Belastingrecht in Hoofdlijnen
Prof. dr. CA. de Kam (eindredactie) Mr. P.M. van Schie Prof. dr. I.J.J. Burgers Mr. drs. F.J.P.M. Haas Mr.J. Lamens Dr. mr. A.M. van Amsterdam RA Mr. C.M. Ettema Mr. dr. D.V.E.M. van der Wiel-Rammeloo
Derde herziene druk
Kluwer a Wolters Kluwer business
Deventer - 2009
INHOUDSOPGAVE
Voorwoord bij de derde druk / V Lijst van gebruikte afkortingen / XIII Hoofdstuk 1 Belastingen in Nederland / 1 1.1
Inleiding/l
1.2 1.3 1.3.1 1.3.2 1.3.3 1.3.4 1.3.5 1.3.6 1.3.7 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.8.1 1.8.2 1.8.3 1.9
Afbakening belastingbegrip / 5 Belastingstelsel / 8 Typologie van belastingstelsels / 8 Inkomstenbelasting /10 Premies voor de sociale verzekeringen / 20 Vennootschapsbelasting / 23 Dividendbelasting / 27 Omzetbelasting / 28 Accijnzen/29 Belastingbeginselen / 29 Doeleinden van belastingheffing / 32 Gevolgen van belastingheffing / 39 Belastingen van decentrale overheden / 44 Internationale fiscale trends / 47 Toenemende belastingconcurrentie / 47 Fiscale concurrentiepositie van Nederland / 48 Belastingcoördinatie / 53 Belastingherziening / 54
Hoofdstuk 2 Belastingen en Europa / 57 2.1 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.3 2.3.1
Doel van de Europese Unie / 57 Indirecte belastingen / 57 Unificatie / 57 Harmonisatie / 58 Non-discriminatie / 58 Directe belastingen / 58 Harmonisatie / 59
VII
inhoudsopgave
2.3.2 2.3.3 2.3.4 2.3.5 2.4 2.5
Voorstellen voor harmonisatie van de vennootschapsbelasting / 61 Voorstellen voor harmonisatie van belastingverdragen / 63 Coördinatie /63 Non-discriminatie / 64 Directe en indirecte belastingen / 64 Jurisprudentie / 65
Hoofdstuk 3 Belastingrecht / 71 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.3 3.4
Materieel en formeel belastingrecht / 71 Wetgeving, uitvoering en rechtspraak / 75 Wetgeving / 75 Uitvoering: de Belastingdienst / 76 Rechtspraak / 82 Rechtsvinding / 82 Belasting betalen: graag of niet / 84
Hoofdstuk 4 Inkomstenbelasting / 91 4.1 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 4.2.5 4.2.6 4.2.7 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5 4.3.6
Inleiding / 91 Geschiedenis / 91 Draagkrachtbeginsel / 91 Karakter/ 92 Structuur van de wet / 94 Algemene bepalingen / 94 Boxenstelsel en tarieven / 94 Subjectieve belastingplicht / 98 Toerekeningsregels /102 Objectieve belastingplicht /106 Het fiscale inkomensbegrip /109 Bronnen van inkomen /112 Belastbare winst uit onderneming /113 Inleiding /113 Onderneming /114 Ondernemer /117 Winst /121 Objectieve vrijstellingen /121 Totale winst/124
4.3.7
Jaarwinst /126
4.3.8 4.3.9 4.3.10 4.3.11 4.3.12 4.3.13 4.3.14
Waardering van de activa en passiva /132 Ondernemingskosten /138 Onttrekkingen /140 Na de Oortwetgeving /142 Faciliteiten voorondernemers /145 Reserves/148 Stakingswinst/154
VIII
Inhoudsopgave
4.3.15 4.3.16 4.3.17 4.3.18 4.3.19 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.5 4.5.1 4.5.2 4.5.3 4.5.4 4.5.5 4.5.6 4.5.7 4.5.8 4.5.9 4.5.10 4.5.11 4.6 4.6.1 4.6.2 4.6.3 4.6.4 4.6.5 4.6.6 4.6.7 4.7 4.8 4.9 4.10
Eindafrekeningswinst /159 Doorschuiving /160 Aandelenfusie, juridische splitsing en juridische fusie /164 Ondernemersaftrek /165 De vennootschap onder firma en de maatschap /168 Ander inkomen uit werk en eigen woning /169 Belastbaar loon /169 Belastbaar resultaat uit overige werkzaamheden /172 Belastbare periodieke uitkeringen en verstrekkingen /177 Belastbare inkomsten uit eigen woning /180 Belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang /184 Algemeen /184 Heffingsgrondslag /186 Gelijkstellingen /187 Aanmerkelijkbelanghouder /188 Voordelen uit aanmerkelijk belang /192 Reguliere voordelen /193 Vervreemdingsvoordelen /195 Vaststelling verkrijgingsprijs /198 Doorschuifregelingen /198 Moment van genieten /199 Verliesverrekening / 200 Belastbaar inkomen uit sparen en beleggen / 200 Belastbaar inkomen / 201 Rendement / 201 Bezittingen en schulden / 202 Erfrechtelijke verkrijgingen / 204 Heffingvrij vermogen / 205 Vrijstellingen / 205 Waardering / 208 Persoonsgebonden aftrek/210 Belastingheffing van buitenlandse belastingplichtigen / 216 Heffingskortingen/217 Wijze van heffing / 222
Hoofdstuk 5 Loonheffingen / 223 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 5.9
Inleiding / 223 Werknemer / 224 Inhoudingsplichtige / 230 Het belastbare loon / 231 Aftrekposten / 240 Bruteren / 240 Socialeverzekeringspremies / 241 Verschuldigde belasting en tarief / 245 Afdrachtvermindering / 247
IX
Inhoudsopgave
5.10 5.11 5.12
Voorlopige teruggaaf / 247 Loonbelasting als eindheffing / 248 Belastingheffing over excessieve beloningsbestanddelen / 250
Hoofdstuk 6 Vennootschapsbelasting/ 251 6.1 6.2 6.3 6.4 6.4.1 6.4.2 6.4.3 6.5 6.5.1 6.5.2 6.5.3 6.6 6.7 6.8 6.9 6.10
Klassieke stelsel/251 Belastingplichtigen / 252 Het belastbare bedrag / 254 Het winstbegrip / 259 Verrekenprijzen / 259 Financiële dienstverlening binnen concerns / 260 Aftrekbare en niet-aftrekbare bedragen / 260 Objectieve vrijstellingen / 268 Deelnemingsvrijstelling / 269 Fusie en splitsing / 273 Geruisloze overgang naar de inkomstenbelasting / 275 Fiscale eenheid / 276 Bijzondere regelingen / 278 Verrekening van verliezen / 281 Tarief/283 Een eenmanszaak of een BV? / 286
Hoofdstuk 7 Successierecht, schenkingsrecht en recht van overgang / 289 7.1 7.1.1 7.1.2 7.2 7.2.1 7.2.2 7.2.3 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 7.9 7.10
Inleiding / 289 Naar een 'nieuwe' schenk- en erfbelasting / 289 Hoofdlijnen huidige wettelijke regeling /290 Verkrijging krachtens erfrecht / 291 Aanknopen bij het civiele recht / 291 Fictiebepalingen / 291 Voorgestelde wetswijziging: afgezonderd particulier vermogen / 293 Heffingsgrondslag / 294 Waardering / 294 Vrijstellingen / 296 Schenkingsrecht / 300 Recht van overgang / 301 Tarief/302 Bedrijfsopvolging / 304 Enkele formele regels / 307
Hoofdstuk 8 Omzetbelasting / 309 8.1 8.2 8.3
Inleiding / 309 Het Europese kader / 310 Systeem van de wet / 312
Inhoudsopgave
8.4 8.5 8.6 8.7 8.8 8.9 8.10 8.11 8.12 8.13
De ondernemer/ 313 Belastbare feiten/319 Plaats van de prestatie / 327 Maatstaf van heffing/ 328 Tarief/328 Vrijstellingen / 329 Aftrek van voorbelasting / 330 Enige bijzondere regelingen / 334 Overdracht van een onderneming / 335 Voldoening op aangifte / 335
Hoofdstuk 9 Accijnzen, verbruiksbelastingen en BPM / 339 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 9.7
Inleiding / 339 Belastbare feit / 340 Belastingplichtige / 341 Maatstaf van heffing en tarief / 342 Heffingstechniek / 342 Verbruiksbelastingen / 344 Belasting van personenauto's, motorrijwielen en bestelauto's / 344
Hoofdstuk 10 Verkeersbelastingen en motorrijtuigenbelasting/ 347 10.1
Belastingen van rechtsverkeer / 347
10.2
Motorrijtuigenbelasting / 350
Hoofdstuk 11 Belastingen van decentrale overheden en milieuheffingen / 353 11.1
Inleiding/353
11.2 11.3 11.4 11.5 11.5.1 11.5.2 11.5.3 11.5.4 11.5.5
Provinciale belastingen / 354 Gemeentelijke belastingen / 355 Waterschapsbelastingen / 361 Milieuheffingen / 362 Inleiding / 362 Rijksbelastingen op milieugrondslag / 364 Provinciale milieuheffingen / 367 Zuiveringsheffing / 367 Gemeentelijke milieuheffingen / 368
Hoofdstuk 12 Formeel belastingrecht / 373 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 12.6
Aanslagbelastingen / 373 Voldoenings- en afdrachtbelastingen / 381 Algemene Douanewet, accijnzen / 382 Heffingsrente / 382 Bezwaar/383 De procedure bij de belastingrechter / 385 XI
Inhoudsopgave
12.7 12.8 12.9 12.10
Bijzondere bepalingen / 395 Algemene rechtsbeginselen en algemene beginselen van behoorlijk bestuur / 398 Fiscaal strafrecht / 405 Invorderingswet 1990 / 406
Hoofdstuk 13 Internationaal belastingrecht / 411 13.1 13.2 13.3 13.3.1 13.3.2 13.4
Dubbele belastingheffing in internationale verhoudingen / 411 Belastingverdragen / 412 Opbouw van belastingverdragen / 415 Belastingen naar het inkomen en vermogen / 415 Verdragen ter voorkoming van dubbele successie- en schenkingsbelasting / 423 Besluit voorkoming dubbele belasting 2001 / 423
Trefwoordenregister / 427 Over de auteurs / 441
XII
