Persbericht Amsterdam, 30 september 2010 Bedrijfsleven wordt veeleisender; marktgerichtheid en kostenbewustzijn zijn nodig TOPADVOCATUUR ONDER DRUK DOOR RECESSIE Grote advocatenkantoren moeten de komende periode rekening houden met toegenomen concurrentiedruk: de relatie tussen het bedrijfsleven en de topadvocatuur is de afgelopen jaren verder verzakelijkt. Bedrijven shoppen steeds vaker en maken meer onderscheid in waar ze het moeilijke werk uitzetten en waar het bulkwerk. Bedrijfsjuristen vinden dat specialistisch werk gemiddeld maar liefst 44% goedkoper zou moeten zijn dan wat advocatenkantoren redelijk vinden, een forse stijging ten opzichte van 2008. Daarnaast zullen kantoren hun ondernemingsmodel moeten aanpassen naar voorspelbaarheid van kosten, en verbetering van efficiency. Dat signaleert advocatenkantoor Eversheds Faasen naar aanleiding van het vandaag gepresenteerde onderzoek ‘Trends in de commerciële juridische dienstverlening’, uitgevoerd door Boer & Croon, in samenwerking met Baskerville en Nyenrode. Tariefdruk Er zit meer dan 150 euro verschil in perceptie tussen wat bedrijfsjuristen en advocatenkantoren een redelijk partnertarief vinden voor complex en specialistisch advies (357 versus 514 euro per uur), zo concludeert Boer & Croon. Voor aanvang van de recessie lag dit nog maar 93 euro uit elkaar. De druk op de tarieven heeft de afgelopen jaren gezorgd voor een daling, maar de markt verwacht nu een stabilisatie van de tarieven. Het ‘uurtje factuurtje’ verliest terrein ten opzichte van vaste prijsafspraken; ongeveer 25% van de omzet wordt op basis van vaste prijsafspraken gedeclareerd, een stijging ten opzichte van voor de recessie. Inzet stagiaires Vraag en aanbod sluiten niet altijd op elkaar aan. Zo wordt van advocaten een steeds groter begrip van de wereld van de klant verwacht, om zo meer strategisch te kunnen adviseren. Hoewel advocatenkantoren van alles doen om hun medewerkers hierin te trainen, schieten ze nog tekort om de business van hun klanten echt goed te begrijpen, zo stellen bedrijfsjuristen. Met name stagiaires moeten het ontgelden: bedrijfsjuristen zijn kritisch over de prijs die ze moeten betalen ten opzichte van de toegevoegde waarde die stagiaires leveren. Opvallend genoeg bevestigen de managing partners van advocatenkantoren dat beeld. Opdracht voor advocatenkantoren Boer & Croon onderzoeker Adriaan Krans, tevens verbonden aan het Professional Services Instituut van Nyenrode: “De relatie tussen cliënten en die van advocaten had vroeger altijd iets speciaals, iets onaantastbaars. Daar is nu echt een streep door getrokken. En terecht. Advocaten moeten eindelijk gaan kiezen waar ze goed in willen zijn, op welke manier en aan wie ze hun diensten aanbieden en tegen welke prijs. Dit rapport onderstreept de noodzaak hiervan.
Kennis van de klant In het onderzoek valt verder op dat bijna 40% van de ondervraagde managing partners van advocatenkantoren geen goed beeld heeft van het functioneren van de juridische afdeling binnen een bedrijf. Krans: “je klanten door en door kennen is één van de basisvereisten voor goed ondernemerschap. Ik zou zeggen: de hort op, naar de klant toe, en zorg maar dat je de interne en externe wereld van de klant leert kennen!” Professionalisering van advocatenkantoren Krans: “De professionaliseringsslag die wij voorzien in advocatenland richt zich op drie pijlers: strategische keuzes (wat bied ik aan, wie zijn mijn klanten, hoe bied ik dat aan en waar bied ik aan), investeren in kennis over de klant en zijn omgeving, en pricing (welke prijs reken ik voor welk product). Sommige advocatenkantoren hebben al slagen gemaakt in de strategie, maar met name op het gebied van pricing lopen advocatenkantoren nog ver achter bij andere sectoren. De druk vanuit de markt gaat daar verandering in brengen en creëert ruimte voor kantoren die wel innovatief zijn en kunnen denken” In aansluiting op Krans’ waarneming neemt Rob Faasen, managing partner van Eversheds Faasen, nog een aantal andere ontwikkelingen waar: “Wij zien in Nederland een verzakelijking van de klantrelatie. Vergelijken wij die echter met ontwikkelingen bijvoorbeeld in de UK, dan staat die ontwikkeling nog in de kinderschoenen. In Nederland is men nog veelal zoekende naar de juiste toonzetting om die relatie te verzakelijken. Er wordt wel gedacht over kostenbesparingen, maar veel te weinig over efficiency. “De Nederlandse advocatenkantoren lijken echter nog te veel de markt te dicteren. Dan lijkt het goed ook eens naar het buitenland te kijken. De ontwikkelingen in Nederland volgen op soortgelijke ontwikkelingen 5 à 10 jaar geleden in de UK. Destijds eveneens een imperfecte markt, waarin de aanbodzijde domineerde. Die markt is inmiddels volledig omgedraaid en de balans van de kracht is verschoven van de aanbodzijde naar de vraagzijde, derhalve naar de cliënten. Dat vormt de basis voor echte veranderingen!”. Omslag bedrijfsjuridische functie binnen ondernemingen Het tweede deel van het rapport gaat over het functioneren van juridische afdelingen. Dat de vraag naar juridische ondersteuning verandert heeft ook te maken met de positie van de bedrijfsjuridische functie binnen ondernemingen, zo concludeert Baskerville, die de interne positie van ‘Legal’ onderzocht. De legal functie in een bedrijf wordt steeds meer businessgedreven. De integratie met de business neemt toe, met zowel een verdieping als een verbreding van de juridische functie tot gevolg, zo stelt Baskerville. Legal functie: van branden blussen naar brandpreventie Harm Cammel, managing partner van Baskerville licht zijn bevindingen toe: “Je ziet een duidelijke ontwikkeling waarbij bedrijfsjuristen goed worden beoordeeld op hun vakinhoudelijke kennis maar onvoldoende punten scoren op het meedenken met de business. Er wordt van juristen verwacht dat zij proactief op zoek gaan naar de behoeften die er leven in de organisatie, bij de Raad van Bestuur bijvoorbeeld of de verschillende business units. De invulling van de juridische functie verandert hiermee sterk: van branden blussen naar brandpreventie. Dit biedt een uitgelezen kans voor legal managers en hun team om hun organisatorische en management kwaliteiten verder te ontwikkelen.”
Onvoldoende efficïente ondersteuning risico management “De omgeving waarin bedrijven opereren wordt dynamischer en complexer en daarmee ook de risico’s die een organisatie bewust neemt of onbewust loopt. Van bedrijfsjuristen wordt verwacht dat zij zich opstellen als een Formule 1 coureur: anticiperen en op tijd actie ondernemen. Immers: hoe beter je remt, hoe beter je tijd. En tegelijkertijd voorkomen dat risicobeheersing een belasting wordt voor commercie en ondernemerschap. Dat is nu onvoldoende het geval”, aldus Harm Cammel. Oprichting Eversheds Consulting Rob Faasen: “Wij merken dat veel partijen op de markt op zoek zijn naar de wijze waarop de juridische functie het beste kan worden ingericht. Eversheds heeft als eerste kantoor ter wereld haar kennis en ervaring gebundeld in Eversheds Consulting. Dit is een geheel nieuwe service die nauw samenwerkt met in house juridische teams. Zij adviseren aan de juridische teams hoe zij de totale juridische functie efficiënter kunnen inrichten. Zowel binnen het team zelf, als extern met advocatenkantoren als naar hun eigen cliënten, de mensen die met hun voeten in de business staan. Denk daarbij aan nieuwe ontwikkelingen waar general counsels mee geconfronteerd worden, zoals compliance, ethics, contract management, de wijze waarop je met de juridische toeleveranciers omgaat etc.. Dit sluit ook duidelijk aan bij de behoeften in Nederland die uit dit onderzoek naar voren komen. Faasen: “Het is in ieder geval weer een voorbeeld van de wijze waarop wij menen dat advocatenkantoren moeten veranderen om in te spelen op geheel gewijzigde vraagstukken op de juridische markt. Stilzitten en traditioneel denken levert geen antwoorden meer op de vele vraagstukken waarmee in house juristen inmiddels geconfronteerd worden. “ Onderzoeksconclusies op hoofdlijnen Relatie tussen bedrijven en advocatenkantoren (onderzoek: Boer & Croon) •
Bedrijven lijken bij het inschakelen van advocatenkantoren steeds vaker te shoppen tussen (steeds meer) verschillende kantoren
•
Daarbij zet de trend door dat bedrijven onderscheid maken tussen waar ze hoog- en laag complex werk uitbesteden, evenals het gebruik van prijsafspraken tussen bedrijven en hun vaste leveranciers
•
Daarbij komt dat bedrijven steeds actiever selecteren en beoordelen op de prijskwaliteitverhouding
•
De conclusie is dat de relatie tussen vraag- en aanbodzijde verder is verzakelijkt en dat de concurrentiedruk in de top van de commerciële advocatuur blijft toenemen
•
In de perceptie van bedrijven worstelen advocatenkantoren nog altijd met de marktvraag naar meer business georiënteerd advies, ondanks dat advocatenkantoren daar hun medewerkers in trainen
•
De ‘value for money’ van met name stagiaires wordt nog altijd matig beoordeeld. Opvallend is dat advocatenkantoren deze kritiek (h)erkennen: zij laten zich nog kritischer dan de bedrijfsjuristen uit over de value for money van stagiaires ten opzichte van die van partners
•
Er bestaat over en weer een grote kloof in het oordeel over de efficiëntie van de ander, waarbij opvalt dat veel advocatenkantoren geringe kennis hebben van het reilen en zeilen op juridische afdelingen: bijna 40% van de managing partners zegt geen goed beeld te hebben van het functioneren van juridische afdelingen.
•
Onder druk van klant en markt zijn advocatenkantoren steeds meer genoodzaakt zich aan eerdere prijsindicaties te houden; terwijl klanten juist op het punt van prijsindicaties ruimte voor verbetering zien bij de advocatenkantoren
•
Alternatieve prijsarrangementen als fixed en capped fees zijn een stabiele factor geworden in de beloning van juridische diensten, ten koste het traditionele ‘uurtje factuurtje’. Inschatting is dat nu circa 25% van de juridische kosten in dit segment op basis van vaste prijsafspraken gaat.
•
De verwachting is dat de tarieven de komende jaren stabiliseren, maar de kloof in perceptie over wat een redelijk tarief is voor ‘complex, specialistisch advies’, is sinds het begin van de recessie sterk toegenomen: van een verschil van 23% twee jaar geleden naar een verschil van 44% nu.
Positie van de bedrijfsjuridische functie binnen organisaties (onderzoek: Baskerville) •
De bedrijfsjuridische functie wordt steeds meer businessgedreven. De vakinhoudelijke waardering voor het ad hoc uitvoeren van opdrachten (= branden blussen) is met +/- 8 goed maar er is behoefte bij zowel bedrijfsjuristen als interne klanten om de impact van de legal functie scherper in beeld te krijgen (= structurele brandpreventie)
•
Juridische afdelingen moeten zichtbaarder maken wat hun toegevoegde waarde is. Het gebruik van benchmarks helpt daarbij. Zoals bijvoorbeeld de legal kosten relateren aan de omzet van het bedrijf. Dit wordt slechts door 31% van de respondenten gedaan.
•
Om goed aan de veranderende wensen te voldoen moeten legal managers hun afdeling en functie een andere invulling geven. Het actief coördineren en anticiperen op risk management en legal management wordt belangrijker. Bovendien krijgen juridische afdelingen nieuwe taken erbij, zoals compliance. Hierdoor wordt de rol van de juridische afdelingen structureel breder.
•
De personele structuur van de legal afdeling wordt meer afgestemd op de business en er is regelmatig intern contact met bijvoorbeeld de Raad van Bestuur of de verschillende business units over de ontwikkelingen binnen het bedrijf. 94% van de respondenten geeft aan minimaal 2 keer per jaar intern overleg te plegen.
•
Legal managers moet meer gaan werken op basis van een concreet plan dat afgestemd is op de ontwikkeling van ‘hun’ bedrijf. Slechts 52% van de respondenten geeft aan dat al te doen.
Onderzoeksopzet • • • • •
Deelnemende bedrijven zijn ‘grote bedrijven’: zij voldoen alle aan één of beide van de criteria ‘beursgenoteerd’ en/of ‘in meerdere landen actief’ 86 bedrijfsjuristen (general counsels) van deze bedrijven hebben meegedaan aan een online onderzoek, dat is gestart in januari 2010. Circa 75 respondenten hebben meegedaan aan 7 ronde tafelbijeenkomsten waarin uitgebreid is gesproken over de relevante onderwerpen; met 65 respondenten is door Baskerville een vervolggesprek gevoerd Deelnemende advocatenkantoren zijn ‘grote kantoren’: zij voldoen alle aan één of beide van de criteria ‘onderdeel van een internationale partnership’ en/of ‘meer dan 100 fee earners’ 13 managing partners van deze kantoren zijn persoonlijk geïnterviewd door Boer & Croon over de externe relatie (deel 1 van het onderzoek)
Het onderzoeksrapport is vanaf 30 september 2010 te downloaden via www.eversheds.nl, www.boercroon.nl, en www.baskerville-associates.nl.
Over Eversheds Faasen
Eversheds Faasen is een advocaten- en notarissenkantoor met vestigingen in Amsterdam en Rotterdam. Eversheds Faasen maakt onderdeel uit van Eversheds, een internationaal advocatenkantoor met 47 vestigingen in 29 landen. In totaal werken bij Eversheds 540 partners en 2.000 professionals. Eversheds biedt wereldwijd een full service pakket aan haar cliënten. Eversheds is internationaal bekend om haar innovativiteit en heeft ook meerdere prijzen daarvoor in de wacht gesleept.
Over Boer & Croon
Boer & Croon levert diensten op het gebied van consulting, corporate finance en management. De groep telt ongeveer 450 ervaren consultants, managers en stafmedewerkers, afkomstig uit het bedrijfsleven en de not for profit sector. De combinatie van activiteiten stelt de adviseurs en managers in staat strategische vraagstukken van klanten te doorgronden en op te lossen. Een mix waarmee Boer & Croon vernieuwende wegen willen inslaan naar duurzaam betere prestaties.
Over Baskerville
Baskerville is in 2004 opgericht en biedt een combinatie van interim, werving & selectie en organisatieadvies voor legal departments en advocatenkantoren. Baskerville beschikt over een netwerk van juristen die inzetbaar zijn voor tijdelijke opdrachten of vaste functies. Deze juristen zijn afkomstig uit het (inter)nationale bedrijfsleven en de advocatuur. Voor deze professionals biedt Baskerville vakinhoudelijke trainingen - met accreditatie- onder de naam Baskerville Academy. Voor legal managers organiseert het bureau regelmatig ronde tafel bijeenkomsten waarin zij met elkaar hun ervaringen delen over het vak, hun rol en hun persoonlijke ontwikkeling. Baskerville is gevestigd in Amsterdam.
