Bescherming van amfibieën, chytridiomycose en biosecure ruimten Eugène Bruins, Artis
Afname van amfibieën • Afname is al tientallen jaren bezig • Zie internet • Global Amphibian Assessment 2004…
Hoe slecht is de situatie? • ± 6200+ soorten amfibieën • 43% neemt in aantal af (2500 spp.) • 32% bedreigd (± 2000 spp.), is erger dan vogels (12%) of zoogdieren (23%)
• ± 130 wellicht uitgestorven (sinds 1980) • 23% data deficiënt (± 1500 spp.), dus mogelijk bedreigd IUCN GAA, 2007
Over uitsterven • Oorzaken – Habitat verlies – Over exploitatie – ‘Raadselachtig…’
Chytrid schimmel • Batrachochytrium dendrobatidis • Veroorzaakt sterfte bij amfibieën op elk continent (genetisch uniforme schimmel) • Niet te stoppen en onbehandelbaar in het wild
Chytrid schimmel, levenscyclus
Salamander gestorven aan chytrid
De oorsprong: Afrikaanse klauwkikker
• Eerste vondst van chytridiomycose (1938) • Vanuit Zuid Afrika over hele wereld verspreid t.b.v. lab-werk
Prognose lange termijn • B.d. overleeft in vochtig milieu of op andere organismen • enkele soorten lijken te herstellen • remming van B.d. door bacteriën, geïsoleerd van de huid van tenminste twee soorten amfibieën
Wat doen we eraan?:
IUCN Amphibian Conservation Action Plan (ACAP, 2007)
Dit plan vraagt om fondsen ter bescherming; en om actie om massale uitsterven van amfibieën te voorkomen
Dierentuinen in Europa, sinds de start van het plan: • EAZA AArk commissie • Year of the Frog campagne (2008 en daarna…)
• “AArk species prioritisation workshops” • Amphibian Conservation Husbandry cursus te Jersey • Realisatie EAZA Amphibian TAG • Verspreiden van informatie
September 2008: sluiting “Year of the frog” • 400 instituten deden mee • EAZA haalde € 411.000 op • Nodig is 500 soorten x 100.000 euro = 50 miljoen. • Redelijk wat nieuwe amfibieëndisplays
In Nederland • • • • • • •
Chytrid in Nederland aangeboden, Van Haeringen lab Eerste chytrid testen in situ in Nederland/België Artikel over chytrid in > zes tijdschriften Veel media aandacht, o.a. Volkskrant, Telegraaf en TV Toewerken naar biosecure kweek Geld ingezameld Durrell amphibian course in India gevolgd; vier man volgden Jersey amfibieën cursus (2 weken) • Gevolg: Nld. amfibieëncursus 5-8 november 2008.
Een van de acties die nodig is in deze crisis is kweek in gevangenschap
Omdat chytrid een enorme bedreiging is voor de meeste soorten amfibieën, zal de manier van verzorgen moeten veranderen. Betere quarantaine en hygiëne.
Biosecure • En, de gekweekte populaties moeten zo puur en wild mogelijk gehouden worden, om ze ooit nog weer terug te kunnen zetten. • Faciliteiten hiervoor moeten ‘biosecure’ zijn, “biologisch verzekerd”.
Idee biosecure komt uit Australië. Opgezet om de Corroboreekikker te redden. In zeecontainers.
Wat is ‘biosecure’? • Bescherming van het milieu en zijn inheemse soorten tegen uitheemse pathogenen • Biosecure kweekruimten: – Beschermen van kweeksoorten tegen pathogenen die buiten die ruimte voorkomen. – Beschermen van inheemse soorten tegen pathogenen die de kweeksoorten bij zich hebben
Hoe maak je een ruimte biosecure? • Betere vraag: Is totale biosecurity haalbaar? Antwoord: alleen door nimmer dieren in gevangenschap te houden, buiten hun natuurlijk leefgebied • Reëel: BIOSECURITY = RISICO SCHATTING EN MINIMALISATIE
Risico’s geminimaliseerd middels goede barrières en routines
Biosecure bij amfibieën gaat niet alleen over chytrid • Er zijn veel meer amfibieën ziekten, nog afgezien van degenen die we nog niet ontdekt hebben.
Ranavirus (foto)
Quarantaine standaards 9 Hoogste Standaard: dieren buiten hun herkomstgebied, maar bedoeld om ooit weer uitgezet te worden (pathogenen kunnen in en uit) 9 Middelste Standaard: dieren in hun herkomstgebied, bedoeld om ooit weer uitgezet te worden (pathogenen kunnen in) 9 Laagste Standaard: Ex-situ of in-situ zonder mogelijkheid tot uitzetting. De dieren zijn niet nodig voor bescherming of herintroductie (ook het uitgaan van pathogenen)
Laagste niveau, basis quarantaine Soorten verzorgd ex situ voor Educatieve doelen, dus geen onderzoek en geen uitzicht op herintroductie in het wild. BIOSECURITY •Apart schoeisel per ruimte en/of voetbaden bij entree/exit. •Behandeling/ontsmetting van al het afvalwater van verblijven en ruimten waarin amfibieën zitten, alvorens dit water af te voeren (door toevoegen van bleekmiddel in 10% oplossing). •Verbranding (of desinfectie door geschikte chemicaliën, verwarming tot 70°C voor 25min., of complete verdroging) van al het amfibariumafval: substraat, bladeren, planten, materialen, voedsel, feces, dode dieren (na post-mortem onderzoek). •Ontsnappingsveilige behuizing, passend voor de soort. •Ongediertevrije behuizing (knaagdieren, kakkerlakken, mieren, etc) om ziekteoverdracht te voorkomen, predatie op amfibieën, en ontsnappen van voedselinsecten. •Water vrij van pathogenen en chemische vervuiling. Verzorging •Reguliere waterverversing – geautomatiseerd of met de hand. •Geschikte decoratie verblijf, indien nodig. •Blootstelling aan natuurlijk zonlicht of een goede onnatuurlijke equivalent, als de soort dit van nature ook ontvangt. •Geschikte temperatuur/luchtvochtigheid zoals de soort nodig heeft. •Geschikt voedsel, afhankelijk van de soort, verrijkt met vitaminen en mineralen.
Middelste standaard van quarantaine Soorten verzorgd ex situ voor Conservation Research doelen, zonder vooruitzicht op uitzetting in het wild. Alle Basis standaards, maar ook:
BIOSECURITY •Eigen materiaal (tangen, netten, vaatwerk, tanks, pompen, filters etc) per verblijf en/of soort. •Verwissel handschoenen (poederloze) voor elk verblijf. •Ontwerp van verblijf moet contact verzorger- dieren minimaliseren. •Maximaliseer automatisering van managen waterkwaliteit, waterbehandeling. •Zorg voor een consistente volgorde van verzorging: eerst de belangrijkste soorten (met laag risico), en pas daarna de minder belangrijke soorten/dieren met hoger risico.
Verzorging •Klimatologische omstandigheden (verlichting, fotoperiode, temperatuur, regenval, vochtigheid, etc) dienen het natuurlijke cyclus van de soort te volgen en waar mogelijk geautomatiseerd. •Hoogste niveau van dieradministratie.
Hoogste standaard Soorten verzorgd ex situ t.b.v. natuurbeschermings kweekdoelen (Ark/Rescue/Supplementation)* met de ultieme verwachting: vrijlating in het wild.
Alle basis en Intermediaire standaards, maar ook:
BIOSECURITY •Een soort of locale verzameling van soorten per ruimte/unit – een staat van permanente quarantaine.
•Aparte uniformen/overalls per ruimte (blijft in die ruimte, tenzij het wegwerp kleding betreft). •Voedsel komt van een bekende en betrouwbare bron; een drie maanden gewenperiode aan het natuurlijke voedsel alvorens vrijlating in het wild.
•Voor vrijlating: grondig onderzoek naar de conditie van de soort: reguliere en frequente PCR screening voor chytrid gedurende enkele maanden; screening voor Ranavirus; reguliere bacteriologische en parasitologische screening; en grondige necropsy en histologisch onderzoek van dode dieren, maar ook van een representatieve subgroep van de dieren bedoeld om los te laten in het wild. •Zie Pessier, A. P. (In press): Management of disease as a threat to amphibian conservation. International Zoo Yearbook, 42, voor een omvangrijk overzicht van benodigdheden voor controle van amfibieën gezondheid.
De gehele unit bevat: -Twee omkleedruimtes met daartussen een doucheruimte -Een biosecure kweekruimte (de dieren zelf) -Een technische ruimte, van buitenaf bereikbaar -Een afvalwater-opvangtank, alwaar ook wordt gechloreerd.
Moet het biosecure? • Jersey had herintroductie programma voor Mallorca vroedmeesterpad • In dezelfde kweekruimte: Xenopus gilli • Chytrid werd overgedragen… • En via de padjes op Mallorca geïntroduceerd (al voor 1998) • Tests zijn niet 100% betrouwbaar en tonen eventuele onbekende ziektes niet aan
Ja, het moet dus biosecure!
Springkikker container, Jersey
Ruiten voor inkijk publiek
Techniek van buitenaf te bedienen
Chytrid bemonstering Artis
Van Haeringen Lab, Wageningen
Tot slot, over veldwerk
Desinfecteer zo goed mogelijk • Poets laarzen ter plekke • Meenemen in plastic zak • Thuis in bleekwater zetten
Chytrid is al in Nederland !!! • Leden dag gifkikkerclub (DN) • April 2008 • Chytrid tests • Resultaat: 8 besmette dieren bij twee eigenaren
Iets dergelijks willen we niet massaal meemaken
De foto’s tonen sterfte door predatie
Al lijkt het een kwestie van tijd • Het is nog niet te laat • Help mee de introductie van chytrid in Nederland te voorkomen • Anders…..
Vinden we op een dag dit
• Vroedmeesterpad met chytrid in Zwitserland (foto)
Vroedmeesterpadden in Zwitserland: bemonsterde larven De verwijderde kaart van Zwitserland toonde waar: • geen chytrid is gevonden. • chytrid is gevonden. • dode padden zwaar geinfecteerd waren met Bd. • Vijf jaar na een eerdere vondst nu geen vroedmeesterpadden meer voorkwamen.
Hoe kan iedereen meehelpen? • • • • • •
Desinfecteer schoeisel, etc. Draag handschoenen bij hanteren Leer over amfibieën Geef die kennis door Neem geen amfibieën mee van vakantie Etcetera
Hoe kan iedereen meehelpen? • Ruim rommel op in de natuur, b.v. rondom een poel • Reis met openbaar vervoer • Bezoek een NVD tuin, en doneer voor het goede doel • Bespaar energie • Etcetera
En natuurlijk: help die padden
Namens de amfibieën…. Bedankt
Vragen?
