Begrijpen met je handen Hoe we de angst wegnemen dat kinderen niet genoeg zouden leren als we ze zelf laten proberen en ontdekken
Begrijpen met je handen Annet Weterings
Sabine Plamper
Welkom! Wat gaan we doen?
Het begint bij jezelf Visie Oefening Discussie Pauze Tips en trucs Oefening Discussie Afsluiting
Wie zegt dit?
Het zijn niet de sterksten die overleven en ook niet de slimsten. Het zijn degenen die zich het beste aan kunnen passen aan verandering (CD)
Mijn context Ondernemend, nieuwsgierig/beschouwend, ontdekkingsreiziger, op stap, kijken, lezen, uitproberen, leven lang leren. Bushokje!
21e eeuwse vaardigheden •Veranderde wereld: van industriële maatschappij naar informatie/kennismaatschappij: complexer, veelzijdiger, dynamischer. • Vindingrijkheid, originaliteit en flexibiliteit (creativiteit!) , kritisch denken en goed communiceren is nodig. •Vind je in cultuur en spel: neemt af(minder bewegen, meer computerspelletjes) Maakt plaats voor meer rekenen en taal •Kunst, wetenschap en sport hebben versterkend effect op lichaam en geest: zetten aan tot speels gedrag! •Pleidooi: geen kopieerders, maar mensen die zelf oplossingen bedenken: creatievelingen!
Visie 1. Kinderen hebben ontdekkingsdrang en ontwikkelen zich uit zichzelf, zo leren ze Ontdekkend te werk gaan betekent ook ontdekken van eigen talenten : wat kan ik goed/ wat niet? Wat vind ik leuk te doen en wat niet?
Toelichting volgt
Volwassene: ruimte en tijd geven!
Visie 2: Volwassenen dient zich terughoudend op te stellen! Liefdevolle aandacht: •‘mindful’(niet geestelijk wegwandelen) •Stem (stil, tenzij) •Houding (mimiek, lichaamstaal) •niet op de huid zitten, •stimulans, faciliteren, maar vooral zelf laten doen en in waarde laten. Toelichting volgt
Behalve terughoudendheid: heldere grenzen, ervaring.
Heldere, persoonlijke grenzen en authentiek zijn Jij: Persoonlijke grens kind respecteren Kind: jouw persoonlijke grens respecteren Authentiek zijn: geen rol spelen, oprecht zijn. Reageren vanuit je gevoel, je eigen grenzen.
Grenzen aangeven t.a.v. Lawaai Rommel Praten
Onderzoeken
begrijpen
leren
Visie 3. Neem kinderen serieus Je bent gelijkwaardig: samen ontdekken, van elkaar leren met aandacht en plezier Maar niet gelijk: jij: overzicht, keuzes maken, ervaring, materialen. Kind: onderzoekend, spontaan.
Toelichting volgt
Gelijkwaardigheid betekent: Je bent allebei even waardevol
Toelichting principe 1: zelfontdekkend leren •basis voor zelfontdekkend leren: zelf mogen onderzoeken: •Gevolg: goed voor gevoel van eigenwaarde/zelfvertrouwen • Voorwaarde 1: ‘wow’-momenten: zorg voor aandacht en interesse door onderwerpen en materialen die boeien en prikkelen •Voorwaarde 2: waar mogelijk: rust, concentratie en tijd •Voorwaarde 3: zintuigen kans geven! •Voordeel 1:Jij hoeft geen voorbeelden te bedenken, hun hoofd zit er vol mee •Voordeel 2:Jij hoeft kinderen niet te entertainen, doen ze zelf •Voordeel 3: minder stress, meer rust, motivatie en concentratie, ook voor jou!
Zelfontdekkend leren en alledaagse creativiteit Zelfontdekkend leren gaat vaak om zintuiglijk ervaren; kennis van de wereld vergroten. Bij alle gelegenheden, de hele dag door Creativiteit is niet zozeer het maken van iets nieuws, maar al spelend iets tegenkomen en daarbij iets ontdekken: toeval! Belangrijkste: met plezier ☺ verdiepen in bezigheid, vrij mogen onderzoeken. Handig: wat je uit jezelf onderzoekt sluit altijd aan bij de eigen interesse en ligt altijd op het goede nivo
Toelichting principe 2:terughoudend opstellen
Resultaat: Kinderen krijgen tijd, rust en ruimte om eigen, originele beelden te vormen Zo: gemotiveerdere kinderen die lol hebben in leren Ook: Relaxte volwassenen die plezier hebben in kinderen die hen steeds weer een nieuwe kijk op de wereld laten zien
Onderzoeken
begrijpen
leren
Toelichting principe 3: kinderen serieus nemen Kinderen hebben recht op eigen mening/idee Laten ontdekken betekent: Geen waardeoordeel: goed voor zelfbeeld/zelfvertrouwen •Ook niet elkaar beoordelen! • Goed of fout: niet van toepassing. •Jonge kinderen: nog geen angst dat iets mislukt. Oudere kinderen voelen zich meer aan normen gebonden •Mooi en lelijk: Mooi = subjectief Volwassenen zeggen ‘t omdat ze positief willen stimuleren: Jammer! Kinderen worden afhankelijk van jouw oordeel als je altijd mooi roept Als je het vergeet te zeggen, vindt het kind het dan nog de moeite waard? Mooi kweekt rivaliteit
Gaat om ervaringen opdoen, niet om mooi
Ontdekken via mensen en dingen: materiaalonderzoek van groot belang Ervaringen opdoen: kleur,vorm, hoe voelt het, wat doet het? Toevoegen aan leerproces De wereld begrijpen Op eigen manier, in eigen tempo Moet intrigerend zijn Uitnodigend en tastbaar
Onderzoeken
begrijpen
leren
Troep maken moet mogen Troep maken hoort bij ervaren wat het materiaal doet Volwassenen die klussen of iets aan het maken zijn, maken ook troep Kinderen die altijd schoon, rustig, foutloos en overzichtelijk bezig moeten zijn krijgen nooit de kans te kladderen en kliederen, krassen en modderen, smeren en slopen, uit te proberen en kiezen, genieten en ervaren, kortom, om te ontdekken. Je kan troep beperken door de crescendo-methode: klein en droog beginnen Onderzoeken
begrijpen
leren
Buzzen! Overleg met je buurvrouw: •Even voorstellen •wat intrigeert je het meest van wat je hebt gehoord? •Wat voor mening/vragen heb je daarover? Wat vindt je buurvrouw van wat jou intrigeert? Wat voor vragen heeft die daarover? •Wat intrigeerde je buurvrouw het meest ? Wat is haar mening daarover/welke vragen heeft ze? Wat is jouw mening daarover? (Of welke vragen heb je daarbij? ) Tien minuten
Discussie bespreken
Tips en trucs-1 Tekenen kan altijd en overal! Lekker om er in te komen Krassen is van alle leeftijden. Lekker laten gaan: •Om energie kwijt te raken •Om op een idee te komen •Om op te warmen •Om geen druk te voelen persé iets moois te moeten maken •Volwassenen doen het ook! (telefoon) •Met name voor basisschoolkinderen
Onderzoeken
begrijpen
leren
Tips en trucs-2 Begin droog , klein en met weinig: Droog: geen verf en klei in begin Wel: dozen, rolletjes, papier, stof, steentjes, schelpen, kastanjes. Klein: kleine bakjes en schaaltjes werkt beter dan grote kisten en bakken Basis o.a. Reggio Emilia: Cycluswerken: onderzoeken, kijken/luisteren/vastleggen, interpreteren, terugkijken en weer verder onderzoeken Pedagogen en kunstenaars helpen samen vorm te geven: omgeving zorgvuldig voorbereiden en inrichten zodat kinderen geïnspireerd raken
Tips en trucs-3 Kleine groepjes •Meer rust voor iedereen •Meer keuzevrijheid: kinderen sluiten aan of niet •Terughoudendheid/loslaten dat het iets moet worden Kinderen dragen uit zichzelf een rijke bron van ideeën in zich, komen vanzelf tot eigen beelden. Niet sturen of uit zijn op leereffect. Geef ze het vertrouwen dat ze het zelf kunnen. Daardoor: kinderen leren ontzettend veel van elkaar/inspireren elkaar! Laat ze elkaar niet beoordelen.
Onderzoeken
begrijpen
leren
Tips en trucs-4: sfeer = veiligheid Sfeer bevordert emotionele veiligheid Uitnodigende materialen (licht, kleur, temperatuur): Rust Ruimte Tijd Materiaal Keuzes mogen maken Mogen ontdekken Leidt tot
Concentratie!
Tips en trucs-5: in concentratie brengen en houden •Eerste kwartier is bepalend •Niet pushen •Evenwicht terughoudend/uitnodigend •Toonhoogte/stemsterkte/houding Concentratie vasthouden: •Zwijgend nieuw materiaal aanreiken •Variaties voorstellen •Zelf oplossing laten zoeken •Iets heel anders voorstellen
Tips en trucs-6: Focus op het proces, niet op het product Basishouding: Niet oordelen: maak je niet druk over wat het wordt, vraag niet: ‘wat maak je?’ Proces volgen: kijken, fotograferen, filmen, klein notitieboekje, map Woord&beeld: Uitgangspunt volgende keer voor jezelf, kind, ouders. Cyclus: kijken, variatie of herhalen, nieuw proces, kijken, variatie, etc.
Tips en trucs-7 do’s en dont’s:
Do: luisteren serieus naar wat kinderen uit zichzelf vertellen, weet wat ze boeit Don ‘t: Werk van kinderen met elkaar vergelijken Do: het kind is de baas over zijn eigen werk! Niks meer aan doen…. Don’t: Zeggen hoe het hoort en wat de bedoeling is Do: storende geluiden en beelden uitbannen
Tips en trucs-8: Bij frustratie of moeite van het kind Erbij blijven zitten (ondersteunende aanwezigheid) Wachten op de vraag van het kind Let op lichaamstaal Niet snel voorstellen, zelf na laten denken Geef ruimte om ergens ja of nee tegen te zeggen Bij ‘mooi hè-vraag’: vind je het zelf goed zo? Als iets niet lukt: niet overnemen, samen oplossing zoeken
Remember: Nobody is perfect Stimuleer ouders dat ze kinderen thuis laten tekenen en schilderen, frutselen en knutselen, experimenteren en onderzoeken. Voed ze op in het begeleiden zonder angst: nadruk op plezier! Begin gewoon. Leer van jezelf en van de kinderen. Laat je verrassen door het toeval, door wat je tegenkomt. Speel!!! Betrek zoveel mogelijk andere richtingen erbij: muziek, beweging, dans, boeken, liedjes, versjes, rekenen en taal, wereldoriëntatie, natuurbeleving en geschiedenis
‘Driehoeksoverleg’ In groepjes van drie: Hoe begeleidde jij tot nu toe creatieve activiteiten (als je het zelf niet deed:hoe kijk jij er tegenaan) Wat heb je gehoord wat je ervaring of kennis heeft aangevuld? T.a.v. houding volwassene T.a.v. omgaan met materiaal Wat hoor je van de ander (1) Wat hoor je van de ander (2) Discussie Schrijf op!
Dank voor je aandacht Praat erover Bespreek het in team Probeer het, gewoon doen!
Voortzetting basisonderwijs: Deskundigheidsbevordering leerkrachten door kunst- en cultuurtrainingen:creatiever denken !
