte leningen

773.737

448.413

Vergoeding valutarisico

126.962

66.275

Gerealiseerde koerswinst

1.324

11.958

Bankrente en rente wegens te late betaling

8.471

9.793

Bijdrage Fonds Werken aan Wonen Hongarije

75.000

Advies- en dienstverlening

132.263

159.483

1.446.485

882.743

315.291

272.229

37.342

19.590

2.544

2.945

Kantoorkosten en drukwerk

33.886

38.640

Project voorfinanciering Hongarije

75.000

Diverse kosten projecten

28.675

9.528

Rente en kosten bank/postbank

2.080

1.692

Gerealiseerd koersverlies

75.567

0

29.600

8.694

599.985

353.318

773.767

452.027

1.373.752

805.345

Saldo baten en lasten

72.733

77.398

Dotatie aan de bestemmingsreserve

51.395

66.275

Resultaat

21.338

11.123

0

0

- 98.909

+ 98.909

- 77.571

110.032

- 77.571

110.032

Lasten Personeelskosten Huisvestingskosten Bestuurskosten

Overige kosten

Rente opgenomen leningen

Bijdrage in exploitatie Ongerealiseerde koersverschillen Eindsaldo Bestemming eindsaldo Onttrekking (2006: toevoeging) aan de overige reserves


Toelichting op de balans per 31 december 2007 en de staat van baten en lasten over 2007 Grondslagen voor waardering van activa en passiva Activiteiten De stichting houdt zich bezig met het bevorderen van activiteiten op het gebied van woningproductie en woningverbetering van volkshuisvesters buiten Nederland. Het gaat daarbij om activiteiten die voorzien in een maatschappelijke behoefte. Verder houdt de stichting zich bezig met alles wat rechtstreeks of zijdelings verband houdt met of bevorderlijk kan zijn voor deze activiteiten. Algemeen De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving betreffende organisaties zonder winst streven (RJ640). De jaarrekening is opgesteld in euro’s. Activa en passiva worden gewaardeerd tegen nominale waarde, tenzij een andere waarderingsgrondslag is vermeld. Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van waardering en resultaatbepaling zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van het voorgaande jaar. Vreemde valuta Transacties in vreemde valuta tijdens de verslagperiode zijn in de jaarrekening verwerkt tegen de koers op de datum van de transactie. De balansposten die betrekking hebben op monetaire activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per balansdatum. Daarbij wordt als minimumwaarderingsgrondslag aangehouden de overeenkomende waarde van de aangetrokken BNG-lening, omdat de garantiegevers daarvoor uiteindelijk garant staan. De uit de afwikkeling en omrekening voortvloeiende koers verschillen komen ten gunste of ten laste van het resultaat. Materiële vaste activa Dit betreft de investering in pc’s, netwerk, CRM-systeem en dossierladenkast. Afschrijving in 3 jaar (lineair). Financiële vaste activa De onder financiële vaste activa opgenomen vorderingen worden gewaardeerd op nominale waarde onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. Het te vorderen bedrag uit hoofde van leningen u/g bedraagt over vijf jaar (ultimo 2012) c 18.736.435. Grondslagen voor bepaling van het resultaat Algemeen Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De resultaten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd.

Opbrengsten Opbrengsten bestaan voornamelijk uit: • Renteopbrengsten. Deze worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende actiefpost. • Vergoeding valutarisico. Deze wordt tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de contractuele vergoeding van de desbetreffende actiefpost. • Afsluitprovisie verstrekte leningen. Vanwege het feit dat het zwaartepunt van de activiteiten van DIGH ligt rond het moment van afsluiten van de lening, wordt de provisie ineens genomen. De vergoeding wordt verantwoord in het jaar waarin het lenings traject is doorlopen en een positief advies van de kredietcommissie is verkregen. Kosten De kosten worden bepaald op basis van historische uitgaafprijs en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen Met betrekking tot de zekerheid van het onderpand in relatie tot de leningen: DIGH hanteert als systematiek dat bij de uitgifte van een lening de te realiseren woningen als onderpand worden beschouwd. Dit wordt contractueel met de lokale investeerder overeengekomen. Hierbij is de volgende opmerking op zijn plaats: De feitelijke uitvoering van het contractueel overeengekomen recht, in de zin dat in laatste instantie bij niet nakomen van de verplichtingen de woningen kunnen worden verkocht ter dekking van de schuld, is in de praktijk complex, van land tot land verschillend, en dus een risicofactor. Dit risico wordt op voorhand aan de garantiegevers voor een specifiek project expliciet gemaakt. Eind 2005 ontstonden betaalproblemen bij Own Haven in East London. Naar aanleiding daarvan startte Deloitte Zuid-Afrika in 2006 een forensisch onderzoek. Dat leidde ertoe dat de betrokken partijen Own Haven, DIGH en de garantiegevers Woonconcept en Ymere samen besloten over te gaan tot de verkoop van 60 woningen. 59 daarvan zijn in 2007 daadwerkelijk overgedragen aan de nieuwe eigenaar. In 2008 is de laatste woning verkocht. De overeengekomen vroegtijdige aflossing uit de opbrengsten van deze verkoop bedroeg ZAR 4.974.703. Dat geld is gestort op een derdenrekening bij advocatenkantoor Bate Chubb & Dickson te East London. Dat kantoor bewaakte ook het proces van verkoop en overdracht. De jaarlijkse betalingen van Own Haven zijn aangepast, overeenkomstig de vervroegde aflossing. Vanuit het deposito worden de betalingen aangevuld, om te kunnen voldoen aan de volledige verplichting naar de BNG. Over het depositosaldo wordt rente vergoed.


Toelichting op de balans per 31 december 2007 2007

2006

Balans 1 januari

2.942

5.006

Investering computers, CRM-programmatuur, etc.

3.830

2.881

6.772

7.887

Afschrijving 2007: 33,33%

3.260

4.945

Boekwaarde 31 december

3.512

2.942

12.219.205

7.701.892

Materiële vaste activa e 3.512 Kantoorinventaris

Verstrekte leningen u/g e 22.206.908 Saldo begin boekjaar Af: ongerealiseerde koerswinst op 1 januari 2006

568.044 7.133.848

Nieuw verstrekte leningen boekjaar Idem inzake opslag fee voor fixeleningen

10.987.686

5.200.950

60.234

Aflossingen boekjaar

382.224

214.502

Mutatie koersverschillen boekjaar

- 98.909

+ 98.909

Saldo ultimo boekjaar

22.785.992

12.219.205

Hiervan is kortlopend

579.084

380.648

22.206.908

11.838.557

Saldo Dit betreft 29 leningen (2006: 17 leningen).

Beoordeling financiële positie geldleners De financiële positie per 31 december 2007 van de geldleners is beoordeeld. Ook is het betaalgedrag van de geldleners beoordeeld. Op grond hiervan blijkt dat bij drie geldleners sprake is geweest van discontinuïteit van betaling. In twee gevallen betreft het puur een vertraging in de betaling die is terug te voeren op internationale bancaire processen en niet op solvabiliteitsproblemen. Het feit dat de betaling te laat heeft plaatsgevonden, heeft geleid tot het versturen van aanvullende rentenota’s. Beide geldleners hebben die nota’s voldaan. In het derde geval is er sprake van een meer structureel cashflowprobleem. Het probleem is zodanig dat de continuïteit van de geld-


nemer onder druk staat. Door het uitblijven van onderlinge contracten tussen twee partijen in Suriname is een conflict ontstaan. Het verstrekken van een tweede lening is daardoor uitgesteld. Er zijn maatregelen getroffen door de tweede lening op een deposito te zetten in Nederland. Daaruit worden achterstallige betalingen in mindering gebracht. Zodra de grondaankoop is gerealiseerd, wordt over wogen het depositobedrag in te zetten voor de bouw van woningen.

2007

2006

579.084

380.648

Debiteuren

38.431

62.027

Vooruitbetaalde bijdrage aan I-IBW inzake participatie HFA

15.000

15.000

2.307

3.318

Vorderingen e 806.323 Aflossing kortlopende vorderingen

Omzetbelasting Vordering inzake NASHO

14.449

Fonds Werken aan Wonen, bijdrage onderzoek in Hongarije

25.000

Te ontvangen termijnen rente en aflossing

30.838

Overlopende rente deposito Cornelius en Filippus Bouwbeheer Suriname

6.809

Te vorderen van Cornelius en Filippus Bouwbeheer (kosten onderzoek)

2.550

Vergoeding verstrekte lening Hongarije (DVD)

34.800

Vergoeding verstrekte lening Macedonië (HfH)

30.000

Vergoeding verstrekte lening Oekraïne (Berdichev/Esco)

9.569

Vergoeding verstrekte lening Zuid-Afrika (Communicare)

31.935

Vergoeding verstrekte lening Montenegro (Kolasin)

16.226

Vergoeding verstrekte lening Suriname (Sekrepatu)

9.808

Vergoeding verstrekte lening Suriname (Caesarea)

57.053

Vergoeding verstrekte lening Zuid-Afrika (Yeast)

27.976

Diversen

0

0

806.323

586.505

595.396

354.813

207.675

206.802

Transitorische activa e 595.396 Dit betreffen de ultimo boekjaar te ontvangen overlopende posten inzake rente en vergoeding voor valutarisico. Liquide middelen e 1.481.525 Dit betreft per 31 december 2007: Bank Nederlandse Gemeenten NV, rekening courant Idem, buitenlandrekening Idem, termijndeposito Postbank Kas Kruisposten

62.583 1.200.000 3.517

976

94

4

7.656

0

1.481.525

207.782


Beleggingsafspraak BNG Met de BNG is begin 2006 overeengekomen dat het rentetarief voor de in rekening-courant aangehouden tegoeden wordt berekend op basis van het Eonia-tarief, met een afslag van 0,125 procentpunt op jaarbasis. Eigen vermogen e 424.564 Bestemmingsreserve c 349.056 De bestemmingsreserve is gevormd ten behoeve van de risico’s uit hoofde van valutaschommelingen, die samenhangen met de ver-

strekte leningen in vreemde valuta.De reserve dient ter dekking van mogelijke negatieve effecten van valutaschommelingen en wordt gevormd uit de vergoeding voor valutarisico op de leningen u/g. Overige reserves c 75.508 De mutatie en overige reserves staan in onderstaande tabel weergeven.

Het verloop is als volgt: Stand per 1 januari 2007

297.661

Uit bestemming saldo 2007

126.962

Af: Gerealiseerde koersverschillen in 2007

- 75.567

Stand per 31 december 2007

349.056

Overige reserves e 75.508 Stand per 1 januari 2007 Exploitatiesaldo 2007 Ongerealiseerd koersverlies Stand per 31 december 2007

153.079 21.338 - 98.909 75.508

2007

2006

Saldo begin boekjaar

12.142.863

7.158.295

Opgenomen leningen boekjaar

11.047.920

5.187.246

382.630

202.678

Saldo ultimo boekjaar

22.808.153

12.142.863

Hiervan is kortlopend:

582.163

382.629

22.225.990

11.760.234

Opgenomen leningen o/g e 22.225.990

Aflossingen boekjaar

Saldo Dit betreft 28 leningen die zijn afgesloten met de BNG (2006: 16 leningen) en 1 lening die is afgesloten met Zero-Kap. In alle gevallen heeft de BNG zich verbonden om na de verstreken looptijd van tien jaar (en eventueel na verloop van opnieuw tien jaar) een nieuwe geldlening te verstrekken. De lening van Zero-Kap is na tien jaar geheel afgelost. De aflossingsverplichting voor 2008 ad c 582.163 is verantwoord onder de kortlopende schulden.


Met derden overeengekomen leningen (offbalanceverplichtingen) Ultimo 2007 zijn vier leningen afgesloten ter financiering van: • de bouw en renovatie van 992 appartementen in Budapest (Hongarije); • de renovatie van 51 woningen in Macedonië; • de isolatie van stapelbouw in Berdichev (Ukraïne); • de bouw van 129 woningen in Kaapstad (Zuid-Afrika). Na een positief advies van de kredietcommissie is de lening verstrekking bestuurlijk geaccordeerd in 2007. De feitelijke verstrekking wordt in 2008 geëffectueerd. De lening verstrekking is daarom offbalance gepresenteerd en zal volledig verantwoord worden in de balans aan het eind van boekjaar 2008. 2007

2006

582.163

382.629

Te betalen en vooruitontvangen posten e 1.949.370 Dit betreft: Aflossing langlopende leningen Nog te storten lening Cornelius en Filippus Bouwbeheer Gereserveerde rente lening Cornelius en Filippus Bouwbeheer

1.262.000 33.482

Te verrekenen met Bate Chubb Dickson

9.519

Teveel ontvangen opslag currency-risk Own Haven 1

7.850

Vooruitontvangen bijdrage van Fonds Werken aan Wonen inzake studie naar financiële structuur volkshuisvesting Zuid-Afrika

12.247

40.000

Kosten accountant

7.000

6.500

Diverse crediteuren

10.151

20.279

Sociale lasten en pensioenpremie

4.264

14.940

Loonbelasting

7.874

5.575

Kosten begeleiding contract Cornelius en Filippus Bouwbeheer

5.000

Kosten voorbereiding MoU-visit Zuid-Afrika

7.305

Ontwikkelingskosten website Diversen

3.485 515

3.711

1.949.370

477.119

493.740

302.506

Transitorische passiva e 493.740 Dit betreft de ultimo boekjaar te betalen overlopende rente van de BNG-leningen


Toelichting bij de baten en lasten over 2007 Vergoeding verstrekte leningen U 328.728 Deze vergoeding heeft betrekking op de verstrekte leningen aan: BK3D Indonesië

1.615

SOHCO Zuid-Afrika

47.236

Stichting Sekrepatu Suriname (lening VIII)

25.195

Madulamoho Zuid-Afrika

35.181

Stichting Sekrepatu Suriname (lening IX)

53.105

Habitat for Humanity Armenië

25.054

Gemeente Berane Montenegro

19.329

Low Cost Housing Suriname

15.709

DVD Hongarije

34.800

Habitat for Humanity Macedonië

30.000

Berdichev Oekraïne

9.569

Communicare Zuid-Afrika

31.935 328.728

2007

2006

210.512

171.309

Sociale lasten en pensioenpremies

62.771

52.705

Ingehuurd personeel voor gemeenschappelijke rekening

21.050

20.195

2.872

4.264

18.086

23.756

315.291

272.229

Personeelskosten e 315.291 Salarissen

Overige personeelskosten Reis- en verblijfkosten personeel

Kantoorkosten en drukwerk e 33.886 Hieronder is in 2007 onder andere opgenomen: Kosten jaarverslag 2006

10.605

Kantoorartikelen

2.319

Telefoonkosten

5.014

Kosten salarisadministratie

1.860

Kosten communicatie (folders, advertenties)

3.011

Automatiseringskosten en kosten website

6.984

Afschrijving kantoorinventaris

3.260


Diverse kosten projecten e 28.675 Hieronder is in 2007 onder andere opgenomen: Reis- en verblijfkosten (monitoring) projecten

22.721

Sponsorbijdrage Pearl Foundation

3.250

Externe adviesverlening inzake project Erste Bank

1.605

Vertaling van contracten

760

Overige kosten e 29.600 Hieronder is in 2007 o.a. opgenomen: Afboeking vordering NASHO

8.449

Bemiddelingskosten Cornelius en Filippus Bouwbeheer

5.000

Accountants- en advieskosten Diverse algemene en overige kosten

10.699 5.857

Werknemers De stichting had ultimo 2007 zes werknemers in dienst. Bestuursbeloning Het bestuur ontving in 2007 geen beloning voor verrichte werkzaamheden, behalve een vergoeding voor gemaakte onkosten.

Overige gegevens Voorstel bestemming eindsaldo Door de directie wordt voorgesteld het resultaat over 2007 ad positief e 21.338 toe te voegen aan de overige reserves. Verder wordt voorgesteld de ongerealiseerde koersverliezen ad e 98.909 ten laste van de overige reserves te brengen. Het voorstel tot bestemming van het eindsaldo is vooruitlopend op de goedkeuring van het bestuur, verwerkt in de jaarrekening. Gebeurtenis na balansdatum Geen.


9 Accountantsverklaring De accountantsverklaring bij de jaarrekening De accountantsverklaring is afgegeven op 8 augustus 2008 door Deloitte Accountants B.V. De verklaring is toegevoegd aan de jaarrekening.


Goedkeuring van de jaarrekening De Jaarrekening 2007 van de Stichting DIGH is in de vergadering van 3 juli 2008 ter goedkeuring voorgelegd aan het bestuur van de Stichting DIGH.


Colofon Dit is een uitgave van de stichting DIGH, augustus 2008 Eindredactie, tekstbijdragen en vormgeving: Einder Communicatie, Nijmegen Drukwerk: Drukmotief, Apeldoorn


Bezoekadres Stichting Dutch International Guarantees for Housing – DIGH Olympia 1 1213 NS Hilversum Postadres Postbus 611 1200 AP Hilversum T (035) 626 83 83 F (035) 647 05 46 E [email protected] I www.digh.nl

Bezoekadres Postadres

Recommend Documents