BBZ, Vereniging voor beroepschartervaart. Kuipersdijk 13e 1601CL Enkhuizen

Foto’s: Bladzijde Bladzijde Bladzijde Bladzijde Bladzijde Bladzijde Bladzijde Bladzijde Bladzijde Bladzijde

5: Marijke de Jong 8: ‘Koh i noor’ 12: Register Holland, Oosterschelde’ 14: ‘Zwarte Valk’ 16: Ton Wegman 23: ‘Morgenster’ 26: ‘Willem Jacob’, ‘Abel Tasman’, ‘Alida’ 28: Ton Wegman 31: Gandalf’ 36: ‘Fleur’, ‘Sarah’ ‘Liza Marleen’

BBZ, Vereniging voor beroepschartervaart Kuipersdijk 13e 1601CL Enkhuizen 0228 321190 www.bbz-charter.nl [email protected]

2

3

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord De branchevereniging Het ondernemersplan De makelaar De bank Keurings- en bemanningseisen binnenvaart Keurings- en bemanningseisen zeezeilvaart De architect De scheepswerf De accountant De assuradeur Het boekingskantoor voor motorpassagiersschepen Het boekingskantoor voor de zeilende passagiersvaart Adressenlijst

5 6 7 10 15 17 22 25 27 29 32 35 37 39

4

Voorwoord Starten in de charterbranche is geen sinecure. De beslissing om te gaan varen wordt vaak op gevoel genomen. Men vergeet hierbij weleens wat er nog meer bij komt kijken. Hoe wordt het toekomstig bedrijf gefinancierd, waar komen de klanten vandaan, voldoet het schip aan de technische eisen? Allemaal vragen waarop niet altijd een antwoord voorhanden is. Daarom heeft de BBZ een brochure geschreven onder de titel: ”Van wal steken”. Hierin wordt door verschillende personen met ruime ervaring in de charterbranche beschreven wat er komt kijken bij het starten van een onderneming. Van boekingskantoor, bank, verzekering tot makelaar, bijna alles komt aan bod. Daarnaast heeft de BBZ een digitaal rekenprogramma ontwikkeld, om inzichtelijk te krijgen hoe het resultaat en rendement zal worden van het toekomstige bedrijf. De samenstellers hopen dat deze brochure een leidraad zal zijn voor iedereen die overweegt een charterschip te kopen. De BBZ bedankt hierbij de samenstellers, die belangeloos hun medewerking aan de brochure hebben verleend. De inhoud van deze brochure is met de grootst mogelijke zorg samengesteld en dient ter informatie. Er kunnen echter geen rechten aan worden ontleend.

5

De branchevereniging (BBZ) De BBZ is de brancheorganisatie voor de zeilende passagiersschepen en kleine motorpassagiersschepen. Bij uw keuze om als onderneming in deze branche te starten kunnen de specialisten uit de andere hoofdstukken u raad geven op allerlei specifieke gebieden. Voor algemene voorlichting over de beroepschartervaart en persoonlijke advisering als (startend) ondernemer kunt u terecht bij de Vereniging voor Beroepschartervaart (BBZ). De BBZ is in 1979 opgericht als belangenvereniging voor de zeilchartervaart. Na de fusiemet Motor Chartervaart Nederland (MCVN) in 1996 telt de BBZ nu circa 550 leden. De vereniging wordt bestuurd door een bestuur van 8 leden. Een maal per jaar treffen de leden zich in de Algemene Ledenvergadering. De vereniging heeft als doel voorwaarden te scheppen voor een succesvolle exploitatie van een charteronderneming en de belangen te behartigen van al haar leden. De overheid legt de verantwoordelijkheid steeds meer bij de ondernemer. Zodoende heeft de ondernemer steeds meer te maken met wet- en regelgeving van de overheid. Het is goed te weten dat u als ondernemer terug kunt vallen op een goede brancheorganisatie. De BBZ heeft een secretariaat met een deskundig team waar u elke werkdag tussen 9.00 en 17.00 uur terecht kunt voor advies. Het secretariaat geeft ieder lid adequaat antwoord en kan eventueel bijstaan bij geschillen. Naast persoonlijke adviezen stelt de BBZ zich als doel de collectieve sociaaleconomische belangen van de leden te behartigen. Verder streeft de vereniging naar de verbetering van de nautisch-technische omstandigheden waaronder de chartervaart moet opereren. In de praktijk betekent dit dat de BBZ onderhandelt met nationale en internationale overheden over technische eisen, veiligheidsvoorschriften en bemanningseisen en met gemeentes over de inrichting van havens en het heffen van havengeld. Tevens organiseert de BBZ cursussen voor haar leden op gebied van veiligheid, milieu, financiën en gastheerschap. Al deze zaken zijn van groot belang om blijvend een gezonde onderneming in de chartervaart te kunnen exploiteren. Schippereigenaren, zetschippers, bemanningsleden, kantoren, particulieren; een ieder die belang heeft bij de chartervaart kan lid worden van de BBZ en daarmee direct beschikken over alle nieuwe relevante informatie over de beroepschartervaart. Deze informatie is onder andere 24 uur per dag direct te verkrijgen via de website, op een speciaal gedeelte voor leden. De BBZ ziet u graag als lid tegemoet!

Jaap Baalbergen Directeur BBZ, Vereniging voor Beroepschartervaart

6

Het Ondernemingsplan Wanneer de plannen voor aankoop van een schip serieus vorm krijgen wordt het tijd dit plan op papier te zetten in de vorm van een ondernemingsplan. Banken eisen overigens bij verstrekking van een financiering altijd een dergelijk ondernemingsplan. Met het opstellen van een ondernemingsplan krijgt u inzicht in de haalbaarheid van uw idee, de sterke en zwakke kanten en het perspectief op langere termijn. Het dwingt u te kijken of uw idee wel echt zo goed is. Maar het is ook een houvast om af en toe eens naar terug te grijpen. Om te kijken of u op de goede weg bent.

Hoe ziet een dergelijk plan eruit? Wat precies in het ondernemingsplan komt te staan, is natuurlijk afhankelijk van uw idee, uw persoonlijke situatie, de doelgroep die u wilt bedienen en het product dat u aanbiedt. Advies: houdt het kort! Natuurlijk hebt u veel te melden, maar banken, investeerders en andere betrokkenen hebben geen zin in lange proza. Wees dus kort en vooral zakelijk. Wel omvat een ondernemingsplan een aantal vaste onderdelen die u hoe dan ook moet opnemen. Deze onderdelen zijn:

1. Curriculum vitae Het ondernemingsplan begint met een curriculum vitae. Naast uw officiële persoons- en adresgegevens vermeldt u uw opleidingen, diploma’s en uw werkervaring. Dit overzicht vult u aan met gegevens over de privé- en inkomenssituatie (het bestaande en het gewenste inkomen) en uw financiële verplichtingen.

2. Onderneming in kernwoorden Hier gaat het om een samenvatting van de belangrijkste kenmerken van uw onderneming en de markt: Soort bedrijf Wat gaat u doen met uw bedrijf? Bedrijfsnaam Controleer bij de KvK of de naam gebruikt mag worden. De naam mag niet gelijk zijn aan een ander bedrijf in dezelfde branche. Rechtsvorm Eenmanszaak, vof, cv, bv? Laat u goed voorlichten welke rechtsvorm u kiest. Vestigingsplaats, eventuele vestigingseisen en startdatum Branchegegevens. Maak hierbij gebruik van de Kerncijfers van de BBZ, deze zijn te vinden op de website www.bbz-charter.nl. Product/dienst Wat biedt u aan, wat wordt uw doelgroep. Hoe ziet uw prijs- en servicebeleid eruit? Wat wordt de verhuurprijs tegenover uw concurrentie. Kansen, bedreigingen, toekomstperspectief Schrijf op waar u kansen ziet voor uw onderneming en de bedreigingen die kunnen komen. Wat wilt u op langere termijn bereiken? Klanten en opdrachtgevers Wat is de doelgroep? Neemt u personeel aan?

3. Marketingaanpak Geef hier een goede omschrijving op welke manier u denkt de klanten te bereiken. Maak een overzicht van de marketinginspanningen inclusief tijdspad en de kosten. Neem deze kosten op in de investeringsbegroting.

4. Investeringen en financiering Een belangrijk onderdeel van het ondernemingsplan is de financiële onderbouwing van de toekomstige onderneming. Dit kan het beste door het maken van een investeringsbegroting, een exploitatiebegroting en een liquiditeitsbegroting.

7

Investeringsbegroting In de investeringsbegroting worden de investeringen vermeld die u moet doen bij de start van uw bedrijf en in de loop van het eerste jaar. Daarnaast staat hoe deze investeringen gefinancierd worden en wat hiervan eigen vermogen en wat hiervan vreemd vermogen is. Geef als afsluiting een toelichting op de balanspositie waarin u aangeeft waarop bovenvermelde cijfers zijn gebaseerd. Exploitatiebegroting Via de exploitatiebegroting wordt inzicht verkregen in de te verwachten opbrengsten uit de onderneming, afgezet tegen de kosten die gemaakt moeten worden. Hieruit valt dan op te maken wat het resultaat is voor betaling van belasting. Maak gebruik van cijfers van collega’s of, bij overname van een schip, de cijfers van de vorige eigenaar. Geef waar nodig een specificatie van de kosten en opbrengsten. Liquiditeitsbegroting In de liquiditeitsbegroting zal naar voren moeten komen hoe de liquiditeit is van onderneming in de eerste vijf jaar. Hierbij wordt het resultaat uit de exploitatiebegroting afgezet tegen de aflossingsverplichting en rentebetaling aan de hypotheekverstrekker. Wat hierna als cashflow overblijft, is de ondernemersbeloning. Deze moet natuurlijk voldoende zijn om aan overige financiële verplichtingen te kunnen voldoen. Specificeer uw privé-uitgaven en –ontvangsten of neem desnoods een fictief ondernemersloon op in de exploitatie- of liquiditeitsbegroting. De bank zal naast de liquiditeitsbegroting ook een liquiditeitsprognose willen ontvangen. In deze prognose wordt gevraagd naar de schommelingen in de kredietbehoefte in de afzonderlijke kwartalen voor de komende twee jaren. Specificeer uw ontvangsten en uw betalingen per kwartaal. Indien de betalingen hoger zijn dan de ontvangsten, heeft u een kredietbehoefte in dat betreffende kwartaal. Hulp bij het maken van de begrotingen De BBZ heeft samen met Scheepsmakelaardij Enkhuizen en accountantskantoor Haarman een rekenprogramma ontwikkeld, waarin met gemiddelde cijfers uit de branche op eenvoudige wijze de financiën op een rijtje gezet kunnen worden. Dit programma omvat een omzetberekening en een investerings-, exploitatie- en liquiditeitsbegroting. Het programma is zo gemaakt dat na het invoeren van de eigen cijfers het programma de berekeningen maakt. Het programma is gemaakt in Microsoft Excel en is gratis bij deze brochure meegestuurd. Het programma is ook te downloaden via het ledengedeelte van de site van de BBZ. Jaap Baalbergen BBZ Vereniging voor Beroepschartervaart

Bedenk met welke gasten u wilt varen en wat voor schip daarbij past.

8

9

De makelaar Wensen en budget Voor u een schip gaat zoeken is het raadzaam om te komen tot een goede omschrijving van hetgeen u zoekt en tevens het budget vast te stellen. Wilt u binnen of buiten varen, met veel of weinig gasten? In welke doelgroep wilt u opereren? Zoekt u een sportief, sober of luxe schip? Waar is ruimte in de markt en voor welke verhuurder wilt u varen? Wat is financieel haalbaar? Oriënterende gesprekken met een verhuurkantoor, collega-schipper, makelaar en een gespecialiseerde bank kunnen daarbij helpen. Neem de tijd om te zoeken De periode van het jaar waarin charterschepen worden verkocht wordt steeds langer. De nadruk ligt weliswaar nog steeds op oktober tot en met januari, maar regelmatig vinden er ook transacties in het vroege voorjaar en zelfs tijdens het seizoen plaats. Via internet, makelaars, publicaties in gespecialiseerde tijdschriften en mondelinge contacten worden de schepen te koop aangeboden. Naar een andere vloot, dan vroeg beslissen Indien u na de aankoop van vloot wilt wisselen moet dat in een vroeg stadium aan de verhuurder gemeld worden omdat anders de prijslijsten en brochures immers al zijn gemaakt en de eerste huurcontracten voor het komende seizoen zijn afgesloten. De meeste kantoren houden als uiterlijke opzeggingsdatum 1 mei aan om het schip aan het einde van dat seizoen zonder extra kosten uit de vloot te kunnen halen. Mocht u de klantenkring en eventuele boekingen willen meenemen dan is het zaak om goedna te gaan wat hierover de afspraken zijn tussen de schipper en het kantoor en wie u waarvoor moet betalen. Helaas bestaat er nog steeds geen eensluidende 'transferregeling' tussen de kantoren. Waarop letten Als u direct bij een eerste contact met de schipper of makelaar vraagt naar jaarrekeningen en keuringsrapporten, nog voordat uw interesse duidelijk is gebleken, veroorzaakt dat vaak opgetrokken wenkbrauwen. Het werkt prettiger om in eerste instantie de gegevens die de verkoper of makelaar hierover mondeling verstrekt aan te nemen en in een tweede stadium voor de koop deze alsnog te verifiëren. Als het 'ideale' schip is gevonden en het prijsidee van koper en verkoper niet al te ver van elkaar verwijderd zijn, dan start de onderhandeling met loven en bieden. In dit stadium (vóór ondertekening van een overeenkomst) is het zaak dat de verkoper de nodige documenten kan overleggen. Naast de omzetgegevens zijn dat het certificaat van onderzoek (cvo) van IVW en bij een zeilschip het mast- en tuigagecertificaat van een van de klassebureaus en het bemanningscertificaat. Het is belangrijk om ook de eventuele bijlage en werklijst behorende bij het CVO te bekijken om voor zover mogelijk inzicht te krijgen in nog benodigde werkzaamheden die voortvloeien uit het Binnenschepenbesluit voor zeilschepen(BSB). Verder komen aan bod: het bodemrapport, de winst- en verliesrekeningen van de laatste jaren en eventuele rekeningen van bijvoorbeeld motorrevisies. Afspraken met de verhuurder(s) Het is nu ook tijd, om in overleg met de eigenaar, een afspraak te maken met het verhuurkantoor voor een kennismaking. Vrijwel alle kantoren hanteren een soort 'proefjaar'. Het is belangrijk om exact te weten wat het verhuurkantoor wil en onder welke voorwaarden er gevaren wordt. Ga ook na wie de definitieve beslissing neemt om tot de desbetreffende vloot te worden toegelaten, wat de rechtsvorm van de vloot is en óók hoe de vertrekregeling is om weer uit de vloot te kunnen treden. De organisatie van charterkantoren is nogal divers, van bv's tot stichtingen, maatschappen met 20 of meer maten tot eenmanszaken. Zoek dus uit met wie u de definitieve afspraken maakt. De problemen tussen schippers en kantoren ontstaan vooral bij het verlaten van een vloot en de kosten die daarbij soms in rekening worden gebracht voor het al dan niet meenemen van klantenbestanden en gemaakte marketingkosten. Natuurlijk is het moeilijk om daarnaar te vragen nog voor u begonnen bent, maar als de handtekening eenmaal gezet is dan ligt het vast. Uiteraard wilt u weten wat het kantoor verwacht van de omzetontwikkeling in de komende jaren. Verhuurders geven vaak een schriftelijke omzetprognose voor de komende jaren die u ook aan een bank kunt tonen. Met zijn ervaring kan een verhuurder een goede inschatting maken van de te verwachten omzet. Samen met de verlies- en winstrekeningen komt u zo tot een reëel beeld van het bedrijf. Overigens komt het steeds vaker voor dat een schip niet door een maar enkele verhuurders wordt aangeboden en ook de eigenaar zelf een gedeelte van de boekingen verzorgt.

10

Omzetprognose van de verkoper Indien de verkoper het schip zelf verhuurt zonder tussenkomst van een verhuurkantoor dan zal de financier extra kritisch kijken naar de verwachtingen voor de toekomst. Zorg in die gevallen voor een volledig inzicht in alle cijfers en klantenbestanden en maak goede afspraken met elkaar. Van belang is dan bijvoorbeeld of de schipper zijn charteractiviteiten stopt of met een ander schip verder gaat. Koop- of verkoopovereenkomst Als u tot een 'wilsovereenstemming' bent gekomen, dan is er sprake van een koop/verkoop en is het verstandig om de afspraken op schrift te (laten) stellen. Een ervaren makelaar kan hierbij goede diensten bewijzen. Zorg in ieder geval voor een aan beide partijen duidelijke omschrijving van de voorwaarden en bedenk dat mondelinge afspraken, hoewel bindend, veel ruimte geven tot persoonlijke interpretatie en niet zelden leiden tot conflicten. Met betrekking tot de diverse afspraken die tot een transactie leiden, zijn er feitelijk twee verschillende schema's te volgen: Schema A waarbij de koper de kosten in de optimale volgorde maakt. Dit schema wordt meestal gehanteerd door makelaars: - prijs en condities overeenkomen; - koopovereenkomst met ontbindende voorwaarden, boeteclausule en een aanbetaling op de derdenrekening van de makelaar of notaris; - taxatie ten behoeve van financiering; - na realiseren van de financiering gaat het schip op de helling om te laten keuren door een onafhankelijk expert van IVW, klassebureau of de verzekering (vraag om een expert die door de IVW wordt erkend); - de hellingbeurt vindt plaats op 'kosten van ongelijk'; - steeds vaker vinden er ook keuringen plaats van onderdelen zoals masten of motoren; een motor keurt u bij voorkeur in het water - dus voor de hellingbeurt, overigens kan een oliemonster ook al iets vertellen over de staat van de motor; - afrondende onderhandeling n.a.v. de uitslag van alle keuringen; - overdracht door een notaris. Schema B waarbij alle feiten op tafel liggen voordat er prijsovereenstemming is met als nadeel voor de koper dat hij de kans loopt om veel kosten te maken zonder dat de koop doorgaat. Dit schema wordt gepromoot door consumentenorganisaties als de ANWB: - aankoopkeuring op kosten van koper, eventueel te combineren met een hellingbeurt en taxatie ten behoeve van de financiering; - prijs en condities overeenkomen; - koopovereenkomst en aanbetaling op rekening van de notaris; - financiering; - overdracht bij notaris. Taxatie en/of technische keuring De taxatie en keuring worden vaak door elkaar gehaald. Een taxatie is een waardebepaling waarbij de marktwaarde en executiewaarde van het schip worden vastgesteld. Hierbij zijn de fraaie lijnen, snelheid onder zeil, marktpositie van het schip, technische staat, omzet en te verwachten werkzaamheden i.v.m. wettelijke voorschriften belangrijke factoren. De taxatie kan zowel worden gebruikt in de onderhandeling met de verkoper als voor de financiering. Voor de taxatie is een bepaald technisch inzicht nodig, de makelaar/taxateur beoordeelt de staat van het schip en wil bijvoorbeeld weten in welke conditie het onderwaterschip is, of de motor is gereviseerd etc. Soms wordt in de taxatie een voorbehoud gemaakt voor bepaalde onderdelen. Een taxatie is niet hetzelfde als een technische keuring omdat de makelaar/taxateur niet alle machinerieën en toebehoren zal testen. Over het algemeen dient een taxatie te worden uitgevoerd door een beëdigde, tegenwoordig EMCO-gecertificeerde, makelaar en/of taxateur. De klassebureaus en IVW voeren géén taxaties uit. Sommige banken hebben een voorkeur of eisen een taxatie van een door hen geselecteerde makelaar/taxateur. Vraag het uw bank. De kosten van een taxatie liggen tussen de 450 en 600 euro exclusief btw en reiskosten. Vrijwel altijd laten kopers het (onderwater)schip voor overdracht keuren en steeds vaker ook de machinerieën en toebehoren. Denk erom dat een motor niet kan worden gekeurd op de helling. Motoren kunnen worden beoordeeld door een expert of een monteur die bekend is met het betreffende motortype. De koper bepaalt welke (onafhankelijke) makelaar/taxateur en expert(s) worden aangesteld. De kosten van keuringen en taxaties zijn voor rekening van de koper. De kosten van een algemene aankoopkeuring zijn 550 tot 800 euro exclusief btw. Sommige Onderlinge verzekeringen keuren het onderwaterschip (bijna) gratis in het kader vande acceptatiekeuring voor de verzekering. Een monteur kan voor 150 à 200 euro, exclusief btw, de staat van een motor vaststellen.

11

Surveyer aan het werk Koopovereenkomst Zoals gezegd worden de koopsom en de condities vastgelegd in een koopovereenkomst. Een belangrijk onderdeel van de overeenkomst zijn de ontbindende voorwaarden. Voorbeelden hiervan zijn: - realiseren van de financiering; - staat van het (onder)waterschip; - certificeerbaarheid; - verzekerbaarheid. Ook kunnen er garanties worden opgenomen waar de verkoper aan moet voldoen voor de overdracht. Hierbij kunt u denken aan: - afgifte van nieuwe certificaten; - functioneren van de technische installaties; - overdracht van charterovereenkomsten en/of klanten; - bepaalde werkzaamheden aan het schip. Tevens wordt in de koopovereenkomst een aanbetaling of bankgarantie geregeld die wordt gestort of gesteld op naam van een notaris of makelaar en dus niet op rekening van de verkoper. Vaak wordt er een inventarislijst opgemaakt. Vervolgens worden alle voorwaarden en keuringen afgewerkt en de eventuele consequenties daarvan afgewikkeld. De tijdsduur van dit stadium loopt uiteen van 2 weken tot een jaar. Overdracht, kadaster en notaris De laatste fase is de overdracht. Om een hypotheek te kunnen geven moet het schip teboekgesteld zijn in het kadaster van Rotterdam, Amsterdam of Groningen. Sinds 1991 dienen alle teboekgestelde schepen (vrijwel alle charterschepen) door een notaris te worden overgedragen. De overdracht is de feitelijke acceptatie van het schip door de koper in de staat waarin het zich bevindt en de kwijting van de schuld aan de verkoper middels de betaling die bij de overdracht plaatsvindt. De notaris houdt voor, tijdens en na de overdracht contact met het kadaster om te voorkomen dat er schulden en eventuele beslagen die aan het schip kunnen kleven worden mee verkocht. Indien de verkoper nog een hypotheek op het schip heeft, wordt deze door de notaris uit de koopsom voldaan, zodat het schip altijd zonder schulden wordt overgedragen. Het is de verantwoordelijkheid van de notaris dat hij zorg draagt voor deze correcte afwikkeling met partijen, waaronder de bank(en). Door het tekenen van de hypotheekakte geeft de nieuwe eigenaar zijn financier het (executie)recht om het onderpand/schip te verkopen als de eigenaar zich niet aan de betaling van rente en aflossing houdt. Vanaf de overdracht is de koper feitelijk eigenaar en verantwoordelijk voor het schip. Hij dient het vanaf de overdracht dus ook te verzekeren. De notaris ontvangt de koopsom en 'beschrijft' het schip op naam van de koper in het kadaster, zodat deze als juridisch eigenaar is terug te vinden. Hierbij worden ook eventuele hypotheken geregistreerd. Pas als het schip op naam van de koper staat (na ca. 24 uur) wordt de verkoper door de notaris uitbetaald. Notarissen werken niet meer allemaal tegen hetzelfde tarief. Reken op 800 tot 900 euro voor de notaris- en kadasterkosten. De hypotheekakte

12

kost ongeveer hetzelfde. Notarissen met veel ervaring in charterschepen zijn: WFO Notarissen te Enkhuizen (tel. 0228-317244) en Notariskantoor Jelsma & Koelma te Harlingen (tel. 0517-412686). Papierwerk na overdracht Na de overdracht moeten de Rijnverklaring, certificaten, bunkerverklaring en marifoonmachtiging worden overgeschreven op naam van de nieuwe eigenaar. Voor zeeschepen komen daar weer andere certificaten bij. Dit is een klus voor de koper die hij pas kan uitvoeren nadat hij juridisch eigenaar is geworden. De verkopende makelaar Als verkoper mag u van de makelaar, naast het vinden van een koper, een deskundige begeleiding verwachten bij alle bovenstaande stappen. De tarieven van makelaars schommelen tussen 4% en 6%, afhankelijk van onder andere de hoogte van de koopsom. De aankopende makelaar Vaak is een adviesgesprek te combineren met een taxatie. Sommige makelaars en experts kunnen daarnaast een liquiditeitsbegroting van een schip maken en de koper bijstaan in hethele zoekproces. De kosten van de begeleiding zijn geheel afhankelijk van de werkzaamheden die men voor u uitvoert. De exploitatiebegroting die naar de bank gaat moet tegenwoordig door een accountant zijn goedgekeurd of opgemaakt. De makelaar als mediator Het is ook mogelijk om samen (koper en verkoper) een onafhankelijke makelaar opdracht te geven voor een correcte afwikkeling van de transactie. In het stadium dat koper en verkoper elkaar gevonden hebben en het (bijna) eens zijn over de prijs, schakelt u samen een makelaar in om tegen een urentarief de koopovereenkomst te laten maken en de transactie verder te begeleiden. Het is in dit geval ook reëel om de kosten van de onafhankelijke makelaar tussen partijen te delen. Nieuwbouw of verbouw Bij de nieuwbouw van een schip wordt er vaak eerst een schetsplan op papier gezet door een ontwerper of door de toekomstige schipper/eigenaar zelf. Het gaat in dit stadium om het type schip, de afmetingen, het vaargebied, aantal gasten en een concept van de indeling. Vervolgens start de schipper een haalbaarheidsonderzoek waarin de volgende zaken de revue passeren: - vaststellen interesse in de markt (charterkantoren); - vaststellen van het eigen/risicodragend vermogen; - oriëntatie m.b.t. de interesse van financiers (banken); - schatting bouwsom (werf); - schatting opbrengst (charterkantoren); - liquiditeitsbegroting. In de meeste gevallen zal het schetsontwerp worden bijgesteld waarna technische tekeningen en bestekken worden gemaakt waarmee een werf exacter kan begroten. Het toekomstige verhuurkantoor zou aan de hand van deze gegevens een omzetprognose moeten kunnen afgeven. In de laatste fase komt er een definitieve offerte van de werf die samen met de omzetprognose wordt gebruikt voor een exploitatieberekening en liquiditeitsbegroting voor de eerste drie tot vijf jaar. Samen met de motivatie van de schipper/ondernemer vormt dit het ondernemingsplan. Een en ander kan vervolgens gepresenteerd worden aan enkele banken zodat zij een offerte kunnen uitwerken. M.J. van Os, DGA van Scheepsmakelaardij Enkhuizen BV Beëdigd en EMCI gecertificeerd jacht- en scheepsmakelaar, voorzitter HISWA makelaars

13

14

De bank Inleiding Bij de financiering van charterschepen door een bank wordt uw kredietaanvraag op grond van een aantal uitgangspunten beoordeeld zoals ondernemerscapaciteiten, rentabiliteit, solvabiliteit, zekerheden etc. Algemeen Om inzicht te krijgen in de privésituatie van de (aspirant) zelfstandige ondernemer en zijn/haar ideeën voor de toekomst zal de bank een aantal vragen stellen en dient u de gecursiveerde bescheiden te overleggen:  De schipper/eigenaar: personalia, opleiding, ervaring, diploma's, burgerlijke staat, juridische vorm van het bedrijf, Uittreksel Handelsregister van de Kamer van Koophandel, vaarbewijs, ondernemingsplan;  Het schip: bouwjaar, afmetingen, aantal personen, indeling, taxatierapport, veiligheidscertificaat, recent vlakrapport;  De markt: vaargebied, eventueel charterkantoor, omzetprognose. Financiële positie Om de rentabiliteit van de bedrijfsvoering en de vermogensverhouding na investering te kunnen bepalen, zal de bank vragen naar de te verwachten financiële resultaten van de onderneming. Bovendien dient men te beschikken over ruim voldoende buffer om rente, aflossing, vervangingsinvesteringen en ondernemersinkomen te kunnen betalen uit de winst (voor rente + afschrijving). Het ondernemersinkomen moet voldoende zijn om uw privé-uitgaven te dekken. - Exploitatiebegroting en balans Ondersteuning van de plannen door een gespecificeerde (meerjarige) exploitatiebegroting; e.e.a. gebaseerd op prognoses van het betrokken boekingskantoor of onderbouwd uit marktonderzoek en bij voorkeur samengesteld door een erkend accountantskantoor. - Historische jaarcijfers, investeringsbegroting (offertes) Bij de overname van een bestaand schip kan inzicht in de resultaten van de vorige jaren van belang zijn bij het opstellen van de prognose. Bij de bouw van een 'nieuw' schip is een gespecificeerde investeringsbegroting onontbeerlijk. Ondersteuning door offertes is vaak een vereiste. - Eigen kapitaal Vaststelling van de verhouding tussen de eigen inbreng en het balanstotaal(na investering) waarbij 30% als norm geldt. Als aansprakelijk vermogen kan ook worden aangemerkt een lening van familie of derden (waaronder de vorige eigenaar), mits deze wordt achtergesteld t.o.v. alle crediteuren. Eventuele afwijkingen hiervan zijn afhankelijk van de rentabiliteit. Kredietfaciliteit De investering kan na aftrek van het bedrag dat als aansprakelijk vermogen is ingebracht bancair worden gefinancierd. De duur van de financiering hangt af van:  de staat van onderhoud van het schip;  de ouderdom van de intimmering;  de afschrijvingstermijn die door de accountant wordt gehanteerd. De duur van de langlopende lening komt dan vaak uit tussen de 10 en 15 jaar. Het variabele deel van de totale financiering wordt als een krediet in rekening-courant verstrekt. Zekerheden Om een krediet te verkrijgen dient er een volledige dekking van de faciliteit te zijn. - Taxatierapport De dekking wordt voor een belangrijk deel verkregen door een hypothecaire inschrijving op het schip. Als dekkingswaarde geldt 60% van een door een erkend taxateur bepaalde dagwaarde, eventueel na verbouwing/investering. - Stil pandrecht Om discussie te voorkomen over de vraag wat roerende en onroerende goederen zijn (bijvoorbeeld de zeilen) wordt een stil pandrecht van de bedrijfsuitrusting bedongen. Hiermee geeft u aan dat roerende goederen ook tot de zekerheid van de lening dienen. - Verzekeringen

15

In de risicosfeer zal het uitvallen van de schipper gedurende het seizoen dienen te worden verzekerd door het sluiten van een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Verder dient de verzekering van het casco en de (bedrijfs-)aansprakelijkheid op een adequate manier geregeld te zijn. In sommige gevallen, afhankelijk van de hoogte van de totale financiering en de burgerlijke staat van de ondernemer, kan een overlijdensrisicoverzekering worden gevraagd. - Bijzondere regelingen Een eventueel resterend dekkingstekort kan mogelijk door een staatsgegarandeerde lening worden opgevangen; voorwaarde voor dit soort financieringen is echter dat een acceptabel ondernemersinkomen ter beschikking komt.

Dhr. Tammo Oosterhof is Directeur Kenniscentrum Watersport van de Friesland Bank N.V. De Friesland Bank financiert een aantal charterschepen.

16

Keurings- en bemanningseisen binnenvaart

Inleiding In dit hoofdstuk geven we een overzicht van de keurings- en bemanningseisen voor de binnenvaart in Nederland. We doen dit op basis van de Nederlandse Binnenvaartwet, die op 1 juli 2009 in werking is getreden. We proberen zo volledig mogelijk te zijn, maar uiteindelijk is de wettekst leidend. De wettekst is terug te vinden op de website van de BBZ. Keuring In principe moet elk passagiersschip (>12 passagiers) onder Nederlandse vlag voldoen aan bepaalde veiligheidsregels. Het is de overheid die de veiligheidsregels maakt, maar deze heeft de inspectie uitbesteedt aan erkende keuringsinstanties. Voor de binnenvaart zijn meerdere keuringsinstanties door de overheid erkend, zoals Register Holland, EFM expertise en Dutch Certification Instituut.

Keuringseisen binnenvaart Schepen kleiner dan 15 meter en maximaal 12 passagiers Geen keuringseisen. Schepen groter dan 15 meter en maximaal 12 passagiers Er zijn in principe geen keuringseisen. Wel zal de verzekering een keuringscertificaat vragen of zelf een keuring uitvoeren. Voor zeilschepen kan een keuring volgens de zgn. Bijlage 2 Rode Rules van Register Holland worden uitgevoerd. Schepen groter dan 20 meter en maximaal 12 passagiers Schepen langer dan 20 meter of waarvan de lengte x breedte x diepgang meer dan 100 is moeten in bezit zijn van een Communautair Certificaat. Deze schepen worden gekeurd volgens hoofdstuk 21 van de nieuwe EU richtlijn 2006/87. Bestaande schepen (voor 1-6-2009 in de vaart) hebben tot 2018 de tijd om zich te laten certificeren. Schepen met meer dan 12 passagiers Communautair Certificaat verplicht. Deze wordt door Inspectie Verkeer en Vervoer (IVW) afgegeven als er een keuring heeft plaatsgevonden volgens de binnenvaartwet. Minimum bemanningseisen en bemanningssterkte op de Nederlandse binnenwateren m.u.v. Rijn, Lek en Waal. Schepen kleiner dan 15 meter en maximaal 12 passagiers Geen bemanningseisen Schepen 15–25 meter en maximaal 12 passagiers Schipper in bezit van een Klein Vaarbewijs en een bemanningslid van minimaal 16 jaar oud, in bezit van een dienstenboekje en een medische keuring. Schepen van 25 tot 40 meter en maximaal 12 passagiers Schipper in bezit van een Groot Vaarbewijs, Zeilbewijs1, beperkt Groot Vaarbewijs of Groot Pleziervaartbewijs I en een bemanningslid van minimaal 16 jaar oud, in bezit van een dienstenboekje en een medische keuring. Schepen groter dan 40 meter en maximaal 12 passagiers Schipper in bezit van een Groot Vaarbewijs, Zeilbewijs2 of Groot Pleziervaartbewijs II en een bemanningslid van minimaal 16 jaar oud, in bezit van een dienstenboekje en een medische keuring. Passagiersschepen tot 45 meter met meer dan 12 passagiers Schipper in bezit van een Groot Vaarbewijs of Zeilbewijs3 en een deksman* van minimaal 18 jaar oud, in bezit van een dienstenboekje en een medische keuring. Motorschepen die varen met meer dan 40 passagiers, of langer zijn dan 45 meter, moeten conform binnenvaartwet / ROSR worden bemand. *Een deksman is een bemanningslid (man of vrouw) zonder opleiding tot matroos o.i.d.

1

Met het Zeilbewijs mag alleen op zeilschepen gevaren worden. idem 3 idem 2

17

Minimum Bemanningseisen en Bemanningssterkte op de Rijn, Lek en Waal (bij een lengte t/m 70 meter). Schipper in het bezit van een Klein, Beperkt Groot Vaarbewijs, Groot Vaarbewijs, Zeilbewijs of Groot Pleziervaartbewijs conform de eisen zoals hierboven omschreven. Bij internationale vaart op de Rijn dient de schipper een Rijnschipperspatent te hebben. Er moet worden bemand conform hoofdstuk 23 van de ROSR. Marifooncertificaat De schipper moet in het bezit zijn van een bedieningscertificaat marifonie, in het geval een marifoon aan boord verplicht is. Medische keuring Binnenvaart Een matroos aan boord van een schip welke vaart met meer dan 12 personen dient zich medisch te laten keuren door een arts die bevoegd is te keuren voor de Rijn- en Binnenvaart. Deze lijst is te vinden op www.sabni.nl. Voor de binnenvaart is een eenmalige keuring voldoende, tot aan het bereiken van de 50-jarige leeftijd. Daarna is een vijfjaarlijkse keuring verplicht tot aan de 65-jarige leeftijd, hierna is het jaarlijks.

Dienstboekje Binnenvaart Elke matroos aan boord van een schip welke vaart met meer dan 12 personen dient in bezit te zijn van een dienstboekje, waarin de vaartijd wordt opgeschreven. Het dienstboekje kan worden aangevraagd bij Stichting Afvalstoffen Binnenvaart (www.sabni.nl) Vaarbewijzen binnenvaart In Nederland kennen we een aantal soorten vaarbewijzen. Klein vaarbewijs vereist voor: Schepen 15-20 meter met maximaal 12 passagiers Schepen <15 meter die sneller dan 20 km/uur varen Pleziervaartuigen 15-25 meter Groot Pleziervaartbewijs vereist voor: Pleziervaartuigen vanaf 25 meter Beperkt groot vaarbewijs vereist voor: Schepen 20-40 meter met maximaal 12 passagiers Groot Vaarbewijs/ Zeilbewijs4 vereist voor: Schepen groter dan 40 meter Schepen met meer dan 12 passagiers Klein vaarbewijs Het klein vaarbewijs wordt uitgegeven door de VAMEX. Men kan het vaarbewijs verkrijgen na het volgen van een examen, er zijn geen vereisten aan de vaartijd. Groot Pleziervaartbewijs Het Groot Pleziervaartbewijs wordt uitgegeven door de VAMEX, mits de schipper in bezit is van een klein vaarbewijs en diploma CWO groot motorschip. Dit laatste is een soort praktijkexamen, om te zien of iemand het schip “beheerst”. Er zijn geen vereisten aan de vaartijd. Beperkt Groot Vaarbewijs Het beperkt Groot Vaarbewijs kan worden aangevraagd bij het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR afdeling CCV). Om het Beperkt Groot Vaarbewijs te verkrijgen moet men in het bezit zijn van een diploma Schipper, welke wordt uitgegeven door de CBR-CCV. Om deel te mogen nemen aan de examens is 3 jaar vaartijd vereist.

4

Met het Zeilbewijs mag alleen op zeilschepen gevaren worden.

18

19

Zeilbewijs Het Zeilbewijs kan worden aangevraagd bij het CBR-CCV. Om het Zeilbewijs te verkrijgen moet men in het bezit zijn van een diploma Schipper Zeilvaart (SZ) of een diploma Stuurman Kleine Zeilvaart (SKZ). Het diploma SZ wordt uigegeven door het CBR-CCV. Om toegelaten te kunnen worden tot de examens moet worden aangetoond dat men 2 jaar vaartijd heeft. Het diploma SKZ wordt uitgegeven door de Enkhuizer Zeevaartschool. Groot Vaarbewijs Het Groot Vaarbewijs kan worden aangevraagd bij het CBR-CCV. Om het Groot Vaarbewijs te verkrijgen moet men in het bezit zijn van een diploma Schipper, welke wordt uitgegeven door de CBR-CCV. Om deel te mogen nemen aan de examens is 3 jaar vaartijd vereist. Voor de afgifte van het Groot Vaarbewijs is 4 jaar vaartijd vereist. Vaartijd Eén jaar vaartijd bestaat uit 180 vaardagen op de binnenwateren, of uit 250 vaardagen op zee. Binnen een jaar kunnen maximaal 180, respectievelijk 250, dagen als vaartijd worden meegerekend. Vaartijd kan worden opgebouwd vanaf 16 jaar:  aan boord van bedrijfsmatige schepen op de binnenwateren en/of op zee;  aan boord van een niet-bedrijfsmatig schip op de binnenwateren en/of op zee, mits de lengte >15 meter is. Let op: Er mag maximaal 1 jaar vaartijd op zee of aan boord van een niet-bedrijfsmatig schip >15 meter worden meegenomen. Het aantonen van vaartijd kan door middel van het dienstenboekje (binnenvaart), het monsterboekje (zeevaart) of aan de hand van vaartijdverklaringen van de werkgever. Indien vaartijd behaald is aan boord van bedrijfsmatige schepen op de binnenwateren waarbij het dienstboekje niet verplicht is (zoals bij schepen met maximaal 12 passagiers aan boord) kan de vaartijd aangetoond worden aan de hand van vaartijdverklaringen van de eigenaar. Hierbij moeten ook loonopgaven worden meegezonden. Indien vaartijd behaald is aan boord van niet-bedrijfsmatige zeilschepen dan moet duidelijk worden aangegeven wanneer deze vaartijd is opgedaan, wat het vaargebied is geweest en hoeveel vaardagen het betreft. Tevens moet niet-bedrijfsmatige vaartijd met nadere bewijsstukken worden onderbouwd. Hierbij valt o.a. te denken aan verklaringen van haven- en/of sluismeester, havenbriefjes, eigendomsbewijs, verzekeringsbewijs, logboek, verklaring van de eigenaar, etc. Vrijstellingen Voor sommige mensen is het mogelijk om met een beperkt aantal examens in het bezit te komen van een Groot Vaarbewijs. Indien men in het bezit is van een beroepsmatig diploma voor op zee (Stuurman KZV/Stuurman GZV), kan men als volgt in het bezit komen van het Groot Vaarbewijs:  examen Reglementen 1 (de binnenwater reglementen BPR en RPR);  examen Kennis Vaarwater (topografische kennis van Nederland en Europa);  mondeling examen Navigatie deel 1 (ruime wateren hoeft dus niet meer);  naast de vaardagen die op zee zijn opgedaan, moet er ook voldoende vaartijd op de Europese binnenwateren zijn opgedaan. (In totaal gaat het om 4 x 180 vaardagen.) Als grenslijn geldt hierbij grofweg de Waddeneilanden. Met andere woorden: de Waddenzee is binnenwater. Indien men in het bezit is van het diploma Schipper Zeilvaart, dan kan menals volgt in het bezit komen van het Groot Vaarbewijs:  examen laden en lossen (30 meerkeuzevragen);  mondeling examen Navigatie deel 1 (ruime wateren hoeft dus niet meer);  naast de 360 vaardagen die nodig waren voor het Zeilbewijs, nog eens 360 vaardagen aanvullen volgens de gestelde eisen. Zeilbewijs en vrijstellingen Vrijstellingen worden niet verleend op basis van het Zeilbewijs, maar op basis van het diploma waarmee het Zeilbewijs is verkregen. Indien het Zeilbewijs is verkregen vanuit de overgangsregeling, kom men niet in aanmerking voor een vrijstelling. Om in het bezit te komen van het Groot Vaarbewijs moeten alle examenvakken worden gedaan.

20

21

Keurings- en bemanningseisen zeezeilvaart (2010) Inleiding In dit hoofdstuk geven we een overzicht van de keurings- en bemanningseisen voor de zeezeilvaart. Voor de zeezeilvaart is echter al jaren een discussie gaande over de acceptatie in het buitenland over de Nederlandse keuringseisen. Het zal waarschijnlijk het Europese Hof zijn dat hierover een oordeel zal vellen. We geven hierbij de wettelijke eisen vanuit de Nederlandse wet, maar houd wel rekening met internationale acceptatie hiervan. Voor specifieke vragen hierover adviseren we u contact op te nemen met de BBZ. Keuringseisen zeezeilvaart Alle bedrijfsmatig varende schepen welke naar zee gaan met passagiers vallen onder de Nederlandse Schepenwet. Voor zeilschepen tot maximaal 36 passagiers en tot 500GT, en motorschepen met maximaal 12 passagiers en tot 500 GT, is er een speciale regeling: de zogenaamde Commercial Cruising Vessel-code (CCV-Code). Voor zeezeilschepen die meer dan 36 passagiers meenemen is in principe geen speciale wetgeving voorhanden. Wel is er de speciale Europese Richtlijn EU 2009/45, welke eisen stelt voor nationale vaart binnen Europa. Het is mogelijk een zeilschip e t laten toetsen volgens deze EU-richtlijn, maar hiermee mag niet internationaal worden gevaren. Veel zeezeilschepen gebruiken dit certificaat om met meer mensen dagtochten te varen. Keuringen van zeeschepen worden uitgevoerd door internationaal erkende klassebureaus, alleen keuren deze instanties geen schepen ouder dan 30 jaar. Voor deze categorie schepen is dit in Nederland de Inspectie Verkeer en Waterstaat. Vaak is het Register Holland in Enkhuizen die een vooronderzoek uitvoert, voordat de inspecteur van IVW langskomt. Register Holland zal op basis van de CCV-Code (ook wel “Witte Rules” genoemd) en/of EU 2009/45 dit vooronderzoek uitvoeren. Zeegaande zeil- en motorschepen ontvangen na keuring een Certificaat, dat één jaar geldig is. De hellingkeuring is eens per jaar of, bij niet meer dan 12 passagiers, tweemaal in de 5 jaar met een maximum tussenliggende periode van 36 maanden. Voor schepen kleiner of gelijk aan 17,5 meter is in de CCV-Code een specifiek hoofdstuk opgenomen met aangepaste eisen. Bemanningseisen Zeezeilvaart – vaarbevoegdheid In de zeevaart is sprake van de volgende bemanningsleden: -gezel/rating = maat; -gezel dek/rating deck = maat met minimaal 6 maanden vaartijd of diploma zeevaartschool plus twee maanden vaartijd; -stuurman/chief mate; -kapitein/master.

Om te mogen varen op zee moet men in bezit zijn van een vaarbevoegdheid. De vaarbevoegdheden en bijbehorende eisen staan in bijgevoegd schema. De te behalen diploma's Kleine Zeilvaart (KZV) en Grote Zeilvaart (GZV) zijn noodzakelijk voor het behalen van het vaarbevoegdheidsbewijs voor de zeilende beroepsvaart op zee. Deze bewijzen worden afgegeven namens de Inspectie Verkeer en Waterstaat door het Kiwa Register (www.kiwaregister.nl).

Gezel/rating  Een geneeskundige verklaring van geschiktheid voor de zeevaart incl. oog- en oorkeuring. Laat u zich in geval van twijfel keuren voordat u carrière op zee begint, zonder geneeskundige verklaring krijgt men geen vaarbevoegdheid!  Het diploma Basic Safety en voor schepen >40 m het diploma Advanced Firefighting. Gezel dek (rating deck) moet aanvullend in bezit zijn van:  Voldoende vaartijd op schepen in de zeilende beroepsvaart. Deze vaartijd mag afhankelijk van de functie aan boord en het vaargebied geheel of gedeeltelijk behaald worden op de binnenvaart en voor 50% op de handelsvaart. Stuurman (chief mate) moet aanvullend in bezit zijn van:  Een diploma Marcom A voor onbeperkt vaargebied en Marcom B voor beperkt vaargebied;  Diploma Stuurman Kleine Zeilvaart (Noordzee, Oostzee, Middellandse Zee);  Voor onbeperkt vaargebied een diploma radarwaarnemer. Kapitein (master) moet aanvullend in bezit zijn van:  Diploma Stuurman Kleine Zeilvaart (Noordzee, Oostzee, Middellandse Zee) of Stuurman Grote Zeilvaart ( wereldwijd).

22

Op elk schip moet de kapitein en diegene die belast is met de medische zorg aan boord in het bezit zijn van een certificaat Medisch-Beperkt (wordt afgegeven na behalen diploma KZV). Voor vaargebied wereldwijd bovendien het certificaat Medisch-Onbeperkt (hiertoe moet na MedischBeperkt een stage in een ziekenhuis worden gelopen of een stage vervangende training worden gedaan). Deze certificaten zijn onafhankelijk van de vaarbevoegdheid. De diploma’s Stuurman Kleine/Grote Zeilvaart kunnen worden behaald aan de Enkhuizer Zeevaartschool. Het eerste schooljaar (oktober t/m maart) sluit u af met het examen voor Stuurman Kleine Zeilvaart, het tweede schooljaar met het diploma Stuurman Grote Zeilvaart. Deze diploma's geven uitzicht op de vaarbevoegdheid als stuurman of kapitein op zeilschepen in de zeilende beroepsvaart; uiteindelijk wereldwijd op schepen tot 3000 ton. Onderdeel van deze opleiding is het diploma Basic Safety en een medische training. Voor houders van het diploma Grote Zeilvaart bestaat er een uitstekende regeling om door te stromen naar de Kleine Handelsvaart d.m.v. de zogeheten doorstroommodule voor het diploma Grote Zeilvaart Aanvulling (GZV-A), die ook jaarlijks in januari aan de EZS wordt gegeven. Voor Bevarenen (houders van een diploma voor de handelsvaart) bestaat er een mogelijkheid om door te stromen naar de zeilvaart d.m.v. de opleidingsmodule Grote Zeilvaart. Deze opleiding wordt ook ieder jaar in de periode februari-maart gegeven in Enkhuizen. Bij de Enkhuizer Zeevaartschool is een informatieboekje over de opleidingen voor de beroepszeilvaart verkrijgbaar. Deze brochure is ook te downloaden op www.ezs.nl. Bemanningseisen zeezeilvaart – minimale bemanning aan boord In de zeezeilvaart is het de scheepseigenaar die verantwoordelijk is voor voldoende bemanning aan boord. Door middel van een bemanningsplan laat hij/zij zien met het aangegeven aantal bemanningsleden het schip veilig te kunnen varen. Om een indicatie te geven is in onderstaand stroomschema de minimumbemanning aangegeven waaronder de meeste Nederlandse schepen varen. dhr. B.Folmer; Enkhuizer Zeevaartschool

23

Stroomschema Zeezeilvaart – bemanningseisen t/m 500 GT versie 2010

24

De architect Algemeen Voor het in de vaart brengen van een op commerciële basis te exploiteren schip is een goede voorbereiding van groot belang. Om te beginnen moet de opzet van het schip zo goed mogelijk worden afgestemd op de doelgroep en het vaargebied waarvoor het schip zal worden ingezet. Na inventarisatie van eisen, wensen en financiële mogelijkheden zal er een concept worden vastgelegd op basis waarvan een nieuwbouw- of verbouwplan wordt opgezet. Dit plan moet technisch en financieel worden uitgewerkt om te komen tot een beheersbare bouw of verbouw. Een goede begroting die zoveel mogelijk wordt gedekt door vaste offertes is van groot belang. Een scheepsbouwkundig ontwerp- en tekenbureau kan u hierbij adviseren en ondersteunen. Het zal uw belangen behartigen en zijn praktische kennis en ervaring aanwenden om te komen tot een realistisch plan. U kunt bij het bureau terecht voor de complete realisatie van uw project of voor het uitwerken van een deel daarvan. De keuze van de architect is afhankelijk van persoonlijke voorkeur en de mate van ervaring van de architect in uw specifieke soort project. Het project van begin tot eind. Zowel voor een project op basis van verbouw van een bestaand casco als voor een compleet nieuwbouwproject verlopen de contacten en samenwerking met de architect als volgt:

1.

2.

3.

Vrijblijvend gesprek met kennismaking en eerste inventarisatie van eisen en wensen. Uit dit gesprek komt naar voren welke adviezen en tekenwerk voor de uitvoering van uw project noodzakelijk zijn. Met de ingewonnen informatie en de ervaring van de architect zullen uw eisen uitgewerkt worden in een voorontwerp. Meestal worden door middel van een aantal schetsen meerdere alternatieven voorgesteld. Hierna komt men uiteindelijk tot een voorontwerp bestaande uit een algemeen plan, een zeilplan en een technische omschrijving van het project. Met dit plan kan snel een globale prijsindicatie worden aangevraagd. De mogelijkheden tot financiering kunnen worden onderzocht en de inzetbaarheid van het concept bij de toekomstige klanten kan worden getoetst. Voor een relatief kleine inspanning heeft u nu duidelijkheid over de haalbaarheid van het project. Na eventuele bijstellingen wordt het voorontwerp verder uitgewerkt tot een definitief ontwerp bestaande uit:  Algemeen plan (dekaanzicht, zijaanzicht, langsdoorsnede en indeling);  Uitgewerkt zeilplan (in geval van een zeilschip);  Constructieplan;  Geschreven bestek;  Overige tekeningen die noodzakelijk zijn voor het verkrijgen van de klasse;  Lijnenplan bij nieuwbouw;  Gewichtberekening en voorberekening van de stabiliteit voor passagiersschepen. De mate van uitgebreidheid van dit pakket hangt sterk af van het project. De werf kan nu een bindende offerte maken waarin de nog eventuele ongewisheden verwerkt worden in stelposten. Het is zaak om in dit stadium het project zo goed mogelijk doordacht te hebben omdat tussentijdse wijzigingen altijd consequenties hebben voor prijs en planning. Samen met andere kostenposten (keuringskosten, verzekeringen, notariskosten) moet dit passen in uw totale projectbegroting.

4.

5.

Afhankelijk van de werf en het klassebureau moeten er na de aanbesteding nog werktekeningen en keurtekeningen worden vervaardigd. Dit kunnen zijn: schroefas- en roertekeningen; tankenplan; matenplan staal- en timmerwerk; rondhouten en beslag; leidingschema's en verdere uitwerking van details en eventueel snijfiles voor nieuwbouwschepen. Projectbegeleiding. Tijdens de bouw kan de architect voor u optreden door als uw vertegenwoordiger de bouw te controleren, door een vraagbaak te zijn voor de werf, door tussentijdse problemen op tijd te signaleren en door oplossingen en alternatieven aan te dragen.

Kosten: Voor de werkzaamheden van de architect kan vooraf prijsopgave worden gedaan. Nadat geïnventariseerd is welke werkzaamheden de architect voor u moet verrichten kan een gedetailleerde prijsopgave worden gedaan. Kleine deelopdrachten en adviezen worden veelal afgerekend op uurbasis, complete projecten worden aangenomen.

25

Bijgaand schema geeft een indicatie van de kosten die hiermee zijn gemoeid.

Voorontwerp Definitief ontwerp op basis van bestaand casco Definitief ontwerp nieuwbouw Projectbegeleiding afhankelijk van de werf

1000 – 1500 euro 2-3% van de bouwsom 3-4 % van de bouwsom 2-3 %

dhr. H. Deelstra Gaastmeer, Yachtdesign, naval architecture & engineering De heer Deelstra was al jaren bekend als charterschipper/eigenaar. Hij is de laatste 17 jaar actief bij het bovengenoemde ontwerpbureau.

26

De scheepswerf De offerte De eerste stap die een opdrachtgever dient te nemen is bij verschillende werven een offerte op te vragen. Voor een goede offerte dient de opdrachtgever aan de werf een zo duidelijk mogelijk beeld van de bouw/verbouwing te presenteren. Het is zodoende zaak om alle uit te voeren werkzaamheden tot in detail te beschrijven. Hiermee wordt voorkomen dat er teveel met stelposten gerekend moet worden, wat achteraf tot verrassingen kan leiden. Ook is het belangrijk dat de benaderde werven een prijsopgaaf geven voor exact hetzelfde eindproduct; pas dan is een goede prijsvergelijking mogelijk. Het is de plicht van een werf om de klant te wijzen op dingen die hij misschien over het hoofd ziet. Een vakkundige werf tracht te bedenken of zaken gemakkelijker of goedkoper zijn te realiseren, of misschien juist onuitvoerbaar zijn. Arbeidsloon is bij werven een grote post op de offerte, het is dus van belang hier goed naar te kijken. Als de werf met het hogere uurloon sneller kan werken door beter gereedschap of betere technieken is het mogelijk dat de totale kosten lager uitvallen.

Vormgeving en kwaliteit Bij een bestaand schip dient zoveel mogelijk rekening te worden gehouden met de bestaande rondingen, zeeg en dekindeling. Men zal moeten proberen zo goed mogelijk met de ogen van de oorspronkelijke bouwer naar het schip te kijken, om zo in de traditie van de oude scheepswerven te blijven. Als het gaat om nieuwe ontwerpen bepaalt de klant de vormgeving, samen met de ontwerper/architect. Er wordt zoveel mogelijk gebouwd op duurzaamheid - de schepen hebben een intensief en zwaar leven in de chartervaart. Houdt hiermee rekening tijdens het bouwen, dat kan veel geld schelen op de lange termijn. Keuze van de werf Niet alleen de prijs bepaalt de keuze van een werf, er spelen ook andere factoren mee. Heeft de werf ervaring met het (ver)bouwen van charterschepen? Lukt het om binnen het gewenste tijdsbestek het werk uit te voeren? Zijn er op het bedrijf voldoende middelen aanwezig als gereedschap, hijsvermogen, werkvloer, vakmanschap, enz.? Is het mogelijk overdekt te werken? Kan men rompsecties of grote onderdelen als dekhuizen en tanks los buiten het schip bouwen? Ook persoonlijke voorkeur kan de werfkeuze bepalen. Men zal een bepaalde periode met elkaar moeten samenwerken aan een project. Het wordt door sommige dan ook gezien als een soort 'relatie'. Overige werkzaamheden Na het ijzerwerk komen eventueel de schilder, elektricien, installateur, timmerman en scheepstuiger. Vaak vinden deze werkzaamheden ook plaats op de werf. Het is voor de opdrachtgever noodzakelijk dat de samenwerking tussen deze mensen goed verloopt, om kleine vergissingen, tijdverlies en irritaties te vermijden.

Tijdsbestek Voor een compleet schip, dat vanaf een bestaand casco wordt opgebouwd, moet men al snel op 9 maanden bouwtijd rekenen. Deelverbouwingen kunnen binnen een winterperiode plaatsvinden. Gerard Kroes Scheepsbouw Kroes Bij dit Friese bedrijf zijn al vele charterschepen van A tot Z verbouwd. De bekendste zijn wel de Oosterschelde, Jan Huygen en de Stânfries. www.scheepsbouwkroes.nl

27

28

De accountant Zoals iedere ondernemer heeft een (startende) charterschipper te maken met ondermeer de rechtsvorm, administratie, belastingen en eventueel personeel.

De Rechtsvorm De rechtsvorm is het juridische jasje van een onderneming. Er wordt mee vastgelegd hoe de aansprakelijkheid en de bevoegdheden zijn geregeld. De keuze bepaalt verder welke belastingen van toepassing zijn en heeft grote invloed op zaken als aansprakelijkheid en bedrijfsbeëindiging.  In verband met de starterfaciliteiten en indien men zijn onderneming alleen drijft, wordt vaak gekozen voor de eenmanszaak.  Deze faciliteiten zijn vaak ook de reden dat met echtgenote en/of vaste partner een vennootschap onder firma (vof) wordt aangegaan. Indien met andere(n) voor gezamenlijke rekening en risico een charterschip wordt geëxploiteerd, zijn de wettelijke en fiscale regels van een V.O.F. van toepassing en dan is elke vennoot een ondernemer.  De commanditaire vennootschap (cv) waarbij een derde als medefinancier optreedt, behoort ook tot de mogelijkheden.  De besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (bv) maakt het mogelijk zakelijk en privé enigermate te scheiden, of twee poten van het bedrijf uit elkaar te houden. Bij verkoop of bedrijfsbeëindiging zijn er soms gunstige fiscale mogelijkheden. Het verdient aanbeveling zich goed te laten voorlichten over de te kiezen rechtsvorm en alle genoemde samenwerkingsvormen schriftelijk overeen te komen en vast te leggen. De administratie De charterschipper is als ondernemer wettelijk verplicht een administratie te voeren die is afgestemd op de aard van het bedrijf. Het is dan ook aan te bevelen om al voordat het bedrijf werkelijk van start gaat met een administratie te beginnen, waarbij alle gegevens op papier of elektronisch worden vastgelegd. Een goed opgezette administratie is belangrijk voor de bedrijfsvoering en geldt als een bron van informatie. Het is mogelijk snel een overzicht te krijgen van cijfers en resultaten die weer inzicht geven in kosten, omzet en winst. Op die manier kan men beter inspelen op de ontwikkelingen in de chartervaart en de eigen onderneming. Met behulp van de administratie kan gemakkelijk voldaan worden aan de verplichtingen die door de belastingdienst aan de charterschipper worden gesteld. Vaak zal de belastingdienst bij een startende charterschipper in een vroeg stadium een "voorlichtingsbezoek" brengen en beoordelen of de administratie aan de gestelde eisen voldoet. Tevens zal informatie over de belastingdienst gegeven worden. Dit ter voorkoming van eventuele problemen in de toekomst. De belastingen Voor   

de charterschipper zijn in principe 3 soorten belastingen van belang. Dit kunnenzijn: omzetbelasting (btw) loonbelasting inkomstenbelasting (voor eenmanszaak of vof) of vennootschapsbelasting (voor de bv)

- Omzetbelasting: Door de charterschipper zal voor de omzetbelasting meestal per kwartaal aangifte moeten worden gedaan. Op die manier wordt de btw die door de ondernemer aan zijn gasten in rekening wordt gebracht afgedragen aan de belastingdienst. De btw die de onderneming zelf heeft betaald aan leveranciers mag van de af te dragen btw worden afgetrokken. Omdat reizen met gasten binnen Nederland belast zijn met het lagere btw-tarief hoeft men slechts weinig omzetbelasting af te dragen. Voor de vaart over internationale wateren geldt het btw-nultarief. Indien de afdracht op jaarbasis beneden een bepaald bedrag blijft kan men beroep doen op de kleine ondernemersregeling en kan betaling soms geheel achterwege blijven. - Loonbelasting: Wie werknemers in dienst heeft, moet loonheffing inhouden en afdragen aan de belastingdienst. Aangifte en afdracht geschieden per maand. Veel schippers besteden dit uit aan een administratiekantoor.

29

- Inkomstenbelasting of vennootschapsbelasting: De beginnende charterschipper kiest vaak voor een eenmanszaak of vof, en is bijna altijd ondernemer voor de inkomstenbelasting. Daardoor kan men profiteren van een aantal aftrekposten zoals zelfstandigenaftrek, startersaftrek en kleinschaligheidsinvesteringsaftrek. De zelfstandigenaftrek. Iedere zelfstandige die minimaal 1225 uur werkzaam is in zijn/haar onderneming mag een jaarlijks vastgesteld bedrag ten laste brengen van de winst. Dit bedrag is afhankelijk van de winst uit onderneming. Bij een vof mag elke vennoot afzonderlijk deze aftrek toepassen, mits men voldoet aan het bovengenoemde urencriterium. Startersaftrek De startende charterschipper heeft daarnaast de eerste drie jaar nog recht op startersaftrek, een jaarlijks vastgesteld bedrag dat direct ten laste gebracht kan worden op de winst. Ook hierbij mag elke vennoot bij een vof afzonderlijk deze aftrek toepassen.

Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek Investeringen in bedrijfsmiddelen tot een bepaald maximumbedrag komen in aanmerking voor de kleinschaligheidsinvesteringsaftrek. Deze aftrekpost bestaat uit een percentage van al uw investeringen. Dit percentage mag u eenmalig ten laste brengen van uw winst. De hoogte van het percentage hangt af van de hoogte van het geïnvesteerde bedrag.

30

Fiscale afschrijving De belastingdienst heeftregels gesteld aan de maximale toegestane afschrijving op zeilschepen. Dit omdat in het recente verleden vaak geen sprake is geweest van waardedaling van de schepen. Afschrijving op schepen kan plaatsvinden totdat de restwaarde is bereikt. Door de belastingdienst is de restwaarde voor charterschepen gesteld op 50% van de investering. De maximale duur van de afschrijving is 20 jaar. Op jaarbasis mag men dus maximaal 2,5% van de totale investering afschrijven. Bij aanschaf van nieuwe bedrijfsmiddelen of nieuwbouw van een schip kunnen deze volgens onderstaand overzicht worden afgeschreven. Het zijn de afschrijvingspercentages die in de branche gebruikelijk zijn. Casco Motor Tuigage, rondhouten en zwaarden Betimmering en inventaris Goodwill

5% per jaar van 50% van de aanschafwaarde. 10% per jaar 20% per jaar 20% per jaar 20 tot 33,3% per jaar

Als men weinig tot geen winst maakt is er de mogelijkheid om geen afschrijvingen op het schip te doen. Dit kan aantrekkelijk zijn bij staking van het bedrijf. Zonder afschrijvingen blijft de boekwaarde op peil en zal de boekwinst bij verkoop niet hoog zijn. Over deze zogenaamde boekwinst moet namelijk belasting worden betaald. C.Youell Administratiekantoor vof Mr. I.W. Haarman Administratiekantoor Haarman heeft een uitgebreide klantenkring onder charterschippers.

31

De assuradeur Inleiding De verzekeringen ten aanzien van een charterschip en alles daaromheen zijn een belangrijk onderdeel in de bedrijfsvoering. Als deze niet goed geregeld zijn kunnen zij de continuïteit van het bedrijf in gevaar brengen. Daarnaast worden sommige verzekeringen, door bijvoorbeeld de hypotheekverstrekker, verplicht gesteld. Voor het afsluiten van een verzekering is het raadzaam in overleg met een specialist op het gebied van scheepsverzekeringen een inventarisatie te maken van de specifieke risico’s die in uw situatie van toepassing zijn. De uitkomst van deze inventarisatie moet een overzicht zijn van de risico’s die u loopt. Vervolgens moeten de volgende vragen worden beantwoord: - Welke risico’s kunt u beperken en (gedeeltelijk) zelf dragen; - Welke risico’s dient u te verzekeren en hoe groot kan uw eigen risico hier bij zijn. Voor het verzekeren 1. De verzekeringen 2. De verzekeringen 3. De verzekeringen 4. De verzekeringen 5. Pensioen.

wordt onderscheid gemaakt tussen de volgende groepen: t.b.v. uw schip; t.b.v. uw passagiers; rondom uw gezondheid; rondom uw personeel;

Deze verzekeringen kunnen bij onderlinge scheepsverzekeraars, landelijk werkende verzekeringsmaatschappijen of via een tussenpersoon op de assurantiebeurs worden ondergebracht. Het grote verschil tussen een Onderlinge - en een commerciële verzekeraar is dat een Onderlinge geen winstoogmerk heeft en u vaak terzijde staan bij casco-, tuigage- en veiligheidsinspecties. Het is in uw voordeel te werken met iemand die specialistischekennis heeft van uw bedrijfstak. 1. De verzekeringen t.b.v. uw schip: a) De WA (wettelijke aansprakelijkheid)/Cascoverzekering - De WA-verzekering biedt dekking voor met of door het vaartuig toegebrachte zaak- of personenschade indien de verzekerde hiervoor aansprakelijk is. Let op: Schade m.b.t. passagiers is hier niet op meeverzekerd. - De Cascoverzekering biedt dekking voor schade aan het vaartuig, de motor en de scheepsuitrusting. Dit is vergelijkbaar met een “allriskdekking” van auto’s toegespitst op de risico’s van het scheepvaartbedrijf. Het is wel van belang om de bijbehorende voorwaarden goed te lezen. Duidelijk moet zijn wat de exacte dekking is en of er uitsluitingen opgenomen zijn als bijv. “gevolgschade eigen gebrek is niet gedekt” of “aftrek nieuw voor oud”. Dit kan per maatschappij verschillen en grote gevolgen hebben bij een schadeclaim. Voor de risico's van aan- of verbouw bestaan daarnaast nog aanbouwverzekeringen om dit specifieke risico te verzekeren. - Controleer uw offerte (of polis bij een bestaande verzekering), verzekeringsvoorwaarden en clausules hoe zaken als berging, wrakopruiming, borgstelling, milieuverontreiniging e.d. geregeld zijn. Vaak zijn hier limieten opgenomen die in geval van schade ontoereikend zijn. b) De rechtsbijstandverzekering Deze verzekering biedt dekking voor de kosten van juridische en eventuele andere rechtskundige bijstand maar ook de eventuele gemaakte proceskosten worden vergoed. Voor het charterbedrijf bestaan specifieke polissen waarop eventueel ook de gezinsrechtsbijstand meeverzekerd kan worden. c) De AVB (Aansprakelijkheidsverzekering Bedrijven) Deze verzekering dekt uw wettelijke aansprakelijkheid in uw hoedanigheid* als exploitant van een charterbedrijf. Hierbij kan ook de wettelijke aansprakelijkheid ten opzichte van uw passagiers en bemanningsleden zijn meeverzekerd. Afhankelijk van het totale aantal passagiers en het vaargebied is deze verzekering in de praktijk vaak door een beperkte hoogte van het verzekerd bedrag vaak niet voldoende. Deze dient dan aangevuld te worden met een P&I of specifieke WA passagiers- of een P&I verzekering. * Let goed op de omschrijving van hoedanigheid. Als voorbeeld: indien bij de hoedanigheid “exploitatie charterschip” vermeld is en u veroorzaakt schade omdat u zich in de winter als scheeptimmerman verhuurt is er geen dekking onder deze verzekering.

32

d) De bedrijfsschadeverzekering Gevolg van een schade aan uw schip kan zijn dat u te maken krijgt met inkomensderving omdat u boekingen moet annuleren. Deze verzekering dekt uw verlies aan inkomen als gevolg van de geannuleerde boekingen. 2. De verzekering t.b.v. uw passagiers Hiervoor is de WA-passagiers- of P&I-verzekering t.b.v. passagiers speciaal bedoeld. Door veranderingen in de samenleving lopen claims van passagiers steeds hoger op. Regelmatig kan worden gesteld dat het risico dat men loopt ten opzichte van passagiers groter is dan de risico’s die verband houden met het varen van het schip. In de meeste gevallen is de WA/Cascoverzekering en AVB (zie 1c.) dan ook onvoldoende tegen mogelijke aanspraken van derden. Met een verzekerde som van 150 miljoen euro is bij de huidige wetgeving uw risico voldoende afgedekt. Verzekerd zijn: 1. De wettelijke aansprakelijkheid van bemanning en passagiers; 2. Schade die groter is dan het maximum verzekerd bedrag van uw AVB (zie c.). 3. De verzekeringen rondom uw gezondheid Voor het verzekeren van de risico's die verband houden met uw gezondheid kunt u bijvoorbeeld (afhankelijk van uw persoonlijke situatie) aan de volgende verzekeringen denken: a) De ziektekostenverzekering De basisdekking is verplicht en kan met aanvullende pakketten worden uitgebreid. b) De arbeidsongeschiktheidsverzekering Een verzekering die voorziet in een periodieke uitkering, na de gekozen wachttijd, indien de verzekerde geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt is door medisch vast te stellen gevolgen als ongeval of ziekte. De uitkering kan u bijvoorbeeld in staat stellen om een vervangende schipper in te huren. Voor startende ondernemers bestaan specifieke verzekeringsvormen. (De BBZ heeft voor haar leden een aantrekkelijke arbeidsongeschiktheidsverzekering.) c) De overlijdensrisicoverzekering Een levensverzekering waarbij de verzekeraar een uitkering verstrekt na het overlijden van de verzekerde binnen de in de polis genoemde verzekeringstermijn. De uitkering kan bijvoorbeeld aangewend worden voor het aflossen van een hypothecaire lening op het charterschip. In bepaalde financieringsconstructies zit standaard een overlijdensrisicoverzekering vervat. d) De compagnonverzekering Dit is een vorm van een levensverzekering op twee levens waarmee beoogd wordt dat bij het overlijden van één van de compagnons aan de langstlevende een uitkering wordt verstrekt. Deze uitkering kan de overblijvende compagnon in staat stellen zijn financiële verplichtingen ten opzichte van de erfgenamen na te komen zonder dat de liquiditeit van de firma in gevaar komt. 4. De verzekeringen rondom uw personeel. a) Uw aansprakelijkheid voor schade aan of door werknemers, wordt verzekerd op uw AVB. Controleer of deze verzekering ook dekking biedt voor het zogenaamde Wegam-risico. Raken uw werknemers in werktijd betrokken bij een ongeval, dan bent u aansprakelijk. De Wegam-dekking beschermt uw bedrijfsvermogen tegen dergelijke claims. b) Verzekeringen rond uitkeringen bij ziekte. De werkgever is verplicht zijn personeel bij ziekte door te betalen voor maximaal twee jaar of zolang als de arbeidsovereenkomst nog duurt. Men kan dit risico zelf dragen of men kan zich daartegen verzekeren, met een variabel eigen risico. (De BBZ heeft voor haar leden een aantrekkelijke Ziektegeldverzekering). c) Ongevallen- en overlijdensrisicoverzekering. Deze verzekering geeft een bemanningslid, inclusief de schipper/eigenaar, een uitkering ineensals een ongeval gedeeltelijke of algehele invaliditeit van blijvende aard ten gevolge heeft. Tevens is een dekking mogelijk voor overlijden ten gevolge van een ongeval. De uitkering is een vooraf overeengekomen bedrag (of deel daarvan) en staat los van de werkelijke schade die u lijdt.

33

5. De pensioenvoorziening a. In de chartervaart wordt in de regel niet veel geld opzij gezet voor een goede pensioenvoorziening. Toch verdient het aanbeveling op zijn minst even na te denken over dit onderwerp – de restwaarde van het schip kan bij bedrijfsbeëindiging en na afrekenen met de fiscus behoorlijk tegenvallen. Laat u over dit onderwerp goed adviseren. Uw fiscale (belasting)situatie speelt hierbij tevens een rol. b. Als werkgever kan het van belang zijn dat u voor uw werknemers een pensioenvoorziening treft. De in dit artikel genoemde verzekeringen geven een overzicht van de meest gebruikelijke verzekeringen in de Chartervaart. Aangezien geen bedrijf hetzelfde is zal een risico-inventarisatie van uw bedrijf uitsluitsel moeten geven wat en hoe dit het beste verzekerd kan worden. Een goed advies zorgt voor continuatie van uw bedrijf na een grote schade. Johan van Assen efm onderlinge schepenverzekering u.a. efm is één van de gerenommeerde Nederlandse onderlinge verzekeringsmaatschappijen, die zich onderscheiden door hun niet-commerciële werkwijze en zeer lange traditie in het verzekeren van schepen.

34

Het boekingskantoor voor motorpassagiersschepen In de praktijk blijkt dat de bedrijfsvoering van een motorpassagiersschip zeer intensief en tijdrovend is. Dit wordt onder meer veroorzaakt door de strenge eisen waaraan het schip moet voldoen op het gebied van veiligheid en inrichting. Bovendien wordt er voor de gasten meestal in meer of mindere mate uitgebreid gekookt, schoongemaakt etc. Daarom kiezen de meeste eigenaren ervoor het zoeken en vinden van klanten voor hun schip over te laten aan een boekingskantoor. Zo'n kantoor heeft zich daarin gespecialiseerd en kent de markt. Bovendien heeft een boekingskantoor veel contacten ín en grote bekendheid mét de reiswereld in binnen- en buitenland. In de motorpassagiersvaart verlopen veel zaken op vrijwel dezelfde wijze als in de zeilende chartervaart. Er is echter toch veelal sprake van een andere relatie tussen boekingskantoor en schipper/eigenaar dan in de zeilvaart. Boekingskantoren Ook in de motorchartervaart is het allemaal begonnen met een aantal die ieder hun eigen klantenkring hadden of probeerden die op te bouwen. Boekingen die niet op het eigen schip konden worden geplaatst werden, indien mogelijk, op één van de collega-schepen geplaatst. Al snel waren er enkele scheepseigenaren die er brood in zagen het zoeken en afhandelen van klanten voor andere schepen meer professioneel aan te pakken. Hier zien we dus al een eerste verschil met de zeilchartervaart: in het begin bezat het boekingskantoor in de motorchartervaart vaak nog een eigen schip/schepen en werden daarnaast boekingen voor andere schepen gemaakt en administratief afgehandeld. Een ander verschil is dat er weinig exclusiviteit was; een seizoen van een afzonderlijk schip werd gevuld met eigen boekingen en daarnaast boekingen van één of meerdere boekingskantoren. Dit had tot gevolg dat er in tegenstelling tot in de zeilvaart door het boekingskantoor ook geen omzetgaranties door het boekingskantoor werden verstrekt. Inmiddels beschikken de boekingskantoren meestal niet meer over eigen schepen, omdat dit soms aanleiding gaf tot scheve ogen. Wel hebben veel schepen zich tegenwoordig toch min of meer vast aan één van de boekingskantoren verbonden. Dit blijkt vaak voor beide partijen de meest vruchtbare resultaten op te leveren. De markt De markt voor de motorcharterschepen bestaat uit een combinatie van groepsklanten en individuele toeristen. Deze twee categorieën klanten zullen zowel direct door een kantoor als indirect (handelsklanten door tussenkomst van het kantoor) bij de scheepseigenaar worden aangebracht. Voor de werkzaamheden van het boekingskantoor wordt een commissie van ca. 20% in mindering gebracht op de gepubliceerde brutoprijzen, die trouwens veelal na advies van het charterkantoor worden vastgesteld. De groepsmarkt Bij het bepalen van de groepsmarkt zal gekozen moeten worden voor díe markt, waar het schip én de bemanning het meest voor geschikt lijken te zijn. Er is een grote variatie in schepen wat betreft aantal bedden, luxe, prijs etc. De markt omvat daardoor ook een verscheidenheid aan groepen:  Reisorganisatoren die een bepaald programma (vaak georganiseerd door het boekingskantoor) willen laten uitvoeren: bijvoorbeeld een fiets- & vaarvakantie of een culturele reis;  Jeugdgroepen: scholen, clubs, studentenverenigingen, enz.;  Gehandicapten: meestal verstandelijk gehandicapten, omdat anders veel aanpassingen gemaakt zullen moeten worden;  Volwassenen: families, sportclubs en verenigingen;  Bedrijven: profit- of non-profit; als accommodatie voor congressen, nascholingen of seminars. Groepsreizen worden door het boekingskantoor in veruit de meeste gevallen op maat aangeboden; dat wil zeggen dat voor de scheepseigenaar een reis wordt opgebouwd uit de elementen scheepshuur inclusief reisprogramma, maaltijden, schoonmaak, etc. Daarnaast neemt de klant via het boekingskantoor ook nog diensten af als fietshuur, organisatie van het reisprogramma, reisbegeleiding, transfers enzovoort. De individuele markt Bij de markt voor individuele toeristen kunnen de schepen ingehuurd worden door (buitenlandse) touroperators, maar ook veelal door het boekingskantoor zelf, dat dan zelf opereert als

35

reisorganisator. De reis is in dergelijke gevallen een totaalproduct, bijvoorbeeld een fiets- & vaarvakantie, Bij dergelijke reizen worden motorpassagiersschepen in binnen- en buitenland ingezet als meevarend hotel voor de fietsende deelnemers. Hierbij wordt aan de eigenaar een prijs all-in per persoon betaald. Bij het afsluiten van een contract onderhandelen beide partijen over het minimaal aantal te garanderen passagiers.

dhr. A. de Lange HAT Tours HAT Tours is een van de grotere bemiddelaars voor motorpassagiersschepen en tevens touroperator met als belangrijkste specialisatie Fiets- & Vaarvakanties.

36

Het charterkantoor voor zeilende passagiersvaart Een charter- of boekingskantoor kan een belangrijke schakel zijn in de exploitatie van een zeilschip. Een kantoor is in de meeste gevallen de enige of de belangrijkste partij die voor of namens een groep scheepseigenaren de diverse markten bewerkt, reserveringen administratief vastlegt en afwikkelt, haar kennis en netwerken aanwendt om voor continuïteit van activiteiten in de branche te zorgen, nieuwe markten, producten en/of arrangementen ontwikkelt en service verleent aan de scheepseigenaren en marktpartijen met wie wordt samengewerkt. Kort en simpel gesteld is de arbeidsverdeling als volgt: een scheepseigenaar houdt zich vooral bezig met het onderhouden en exploiteren van haar of zijn schip en het uitvoeren van de vaartochten en onder het motto ‘samen sterk’ doet het kantoor in de breedte aan werving en zorgt voor boekingen. Alleen: zo simpel is het niet en ‘de’ scheepseigenaar en ‘het’ charterkantoor bestaan inmiddels niet meer… De ontwikkelingen en veranderingen in de maatschappij en ook specifiek binnen onze branche lijken elkaar in de eerste tien jaar van deze eeuw almaar sneller op te volgen. De jaren negentig werden onder meer gekenmerkt door een gestage, bijna branchebrede groei en een toenemende professionalisering bij schepen en kantoren. Vrijwel iedereen die enigszins ‘bij de tijd bleef’ kon daarvan nog profiteren. De ontwikkelingen rondom internet maakten het voor steeds meer partijen (zowel kantoren als ook individuele scheepseigenaren) mogelijk om zich sterker te profileren en efficiënter te presenteren. Tegelijkertijd gaven deze ontwikkelingen potentiële klanten veel meer mogelijkheden om zich binnen het brede aanbod te oriënteren. Door de voortschrijdende individualisering in de samenleving ontstond er door jaren heen telkens meer vraag naar min of meer bijzondere schepen en vaartochten: klein en luxueus, speciaal voor dagtochten, maar ook groot en relatief goedkoop voor scholieren, etc. ‘Het’ schip hield voor steeds meer klanten op te bestaan; de behoefte aan maatwerk werd groter. De ondernemers die zich tot specialisten wilden en konden ontwikkelen konden zich in veel gevallen het beste en duidelijkst aan de voor hen relevante doelgroepen presenteren. Deze ontwikkeling gold en geldt voor schepen én kantoren. Een gespecialiseerd product is immers het duidelijkst voor het voetlicht te brengen. Tegelijkertijd kan dit leiden tot een bepaalde mate van afhankelijkheid van een beperkt deel van de markt. Daarnaast zijn er tal van allrounders, scheepseigenaren en kantoren, voor wie juist een goede mix van verschillende doelgroepen van groot belang is en blijft. Voor hen is het van belang vele ijzers in het vuur te houden en de aandacht over verschillende segmenten van de markt te verdelen. De ene ontwikkeling roept om specialisten die nauwe binding met hun doelgroep hebben, de andere trend vraagt meer om schaalvergroting en grote krachtige marktpartijen. Beide ontwikkelingen hebben plaatsgevonden. Onder de kantoren is vanaf het midden van de jaren negentig na een aantal fusies en overnames recentelijk weer een trend te bespeuren naar meer schaalverkleining en ontwikkeling van specialismen. En omdat de samenleving en de markt ongetwijfeld in beweging zullen blijven, zullen ook veranderingen binnen de branche blijven plaatsvinden. Dat is misschien lastig, maar tegelijkertijd ook van groot belang: wij verkopen weliswaar allemaal een traditioneel product in een moderne jas, maar moeten beslist mee in de ontwikkelingen in een snel veranderende samenleving, anders missen we de boot. Iedere startende ondernemer in de zeilende passagiersvaart zal zichzelf een aantal fundamentele vragen moeten stellen en daarop duidelijke antwoorden moeten vinden. Wat zijn bijvoorbeeld de belangrijkste redenen om te gaan charteren? Is dat vooral de ‘romantiek’ en de vrijheid om te kunnen gaan en staan waar je wilt of ben je meer een toeristisch ondernemer? Wil je je op een specifieke doelgroep richten? Wat voor soort schip (groot/klein, basic/luxueus, specialist/allrounder) wil je kopen? Het antwoord op dit soort vragen speelt ook een cruciale rol bij het beantwoorden van de vraag in welke mate en op welke wijze een boekingskantoor een rol kan spelen voor een startende ondernemer in de zeilchartervaart. Een mogelijke omzet kan pas worden begroot als sprake is van een goed op de markt afgestemd scheepsconcept. Het aantal boekingen wordt mede bepaald door de uitstraling van het schip, de kwaliteit van de bemanning en degeboden service. Tijdens een eerste gesprek met een kantoor zullen dit soort vragen ongetwijfeld door het kantoor worden gesteld. Beide partijen kunnen immers alleen tot een goede samenwerking komen wanneer zij, voor elkaar, voor toegevoegde waarde zorgen. Juist voor een startend ondernemer kan het van doorslaggevend belang zijn om gebruik te maken van een charterkantoor, waarbij de in het verleden voor het schip gerealiseerde en voor de toekomst verwachte hoeveelheid boekingen een belangrijke rol speelt. In de praktijk blijkt dat een kantoor door een veelvoud aan klanten, verspreid over veel schepen, over het gehele seizoen een

37

goede dekking kan bieden. Tevens moet u zich realiseren dat een schip dat door een al jaren succesvol op de markt opererend charterkantoor wordt verhuurd in de regel beter financierbaar is. In de regel zorgt het charterkantoor voor een bepaalde mate van reclame, publiciteit en boekingen, maar een startend ondernemer moet in haar/zijn exploitatie ook een bedrag te reserveren voor dit soort activiteiten. Tal van zakelijke afwegingen zijn bij de afweging wel of niet samen te werken voor beide partijen van belang: Exclusieve samenwerking of niet? Hoe is de continuïteit van het kantoor gewaarborgd? Wat kunt u omzetten met uw schip en wat moet u daarvoor doen? Wat is de hoogte van de commissie? Betalingsregelingen? Vooruitzichten? En, last but not least, moet ook ‘het gevoel’ kloppen: Past uw schip in de vloot? Passen sfeer, collega's, klantenkring en de relatie met het kantoor bij u? En u bij hen? Waar wilt u als charterschipper varen, vanuit welke haven wilt u vertrekken? Een duidelijke toekomst- en marktgerichte blik, een jegens elkaar kritische, maar ook loyale opstelling, transparantie en wederzijds vertrouwen zijn van groot belang. Een goede samenwerking tussen boekingskantoor en schippers/eigenaren is meer dan ooit afhankelijk van de vraag of bij de samenwerking de klemtoon op beide delen van het woord ligt: samen werken. Beide partijen moeten daaraan hun bijdrage leveren.

Jan Timmermans - Channel Cruises Holland Sinds 1980 actief bij en vanaf 1995 directeur van Channel Cruises Holland: tot voor kort ook boekingskantoor voor zeilende passagiersschepen, tegenwoordig o.a. specialist voor individueel boekbare zeilvakanties en fiets-vaar-vakanties (www.zeilreiswinkel.nl en www.fietsvaarvakantie.nl). CCH is lid van de Stichting TCN waarin de belangrijkste boekingskantoren samenwerken.

38

Adressenlijst Aan deze uitgave hebben meegewerkt:

Dhr. C.Youell Administratiekantoor vof mr. I.W. Haarman Enkhuizen tel. 0228-316837 [email protected] Dhr. M.J. van Os Scheepsmakelaardij Enkhuizen Enkhuizen tel. 0228-315551 www.scheepsmakelaardij.nl / [email protected] Dhr. T. Oosterhof Friesland Bank N.V. tel. 058-2995599 www.frieslandbank.nl Dhr. B. Folmer Enkhuizer Zeevaartschool Enkhuizen tel. 0228-316364 www.ezs.nl / [email protected] dhr. H. Deelstra Gaastmeer - Yachtdesign, naval architecture & engineering Gaastmeer tel. 0515-469999 www.gaastmeerdesign.nl / [email protected] dhr. G. Kroes Scheepsbouw Kroes Leeuwarden tel. 058-215 3586 www.scheepsbouwkroes.nl dhr. J. van Assen efm - onderlinge schepenverzekering u.a. Meppel tel. 0522-243600 www.efm.nl / [email protected] dhr. A. de Lange HAT Tours / Holland AquaTours Purmerend tel. 0299-690 771 www.hat-tours.com dhr. J. Timmermans Channel Cruises Holland Monnickendam tel. 0299 - 313 060 www.zeilreiswinkel.nl en www.fietsvaarvakantie.nl

39