4. Water. 4.1 Pesticidenreductie

MILIEUJAARPROGRAMMA 2014

STAD MECHELEN

4. Water 4.1

Pesticidenreductie

SO Basis Bijlagen: WA_01_uitvoering pesticidentoets Mechelen_MJP2014 WA_03_actieplan bestrijdingsmiddelen 2013_Mechelen_MJP20 14

X Uitvoering 2013

1. Risico-evaluatie (B) De stad Mechelen levert al verschillende jaren inspanningen om het gebruik van bestrijdingsmiddelen bij het onderhoud van het openbare domein terug te dringen. Vanaf 2002 daalde het jaarlijks bestrijdingsmiddelengebruik dan ook geleidelijk.

Figuur1: Evolutie van het bestrijdingsmiddelenverbruik van de Stad Mechelen van 2000 tot 2012 uitgedrukt in kilogram werkzame stof (kg WS). [cijfers 2013 nog niet gekend]

Bij aankoop van de producten wordt rekening gehouden met de plaats van de producten op de POCER-lijst (Pesticide Occupational and Environmental Risk) die de risico’s van pesticiden op de mens en het leefmilieu weergeeft. Het wijkonderhoudsteam verbruikt het meeste bestrijdingsmiddelen (2012: 70%), vooral voor toepassing op halfopen verhardingen (verhardingen met voegen). De dienst begraafplaatsen verbruikt ongeveer 30% (2012). Tivoli Park (uitzondering: rattenvergif) en Kruidtuin, Mechelse binnenstad en deelgemeente Hombeek worden pesticidenvrij beheerd. De gestage afbouw van bestrijdingsmiddelen is mede te danken aan de overschakeling op alternatieve technieken: Uitvoeringsdiensten: manueel wieden, vegen met machines met onkruidborstel, brander, bosmaaier, manuele borstel. Begraafplaatsen: brander, bladblazer, onkruidfrees, onkruidhak, borstels. Knelpunt hier is vooral de oude begraafplaats (veel ruimte tussen de zerken). De stad werkt ook samen met sociale werkplaatsen die manueel onkruid verwijderen (bv. Tivoli, Kruidtuin). HOOFDSTUK 4 – WATER

1


STAD MECHELEN

De laatste jaren is het aantal kilogram werkzame stof op een constant niveau gebleven. In 2012 werd een plan van aanpak opgesteld (zie bijlage). In 2013 werden op basis van dit plan volgende acties ondernomen: - De uitvoeringsdiensten hebben verschillende werktuigen voor onkruidbestrijding besteld waaronder 7 veegmachines, 3 multifunctionele werktuigdragers met onkruidborstels en heteluchtbrander en 2 handunits met heet water. De levering van de eerste machines wordt voorzien voor begin 2014. In de periode 2014-2015 volgen nog twee leveringen. Daarnaast worden er in 2014 ook 5 extra personeelsleden aangenomen. De dienst begraafplaatsen heeft een grondfreesmachine voor de paden besteld. - Externe studiebureaus zijn verplicht om de pesticidentoets in te vullen. - Verschillende zones van de begraafplaatsen worden verder hervormd (inzaaien of bodembedekkers). - Het college (4/10/2013) opteert voor Kwaliteitsklasse 1 voor het centrum (winkelstraten) en invalswegen en kwaliteitsklasse 2 voor de rest van het grondgebied. - Het college heeft opdracht gegeven aan de Uitvoeringsdiensten en Marketing & Communicatie om samen met IGEMO en de dienst duurzame ontwikkeling en energie een sensibiliseringscampagne naar de bewoners toe uit te werken. - Het college heeft op 22/11/2013 een nieuw bestek voor wijkonderhoud goedgekeurd met aandacht voor een pesticidenarm onderhoud van het openbaar domein. De opzet is om tegen 2015 geen bestrijdingsmiddelen meer te gebruiken bij het onderhoud van de openbare verhardingen en groenzones. Er is hiervoor een budget voorzien van 3,5 miljoen euro. Het bestrijdingsmiddelenverbruik van 2013 en een overzicht van de gehanteerde niet-chemische technieken wordt ingegeven op de online databank www.zonderisgezonder.be. De Vlaamse overheid heeft dit jaar het decreet houdende duurzaam gebruik van pesticiden in het Vlaamse Gewest en het bijhorende uitvoeringsbesluit goedgekeurd. Het decreet heeft onder meer tot doel het Vlaamse pesticidenbeleid aan te passen. Het decreet en de implicaties van het decreet voor Mechelen zijn besproken op de werkgroep reductieprogramma bestrijdingsmiddelen. In 2013 hebben er twee werkgroepen plaatsgevonden (4/4/2013, 9/10/2013). Er is ook een infobord geplaatst op de oude begraafplaats om het reductieprogramma bestrijdingsmiddelen toe te lichten aan de bezoekers van de begraafplaats. Er zal in 2014 een omvormingsprogramma worden aangevraagd voor de oude begraafplaats. Het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de andere delen van de stad wordt afgebouwd tegen 2015. In 2013 hebben de uitvoeringsdiensten en de dienst begraafplaatsen deelgenomen aan een werkbezoek in Bornem en Sint-Katelijne-Waver in het kader van het reductieprogramma bestrijdingsmiddelen. 2. Pesticidentoets (B) Om tot een bestrijdingsmiddelenvrij beheer te kunnen komen, is het HOOFDSTUK 4 – WATER

2


STAD MECHELEN

belangrijk om reeds in de ontwerpfase hier rekening mee te houden. Door de aanbevelingen van de pesticidentoets over te nemen in de ontwerpplannen wordt een bestrijdingsmiddelenvrij beheer van de omgevormde locatie haalbaar. In 2013 werd in overleg met de betrokken diensten de pesticidentoets verder toegepast. Er werden veel pesticidentoetsen ingevuld ingevolge de verplichting dat studiebureaus de toets verplicht moeten uitvoeren bij inrichtingsprojecten van het openbaar domein. In bijlage een overzicht van de pesticidentoetsen in 2013. Planning 2014 Rapportering via de databank www.zonderisgezonder.be Verder toepassen van de pesticidentoets bij aanleg/omvorming openbaar domein Operationalisering van niet-chemische onkruidbestrijding voor het openbaar domein door aankoop machines en inzet van nieuw personeel Aanvraag omvormingsprogramma voor de oude begraafplaatsen. Opzetten sensibiliseringscampagne voor het informeren van de nieuwe doelgroepen en burgers.

4.2. Passieve en actieve sensibilisatie rationeel watergebruik en/of bestrijdingsmiddelen (bevolking, personeel, doelgroepen) SO Basis X SO / Onderschei ding SO Project / MBP 2005MV_55 2013 Betrokken dienst - Dienst duurzame ontwikkeling en energie - Dienst natuur- en groenontwikkeling Bijlagen /

HOOFDSTUK 4 – WATER

Uitvoering 2013 De stad informeert, sensibiliseert en vormt de verschillende doelgroepen over de verschillende aspecten van het integraal waterbeheer en pesticidenreductie. Hiervoor worden verschillende communicatiemiddelen gehanteerd (actief/passief). Enkele voorbeelden voor 2013: Thema water:

-

Planadvies duurzaam bouwen: De stad verstrekt gratis planadvies duurzaam bouwen. In samenwerking met IGEMO en het Provinciaal Centrum Duurzaam Bouwen en wonen (Kamp C) hebben inwoners de mogelijkheid om hun bouw- of renovatieplannen te laten adviseren door een architect gespecialiseerd in duurzaam (ver)bouwen (elke eerste woensdag van de maand). De plannen worden nagekeken of het ontwerp genoeg rekening houdt met energiezuinig bouwen en energiebesparende maatregelen maar ook met waterbesparende maatregelen. In totaal hebben 68 inwoners planadvies bekomen (11 in 2013).

-

Website van de stad Mechelen word informatie verstrekt over rationeel waterverbruik en mogelijke subsidies (rubriek leven/milieu en duurzaamheid/energie/besparingstips). In gesprekken met betrokkenen wordt hiernaar verwezen.

-

Website Ik Leef Verstandig (www.ikleefverstandig.be, thema water): info over verstandig omgaan met water.

-

Er is een stedelijke brochure in omloop voor de land- en tuinbouwers waarin ook een hoofdstuk werd opgenomen over het onderhoud van waterlopen. 3


STAD MECHELEN

-

De ‘bouwgids’ bevat een specifiek hoofdstuk over duurzaam bouwen (waaronder info over rationeel waterverbruik). Deze bouwgids wordt verspreid via de verschillende stadsdiensten wanneer een burger informatie nodig heeft rond (ver)bouwen.

-

Streekkrant december 2013: rationeel watergebruik (elke druppel telt) met tips voor de burger om water te besparen.

Thema bestrijdingsmiddelen: In het Ik Leef Verstandig magazine (september 2013) werd een artikel gepubliceerd ‘kies voor tuinieren zonder pesticiden’ met tips voor de burger om geen bestrijdingsmiddelen te gebruiken. Op de website van de stad Mechelen word informatie verstrekt over minder gebruik van bestrijdingsmiddelen. Planning 2014 Verder zetten van passieve en actieve sensibilisatie naar de doelgroepen rond rationeel watergebruik en het voorkomen van bestrijdingsmiddelen.

4.3. Projecten - Premies hemelwaterinstallatie en infiltratievoorzieningen SO Basis SO Onderschei ding SO Project MBP 20052013

X /

X W_14 W_15 W31 W_54 Betrokken dienst Dienst duurzame ontwikkeling en energie Bijlagen WA_02_betaalaanvraag hemelwaterputten en infiltratievoorzieningen Mechelen_MJP2014

Uitvoering 2013 De stad beschikt over een reglement houdende het verlenen van een premie voor hemelwaterinstallaties en infiltratievoorzieningen dat in overeenstemming is met de bepalingen van de samenwerkingsovereenkomst 2008-2013 (goedgekeurd door de gemeenteraad op 02/09/2008). Dit reglement werd in 2013 verder toegepast. In 2013 werden er 12 premies verstrekt voor het plaatsen van een hemelwaterinstallatie/infiltratie (2011:23, 2012:17). [bijlage WA_02_betaalaanvragen hemelwaterputten en infiltratievoorzieningen Mechelen_MJP2014] De subsidiereglementen zijn te raadplegen op de website van de stad en aan de infozuil van de dienst milieu en landbouw. In gesprekken met betrokkenen wordt hiernaar verwezen. Planning 2014 Verder toepassen en bekendmaken van het subsidiereglement rond hemelwaterinstallaties en infiltratievoorzieningen.

4.4. Acties uit het milieubeleidsplan SO Basis

Uitvoering 2013 Gemeentelijke stedenbouwkundige verordening geïntegreerd rioleringsbeleid: Sinds 2004 beschikt de stad over een stedenbouwkundige verordening ‘geïntegreerd rioleringsbeleid’. Deze verordening regelt de lozing van huishoudelijk afvalwater, de verplichte aansluiting op de openbare


4


STAD MECHELEN

riolering, de afkoppeling van hemelwater via hergebruik, infiltratie, buffering en het overwelven van baangrachten. De bepalingen van deze verordeningen worden meegegeven aan kandidaat bouwers en projectontwikkelaars en zijn raadpleegbaar op de website. In 2013 is gestart met een uitbreiding/ herwerking /actualisatie van de bestaande verordeningen (periode 1933 tot nu). Hier wordt onder andere de bestaande verordening aangaande het integraal waterbeleid herwerkt (conform de nieuwe gewestelijke verordening hemelwater, goedgekeurd in 2013). Subsidiereglementen ter bevordering van de principes van integraal waterbeheer: Naast het premiereglement voor hemelwaterinstallaties en infiltratievoorzieningen beschikt de stad ook over een reglement houdende het verlenen van een premie voor de installatie van groendaken (waterbuffering, zie hoofdstuk natuurlijke entiteiten). Verhogen van de zuiveringsgraad van het afvalwater op het grondgebied van de stad: De stad investeert doorlopend in aanleg van nieuwe rioleringen en werkt hiervoor samen met VMM en Aquafin. De stad legt verplicht de installatie van een septische put op. De stad beschikt over een goedgekeurd zoneringsplan. Dit plan geeft een overzicht van welke zones moeten aangesloten worden op de riolering en welke zones individueel moeten worden gezuiverd. In samenwerking met de bevoegde instanties werd een gebiedsdekkend uitvoeringsplan opgemaakt waarin de prioriteiten en fasering zijn vastgelegd. Diverse rioleringsprojecten zijn lopende om systematisch meer inwoners aan te sluiten op een waterzuiveringsstation. De stad heeft ook aandacht om gescheiden rioleringsstelsels aan te leggen indien mogelijk en verantwoord. Dit wordt gekoppeld aan de (her)aanleg van straten. Een regeling is van toepassing waarbij de inwoners niet langer zelf moeten instaan voor de afkoppeling van de regenwaterafvoer wanneer in hun straat een gescheiden rioleringsstelsel werd aangelegd. De stad neemt de werkzaamheden ten laste in ruil voor een forfaitaire bijdrage dat wordt bepaald in functie van het type van woning. Wie weigert af te koppelen kan worden beboet (retributie van € 1 000 euro/jaar). Een brochure werd opgesteld (Regen- of afvalwater? Leid het in goede banen). Voor het plaatsen van IBA’s (individuele behandelingsinstallaties voor afvalwater) op het grondgebied van de stad is er sinds eind 2010 een samenwerkingsovereenkomst met HidrIba. Stapsgewijs worden er een 170 tal installaties geplaatst. Waterschappen: Een waterschap is een samenwerkingsverband waarin gemeenten, polders en wateringen, de provincie en de Vlaamse overheid vertegenwoordigd zijn (opgericht in het kader van het decreet integraal waterbeleid, 2003). De stad was tot 2012 vertegenwoordigd in 5 waterschappen. Op 20/7/2012 heeft de Vlaamse regering haar principiële goedkeuring verleend aan een wijziging van het decreet. De wijziging beoogt een vereenvoudiging van de manier waarop het waterbeleid in Vlaanderen georganiseerd wordt. De waterschappen worden als afzonderlijke overlegstructuren afgeschaft. Samenwerking tussen de besturen gebeurt nu op het niveau van de bekkens. Het grondgebied van de stad behoort tot 3 bekkens: Dijle/Zenne, BenedenHOOFDSTUK 4 – WATER

5


STAD MECHELEN

schelde en Nete. Op 18/10/2013 werden afgevaardigden voor de Algemene Bekkenvergadering aangeduid. Monitoring van de oppervlaktewaterkwaliteit en kwantiteit op het grondgebied van de stad: De stad voert zelf geen grootschalige meetcampagnes uit op de waterlopen. Er wordt gebruik gemaakt van de meetcampagnes die worden uitgevoerd door VMM. Deze gegevens (databanken) worden geraadpleegd in functie van de behandeling van concrete dossiers. Conform de stedelijke verordening geïntegreerd rioleringsbeleid bestaat de verplichting om bij grote verharde oppervlakken (parkings, bedrijfsterreinen,…) buffering te voorzien. Toezicht wordt uitgevoerd via stedenbouwkundige aanvragen en besprekingen met projectontwikkelaars. Controles op illegale en vergunde lozingen zijn brongerichte maatregelen om te streven naar een betere waterkwaliteit. Via het behandelen van milieuvergunningsaanvragen worden dergelijke knelpunten aangepakt. Controles worden meestal uitgevoerd op basis van klachten. Het Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH) fungeert als extern labo voor de analyses. Bij bedrijfscontroles wordt de afvalwatersituatie van het bedrijf steeds systematisch doorgelicht Beheer van waterlopen en grachten: De stad is bevoegd voor de ruimings-, onderhouds- en herstellingswerken aan de onbevaarbare waterlopen categorie 3 en baangrachten. De stad voorziet jaarlijks kredieten voor het ruimen ervan. Deze werken worden periodiek aanbesteed. Het bestek voor het ruimen van waterlopen is gebaseerd op het standaardbestek opgemaakt door de Provincie. Het bestek houdt rekening met milieuen natuurvriendelijke ruimingsmaatregelen. Het verontreinigd slib wordt afgevoerd naar erkende verwerkers. Doorbraak 63 van het Witboek Interne staatshervorming voorziet een optimalisatie van het beheer van onbevaarbare waterlopen tussen de diverse betrokkenen (lokale besturen, polders en wateringen, provinciale overheid). In 2013 werden diverse overlegmomenten georganiseerd met de betrokkenen om na te gaan voor elke ‘waterloop’ welk bestuur beleidsmatig het best uitgerust is om het beheer van de aan te sturen en welke classificatie hier mee overeenstemt. Volgende optimalisaties worden voorzien (beslissing gemeenteraad 26/11/2013): Waterlopen categorie 3 overdragen van de stad naar de provincie; Een aantal geklasseerde waterlopen deklasseren; Een aantal niet geklasseerde waterlopen en oud geklasseerde waterlopen te klasseren naar 2° of 3° categorie, aan te duiden als gracht met light statuut of als gracht te worden behouden in de hydrografische atlas: de waterlopen van de oude atlas worden administratief afgeschaft. Schrappen van een niet geklasseerde waterloop in de hydrografische atlas. Administratief afschaffen van een aantal waterlopen van de oude atlas. Het doorvoeren van deze maatregelen moet er voor zorgen dat het beheer van de waterlopen en grachten in de toekomst optimaler verloopt. HOOFDSTUK 4 – WATER

6


STAD MECHELEN

In april 2012 werd het startschot gegeven voor een ‘baangrachtencampagne’. Een gespecialiseerde firma werd aangesteld om de baangrachten systematisch te ruimen met een speciale grachtenreiniger. Met deze machine kunnen op jaarbasis drie keer meer grachten worden gereinigd en kan ook de exacte breedte en diepte worden aangehouden. Minder af te voeren slib en minder beschadiging van het braangrachtprofiel zijn het gevolg. Herwaardering van open water in de binnenstad: Water en de beleving van water in de stad wordt via verschillende projecten in uitvoering gebracht: - het stelselmatig heropenen van de oude Vlieten in de binnenstad (bv. Lange heergracht, Melaanvliet, Vlietenmuseum Ijzerenleen, Clarenhof…); - heropenen van de Binnendijle (Thomas More Hogeschool, in onderzoek). Herwaardering van de Binnendijle: Uit een inventaris van lozingspunten die afvalwater of hemelwater lozen op de Dijle is gebleken dat er nog een aantal lozingspunten rechtstreeeks op de Dijle lozen (afvalwater, hemelwater). Vanuit de stad werd er verder op toegezien dat er geen bijkomende lozingen van ongezuiverd afvalwater worden tot stand gebracht. In functie van de aanleg van riolering in aanpalende straten worden prioritair bestaande afvalwaterlozingen verder afgebouwd (in overleg met NV Waterwegen & Zeekanaal, W&Z). Optimaliseren van waterberging: Een maatregelenpakket is van toepassing om de wateroverlast op verschillende plaatsen kordater aan te pakken. De knelpunten werden in 2011 in kaart gebracht en worden nu stelselmatig aangepakt (in overleg met Aquafin): - aanleg van bredere buizen; - meer ruimen van grachten en riolen; - aanleg kleine bufferbekkens of pompgemalen. De organisatie van de hulpdiensten bij watersnood werd in 2011 al geoptimaliseerd alsook de aankoop van extra interventievoertuigen en pompeenheden. In 2012 zijn de werkzaamheden van start gegaan voor de aanleg van de gecontroleerde overstromingsgebieden ter hoogte van de grote vijver van Walem en het Zennegat-Oude Dijlearm. Deze overstromingsgebieden maken deel uit van het Sigmaplan (Waterwegen en Zeekanaal NV). Op termijn moeten deze de stad beschermen tegen overstromingen (getijdewerking rivieren). Naast veiligheid wordt ook de natuurlijke rijkdom rondom getijdenrivieren versterkt. Rationeel waterverbruik gemeentelijke gebouwen Tal van maatregelen worden uitgevoerd gaande van kleinere ingrepen (waterbesparend kraanwerk) tot meer uitgebreide (aanleg hemelwaterinstallatie). Het totaalpakket aan maatregelen is belangrijk om te komen tot een rationeel watergebruik binnen het gemeentelijk patrimonium. Bij nieuwbouw of renovatieprojecten wordt rekening gehouden met: - de plaatsing van waterbesparende apparatuur (spaardouchekoppen, waterzuinige toiletten,…) - de scheiding van regen- en afvalwater - de opvang van hemelwater en nuttig gebruik ervan voor diverse toepassingen (toilet, wasmachines, schoonmaak, besproeien HOOFDSTUK 4 – WATER

7


STAD MECHELEN

-

planten, blusoefeningen…) de plaatsing van waterdoorlaatbare verhardingen de plaatsing van groendaken (waar mogelijk)

Waterboekhouding De waterverbruiken voor de gebouwen die zijn opgenomen in de energieboekhouding worden eveneens in het energieboekhoudingspakket opgenomen (Comeet). Meer info zie hoofdstuk energie, bijlage EN_01_energieboek- houding_ Mechelen_MJP2014 Planning 2014 Verder actief deelnemen aan de overlegmomenten van de bekkenstructuren. Voortzetten van de herwaardering van open water in de binnenstad (vlieten, Binnendijle). Verder uitvoeren van een afkoppelingsbeleid bij de (her)aanleg van (nieuwe) rioleringen. afvoer van verontreinigd slib (grachten,waterlopen) naar een erkende verwerker (indien van toepassing). Verder aandacht hebben voor de implementatie van maatregelen inzake rationeel watergebruik binnen de stad (renovatieprojecten, nieuwbouwprojecten). Voortzetten van de actieve en passieve sensibilisatie van de doelgroepen inzake rationeel watergebruik en bestrijdingsmiddelen.


8

4. Water. 4.1 Pesticidenreductie

Recommend Documents