Bestrijdingsmiddelenverbruik Mechelen. 4. Water Pesticidenreductie X Uitvoering 2012

MILIEUJAARPROGRAMMA 2013

STAD MECHELEN

4. Water SO 4 4.1 4.1.1 4.1.1.1 4.1.1.2 4.1.2 4.2 4.3 4.3.1 4.3.2

MJP 4 4.1

4.2

4.4 4.3

Hoofdstuk WATER Basis Pesticidenreductie Risico-evaluatie Pesticidentoets Passieve sensibilisatie Onderscheidingsniveau Projecten Integraal waterbeheer Hemelwaterinstallaties en infiltratievoorzieningen

4.1. Pesticidenreductie SO Basis Bijlagen: WA_01 uitvoering pesticidentoets Mechelen_MJP2013

X Uitvoering 2012

1. Risico-evaluatie (B) [cijfergegevens 2012 nog niet beschikbaar] De stad Mechelen levert al verschillende jaren inspanningen om het gebruik van bestrijdingsmiddelen bij het onderhoud van het openbare domein terug te dringen. Vanaf 2002 daalde het jaarlijks bestrijdingsmiddelengebruik dan ook geleidelijk aan. Ten opzichte van 2010, is er in 2011 opnieuw een lichte stijging in verbruik. De laatste jaren is het aantal kilogram werkzame stof echter terug licht gestegen In 2011 werd er 70 kg werkzame stof gebruikt. Verder worden er voornamelijk producten gebruikt met een lage POCER-indicator (Figuur 2). In vergelijking met 2010 werd er in 2011 0.41 kg werkzame stof minder gebruikt van producten met een POCER-indicator tussen 1 en 1.5. Er werd ook 8.4 kg werkzame stof meer verbruikt van producten met een POCER-indicator onder 1. Dit toont aan dat er bij aankoop rekening wordt gehouden met de plaats van de producten op de POCER-lijst.

Bestrijdingsmiddelen (kg WS)

Bestrijdingsmiddelenverbruik Mechelen 181

200 150 100 50

136 145

135 106 83

82 59

62

58

70

31

0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Figuur1: Evolutie van het bestrijdingsmiddelenverbruik van de Stad Mechelen van 2000 tot 2011 uitgedrukt in kilogram werkzame stof (kg WS)

HOOFDSTUK 4 – WATER

1


STAD MECHELEN

Bestrijdingsmiddel (kg WS)

Vergelijking POCER-indicator 80,00

60,78

69,18

60,00 40,00

2010

20,00

0,78

0,37

0,00 <1

2011

> 1en < 1,5 POCER-indicator

VFiguur 2: Vergelijking tussen 2010 en 2011 aan de hand van de POCER-indicator van de werkzame stof die werd verbruikt (kg WS).

De uitvoeringsdiensten (onderhoud openbaar domein) verbruiken het meeste bestrijdingsmiddelen (46,52 kg Ws in 2011). 83,6% (of 38,89 kg WS) wordt toegepast op halfopen verhardingen (verhardingen met voegen). De dienst begraafplaatsen verbruikte 23,03 kg WS in 2011. Tivoli Park en Kruidtuin worden pesticidenvrij beheerd. De gestage afbouw van bestrijdingsmiddelen is mede te danken aan de overschakeling op alternatieve technieken: Uitvoeringsdiensten: manueel wieden, vegen met machines met onkruidborstel, brander, bosmaaier, manuele borstel. De Mechelse binnenstad en Hombeek worden met deze technieken nu reeds pesticidenvrij beheerd. Begraafplaatsen: brander, bladblazer, onkruidfrees, onkruidhak, borstels. Knelpunt hier is vooral de oude begraafplaats (veel ruimte tussen de zerken). De stad werkt ook samen met sociale werkplaatsen die manueel onkruid verwijderen (bv. Tivoli). In 2012 werd een plan van aanpak opgesteld met volgende krachtlijnen: - Optimaliseren van de werkplanning en inzetten op extra machines en mankracht; - Extra aandacht om bij de omvorming/aanleg van het openbaar domein de pesticidentoets toe te passen; - Indelen van het terrein in klassen (aanvaarbare kruidgroei); - Extra communicatie en sensibilisatie naar de inwoners (onderhoud voetpad). De opzet is om tegen 2015 geen bestrijdingsmiddelen meer te gebruiken bij het onderhoud van de openbare verhardingen en groenzones. Het bestrijdingsmiddelenverbruik van 2012 en een overzicht van de gehanteerde niet-chemische technieken wordt ingegeven op de databank www.zonderisgezonder.be. De Vlaamse overheid voorziet een nieuw pesticidendecreet (momenteel in ontwerp). Het voorliggende ontwerpdecreet heeft onder meer tot doel het Vlaamse pesticidenbeleid aan te passen om: het toepassingsgebied ervan uit te breiden tot andere terreinen; een procedure op te nemen rond het aanvragen van afwijkingen; de handhaving in te passen in het bestaande handhavingskader; tot een transparantere wetgeving te komen, nu het gebruik van HOOFDSTUK 4 – WATER

2


STAD MECHELEN

pesticiden nog in andere Vlaamse regelgeving aan bod komt. Het ontwerp van decreet werd in 2012 principieel goedgekeurd. Op Vlaams niveau werden adviezen verstrekt vanuit de Vlaamse MINAraad, SERV (sociaal-economische raad Vlaanderen) en SALV (Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij). De stad heeft in samenwerking met IGEMO verbetervoorstellen en aanpassingen gesuggereerd. Deze opmerkingen werden ook doorgegeven aan VVSG. In 2012 werden volgende opleidingen gevolgd met betrekking tot pesticiden: - Pesticidenvrije begraafplaatsen – 8/5/2012 – VVOG (deelname 3 personeelsleden van de stad). 2. Pesticidentoets (B) In de Mechelse binnenstad en de deelgemeente Hombeek worden geen bestrijdingsmiddelen meer gebruikt bij het onderhoud. Het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de andere delen van de stad wordt afgebouwd tegen 2015. Een omvorming van deze locaties is dikwijls aangewezen om tot een bestrijdingsmiddelenvrij beheer te kunnen komen. Door de aanbevelingen van de pesticidentoets over te nemen in de ontwerpplannen wordt een bestrijdingsmiddelenvrij beheer van de omgevormde locatie haalbaar. Voor straatprojecten wordt de dienst natuur- en groenontwikkeling om advies gevraagd. Het advies bevat bepalingen omtrent de pesticidentoets. Planning 2013 Rapportering via de databank www.zonderisgezonder.be Verder toepassen van de pesticidentoets bij aanleg/omvorming openbaar domein Verder investeren in niet chemische onkruidbestrijding voor het openbaar domein. Extra inspanningen leveren om het bestrijdingsmiddelenverbruik verder te doen dalen. Opvolgen evolutie nieuwe wetgeving.

4.2. Passieve en actieve sensibilisatie rationeel watergebruik en/of bestrijdingsmiddelen (bevolking, personeel, doelgroepen) SO Basis X SO / Onderschei ding SO Project / MBP 2005MV_55 2013 Betrokken dienst - Dienst duurzame ontwikkeling en energie - Dienst natuur- en groenontwikkeling Bijlagen /


Uitvoering 2012 De stad informeert, sensibiliseert en vormt de verschillende doelgroepen over de verschillende aspecten van het integraal waterbeheer en pesticidenreductie. Hiervoor worden verschillende communicatiemiddelen gehanteerd (actief/passief). Enkele voorbeelden voor 2012: Thema water: Planadvies duurzaam bouwen: De stad verstrekt vanaf juni 2010 gratis planadvies duurzaam bouwen. In samenwerking met IGEMO en het Provinciaal Centrum Duurzaam Bouwen en wonen (Kamp C) hebben inwoners de mogelijkheid om hun bouw- of renovatieplannen te laten adviseren door een architect gespecialiseerd in duurzaam (ver)bouwen (elke eerste woensdag van de maand). De plannen worden nagekeken of het ontwerp genoeg rekening houdt met energiezuinig bouwen en energiebesparende maatregelen maar ook met waterbesparende maatregelen. In totaal hebben 57 inwoners planadvies bekomen 3


STAD MECHELEN

(13 in 2012). -

Website van de stad Mechelen word informatie verstrekt over rationeel waterverbruik en mogelijke subsidies (rubriek leven/milieu en duurzaamheid/energie/besparingstips). In gesprekken met betrokkenen wordt hiernaar verwezen.

-

Website Ik Leef Verstandig (www.ikleefverstandig.be, thema water): info over verstandig omgaan met water.

-

Er is een stedelijke brochure in omloop voor de land- en tuinbouwers waarin ook een hoofdstuk werd opgenomen over het onderhoud van waterlopen.

-

De ‘bouwgids’ bevat een specifiek hoofdstuk over duurzaam bouwen (waaronder info over rationeel waterverbruik). Deze bouwgids wordt verspreid via de verschillende stadsdiensten wanneer een burger informatie nodig heeft rond (ver)bouwen.

-

In het Ik Leef Verstandig magazine (maart 2012) werd een artikel gepubliceerd ‘elke druppel telt’ met tips voor de burger om water te besparen. Energiejacht 2011-2012 (60 deelnemers). Energiebesparing is het hoofdthema maar ook waterbesparing maakte deel uit van de campagne.

-

Thema bestrijdingsmiddelen: In het Ik Leef Verstandig magazine (maart 2012) werd een artikel gepubliceerd ‘zonder is gezonder’ met tips voor de burger om geen bestrijdingsmiddelen te gebruiken. Op de website van de stad Mechelen word informatie verstrekt over minder gebruik van bestrijdingsmiddelen. Planning 2013 Verder zetten van passieve en actieve sensibilisatie naar de doelgroepen rond rationeel watergebruik en het voorkomen van bestrijdingsmiddelen.

4.3. Projecten - Premies hemelwaterinstallatie en infiltratievoorzieningen SO Basis SO Onderschei ding SO Project MBP 20052013

X /

X W_14 W_15 W31 W_54 Betrokken dienst Dienst duurzame ontwikkeling en energie Bijlagen WA_02_betaalaanvraag hemelwaterputten en infiltratievoorzieningen Mechelen_MJP2013

Uitvoering 2012 De stad beschikt over een reglement houdende het verlenen van een premie voor hemelwaterinstallaties en infiltratievoorzieningen dat in overeenstemming is met de bepalingen van de samenwerkingsovereenkomst 2008-2013 (goedgekeurd door de gemeenteraad op 02/09/2008). Dit reglement werd in 2012 verder toegepast. In 2012 werden er 16 premies verstrekt voor het plaatsen van een hemelwaterinstallatie (2011:21) en 1 voor infiltratievoorzieningen (2011:2). [bijlage WA_02_betaalaanvragen hemelwaterputten en infiltratievoorzieningen Mechelen_MJP2013] De subsidiereglementen zijn te raadplegen op de website van de stad en aan de infozuil van de dienst milieu en landbouw. In gesprekken met betrokkenen wordt hiernaar verwezen. Planning 2013 Verder toepassen en bekendmaken van het subsidiereglement


4


STAD MECHELEN

rond hemelwaterinstallaties en infiltratievoorzieningen.

4.4.

Acties uit het MBP

SO Basis

Uitvoering 2012 Gemeentelijke stedenbouwkundige verordening “geïntegreerd rioleringsbeleid” [MBP acties W_19, W_15 en W_35]. Sinds 2004 beschikt de stad over een stedenbouwkundige verordening ‘geïntegreerd rioleringsbeleid’. Deze verordening regelt de lozing van huishoudelijk afvalwater, de verplichte aansluiting op de openbare riolering, de afkoppeling van hemelwater via hergebruik, infiltratie, buffering en het overwelven van baangrachten. Deze verordening houdt rekening met de nieuwe ontwikkelingen op het vlak van integraal waterbeleid. Sinds 1/2/2005 werd ook een gewestelijke verordening inzake ‘hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater’ van kracht. De bepalingen van deze verordeningen worden meegegeven aan kandidaat bouwers en projectontwikkelaars en zijn raadpleegbaar op de website. Vanaf 1 juli 2011 is het Algemeen Waterverkoopreglement van kracht. Dit reglement legt de rechten en plichten vast van enerzijds de watermaatschappijen en de rioolbeheerders en anderzijds hun klanten. Zo moet bij een nieuwbouw of bij grote werken aan het leidingnet voor de afvoer van afval- en/of regenwater, een keuring van de privéwaterafvoer worden uitgevoerd. Ook bij de aanleg van gescheiden riolering op het openbaar domein, met de verplichting om regenwater af te koppelen op het privédomein, is een keuring verplicht. Als rioolbeheerder volgt de stad dit van nabij op. In 2012 werd hiertoe een nieuw stedelijk reglement opgesteld (reglement voor de keuring van privéwaterafvoer). Subsidiereglementen ter bevordering van de principes van integraal waterbeheer [MBP acties W_14, W_15, W31 en W_54]

Naast het premiereglement voor hemelwaterinstallaties en infiltratievoorzieningen beschikt de stad ook over een reglement houdende het verlenen van een premie voor de installatie van groendaken (waterbuffering, zie hoofdstuk natuurlijke entiteiten). Verhogen van de zuiveringsgraad van het afvalwater op het grondgebied van de stad [MBP acties W_28, W_29, W_30, W_31, W_32, W_33, W_34, W_35, W_36, W_37, W_38].

De stad investeert doorlopend in aanleg van nieuwe rioleringen en werkt hiervoor samen met VMM en Aquafin. De stad legt verplicht de installatie van een septische put op. De stad beschikt over een goedgekeurd zoneringsplan. Dit plan geeft een overzicht van welke zones moeten aangesloten worden op de riolering en welke zones individueel moeten worden gezuiverd. In samenwerking met de bevoegde instanties werd een gebiedsdekkend uitvoeringsplan opgemaakt waarin de prioriteiten en fasering zijn vastgelegd. In 2011 bedroeg de zuiveringsgraad van de stad 90,87%. Diverse rioleringsprojecten zijn lopende om systematisch meer inwoners aan te sluiten op een waterzuiveringsstation. De stad heeft ook aandacht om HOOFDSTUK 4 – WATER

5


STAD MECHELEN

gescheiden rioleringsstelsels aan te leggen indien mogelijk en verantwoord. Dit wordt gekoppeld aan de (her)aanleg van straten. Een regeling is van toepassing waarbij de inwoners niet langer zelf moeten instaan voor de afkoppeling van de regenwaterafvoer wanneer in hun straat een gescheiden rioleringsstelsel werd aangelegd. De stad neemt de werkzaamheden ten laste in ruil voor een forfaitaire bijdrage dat wordt bepaald in functie van het type van woning. Wie weigert af te koppelen kan worden beboet (retributie van € 1 000 euro/jaar). Een brochure werd opgesteld (Regen- of afvalwater? Leid het in goede banen). Voor het plaatsen van IBA’s (individuele behandelingsinstallaties voor afvalwater) op het grondgebied van de stad is er sinds eind 2010 een samenwerkingsovereenkomst met HidrIba. Stapsgewijs worden er een 170 tal installaties geplaatst. Waterschappen [MBP acties W_1, W_2, W_4]

Een waterschap is een samenwerkingsverband waarin gemeenten, polders en wateringen, de provincie en de Vlaamse overheid vertegenwoordigd zijn (opgericht in het kader van het decreet integraal waterbeleid, 2003). De stad was tot 2012 vertegenwoordigd in 5 waterschappen. Op 20/7/2012 heeft de Vlaamse regering haar principiële goedkeuring verleend aan een wijziging van het decreet. De wijziging beoogt een vereenvoudiging van de manier waarop het waterbeleid in Vlaanderen georganiseerd wordt. De waterschappen worden als afzonderlijke overlegstructuren afgeschaft. Samenwerking tussen de besturen gebeurt nu op het niveau van de bekkens. Het grondgebied van de stad behoort tot 3 bekkens: Dijle/Zenne, Beneden-schelde en Nete. Monitoring van de oppervlaktewaterkwaliteit en kwantiteit op het grondgebied van de stad [MBP acties W_12, W_17, W_18, W_20, W_21, W_22, W_23, W_25, W_27]

De stad voert zelf geen grootschalige meetcampagnes uit op de waterlopen. Er wordt gebruik gemaakt van de meetcampagnes die worden uitgevoerd door VMM. Deze gegevens (databanken) worden geraadpleegd in functie van de behandeling van concrete dossiers. Conform de stedelijke verordening geïntegreerd rioleringsbeleid bestaat de verplichting om bij grote verharde oppervlakken (parkings, bedrijfsterreinen,…) buffering te voorzien. Toezicht wordt uitgevoerd via stedenbouwkundige aanvragen en besprekingen met projectontwikkelaars. Controles op illegale en vergunde lozingen zijn brongerichte maatregelen om te streven naar een betere waterkwaliteit. Via het behandelen van milieuvergunningsaanvragen worden dergelijke knelpunten aangepakt. Controles worden meestal uitgevoerd op basis van klachten. Het Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH) fungeert als extern labo voor de analyses. Bij bedrijfscontroles wordt de afvalwatersituatie van het bedrijf steeds systematisch doorgelicht Beheer van waterlopen en grachten [MBP actie W_43, W_44, W_45, W_47]

De stad is bevoegd voor de ruimings-, onderhouds- en herstellingswerken aan de onbevaarbare waterlopen categorie 3 en HOOFDSTUK 4 – WATER

6


STAD MECHELEN

baangrachten. De stad voorziet jaarlijks kredieten voor het ruimen ervan. Deze werken worden periodiek aanbesteed. Het bestek voor het ruimen van waterlopen is gebaseerd op het standaardbestek opgemaakt door de Provincie. Het bestek houdt rekening met milieuen natuurvriendelijke ruimingsmaatregelen. Het verontreinigd slib wordt afgevoerd naar erkende verwerkers. In april 2012 werd het startschot gegeven voor een ‘baangrachtencampagne’. Een gespecialiseerde firma werd aangesteld om de baangrachten systematisch te ruimen met een speciale grachtenreiniger. Met deze machine kunnen op jaarbasis drie keer meer grachten worden gereinigd en kan ook de exacte breedte en diepte worden aangehouden. Minder af te voeren slib en minder beschadiging van het braangrachtprofiel zijn het gevolg. Herwaardering van open water in de binnenstad [MBP actie W_51]

Water en de beleving van water in de stad wordt via verschillende projecten in uitvoering gebracht: - het stelselmatig heropenen van de oude Vlieten in de binnenstad (bv. Lange heergracht, Melaanvliet, Vlietenmuseum Ijzerenleen, Clarenhof…); - heropenen van de Binnendijle (Lessiuscampus, in onderzoek). Herwaardering van de Binnendijle [MBP actie W_23, actie W_32]

Momenteel zijn er nog een 20-tal lozingen van afvalwater en een 70 tal van regenwater op de Binnendijle. Vanuit de stad werd er verder op toegezien dat er geen bijkomende lozingen van ongezuiverd afvalwater worden tot stand gebracht. In functie van verbouwingen worden bestaande afvalwaterlozingen verder afgebouwd. In samenwerking met de Hogeschool – Universiteit Brussel werd in 2011/2012 een studie uitgevoerd naar de impact en wettelijkheid van afvalwaterlozingen op de Binnendijle. Optimaliseren van waterberging Een maatregelenpakket is van toepassing om de wateroverlast op verschillende plaatsen kordater aan te pakken. De knelpunten werden in 2011 in kaart gebracht en worden nu stelselmatig aangepakt (in overleg met Aquafin): - aanleg van bredere buizen; - meer ruimen van grachten en riolen; - aanleg kleine bufferbekkens of pompgemalen; De organisatie van de hulpdiensten bij watersnood werd in 2011 al geoptimaliseerd alsook de aankoop van extra interventievoertuigen en pompeenheden. In 2012 zijn de werkzaamheden van start gegaan voor de aanleg van de gecontroleerde overstromingsgebieden ter hoogte van de grote vijver van Walem en het Zennegat-Oude Dijlearm. Deze overstromingsgebieden maken deel uit van het Sigmaplan (Waterwegen en Zeekanaal NV). Op termijn moeten deze de stad beschermen tegen overstromingen (getijdewerking rivieren). Naast veiligheid wordt ook de natuurlijke rijkdom rondom getijdenrivieren versterkt. HOOFDSTUK 4 – WATER

7


STAD MECHELEN

Rationeel waterverbruik gemeentelijke gebouwen [MBP actie W_60, W_61, W_62]

Tal van maatregelen worden uitgevoerd gaande van kleinere ingrepen (waterbesparend kraanwerk) tot meer uitgebreide (aanleg hemelwaterinstallatie). Het totaalpakket aan maatregelen is belangrijk om te komen tot een rationeel watergebruik binnen het gemeentelijk patrimonium. Bij nieuwbouw of renovatieprojecten wordt rekening gehouden met: - de plaatsing van waterbesparende apparatuur (spaardouchekoppen, waterzuinige toiletten,…) - de scheiding van regen- en afvalwater - de opvang van hemelwater en nuttig gebruik ervan voor diverse toepassingen (toilet, wasmachines, schoonmaak) - de plaatsing van waterdoorlaatbare verhardingen - de plaatsing van groendaken (waar mogelijk) Sinds eind 2008 gebruiken de uitvoeringsdiensten regenwater voor het beregenen van de planten en het vullen van de veegmachines (jaarlijkse besparing van 1.5 miljoen liter leidingwater). Ook de brandweer gebruikt sinds 2006 regenwater voor de brandoefeningen en het reinigen van brandslangen. Waterboekhouding De waterverbruiken voor de gebouwen die zijn opgenomen in de energieboekhouding worden eveneens in het energieboekhoudingspakket opgenomen (Comeet). Meer info zie hoofdstuk energie, bijlage EN_01_energieboek- houding_ Mechelen_MJP2013

Planning 2013 Verder actief deelnemen aan de overlegmomenten van de bekkenstructuren. Voortzetten van de herwaardering van open water in de binnenstad (vlieten, Binnendijle). Verder uitvoeren van een afkoppelingsbeleid bij de (her)aanleg van (nieuwe) rioleringen. afvoer van verontreinigd slib (grachten,waterlopen) naar een erkende verwerker (indien van toepassing). Verder aandacht hebben voor de implementatie van maatregelen inzake rationeel watergebruik binnen de stad (renovatieprojecten, nieuwbouwprojecten). Voortzetten van de actieve en passieve sensibilisatie van de doelgroepen inzake rationeel watergebruik en bestrijdingsmiddelen.


8

Bestrijdingsmiddelenverbruik Mechelen. 4. Water Pesticidenreductie X Uitvoering 2012

Recommend Documents