Beleidsplan Walburgis 2015-2018 status: definitief, versie 29-12-2014
1. Inleiding De Walburgisraad stelt een beleidsplan op om de missie en visie, genoemd in het projectplan Walburgis, gestructureerd in stappen uit te werken en te realiseren. Het beleidsplan vormt de basis voor het jaarlijks op te stellen programma, voor de begroting en de budgettering. Vanwege de opstartfase van de nieuwe organisatie zijn drie aspecten van belang: wat is organisatorisch nodig, welke voorzieningen zijn ruimtelijk nodig en hoe komen we tot een prioritering en fasering. Zeker ook gelet op de beperkte financiele middelen van het parochiebestuur is het zaak aansluiting te zoeken bij de meerjarenplanning van de parochie voor 2015-2018 en het verwerven van externe middelen. Het programma wordt opgebouwd vanuit de inhoudelijke functies genoemd in het projectplan, aangevuld met faciliteiten die daarvoor wenselijk worden geacht. Bij het vooruitblikken voor 4 jaar mag best een zekere ambitie worden getoond. Binnen die ambitie zal altijd een afweging moeten worden gemaakt, waarbij op basis van beschikbare middelen, menskracht en budget prioriteiten per jaar kunnen worden gesteld. Uitgangspunten uit het projectplan (verkort): – de Walburgis heeft bij uitstek een rol in het kader van pastoraal ondernemerschap, waaronder wordt verstaan het projectmatig uitvoeren van pastorale experimenten met het oog op hun potentie voor gemeenschapsvorming, groei en vernieuwing van het pastoraat of met het oog op hun maatschappelijke relevantie, – de organisatorische en financiële opzet wordt ingebed binnen de kaders van de parochie en onder verantwoordelijkheid van het parochiebestuur. De Walburgisraad is gesprekspartner voor het bestuur voor de op deze locatie gewenste ontwikkeling en heeft via een mandateringsregeling verantwoordelijkheden en bevoegdheden om de gewenste ontwikkeling te realiseren.
2. Missie en doelgroep (gemarkeerd tekst projectplan) Het pastoraal ondernemerschap behelst ruimte te geven aan experimenten met het oog op hun potentie voor gemeenschapsvorming, groei en vernieuwing van het pastoraat of met het oog op hun maatschappelijke relevantie. In dat kader is aan de Walburgis de taak toebedeeld zich te ontwikkelen tot een centrum voor zingeving en bezieling. Vanuit deze taak zien wij als onze missie het bieden van: – een plek aan allen die zoeken naar zingeving en bezieling, naar ontmoeting met de Ander/ander, – een plek voor het (her)vinden van zin en inspiratie voor antwoorden op zingevingsvragen, voor vraagstukken van spirituele en levensbeschouwelijke aard, – een plek die rust en stilte biedt te midden van de rusteloosheid en het lawaai van de moderne stad, – een ontmoetingsplek voor dialoog tussen onze (joods)christelijke waarden en tradities (oecumene), in dialoog ook met andere levensbeschouwingen en geloofsovertuigingen, – een plek die een appèl op mensen doet, aan bewustwording in leven en werk en een menselijker maatschappij. Bij deze missie zal de wapenspreuk van de Walburgis leidraad zijn: Domus pacis et justitiae, Huis van vrede en gerechtigheid. Wij zijn vanuit onze katholieke traditie geroepen om mens te zijn en hebben de opdracht te werken aan barmhartigheid en gerechtigheid, ons met hoofd, hart en ziel in te zetten voor de medemens, onze naaste, in de stad en in de wereld. ‘Niemand leeft voor zichzelf’. Wij willen deze missie invullen vanuit christelijke bron waar aandacht is voor de waarde van de bijbel voor alle facetten van het leven zoals vreugde verdriet en lijden, met aandacht voor innerlijk leven en met activiteiten die ertoe doen in het leven, als antwoord op maatschappelijke problemen. De doelgroep is de ‘stadse’ mens, de meer of minder permanente bewoners, werkers en bezoekers van de stad Arnhem en wijde omgeving, en dan met name de ‘zinzoekers’ en geïnteresseerden die niet kerkelijk gesocialiseerd zijn. De doelgroep omvat jong en oud, ongeacht herkomst, religie en levensovertuiging. Wij gaan uit van de leef- en belevingswereld van de zinzoeker, d.w.z. ondogmatisch en met een open houding. Bij ons in de Walburgis mag je jezelf zijn, word je gastvrij ontvangen, er is ruimte, tijd en aandacht voor je. Beleidsplan Walburgis 2015-2018
1 van 6
3. Visie (gemarkeerd tekst projectplan) Om de missie te kunnen realiseren is nodig: – een ruimte die ons opent, waardoor ruimte ontstaat in onszelf, een plek die uitnodigt tot inkeer, verstilling, verdieping en bezinning, maar ook tot verbondenheid en ontmoeting, – ruimte ook in tijd: er zijn naast actuele ook vaste momenten of ‘uren’ nodig voor inkeer, verstilling, bezinning en ontmoeting, momenten om stil te staan of stil te worden, die de mensen helpen om daarvoor tijd te maken. Dit vraagt om een ritualisering van de tijd (vaste indeling van de dag, de week en het jaar), – zingevende en bezielende activiteiten, afgestemd op de behoeften van de zinzoeker, activiteiten die bijdragen aan de religieuze, spirituele en maatschappelijke vorming. Om dit te bereiken willen wij open en gastvrij zijn, willen wij ruimte geven aan inbreng uit andere stromingen die zelfkennis, verdieping en liefde bevorderen, en samenwerken op oecumenische basis met andere religieuze groeperingen en organisaties om nieuwe inspiratie en ideeën en andere opvattingen een plek te geven. Voorts willen wij ruimte bieden om zelf op zoek te gaan naar en om zelf verantwoordelijkheid te dragen voor een invulling van taken, die mede leidt tot originaliteit, vernieuwing en tot experimenteren. De komende jaren (2015-2018) zou het volgende bereikt moeten worden: een nieuw centrum voor zingeving en bezieling in de stad, dat ‘altijd’ open is en waar ‘van alles’ gebeurt, met een aansprekend programma-aanbod (zie: programma), gericht op levensbeschouwing, spiritualiteit, religie, kunst, cultuur en maatschappelijk debat. Meer concreet: experimentele of andersoortige vieringen, leerhuis, middaggebed, lezingen, concerten, exposities, theatervoorstellingen, symposia/conferenties, de schatkamer, winkel voor religieuze en spirituele artikelen, enz. Hierbij willen we ook de historische betekenis van de Walburgis binnen de stad, zijn bijzondere architectuur, cultuurhistorische waarde en de schatkamer (museumstatus!) betrekken en ons verbinden met andere, passende activiteiten binnen het stedelijke gebied. Niet op basis van concurrentie maar om meerwaarde te creëren. Op iets langere termijn kan sprake zijn van een ontwikkeling in de richting van een (stads-)klooster, met een leefgemeenschap, een woon-/werkgemeenschap of een religieuze gemeenschap, die het stadsklooster draagt. Dan ontstaan er ook andere mogelijkheden als het gaat om tijdelijke opvang, retraites, enz.
4. Programma De basisstructuur van het programma is afgeleid uit de inhoudelijke functies genoemd in het projectplan: A. beleven/ervaren – B. verstillen – C. ontmoeten - D. leerhuis – E. maatschappelijk appél. Essentieel voor ons beleid is dat de genoemde functies of onderdelen daarvan niet als 'stand alone' worden uitgewerkt, maar onderling op elkaar worden betrokken door thematisering en projectmatig werken. Deze aanpak bevordert de ruimte om te experimenteren, om met plezier te werken aan zinvolle en vernieuwende activiteiten en om over de eigen grenzen heen te kijken (geen hokjesgeest). Voorwaarde is een open en kritische houding. Voor de verdere uitwerking is ook samenwerking met andere partijen noodzakelijk, zoals de Schatkamer, Vrienden van de Walburgis, andere kerkgenootschappen en religies, onderwijs en overige groeperingen. De samenwerking richt zich enerzijds op het inhoudelijke, vernieuwende, versterkende en uitvoerende vlak en anderzijds op het vermijden van dubbelingen, over-aanbod, contre-coeur gevoelens en concurrentie. Wij gaan hierbij uit van onze eigen niche, de kracht en het unieke karakter van de Walburgis. Daarnaast wil de Walburgis ook een centrum zijn waar de oecumene gestalte krijgt doordat mensen van een andere geloofsrichting dan de rooms-katholieke deel kunnen uitmaken van de programmacomissie en werkgroepen. Tegen deze achtergrond moet de volgende uitwerking van A t/m E worden gezien.
Beleidsplan Walburgis 2015-2018
2 van 6
A. Beleven/ervaren: gestructureerd aanbod op basis van ritualisering van de tijd, religie en thema's Wat: – 'wekelijkse' bijeenkomsten: Lauden, themagebedsviering (OLVé), Meditatief Uur – projecten op basis van liturgie en bijzondere momenten: vasten, advent, hoogfeesten – lezingen (2x voorjaar, 2x najaar) – tentoonstellingen (o.a. Walburg Open, 2½ maand) – de museumfunctie van de Schatkamer versterken – nieuw aanbod ontwikkelen op het gebied van concerten, korenfestivals, muziekpodium voor kinderen, film, voordrachten, lunchconcerten, rondleidingen (o.a. Gilde), etc. Het bestaande aanbod, dat in de overgangsfase aan de continuering van de Walburgis heeft bijgedragen, vormt de basis voor de verdere ontwikkeling van een gevarieerd aanbod gericht op de behoeften van de zinzoeker. Gestreefd wordt naar verdieping en verbreding. Hulpmiddelen daarbij zijn het kiezen van thema's en werken op projectbasis. De voorbereiding c.q. uitwerking en uitvoering geschiedt door afzonderlijke werkgroepen op basis van lijnen die door de programmacommissie worden uitgezet. De eerste jaren zullen nodig zijn om de voorgenomen aanpak te testen en werkbaar te maken en om ervaring op te doen. Dat kan alleen met de medewerking van allen. Aandachtspunten voor het beleid: de relatie met de werkgroepen, de relatie met de programmacommissie, de contractuele afwerking, werving en selectie vrijwilligers, het PR-beleid en hoe de behoeften van zinzoekers goed in beeld te krijgen. B. Verstillen: een stilteplek bieden Wat: – ruimtelijk (passief, voormalige Sacramentskapel) – meditatie (actief, cursussen) – herdenken/gedenken ('stilstaan bij', Coventrygebed, 4 mei, slag om Arnhem, Allerzielen, etc.) Een stilteplek bieden is een noodzakelijke voorwaarde voor de ontwikkeling van innerlijk leven als basis voor zingeving. Een plek om de hectiek van de stad of de werkplek even te ontvluchten. Dat kan worden bereikt door deze plek vooral op drukke dagen en tussen de middag (lunchtijd) open te stellen. De Sacramentskapel is hiervoor het meest geschikt qua schaal, ligging en intimiteit. Wel is een herinrichting nodig om de gewenste sfeer te versterken. Naast het gewoon stilte zoeken kan ook meer actief worden gewerkt aan het bereiken of versterken van innerlijke stilte door meditatietechnieken. Hiervoor kan een gericht cursusaanbod worden ontwikkeld. De cursussen kunnen uitstekend in de stilteplek worden gehouden buiten de openingstijden. Vanuit innerlijke stilte is het een kleine stap naar herdenken en gedenken, het letterlijk 'stilstaan bij' gebeurtenissen die leiden tot of te maken hebben met de dood en het verwerken daarvan op individueel niveau of in groepsverband. Het is wenselijk om met geïnteresseerden te onderzoeken of het Coventrygebed goed verenigbaar is met de stilteplek of beter een plek in de kerk kan houden. Aandachtspunten voor het beleid: de inrichting van het stiltecentrum, de regulering van openingstijden en programma-ontwikkeling. C. Ontmoeten: een ontmoetingsplek bieden Wat: – inloopcentrum (vrije vorm, luisterend oor, gesprekken, kerkcafé, rondleidingen) – voor en na bijeenkomsten (gebonden vorm, ontmoeting, gesprekken, catering) – gestructureerd (gespreksgroepen, consultatie e.d.) – stadskloosterachtige ontwikkeling in gang zetten (samen maaltijden bereiden en nuttigen, communityvorming, etc.) Om de ontmoetingsplek te realiseren zijn mensen nodig, een concrete plek en geregelde openingstijden. We hebben mensen nodig die welkom heten, gastvrij zijn en getraind in het luisteren en – indien nodig opvangen en verder geleiden naar meer professionele hulpinstanties. Voor het inrichten van een concrete plek zijn nodig een herkenbaar inloopgedeelte met geschikte zitplekken, een infobalie, een cateringpunt en goede sanitaire voorzieningen. Een inloopcentrum kan alleen gaan functioneren als het op geregelde tijden open is. De Walburgis is nu nog teveel dicht. Openstelling staat of valt met het aantal vrijwilligers dat bereid is aan verdergaande openstelling Beleidsplan Walburgis 2015-2018
3 van 6
dan thans mee te werken. Het ligt dan voor de hand uit te gaan van een geleidelijke uitbreiding van de openstelling rondom activiteiten, bijeenkomsten en de zomertentoonstelling. Streefdoelstelling is om in 4 jaar tijd een – mogelijk nog beperkte – openstelling op alle werkdagen te bereiken. De nog in te richten keuken in de Walburgzaal kan een startpunt vormen om in de behoefte aan gezamenlijke maaltijden te voorzien. Een dergelijk project kan samen met andere gemeenschapsvormende activiteiten op termijn uitgroeien tot een stadskloosterachtige ontwikkeling. Aandachtspunten voor het beleid: werving vrijwilligers, training, regulering openingstijden, het inrichten en bemensen van de baliefunctie en het cateringpunt, het voorzien in de behoefte aan informatie (folders/ brochures, tijdschriften, boeken), een multifunctionele ruimte voor gespreksgroepen, realisatie van basisvoorzieningen (toiletten), het schoonhouden en een keukenvoorziening. D. Leerhuis: cursussen en projecten op basis van religie en van levensbeschouwelijke aard Wat: – bijbels leerhuis – gespreksgroepen – workshops – nieuwe projecten op basis van doelgroepbenadering: jongeren, kinderen (Kikali), ouderen, etc. – nieuw aanbod creëren dat op de actualiteit aansluit en maatschappelijk relevant is Het opzetten van het leerhuis wordt gericht op die zinzoekers voor wie het een eerste kennismaking betreft en op de meer of minder religieus gevormde belangstellenden die meer van de basis van het christendom willen weten. Tekst en uitleg geven om het innerlijk inzicht te vergroten. Om deze functie goed in te vullen wordt uitgegaan van samenwerking op oecumenische basis om de verschillende stromingen binnen het christendom goed in beeld te brengen, maar ook om de plaats van het christendom tussen andere (wereld)religies te kunnen duiden. Deze aanpak gaat bij uitstek uit van de behoefte van de zinzoeker aan een persoonlijke invulling van de zingeving en levensbeschouwing. Om deze functie waar te maken is professionele ondersteuning noodzakelijk. We hebben op dit terrein nog geen echt aanbod en zullen dit aspect van de grond af aan moeten opbouwen. Aandachtspunten voor het beleid: behoefte onderzoeken, werven van professionele ondersteuning, ideeontwikkeling, oecumenische samenwerking. E. Maatschappelijk appél: aansluiting zoeken bij maatschappelijke vraagstukken en zorg voor de naaste Wat: – kerstherberg (als voorbeeld) – nieuw te ontwikkelen aanbod, zoals theater, debatten, etc. – aanzetten geven tot diaconale activiteiten (geen diaconaal centrum) – huis van vrede en gerechtigheid inhoud geven Het maatschappelijk appél is een onderwerp dat vanaf het nulpunt moet worden opgebouwd. De kerstherberg (van een aparte stichting) is op dit moment de enige concreet aanwijsbare activiteit op de locatie van de Walburgis. Het kan als voorbeeld dienen voor het ontwikkelen van andere initiatieven om de behoefte aan maatschappelijke betrokkenheid en zorg voor de naaste, het doen, in te vullen. Een eerste stap is het werven van mensen die zich bij dit onderwerp betrokken voelen en/of ideeën daarover hebben en met hen een werkgroep vormen voor verdere uitwerking. Aandachtspunten voor het beleid: geïnteresseerden werven, behoefte onderzoeken, idee-ontwikkeling.
5. Organisatie, huisvesting en financiën In punt 4 zijn onder A tot en met E de volgende 'Aandachtspunten voor het beleid' genoemd: (A) de relatie met de werkgroepen, de relatie met de programmacommissie, de contractuele afwerking, werving en selectie vrijwilligers, het PR-beleid en hoe de behoeften van zinzoekers goed in beeld te krijgen. (B) de inrichting van het stiltecentrum, de regulering van openingstijden en programma-ontwikkeling. (C) werving vrijwilligers, training, regulering openingstijden, het inrichten en bemensen van de baliefunctie en het cateringpunt, het voorzien in de behoefte aan informatie (folders/brochures, tijdschriften, boeken), een Beleidsplan Walburgis 2015-2018
4 van 6
multifunctionele ruimte voor gespreksgroepen, realisatie van basisvoorzieningen (toiletten), schoonhouden en een keukenvoorziening. (D) behoefte onderzoeken, werven van professionele ondersteuning, idee-ontwikkeling, oecumenische samenwerking. (E) geïnteresseerden werven, behoefte onderzoeken, idee-ontwikkeling. Op basis van dit overzicht zijn een aantal accenten voor het beleid 2015-2018 aan te wijzen: – organisatie: regulering openingstijden, roostering, bereikbaarheid, werving/selectie/training van vrijwilligers, vrijwilligersbeleid / professionele ondersteuning, info, PR etc. – relatiebeheer: tussen de raad, commissie en dienst, werkgroepen – doorontwikkelen: bestaand programma verbreden/verdiepen – opstartfase: behoefte onderzoeken, idee-ontwikkeling (leerhuis en maatschappelijk appél) – samenwerking: met andere groeperingen en organisaties – huisvesting: realisatie verbeterpunten zoals hierna genoemd. Verruiming van de openingstijden is een absolute prioriteit welke alleen kan worden gerealiseerd met voldoende vrijwilligers en door een koppeling aan activiteiten. Essentieel is daarbij een adequate verwarming voor zowel vrijwilligers als bezoekers en voldoende sanitaire voorzieningen. Voor het startjaar 2015 zal de nieuwe organisatie prioriteit geven aan de uitvoering van de twee eerstgenoemde accenten: organisatie en relatiebeheer, naast continuering van het bestaande programma. Dat schept helderheid naar de vrijwilligers en helpt om ons gezicht naar buiten duidelijk neer te zetten. Daarnaast wordt een begin gemaakt met het doorontwikkelen van het programma en met de opstartfase voor nieuwe ontwikkelingen en het vormgeven van samenwerking met andere organisaties, welke vervolgens in 2016 verder kunen worden uitgebouwd. Voor het vrijwilligersbeleid is de tekst uit het Projectplan voor ons maatgevend: Vrijwilligers Het nieuwe centrum zal vooral draaien op de inzet van veel vrijwilligers, die zich anno nu steeds minder lang aan een organisatie binden. Dit vraagt om goed vrijwilligersbeleid, aangepast aan de eisen van deze tijd. Er zijn organisaties die daarbij kunnen helpen (denk aan: Vrijwillige Inzet Arnhem v/h de vrijwilligerscentrale, GOMA e.a.). De nieuwe organisatie kan niet zonder professionele ondersteuning. In overleg met het parochiebestuur wordt bezien of de (toekomstige) catecheet deels ook in de Walburgis kan worden ingezet of dat anderszins op projectmatige basis daarin kan worden voorzien. Verder zullen ook middelen voor bijscholing en professionalisering van vrijwilligers uitkomst kunnen bieden. De vrijwilligersbijeenkomsten vormen een klankbordgroep voor de nadere invulling/uitwerking van dit plan (vooral de nadere invulling van het programma en de implementatie ervan). Wij staan op zeer korte en langere termijn open voor samenwerking met andere instellingen en organisaties. Belangrijk is om daarbij onderscheid te maken tussen huurders of gebruikers van een ruimte en een (samenwerkings-)partner. Een ‘gebruiker’ maakt gebruik van de faciliteiten en moet ook bijdragen aan het realiseren van de doelen van het centrum, maar kan en mag niet mee het beleid bepalen van het centrum, noch de uitvoering daarvan in het programma-aanbod. Huisvesting Om het complex geschikt te maken voor de nieuwe functie zijn de volgende actiepunten nodig voor de periode 2015-2018: 1. realisatie toiletgroep in de kerk (zuidwestelijke portaal) 2. realisatie ontmoetingsruimte en cateringpunt in de kerk 3. herinrichting Sacramentskapel tot stiltecentrum en meditatieruimte 4. herinrichting sacristie tot multifunctionele vergaderruimte 5. verbetering akoestiek, verlichting en verwarming van de kerk 6. vernieuwing toegangspui Walburgzaal incl. nieuwe toegang tot souterrain 7. vernieuwing sanitaire voorzieningen Walburgzaal (boven en beneden) 8. realisatie keukenruimte c.a. in de Walburgzaal 9. renovatie van de grote zaal van de Walburgzaal Beleidsplan Walburgis 2015-2018
5 van 6
10. renovatie puien en treffen isolatiemaatregelen Walburgzaal 11. (her)inrichting vergaderruimte in souterrain Walburgzaal 12. herinrichting tuin tussen Walburgzaal en pastorie, incl. toegang voor mindervaliden naar Walburgzaal 13. uitvoering renovatiewerkzaamheden zoals aangegeven door de Monumentenwacht Voor de genoemde actiepunten wordt de volgende prioriteit aangehouden: a. hoogste prioriteit – direct uitvoeren: de punten 1 en 2 (functioneel), 6 (veiligheid), 7 (herhaalde overstromingen) en van punt 13 de werkzaamheden die met de ARBO-wetgeving te maken hebben. b. tweede prioriteit – uitvoering in 2015 voor zover de middelen het toelaten: de punten 3, 4 en 8 (functioneel) en 12 (oplossen wildgroei parkeren en modderpoel). c. derde prioriteit – uitvoering in 2016 en 2017: de punten 9, 10 en 11 en de resterende werkzaamheden van punt 13. d. Voor punt 5 zal in 2015 eerst onderzoek en advisering worden gedaan op basis waarvan kan worden bepaald welke maatregelen als eerste al in 2015 genomen kunnen worden om akoestiek en geluid te verbeteren, en welke maatregelen moeten volgen om het gebouw geschikt te krijgen voor meerdere aktiviteiten (met name concerten) dan die we nu bereiken. Voor deze actiepunten zijn kostenramingen en offertes nodig (gedeeltelijk al aanwezig), en voor sommige onderdelen ook vergunningen van gemeente en monumentenzorg, om in overleg met het parochiebestuur, betrokkenen en aanvullende fondsen de prioritering verder te detailleren en een uitvoeringsschema op te stellen. Financiën
De financiële opzet van de Walburgis is ingebed binnen de daarvoor geldende kaders van de parochie. Dat houdt in dat inkomsten en uitgaven integraal onderdeel zijn van de parochiële begroting. De uitwerking hiervan is in de mandateringsregeling voor de Walburgisraad opgenomen. Gelet op het experimentele karakter van de Walburgis is het noodzakelijk een helder beeld van de levensvatbaarheid van deze locatie te hebben. Daartoe worden alle inkomsten en uitgaven die op deze locatie betrekking hebben op een apart account binnen de parochiële begroting opgenomen en verantwoord. De Walburgisraad stelt op basis van dit onderhavige meerjarenbeleidsplan jaarlijks een programma en een begroting op. Zij wordt hierin geadviseerd door de Programmacommissie. Uitgangspunt is de activiteiten in het programma zoveel mogelijk kostenneutraal te ontwikkelen. Het parochiebestuur stelt het jaarlijkse programma en de begroting vast, alsmede een maandelijkse bijdrage voor een basispakket dat als “eigen” kan worden aangemerkt. Voor projectwerk kan zij aanvullende middelen beschikbaar stellen. Daarnaast blijven de beheerlasten van de gebouwen (groot beheer) en de energielasten voor rekening van het parochiebestuur. De Walburgisraad is door het parochiebestuur gemandateerd om aanvullende middelen te verwerven via fondsen, vrijwillige bijdragen en verhuur van ruimten. Omdat de Walburgisraad geen zelfstandige rechtspersoon is, kan dit in beginsel leiden tot beperkingen in het verwerven van externe middelen voor de gewenste middelen. Indien zich dit voordoet gaan Walburgisraad en parochiebestuur met elkaar in overleg om te bezien welke oplossingsrichting – incidenteel of structureel – gewenst is.
Beleidsplan Walburgis 2015-2018
6 van 6
