Beleidsplan 2012-2014 Expertisecentrum handicap + studie Nieuwe stijl
1
Voorwoord bestuur In haar ruim 65-jarig bestaan heeft de Stichting handicap + studie veel voor studerenden met een functiebeperking mogen betekenen. De wortels van handicap+studie liggen bij het Nederlands Studenten Sanatorium (NSS), dat vlak na de tweede wereldoorlog in Laren werd ingericht, mede gefinancierd uit de opbrengsten van Madurodam. Hier kregen studenten met tbc de gelegenheid hun studie tijdens hun kuur voort te zetten. Vanuit NSS ontwikkelde handicap + studie zich tot een brede dienstverlener voor studenten met functiebeperkingen van uiteenlopende aard. Persoonlijke advisering en hulpverlening aan individuele studenten staat hierbij voorop. Maar geleidelijk ontwikkelt handicap + studie zich ook tot een lobbyist richting instellingen van hoger onderwijs en de overheid. Expertisecentrum handicap + studie volgt universiteiten en hogescholen kritisch in hun prestaties in de dienstverlening aan studenten met een functiebeperking en spreekt de overheid en politiek aan op mogelijkheden tot verbetering van wet- en regelgeving. Mede op basis van de inspanningen van handicap + studie is in 2010 de kwaliteit van de voorzieningen voor studenten met een functiebeperking als expliciet beoordelingscriterium opgenomen in het accreditatiekader voor het hoger onderwijs. Daarmee werd een belangrijke mijlpaal bereikt, omdat vanaf dat moment de verantwoordelijkheid voor deze voorzieningen nadrukkelijk en expliciet komt te liggen waar deze hoort: bij de besturen van de instellingen zelf. Een logische en verantwoorde ontwikkeling omdat universiteiten en hogescholen zich steeds meer van hun verantwoordelijkheid in dezen bewust zijn geworden en zelf ook het beste kunnen beoordelen waar investeringen bij hen het meest nodig zijn. Tegelijkertijd stelde het ministerie, mede op basis van een onderzoek uitgevoerd door bureau Berenschot, vast dat ter ondersteuning van de instellingen een landelijk expertisecentrum voor studeren met een functiebeperking nodig blijft. De staatssecretaris heeft het advies van Berenschot over genomen deze rol van landelijk expertisecentrum bij handicap + studie te leggen. In het licht van deze ontwikkeling staat handicap + studie opnieuw voor een belangrijke rolwijziging in haar bestaan: van persoonlijke dienstverlener voor individuele studenten, ‘luis in de pels’ van de instellingen en lobbyist bij overheid en politiek, naar een partner van hogescholen en universiteiten. Met een inmiddels vernieuwde en meer flexibele organisatie gaat handicap + studie de uitdaging van deze rolwisseling vol vertrouwen aan. In het voorliggende beleidsplan 2012-2014 zet handicap + studie uiteen vanuit welke visie en met welke vormen van dienstverlening zij deze taak wil oppakken. Van harte nodigen we alle stakeholders van handicap + studie uit met ons over dit beleidsplan in gesprek te treden. Prof. dr. Frank van der Duyn Schouten Voorzitter van het bestuur van handicap + studie
2
Inhoud Inleiding 1 Context ........................................................................................................... 6 2 Visie handicap + studie nieuwe stijl ............................................................. 11 2.1
Visie op onderwijs voor studenten met een beperking .................................. 11
2.2
Visie op de rol van de onderwijsinstellingen richting 2014 ............................. 12
2.3
Visie op de rol van handicap + studie richting 2014 ..................................... 13
3 Doelen en resultaten 2014 ............................................................................ 15 4 Dienstverlening nieuwe stijl in hoofdlijnen ................................................... 18 4.1
Inleiding ................................................................................................. 18
4.2
Dienstverlening aan onderwijsinstellingen ................................................... 19
4.3
Projecten voor en met de onderwijsinstellingen ........................................... 23
5 Interne organisatie en bedrijfsvoering ......................................................... 25 5.1
Strategie en positionering, sturing vanuit het onderwijsveld .......................... 25
5.2
Organisatorische inbedding ....................................................................... 27
5.3
Medewerkers, expertise en competentie ..................................................... 27
5.4
Beleidscyclus, systemen, huisvesting en financieringsmodel .......................... 27
5.5
Evaluatie transitieproces........................................................................... 28
6 Financieel overzicht ...................................................................................... 29 Beoogde basisfinanciering en externe financiering 2012 t/m 2014 (in euro) ............... 29 7 Activiteitenplan dienstverlening 2012 .......................................................... 30 8 Activiteitenplan interne organisatie en bedrijfsvoering 2012-2014 .............. 37 Bijlage 40
3
Inleiding Voor u ligt het beleidsplan 2012-2014 van expertisecentrum handicap + studie. Dit plan markeert een cruciaal moment in de ontwikkeling van handicap + studie. De afgelopen periode is turbulent geweest met een herpositionering van handicap + studie en een daaraan gekoppelde reorganisatie. Verheugend is dat de overheid recent opnieuw het belang bevestigd heeft van aandacht voor studenten met een functiebeperking in het hoger onderwijs (onder andere in een brief aan de Tweede Kamer, 30 juni 2011). Ook de komende tijd ziet het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) bij monde van de staatssecretaris weer een belangrijke rol weggelegd voor expertisecentrum handicap + studie. Expertisecentrum handicap + studie dient daarbij volgens de staatssecretaris de nodige veranderingen in haar oriëntatie en werkwijze door te voeren. In dit meerjarenplan laat handicap + studie zien hoe het deze uitdaging tegemoet wil treden en welke veranderingen doorgevoerd zullen worden. Het meerjarenplan geeft dan ook tevens de contouren aan van het transitieproces. Aanleidingen voor de overheid om ook de komende jaren aandacht te besteden aan de positie van studenten met een functiebeperking zijn met name: •
de beperkte toegankelijkheid van de onderwijsinstellingen voor deze studenten;
•
het lagere studiesucces en het meer gecompliceerde verloop van hun studie van deze groep studenten in vergelijking met andere studenten.
Oplossingen vinden voor de belemmeringen die deze studenten tegenkomen tijdens hun studie blijft de drijfveer van handicap + studie. Investeren in de studie van deze studenten verdient zich immers op langere termijn terug. Maatschappelijke kosten worden vermeden, als voorkomen wordt dat deze jongvolwassenen hun weg naar de arbeidsmarkt niet kunnen vinden. Een goede opleiding is daarvoor een essentiële conditie. Wijzigingen in onder andere het Wajong-beleid maken dit overigens des te meer noodzakelijk. Bovendien zal hun inzet in de nabije toekomst nodig zijn om aan de vraag naar hooggekwalificeerde arbeidskrachten op de Nederlandse arbeidsmarkt te kunnen voldoen. De komende jaren blijft dan ook de missie van expertisecentrum handicap + studie: Stimuleren dat jongeren met een functiebeperking succesvol kunnen studeren in de opleiding van hun keuze in het hoger onderwijs. Ondersteunen en faciliteren van instellingen voor hoger onderwijs in hun beleid en deskundigheid. Dit beleidsplan 2012-2014 is opgesteld op basis van enkele bijeenkomsten met medewerkers van expertisecentrum handicap + studie en het bestuur van de stichting. Een concept van dit beleidsplan is voorgelegd aan actoren uit het onderwijsveld van hbo en wo en aan stakeholder organisaties. Op 21 oktober 2011 vond een resonansbijeenkomst plaats. Daarnaast gaven een aantal betrokkenen uit het onderwijsveld een schriftelijke reactie. Expertisecentrum handicap + studie is hen zeer erkentelijk voor hun bijdrage. Hun opmerkingen zijn zoveel mogelijk verwerkt in het beleidsplan. Dit meerjaren beleidsplan is als volgt opgebouwd: •
Hoofdstuk 1: Hier wordt de context van het meerjaren beleidsplan geschetst.
•
Hoofdstuk 2: Beschrijft de visie van handicap + studie voor de komende jaren. 4
•
Hoofdstuk 3: Hier zijn de doelen omschreven voor de komende drie jaar en de resultaten die in 2014 behaald zijn.
•
Hoofdstuk 4: Hier is de toekomstgerichte dienstverlening van handicap + studie in kaart gebracht.
•
Hoofdstuk 5: In dit hoofdstuk zijn de activiteiten benoemd die handicap + studie zal ondernemen om haar interne organisatie en bedrijfsvoering aan te passen bij de transitie.
•
Hoofdstuk 6: Biedt een financieel overzicht gekoppeld aan de dienstverlening en aan de interne transitie.
•
Hoofdstuk 7: Bevat het activiteitenplan van handicap + studie voor 2012. Hier worden concrete activiteiten benoemd, in een planning gezet en voorzien van een jaarbegroting.
5
1 Context Expertisecentrum handicap + studie bestaat al meer dan vijfenzestig jaar. In de komende jaren staat zij voor de uitdaging door te groeien tot een dienstverlenend expertisecentrum ten behoeve van het hoger onderwijs. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de ontwikkelingen die geleid hebben tot deze nieuwe fase voor handicap + studie. De ontwikkelingen zijn een samenspel van beleid van de overheid, beleid van de onderwijsinstellingen en de rol van handicap + studie zelf. De ontwikkelingen vormen de context voor het beleidsplan tot 2014. Studenten met een functiebeperking Het aantal studenten met een functiebeperking in het hoger onderwijs wordt in uiteenlopende onderzoeken geschat tussen de 8% en 16%. De gebruikerstoets ‘Studeren met een handicap 2010’ wijst uit dat 10% van de studenten in het hoger onderwijs tijdens hun studie hinder ondervindt van hun handicap of functiebeperking. Dat komt neer op zo’n 60.000 studenten. Studenten hebben te maken met een groot aantal uiteenlopende functiebeperkingen. Opvallend is dat in de loop van de tijd naast de fysieke beperkingen ook psychische beperkingen steeds meer om aandacht vragen (zoals een stoornis in het autistische spectrum, depressiviteit en concentratieproblemen). Dit zijn over het algemeen onzichtbare functiebeperkingen. De ‘top 5’ van beperkingen wordt gevormd door: dyslexie; chronische aandoening/ziekte; depressieve klachten of stemmingsstoornissen; beperking in concentratie; en beperkt uithoudingsvermogen. Bovendien heeft meer dan de helft van deze studenten meer beperkingen1 (zie ook onderstaande overzicht).
Gehoorstoornis; 2% Gezichtsbeperking; 2%
Spraak-problem en; 1%
Autism e; 3%
Overig; 4%
Bew .-beperking; 3%
Dyslexie of dyscalculie; 43%
ADHD; 4%
Pijnklachten; 4% Energietekort; 5%
Concentratieproblem en; 6%
Chronische ziekte; 10%
Psychische problem atiek; 15%
Recent onderzoek toont aan dat -hoewel er vooruitgang is- het studiesucces van studenten met een functiebeperking nog steeds achterblijft bij de andere studenten wat betreft studie-uitval, studievertraging en aantal behaalde studiepunten2.
1
Zie CHOI 2010
2
Risbo/SEOR (2009) 6
De pioniersfase van handicap + studie Vanaf haar oprichting heeft handicap + studie geijverd voor meer aandacht voor studenten met een beperking. Het expertisecentrum richt zich aanvankelijk vooral op individuele studenten en op beïnvloeding van het overheidsbeleid. De aandacht voor de problematiek van studenten met een beperking is mede door de inspanningen van handicap + studie sterk toegenomen. Naast aandacht voor studenten met een fysieke beperking heeft handicap + studie ook steeds meer aandacht gekregen voor studenten met psychische en cognitieve beperkingen (zoals dyslexie, AD(H)D en andere). Stimulerende overheid Het ministerie van OCW heeft de afgelopen jaren verschillende stimulerende maatregelen genomen om de instellingen voor hoger en wetenschappelijk onderwijs te motiveren tot betere ondersteuning van studenten met een functiebeperking. Expertisecentrum handicap + studie heeft daarin een intermediaire rol vervuld. Zo heeft handicap + studie een rol vervuld in het aanjagen van de projecten vanuit de zogenaamde impulsgelden (2004-2005) en het ondersteunen van de uitvoering van het Plan van aanpak terugdringing belemmeringen studeren met een functiebeperking in het hoger onderwijs (2006-2009) waar ca. 30 instellingen aan hebben deelgenomen. Bij de subsidie van het ministerie van OCW aan handicap + studie is steeds de vraag geweest of een organisatie als handicap + studie nodig is en/of de instellingen voor hoger onderwijs onder eigen verantwoordelijkheid structureel beleid voor studenten met een functiebeperking zullen voeren. Het ministerie van OCW heeft vrij recentelijk daarvoor adviezen ingewonnen en onderzoeken laten uitvoeren. Zo adviseert de commissie Maatstaf (2010) maatregelen te nemen die gericht zijn op het wegnemen van barrières voor studenten met een functiebeperking binnen de instellingen voor hoger onderwijs. De commissie raadt de overheid aan te komen tot kaders en randvoorwaarden om de kwaliteit van onderwijs voor studenten met een functiebeperking te borgen. De thema’s uit het referentiekader van de commissie Maatstaf zijn hieronder weergegeven.
7
Het referentiekader dient als maatstaf voor producten, diensten en voorzieningen die instellingen voor hoger onderwijs minimaal moeten bieden om studenten met een functiebeperking redelijk en adequaat te kunnen opleiden3: 1
Informatievoorziening en voorlichting
2
Fysieke toegankelijkheid
3
Begeleiding
4
Deskundigheid
5
Leerroutes
6
Toetsing en examinering
7
Waarborgen voor kwaliteit en continuïteit
Expertisecentrum handicap + studie integreert het referentiekader van de commissie Maatstaf met zijn zeven aandachtspunten voor de onderwijspraktijk zo veel mogelijk in haar dienstverlening. Medewerkers van handicap + studie organiseren hun werk volgens deze zeven thema’s. Ook organiseert handicap + studie studiebijeenkomsten rond de zeven thema’s voor het onderwijsveld. Een alerte overheid blijft van belang. Expertisecentrum handicap + studie gaat ervan uit dat de overheid blijvend investeert in kennisontwikkeling, waardoor bijvoorbeeld onderstaande vragen beantwoord worden: •
wat komt er terecht van de verankering van studeren met functiebeperking in het beleid van de instellingen?
•
wat kost het om het beleid op peil te brengen en te houden?
•
hoe effectief zijn de door instellingen geboden voorzieningen?
•
hoe verhoudt Nederland zich tot andere landen op het gebied van studeren met een functiebeperking in het hoger onderwijs.
Verder gaat de overheid in de visie van handicap + studie de verantwoordelijkheid voor het beschikbaar stellen van generieke basisinformatie en –ondersteuning ten behoeve van instellingen en studenten niet uit de weg. Daartoe wordt een expertisecentrum ook in de toekomst door de overheid mede bekostigd. Instellingen aan zet Instellingen voor hoger onderwijs als geheel (docenten, studentendecanen, managers en bestuur) zijn nu zelf aan zet om vanuit hun verantwoordelijkheid om voor alle studenten beleid te ontwikkelen en uit te voeren voor studenten met een functiebeperking. Onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs laat zien dat (in 2009) een derde van de instellingen voor hoger onderwijs beleid voor studenten met een functiebeperking heeft geformuleerd. Het rapport van Berenschot (2011) toont aan dat in veel instellingen het beleid nog in ontwikkeling is; de uitvoering van het beleid laat bovendien vaak nog op zich wachten. De stand van zaken verschilt overigens sterk per instelling, faculteit of opleiding. Meestal hebben de studentendecanen het voortouw bij het uitvoeren van de activiteiten. Studentendecanen geven aan dat het adviseren van studenten en het verstrekken van informatie over het algemeen soepel verloopt. Bij begeleiding van de studenten ervaren zij meer knelpunten. De studentendecanen houden zich bovendien weinig bezig met het ontwikkelen van beleid. Als zij dat wel doen, lopen ze vaak tegen obstakels aan, met name in het hoger beroepsonderwijs. De docenten in het hoger onderwijs vinden de begeleiding van studenten met een functiebeperking veelal een lastige opgave: zij geven aan de daarvoor benodigde kennis 3
Advies commissie Maatstaf, pag. 47 en 48. maart 2010, Den Haag 8
en tijd te missen. Ook blijkt uit onderzoek4 dat zij niet altijd begrip kunnen opbrengen voor studenten met een (niet) zichtbare functiebeperking. Ook in de organisatie van het onderwijs (flexibiliteit in het programma) en bij de toetsing en examinering ervaren studenten en instellingen nog steeds knelpunten. Hoewel er veel onderzoek is gedaan naar studenten met een functiebeperking in het hbo en wo is er relatief weinig bekend over hoe de instellingen met de wensen en behoeften van deze studenten omgaan. De beschikbare informatie is afkomstig uit onderzoek uit 2009 (of eerder) of uit het recente onderzoek van Berenschot (2011). De overheid legt nu weliswaar de verantwoordelijkheid bij de instellingen voor hoger onderwijs, maar blijft alert dat er ook daadwerkelijk instellingsbeleid wordt ontwikkeld en uitgevoerd voor studenten met een functiebeperking. Een nieuw instrument dat de overheid daarvoor inzet, is de verankering van beleid voor studenten met een functiebeperking via het accreditatiekader. Reeds langer bestaande instrumenten van de overheid blijven bovendien actueel: de Wet Gelijke Behandeling op grond van handicap of chronische ziekte; de wet op het hoger onderwijs (WHW) en in het bijzonder de onderwijs- en examenregeling en de OCW-regeling ‘Onderwijsvoorzieningen voor jongeren met een handicap’ van 4 december 2008. Ook de vorming van een landelijk expertisecentrum ten behoeve van de instellingen ziet het ministerie van OCW als belangrijk instrument. Het ministerie heeft in 2011 onderzoek laten uitvoeren naar de behoefte aan een expertisefunctie en de vormgeving daarvan. Dat leidt tot het rapport van Berenschot. Voortbordurend op de lijnen die de commissie Maatstaf reeds heeft uitgezet, geeft het rapport de mogelijke inrichting, benodigde dienstverlening en positionering van een dergelijk expertisecentrum weer. Er is daarbij breder gekeken dan alleen naar handicap + studie. Er is een viertal scenario’s opgesteld. Het scenario ‘handicap+ studie nieuwe stijl’, een verdere ontwikkeling van het huidige expertisecentrum, komt als voorkeursscenario uit de bus. De staatssecretaris van OCW heeft in aansluiting daarop midden 2011 aan handicap + studie gevraagd met een transitieplan te komen. De staatssecretaris geeft aan (in een brief aan de Tweede Kamer; 30 juni 2011) te verwachten dat het huidige handicap + studie zich omvormt op de volgende punten: •
Ondersteuning van de instellingen centraal in het profiel; geen individuele dienstverlening naar studenten meer (wel algemene informatieverstrekking naar studenten).
•
Meer vraaggestuurd werken; sturing vanuit de instellingen.
•
Kwaliteit van de dienstverlening versterken; op gedifferentieerde wijze aansluiten bij de vraag.
•
Een positief-inspirerende beeldvorming betreffende studenten die met een functiebeperking gaan studeren; inspirerend rolmodel bieden.
•
Samenwerking zoeken met een andere organisatie met verwante doelstellingen en daar zo mogelijk bedrijfsmatig in opgaan.
De staatssecretaris heeft voor de transitiefase een basissubsidie gecontinueerd (tot en met in elk geval 2014) en bovendien een overall evaluatie aangekondigd, die in beeld zal brengen of de gewenste veranderingen doorgevoerd zijn.
4
Zie: Ruigrok Netpanel 2009 en Risbo/ SEOR 2009 9
Naar een landelijk expertisecentrum handicap + studie nieuwe stijl Sinds 2008 richt handicap + studie zich al steeds meer op de instellingen en minder op individuele studenten. Expertisecentrum handicap + studie ontwikkelt activiteiten gericht op ondersteuning van de instellingen, zoals de expertisereeks (periodieke bijeenkomsten waar handicap + studie zijn kennis deelt met de instellingen); tools voor proefaccreditatie; gesprekken met de instellingen om hun behoeften te peilen; incompany trainingen en de handicap + studie monitor (die naast generieke informatie ook informatie per instelling kan bieden). Via de telefonische infolijn staat handicap + studie medewerkers van de instellingen -meestal studentendecanen- ter zijde. Met het voorliggende plan komt het bestuur van handicap + studie tegemoet aan het verzoek van de staatssecretaris. Activiteiten in het kader van het transitieproces zijn er in opgenomen. Door de ingrepen van de overheid ziet h + s zich genoodzaakt een samenwerkingspartner te zoeken. Inmiddels zijn gesprekken hierover gaande met een andere organisatie. De gevraagde evaluatie is eveneens opgenomen in dit beleidsplan. Als gevolg van de koerswijziging is het eerder ingezette tweesporenbeleid, waarbij handicap + studie zich op studenten en op onderwijsinstellingen richt, al in 2011 verlaten. De dienstverlening van handicap + studie richt zich in de toekomst op de onderwijsinstellingen in hbo en wo. De instellingen kunnen de voorlichtende rol en vraagbaakfunctie, die handicap + studie naar studenten toe heeft vervuld, goed zelf op zich nemen. De ombudsfunctie die handicap + studie lange tijd vervuld heeft, blijft echter liggen. Handicap + studie voelt de verantwoordelijkheid om deze ombudsfunctie elders te beleggen. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om: het reageren op klachten van studenten met een functiebeperking over de steun van hun instelling. Wij bevelen aan deze ombudsfunctie voort te zetten en bij een andere organisatie onder te brengen. Te denken valt bijvoorbeeld aan de ombudspersoon van de instellingen zelf (elke instelling dient immers op grond 7.59 WHW over een meldpunt klacht en beroep te beschikken) of aan de Commissie Gelijke Behandeling. (Het gaat om zo’n 50 studenten per jaar.) Vertrekpunt voor de nieuwe situatie is dat handicap + studie beschikt over gecombineerde financiering: een basissubsidie, projectgelden en inkomsten uit dienstverlening aan de instellingen. De hybride financiering zal ook na 2014 nodig zijn om het werk van handicap + studie te kunnen continueren. De inzet van dit voorliggende beleidsplan is om het aandeel uit betaalde opdrachten en vooral ook fundraising te doen groeien. Voor al het werk (of het nu bekostigd wordt uit de basisvoorziening door de overheid of uit financiering door opdrachtgevers/klanten, stakeholders of overkoepelende organisaties) wil handicap + studie een transitie qua dienstverlening én organisatie in gang zetten naar meer vraaggestuurd werken. Daarbij blijft het van belang te streven naar positieve beeldvorming over studenten met een functiebeperking en inzicht te krijgen in good practices van onderwijsinstellingen om aan de specifieke behoeften van studenten met een functiebeperking tegemoet te komen en belemmeringen weg te nemen.
10
2 Visie handicap + studie nieuwe stijl In dit onderdeel van het meerjaren beleidsplan is een schets van de visie van handicap + studie opgenomen. Het gaat om de visie op onderwijs voor studenten met een functiebeperking, op de rol van de onderwijsinstellingen en op de eigen rol als expertisecentrum. Eén van de acties in het kader van de transitie zal zijn om deze visie verder uit te werken voor de meer vraaggestuurde context waarin handicap + studie werkt.
2.1
Visie op onderwijs voor studenten met een beperking Ook nu handicap + studie zijn dienstverlening niet meer primair op de studenten richt maar volledig een tweedelijns dienstverlener wordt, blijft een visie op het onderwijs voor studenten met een functiebeperking het fundament vormen. In de nieuwe situatie blijft handicap + studie werken op basis van directe informatie van studenten. Er dient zich een dilemma aan: stakeholders benadrukken het belang van direct contact tussen handicap + studie en studenten. Ook de medewerkers van handicap + studie ervaren dat contact als zeer belangrijk. Tegelijkertijd is het, om de transitie door te kunnen voeren en te focussen op de instellingen, nodig de directe, praktische gerichtheid op studenten als doelgroep los te laten. Expertisecentrum handicap + studie draagt er daarom zorg voor dat de informatie van studenten ook in de toekomst binnen komt maar op een andere manier. Niet langer via directe dienstverlening aan individuele studenten maar via een Forum van studenten dat handicap + studie opzet. Dat kunnen bijvoorbeeld studenten zijn van bonden en medezeggenschapsorganen. In ieder geval gaat het om studenten met een brede kijk. Daarnaast blijft handicap + studie investeren in haar netwerk met de vele organisaties die over kennis beschikken ten aanzien van specifieke beperkingen. Deze stakeholders blijven van cruciaal belang om effectieve dienstverlening voor de instellingen te kunnen verrichten. In de visie van handicap + studie is een student met een functiebeperking een zelfstandige jongvolwassene met eigen verantwoordelijkheden. De student en de instelling zijn beide verantwoordelijk. Het motto is: ‘inclusief waar het kan, maatwerk waar het moet’. Bij de verantwoordelijkheden van studenten horen: goede keuzes maken (vanuit zelfkennis, zelfonderzoek en goede voorlichting); je eigen rechten kennen, weten welke mogelijkheden en aanpassingen je nodig hebt en bovendien je plichten kennen. Ook onder studenten met een functiebeperking zijn excellente studenten. In excellentie programma’s binnen de hbo- en wo-instellingen kunnen in de visie van handicap + studie ook studenten met een functiebeperking participeren. Dat wil zeggen dat ook bij deze programma’s eventuele belemmeringen voor hen weggenomen worden. Een voorbeeld daarvan is het Shell stageproject onder begeleiding van handicap + studie. Een kansrijke optie is dat studenten als jongvolwassenen ook elkaar begeleiden. In diverse ‘Maatjesprojecten’ hebben enkele onderwijsinstellingen hiermee al ervaring opgedaan. 11
Eén van de inspiratiebronnen van handicap + studie is het universal design for learning (UDL). De komende tijd zal het UDL-concept in samenhang met andere (bijvoorbeeld meer pragmatische) benaderingen verder geconcretiseerd worden5. Het kader biedt een korte toelichting op UDL. ‘UDL is an educational framework based on research in the learning sciences, including cognitive neurosciences, that guides the development of flexible learning environments that can accommodate individual learning differences. UDL is intended to increase access to learning by reducing physical, cognitive, intellectual, and organizational barriers to learning, as well as other obstacles. UDL principles also lend themselves to implementing inclusionary practices in the classroom.’ Deze benadering gaat uit van gelijke kansen voor studenten met een functiebeperking. (Dit in tegenstelling tot ‘doelgroepenbeleid’ waarbij studenten met (bijv.) een functiebeperking in principe opgevat worden als uitzondering. De ervaring leert dat een dergelijk op ‘uitzondering’ gebaseerd beleid veelal niet ver komt. Ook bevestigt dit, zeker bij studenten met een psychische beperking, de schaamte; ze hebben liever niet over hun beperking.) UDL gaat daarentegen juist uit van inclusief beleid en dat legt een goede basis voor een positieve toonzetting. Gelijke behandeling, studeerbaarheid, studiesucces en vergroting van toegankelijkheid drukken die positieve, inspirerende richting uit om studenten te benaderen. Uitgangspunt van UDL is ook dat een student met een functiebeperking iets toe kan voegen wat alle studenten ten goede kan komen; het design wordt verrijkt. Zo zijn didactische maatregelen om studenten met bijvoorbeeld ADHD bij de les te houden goed voor alle studenten.
2.2
Visie op de rol van de onderwijsinstellingen richting 2014 Het is in de visie van handicap + studie mogelijk dat studenten met een beperking en de overige studenten een overeenkomstig (hoog) studiesucces behalen. Dat vraagt wel een inspanning van de instellingen om de toegankelijkheid van hbo en wo te vergroten voor studenten met een functiebeperking. Expertisecentrum handicap + studie kiest als focus het wegnemen van de specifieke belemmeringen die studenten tegen komen in de onderwijsinstellingen. Om het gewenste resultaat te bereiken, is het nodig dat het onderwijs erkent dat het actief belemmeringen op kan lossen, zich daarvan bewust is en beleid en maatregelen daarop baseert. Expertisecentrum handicap + studie bevordert dat instellingen generieke maatregelen nemen ten behoeve van studenten met functiebeperkingen. In samenhang daarmee bevordert handicap + studie dat de instellingen studenten met een functiebeperking maatwerk bieden. Zo kan voorkomen worden dat een kleine groep – die weliswaar met een grote beperking kampt, zoals blindheid, slechtziendheid, doofheid en fysieke beperkingen als spierziektes – onvoldoende de nodige aandacht krijgt. Ook binnen het kader van generieke maatregelen blijft maatwerk nodig. In de visie van handicap + studie vraagt het wegnemen van belemmeringen voor studenten met een functiebeperking om concrete praktische maatregelen, om een adequate houding van professionals in het onderwijs en om een brede cultuurverandering binnen de gehele onderwijsinstelling. Zo is bijvoorbeeld bekend dat studenten met een functiebeperking zich minder verbonden voelen met hun onderwijsinstelling en die 5
www.udlcenter.org 12
verbondenheid (sociaal en professioneel) blijkt nu juist een positieve bijdrage te leveren aan studiesucces. Het is nodig dat docenten oplossingen kennen voor het wegnemen van belemmeringen en in staat zijn om in gesprek met een student tot werkbare maatregelen te komen. Expertisecentrum handicap + studie ziet het als haar rol informatie beschikbaar te stellen over beperkingen, over belemmeringen en over oplossingen die werken. Er is een stapsgewijze aanpak nodig in de instellingen waarbij het verschil in kansen en mogelijkheden tussen studenten met een functiebeperking en de overige studenten steeds kleiner wordt en uiteindelijk wegvalt. Om dit stapsgewijze proces te kunnen monitoren hebben de onderwijsinstellingen enerzijds kwantitatieve doelen nodig en anderzijds maatregelen om met de juiste ondersteuning drempels weg te nemen en positieve rolmodellen en good practices neer te zetten. Voor het ontwikkelen van beleid kan een dialoog, binnen instellingen met studenten (met een functiebeperking), bijdragen aan het nemen van passende maatregelen. Ook de medezeggenschapsorganen kunnen een rol hierin vervullen. Expertisecentrum handicap + studie pleit ervoor het onderwerp studeren met een functiebeperking bij de bestaande medezeggenschapstructuur te beleggen. Beleid is nodig op instellingsniveau, zodat bijvoorbeeld examencommissies vanuit duidelijke kaders weten wat hen te doen staat (en niet allemaal het wiel opnieuw uit hoeven te vinden). Algemene beleidsuitspraken vragen om concretisering voor in-, dooren uitstroom, fysieke toegankelijkheid, klimaat & beeldvorming, begeleiding, examinering. Voor effectief beleid is het bovendien nodig dat verantwoordelijkheden en rollen duidelijk belegd zijn binnen de organisatie van onderwijsinstellingen.
2.3
Visie op de rol van handicap + studie richting 2014 Expertisecentrum handicap + studie wil een vraaggestuurde dienstverlener zijn voor hbo en wo op het gebied van de ontwikkeling en uitvoering van beleid en maatregelen voor studenten met een functiebeperking. Onder andere een Adviesraad geeft mede sturing aan de dienstverlening die handicap + studie biedt. De waarden waar handicap + studie zich door laat leiden zijn: onafhankelijk, daadkrachtig, nuchter/zakelijk, pragmatisch, vraaggericht, toegankelijk, innovatief en last but not least respect voor zelfstandigheid van de student. Expertisecentrum handicap + studie kent een dubbele focus: een gerichtheid op onderwijs en een gerichtheid op beperkingen. De gerichtheid op onderwijs is primair: handicap + studie weet zich te bewegen in onderwijsinstellingen voor hbo en wo, beschikt over expertise ten aanzien van de inrichting van onderwijs, de professionals die er werken en de organisatie van onderwijsinstellingen. In de tweede plaats beschikt handicap + studie over expertise ten aanzien van de vele functiebeperkingen waar studenten in wo en hbo mee te maken kunnen hebben. Deze expertise ontleent handicap + studie aan organisaties die van kennis over specifieke functiebeperkingen hun core business gemaakt hebben (zoals CG-Raad, NVA, SH-jong en Balans). Expertisecentrum handicap + studie onderhoudt een intensief netwerk met deze organisaties en ontsluit de daar aanwezige kennis voor het onderwijsveld. Het is de ambitie van handicap + studie om zich te ontwikkelen naar een dienstverlener met een breed spectrum aan diensten: naast het leveren van informatie, kennis en producten ook procesbegeleiding (bijvoorbeeld bij implementatie van beleid) en 13
strategische advisering (bijvoorbeeld bij de ontwikkeling en monitoring van de effecten van uitgevoerd beleid). Expertisecentrum handicap + studie heeft haar doel bereikt als zij zichzelf overbodig heeft gemaakt (perspectief 2025). In haar nieuwe profiel geeft handicap + studie expliciet een plaats aan innovatie. Expertisecentrum handicap + studie wil, als het om onderwijs aan studenten met een functiebeperking gaat, zich ‘voor op de golf’ positioneren. Dat komt tot uitdrukking in kennis, die bij handicap + studie beschikbaar is ten aanzien van (internationaal) onderzoek en ontwikkeling. Ook opteert het expertisecentrum voor het zelf uitvoeren van beleids- of inventariserend onderzoek en het opzetten en begeleiden van innovatieve projecten. Bij onderzoek kan het om (eenvoudig) kwantitatief onderzoek gaan; het is immers van belang dat onderwijsinstellingen hun keuzes op harde gegevens kunnen baseren. Ook wil handicap + studie kwalitatief onderzoek verrichten of initiëren (bijvoorbeeld casestudies van good practices). Docenten spelen een cruciale rol bij het opleiden van studenten met een functiebeperking. Daarom ziet handicap + studie aanknopingspunten bij innovatie van de opleiding en voortgaande scholing van docenten. Ook de innovatieve mogelijkheden die in ICT en internet toepassingen aanwezig zijn, wil handicap + studie ontsluiten. E-learning en digitale toegankelijkheid van voorlichting en leeromgevingen bieden in de visie van handicap + studie nieuwe kansen voor studenten met een functiebeperking (en alle andere studenten). Hierbij werkt handicap + studie samen met andere actoren die zich met digitale toegankelijkheid bezig houden (zoals de stichting Accessibility). Het is de ambitie van handicap + studie om met haar dienstverlening actief te zijn op alle niveaus in de onderwijsinstellingen: het niveau van het bestuur, de studentendecanen, andere stafmedewerkers, managers en de docenten. Het is de ambitie van handicap + studie om gehoor te geven aan de vraag van de staatssecretaris om samenwerking te zoeken met een andere organisatie. Handicap + studie is hier voortvarend mee begonnen en onderzoekt nu met een potentiële partner de mogelijkheden om bedrijfsmatig samen te gaan. Het profiel van handicap + studie is er één van een professionele vraaggestuurde dienstverlener. Er dient zich hierbij, gerelateerd aan de bekostiging, een dilemma aan. De overheidssubsidie zet de instellingen en handicap + studie zelf in de stand van een aanbodgerichte werkwijze. Een vraaggestuurde werkwijze wordt gestimuleerd doordat handicap + studie fondsen of betaalde opdrachten dient te verwerven. Expertisecentrum handicap + studie zal dit dilemma hanteerbaar maken door de vraaggestuurde werkwijze voorop te plaatsen en ook met haar aanbodgerichte diensten (zoals de informatiefunctie) steeds zo goed mogelijk af te stemmen op de behoefte van de onderwijsinstellingen. De vraagsturing krijgt vorm langs verschillende kanalen: de Adviesraad bepaalt mede de agendasetting , terwijl afzonderlijke instellingen en andere organisaties optreden als opdrachtgever van handicap + studie.
14
3 Doelen en resultaten 2014 Dit beleidsplan 2012-2014 staat in het teken van de voortgaande transitie van het Expertisecentrum naar vraaggestuurde dienstverlening. De context waarin handicap + studie functioneert -zoals in hoofdstuk 1 geschetst- is aanzienlijk veranderd. Toch zijn gelijke kansen en rechten voor studenten met een functiebeperking en hun studiesucces onveranderd; dit blijven de hoofddoelen waar handicap + studie zijn bestaansrecht aan ontleent. Expertisecentrum handicap + studie biedt onderwijsinstellingen informatie/kennis, hulpmiddelen, scholing, advies, begeleiding en onderzoek. Expertisecentrum handicap + studie ontwikkelt zich naar een professionele tweedelijns dienstverlener en combineert dit met een eigen visie op het studeren met een functiebeperking. Daarbij streeft handicap + studie ernaar om in 2014 de onderstaande doelen gerealiseerd te hebben. Doelen 2012-2014: •
Met dienstverlening aan onderwijsinstellingen op alle niveaus bijdragen aan de verbetering van de positie van studenten met een functiebeperking en de toegankelijkheid van het hoger onderwijs voor deze groepen.
•
Het verbinden van en samenwerken met actoren in de onderwijsinstellingen en relevante stakeholders (waaronder studenten) om met gezamenlijke inspanning tot verbetering te komen door kennis te delen, aanpakken te ontwikkelen en te implementeren en strategieën uit te zetten.
•
Onderwijsinstellingen adviseren, begeleiden en faciliteren om aandacht voor studenten met een functiebeperking een plaats te geven in hun strategische beleid en bij de implementatie van dit beleid.
•
Als expertisecentrum een gedifferentieerd en vraaggestuurd pakket aan diensten aan de onderwijsinstellingen in hbo en wo bieden:
•
–
informatie bundelen en kennismakelaar zijn;
–
begeleiden van processen;
–
strategische advisering;
–
onderzoek;
–
ontwikkeling.
Bijdragen aan innovaties in het hbo en wo ten behoeve van studenten met een functiebeperking.
•
Bijdragen aan doorlopende leerlijnen en een warme overdracht tussen vo en mbo naar hbo en wo ten behoeve van studenten met een functiebeperking.
•
Ontwikkelen van een up to date imago van handicap + studie en dit breed communiceren zodanig dat het vernieuwde expertise centrum bekend is bij de instellingen.
•
De medewerkers van handicap + studie verwerven een vraaggerichte manier van werken.
•
Vraagsturing op een transparante wijze vormgeven, onder andere met behulp van een Adviesraad.
•
Expertisecentrum handicap + studie werkt een nieuw kostenmodel uit zodanig dat handicap + studie in staat is voldoende financiële middelen uit externe financiering te genereren om in combinatie met een basissubsidie van de overheid, haar voortbestaan te garanderen.
15
Resultaten 2014: •
Expertisecentrum handicap + studie staat in 2014 in het Nederlandse hoger onderwijs en bij relevante stakeholders bekend als een kwalitatief hoogwaardige en professionele dienstverlener op het gebied van studeren met een functiebeperking.
•
In het vo en mbo staat handicap + studie bekend als een expertisecentrum dat mee kan denken over een gunstige overstap van studenten met een beperking naar hbo en wo.
•
In 2014 is de transitie van handicap + studie voltooid wat betreft de dienstverlening, de interne organisatie en de bedrijfsvoering.
•
In 2014 is een overall evaluatie uitgevoerd van de resultaten van het transitieproces dat handicap + studie dan doorgemaakt heeft.
Resultaten dienstverlening 2014: •
Onderwijsinstellingen in hbo en wo kennen expertisecentrum handicap + studie als dienstverlener op het gebied van studenten met een functiebeperking en hun onderwijs.
•
Er functioneert een Adviesraad bestaande uit gezaghebbende vertegenwoordigers uit het hoger onderwijs (bijvoorbeeld bestuursleden en directeuren) die als ambassadeur optreden.
•
Er functioneert een Forum van studenten die handicap + studie scherp houden wat betreft de mate waarin onderwijsinstellingen er in slagen belemmeringen weg te nemen.
•
De meerderheid van de onderwijsinstellingen maakt gebruik van de informatiefunctie van handicap + studie (bijvoorbeeld voorlichting via de website en andere media); zij zijn tevreden over deze service.
•
Studenten met een functiebeperking maken gebruik van de algemene informatie op de vernieuwde website van handicap +studie en zijn tevreden over deze service.
•
Een substantieel aantal onderwijsinstellingen (tien per jaar) geeft (betaalde) opdrachten aan handicap + studie op het gebied van concrete producten, procesbegeleiding en/of strategische advisering. Er is een olievlekwerking ontstaan vanuit diensten voor enkele instellingen naar een groeiend aantal participerende instellingen en opdrachtgevers.
Een substantieel aantal individuen uit de onderwijsinstellingen maakt gebruik van het scholingsaanbod van handicap + studie.
Een substantieel aantal actoren van de onderwijsinstellingen participeert in studiebijeenkomsten en het congres .
Op een aantal onderwijsinstellingen vervult handicap + studie adviesopdrachten gericht op beleidsontwikkeling, accreditatie, monitoring of audits.
Enkele belangrijke landelijke opleidingsinstituten van docenten in het hoger onderwijs hebben handicap + studie om advies gevraagd over inbedding van aandacht voor studeren met een functiebeperking in hun leertrajecten.
•
Vanuit haar expertise heeft handicap + studie er aan bijgedragen dat er een proces op gang gekomen is om de positie van studenten met een functiebeperking in wetgeving te versterken overeenkomstig internationale standaarden.
•
Expertisecentrum handicap + studie heeft samen met de onderwijsinstellingen en andere partners een substantieel aantal projecten uitgevoerd om de kennis over het studeren met een functiebeperking te vergroten en kennis en instrumenten, aanpakken en good practices te verspreiden en te implementeren.
16
–
Onderzoek: er zijn in de periode 2012-2014 minimaal drie onderzoeken samen met de onderwijsinstellingen uitgevoerd; de monitor handicap + studie maakt hier deel van uit.
–
Ontwikkeling: er zijn in de periode 2012-2014 minimaal vijf ontwikkelprojecten samen met de onderwijsinstellingen uitgevoerd.
Resultaten interne organisatie en bedrijfsvoering tot 2014: •
De strategie, visie en het dienstverleningspakket van handicap + studie zijn uitgekristalliseerd. Deze sluiten herkenbaar aan bij de vraagstukken die in het onderwijsveld spelen.
•
Een nieuw imago van handicap + studie is uitgekristalliseerd (inclusief een eventuele nieuwe naam) en een communicatiestrategie om het onderwijsveld en de stakeholders daarover te informeren.
•
Er is een marketingstrategie beschikbaar en een toegankelijk relatienetwerk.
•
Medewerkers werken op basis van een jaarlijkse taakstellende opdracht; acquisitie maakt deel uit van hun takenpakket.
•
Expertisecentrum handicap + studie heeft zich organisatorisch gepositioneerd (hetzij zelfstandig, hetzij als deel van een andere organisatie) en de besturingsstructuur is daarop aangepast.
•
De medewerkers hebben hun expertise en competenties verder ontwikkeld passend bij de vraaggestuurde werkwijze.
•
Er is een beleidscyclus geïmplementeerd intern bij handicap + studie.
•
De interne systemen zijn aangepast aan de nieuwe werkwijze.
•
Expertisecentrum handicap + studie heeft een passende nieuwe huisvesting betrokken.
•
Het interne financieringsmodel van handicap + studie is aangepast bij de nieuwe werkwijze. Expertise centrum handicap + studie is er in geslaagd additionele financieringsbronnen aan te boren en vanuit de onderwijsinstellingen betaalde diensten te verwerven.
17
4 Dienstverlening nieuwe stijl in hoofdlijnen 4.1
Inleiding
In dit hoofdstuk zet handicap + studie in het licht van de context (hoofdstuk 1), de visie (hoofdstuk 2) en de doelen en resultaten (hoofdstuk 3) uiteen welke dienstverlening in de periode van 2012 tot en met 2014 geboden zal worden. In deze periode zal de eerder gestarte transitie definitief vorm krijgen. Expertisecentrum handicap + studie bevindt zich al enige tijd in een transitieproces. De komende jaren zal handicap + studie verder vorm geven aan de omslag van een geheel door de overheid bekostigde aanbodgerichte instelling naar een vraaggestuurde dienstverlener die werkt op basis van een mix van overheidssubsidies en inkomsten uit andere financieringsbronnen. In dit onderdeel van het beleidsplan wordt de dienstverlening geschetst die handicap + studie de komende drie jaar zal ondernemen om het onderwijsveld van dienst te zijn. Hierbij zal een (geleidelijke) overgang zichtbaar worden naar de nieuwe aanpak. De transitie heeft ingrijpende consequenties voor de wijze waarop handicap + studie interacteert met zijn netwerk, opdrachtgevers en stakeholders. De volgende instellingen en actoren zijn voor handicap + studie, zowel opdrachtgevers, stakeholders en participanten in netwerken: •
onderwijsinstellingen;
•
OCW (en andere overheden);
•
HBO-raad, VSNU en andere koepelorganisaties uit het onderwijs;
•
belangenorganisaties (onder andere van studenten LSVB);
•
CG-Raad en patiëntenverenigingen (de diversiteit aan functiebeperkingen);
•
kenniscentra (met name ten aanzien van functiebeperkingen);
•
charitatieve fondsen;
•
bestaande onderwijsnetwerken en netwerken ten aanzien van specifieke handicaps;
•
Europese fondsen;
•
werkgevers (individuele bedrijven en VNO/NCW en dergelijke).
Expertisecentrum handicap + studie en al deze actoren hebben (direct of indirect) een gezamenlijke doelgroep: studenten met een functiebeperking. Het is het streven van expertisecentrum handicap + studie om aan al deze opdrachtgevers, stakeholders en participanten maatwerk te bieden. De expertise van handicap + studie krijgt in 2014 verder profiel wat betreft: •
de concrete (standaard) producten en diensten;
•
het begeleiden van processen;
•
de strategische advisering;
•
onderzoek;
•
ontwikkeling.
Tegelijkertijd realiseert handicap + studie zich dat de koopkrachtige vraag bij onderwijsinstellingen beperkt is op het gebied van studenten met een functiebeperking in het hbo en wo. Daarom is handicap + studie verheugd over de continuering van de 18
basissubsidie door de overheid. Dat betekent voor de werkwijze echter niet dat voor (een deel van) de activiteiten de aanbodgerichte aanpak gecontinueerd zal worden. Expertisecentrum handicap + studie vormt zich voor al zijn activiteiten om tot een dienstverlener die vraaggestuurd werkt. Hierna zijn de activiteiten van handicap + studie onderscheiden naar:
4.2
•
dienstverlening aan de onderwijsinstellingen (4.2);
•
projecten met en voor de onderwijsinstellingen (4.3).
Dienstverlening aan onderwijsinstellingen De ervaring leert dat de vragen die vanuit het hbo en het wo op handicap + studie af komen aanzienlijk verschillen. In het onderstaande wordt de geambieerde dienstverlening die handicap + studie naar beide groepen onderwijsinstellingen wil ontplooien in algemene termen omschreven. Bij de uitvoering zal steeds –ook als dat hier niet specifiek aangegeven is– op een passende wijze gedifferentieerd worden naar beide onderwijsvelden.
4.2.1 4.2.1.1
Informatiefunctie en kennismakelaar Kennis bundelen, verspreiden en kort advies voor onderwijsinstellingen Het doel van deze dienstverlening is dat handicap + studie actuele kennis over functiebeperkingen en over studeren met een functiebeperking ontsluit voor het onderwijsveld. Ook kennis over belemmeringen voor studenten en beproefde oplossingen zijn beschikbaar. De informatie functie heeft een brede doelgroep: studenten, studentendecanen, andere stafmedewerkers, docenten en managers in de onderwijsinstellingen. De commissie Maatstaf geeft aan deze informatiefunctie de hoogste prioriteit in haar referentiekader. Expertisecentrum handicap + studie treedt op als kennismakelaar. Het verzamelen van kennis is voor handicap + studie nooit een doel op zich, maar altijd gericht op het doorsluizen van deze kennis naar de onderwijsinstellingen. Expertisecentrum handicap + studie is een spin in het web bij het verzamelen van informatie (die door anderen gegenereerd is) en het doorsluizen daarvan naar het onderwijsveld. Zo hoeft niet elke instelling zelf de informatie up to date te houden. Het gaat bijvoorbeeld over rechten en financiën, studietips per handicap en informatie over het aanbod van de hbo-instellingen en universiteiten. Expertisecentrum handicap + studie ontsluit op haar website beschikbare kennis, maakt complexe informatie transparant en presenteert veelgestelde vragen (FAQ). Voorbeelden zijn: recensies en beoordelingen van middelen (bijvoorbeeld dyslexiesoftware); nieuwsflitsen/brieven; themabrochures en flyers (bijvoorbeeld stagewijzer, soepel studeren, studie in het buitenland). Expertisecentrum handicap + studie biedt beschikbare kennis naast schriftelijk en digitaal bijvoorbeeld in de vorm van korte informatieve filmpjes. Waar dergelijke visuele middelen al beschikbaar zijn koppelt handicap + studie ze aan haar website. Gekoppeld aan de kennisverspreiding biedt handicap + studie een informatielijn (via email en telefoon) aan actoren van onderwijsinstellingen. Deze vraagbaakfunctie richt zich op docenten, begeleiders, studentendecanen en andere actoren binnen onderwijsinstellingen. 19
Expertisecentrum handicap + studie bouwt haar digitale omgeving (www.handicapstudie.nl) de komende drie jaren verder uit in de richting van een nog meer gebruikersvriendelijke, interactieve en geavanceerde kennisomgeving. (Bijvoorbeeld doorklikmogelijkheden naar kennis van derden over specifieke handicaps.) Deze digitale omgeving is nu reeds het uithangbord van handicap + studie. De komende drie jaar benut handicap + studie ook de mogelijkheden van social media steeds meer om te communiceren met actoren in de onderwijsinstellingen. 4.2.1.2
Tools en producten voor onderwijsinstellingen Deze dienstverlening is er op gericht tools en producten te verspreiden voor gebruik in de onderwijsinstellingen. De tools kunnen betrekking hebben op alle zeven aspecten van het referentiekader van de commissie Maatstaf (zie het kader in hoofdstuk 1). De behoeften aan tools in het hbo en het wo brengt handicap + studie in kaart en stemt het aanbod daar op af. Een voorbeeld van een reeds ontwikkelde tool is het benchmarkrapport dat onderwijsinstellingen in kunnen zetten bij hun accreditatie. Ook de PEP-meter is zo’n voorbeeld. Nieuw is de ontwikkeling van een handleiding voor het studiekeuzegesprek met een student met een functiebeperking of een format waarmee studentendecanen zelf voor hun instelling een voorlichtingsfolder voor studenten met een functiebeperking kunnen opzetten. Expertisecentrum handicap + studie continueert de verstrekking via haar website van bondige up to date factsheets over verschillende functiebeperkingen ten behoeve van de onderwijsinstellingen. De komende tijd onderzoekt handicap + studie hoe deze dienstverlening na 2014 gecontinueerd kan worden. Is er bijvoorbeeld behoefte aan een online winkel waar actoren vanuit de instellingen tools aan kunnen schaffen?
4.2.2 4.2.2.1
Procesgerichte begeleiding Professionalisering Expertisecentrum handicap + studie biedt ook de komende beleidsperiode weer professionalisering aan actoren binnen onderwijsinstellingen. Deze professionalisering is er op gericht dat deelnemers basiskennis en vaardigheden verwerven ten aanzien van het studeren met een functiebeperking; zowel de kant van de functiebeperking als te ondernemen onderwijskundige maatregelen komen aan bod. De scholing bevat altijd oplossingsgerichte elementen. Naast basisscholing biedt handicap + studie ook verdiepende scholing voor experts binnen instellingen op het gebied van studeren met een functiebeperking (zoals studentendecanen en slb-ers) evenals voor beleidsverantwoordelijken (zoals kwaliteitszorg medewerkers). Bovendien zal handicap + studie professionalisering aanbieden voor medewerkers van instellingen die vervolgens zelf collega’s gaan trainen (train-the-trainer formule). Doelgroepen kunnen bijvoorbeeld zijn: studentendecanen, slb-ers, docenten, examencommissies, medewerkers dienst studentenzaken, stagebegeleiders. Thema’s in professionalisering zijn bijvoorbeeld: functiebeperkingen van studenten, consequenties van functiebeperkingen voor leerprocessen, belemmeringen in onderwijsinstellingen, positieve onderwijskundige maatregelen, goede communicatie, intake, toegankelijkheid, effectieve begeleidingsaanpakken, examinering van studenten met een functiebeperking, stage, beleid opstellen en het werken met de pdca om beleid te monitoren. 20
Op basis van een behoefte peiling zal handicap + studie de komende jaren de instellingen een professionaliseringsaanbod doen op verschillende manieren: •
open inschrijving professionalisering (basisscholing);
•
maatwerk professionalisering (basisscholing en verdiepende scholing);
•
train-the-trainers.
Het kan gaan om scholingen van een dagdeel of om cursussen die meerdere dagen beslaan. 4.2.2.2
Studiebijeenkomsten en congres Expertisecentrum handicap + studie organiseert studiedagen en een tweejaarlijks congres met als doel beleidsverantwoordelijken, stafmedewerkers (zoals decanen en voorlichters) en docenten in onderwijsinstellingen van hbo en wo te informeren over en te betrekken bij de versterking van de kansen op studiesucces van studenten met een functiebeperking. Relevant gebleken onderwerpen voor studiebijeenkomsten die handicap + studie de komende tijd wil organiseren zijn bijvoorbeeld: accreditatie, stage, overgang van studie naar werk, studieonderdelen in het buitenland, ICT inzetten, instrumenten voor begeleiders. De mogelijkheid bestaat dat een onderwijsinstelling handicap + studie vraagt een interne studiebijeenkomst te verzorgen of een workshop op een bredere studiebijeenkomst. Expertisecentrum handicap + studie organiseert tweejaarlijks een landelijk congres. Het eerstvolgende congres zal in december 2012 plaatsvinden en gewijd zijn aan een dan actueel thema dat in samenspraak met de Adviesraad vastgesteld zal worden.
4.2.2.3
Netwerken bouwen en begeleiden Ook de komende periode participeert handicap + studie weer in bestaande netwerken voor hbo en wo met als doel haar kennis en ervaringen zo breed mogelijk te verspreiden. Het gaat bijvoorbeeld om het netwerk van contactpersonen hbo en het netwerk contactpersonen wo, maar ook om het LOS hbo-platform. Het principe is hier: halen en brengen. Deelnemers uit de onderwijsinstellingen zijn eigenaar van deze netwerken. Netwerken bieden een platform voor het delen en ontwikkelen van kennis, de uitwisseling van good practices, verspreiding van onderzoeksresultaten, kennis over innovaties zoals e-learning, enzovoort. Ook kent handicap + studie nu al eigen (digitale) netwerken, zoals het netwerk Autisme. De komende jaren zal handicap + studie zelf netwerken starten als daar behoefte aan blijkt te zijn, bijvoorbeeld op het gebied van examinering. Tevens heeft handicap + studie deelgenomen in een Europees netwerk om kennis en ervaringen te delen: LINK (Learning Inclusive Network Knowledge). Er zijn plannen om LINK II te starten en ook daar wil handicap + studie in participeren. Immers voorbeelden uit het buitenland –waar men veelal verder is– kunnen voor het Nederlandse hoger onderwijs interessant zijn.
4.2.2.4
Begeleiding van ontwikkeling en implementatie binnen instellingen Deze dienstverlening is er op gericht onderwijsinstellingen, die daarom vragen, te begeleiden bij het ontwikkelen en implementeren van (één van de aspecten van) studeren met een functiebeperking. Expertisecentrum handicap + studie biedt procesbegeleiding on the spot, bijvoorbeeld van een werkgroep in een instelling. Het kan gaan om het samen met betrokkenen uitvoeren van een quick scan, het geven van adviezen en het optreden als procesbegeleider. In principe biedt handicap + studie deze 21
dienstverlening voor de gehele route die een student doorloopt: instroom, doorstroom en uitstroom naar werk. Expertisecentrum handicap + studie kan een proces begeleiden om een onderwijsinstelling ‘accreditatie proof’ te maken. Ook biedt handicap + studie begeleiding bij het ontwikkelen van een meer een belemmeringvrije cultuur in instellingen. Een ander voorbeeld van procesgerichte dienstverlening is dat handicap + studie op basis van haar ervaringen met de eigen toegankelijke en gebruikersvriendelijke website instellingen kan adviseren en begeleiden bij het functiebeperking proof maken van hun digitale omgeving. Op basis van reeds beschikbare criteria voor toegankelijkheid van websites in relatie tot verschillende beperkingen kan handicap + studie de websites van instellingen doorlichten en advies uitbrengen voor verbetering en het verbeterproces begeleiden. Tenslotte is een mooi voorbeeld van begeleiding binnen een onderwijsinstelling het project ‘De werkvloer op’ waarbij een werkgroep van docenten uit verschillende eenheden van een onderwijsinstelling samen vorm geeft aan verbeteringen voor studenten met een functiebeperking. 4.2.3
Strategische advisering
4.2.3.1
Adviseren bij beleidsvorming Het doel van deze dienstverlening is om het College van Bestuur (CvB) van een onderwijsinstelling of een faculteitsdirectie te adviseren en te begeleiden om te komen tot een gedragen beleidsvisie studeren met een functiebeperking en tot een meerjaren beleidsplan voor de gehele of een deel van een instelling. Zo is fysieke toegankelijkheid een criterium bij nieuwbouw. Waarborgen voor kwaliteit en continuïteit een aandachtspunt bij instellingsbrede kwaliteitszorg.
4.2.3.2
Adviseren bij accreditatie, monitoring en audits Het doel van advisering bij accreditatie is om bestuur of managers kwaliteitszorg van onderwijsinstellingen te adviseren bij het voorbereiden van een accreditatie voor wat betreft het aandachtspunt studeren met een functiebeperking. Een dergelijk adviestraject wordt in overleg met de klant vormgegeven. Advisering bij monitoring en audits is er op gericht bestuur of managers kwaliteitszorg te adviseren bij het uitvoeren van een monitor of een audit in hun instelling naar studeren met een functiebeperking, hun studiesucces en het wegnemen van belemmeringen voor hen. Expertisecentrum handicap + studie is bovendien in staat in opdracht een monitor of audit voor de instelling uit te voeren.
4.2.3.3
Adviseren over inbedding in scholing docenten Deze dienstverlening heeft tot doel scholingsinstellingen (lerarenopleidingen in het hbo en BKO (Basis Kwalificatie Onderwijs) in het wo) te adviseren over de wijze waarop zij aandacht voor het wegnemen van belemmeringen voor studenten met een functiebeperking kunnen integreren in hun opleidingen. Een uitgebreid advies is gebaseerd op een inventarisatie van de wijze waarop nu al in dergelijke scholing aandacht aan studenten met een functiebeperking gegeven wordt en van de aanknopingspunten daarvoor in de curricula.
4.2.3.4
Faciliteren bevordering (wettelijke) condities Doel van deze activiteit is om er aan bij te dragen dat Nederland (meer) in de pas loopt met andere westerse landen als het gaat om de wettelijke verankering van gelijke rechten 22
voor studenten met een functiebeperking. Expertisecentrum handicap + studie biedt daartoe aan relevante actoren en organisaties, zoals de CG-Raad en de Commissie Gelijke Behandeling, een platform om deze gelijke rechten te bevorderen of participeert in reeds bestaande platforms van deze organisaties. De rol van handicap + studie is vooral faciliterend naar dergelijke partners. De Adviesraad van handicap + studie treedt hierbij op als trekker. Het initiatief van deze activiteit ligt bij handicap + studie. Expertisecentrum handicap + studie streeft ernaar dat zo snel mogelijk een organisatie, die daartoe geëquipeerd is, deze doelen adopteert waarna handicap + studie meer op afstand de ontwikkeling kan volgen en haar bijdrage kan leveren. 4.2.3.5
Nieuw onderdak voor ombudsfunctie Het doel van deze activiteit is om de ombudsfunctie bij een externe organisatie onder te brengen voor studenten die vanwege hun functiebeperking vast lopen in hun instelling en daar geen gehoor voor vinden. Nu handicap + studie zelf geen directe ondersteuning meer biedt aan studenten ontstaat er juist voor de groep die in de knel dreigt te raken een probleem. In het kader van deze activiteit draagt handicap + studie er aan bij deze ombudsfunctie te agenderen bij andere organisaties en haar expertise in deze over te dragen. (Te denken valt aan de ombudsman binnen elke onderwijsinstelling of bij de Commissie Gelijke Behandeling.)
4.3
Projecten voor en met de onderwijsinstellingen Onder de noemer ‘projecten’ werkt handicap + studie de komende drie jaar aan ontwikkeling van handreikingen voor het onderwijsveld en aan onderzoek. Bij het starten van projecten zijn de behoeften in de onderwijsinstellingen het vertrekpunt. Aangezien de resultaten van deze projecten steeds ten goede zullen komen aan de onderwijsinstellingen zal handicap + studie ze opzetten, aanvragen en uitvoeren in samenwerking met één of meerdere instellingen. Dit past in de nieuwe vraaggestuurde benadering. Op deze manier denkt handicap + studie tevens een optimale basis te leggen voor latere implementatie van de projectresultaten.
4.3.1
Onderzoek Het doel is om zelf onderzoek uit te voeren of onderzoek aan te zwengelen dat anderen, bijvoorbeeld wetenschappelijke instituten of lectoren, uitvoeren. Het gaat om onderzoek samen met en ten behoeve van de instellingen. Tevens ontsluit handicap + studie het vele onderzoek over studeren met een functiebeperking dat reeds uitgevoerd is. Expertisecentrum handicap + studie doet nu al tweejaarlijks onderzoek in de vorm van de handicap + studie monitor (met behulp van CHOI). Dit onderzoek, dat gebaseerd is op een secundaire analyse van reeds beschikbare data, wil handicap + studie continueren. Ook kan handicap + studie onderzoek uitvoeren in opdracht van overheid en onderwijsinstellingen. Onderzoek kan bijvoorbeeld gericht zijn op kenmerken van studenten met een functiebeperking, de belemmeringen die er voor hen zijn in de instellingen/opleidingen, de kosten die gemoeid zijn met het opleiden van deze studenten, good practices van succesvolle aanpakken om het studiesucces van studenten met een functiebeperking te verhogen. Expertisecentrum handicap + studie kan bijvoorbeeld in kaart brengen wat de kosten en baten zijn als instellingen al dan niet belemmeringen voor studenten met een (specifieke) functiebeperking in het hbo en wo wegnemen. Aan een onderzoek is een beleidsadvies gekoppeld. 23
Een onderzoeker van handicap + studie kan ook participeren in een breder onderzoeksteam dat een dergelijk onderzoek uitvoert en bijvoorbeeld gekoppeld is aan een lectoraat in het hbo of leerstoel in het wo. Expertisecentrum handicap + studie zoekt bovendien samenwerking met de verschillende lectoren van hogescholen bij het uitvoeren van onderzoek en het verspreiden van kennis. Mogelijke thema’s, waarop de komende jaren onderzoek wenselijk is, en waarbij handicap + studie zelf een rol op zich wil nemen zijn: •
continueren en uitdiepen handicap + studie monitor;
•
de mate waarin studenten met een beperking uit vo en mbo doorstromen naar hbo en wo, de belemmeringen die zij daarbij ervaren en de good practices die daarover te vinden zijn;
•
beschrijving van good practices en de studieloopbaan van succesvolle studenten in onderwijsinstellingen als rolmodel.
•
de plaats van aandacht voor studenten met een functiebeperking in de professionalisering van hbo- en wo-docenten (hbo: lerarenopleidingen; wo: BKO) (zie ook 4.2.3.5);
•
de wijze waarop specifieke maatregelen/voorzieningen bij examinering in hbo en wo voor studenten met een functiebeperking daadwerkelijk uitgevoerd worden;
•
de kosten en baten voor de instellingen van (extra aandacht voor) opleiden van studenten met een beperking;
•
instroom van studenten met een beperking na hun opleiding naar de arbeidsmarkt; daarbij bijvoorbeeld ook aandacht voor de rol van UWV.
4.3.2
Productontwikkeling Doel van deze dienstverlening is om - uitgaande van behoeften van de onderwijsinstellingen - good practices of handreikingen te ontwikkelen voor brede implementatie in alle onderwijsinstellingen. Productontwikkeling onderneemt handicap + studie steeds in directe samenwerking met één of enkele onderwijsinstellingen. Een voorbeeld van zo’n project dat handicap + studie uitgevoerd heeft op het gebied van stages is het Shell-project waarbij excellente studenten met een functiebeperking begeleid worden naar een stage bij deze multinational. Het project heeft belangrijke lessen opgeleverd voor hoe iets dergelijk aan te pakken. Mogelijke ontwikkelthema’s voor de komende jaren zijn: •
een stageproject in andere sectoren (naar het voorbeeld van het Shell-project);
•
integrale ontwikkeling van inclusief onderwijs binnen enkele onderwijsinstellingen; ‘De werkvloer op!’;
•
een handreiking met achtergronden, concrete tips en hulpmiddelen voor (nieuwe) studentendecanen en/of slb-ers hoe zij met studenten met een functiebeperking om kunnen gaan; hoe zij met overschrijding van studietermijnen om kunnen gaan, enzovoort;
•
de rol van ICT bij het wegnemen of juist opwerpen van barrières voor studeren met een functiebeperking in het ho.
•
project ‘e-learning’; een innovatief project om digitale trainingen te ontwikkelen voor docenten over een of meerdere specifieke beperkingen (een digitale expertise module wordt al gemaakt voor autisme spectrum stoornis);
•
medezeggenschap van studenten als ingang om aandacht voor studenten met een functiebeperking in instellingen te agenderen (bijvoorbeeld samen met de LSVB);
•
doorlopende leerlijn en warme overdracht vo en mbo naar hbo en wo.
24
5
Interne organisatie en bedrijfsvoering Dit hoofdstuk bevat een aantal activiteiten die handicap + studie intern onderneemt om de transitie van de interne organisatie en de bedrijfsvoering met de nodige vaart te kunnen realiseren. Ook het onderhoud van de staande organisatie van handicap + studie maakt deel uit van deze activiteiten.
5.1
Strategie en positionering, sturing vanuit het onderwijsveld In 2011 is reeds een reorganisatie gerealiseerd en zijn er gesprekken gestart met een mogelijke partner waar handicap + studie organisatorisch opgenomen zou kunnen worden. Om de ambitieuze dienstverlening die handicap + studie de komende jaren wil ontwikkelen en - uitgaande van de behoeften bij de instellingen - te kunnen realiseren, voert handicap + studie deze transitie van de interne organisatie door. Het is een noodzakelijke conditie om de toekomst ook na 2014 met vertrouwen tegemoet te kunnen zien. Daarbij ziet het bestuur van handicap + studie twee mogelijke routes voor zich: transitie binnen het huidige expertisecentrum of het samengaan met een andere organisatie waarbinnen de dienstverlening van handicap + studie verder tot ontwikkeling kan komen. Het ministerie van OCW heeft bij monde van de staatssecretaris expliciet deze laatste optie aangereikt met name vanwege efficiëntie in de backoffice (tijdshorizon: 2014). Expertisecentrum handicap + studie zet in de nieuwe context een eigen herkenbaar profiel neer gerelateerd aan de in het verleden opgebouwde reputatie binnen de Nederlandse samenleving. Welke route ook gekozen wordt, handicap + studie wil in ieder geval in organisatorisch en bedrijfsmatig opzicht tot een transitie komen. Hier worden de contouren van de transitie neergezet. Later zullen in een meer uitgebreid plan de onderdelen van de transitie verder geconcretiseerd worden.
5.1.1
Van aanbod naar vraaggestuurd werken Het doel van deze activiteit is om de strategie van handicap + studie tegen het licht te houden en te komen tot een realistische toekomstvisie. In dit beleidsplan is in hoofdstuk 4 en 5 daartoe een eerste aanzet gedaan. Het profiel van handicap + studie zal nader uitgewerkt worden. Verdere uitwerking zal in 2012 plaatsvinden in enkele interne strategiesessies. Tevens zal het onderwijsveld (bijvoorbeeld via de Adviesraad) geconsulteerd worden. In dit beleidsplan is de dienstverlening van handicap + studie voor de komende drie jaar in grote lijnen benoemd. Om de ambities die in dit plan neergelegd zijn daadwerkelijk te kunnen realiseren zijn een aantal aanpassingen in de werkwijze van handicap + studie nodig. Daarbij gaat het onder andere om: •
kansen en bedreigingen in kaart brengen;
•
afbakenen en aanscherpen dienstverlening; komen tot focus/profiel en op basis daarvan inzetten van mondelinge, digitale en schriftelijke (bijvoorbeeld folder) communicatie van de dienstverlening naar huidige en potentiële klanten en opdrachtgevers (aansprekend dienstenoverzicht); 25
•
bepalen of, waar en hoe groei van handicap + studie tot de realistische mogelijkheden behoort;
•
nieuw imago ontwikkelen; onderzoeken of een nieuwe naam wenselijk is; brede communicatie gedurende lange tijd naar onderwijsveld en stakeholders over de koerswijziging en het nieuwe imago;
•
relatienetwerk verder opbouwen en opzetten relatiebestand. Onderscheid maken tussen verschillende klantgroepen;
•
marketing strategie uitwerken, accountmanagement en acquisitie in gang zetten; taakstellingen benoemen wat betreft acquisitie en deze geleidelijk steeds meer koppelen aan medewerkers; ruimte voor acquisitie in de taakstelling van alle medewerkers;
•
werken met transparante opdracht gerelateerde taakstellingen voor inhoudelijke medewerkers en daarbij passende budgetten (targets);
•
5.1.2
huisstijl tegen het licht houden en zonodig aanpassen.
Adviesraad ambassadeurs Hier gaat het erom een Adviesraad te vormen waarvan de leden vanuit de behoeften binnen een onderwijsinstelling sturing geven aan de dienstverlening van handicap + studie. Via de Adviesraad geven de onderwijsinstellingen sturing aan de agendasetting van handicap + studie. Leden van de Adviesraad treden op als ‘ambassadeurs’ voor studenten met een functiebeperking én voor handicap + studie. Nader bezien zal worden of het de voorkeur heeft een aparte raad te vormen voor hbo en wo. Leden zijn Colleges van Bestuur, directeuren, hoofden kwaliteitszorg uit hbo- en wo-instellingen, die zich verbonden voelen met de doelstellingen van handicap + studie, vormen de adviesraad. Gezien deze laatste rollen zoekt handicap + studie participanten in de adviesraad die met gezag kunnen spreken. De Adviesraad biedt handicap + studie een direct zicht op wat er speelt binnen de instellingen en geeft van daaruit mede sturing aan de dienstverlening. Bovendien leveren de leden een bijdrage aan olievlekwerking in het onderwijsveld om de positie van studenten met een functiebeperking te verbeteren en de belemmeringen die deze groepen in het onderwijs tegenkomen weg te nemen. De Adviesraad neemt een rol op zich bij het promoten van de diensten van handicap + studie. Twee keer per jaar organiseert handicap + studie een bijeenkomst voor de Adviesraad rondom een voor de leden interessant thema.
5.1.3
Forum studenten Expertisecentrum handicap + studie vormt een Forum van studenten die vanuit een breed perspectief input willen geven voor de agenda van handicap + studie. Het kan bijvoorbeeld gaan om studenten die zitting hebben in medezeggenschapsorganen, participeren in studentenbonden of in organisaties die zich bezig houden met specifieke beperkingen. Deze studenten treden tevens op als ambassadeurs van handicap + studie. De leden van het Forum staan digitaal voortdurend in verbinding met elkaar en handicap + studie. Daarnaast organiseert handicap + studie jaarlijks een aantal keren (bijvoorbeeld vier keer) een strategiebijeenkomst met het Forum. Expertisecentrum handicap + studie draagt er zorg voor dat deze studenten op enige wijze gehonoreerd worden voor hun participatie (bijvoorbeeld vergelijkbaar met participatie in organen van hun onderwijsinstelling).
26
5.2
Organisatorische inbedding Expertisecentrum handicap + studie is tweede helft 2011 voortvarend begonnen met een verkenning uitvoeren die antwoord geeft op de vraag over zelfstandig voortbestaan of met een eigen profiel- deel uit maken van een andere organisatie. In de laatste optie wordt gestreefd naar een samengaan dat voor beide partners een meerwaarde heeft. In die optie zal ook de rechtsvorm mogelijk aangepast worden. Momenteel wordt samengaan met een andere partner nader onderzocht. Als deze keuze gemaakt is, zal een Plan van aanpak opgesteld worden om óf de zelfstandige organisatie zodanig in te richten dat deze duurzaam levensvatbaar is óf voor de integratie van het huidige kleine bureau in een bestaande organisatie. Afhankelijk van het organisatorische model dat handicap + studie kiest zullen keuzes gemaakt worden ten aanzien van passende aansturing en besturing.
5.3
Medewerkers, expertise en competentie Expertisecentrum handicap + studie zet de komende drie jaar op intensieve wijze personele ontwikkeling in gang. Vertrekpunt is dat gewerkt wordt met de (sterk afgeslankte) groep medewerkers. Afhankelijk van de ontwikkeling van de omzet is een groei van het aantal medewerkers denkbaar. De expertise van inhoudelijke medewerkers is de doorslaggevende succesfactor voor handicap + studie. Daarom zal de komende drie jaar geïnvesteerd worden in de competenties van de medewerkers. Ook voor ondersteunende medewerkers kan het transitieproces consequenties hebben in de zin van taakinvulling en competenties. Op het personele vlak zullen de volgende activiteiten de komende jaren ondernomen worden om de medewerkers de kans te bieden zich verder te ontwikkelen, passend bij nieuwe rollen: •
In kaart brengen van de huidige expertise van inhoudelijke en ondersteunende medewerkers (individueel en als groep) aansluitend bij de reeds ontwikkelde competentieprofielen.
•
In gang zetten van competentie-ontwikkeling bij de huidige medewerkers; voor inhoudelijke medewerkers valt bijvoorbeeld te denken aan: adviesvaardigheden, acquisitievaardigheden, projectmatig werken, werken met de beleidscyclus.
5.4
Beleidscyclus, systemen, huisvesting en financieringsmodel Als onderdeel van haar transitieproces wil handicap + studie werken met een jaarlijks te hanteren cyclus van plan, do, check en act (pdca). Op basis van dit meerjarenbeleidsplan zullen jaarplannen opgesteld worden waarin de plannen voor dienstverlening en organisatie per jaar vastgelegd zijn (het jaarplan 2012 maakt deel uit van dit meerjarenbeleidsplan). In een cyclisch proces zal dit beleid gepland, uitgevoerd en jaarlijks gemonitord worden waarna op basis van verworven inzichten en bijstellingen tot nieuwe plannen gekomen wordt. In de checkfase van de pdca zal handicap + studie, zowel harde data (financieel, omzet, aantal klanten, tevredenheid klanten en dergelijke) hanteren als ervaringskennis die verkregen is in reflectiebijeenkomsten van medewerkers en eventueel met opdrachtgevers. 27
Primair wil handicap + studie in 2014 beschikken over een up to date digitale omgeving als drager voor haar kennis- en communicatieplatform met onderwijsinstellingen en ten behoeve van algemene voorlichting aan studenten (zie ook hoofdstuk 4). In 2014 beschikt handicap + studie tevens over de benodigde systemen voor beleidsmatige ondersteuning. Te denken valt aan een digitaal relatiebeheersysteem, een systeem ter ondersteuning van de beleidscyclus, een systeem voor projectbeheer en een systeem ter ondersteuning van de personele ontwikkeling. Ook voor de huisvesting geldt dat de transitie afhankelijk is van het model dat het bestuur uiteindelijk kiest: zelfstandig blijven of opgaan in een andere organisatie. Expertisecentrum handicap + studie maakt de komende jaren een verandering door van vooral werken op basis van een subsidie van het ministerie van OCW naar een combinatie van werken met subsidie en andere inkomstenbronnen. Die verbreding komt tot uitdrukking in het financieringsmodel. Expertisecentrum handicap + studie zet een ontwikkeling in gang naar een meer hybride financieringsmodel. Inkomsten bronnen (naast de OCW-subsidie) zoekt handicap + studie primair bij actoren buiten de onderwijsinstellingen die onderzoek en ontwikkeling willen financieren. Daartoe zet handicap + studie fundraising in gang. Voor zover het inkomsten rechtstreeks van de instellingen betreft gaat het om betaalde scholing, advies en begeleiding.
5.5
Evaluatie transitieproces Het ministerie van OCW laat in 2014 een evaluatieonderzoek uitvoeren naar de mate waarin de transitie van handicap + studie succesvol verlopen is. Daarop vooruitlopend zal handicap + studie zijn jaarlijkse beleidsevaluatie communiceren en bespreken met het ministerie van OCW. Expertisecentrum handicap + studie stelt het op prijs om bij de opdrachtformulering en het vroegtijdig opstellen van ijkpunten voor de evaluatie betrokken te zijn.
28
6 Financieel overzicht Beoogde basisfinanciering en externe financiering 2012 t/m 2014 (in euro) Basisvoorziening
Dienstverlening direct voor instellingen Informatiefunctie en kennismanagement
Externe financiering
2012
2013
2014
2012
231.000
231.000
236.000
2013
2014
95.000
105.000
155.000
100.000
100.000
100.000
Kennis bundelen, verspreiden en kort advies
50.000
50.000
50.000
Tools en producten voor onderwijsinstellingen
50.000
50.000
50.000
Procesgerichte ondersteuning
75.000
75.000
80.000
65.000
65.000
105.000
Professionalisering
15.000
20.000
25.000
30.000
35.000
40.000
Studiebijeenkomsten congressen
40.000
30.000
30.000
25.000
10.000
30.000
Netwerken en kennisuitwisseling
20.000
25.000
25.000
10.000
15.000
10.000
10.000
20.000
Begeleiding ontwikkeling en implementatie binnen instellingen Strategische advisering
56.000
56.000
56.000
30.000
40.000
50.000
Advisering beleidsvorming
10.000
12.000
12.000
15.000
20.000
25.000
9.000
10.000
10.000
15.000
20.000
25.000
met functiebeperking in scholing
18.000
20.000
20.000
Faciliteren bevorderen wettelijke condities
14.000
14.000
14.000
-
-
-
Adviseren bij accreditatie, monitoring en audits Adviseren inbedding aandacht voor studenten
Nieuw onderdak ombudsfunctie Projecten voor en met instellingen
50.000
50.000
50.000
100.000
150.000
225.000
Onderzoek
25.000
25.000
25.000
50.000
75.000
112.500
Ontwikkeling
25.000
25.000
25.000
50.000
75.000
112.500
210.000
210.000
205.000
30.000
30.000
25.000
forum studenten)
30.000
30.000
30.000
Organisatorische inbedding
50.000
50.000
50.000
Personeel, expertise en competenties
50.000
50.000
50.000
Beleidscyclus, systemen en huisvesting
50.000
50.000
50.000
p.m.
p.m.
p.m.
491.000
491.000
491.000
195.000
255.000
380.000
Interne organisatie en bedrijfsvoering expertisecentrum handicap + studie Strategie en positionering Sturing uit onderwijsveld (adviesraad en
Overige kosten transitieproces Totaal
29
7 Activiteitenplan dienstverlening 2012
Het onderstaande activiteitenplan 2012 laat zien welke activiteiten in dit eerste jaar binnen de kaders van dit beleidsplan ondernomen zullen worden. Vraagsturing en voeding vanuit de onderwijsinstellingen Adviesraad (5.1.2)
Forum studenten (5.1.3)
Doelen dienstverlening 2012
Resultaten dienstverlening 2012
Realisatie dienstverlening 2012
Het instellen van een Adviesraad, haar activiteiten faciliteren en de raad lanceren; Vraagsturing van handicap + studie realiseren.
Functieprofiel is opgesteld, adviesraad is samengesteld, leden zijn enige keren bijeen geweest en hebben hun werkwijze en activiteiten afgestemd Adviesraad is zichtbaar in communicatie
Het instellen van een Forum studenten Forum, activiteiten bepalen en het Forum lanceren; Voeding naar handicap + studie
Profiel Studenten Forum is opgesteld, Forum is samengesteld, Enige keren bijeen geweest; Zichtbaar in de communicatie
Opstellen profiel, bepalen omvang, positie en verantwoordelijkheid t.o.v. organisatie/bestuur, kandidaten benaderen, raad samenstellen, activiteiten 2012, 2013 en 2014 bepalen, bijeenkomst voorbereiden en organiseren, activiteitenplan vastleggen (waaronder facilitering bevordering (wettelijke) condities), Adviesraad promoten Overeenkomstig stappen bij Adviesraad
30
Dienstverlening direct voor instellingen Kennis bundelen, verspreiden en kort advies (4.2.1.1)
Doelen dienstverlening 2012
Resultaten dienstverlening 2012
Realisatie dienstverlening 2012
Ontsluiting kennis over studeren met een functiebeperking ten behoeve van het onderwijsveld. Optreden als kennismakelaar.
Nieuwsflits 12 x per jaar
verzamelen en bewerken onderzoeken, rapportages en andere kennisbronnen ten behoeve publiceren in Nieuwsflits
Beschikbaar stellen van algemene kennis over studeren met een functiebeperking aan studenten.
Website: Opzetten FAQ (veelgestelde vragen) Afgerond in maart 2012
Nieuws via Social Media Actueel
Onderhoud website met betrekking tot: Wet en Regelgeving, functiebeperkingen, studietips, Links, FAQ, gegevens onderwijsinstellingen, toegankelijkheid (test Accessibility) Controleren: maandelijks Nieuws: papers/recensies/ achtergrondartikelen/ nieuwsartikelen leveren 4 x per jaar Agenda: Info(mid)dagen, trainingen, congressen etc. (zowel van handicap + studie als van andere organisaties), 10 x per jaar Infolijn, 5 dgn/week
verzamelen en bewerken kennis en nieuwsfeiten publiceren via sociale media ontwikkelen en implementeren actualiseren van informatie door middel van bijhouden literatuur etc. en publiceren
(laten) schrijven en publiceren
actualiseren en publiceren telefonisch beantwoorden van vragen van onderwijsprofessionals
31
Tools en producten voor onderwijsinstellingen (4.2.1.2)
Doelen dienstverlening 2012 Verspreiding van tools en producten ten behoeve van onderwijsinstellingen, ter vergroting van de kennis over en verbetering van het beleid met betrekking tot studeren met een beperking.
Resultaten dienstverlening 2012 5 filmpjes over gevolgen van beperkingen en oplossingen in positieve zin (ervaringen van studenten).
Realisatie dienstverlening 2012 5 filmpjes maken i.s.m. opleiding digitale media. Publicatie via eigen YouTube-kanaal
Voorbeeldmatig standaarddocument t.b.v. studentendecanen voor studenten die zich aanmelden. Max 6 pagina’s met info, gebruikt door 12 instellingen
info verzamelen, standaardiseren, publiceren
Flyer handicap + studie: Algemene info over dienstverlening handicap + studie met verwijzing naar website. Om uit te delen bij trainingen, infobijeenkomsten, congressen etc. Max 1 A5, Ruime oplage realisatie: februari 2012
ontwerpen, schrijven, opmaken, drukken verspreiden
Brochure voor docenten: begeleiding studenten met een functiebeperking Max 12 pagina’s, Ruime oplage realisatie: juni 2012
ontwerpen, schrijven, opmaken, drukken, verspreiden
Handleiding studiekeuzegesprek/intakegesprek Max 12 pagina’s, Ruime oplage koppelen aan bijeenkomst over studiekeuze/ instroom
ontwerpen, schrijven, opmaken, drukken, verspreiden
Benchmark rapport Op aanvraag
opstellen in samenwerking met CHOI
Testtool usability website/elo Test is door 4 onderwijsinstellingen aangevraagd
handicap + studie voert 0-meting uit, deze leidt tot adviesrapport in samenwerking met stichting Accessibility i.v.m. technische toegankelijkheid
32
Professionalisering (4.2.2.1)
Doelen dienstverlening 2012 Deskundigheid van docenten, begeleiders, studentendecanen en managers over studeren met een functiebeperking vergroten binnen de instellingen (zowel met betrekking tot de inhoud als met betrekking tot de begeleidingsvaardigheden)
Resultaten dienstverlening 2012 Minimaal 4 thematische trainingen: ASS, ADHD, Instroom. Minimaal 100 deelnemers per jaar
Realisatie dienstverlening 2012 Trainingen ontwikkelen en professionaliseren. Relatiebestand/netwerk voor doelgroep opzetten. Per doelgroep een wervingsstrategie ontwikkelen. Aandacht besteden aan de communicatie (WWW) met betrekking tot de inhoud
Op 2 van de 4 bovenstaande terreinen is een ‘train de trainer-module’ ontwikkeld en uitgevoerd
Bepalen welke trainingen daarvoor geschikt zijn / waaraan behoefte is. Ontwikkelen. Aandacht besteden aan de communicatie (WWW) met betrekking tot de inhoud
Er is een algemene, inleidende training beschikbaar, Hiervan is minimaal 4 x gebruik gemaakt. Er is een training over toeleiding tot en begeleiding tijdens stage beschikbaar. Hiervan is minimaal 2 x gebruik gemaakt. Er is een training over digitale didactiek en toegankelijkheid beschikbaar. Hiervan is minimaal 2 x gebruik gemaakt.
Updaten van huidige training ten behoeve van LOS-HBO. Aandacht besteden aan de communicatie (WWW) met betrekking tot de inhoud.
Updaten van huidige training. Aandacht besteden aan de communicatie (WWW) met betrekking tot de inhoud
Updaten van huidige training. Aandacht besteden aan de communicatie (WWW) met betrekking tot de inhoud.
33
Studiebijeenkomsten congres (4.2.2.2)
Doelen dienstverlening 2012 Informatie geven aan medewerkers instellingen over en hen betrekken bij actuele onderwerpen met betrekking tot studeren met een beperking .
Resultaten dienstverlening 2012 Er zijn 4 infobijeenkomsten georganiseerd: psychische beperking (i.s.m. UU) digitale toegankelijkheid (i.s.m. HAN of andere hogeschool) UDL (i.s.m. met hogeschool of universiteit) studie-/beroepskeuze i.s.m. studiekeuzecentrum, SURF en Icares In december 2012 vindt het 2-jaarlijkse handicap + studie-congres plaats. Aantal deelnemers: minimaal 150
Netwerken bouwen en begeleiden (4.2.2.3)
Begeleiding van ontwikkeling en implementatie binnen instellingen (4.2.2.4) Advisering bij beleidsvorming (4.2.3.1)
Adviseren bij accreditatie, monitoring en audits (4.2..3.2)
Halen en brengen van kennis met betrekking tot studeren met een beperking. Nieuwe netwerken starten Op verzoek van een instelling (bijvoorbeeld een interne werkgroep) begeleiden op één van de aspecten van studeren met een functiebeperking Leidinggevenden (CvB, directeuren) adviseren, begeleiden en faciliteren in het opzetten van een beleidsplan voor studeren met een functiebeperking en het implementeren van hun beleidsplan. In instellingen waar al ene beleidsplan bestaat: evalueren en bijstellen. Beleidsmedewerkers kwaliteitszorg informeren en adviseren over inbedding studeren met een beperking in instellingsprocedure ter voorbereiding op accreditatie. Beleidsmedewerkers kwaliteitszorg en faculteits- en opleidingsdirectie adviseren bij proefaudit.
Contact met de doelgroep is gewaarborgd via deelname aan digitale en fysieke platforms/ netwerken zoals LBS/CSH, LOS-HBO, LINK II (indien van toepassing), ASS (via LinkedIN). Bij 2 instellingen is procesgerichte advisering van een intern project uitgevoerd.
Realisatie dienstverlening 2012 plannen, organiseren, inhoud ontwikkelen i.s.m. deskundigen, werven/publiciteit, uitvoeren, evalueren
Actueel thema congres bepalen in samenspraak met de Adviesraad Congres organiseren of uitbesteden. Deskundigen, good practice verzamelen. OI-Partners zoeken. Lobbyen, goede contacten (o.a. van Adviesraad) ontwikkelen en inzetten. LinkedIN-groep ADHD opzetten. Op aanvraag vanuit een instelling. Samen met een projectleider van de instelling een plan uitwerken en uitvoeren.
Voor 2 instellingen zijn opdrachten uitgevoerd om een maatstaf proof beleidsplan te maken (bijvoorbeeld tbv accreditatie van deze onderwijsinstellingen).
Contacten leggen met onderwijsinstellingen en opdracht verwerven. Samen met een beleidsmedewerker van de instelling (projectleider) een Beleidsplan opstellen en bijdragen aan implementatieplan
Er is in 2 instellingen geadviseerd bij accreditatie.
Samenwerken met NVAO voor benaderen instellingen voor instellingstoets. Evaluatiebureaus benaderen voor uitgebreide opleidingaccreditatie. Voorjaar 2012 contact leggen met onderwijsinstellingen die in najaar 2012 geaccrediteerd worden en diensten aanbieden en opdrachten binnenhalen.
Er is in 1 instelling een proefaudit uitgevoerd.
34
Adviseren over inbedding in scholing docenten (4.2.3.3) Faciliteren bevordering (wettelijke) condities (4.2.3.3) Nieuw onderdak vinden voor ombudsfunctie (4.2.3.5)
Doelen dienstverlening 2012
Resultaten dienstverlening 2012
Realisatie dienstverlening 2012
Creëren van ruimte en aandacht voor studeren met een functiebeperking binnen de basisopleiding en het bij- en nascholingsprogramma voor docenten in het Hoger Onderwijs Bevorderen in Nederland volgens Europese gelijke rechten voor studenten met een functiebeperking en ratificatie van het VN-verdrag.
In samenwerking met 1 lerarenopleiding, PABO of BKO scholing c.q. bij- en nascholing docenten is een scholingsmodule ontwikkeld en ingebed in het bestaande curriculum c.q. scholingsaanbod Participeren in bijeenkomsten betreffende het bevorderen van gelijke rechten en ratificatie VN-verdrag voor Nederland.
Docentenopleidingen benaderen, behoeften peilen. Een opdracht binnenhalen en uitvoeren.
Op verzoek van het Ministerie van OCW bereidt handicap + studie ene nieuw onderdak voor de ombudsfunctie voor.
Er is een uitgewerkt voorstel voor de ombudsfunctie neergelegd bij OCW
Netwerken met commissie gelijke behandeling, ministeries en koepels van gehandicaptenorganisaties. Adviesraadlaten aansluiten bij activiteiten rondom visie en monitoren VN-verdrag. Opdracht helder afspreken; Verkennen; Uitgewerkt voorstel samen met potentiële organisatie opstellen; neerleggen bij OCW als opdrachtgever.
35
Projecten voor en met instellingen Onderzoek (4.3.1)
Doelen dienstverlening 2012
Resultaten dienstverlening 2012
Realisatie dienstverlening 2012
(laten) uitvoeren van onderzoek ten behoeve van onderwijsinstellingen
Er is (zo mogelijk door een stagiair) onderzoek gedaan naar de voorzieningen die onderwijsinstellingen kunnen leveren (vh de Almanak).
Onderzoeksopzet aanpassen, partner zoeken (bv Studiekeuze123), verspreiding resultaten regelen, financiering zoeken. Verkenning samenwerking met bv Studiekeuze123 om de verspreiding via hen plaats te laten vinden. In opdracht van handicap + studie voert CHOI een analyse uit van de relevante NSE-gegevens.
De jaarlijkse gebruikerstoets studeren met een functiebeperking is gepubliceerd. handicap + studie heeft geparticipeerd in het in opdracht van OCW uitgevoerde vervolgonderzoek studeren met een functiebeperking
Ontwikkeling (4.3.2)
Ontwikkelen van nieuwe producten en good practices voor algemene toepassing
Behoeftepeiling bij instellingen naar relevante thema’s voor onderzoek (aanvulling op reeds uitgevoerd onderzoek) Het project ‘Digitale expertise module studeren met ASS’ is afgerond. Het stageproject met Shell is op een andere basis voortgezet.
handicap + studie levert een externe deskundige voor de begeleidingscie van dit onderzoek.
Thema’s selecteren; fondsen zoeken; samen met instellingen aanvraag opstellen; met uitvoering onderzoek aan de slag (of zelf of bij onderzoeksbureau beleggen)
uitvoeren, afronden, promoten. Voorbereiden en uitvoeren
Het project ‘De werkvloer op’ is gestart (looptijd 2 jaar)
Aanvragen, partners zoeken, starten
Het project ‘K(No)W limits’ is onder de aandacht gebracht en gestart.
Promoten, partners zoeken, starten
Behoeftepeiling bij de instellingen welke nieuwe ontwikkelprojecten wenselijk zijn ten behoeve van 2013 ev.
Behoeften peilen in het veld, fondsen zoeken, samen met instellingen aanvraag opstelen; met uitvoering project aan de slag.
36
8 Activiteitenplan interne organisatie en bedrijfsvoering 2012-2014 Doel per activiteit 2014
Resultaat per activiteit 2014
Realisatie activiteit 2012
Realisatie activiteit 2013/2014
Interne organisatie en bedrijfsvoering expertisecentrum handicap + studie Strategie en positionering: van aanbod naar vraaggestuurd werken (5.1)
Realistische toekomstvisie formuleren, over 2014 heen. Realiseren van transitie met betrekking tot dienstverlening, zoals in beleidsplan omschreven
Visie en strategie zijn gereed. Nieuw imago is uitgewerkt en is breed en intensief gecommuniceerd. Omvang, focus en doelgroepen zijn bepaald. Bij de doelgroepen is het aanbod van de dienstverlening bekend. handicap + studie beschikt over een relevant en actueel relatiebestand. De marketingstrategie is bekend bij de medewerkers van handicap + studie en wordt nageleefd. handicap + studie-medewerkers weten wat van hen wordt verwacht qua taakstelling en acquisitie en handelen daarnaar.
Driemaal een visiebijeenkomst intern georganiseerd. Het veld geconsulteerd via digitale enquête. plannen, voorbereiden, uitvoeren. opstellen, uitzetten, respons verwerken, rapporteren Op interactieve wijze en met externe ondersteuning nieuw imago ontwikkelen.
Communiceren nieuwe imago
Afbakenen omvang, focus en doelgroepen dienstverlening.
Afbakenen omvang, focus en doelgroepen dienstverlening.
Overzicht dienstverlening communiceren en promoten. Relatiebestand vernieuwen.
Overzicht dienstverlening communiceren en promoten. Relatiebestand vernieuwen. Uitwerken marketingstrategie, daarover communiceren, scholing organiseren. Activeren accountmanagement en acquisitie. Taakstellingen gerelateerd aan opdrachten en targets voor de medewerkers bepalen. 37
Doel per activiteit 2014
Resultaat per activiteit 2014
Realisatie activiteit 2012
Realisatie activiteit
1 juli 2012 is duidelijk hoe handicap + studie er in de periode tot 2014 organisatorisch uitziet.
Zelfstandigheid is herbevestigd dan wel samenwerking is gerealiseerd.
Plan van aanpak reorganisatie opstellen. Gesprekken voeren met mogelijke partners. Ofwel zelfstandigheid dan wel samenwerking vormgeven. Overleg met PVT. Mogelijke groei omvang personeel bepalen. Consequenties voor zittend personeel in kaart brengen. Overleg met PVT.
Uitwerken, inrichten en borgen van de vernieuwde organisatie
Scholingsplan gerealiseerd voor gefaseerde competentieontwikkeling.
Huidige expertise en rolprofielen in kaart brengen en competentieprofielen ontwikkelen.
Competenties ontwikkelen.
Personeel is bekend met (de consequenties van) het PDCA-model en heeft geleerd daarnaar te handelen.
Jaarplan 2012 tussentijds evalueren. Dienstverlening evalueren en toetsen bij klanten en gebruikers.
Scholing personeel in PDCAmodel.
2013/2014 Organisatie (5.2)
1 juli 2012 staat vast op welke wijze handicap + studie en haar medewerkers worden aangestuurd en hoe de (bestuurlijke) verantwoordelijkheden zijn belegd.
Medewerkers, expertise en competenties (5.3) Beleidscyclus, systemen, huisvesting en financieringmodel(546)
In 2014 is de vernieuwde organisatie uitgekristalliseerd Personeelsleden beschikken in 2014 gezamenlijk over de benodigde expertise en competenties In 2014 is overgeschakeld op een beleidscyclus die is gebaseerd op het PDCA-principe Beschikken over up to date digitaal platform ten behoeve van kennis en communicatie. Beschikken over relevante up to date systemen ter ondersteuning van bedrijfsprocessen. handicap + studie is gehuisvest op een andere, betere locatie.
Hernieuwd bestuur handicap + studie dan wel nieuwe bestuursvorm in samenwerking met partnerorganisatie. Nieuwe directeur aangesteld dan wel qua management ingebed in partnerorganisatie.
De website voldoet aan alle voor handicap + studie relevante eisen. Er is substantiële vooruitgang geboekt ten aanzien van de aanschaf en implementatie van ondersteunende systemen Uiterlijk 1 juli 2012 is nieuwe huisvesting van handicap + studie gerealiseerd.
Digitaal relatiebeheersysteem vernieuwen. Systeem ter ondersteuning van de beleidscyclus invoeren. Systeem projectbeheer opzetten/vernieuwen. Ondersteuningssysteem van de personele ontwikkeling invoeren. Verhuizing naar nieuwe partner dan wel nieuwe huisvesting realiseren.
Jaarplan 2013 vormgeven op basis van PDCA. Digitaal relatiebeheersysteem vernieuwen. Systeem ter ondersteuning van de beleidscyclus invoeren. Systeem projectbeheer opzetten/vernieuwen. Ondersteuningssysteem van de personele ontwikkeling invoeren.
38
Doel per activiteit 2014
Resultaat per activiteit 2014
Realisatie activiteit 2012
Realisatie activiteit
Het financieringsmodel na 2014 is in de loop van dat jaar vastgesteld. Of eerder en wel op het moment waarop samenwerking definitief wordt vastgelegd.
In 2012 is bij zelfstandig verder gaan met diverse stakeholders gesproken over de wenselijkheid en mogelijkheden van een alternatief financieringsmodel. Of in het geval van samenwerking is in 2012 een nieuw financieringsmodel bepaald. De evaluatie maakt zichtbaar dat handicap + studie ook naar de toekomst een zinvolle functie vervult in hbo en wo.
Gefaseerde ontwikkeling en uitrol van een nieuw financieringsmodel .
Gefaseerde ontwikkeling en uitrol van een nieuw financieringsmodel
Start met voorbereiding evaluatie (, bv ijkpunten uitwerken).
Verdere voorbereiding en uitvoering evaluatie.
2013/2014
Evaluatie transitieproces (5.5)
Het transitieproces is geëvalueerd en op basis daarvan is continuïteit gegarandeerd.
39
Bijlage Matrix opdrachtgevers en diensten Instellingen voor hbo en wo CvB
Opleidingsinstituten
Studenten-
KWZ en
Lagere
decanen
andere
managers
staf
en docenten
HBO raad, VSNU
Fondsen en andere
LSVB, CD Raad, andere raden
investeerders
Studenten
Informatiefunctie Kennis verspreiden en direct advies
X
x
x
Algemene informatie
x
x
x
Tools en producten
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Procesgerichte begeleiding Professionalisering Studiebijeenkomsten en congressen
x
Netwerken begeleiden Begeleiding ontwikkeling en
x
implementatie Strategische advisering Adviseren bij beleidsvorming
x
Adviseren bij accreditatie
x
x
Adviseren bij monitoring en audits
x
x
Adviseren bij inbedding in scholing
x
docenten Faciliteren bevordering (wettelijke)
x
condities Projecten
x
Onderzoek
x
40
