Bewonersbijeenkomst Ouderenadviesraad Zuidoost ‘Ouderen en Mobiliteit in Zuidoost’ Plaats: Datum: Dagvoorzitter: 1.
De Drecht, Niftrikhof 1 donderdag 22 oktober 2015, 13.00-17.00 uur Henk Boldewijn, gemeenteraadslid voor de PvdA
Opening
Bestuurslid Oar Zo Jan van der Vis heet de vele aanwezigen van harte welkom. Advies aan bestuurscommissie Zuidoost De Ouderenadviesraad Zuidoost houdt deze bijeenkomst om van de bewoners te vernemen hoe zij hun vervoersmogelijkheden in Zuidoost waarderen. Wat zij vanmiddag hier per programmaonderdeel te berde brengen zal de raad gebruiken in zijn advies aan de Bestuurscommissie Zuidoost. Het uiteindelijke doel is de mobiliteit van de ouderen in Zuidoost te verbeteren. 2
Openbaar vervoer en fijnmazig vervoer
De voorzitter van het Netwerk Ouderen Advies Raden Edward Vos geeft een toelichting op de nieuwe ontwikkelingen in het openbaar vervoer, die voor ouderen slecht uitpakken, en de plannen van het onlangs opgerichte Platform Ouderen Amsterdam voor het samenvoegen van lokale fijnmazig vervoersinitiatieven met het doelgroepenvervoer in één stedelijke organisatie. Lijnennetvisie 2018 Het Rijk kort flink op het openbaar vervoer. Het OV-budget van Amsterdam krimpt van 100 miljoen naar 32 miljoen in 2020. Vanaf 2018 gaan de metro’s van de Noord/ Zuid-lijn rijden. De Lijnennetvisie 2018 van Stadsregio Amsterdam, waar ook Amsterdam zich aan verbonden heeft, is het antwoord op deze twee ontwikkelingen. Het openbaar vervoer gaat zich vooral richten op forenzen, toeristen en werkenden. Om die reden wordt het vervoer van a naar b zo snel, efficiënt en effectief mogelijk. Dit nieuwe uitgangspunt resulteert in het rechttrekken en opheffen van bus- en tramlijnen, het verdwijnen van haltes en het uitbannen van gedeelde trajecten. Van elke drie bussen verdwijnen er twee. Na 20.00 uur en in het weekend zullen er vanuit wijken buiten de ring (A10) geen bussen meer rijden naar het Centrum. In wijken als Zuidoost en Nieuw-West zal er dus heel veel minder openbaar vervoer zijn. En veel haltes zullen meer dan 800 meter hemelsbreed van de woningen liggen (de maximale loopafstand is nu nog 500 meter). Afgezien van welkome investeringen in toegankelijke bussen, trams, haltes en metro’s houdt de Lijnennetvisie 2018 niet of nauwelijks rekening met de vervoerswensen van ouderen en andere kwetsbare burgers. De Reizigersadviesraad (RAR) vindt dat niet acceptabel. Amsterdam gaat nu over heel veel vormen van het doelgroepenvervoer: leerlingenvervoer, vervoer naar de dagopvang, zorgvervoer en andere vormen van geïndiceerd vervoer. Het pas opgerichte Platform Ouderen Amsterdam ziet kansen voor het samenvoegen van al deze vormen van aanvullend vervoer in één stedelijke organisatie voor fijnmazig Verslag Bewonersbijeenkomst Oar Zo, 22 oktober 2015.
1
vervoer. Er is nu veel ongebruikte capaciteit doordat busjes grote delen van de dag niet rijden. Het Platform denkt dat een en ander dankzij de nieuwe opzet beter én goedkoper kan. Rover (Reizigers Openbaar VERVoer) heeft berekend dat de gewenste samenvoeging ‘budgettair neutraal’ kan verlopen. Met andere woorden: Het zal de gemeente niets kosten. Maar wel meer opleveren! GO GO Nieuw-West Het vervoers- en werkgelegenheidsproject GOGO is een samenwerkingsverband van stadsdeel Nieuw-West en werk- en leerbedrijf Pantar. Het gaat om een proef van drie jaar, betaald door het stadsdeel. GOGO biedt de stadsdeelbewoners kleinschalig vervoer met elektrische autootjes voor € 2 per opstaprit. Een ophaalrit kost € 4. De auto’s rijden van 8.00-18.00 uur volgens een vaste route, hebben geen vaste halte en stoppen bij handopsteken. Je betaalt met je pinpas. De gemiddelde kostprijs per rit bedraagt nu € 5. Doordat de kosten voor de opleiding van de chauffeurs hoger uitvallen dan verwacht, lijdt GOGO verlies. De subsidie van stadsdeel Nieuw-West stopt in 2018. Opstap naar stedelijk fijnmazig Het Platform Ouderen Amsterdam wil de komende drie jaar het GOGO-vervoer uitbreiden naar andere stadsdelen. Die uitbreiding kan de opmaat worden naar geïntegreerd fijnmazig vervoer, mits gepaard aan de aanschaf van rolstoeltoegankelijke busjes en betalen met OV-pas of DWI-pas voor gratis OV (minima). Een (gefaseerde) samenvoeging met het doelgroepenvervoer, zo heeft de Universiteit van Twente berekend, leidt tot een lagere kostprijs en levert de gemeente een kostenreductie op van 20%. [De kostprijs voor het doelgroepenvervoer ligt nu gemiddeld op € 16 per rit, wat neerkomt op een kostenpost van € 25 miljoen per jaar.] Verder levert het nietuitchecken de GVB jaarlijks € 6 miljoen op. Dat is geld van de reizigers. Uit die pot kunnen de nodige grotere bussen aangeschaft (€ 80.000 per bus) en de opstart betaald worden. Dagvoorzitter Henk Boldewijn informeert of het combineren van de diverse vormen van openbaar vervoer de bezuinigingen op het OV ongedaan kan maken. Edward Vos antwoordt dat de gemeente de bezuinigingen al opgevangen heeft met de lijnennetvisie. De opstart kan worden gefinancierd met de niet-uitcheckgelden en kostenbesparing dankzij de slimmere organisatie van het doelgroepenvervoer. Dagvoorzitter Henk Boldewijn vraagt wat de voordelen zijn voor Zuidoost. Edward Vos: Doordat twee op de drie bussen verdwijnen zal ook Zuidoost de klappen voelen. De vervoersmogelijkheden voor ouderen zullen er verminderen, vooral ’s avonds en in het weekend. GOGO uitbreiden naar Zuidoost schept weer nieuwe en betere vervoerskansen. Vragen en opmerkingen van bewoners De heer Henk Postma (Nellestein) vraagt zich af of het nieuwe fijnmazige vervoer niet nadelig uitpakt voor Connexxion die nu het Aanvullend Openbaar Vervoer (AOV) verzorgt. Edward Vos wijst erop dat Connexxion zich richt op andere gebruikers en uitsluitend geïndiceerd vervoer biedt. Wat overigens niet wegneemt dat veel AOVklanten in Nieuw-West tóch met GOGO reizen, omdat het sneller en goedkoper is. Mevrouw Lotje Asin-Blans (Evean HRH) merkt op dat het GVB bus 45 opheft. De bus heeft twee haltes vlakbij Evean HRH en veel bewoners rijden ermee naar AMC of de Amsterdamse Poort. In 2016 moeten zij bus 47 nemen, maar die rijdt enorm om. Bovendien ligt die halte een stuk verder. Bus 49 kan ook, die rijdt naar station Kraaiennest en stopt voor het verzorgingshuis. Bij station Kraaiennest kunnen zij bus Verslag Bewonersbijeenkomst Oar Zo, 22 oktober 2015.
2
47 nemen naar AMC of de Amsterdamse Poort (halte Station Bijlmer Arena). Maar de twee alternatieven zijn een verslechtering De bewoners zijn daarom niet blij met de opheffing van bus 45. Edward Vos vreest dat het niet bij die opheffing blijft. Alle buslijnen zullen haltes verliezen. Het voordeel van GOGO is dat je overal langs de route de bus kunt aanhouden. GOGO verzorgt ook ritten van huis naar het Slotervaart Ziekenhuis en terug. Dat kost per rit €2 als je onderweg opstapt of €4 als je van of naar je huisadres wilt worden gebracht. Dat is inderdaad veel geld, geeft hij toe, maar een taxi is duurder en er is (nog) niets anders. In de nieuwe opzet van het fijnmazig vervoer die het Platform Ouderen Amsterdam voor ogen staat, zou die ritprijs lager worden of zelfs gratis voor oudere minima en houders van een AOVpasje. Mevrouw Van Dongen (Gaasperdam) deelt mee dat zij meer dan een kilometer van het metrostation woont en dat ook de bushalte te ver weg ligt. Overdag zou je nog kunnen lopen, als dat kan, maar zeker in de avonduren vindt ze dat niet veilig. Zij voelt zich “opgesloten in haar eigen huis”. In de Echo las zij over deze bijeenkomst. Zij vindt dat de ouderen zich moeten organiseren en te weer stellen. Zij wil vervoer van deur tot deur, ook voor haar veiligheid. Daarvoor is zij gekomen. Edward Vos beaamt dat ouderen talrijker worden en samen macht kunnen uitoefenen. Het is de enige weg om nog gehoord te worden. De ouderen hebben immers geen (directe) toegang tot de gemeenteraad. Om die reden heeft het Netwerk Ouderen Adviesraden (de koepel van de ouderenadviesraden in de stadsdelen) besloten het Platform Ouderen Amsterdam op te richten. In zijn raadsadres van 29 september wordt de gemeenteraad gevraagd het Platform in te stellen als zijn adviesorgaan voor het ouderenbeleid. Het Platform heeft acht werkgroepen, vernoemd naar de acht domeinen van Age-Friendly City. Zij gaan het gesprek aan met de politieke partijen. Er is ook een werkgroep Verkeer en Vervoer. Wie dat wil kan zich aanmelden via de heer Jan van der Vis, bestuurslid van de Oar Zo en lid van de vervoerswerkgroep. Mevrouw Helga Bartels (Gaasperdam) deelt mee dat wie te goed is voor het AOV, maar te slecht voor het OV, tussen wal en schip valt. Mevrouw Wijngaarde (Evean HRH) merkt op dat de vele zestigplussers in Zuidoost niet goed zichtbaar zijn. Dat merkt zij vooral wanneer zij namens het Platform Gehandicapten Zuidoost deelneemt aan de schouwen. Het openbaar vervoer in Zuidoost is al beneden de maat en wordt nu nog slechter! Ook vindt zij het niet eerlijk dat houders van een AOV-pas met een minimum inkomen niet gratis gebruik kunnen maken van het aanvullend vervoer. Waarom mogen oudere minima wel gratis met het OV reizen, maar niet gratis met het AOV wanneer zij daar wegens hun beperking op aangewezen zijn? Edward Vos antwoordt dat hij ook niet kan uitleggen waarom het OV slechter wordt, terwijl het aantal ouderen toeneemt en meer ouderen langer thuis (moeten) wonen. Wat hij wel weet, is dat protesteren tegen het opheffen van haltes en lijnen te laat is. De besluiten daarover zijn al in 2012 genomen. Vandaar dat het Platform Ouderen Amsterdam nu inzet op de integratie van het doelgroepenvervoer met lokale fijnmazig vervoersinitiatieven. Dagvoorzitter Henk Boldewijn dankt Edward Vos voor zijn bijdrage. 2.
Wijkvervoer in Zuidoost
Minibus Zuidoost Mevrouw Helga Bartels (Gaasperdam) vertelt over de Minibus Zuidoost. Die verzorgde het wijkvervoer in Zuidoost en organiseerde bustochten in de regio. Er waren vaste groepsritten naar winkelcentra, wijkrestaurants en kerk, maar men kon Verslag Bewonersbijeenkomst Oar Zo, 22 oktober 2015.
3
ook individueel ritten boeken of intekenen op een bustocht. En er was contractvervoer naar de dagopvang. De heer Paul Bleeker (Bijlmer-Oost) was jarenlang vrijwilliger bij Minibus Zuidoost. Het kwam vooral aan op een goede organisatie en planning van ritten. Minibus Zuidoost was een dienst van de toenmalige Stichting Dienstverlening Ouderen. De coördinator was in dienst van deze stichting en de rest werkte er als vrijwilliger. Hij ziet wel kansen voor wijkvervoer in Zuidoost met de inzet van werklozen. De heer Ab Rienstra (Holendrecht) merkt op dat Minibus Zuidoost aan zijn eigen succes ten onder is gegaan. De vierde minibus was nog niet aangeschaft of de toenmalige nieuwe wijkwethouder Neslo maakte in 2003 afspraken met Stadsmobiel over stationering van een bus van de WVG-vervoerder in Zuidoost. Dat was het einde voor de Minibus Zuidoost. De reden voor deze deal was dat het stadsdeel elk jaar geld moest toeleggen op de exploitatie van Minibus Zuidoost. Al met al werd het wijkvervoer er niet beter op. Toen Connexxion in 2006 de uitvoerder werd van het AOV hief het meteen de standplaats Zuidoost op. Dat was de genadeklap voor het wijkvervoer. Elk van de opeenvolgende stadsdeelbesturen zag de noodzaak van fijnmazig vervoer in en had dat in zijn programakkoord staan, maar pas zeven jaar later, in oktober 2013, zag gCab Zuidoost het licht. Doordat het stadsdeelbestuur in zee ging met de verkeerde partij, die wel de subsidies inde maar niet de afspraken nakwam, viel al in oktober 2014 het doek voor het driejarige proef met fijnmazig vervoer. Wat hij met zijn verhaal wil zeggen is dat de ouderen niet opnieuw de noodzaak van fijnmazig vervoer hoeven aan te tonen. Dat weet het stadsdeelbestuur al sinds het startte met de subsidiëring van Minibus Zuidoost. De ouderen in Zuidoost zouden het stadsdeelbestuur ertoe kunnen aanzetten de noodzaak van wijkvervoer te agenderen bij het gemeentebestuur. Amsterdam wil immers een Age-Friendly City worden. De gemeente dient daarvoor o.m. te voldoen aan de eisen op het gebied van vervoer voor ouderen. Die eisen bieden de nodige aanknopingspunten. Jan van der Vis (Oar Zo) deelt mee dat ook de werkgroep verkeer en vervoer van het Platform Ouderen Amsterdam deze weg inslaat. De Ouderenadviesraad Zuidoost maakt deel uit van het Platform. Mevrouw Van Dongen (Gaasperdam) merkt op dat wijkvervoer meer dan een welkome voorziening zou zijn. Dan kan ze vaker de deur uit, ook in de avonduren. 3.
Aanvullend Openbaar Vervoer (AOV)
Voordelen en nadelen Mevrouw Richelle Bell woont in Bijlmer-Centrum en heeft een indicatie voor het AOV. Zij maakt veel gebruik van dit vervoer voor mensen met een (lichte) beperking. Zij is gekomen om te vertellen over haar ervaringen met Connexxion. Blij als zij is met het AOV dat Connexxion haar biedt, plaatst zij toch ook graag enkele kanttekeningen. Maar eerst de voordelen. Je kunt met het AOV op rekening rijden. De chauffeurs zijn aardig en rijden in de avonduren pas weg wanneer je de deur binnengaat. De nadelen zijn deze. Het AOV is deeltaxivervoer, dus je rijdt vaak om. De ritten duren daardoor lang. Vooral in de avond is dat vervelend. De bussen rijden niet op tijd. Om een voorbeeld te geven noemt zij de rit die zij elke dinsdag maakt naar de kerk op de Keizersgracht. Zij moet daar om elf uur zijn, maar gaat al om 9.20 uur van huis. Anders is zij niet op tijd. Voor de rit terug moet zij vaak lang wachten. Soms wel meer dan twee uur! Zij heeft een keer een klacht ingediend, maar werd van het kastje naar de muur gestuurd. Er wordt vaak op de chauffeurs gescholden, omdat men lang moest wachten of de omdat de rit onnodig lang duurt. Dat vindt zij onterecht, de chauffeurs doen hun best. Het zijn de planners die hun werk niet goed Verslag Bewonersbijeenkomst Oar Zo, 22 oktober 2015.
4
doen. Al met al vindt zij haar maandelijkse eigen bijdrage aan de hoge kant. Verder is het naar haar mening niet terecht dat er voor oudere minima met een beperking géén gratis AOV is. Vragen en opmerkingen van bewoners Mevrouw Wijngaarde (Evean HRH) is het volledig eens met mevrouw Bell. Verder vindt zij dat de ritaansluiting op Transvision een ramp. Een bewoner vertelt dat zij twee weken terug zo lang moest wachten dat zij heeft gebeld. Toen de chauffeur kwam bleek zij het verkeerde pasje bij zich te hebben. Zij ging het goede pasje halen. Toen zij terugkwam was de chauffeur verdwenen. Zij diende een klacht in. De uitkomst was: men kon er niets aan doen! Een andere bewoner vindt onjuist dat klanten de uitleg van de chauffeur over de reden van de vertraging veelal niet accepteren. Weer een andere bewoner vindt het noodzakelijk dat busjes voor ouderen op tijd rijden en dat zij niet omrijden. Meerdere bewoners willen dat het AOV voor 65-plussers weer indicatievrij wordt. Mevrouw Lotje Asin-Blans ziet graag een wijkbus in Zuidoost met een vast route. De heer Henk Postma (Nellestein) rijdt vaak mee met het AOV als begeleider. Hij erkent dat het beter kan, maar is ook positief. Hij is vooral te spreken over het nieuwe telefoon- en navigatiesysteem. En ook het nieuwe rittenvolgsysteem mag er zijn. De heer Henk de Jong (Gaasperdam) merkt op dat de gemeenteraad alleen maar veertigplussers telt. Verder wijst hij erop dat alle chauffeurs van Connexxion gecertificeerd zijn en in het bezit van een vervoerspas en een bewijs van goed gedrag. Kom daar maar eens om bij de snorders! Ook al laat het AOV steken vallen, het gaat om professioneel en veilig vervoer. Zijn opmerking ontlokt bij diverse aanwezigen de opmerking of hun klachten soms verzonnen zijn. Hun boodschap is dat het AOV ook forse nadelen heeft: vaak niet op tijd, lange ritten en veel omrijden. En dat dit ook erkend dient te worden. Advies aan de politiek De heer Jerry Straub is betrokken bij Swazoom en als maatschappelijk ondernemer o.m. actief in stadsdeel Zuid. Hij herkent de OV-problemen van Zuidoost en de emoties die zij oproepen bij de ouderen. Het is zaak die goed en duidelijk over te brengen aan de beleidsmakers. In 2020 is een op de vijf Nederlanders een oudere. De gemeente beseft dat nog te weinig. Bij zorg, participatie en huisvesting moeten de ouderen steeds meer hun eigen boontjes doppen, terwijl het probleemoplossend vermogen bij het ouder worden door de bank genomen juist afneemt! Wij stevenen af op een doe-het-zelfmaatschappij! Hij adviseert de aanwezigen “goed in de gaten te houden, wat er met u gebeurt!” Hij vindt het te zot voor woorden dat er een apart AOV en allerlei soorten doelgroepenvervoer bestaan! De gemeente moet gewoon zorgdragen voor één goed functionerend, goed toegankelijk en goed dekkend openbaar vervoerssysteem dat iedereen bedient. 84% van de ouderen in Zuid geeft aan dat slecht openbaar vervoer invloed heeft op hun kwaliteit van leven en 44% dat zij niet meer op plekken kunnen komen waar ze voorheen wel kwamen. De politici moeten zulke berichten ter harte nemen. Hij maakt gewag van een opmerkelijk initiatief van ondernemers van het Gelderlandplein. Zij gaan nu zelf het vervoer naar het winkelcentrum regelen voor o.m. de ouderen, omdat de politiek het laat afweten. Dagvoorzitter Henk Boldewijn informeert welke raad hij Zuidoost kan geven? De heer Jerry Straub adviseert de ouderen zich aan te sluiten bij het Platform Ouderen Amsterdam en zich te richten op de politici. Die kunnen het beleid nog bijstellen. Ambtenaren niet.
Verslag Bewonersbijeenkomst Oar Zo, 22 oktober 2015.
5
De heer Iwan Leeuwin (Bestuurscommissie Zuidoost) adviseert de aanwezigen hun voorstellen en wensen m.b.t. het wijkvervoer in te brengen bij de bespreking van de gebiedsplannen 2016 op 24 november en 8 december. Het wijkvervoer kan dan een plaats krijgen in die plannen. De heer Michel Idsinga (Bestuurscommissie Zuidoost) legt uit dat de afbouw van de voorzieningen van ouderen samenhangt met o.m. de wijzigingen in de Wmo: ‘recht op zorg’ is veranderd in ‘aanspraak maken op zorg’ en ‘gemeentelijke compensatieplicht’ heeft plaatsgemaakt voor ‘noodzaak’. Hij kijkt met belangstelling uit naar het advies van de Ouderenadviesraad Zuidoost. 4.
Afsluiting
Jan van der Vis deelt mee dat de Oar Zo een advies gaat opstellen waarin de opmerkingen van de aanwezige bewoners verwerkt zullen worden. Dat advies zal zeker ook worden ingebracht bij de bespreking van de gebiedsplannen op 24 november en 8 december. Het advies verschijnt in de decembernieuwsbrief van de Oar Zo, samen met een reportage over deze bijeenkomst en op de website van de Oar Zo (www.oar-zuidoost.nl) zodra die weer online is. De site wordt momenteel herzien Dagvoorzitter Henk Boldewijn dankt alle aanwezigen voor hun komst naar en bijdrage aan deze bewonersbijeenkomst, nodigt iedereen uit voor de nazit en sluit de bijeenkomst.
Verslag Bewonersbijeenkomst Oar Zo, 22 oktober 2015.
6
