BELEIDSVISIE STICHTING APELDOORNS KANAAL (SAK) INZAKE DE ONTWIKKELING VAN HET APELDOORNS KANAAL Uitgave 1, November 2006

BELEIDSVISIE STICHTING APELDOORNS KANAAL (SAK) INZAKE DE ONTWIKKELING VAN HET APELDOORNS KANAAL Uitgave 1, November 2006.

X

BELEIDSVISIE STICHTING APELDOORNS KANAAL (SAK)

1.

INLEIDING “Maar ook zal het bevaarbaar maken van het riviertje Uwer Majesteits Domeinen considerabel voordelig zijn, daar tog het moeijelijke van het transport van het hout uit de Soerensche bosschen wegens derzelver verren afstand van de zee en rivier de waarde van het hout niet weinig verminderd …” Met deze zinsnede bepleitte in 1808 de Baljuw van de Neder-Veluwe, E.A. Daendels, het bevaarbaar maken van de Grift. Het leidde uiteindelijk tot het aanleggen van het Apeldoorns Kanaal. Nadat in 1972 het kanaal voor de beroepsvaart werd gesloten zijn vele betrokken instanties op zoek naar een nieuwe functionaliteit voor het kanaal en is nu, bijna 200 jaar na het pleidooi van Daendels, de vraag naar de bevaarbaarheid wederom aan de orde. De betrokken instanties hebben, ieder vanuit een eigen invalshoek en de daarbij betrokken belangen, daarop een andere genuanceerde of nuancerende visie. Dat het kanaal in de afgelopen 5 jaar volop in de belangstelling heeft gestaan moge blijken uit de plannen en beleidsnota’s van de diverse overheden. De Stichting Apeldoorns Kanaal wil met deze Beleidsvisie een stimulans leveren aan een integrale en voortvarende ontwikkeling van het Apeldoorns Kanaal. 3


2.

VISIE STICHTING APELDOORNS KANAAL Het Apeldoorns Kanaal is gegraven als vaarweg en is een fysiek verbindend element in de regio. De Stichting Apeldoorns Kanaal kiest voor een koers gericht op een volledig herstel van het kanaal als vaarweg. Een herstel als vaarweg biedt de beste waarborg om “majeure waarden” die aan het kanaal worden toegekend, duurzaam voor het nageslacht te behouden: • De cultuurhistorische waarden Het kanaal bevat een schat aan informatie over het culturele en economische verleden van de streek. Het bepaalt mede de identiteit van de streek. Behoud en herstel van de oorspronkelijke functie maakt het kanaal tot een “levend en levendig monument”. • Recreatie en toerisme in de regio Het kanaal wordt hoog gewaardeerd om zijn landschappelijk belevingswaarden en om recreatieve gebruiksmogelijkheden voor routerecreatie: wandelen, fietsen, (spele)varen, vissen e.d. Het Apeldoorns Kanaal biedt een katalysator voor de ontwikkeling van recreatie en toerisme (cultuurtoerisme) in de gehele regio. Het is een fantastische aanvulling op het Veluwse natuurtoerisme en versterkt de marketing van de gehele regio.

4

Daarnaast wordt onderkend dat het hedendaagse kanaal inmiddels enkele belangrijke andere maatschappelijke functies in zich herbergt: • de ecologische kwaliteit (watervegetaties) • de waterkwaliteit. De Stichting onderkent het maatschappelijk belang van deze waarden en spant zich in om bij te dragen aan oplossingen gericht op verenigbaarheid van functies. Het is daarom dat gekozen wordt voor een behoedzame en gefaseerde ontwikkeling, gericht op de instandhouding en versterking van ook deze kwaliteiten. Naast het behoud en versterking van bestaande waarden ziet de Stichting het kanaal als een geweldige en unieke kans voor een economische impuls van de regio. Een bevaarbaar kanaal is een noodzakelijk decor voor de ontwikkeling van horeca, recreatieve bedrijvigheid, landgoederen, landelijk wonen, verblijfsrecreatie en verbrede landbouw c.q. plattelandsvernieuwing. Tevens geeft het een push en biedt het een economische drager voor het oplossen van milieuknelpunten zoals de sanering van de kanaalbodem. Er is het besef dat de ontwikkelings- en uitvoeringskosten niet voor de volle 100% terugvloeien naar de partijen die de kosten maken. Opbrengsten liggen voor een belangrijk deel bij economische activeiten en in waardevermeerdering door vastgoedontwikkeling. Dat resulteert bovendien in werkgelegenheid en inkomen voor inwoners en in een vitale sociaal-economische structuur. Dat heeft vervolgens weer een aanzuigende werking op andere economische activiteiten.


De Stichting Apeldoorns Kanaal streeft er naar dat publiek-private partnerships worden uitgewerkt en geïmplementeerd om ook directe opbrengsten uit de kanaalontwikkeling terug te kunnen laten vloeien naar investerende (overheids)partijen. Te denken valt aan onderbrenging in een nieuwe kanaalexploitatiemaatschappij. Een uitvoerings- en businessplan, uitgaande van een gefaseerde ontwikkeling van het noordelijke kanaal en het zuidelijke kanaal is nodig om het economisch perspectief van de kanaalontwikkeling concreet te maken. Kanalen in onder meer Engeland, Frankrijk, België, Zweden, maar ook elders in Nederland, mogen een inspiratie en een voorbeeld zijn voor de concrete haalbaarheid. Een bevaarbaar kanaal is een vitaliserend decor, een metafoor voor een brede economische ontwikkeling van de gehele regio.

5


3. Cultuurhistorie

INVALSHOEKEN IN BEELD In alle stukken wordt uitgegaan van de belangwekkende cultuurhistorische waarde van het Apeldoorns Kanaal inclusief de meeste van de bij het kanaal behorende opstallen en kunstwerken. Zowel het kanaal zelf als die opstallen en kunstwerken verkeren in een staat van achterstallig onderhoud. Daar zal dus zonder meer in dienen te worden geïnvesteerd. Door samenwerking met de Landelijke Vereniging tot Behoud van het Historisch Bedrijfsvaartuig (LVBHB) kan de cultuurhistorische component extra betekenis krijgen.

6

Recreatie

Eveneens wordt in alle tot nu uitgebrachte publicaties, rapporten en beleidsnota’s uitgegaan van de wenselijkheid het recreatieve gebruik van het kanaal en dus de verlevendiging ervan te stimuleren. Eenvoudige vormen van recreatief gebruik zijn ook nu reeds mogelijk (kano’s, roeiboten), maar de stimulering daarvan komt, door de bestaande fysieke barrières, slechts mondjesmaat op gang. Vermoedelijk komt dat mede omdat deze kleinschalige activiteiten nauwelijks of geen economische spin off genereren. Het Kanaal als bewegend decor heeft behoefte aan méér.

Natuur

Daarnaast is ook de natuurwaarde van het kanaal onweersproken. Handhaving c.q. uitbreiding daarvan behoort tot de noodzakelijke activiteiten. Daarbij kan worden gedacht aan een transferium bij het Kievitsveld, aan een uitbouw van de ecologische verbindingszone noord-zuid mede in relatie tot de natuurontwikkeling langs de Grift en aan de aanleg van natuurvriendelijke oevers langs het kanaal. Bovendien werkt de noodzakelijke sanering van de vervuilde waterbodem positief op de ontwikkeling van flora en fauna. De bijzondere natuur bij de uitmonding van sprengen op het kanaal kan door eenvoudige technische ingrepen worden beschermd.


Economie

Ook de economische potentie van een bevaarbaar kanaal wordt in meerdere of mindere mate onderschreven De bijgestelde versie van de Maatschappelijke Kosten-Baten Analyse (MKBA), opgesteld door het Landbouw-Economisch Instituut (LEI) bevestigt dat ook. In de rode variant werd in eerste instantie gerekend met veel waterrecreatie (4 jachthavens), met het saneren van de waterbodem en met de bouw van 100 woningen. In de groene variant met 100 ha meer natte natuur, met 50 ha bos, met het afdekken van de waterbodem en met de aanleg van 4 landgoederen. Zo extreem liggen de opties evenwel niet uiteen. Vandaar dat een bijgestelde variant is ontwikkeld, waardoor ook in de rode variant o.a. rekening is gehouden met de ontwikkeling van 4 landgoederen, met iets meer opbrengst van de woningen en met een lager bedrag voor de drinkwaterwinning i.v.m. de lager ingeschatte vervuiling door motorboten (nieuwe wettelijke eisen). Resultaat is dat niet sprake is van een tekort van bijna € 70 milj. maar van € 0,3 milj. Verwacht wordt dat het op een integrale wijze benaderen van de functionaliteit van het Kanaal een uitstraling tot gevolg heeft op de vernieuwing van het landelijk gebied, waaraan grote behoefte bestaat. Tot op heden kwam die vernieuwing niet echt op gang en de prikkels daarvoor zijn ook gering bij continuering van de huidige situatie.

Drinkwatervoorziening Tot slot bestaat mede door verdroging van de bodem van de veluwerand behoefte aan onttrekking aan Grift en Kanaal van grondstof (water) voor de drinkwatervoorziening en infiltratie van oppervlaktewater in de (Veluwe)bodem. Verschillen van

De belangrijkste verschillen van inzicht hebben betrekking op de aard van de

inzichten zijn

verlevendiging, de wijze waarop de bevaarbaarheid van het kanaal wordt ingevuld.

overbrugbaar

Daarbij bestaat bij enkelen zorg over de negatieve invloed van het varen met motorboten op de kwaliteit van het oppervlaktewater en de zg. ‘verstilde rust’ op en rond het Kanaal. Verder worden de hoge kosten die met het bevaarbaar maken samenhangen als bezwaar genoemd. Waar zoveel overeenstemming is met betrekking tot de toe te kennen functionaliteiten van het Kanaal en slechts op een beperkt aantal onderdelen verschil van inzicht (waterkwaliteit, ecologie, verstilde rust, kostenaspect) bestaat, dan ligt het voor de hand te zoeken naar oplossingen hoe de functionaliteit terug te brengen, rekeninghoudend met de belangen van waterkwaliteit, ecologie en milieu (afweging en harmonisering).


7

4.

KANSEN VOOR DE REGIO Het Apeldoorns Kanaal biedt bijzonder grote kansen voor de regio om te komen tot een breed gedragen ontwikkeling vanuit de recreatieve, cultuur-historische en natuurlijke waarde(n).

Aandacht voor het

Het Apeldoorns Kanaal staat niet opzichzelf. In Engeland, Wales, Frankrijk en ook in

Apeldoorns Kanaal

Nederland zijn voorbeelden van vergelijkbare ontwikkelingen van historische kanalen.

in EU- en nationaal

Vanuit Europese Unie-programma’s (bijvoorbeeld Interreg) liggen belangrijke mogelijk-

verband

heden om te leren van ervaringen in het buitenland en om EU-fondsen te genereren voor investeringen in onze regio. Ook de Stichting Recreatietoervaart Nederland (SRN) ziet het Apeldoorns Kanaal als een kansrijke verbinding en levert een financiële bijdrage om daartoe tot uitvoering te komen. Enkele concrete resultaten uit EU-/Rijks- en Provinciale fondsen zijn de Haalbaarheidsstudie naar de bevaarbaarheid, restauratie van de Hezenbergersluis, restauratie van de Manenbergerbrug in Heerde, aanpassingen van kunstwerken in de gemeente Apeldoorn en passantenplaatsen in de uit te breiden jachthaven Hattem. Internationale uitwisseling versterkt de inspiratie en het zelfvertrouwen van de regio voor een succesvolle ontwikkeling.

8 Na 2006 worden alle Rijkssubsidies (waaronder de subsidies van de SRN) samengebundeld in het Investeringsfonds Landelijke Gebied (ILG) en wel voor de periode 2007-2013. Een adequate bundeling van krachten in de regio is essentieel om de co-financiering vanuit het ILG te benutten Er komt meer aandacht voor het Kanaal als geheel. Het behoud van cultuurhistorische waarden door ontwikkeling en door gebruik is elders (Engeland/Wales, British Waterways, bijvoorbeeld Kenneth and Avon Canal, Llangollen canal, Montgomery Canal, Dordrecht, Gorkum, Leiden, Turfroute) een goede aanpak gebleken.


Economie

Er wordt een economische impuls bewerkstelligd: Voor de Kanaalgemeenten: Voor de gemeenten Hattem, Heerde en Apeldoorn zal sprake zijn van waardevermeerdering van het langs het kanaal gelegen vastgoed. De aanleg en/of verbetering van havens zal eveneens economische activiteiten tot gevolg hebben. Voor de plattelandsvernieuwing: De gemeenten Brummen en Epe hebben gelegenheid een impuls te geven aan het toerisme en bij de gemeente Rheden zal rond de sluis van Dieren (Poort van Dieren) sprake kunnen zijn van de ontwikkeling van horeca. Ontwikkeling van nieuwe landgoederen en woningbouw kan aan de plattelandsontwikkeling in de gehele kanaalzone een impuls geven. Voor het ‘product Veluwe’: Er wordt een nieuwe dimensie (bijv. monumenten in hun natuurlijke omgeving) toegevoegd aan het product ‘Veluwe’. Herstel van die monumenten en toevoeging van de waterrecreatie zal een nieuwe impuls geven aan het toerisme op de Veluwe en aan de regionale economie.

Sanering waterbodem

Er wordt een impuls gegeven aan de sanering van de waterbodem. Uitbaggeren levert eventueel ook een bijdrage aan de waterbergingscapaciteit doordat het kanaal dieper wordt.

Veiligheid beroepsvaart De veiligheid wordt bevorderd op de IJssel door méér scheiding van beroeps- en en recreatie

pleziervaart. Bovendien ontstaat er een uitbreiding van het toervaartnetwerk Gelderland.

Verlevendiging en

Er ontstaat méér aandacht voor verlevendiging en verduurzaming van de landschap-

verduurzaming

lijke betekenis. Waar het nu veelal als een scheidslijn wordt beleefd, ontstaat een verbindende factor tussen Veluwe en IJsselvallei, maar ook tussen de noorden zuidzijde van de Veluwe, zowel door de vaarroute als door de samenwerking tussen de gemeenten.

Beleving

Terwijl ‘wonen aan het water’ in het algemeen als waardevol wordt ervaren geldt zulks des te meer als er sprake is van ‘een bewegend decor’; de verhoogde belevingswaarde leidt veelal ook tot een waardevermeerdering van het vastgoed.


9

5.

BELEMMERINGEN EN OPLOSSINGSRICHTINGEN Alhoewel een duidelijke beweging gaande is naar gemeenschappelijk denken inzake de ontwikkelingsrichting van het Apeldoorns Kanaal, wordt onderkend dat er door verschillende partners knelpunten worden gesignaleerd.

Zorg over haalbaarheid Niet bij alle instanties/organisaties bestaat in gelijke mate de overtuiging èn het vertrouwen dat een dergelijke ingrijpende operatie (met zijn grote en meerjarige investeringen) gaat lukken. Dat hangt begrijpelijkerwijs samen met de gedachte dat niet halverwege het (langdurig en kostbaar) traject kan worden gestopt. Eenmaal gestart betekent afmaken van het gehele project omdat anders de beoogde effecten zeker niet zullen worden bewerkstelligd. Onzekerheid of noodzakelijke investeringen zullen gaan renderen is daarbij onmiskenbaar een zorg. (Zie ook onder 3. sub. Economie) Ook 200 jaar geleden was dat het geval. Uiteindelijk heeft koning Willem I het Kanaal laten aanleggen en het grotendeels uit eigen middelen betaald. Alhoewel het Apeldoorns Kanaal niet het best renderend kanaal was dat door Willem I werd geïnitieerd, is toch ook dit kanaal renderend gebleken. Het maken van een uitvoerings- en businessplan, uitgaande van een gefaseerde ont10

wikkeling van het noordelijke kanaal en het zuidelijke kanaal, is in de visie van de SAK van belang om het economisch perspectief van de kanaalontwikkeling concreet te maken. Vastgesteld wordt voorts dat zowel provincie Gelderland als Waterschap Veluwe met een "open mind" kijken naar de wijze waarop nieuwe mogelijkheden kunnen worden gecreëerd voor de verenigbaarheid van maatschappelijke functies. De SAK wil daarop op een goede wijze inspelen.


Verenigbaarheid varen Niet allen geloven in de verenigbaarheid van bevaarbaarheid en waterwinning. Niet alleen en waterwinning

wordt zulks ook elders in den lande gedaan, waar zelfs beroepsvaart mogelijk is, het is ook mogelijk met behulp van keuren e.e.a. zodanig te reguleren dat aan strenge eisen moet worden voldaan vooraleer men toestemming krijgt om over het Kanaal met een motorboot te varen. De noodzakelijk strenge eisen worden steeds meer regulier beleid en regelgeving waaraan de betreffende boten (-bouw en –aanpassing) zich conformeren.

11

‘Verstilde rust

Aantasting van de ‘verstilde rust’ wordt gevreesd. Gezien het verwachte aantal vaarbewegingen (met name geconcentreerd in het vaarseizoen) zal dat het beeld van de verstilde rust niet zozeer aantasten. De geluidsbelasting (bij 6 km/u) zal nauwelijks waarneembaar zijn bij het huidig verkeersaanbod, waardoor reeds een forse geluidsbelasting wordt veroorzaakt op de naast het kanaal gelegen provinciale weg. Er bestaan zelfs opties voor verkeersingrepen die een verdere toename van de geluidsbelasting van die zijde tot gevolg zullen hebben.

Verkeer

De verkeersgevolgen bij openstaande bruggen worden gevreesd. Het openstellen van de bruggen kan evenwel zodanig geschieden dat de hinder voor het verkeer minimaal is. Die beperkte openstelling heeft als bijkomend voordeel (voor horeca, e.d.) dat passanten ter plekke enige tijd kunnen worden ‘vastgehouden’.


Rendement/

Verder wordt door enkele organisaties opgezien tegen de hoge kosten, die op zich niet

economische

renderend zouden zijn. Hoewel berekeningen altijd afhankelijk zijn van aannames is het de

haalbaarheid

verwachting dat zulks wèl het geval is (zie ook onder 3. sub. Economie en de bijgestelde versie van de MKBA-analyse, bijlage 4). Bovendien behoeven de investeringen niet allemaal op korte termijn te worden gedaan. Spreiding in de tijd is een reële optie. Een reëel probleem wordt evenwel gevormd door het gegeven dat in het huidig bestel de kosten door andere partijen worden gedragen dan die welke de baten zullen realiseren. Met name op dit vlak ziet de Stichting Apeldoorns Kanaal dat in de sfeer van maatschappelijk ondernemerschap het e.e.a. af te spreken is. Winstgevende projecten dienen dan te worden gegund aan die partijen die bereid zijn afspraken te maken over het (grotendeels) terugploegen van de winstmarge. Te denken valt aan het leggen van de exploitatie in handen van een door belanghebbende partijen op te richten kanaalexploitatiemaatschappij, gericht op de integrale ontwikkeling van het kanaal als geheel.

Natuur

Met betrekking tot bezwaren die op het gebied van de bijzondere natuurontwikkeling worden genoemd, kan worden gesteld dat daarvan voornamelijk sprake is op plaatsen waar de sprengen (Vrijenberg) in het Apeldoorns Kanaal uitmonden (zacht Veluwewater). Door technische maatregelen (scheiden natuur en varen) kan dat probleem worden ondervangen. Voor het overige is de oevervegetatie van het Kanaal niet als ‘bijzonder’

12

aan te merken (zie bijlage 1C, Bewaren door Varen). Het opwervelen van verontreinigd slib zal zich na sanering van de waterbodem niet meer aandienen.


6.

AANPAK EN STRATEGIE 1. Fasering van de uitvoering (eerst de noordelijke panden, herstel sluizen en bruggen) De aandacht dient vooralsnog te worden gericht op de noordelijke panden en het deel van het zuidelijke pand van de Lange Amerikaweg (grens van het gebied met de aanwijzing Specifiek Ecologische Doeleinden) tot aan de Apeldoornse sluis. In de daarbij betrokken gemeenten dienen de besluitvormingsorganen dus van de belangen en mogelijkheden te worden overtuigd en doordrongen. De rest van het zuidelijk pand wordt tot 2009 met rust gelaten tot een nieuw Waterhuishoudplan gereed is. 2. Samenwerking en financieringsbronnen De Stichting Apeldoorns Kanaal pleit voor een volle inzet (ambtelijk en bestuurlijk) op externe financieringsbronnen (ILG en EU) en op samenwerking met o.a. Engeland, Frankrijk; kennisuitwisseling in EU-verband. Gezien de omvang en complexiteit van het project kan door internationale samenwerking de kwaliteit worden verhoogd en een slimme procesvoering worden gehanteerd. De Stichting pleit er tevens voor dat het regionale bedrijfsleven bij de samenwerking wordt betrokken. 3. Expertise Stichting Apeldoorns Kanaal De SAK is bereid de in de stichting aanwezige kennis en expertise beschikbaar te stellen ten behoeve van toekomstige ontwikkelingen. De stichting beschikt over een ruime documentatie betreffende de geschiedenis van het kanaal en beschikt over expertise inzake overheidsbestuur, Kamer van Koophandel, vastgoed, VVV, recreatieve projectontwikkeling en recreatietoervaart.


13

B. Bijlage 1:

KORTE INHOUD / ESSENTIES VAN BELEIDSTUKKEN A. Ontwikkelingsvisie Apeldoorns Kanaal + Ontwikkelingsvisie Apeldoorns Kanaal, gebiedsgerichte uitwerkingen; opdrachtgever: provincie Gelderland, uitgevoerd door Witteveen + Bos, 2000 De ontwikkelingsvisie Apeldoorns Kanaal is in opdracht van de provincie Gelderland tot stand gebracht teneinde een integrale ruimtelijke visie voorhanden te hebben m.b.t. de functionele ontwikkelingsmogelijkheden van het kanaal en de aangrenzende kanaalzone voor provincie, waterschap, de kanaalgemeenten en monumentenzorg. De visie is gericht op vernieuwing van de ruimtelijk-functionele, cultuurhistorische, recreatieve en (hydro)ecologische kwaliteit en op herstel van de watersystemen en vormt als zodanig een richtinggevend kader voor betrokken partijen. Twee thema’s zijn in de visie leidend: a. ‘levend monument’, hetgeen staat voor cultuurhistorische waarde, streekidentiteit en herkenbaarheid van de eigen leefomgeving. b. ‘kracht van water’, hetgeen staat voor een schoon watersysteem, met voldoende water van goede kwaliteit t.b.v. de realisatie van meerdere maatschappelijke wensen en functies.

14 De volgende onderwerpen zijn daarbij aan een nadere beschouwing onderworpen: 1. het kanaal als bron voor ontspanning en spanning; cultuurhistorie, recreatie, toerisme, kwaliteitsverbetering woonomgeving, e.d. 2. schoon water; natte ecologische hoofdstructuur, verdrogingbestrijding Veluwe, sanering waterbodem en herstelbeeksystemen, waterwinning, e.d. 3. monumentaal landschap; versterking van drie landschappelijke identiteiten in drie deelgebieden (Noord, stad Apeldoorn en Zuid), e.d. 4. wervende woon- en werkomgeving; nieuwe landgoederen en buitenplaatsen, hergebruik agrarische gebouwen, aantrekkelijk milieu voor wonen en kennisintensieve en schone werkgelegenheid, e.d. 5. landbouw; bijdrage aan plattelandsvernieuwing door recreatie en toerisme, biologische productie, e.d. 6. historische transportas; in de ontwikkelingsvisie is gekozen voor herstel van de ‘traagheid van het verkeer’ door aanpassing doorgaand karakter, bevorderen openbaar vervoer en recreatietransferia en het niet opwerpen van belemmeringen voor herstel van de bevaarbaarheid als historische functie, e.d.


Voor vijf locaties zijn gebiedsgerichte uitwerkingen tot stand gebracht als voorbeeld hoe met de visie kan worden omgegaan. Deze zijn in een afzonderlijke notitie neergelegd. B. Veluwe 2010, een kwaliteitsimpuls; Provincie Gelderland, 2000 In dit plan wordt onder project 5.1.Integraal Waterbeheer Oost Veluwe en Apeldoorns Kanaal gerefereerd aan de voorstellen die gedaan zijn in de Ontwikkelingsvisie Apeldoorns Kanaal (zie onder A).: “Aangegeven wordt de mogelijkheid tot een grote kwaliteitsimpuls voor dit gehele gebied door een integratie van verdrogingsbestrijding, ontwikkeling natte natuur, gebruik van sprengenwater voor de watervoorziening, behoud en promotie van cultuurhistorie en bevaarbaarheid t.b.v. recreatie”. C. Haalbaarheidsstudie Bewaren door Varen Opdrachtgever: gemeente Apeldoorn, Waterschap Veluwe, Stichting Apeldoorns Kanaal, ANWB; uitgevoerd door Arcadis; 2001 Uit de studie blijkt dat het technisch mogelijk is het kanaal weer bevaarbaar te maken en door werk met werk te maken en te profiteren van de diverse noodzakelijke activiteiten teneinde voldoende aandacht voor de onderscheiden belangen te waarborgen. 1. Ontwikkeling van een systeem om met ‘kanaaleigen’ water te schutten. 2. Eisen stellen aan boten en schippers om vervuiling tegen te gaan. 3. Saneren van de waterbodem. 4. Slechten van dammen. 5. Herstellen van bruggen en sluizen. 6. Aanleggen van een vaargeleidesysteem. 7. Ontwikkeling van nieuwe landgoederen en buistenplaatsen. 8. Kwaliteitsverbetering van natuurvriendelijke oevers. 9. Verbetering ecologische verbindingszones. 10. Plattelandsvernieuwing. De kosten bedragen grofweg € 80 miljoen. Een nadere studie zal moeten uitwijzen wie de dragers zullen zijn en op welke wijze kan worden geregeld dat de opbrengsten zoveel mogelijk bij de kostendragers zullen kunnen terechtkomen. Ontwikkeling van het kanaal leidt tot nieuwe impulsen op het platteland. Een kwalitatief hoogwaardig waterlint leidt tot spontane investeringen, verbetering van bebouwing, nieuw leven voor oude kades, kortom verbetering van de leefbaarheid (zie ook project Engeland, e.d.). Bovendien leidt e.e.a. ertoe dat de IJssel wordt ontlast van de recreatietoervaart hetgeen de veiligheid van de recreatietoervaart en de beroepsvaart ten goede komt. Ook dit leidt tot nieuwe investeringen.


15

D. Toelichting te beschermen gezicht Apeldoorns Kanaal; Gelders Genootschap, 2002 Het rapport van het Gelders Genootschap leidt uiteindelijk tot de volgende motivering om te komen tot ‘beschermd gezicht Apeldoorns Kanaal’: 1. Hoge cultuurhistorische waarde door goede afleesbaarheid van de ontwikkelingsgeschiedenis.Goed bewaard gebleven. Door voeding door sprengen voor Nederland uniek. Van betekenis geweest voor de ontsluiting van de Oost-Veluwe, van landbouwgronden en van grote arealen woeste gronden. Belangrijke impuls geweest voor de ontwikkeling van het gebied. 2. Hoge stedenbouwkundige waarde door samenhang kanaal met de bijbehorende bouw- en kunstwerken, vaak als ankerpunt voor nieuwe nederzettingen. 3. Hoge landschappelijke waarde; door monumentale beplanting (Zuid) en door verhoogde ligging (Noord) een markant groen lint en van ver herkenbaar. E. Reconstructieplan Veluwe In onderdeel B van het Reconstructieplan, in de deelgebieden waarin het Apeldoorns Kanaal is gelegen (Blauwe Bron en Weids Landschap), in de paragraaf ‘Ontwikkelingsrichtingen en maatregelen’, onder Recreatie en toerisme, luidt de tekst als volgt:

16

“De lange termijn strategie voor het Apeldoorns Kanaal is erop gericht om het herstel van de oorspronkelijke vaarfunctie voor het gehele kanaal niet onmogelijk te maken. Op korte termijn zal het accent liggen op herstel van monumentale civieltechnische werken als sluiscomplexen, kleinschalige watersportactiviteiten, fietsen en wandelen.” Veluwecommissie; vastgesteld door Provinciale Staten 2005 F. Streekplan Gelderland; Provincie Gelderland, 2005 Onder regiospecifiek beleid (hfdst. 3) is het volgende opgenomen: “Voor het Apeldoorns Kanaal (op de oostflank van het Veluwemassief en op de overgang naar het open landschap van de IJsselvallei) geldt een gebiedsgericht beleid. Beoogd wordt daarbij een integrale ontwikkeling van een zone langs het kanaal, waarbij functies als waterberging, extensieve (water)recreatie, natuurontwikkeling en mogelijke verstedelijking worden gecombineerd en gekoppeld aan cultuurhistorische thema’s. Met inachtneming van deze aspecten, bestaat er tegen de bevaarbaarheid van het noordpand van het Apeldoorns Kanaal (Hattem-Apeldoorn) geen bezwaar. Uit een oogpunt van ecologie en waterbeheer is bevaarbaarheid van het zuidelijke pand (Apeldoorn-Dieren) in deze planperiode niet aan de orde.”


G. Gezamenlijk standpunt zes kanaalgemeenten De kanaalgemeenten kiezen voor het uiteindelijk bevaarbaar maken van het kanaal voor een specifiek deel van de gemotoriseerde recreatietoervaart voor kleine motorboten met een maximale diepgang van 1.40 m. en een opbouwhoogte van 2.75 m. Wel zullen er extra eisen worden gesteld die waarborgen dat de motorboten een duurzaam karakter hebben en geen bedreiging vormen voor de waterkwaliteit (vuilwatertank, schone motoren en geen milieu-onvriendelijke antifouling. Het passeerbaar maken van het kanaal geschiedt gefaseerd, waarbij het noordelijk deel het eerst aan bod komt. Ook inzake de soort boten kan de bevaarbaarheid gefaseerd worden ingevoerd. Er zal gezamenlijk, in samenwerking met de rijksdienst, worden gestreefd naar aanwijzing tot beschermd gezicht. Wel dienen nog diverse nadere onderzoeken plaats te vinden, b.v. naar de totale kosten, de kostendragers, de financiering, het terugploegen van opbrengsten, verkeerseffecten, passeerbaar maken A50, e.d. H. Visie Kanaal en Grift van het Waterschap Veluwe. Het Waterschap heeft aangegeven bevaarbaarheid door kano’s, waterfietsen en evt. ‘fluisterboten’ te kunnen accepteren maar vooralsnog door motorboten af te wijzen. Dit hangt samen met de beoogde functietoekenning als water met ‘Specifiek Ecologische Doelstelling’(SED) en ‘oppervlaktewater voor de bereiding van drinkwater’. Ook het handhaven van de zg. ‘verstilde rust’ acht het Waterschap van groot belang.

Bijlage 2:

NATUUR Handhaving c.q. uitbreiding van de natuurwaarden behoort tot de noodzakelijke activiteiten. Daarbij kan worden gedacht aan een natuurtransferium bij het Kievietsveld, aan een uitbouw van de ecologische verbindingszones waar het kanaal deel van uitmaakt, mede in relatie tot de natuurontwikkeling langs de Grift en aan de aanleg van natuurvriendelijke oevers langs het kanaal door door de overgang van nat naar droog te verbreden. Speciale aandacht zal uit moeten gaan naar het opheffen van de barrière in de oost-westverbindingen. Door werk met werk te maken kan de barrièrewerking van het kanaal worden verminderd. Daarnaast werkt de noodzakelijke sanering van de vervuilde waterbodem positief op de ontwikkeling van flora en fauna. De bijzondere natuur bij de uitmonding van sprengen op het kanaal kan door eenvoudige technische ingrepen worden beschermd. Voor nadere informatie wordt verwezen naar de studie van Arcadis ‘Bewaren door varen’.


17

Bijlage 3:

VERONTREINIGING MOTORBOTEN Eén van de regelmatig terugkerende tegenwerpingen tegen het weer bevaarbaar maken van het Apeldoorns Kanaal is de gedachte dat motorboten veel verontreiniging zouden veroorzaken. Daartegen is (verkort) het volgende in te brengen: *

Nieuw gebouwde recreatievaartuigen moeten vanaf 2006 met een vuilwatertank zijn uitgerust.

*

Bestaande recreatievaartuigen mogen vanaf 2009 niet meer lozen (toiletten) op het oppervlaktewater en zullen dan ook uitgerust moeten zijn met een vuilwatertank.

*

Er zijn thans reeds meer dan 200 vuilwaterstations in Nederland; aan het AK zouden deze geplaatst moeten worden in Hattem, Apeldoorn en Dieren.

*

Emissie van uitlaatgassen en geluid van scheepsdieselmotoren wordt bij nieuwe schepen steeds minder (ontwikkeling duurzame motoren); de watersportsector speelt hier op in, ook al in verband met de strengere Europese regelgeving.

*

Er is reeds eenverbod op koper- en tinhoudende antifoulings (onderwaterverven). Deze zijn niet meer in de handel.

Voor nadere informatie wordt verwezen naar het Stowa-rapport ‘Watervervuiling door motoren van pleziervaartuigen’ en de notitie ‘Recreatietoervaart, Mensen, motorboten en milieu’. 18 Bijlage 4:

POWERPOINTPRESENTATIE INZAKE DE MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN/BATENANALYSE Hier wordt de powerpoint-presentatie ingevoegd inzake de aangepaste Maatschappelijke Kosten-Batenanalyse door LEI, Wageningen.


X


Stichting Apeldoorns Kanaal, Leliestraat 2, 7151 GJ Eibergen.

WWW.APELDOORNSKANAAL.COM

BELEIDSVISIE STICHTING APELDOORNS KANAAL (SAK) INZAKE DE ONTWIKKELING VAN HET APELDOORNS KANAAL Uitgave 1, November 2006

Recommend Documents