ARTIKEL
BELANG VAN DE JUISTE BEER OP DE JUISTE ZEUG Doordat vele varkenshouders onvoldoende aandacht hebben voor de genetica van hun varkensstapel laten ze heel veel centen liggen, meent Jurgen Depuydt van het Vlaams Varkenstamboek: “Er wordt te vaak niet gemonitord hoe goed de vleesvarkens groeien, er wordt niet genoteerd hoeveel kg voer ze eten. Alles wordt op het zicht en uit het hoofd gedaan. Maar op basis van voederconversie en dagelijkse groei kan de varkenshouder keuzes maken die zijn bedrijfswinst bepalen.” Volgens Jurgen moet gewerkt worden met volgende
Typerend voor de Belgische situatie is dat dergelijke
formule: (zeug x eindbeer) + voeder + stal =
wijzigingen heel gebrekkig gecommuniceerd worden,
vleesvarken. De formule moet als volgt geïnterpreteerd
vaak vanuit commerciële overwegingen. Een en ander
worden: de afnemer van de vleesvarkens bepaalt welk
heeft te maken met de slachthaken oorlog tussen de
type varken hij wenst. Dit kan bvb. een varken zijn
slachthuizen.
dat een vleespercentage van 62 % dient te hebben, met een karkasgewicht tussen 80 en 100 kg. Om het
Bepalende factoren
compartiment terug vrij te hebben voor de volgende
Naast de kwaliteit en eigenschappen van het voeder, is
groep biggen uit het 3-wekensysteem waarin de
ook de genetica die de vleesvarkens meekrijgen sterk
zeugen gemanaged worden, dient het vleesvarken bvb.
bepalend voor het type vleesvarken, dagelijkse groei
een minimale groei van meer dan 600 gram per dag te
en voederconversie. Veel varkenshouders vergeten dat
hebben. Het type stal is een factor die niet meer kan
een vleesvarken 50 % van zijn genetisch materiaal van
aangepast worden, maar de andere factoren, nl. zeug,
zijn vader, en 50 % van zijn moeder krijgt.
eindbeer en voeder kunnen (relatief snel) aangepast
Zo is in meerdere studies gebleken dat de nakomelingen
worden, in functie van de eisen waaraan het gewenste
van de 20% beste Piétrainberen een voerwinst hebben
type vleesvarken moet voldoen. Het vervelende
die 6 euro per varken hoger ligt ten opzicht van
voor de boer is nu als men één factor wijzigt, dit ook
vleesvarkens die afstammen van de 20 % slechtste
implicaties heeft op een andere. Zo zal bvb. bij wijziging
Piétrainberen. Uit gelijkaardige studie op nakomelingen
van genetica vaak de voederopnamecapaciteit wijzigen
van verschillende zeugenlijnrassen- en merken, blijken
waardoor het energieniveau van het voeder moet aangepast worden. De laatste jaren stellen we ook vast dat varkenshouders makkelijker veranderen van afnemer, waardoor het geleverde vleesvarken aan andere voorwaarden moet voldoen om een optimaal rendement te krijgen. Zelfs binnen dezelfde afnemer zien we dat wijzigingen aan deze voorwaarden zich steeds sneller opvolgen.
6
DE VARKENSWERELD
de verschillen in voerwinst nog groter te zijn. Het is dus
160.650.000 euro lagere voerkost of extra winst! Met
belangrijk om bij het beoordelen van de rendabiliteit
dit bedrag zou het begrotingstekort van België al voor
van het vleesvarken belang te hechten aan zowel de
een groot stuk opgelost zijn,” meent Jurgen cynisch.
zeugen als aan de gebruikte eindbeer.. Voederconversie kan beter
Kritiek
Op het selectiemesterijbedrijf kende de voederconversie
“Bij dergelijke cijfers krijgen wij vaak te horen dat de
(VC) de laatste jaren een grote evolutie. Van 1986
omstandigheden in de selectiemesterijbedrijven niet te
tot 2006 daalde de VC van 2,9 naar 2,6. Inmiddels is
vergelijken zijn met ‘normale’ bedrijven, maar iedere
deze verder gedaald naar een gemiddelde VC van
varkenshouder staat vrij om dezelfde genetica aan te
2,23 in 2010. “Dit betekent dat de varkens nu ± 700
schaffen en hetzelfde voeder te gebruiken. Wij hebben
gram voeder minder nodig hebben voor één kilogram
aangetoond dat een evolutie in de VC mogelijk is, dus
vleesaanzet dan 25 jaar geleden,” aldus Jurgen,
waarom zou dit niet zo zijn bij andere bedrijven,” aldus
“ook bij de varkenshouders is zeker nog ruimte om
Jurgen.
de voederconversie te verbeteren. Varkenshouders
Daarnaast krijgt de selectiemesterij vaak kritiek over
laten heel veel centen liggen en in de huidige tijden,
het feit dat enkel de 7 beste biggen uit het nest worden
waarbij de voederprijs fenomenaal hoog is, kan die 700
gebruikt voor het bepalen van de fokwaarden. Om dit
gram voeder een belangrijk verschil betekenen in het
argument na te trekken, werd een proef uitgevoerd
eindsaldo.”
waarbij naast de 7 biggen die normaal gebruikt worden, ook de overige biggen uit het nest onder dezelfde
Rekensommetje
omstandigheden afgemest werden. Hieruit werd
In de selectiemesterijen worden jaarlijks ongeveer
besloten dat er wel meer sterfte was bij de restbiggen,
3.000 vleesvarkens afgemest. Ze leggen een groeitraject
maar dat de voerwinst van de restbiggen gelijkaardig
af van 85 kg (van 25 kg naar 110 kg). Door de lage
was aan de voerwinst van de normale 7 proefbiggen.
voederconversie wordt per jaar ongeveer (3.000 VV x
Hierbij was de voederconversie van de restbiggen
0,700 kg voeder x 85 kg x 0,27 €/ kg voeder =) 48.195,00
weliswaar 35 gr. hoger, maar was de karkaskwaliteit
euro uitgespaard.
beter. Kortom, de fokwaardeschatting zoals deze de
“Als alle varkenshouders in België hun voederconversie
dag van vandaag gebeurt op basis van 7 biggen/worp,
met 700 gram zouden verlagen, komt dit neer op
is representatief.
De betere weg naar de toekomst…
Pleinlaan 17 • 1050 Brussel www.pfizer-vet.be © 2012 Pfizer Animal Health - LLN
…optimaliseer het rendement op uw bedrijf
DE VARKENSWERELD
7
Selectiemesterij-index Sinds voor
1988 beren
en
PR 12 53 -154 9.2 137.2 0.812 PR
onderzoekstype (PR = raszuivere nakomelingen; KI = gekruiste nakomelingen; VW = via verwantschap met afgeteste verwanten)
worden
12
het aantal geteste nakomelingen
zeugen
53
selectiemesterij-indexen berekend op basis van de
-154
fokwaarde voor dagelijkse groei (in grammen per dag) uitgedrukt als afwijking t.o.v. het eigen rasgemiddelde fokwaarde voor voederconversie (in grammen voer per kg groei) uitgedrukt als afwijking t.o.v. het eigen rasgemiddelde fokwaarde voor karkaskwaliteit (in punten) uitgedrukt als afwijking t.o.v. het eigen rasgemiddelde
prestaties van nakomelingen
9.2
die werden afgemest in
137.2
gecombineerde selectiemesterij-index (gemiddelde = 100, standaardafwijking = 33)
de
0.812
berekende nauwkeurigheid van de selectiemesterij-index (max 0.999); hoe meer informatie over het dier en zijn verwanten, hoe hoger deze nauwkeurigheid
centrale
testbedrijven
(selectiemesterijen).
Met behulp van de BLUP-methode (toegepast op een dier-model) wordt voor elke geteste beer en/of zeug de fokwaarde geschat voor de dagelijkse groei, de voederconversie en de slachtkwaliteit. Deze drie afzonderlijke fokwaardeschattingen worden per dier gecombineerd volgens hun economisch belang tot één cijfer : de selectiemesterij-index.
Naargelang de selectiemesterij-index worden titels toegekend aan de beren en zeugen : index 120 of hoger
beren EB (elitebeer)
index 90 of meer
zeugen * (sterzeug)
tussen 100 en 120
SB (sterbeer)
lager dan 90
/
lager dan 100
TB (geteste beer)
Om de fokwaarde van een beer zo goed mogelijk in te kunnen schatten, moeten de milieu-invloeden zo veel mogelijk uitgeschakeld worden. Daarom worden alle nakomelingen onder dezelfde omstandigheden getest op de selectiemesterijbedrijven in Rumbeke of Scheldewindeke. Voor de selectiemesterij van Rumbeke worden de biggen aangevoerd vanuit één vermeerderingsbedrijf (met bedrijfseigen zeugenaanfok) en krijgen ze allen hetzelfde hoogenergetisch voeder (2.354 kcal) met een ruimschoots voldoende lysine-gehalte (1ste fase: 10,4 g/kg, 2de fase: 8,6 g/kg) zodat deze zeker geen beperkte factoren kunnen zijn.
Piétrainfokkers of KI-bedrijven die een beer willen laten aftesten, leveren 12 dosissen sperma aan het vermeerderingsbedrijf. Die varkenshouder insemineert hiermee 6 zeugen. Er worden 7 biggen van drie van die zeugen naar de selectie-mesterij gebracht. De biggen uit eenzelfde nest (zelfde vader en moeder) blijven samen van geboorte tot slacht. Om de 3 weken worden 5 beren getest. Er komen dus om de 3 weken 5 x 3 x 7 = 105 biggen aan in de selectiemesterij. Dagelijkse voederopname, dagelijkse groei en voederconversie van de biggen/vleesvarkens worden zorgvuldig bijgehouden. Wegens de heterogene groei van de vleesvarkens, te verklaren door het hoog-energetisch voeder, is het niet mogelijk om all-out toe te passen: de vleesvarkens worden in 3 keer geleverd aan het slachthuis. De individuele slachtresultaten van de vleesvarkens worden opgevraagd, waarna correcties worden doorgevoerd voor geslacht, seizoen en opzet- en aflevergewicht van de vleesvarkens, pas dan kan de fokwaarde van de beer bepaald worden.
8
DE VARKENSWERELD
ARTIKEL
De selectiemesterijproeven De fokwaardeschattingen van alle geteste beren zijn terug te vinden op de website van het Vlaams Varkensstamboek h t t p : / / w w w.v l a a m s v a r ke n s s t a m b o e k . b e / selectiemesterijonderzoek/selectiemesterij.htm De hitlijsten zijn een zeer handig instrument voor de varkenshouder. De gegevens zijn beschikbaar als excelldocument, wat betekent dat een varkenshouder er onmiddellijk mee aan de slag kan gaan om te sorteren en gemiddelden te berekenen Een nuttige oefening is
en wie hij is. Het kiezen van de juiste beer gaat in 3
bvb. het berekenen van gemiddelden per fokker van
stappen:
de beren, of per vaderbeer, om de goed vererfende
Stap 1: broncode.
stamvaders in het Piétrainras in kaart te brengen.
Vraag de kopies van de stamboekkaarten op van de beren op het KI-bedrijf en zoek hun fokwaardeschattingen op
Hoe de juiste beer voor de juiste zeug kiezen
in de hitlijsen van de afgeteste beren op de website
Om de keuze te maken moet de varkenshouder heel
van het Vlaams Varkensstamboek. Deze lijsten zijn
goed weten wat hij wil, welke zeugenstapel hij heeft
vrij downloadbaar in excell, zodat ze gesorteerd en
BETONROOSTERS VOOR STALINRICHTING Ê Ê Ê Ê Ê Ê Ê
BETONROOSTERS VOOR STALINRICHTING Ê Ê Ê Ê Ê Ê Ê
INDUSTRIELAAN 5 B-8740 PITTEM (EGEM) T 051 46 67 58 F 051 46 66 69 www.vanhessche.be
INDUSTRIELAAN 5 B-8740 PITTEM (EGEM) T 051 46 67 58 F 051 46 66 69 www.vanhessche.be DE VARKENSWERELD DE VARKENSWERELD
9 1
ARTIKEL
gefilterd kunnen worden. Op basis van hun fokwaarden
Het opvolgen van de technische resultaten van de
(of deze van hun ouders, bij jonge beren die nog geen
nakomelingen is noodzakelijk om te weten of je de
fokwaarde hebben) stel je een lijst op met mogelijk
goede keuze hebt gemaakt. Ga na of de verandering
geschikte beren.
van de genetica de gewenste veranderingen van
Stap 2: Exterieurbeoordeling.
technische resultaten teweegbrengt. Is er een betere
Maak een afspraak bij het KI-centrum om de door jou
voederconversie en dagelijkse groei, hoe zijn de
geselecteerde beren te kunnen bezichtigen. Neem
slachtgegevens? Misschien dien je de oorspronkelijke
gerust iemand mee die je hierbij kan helpen. Zijn de
keuze van eindberen bij te stellen om een betere
raseigenschappen aanwezig (kleur- stand van de oren
vooruitgang te boeken, of om een vleesvarken te
– neusbeen)? Heeft de beer uitpuilende schouders,
produceren dat beter aansluit bij de wensen van je
een diepe aflijning van de carré (geultje op de rug),
afnemer…
een lage staartinplanting met put boven staart, brede
Tips and tricks
en diepe hammen, goed beenwerk, symmetrische en
Volgens Jurgen Depuydt kennen veel varkenshouders
gesloten teennagels (gewicht symmetrisch verdeeld)?
hun technische resultaten onvoldoende. Ze houden
Zijn de vetdepots aan keel en buik droog? Gaat het
niet bij hoeveel kg voeder er gevreten wordt, weten dus
om een jonge of oude beer? Wat is de conditie en
de VC en dagelijkse groei niet. “Meten is weten, gissen
voedingsniveau op het KI-centrum?
is missen” is zijn stelling. Hij wil alle varkenshouders
Op basis van deze exterieurbeoordeling, fokwaarden
dan ook aanraden om op zijn minst de voederconversie
en bloedlijnen maak je een selectie van beren waarvan
van hun varkens te bepalen (per ronde) en dit te
je sperma wenst te ontvangen en je bezorgt deze
visualiseren door het resultaat van elke ronde in
voorkeurlijst aan je KI-bedrijf.
een grafiek uit te zetten. Eénmaal je een goed beeld
Stap 3: Opvolgen nakomelingen.
hebt van de technische resultaten, kan je wijzigingen
Deze stap is onontbeerlijk in het slagen van je opzet en
doorvoeren, bvb. genetica, voer of management
is voor 60 % bepalend voor een goede eindbeerkeuze.
aanpassen. Door de VC in grafiek uit te zetten, kan je duidelijk het effect van die aanpassing volgen. Op die
Het Varkensstamboek van Oost-Vl. organiseert in samenwerking met het VVS op zondag 13 mei 2012 een Interprovinciale Fokvarkens Prijskamp en -EliteVeiling tijdens de Opendeurdagen van de Land- & Tuinbouw-school Waasland te Sint-Niklaas, Weverstraat 23, in de landbouwloods (gebouw L). 10.30 : aanvang prijskamp / aansluitend kampioenschap 14.00 : aanvang veiling Katalogen gratis ter plaatse verkrijgbaar Gratis deelname aan wedstrijd : Ken uw varken… Schat mijn gewicht / Te winnen : beenhesp info: Varkensstamboek van Oost-Vlaanderen vzw Van Thorenburghlaan 20, 9860 Scheldewindeke 10
Tel. 09/362.12.87 - www.varkensstamboek.be
DE VARKENSWERELD
manier kan je dus het financieel rendement stap voor stap gaan optimaliseren. Daarnaast wil Jurgen de Vlaamse varkenshouders aansporen om een onafhankelijke adviseur te raadplegen in plaats van enkel voort te gaan op het advies gegeven door vertegenwoordigers van diverse firma’s. Door een periodieke rondgang op het bedrijf met een onafhankelijke adviseur kan bedrijfsblindheid snel doorprikt worden en kan een plan worden uitgewerkt om technische prestaties te verbeteren. Auteur: Ann Persyn Bron: VVS Jurgen Depuydt
