beeldkwaliteitsplan buitenplaats schouwen 2011
2
voorwoord
Leiden, 14 oktober 2011
Buitenplaats Schouwen is een uitzonderlijk plan. Naast een prachtig landschappelijk park gesitueerd in een oude boomgaard - op zich al uniek - bezit het park bovendien architectuur met uitzonderlijke kwaliteiten. Deze architectuur is eenvoudig maar vol karakter en complementair aan het park. Voor u ligt het Beeldkwaliteitsplan Buitenplaats Schouwen 2011. Het dient enerzijds als aanvulling op het Masterplan Buitenplaats Schouwen 1994. Anderzijds is het een onafhankelijk stuk als handreiking voor de leden die erover denken te verbouwen of een verbetering aan het vakantiehuis te maken. In het Beeldkwaliteitsplan worden de oorspronkelijke architectonische plannen geanalyseerd en haar kwaliteiten benoemd. Het is uiteraard in het belang van de Buitenplaats dat deze kwaliteiten gekoesterd worden. De analyse en het waardeoordeel monden uit in een overzicht met mogelijkheden en onmogelijkheden voor verbouwen en het maken van veranderingen aan de gevel. Verwacht wordt dat met dit stuk de beoordeling van nieuwe aanvragen tot verandering voor de leden, voor de bouwcommissie en voor het bestuur eenvoudiger en transparanter wordt en de buitengewone kwaliteit van de Buitenplaats gehandhaafd blijft.
ir. Patrick Colly architect flinterdiep architectuur www.flinterdiep.nl
[email protected] haagweg 4E6 2311 AA LEIDEN
inhoud
hoofdstuk 0 plananalyse
0.1 situatie en types
0.2 de architect
0.3 artikel
0.4 analyse
hoofdstuk 1 gevelopeningen
1.1 voordeuren
1.2 kozijnen fase 1+4
1.3 kozijnen fase 2+3
1.4. wc-raampjes
hoofdstuk 2 achtergevels
2.1 terraspuien fase 1+4
2.2 terraspuien fase 2+3
2.3 zonneschermen
hoofdstuk 3 daken
3.1 dakbedekking en daktrim
3.2 dakramen
3.3 gevel- en dakdoorvoeren
hoofdstuk 4 overige materialisering
4.1 beschieting
4.2 ventilatieroosters
4.3 baksteen
4.4 schotel antenne’s
4.5 overig
hoofdstuk 5 bijgebouwen
5.1 schuren
5.2 houtopslag
3
b
b3
b
a1
SP
a3
D
a1 a
P
cS
DS
a3
a
a1
a
P
b1
cS
a1 a
b1 aS P
b
a1
P
P
P
D
a2
b
b
a1
b1 b
b1
a
b1
b1 b
b1 a
b1 b
a
P
b3
cS
P
SP
c
b2
a2
P
a
b1
eS
P
bS
b1
a
a1
bS
a1
a
b1
bS
a1
P
b1 a
DS
bS
a1
D
b2
e
a3
cS P
DS P
DS
D
P
P
a3
bS P
b
b1
P
P
a2
eS
bS
a1
b1
cS P
eS
P
a1
SP
b2
P
a
a1
aS
b3
bS
SP
b2
a1 a
a1 b
b
a1
DS
a
a1
P
a
a1
c
a
a1
b2
a2
bS
b3
f
DS
b1
fase4 a
b3
a
b3
a
b3
f
a2
f
P
P
P
bS
bS
b3
P
DS P
4
hoofdstuk 0 plananalyse 0.1 situatie
P1
fase1
fase3 fase2
P2
5
fase1 fase2
6
hoofdstuk 0 plananalyse 0.2 de architect architect: Architectenbureau Berghoef, Hondius en Lamers projectarchitect: Hondius, Jacobus Frans [1925-2005]
Over de projectarchitect van de Buitenplaats - Hondius - is vrij weinig geschreven. Architect Berghoef [1903-1994] was van de directie de veruit meest bekende architect. Hij won o.a. in 1963 de prestigieuze architectuurprijs de BNA-kubus . Hij heeft vele aansprekende werken ontworpen. Het prijsvraagontwerp voor het raadhuis in Amsterdam en de restauratie en herbouw van het abdijcomplex te Middelburg en de restauratie van het kantoorgebouw van de Nederlandsche Bank van K.P.C. de Bazel te Amsterdam zijn hiervan de meest bekende. Ongetwijfeld heeft hij dan ook het meest de richting en architectuurfilosofie van het architectenbureau bepaald en de andere architecten beïnvloed. Het lijkt me dan ook geoorloofd om een beschrijving te geven van het werk van Berghoef in plaats van Hondius. Vanaf het begin van zijn carrière heeft Berghoef veel gebouwd in zijn geboortedorp Aalsmeer en omgeving; vooral in de jaren ‘20 en ‘30 zijn hier veel gebouwen van zijn ontwerp verrezen. In de jaren 1937-1941 maakte hij in samenwerking met J.J.M. Vegter ontwerpen voor de Raadhuisprijsvraag van Amsterdam. Hoewel hij de prijs won, werd het ontwerp niet uitgevoerd. Direct na de oorlog kreeg hij echter wel twee opdrachten voor de bouw van raadhuizen in Aalsmeer en Hengelo. In 1949 richtte Berghoef samen met H. Klarenbeek het architectenbureau Berghoef en Klarenbeek op. Met ingang van 1 januari 1963 traden J. Hondius en J. Lamers tot het bureau toe en werd de naam gewijzigd in Architectenbureau Berghoef, Hondius en Lamers. Het bureau werd in 1971 ontbonden. In 1970 verhuisde Berghoef van Aalsmeer naar Middelburg. Het oeuvre van Berghoef bevat ongeveer 830 werken die vrijwel allemaal gebouwd zijn. Daarbij zijn ongeveer 190 artikelen verzameld waarvan er ongeveer 60 van de hand van Berghoef zijn. Enkelen zijn in boekvorm verschenen. Berghoefs betogen hebben vaak eenzelfde opzet: vanuit een historisch perspectief maakt hij zijn boodschap duidelijk. Dit is niet zo verwonderlijk als men naar zijn oeuvre kijkt: steeds probeerde hij vanuit de traditie tot ontwerpoplossingen te komen. Op deze manier verantwoordde hij de ontwerpen van de raadhuizen van Aalsmeer
en Hengelo (O.) (18) en schreef hij in 1980 enkele artikelen over stedenbouw in relatie tot het welzijn van de mens. Voor zijn eerste werken greep Berghoef terug op het streekeigene. Zo bouwde hij vele woonhuizen, -huisjes, kassen en schuurtjes voor de inwoners van Aalsmeer, een voornamelijk Nederlands-Hervormde gemeente van bloemenkwekers. Zijn inspiratie putte hij uit werk van de Scandinavische architecten en de Duitse architecten Tessenow en Schmitthenner. Deze bouwden heel sober en eenvoudig: naar het archetype van het huis. Zie o.a. de woningen in de Wieringermeerpolder, het woonhuis Kraan, het dubbel kwekershuis en zijn eigen woonhuis. Geleidelijk kwamen er grotere opdrachten zoals de al eerder genoemde veilinghal te Aalsmeer. Voor grotere opdrachten gebruikte hij de monumentale en hiërarchische stijl van de Italiaanse Middeleeuwen en Renaissance, zoals voor de stadhuisprijsvraag te Amsterdam en later de raadhuizen te Aalsmeer en Hengelo. Ritme en harmonie zijn hier twee belangrijke architectonische ordeningsprincipes die hij na de oorlog in zijn lessen aan de TH te Delft benadrukte. Kenmerkend voor de architectuur van Berghoef is ook het gebruik van baksteen. Dit materiaal is eigen aan de Nederlandse architectuur en hij paste dit vaak toe in combinatie met een platvolle voeg. Ook bij het kantoorgebouw voor de ANWB te Den Haag zijn de gevels van metselwerk voorzien. Hier is het echter aangebracht op een reeds in de fabriek klaargemaakt gevelelement. Het gebruik van prefab elementen in dit project gaat nog verder: de betonnen schaalelementen die het dak vormen van kantoor en publiekshal zijn vooraf gestort en daarna op hun plaats gehesen. Een laatste prefab-gebouw is het kantoor voor de Provinciale Waterstaat Zeeland te Middelburg. Ook bij deze laatste grote projecten is te zien hoe Berghoef er in slaagde een in de traditie gewortelde moderne, monumentale taal te ontwikkelen. De kolonie vakantiewoningen in Burgh-Haamstede is in twee fases gebouwd op een terrein van 75.000 m2. Het dorpje staat geen autoverkeer toe en de aanwezige vruchtbomen zijn zoveel mogelijk gehandhaafd. Op het zuidelijk deel van het terrein zijn een zwembad, een spartelvijver en een tennisbaan aangelegd. De twaalf woningtypen zijn varianten op één basisplattegrond. Het dak is in drie verschillende richtingen geplaatst. Het bureau heeft voor diverse eigenaren van deze huisjes later verbouwingen uitgevoerd. De schuren zijn geen onderdeel van het oorspronkelijke plan. Deze zijn pas tijdens het ontwerpen van fase twee geïntroduceerd. adres: Haaymansweg stad: Burgh-Haamstede object type: vakantiehuisjes opdrachtgever: Buiten-Stee, Schaarsbergen architect: Architectenbureau Berghoef, Hondius & Lamers Aalsmeer uitgevoerd: ja start: 1971 archiefverwijzing NAI/
7
8
hoofdstuk 0 plananalyse 0.3 artikel
artikel verschenen net na oplevering van de Buitenplaats Een lichtpunt tussen veel duisternis / Gert Donker uit tijdschrift BOUW #24 10 juni 1972
9
10
11
12
hoofdstuk 0 plananalyse 0.4 analyse / bouwvolumes Het complete overzicht van alle typen oorspronkelijke bouwvolumes.
rr0
r
4-0
4 RR0
fase 1
fase 4
1:200
7310 totaal =60 meer dan fase 1
RR1 4-0
4-1
fase 2
b1a
1:200
13
b
a3
b
b3a
b fase 2+fase 3
c f
e
h fase 3
14
hoofdstuk 0 plananalyse 0.4 analyse / basistypes fase 1 Het complete overzicht van alle typen in fase 1 [allen type RR].
rr1
r De getekende achtergevels zijn allen waargenomen types. Deze zitten niet persé vast aan de
rr2
getekende gevelvarianten links ervan.
r
RR1
originele achtergevels
[met deuren vergelijkbaar met voordeur]
1:200
rr3
r RR2 RR2
RR3 RR3
RR4
15
rr4 rr5
r De getekende achtergevels zijn allen waargenomen types. Deze zitten niet persé vast aan de getekende gevelvarianten links ervan.
r
RR4
aangepaste achtergevel
rr6
[draaideuren hout]
r RR5 RR5
aangepaste achtergevel
rr7
[schuifdeuren aluminium]
RR6 RR6
aangepaste achtergevel [schuifdeuren hout]
RR7
16
a2 a1a
a3 a1b
b1a a2
b1b a3
b1a
b1B
0.4 analyse / basistypes fase 2
1:200
a
b
b
b
1:200
b3b
17
c
b2
c
e b3a
b3B
e
f c
D
e
18
f
hoofdstuk 0 plananalyse 0.4 analyse / basistype fase 3
h 1:200
b3a
4-1
4
f
hoofdstuk 0 plananalyse 0.4 analyse / basistype fase 4
4-2
4-1
4-2
hoofdstuk 0 plananalyse 0.4 vormstudie / kozijnvormen
19
Het karakter van de gevelopeningen op de begane grond van het hele park bestaat eruit dat het kozijn altijd tot aan het maaiveld reikt en consequent verticaal georiënteerd is. Zo wordt de verticaliteit van de volumes van de huisjes wordt sterk benadrukt en hiermee wordt de basis voor de architectuur van het park gelegd. Kozijnen die niet tot het maaiveld reiken op de begane grond [bijvoorbeeld met een gesloten borstwering] zijn nimmer onderdeel geweest van het oorspronkelijke ontwerp en doen ook afbreuk aan de architectuur van het park. Deze verticaliteit is terug te vinden in de lange en smalle kozijnen, maar ook bijvoorbeeld in het hoge glasvlak in de voordeur en door in de meer vierkante kozijnen en langwerpige achtergevel meer stijlen dan nodig zijn toe te passen. Hierdoor is de verhouding van het glasvlak tussen de stijlen altijd een verticale, de horizontale maat is veel kleiner dan de verticale. Het maken van de donkere houten plaat boven de kozijnen op de verdieping en incidenteel ook bij kozijnen op de begane grond draagt ook bij in het verticaal ervaren van deze
fase 2+3+4 4-1 4-1
gevelopeningen. Het wc-raampje is de uitzondering op de regel. Dit raam was overigens in de originele opzet van fase 1+2 niet aanwezig. In het beeldkwaliteitsplan wordt een wc-raampje en een combinatie van twee raampjes vastgelegd. Andere horizontale ramen zijn later aangebracht in de achtergevels van type C+E op fase 2. Ook dat raam past niet in de architectuur van het park. Beter zou zijn dit raam als een verticaal raam tot aan de grond uit te voeren.
De indeling van de kozijnen is per definitie een a-symmetrische. De originele schuifpui in fase 2+3 dient gelezen te worden als een afwijkend element in een a-symmetrische kozijnindeling. De kleur van de pui benadrukt deze opvatting. De schuifpui is als element niet a-symmetrisch maar is wel a-symmetrisch geplaatst.
fase 1
f
overzicht van alle oorspronkelijke kozijnvormen op het park
1:200
fase 1+4
in grijs blank geanodiseerde schuifpuien, enige afwijking in houten kozijnenreeks
fase 2+3
20
hoofdstuk 0 plananalyse 0.4 analyse / hiërarchie
Een van de meest kenmerkende thema’s in de architectuur van de huizen is de heldere hiërarchie van de onderdelen. Deze helpt om de vorm te articuleren. Door het slim ontwerpen van bouwdelen kun je als architect laten zien hoe de bouwvolgorde moet zijn geweest. Daarmee heeft architect Hondius de nadruk willen leggen op het ambacht van het bouwen. Dat boven de kozijnen op de verdieping een plaat is toegepast in plaats van metselwerk zorgt ervoor dat het metselwerk een veel sterkere vormwerking krijgt. Het contrast tussen het baksteen en alle openingen hierin wordt zo maximaal geaccentueerd. De gaten in het metselwerk gaan op deze wijze op de verdieping en op de begane grond altijd tot aan de randen. Daarnaast is dit een veel logischer manier van bouwen omdat geen metselwerklatei nodig is. De plaat wordt als laatste geplaatst in de bouwvolgorde, dus heeft in de hiërarchie een andere positie ten opzichte van het metselwerk en het kozijn. Een ander voorbeeld hiervan is de articulatie van het kozijn op de hoek in fase 1. Door het kozijn niet vlak te maken maar uit te laten steken ten opzichte van het plaatmateriaal op de hoek wordt de hoek benadrukt. Daarmee ligt de nadruk op de verbinding tussen de kozijnen die zeer waarschijnlijk pas in het werk gemaakt is. De aansluiting van het dak met de bakgoot aan beugels kent ook een dergelijke oplossingsrichting. De goot is niet verborgen maar juist gebruikt als horizontale lijn onderaan het dakvlak. De goot is als laatste gemonteerd en als zodanig ook zichtbaar.
21
hiërarchie nivo 1 Dit zijn de belangrijkste onderdelen in de gevel. Het metselwerk met de grote eenduidige en eenvormige gaten. De daktrim die het metselwerk afdekt als lijst op het metselwerk.
hiërarchie nivo 2 De platen boven de kozijnen. Deze worden geplaatst vlak voor de daktrim en na de kozijnen. Dit bepaalt ook de positie ten opzichte van het metselwerk en het kozijn.
hiërarchie nivo 3 De kozijnen zelf. Deze liggen het meest terug in het gevelvlak. Het hoekkozijn in fase 1 bestaat uit 3 losse kozijnen, steeds benadrukt door een inspringing ter plaatse van de koppeling.
22
hoofdstuk 0 plananalyse 0.4 analyse / materiaalgebruik De architect wilde de nadruk leggen op het ambacht van het bouwen en het materiaalgebruik dat daarbij hoort. Dit betekent dat aansluitingen, koppelingen, bouwvolgorde niet verborgen werden maar juist getoond. Simpele, traditionele materialen en bouwmethoden werden gebruikt [hout-metselwerk-bitumen]. Alles is herleidbaar en zonder fratsen. Dit is in het exterieur waarneembaar, maar ook in het interieur. De constructie van houten balken en kolommen, de wanden van metselwerk [in plaats van beton of kalkzandsteen met stucwerk] en de stompe deuren onderstrepen dit. Het geeft bijna het gevoel dat je het hele huisje zelf zou kunnen demonteren, het is begrijpelijk bouwen. Dit materiaalgebruik, de hiërarchie en het inzetten van veel variëteit binnen een eenvoudig thema leidt tot een simpele maar zorgvuldige en terughoudende architectuur. Die terughoudendheid past heel goed in een park waarbij de boomgaard als basis de kracht is van het park en de architectuur secundair moet zijn.
23
654 654
654
654
hoofdstuk 1 gevelopeningen 1.1 voordeuren
deurkozijn [hout] multiplex geschilderde plaat tot aan goot [fase2+3] > kozijnhout 67x114mm met negge 70mm
654
> boven deur rollaag/ metselwerkopvang 2 lagen+ of
> onderdorpel ook hout > onder onderdorpel staand terugliggend metselwerk [i.e.g. GEEN raamdorpelsteen]
deur [hout] > deurhout origineel 114mm en stapeldorpel 3x114mm [voorkeur] > bij vervangen deur 140mm rondom en stapeldorpel 3x140mm > helder doorzichtig glas > brievenbus [aluminium, blank] bij voorkeur in middelste deurhout onderdorpel > traditionele mechanische bel op deurhout
schilderwerk: > alle kozijnen, deuren, ramen, betimmering wyzonol kleur 9450 / RAL 9004 zijdeglans > aluminium pui blank geanodiseerd aluminium > gevelbeschietingen en schuurtjes in wyzonol kleur 9275 / RAL 6007 zijdeglans voor bevestiging in kleur gebeitst i.v.m. krimp > daktrimmen gemoffeld RAL 9004
654
24
25
Hieronder een goed voorbeeld van een
Hieronder een goed voorbeeld van een
Hieronder een goed voorbeeld van een
originele deur of deur volgens originele
originele deur of deur volgens originele
vervangen voordeur volgens originele
opzet. De [correcte] buitenverlichting is
opzet. De [correcte] buitenverlichting is
opzet. Tevens voert dit huis de correcte
echter gedraaid en de brievenbus zit te
echter gedraaid en de brievenbus zit te
buitenverlichting.
hoog in de borstwering.
hoog in de borstwering.
Onderstaande drie deuren zijn vervangen en afwijkend van de originele opzet. Je ziet dat deze deuren een te hoge stapeldorpel [onder] hebben. Het vertikale karakter van het glasvlak wijkt hier te sterk af.
26
hoofdstuk 1 gevelopeningen 1.2 kozijnen fase 1+4 multiplex beplating boven kozijnen in een lijn raamdorpelsteen donkerbruin/paars in een lijn
kozijn begane grond exact even groot en op dezelfde hoogte als voordeur ca. 1020mm breed rollaag 2+ lagen erboven
kozijn begane grond [hout]
kozijn verdieping [hout]
> boven kozijn rollaag / metselwerkopvang 2 lagen+
> boven kozijn geschilderde weersbestendige multiplex plaat
> kozijnhout 67x114mm met negge 70mm
18mm tot aan daktrim
> onderdorpel ook hout
> kozijnhout 67x114mm met negge 70mm
> onder onderdorpel staand terugliggend
> raamhout draaiende delen origineel 67mm rondom
metselwerk danwel opstaande betonrand
> bij vervangen draaiende delen zo rank mogelijk detailleren
[i.e.g. GEEN raamdorpelsteen]
54x67mm [max 54x80mm], draaiend, kiepend en draaikiepend
> vast, helder doorzichtig glas
komt allemaal op dit moment voor
GEEN onderverdeling te openen delen
> ook bij 54mm dik raamhout positionering ten opzichte van kozijn aanhouden als aangegeven
schilderwerk:
> bij toepassen lekstrip [o.a. nodig bij draaikiepraam] deze laten
> alle kozijnen, deuren, ramen, betimmering
poedercoaten in kleur kozijn
wyzonol kleur 9450 / RAL 9004 zijdeglans
> raamdorpelsteen donkerbruin/paars keramisch
> aluminium pui blank geanodiseerd aluminium
> helder doorzichtig glas
> gevelbeschietingen en schuurtjes in wyzonol kleur 9275 / RAL 6007 zijdeglans voor bevestiging in kleur gebeitst i.v.m. krimp > daktrimmen gemoffeld RAL 9004
25
aanzicht raamdorpelsteen
35
positie voorkant metselwerk
positie koppelstuk kozijn
30
positie voorkant multiplex plaat
70
27
28
hoofdstuk 1 gevelopeningen 1.3 kozijnen fase 2+3
halfhoog multiplex beplating boven kozijnen in een lijn
raamdorpelsteen donkerbruin/paars in een lijn
hoogteverschil 3 lagen = ca. 190mm intermediair
kozijn begane grond exact op dezelfde hoogte als voordeur ca. 780mm breed rollaag 2+ lagen erboven
Reeds aangepaste serie ramen wijken af
Langwerpig draaiend deel [eventueel
Langwerpig draaiend deel met een
van oorspronkelijke verticaliteit.
draaikiep] past beter in architectuur.
glazen borstwering refereert aan kozijn in achtergevel [direct links afgebeeld] en past eveneens goed in de architectuur.
kozijn begane grond smal [hout]
kozijn verdieping [hout]
> boven kozijn rollaag / metselwerkopvang 2 lagen+
> boven kozijn geschilderde weersbestendige multiplex plaat
> kozijnhout 67x114mm met negge 70mm
18mm tot aan daktrim
> onderdorpel ook hout
> kozijnhout 67x114mm met negge 70mm
> onder onderdorpel staand terugliggend
> raamhout draaiende delen origineel 67mm rondom
metselwerk danwel opstaande betonrand [i.e.g. GEEN raamdorpelsteen] > vast, helder doorzichtig glas GEEN onderverdeling te openen delen
> bij vervangen draaiende delen zo rank mogelijk detailleren 54x67mm [max 54x80mm], draaiend, kiepend en draaikiepend komt allemaal op dit moment voor > ook bij 54mm dik raamhout positionering ten opzichte van kozijn aanhouden als aangegeven
kozijn begane grond breed [hout] > boven kozijn rollaag / metselwerkopvang 2 lagen+ en
> bij toepassen lekstrip [oa nodig bij draaikiepraam] deze laten poedercoaten in kleur kozijn
geschilderd intermediair multiplex ca 190mm [rollaag begint
> raamdorpelsteen donkerbruin/paars keramisch
hoger dan de voordeur en smal kozijn]
> helder doorzichtig glas [ook bij kozijn met borstwering in
> kozijnhout 67x114mm met negge 70mm
beschieting]
> onderdorpel ook hout > onder onderdorpel staand terugliggend metselwerk danwel opstaande betonrand [i.e.g. GEEN raamdorpelsteen] > vast glas, helder doorzichtig glas onderverdeling in twee a-symmetrische delen > draaiend deel te plaatsen in smal raamdeel in aangegeven
schilderwerk: > alle kozijnen, deuren, ramen, betimmering wyzonol kleur 9450 / RAL 9004 zijdeglans > aluminium pui blank geanodiseerd aluminium > gevelbeschietingen en schuurtjes in
verhouding met ook borstwering in glas of [voorkeur]
wyzonol kleur 9275 / RAL 6007 zijdeglans
verdiepingshoog draaikiepraam
voor bevestiging in kleur gebeitst i.v.m. krimp > daktrimmen gemoffeld RAL 9004 Detaillering dient is zeer vergelijkbaar met fase 1 zie hoofdstuk 1.2. De positie van de beschieting is ca. 20mm achter voorkant metselwerk als aangegeven in het detail.
29
hoofdstuk 1 gevelopeningen 1.4 wc-ramen In het park is er een wildgroei aan wc- en badkamerraampjes
kozijn wc-raam [hout] > boven kozijn rollaag / metselwerkopvang 2 lagen+ > kozijnhout 67x114mm met negge 70mm [GEEN gehard glas uitzetramen] > blank figuurglas toegestaan > de draaiende delen zo rank mogelijk detailleren 54x67mm, uitzetraam > ook bij 54mm dik raamhout positionering ten opzichte van kozijn aanhouden als aangegeven
ontstaan. Naast allerlei vormen is ook de hoogte en de manier van inzagen nooit echt goed vormgegeven. De raampjes dienen zo klein gehouden te worden dat ze niet echt meedoen in het gevelbeeld. Ze passen qua vorm namelijk niet in de architectuur
schilderwerk: > alle kozijnen, deuren, ramen, betimmering wyzonol kleur 9450 / RAL 9004 zijdeglans
van het plan. De overige kozijnen op de begane grond zijn
> aluminium pui blank geanodiseerd aluminium
oorspronkelijk altijd tot aan het maaiveld en verticaal georiënteerd.
> gevelbeschietingen en schuurtjes in wyzonol kleur 9275 / RAL 6007 zijdeglans voor bevestiging in kleur gebeitst i.v.m. krimp > daktrimmen gemoffeld RAL 9004
breedte = 3 strekken + voeg
654
660
hoogte = 10 lagen + voeg
30
31
Dit wc-raam heeft niet dezelfde
Het inzagen van een nieuw kozijn geeft
De vormverhouding van vooral het
detaillering als naastgelegen voordeur met
lelijke rafelranden. Beter is het om op de
linkerraam is niet fraai. Gek is het ook dat
multiplex plaat erboven. Daarnaast is ook
voegen in te zagen en een rollaag erboven
het linkerraam naar binnen opent en het
de hoogte niet afgestemd op de deur.
te metselen.
rechter naar buiten. In zo’n situatie is het beter de raampjes te combineren.
Het inzagen van een nieuw raam wordt in
Dit raampje is vrij netjes ingezaagd.
Het inzagen is erg lelijk gedaan. De
dit voorbeeld erg letterlijk genomen. Er is
Het zou beter zijn als de hoogte zou
doorgeschoten zaagsnedes kunnen op
totaal geen rekening gehouden met het
corresponderen met naastgelegen deur
termijn veroorzaken dat de steen kapot
metselwerk. Ook bij de raamdorpelstenen
en er een rollaag zou zijn gemetseld.
vriest. De detaillering met opdeklatten ziet
gaat het mis.
er zeer slordig uit.
In fase 3 zijn de wc-ramen mee-
Een goed voorbeeld van een raampje
In fase 4 zijn de wc- en
ontworpen. Dat zie je. Dit kozijn wordt de
onder een goot in fase 2. Goede
badkamerraampjes gecombineerd. Dit
nieuwe standaard voor wc-raampjes en is
aansluiting [gelijk aan de voordeur] en
wordt de standaard voor nieuwe dubbele
op de linkerpagina uitgewerkt.
bovenkant kozijn van het wc-raampje is
raampjes. De breedte is aangepast aan
gelijk aan dat van de voordeur.
het metselwerk maar is op basis van 2 ramen als links getekend met koppelstuk van max. 100mm.
32
hoofdstuk 2 achtergevels 2.1 terraspuien fase 1+4
rr2
De oorspronkelijke achterpui-indeling kent een sterke
Uitgangspunt bij de pui blijft de indeling als hieronder geschetst.
a-symmetrische werking. De basisopzet was weliswaar een
Het kozijn is van hout. De schuifpui kan van hout of aluminium
verdeling in drie vakken met een stijl in het midden maar met de
zijn waarbij de onderdorpel zo rank mogelijk dient te worden
extra stijl bij de keuken en de twee openslaande deuren kreeg
gedimensioneerd.
de pui toch geen symmetrisch karakter. In de loop der tijd is algemeen geaccepteerd dat de indeling meer symmetrisch werd
terraspuien
door het plaatsen van een schuifpui in het middelste vak.
> boven pui geschilderde weersbestendige multiplex plaat 18mm [intermediair] tot aan aansluiting met dak
hoofdindeling in 3 gelijke kozijndelen met
> kozijnhout 67x114mm met negge 70mm
achter de koppelingen de kolommen
> onderdorpel ook hout > onder onderdorpel staand terugliggend metselwerk danwel opstaande betonrand [i.e.g. GEEN raamdorpelsteen] > helder doorzichtig glas > de draaiende of schuivende delen zo rank mogelijk detailleren, deuren als voordeur dimensioneren, schuifpui in aluminium in een profiel van 60mm
subindeling met a-symmetrische extra stijl ter plaatse van de keuken
schilderwerk: > alle kozijnen, deuren, ramen, betimmering wyzonol kleur 9450 / RAL 9004 zijdeglans > aluminium pui blank geanodiseerd aluminium > gevelbeschietingen en schuurtjes in wyzonol
RR1
gebeitst i.v.m. krimp
> daktrimmen gemoffeld RAL 9004
de oorspronkelijke terraspui
RR5
kleur 9275 / RAL 6007 zijdeglans voor bevestiging in kleur
veelgebruikte variant [schuifpui aluminium]
RR2
RR6
33
originele pui-indeling
koppeling van de drie vakken vormgegeven in een terugliggend vlak gelijk aan de koppeling van het hoekkozijn op de verdieping
variant met haard en aluminium pui / aluminiumkleurig
kunststof pui in houten kozijn
[origineel]
Door deze vormgeving ontbreekt elke vorm van hiërarchie in de pui en is de detaillering grover en gevoellozer dan met hout of aluminium. Kunststof past als materiaal ook niet in het materiaalgebruik van de rest van het park. Daarnaast is er altijd een onontkoombaar significant kleurverschil tussen het hout en het kunststof.
hoofdstuk 2 achtergevels 2.2 terraspuien fase 2+3
een transparante borstwering [glas]. De situering ervan in de gevel is
complicerende factor ten opzichte van fase 1. De plaat multiplex
persé wel een a-symmetrische
boven de pui [intermediair] is nog wel aanwezig maar is meer zichtbaar dan in fase 1. Hierboven begint de houten betimmering onderbroken door een vertikale raamstrook waarbij ook de borstwering transparant is en een draaiend deel kent op dezelfde hoogte als de overige kozijnen op de verdieping. hoofdindeling in 3 ongelijke kozijndelen met achter de koppelingen de kolommen
b1a
Het kozijn in de betimmering kent dus als uitzondering in het plan
De terraspuien in fase 2 kennen bij een groot aantal types een
terraspuien
> boven pui geschilderde weersbestendige multiplex plaat 18mm [intermediair] tot aan aansluiting beschieting > kozijnhout 67x114mm met negge 70mm > onderdorpel ook hout > onder onderdorpel staand terugliggend metselwerk danwel opstaande betonrand [i.e.g. GEEN raamdorpelsteen] > helder doorzichtig glas > de draaiende of schuivende delen zo rank mogelijk detailleren, schuifpui in aluminium in een profiel van 60mm
schilderwerk: > alle kozijnen, deuren, ramen, betimmering wyzonol kleur 9450 / RAL 9004 zijdeglans > aluminium pui blank geanodiseerd aluminium > gevelbeschietingen en schuurtjes in wyzonol kleur 9275 / RAL 6007 zijdeglans voor bevestiging in kleur gebeitst i.v.m. krimp
intermediair
betimmering
glas
> daktrimmen gemoffeld RAL 9004
glas
subindeling
betimmering
34
35
De originele pui-indeling op de begane grond is uiteraard
De originele pui-indeling op de begane grond is geheel verlaten
goed. De verdieping heeft tegenover het originele idee een
en is sterk symmetrisch. Kozijnen en deuren zijn van hout en
symmetrische indeling en de kozijnen hebben geen transparante
niet van kunststof als afgebeeld. Op de verdieping zijn er twee
borstwering.
kozijnen met een correcte transparante borstwering, een zonder. De verhouding van de kozijnen lijkt eveneens afwijkend te zijn ten opzichte van het originele kozijn.
Originele achterpui
Op deze detailfoto is goed de hiërarchie te zien in de gevel. Hoofdonderscheiding in metselwerk en beschieting. Erna in de hiërarchie het kozijn met erboven de intermediair, dan de verdeling in twee kozijnen, dan de extra stijl in het midden van het smalle kozijn.
36
hoofdstuk 2 achtergevels 2.3 zonneschermen De plaatsing van de zonneschermen [knikarmscherm, geen uitvalscherm] is in de zone van de intermediair. In het geval van een uitbouw is dit het boeideel. Door de zonneschermen net zo breed te maken als de terraspui vallen ze zo min mogelijk op. De kleur van de beschermkap kan hieraan bijdragen. Beschermkap in kleur achterliggende betimmering of blank geanodiseerd aluminium. De kleur van het doek is effen gebroken wit.
37
38
hoofdstuk 3 daken 3.1 dakbedekking en daktrim Er is een verschil in grootte van daktrimmen. Dit heeft te maken
dakbedekking
met de staat van het dak. Waar het dak reeds beter geïsoleerd
> grijs met leislag
is, is er een hogere daktrim toegepast. Bij dakrenovatie isolatie aanbrengen met een hogere isolatiewaarde [volgens bouwbesluit] en een zwarte daktrim [RAL 9004] gemoffeld van 110mm hoog. De toplaag van de dakbedekking is gemineraliseerde Nedacolor GP super [lichtgrijs] met een APP gemodificeerde polyester glasvliesinlage gebrand op de ondergrond [eenzijdig APP gebitumeerde polyestermat].
schilderwerk: > daktrimmen gemoffeld RAL 9004
hoofdstuk 3 daken 3.2 dakramen Het dakraam VELUX GGL M04 780x940mm past exact tussen de gordingen in het schuine dakvlak en heeft daarnaast een verticaal karakter. De plaatsing van de dakramen dient in 1 lijn te zijn.
schilderwerk: > geen, standaard kleur dakraam is donkergrijs
39
40
hoofdstuk 3 daken 3.3 gevel- en dakdoorvoeren Doorvoeren voor uitlaat van gassen of juist het binnen laten van
te worden gebundeld. Lelijke geveldoorvoeren worden zo
verse lucht vereist nogal wat van gevels en daken. De schuine
voorkomen. Gevolg is wel dat veel leidingwerk binnendoor zal
dakvlakken kunnen gezien worden als de vijfde gevel, deze zijn
moeten worden versleept.
op veel plaatsen prominent zichtbaar en essentieel onderdeel van
In fase 2 hangen alle ketels in de schuren. Dit geeft veel lange
de architectuur. Bij nieuwe doorvoeren en bij het aanleggen van
pijpen in het zicht. Bij vervanging van de ketels kan worden
nieuwe installaties dienen daarom alle pijpen en schoorstenen
nagedacht over het overgaan van gevelkachels naar centrale
waar mogelijk aan een zijde en op het platte deel van het dak
verwarming. Lange pijpen op de schuurtjes kunnen ook door gebruik van korte rookgasventilatoren worden vermeden.
dakdoorvoeren > op plat deel dakvlak > minimaal 500mm uit de gevel tot maximaal 600mm boven de daktrim [minimaal 500mm in bouwbesluit].
hoofdstuk 4 overige materialisering 4.1 beschieting Gevelbeschietingen zijn van hout. Belangrijk is de positie van de
gevelbeschieting
houten delen ten opzichte van het kozijn op de begane grond. De
> hout, werkende breedte 90mm 20mm dik.
intermediair [multiplex plaat tussen kozijn en beschieting] heeft
> het type, profilering en afmeting beschieting is overal - voor
over de hele gevel dezelfde maat. Ze ligt in de hiërarchie boven
zowel gevel als schuur - gelijk
het kozijn, maar onder de beschieting. De beschieting ligt op haar
> delen eenzijdig nagelen [niet schroeven]
beurt weer terugliggend ten opzichte van het metselwerk.
> delen scherpkantig [geen afgeronde kanten] > delen lichtbezaagd [niet glad]
schilderwerk: > alle kozijnen, deuren, ramen, betimmering wyzonol kleur 9450 / RAL 9004 zijdeglans > aluminium pui blank geanodiseerd aluminium > gevelbeschietingen en schuurtjes in wyzonol kleur 9275 / RAL 6007 zijdeglans voor bevestiging in kleur gebeitst i.v.m. krimp [overigens: bij ‘blauw’ verkleuren gevelbeschieting is het tijd voor een nieuwe verfbeurt] > daktrimmen gemoffeld RAL 9004
41
42
hoofdstuk 4 overige materialisering 4.2 ventilatieroosters De manier waarop ventilatieroosters het minst afbreuk doen
Verwijderen en repareren is de beste oplossing. Een
aan het gevelbeeld is deze in het vlak van het glas te plaatsen
tussenoplossing zou kunnen zijn deze te schilderen [RAL 9004].
in het draaiend deel of in het vlak van het kozijn. Dus niet in het kozijn of in de multiplex plaat boven het kozijn. Het rooster dient
roosters:
aluminiumkleurig te zijn om een zo groot mogelijk contrast te
> in het vlak van het glas
bereiken met het donkere kozijn. De reeds geplaatste roosters
> aluminium blank geanodiseerd
in betimmering of kozijn verdienen niet de schoonheidsprijs.
> maximale zichtbare hoogte rooster 85mm
hoofdstuk 4 overige materialisering 4.3 baksteen Er zijn twee typen bakstenen in het park gebruikt. Een rode variant
metselwerk
voor fase 1+4, een meer gele voor fase 2+3. Beide bakstenen zijn
> fase 1+4 rode baksteen, lagenmaat ca. 64,4mm, koppenmaat
halfsteens vermetseld en platvol gevoegd.
ca. 108,3mm > fase 2+3 gelige baksteen, lagenmaat ca. 63,7mm, koppenmaat ca. 110,0mm [in het werk na te meten, kan per huisje verschillen]
fase 1+4
fase2+3
43
44
hoofdstuk 4 overige materialisering 4.4 schotelantenne’s 4.5 overig Voor de ontvangst is het NIET noodzakelijk de schotels hoog te
Alle kozijnen op de begane grond lopen tot aan het maaiveld en
plaatsen. Schotelantenne’s dienen dan uit het zicht [niet zichtbaar
kennen een sterk verticaal karakter. Daar voldoet onderstaand
vanaf de paden] te worden geplaatst aan de achtergevel van het
kozijnen niet aan.
huisje ter hoogte van de goot. Een plaatsing op het dak [zowel op het vlakke als het schuine deel] is niet toegestaan. Bij voorkeur
Het kozijn helemaal onder voor dezelfde situatie is geheel in lijn
plaatst men een klein formaat schotel of in de vorm van een
met alle eerder genoemde kriteria. Het is een goed voorbeeld van
buitenlampbol.
een goed ontworpen en uitgevoerde later aangebrachte wijziging.
45
Bakgoten worden bevestigd met traditionele stalen beugels, blind bevestigd op het metselwerk. De enige waarneembare lijn is de lijn van de goot. Direct hieronder een voorbeeld van een ander type gootbeugels. Dit doet direct afbreuk aan het rustige beeld. Onderstaande voorbeelden ondermijnen de belangrijke hiërarchie in de gevel. Rolroosters en zonwering zijn dan ook niet toegestaan
Alle hwa’s en goten worden uitgevoerd in traditioneel standaard
op de verdieping.
grijs.
46
hoofdstuk 5 bijgebouwen 5.1 schuren Schuren zijn er in 3 soorten. In fase 1 bestaat er maar 1 variant.
dakbedekking
In fase 2 bestaat er een originele schuur gelijkend fase 1 en een
> lood ingewerkt in voeg muur
nieuwe. De aanvangshoogte van de schuur is gerelateerd aan
> grijs met leislag
een lagenmaat. Deze hoogte ten opzichte van een gelijk nivo [zoals de voordeur] verschilt doordat het maaiveld nogal in hoogte
dak
verschilt. De plaats van de schuren is gegeven en bepaald in de
> multiplex dakplaat
situatietekening. Bouwtekeningen voor de fase2 nieuwe schuur
> daktrim aan de zijkanten 50mm [GEEN goot]
zijn te verkrijgen bij de bouwcommissie.
gevelbeschieting Onderzijde van de houten delen voldoende vrij houden van het
> hout, werkende breedte 90mm 20mm dik.
maaiveld [vaak is het aanhouden van het peilnivo van de huizen
> Het type, profilering en afmeting beschieting is overal - voor
voldoende] om houtrout tegen te gaan. Bij voorkeur rondom de
zowel gevel als schuur - gelijk.
schuur strook 150mm aanbrengen met schelpen om opspatten van water tegen te gaan.
schilderwerk: > gevelbeschietingen en schuurtjes in wyzonol kleur 9275 / RAL 6007 zijdeglans > daktrimmen blank geanodiseerd aluminium [afwijkend van daktrimmen huizen]
47
gemaatvoerde aanvang dak
2.337
1.122
is loodslabbe in metselwerk
fase1
990
1.215
2.520
840 1.830
peilnivo woning onderkant hout
gemaatvoerde aanvang dak
ca 1.418
2.218
is loodslabbe in metselwerk
990
aan dak huizen fase2
fase2 origineel
peilnivo woning
840 1.830
ca 800
schuinte dak berging gelijk
2.520
onderkant hout
gemaatvoerde aanvang dak
schuinte dak berging gelijk
2.520
aan dak huizen fase2
fase2 nieuw
peilnivo woning onderkant hout
1.310
2.218
908
is loodslabbe in metselwerk
990
840 1.830
48
hoofdstuk 5 bijgebouwen 5.2 houtopslag
dakbedekking
De standaard houtopslag is een nieuw fenomeen. Er is voor
constructie
gekozen de houtopslag tegen het huisje te maken naast de
> hardhouten of geimpregneerde kolommen en dragers vierkant
schuur. De schuur en de houtopslag staan los van elkaar [minimaal
> lood ingewerkt in voeg muur > grijs met leislag
dak > dakplaat multiplex maximaal 1220x2840mm] > daktrim aan de zijkanten 50mm [GEEN goot]
65x65mm op ca. 200mm rondom van de rand van het dak
500mm] en het hoogteverschil tussen loodslabbe van de schuur en die van de houtopslag is minimaal 10 lagen. De schuinte van
schilderwerk:
het dakvlak is exact gelijk aan dat van de schuur. De plaatsing is
> daktrimmen blank geanodiseerd aluminium [afwijkend van
nooit aan straatzijde en bij voorkeur naast de schuur.
daktrimmen huizen]
