Basiskatern Jaarthema
Inhoud 1.
Voorwoord
2.
Jaarthema ‘Meer dan genoeg – geloven in afhankelijkheid’
3.
Hoe werkt een jaarthema?
4.
Bijbelgedeelte Exodus 16
1. Voorwoord Je kunt niet zonder Vol energie begin je aan een nieuwe dag. Er is weer veel te doen, je rent van het een na het ander. Halverwege de middag zak je helemaal in. Je hebt geen zin meer en er komt niets uit je handen, je raakt geïrriteerd, wordt duizelig. Je snapt het niet. Ineens bedenk je dat sinds je om zeven uur opstond, je niets meer gegeten en gedronken hebt. Je pakt brood, een sinaasappel en een glas vifit. Na een half uur merk je dat je weer bijkomt. Je kunt niet zonder. Zo is het met God ook. We zijn afhankelijk van onze God, de Bron van het leven. We danken het leven aan Hem, en komen met Hem nooit tekort! Nieuw beleidsplan, nieuw jaarthema Daarmee zitten we midden in de thematiek van het nieuwe jaarthema ‘Meer dan genoeg’ (en de ondertitel: geloven in afhankelijkheid). We willen samen leren en ontdekken dat God genoeg geeft om (van) te leven. Wie met God leeft, mag Hem leren kennen als een Bron die overstroomt van goedheid. We mogen ons aan Hem toevertrouwen en hoeven dus niet krampachtig op eigen rekening te leven. Zelfs als we met moeilijkheden of gebreken te maken krijgen, komen we met God nooit tekort. Centraal in dit jaarthema staat daarom de oproep: leef in afhankelijkheid van God, wees verbonden met Hem als Bron van leven. Dat is ook een belangrijke lijn in het nieuwe HGJB-beleidsplan ‘Bron van leven’ dat met ingang van het seizoen 2014/2015 ingaat.
Opzet basiskatern en andere katernen Dit basiskatern is de basis voor het jaarthema. Aan de hand van dit katern wordt het thema duidelijk en worden de mogelijkheden voor het hele seizoen uitgelegd. Naast dit basiskatern zal de HGJB verschillende katernen uitgeven die het hele seizoen door te gebruiken zijn en die te downloaden zijn via www.hgjb.nl. Denk aan een katern voor het startweekend, een preekschets, een startavond voor leidinggevenden van de gemeente en verschillende materialen die in te zetten zijn in het jeugdwerk. Net als vorig seizoen heeft de HGJB er bewust voor gekozen om de katernen rond het jaarthema weer digitaal aan te bieden. In plaats van een complete schriftelijke map kunnen de katernen (naar behoefte) gedownload worden op de website van de HGJB. Steeds vaker horen we dat leidinggevenden en commissies het handig vinden om digitaal over het materiaal te beschikken. Een bijkomend voordeel is een besparing van (onnodige) kosten. Tot slot In afhankelijkheid van God, in de verwachting en het vertrouwen dat Hij ook in het komende winterseizoen genoeg geeft om van te leven doen we ons werk. Wij bij de HGJB, u en jullie in de gemeente. Daarbij wensen we elkaar de zegen van God toe, de Bron van ons leven!
Namens werkgroep jaarthema HGJB, Eline van Vreeswijk HGJB, april 2014
2. Jaarthema ‘Meer dan genoeg geloven in afhankelijkheid’ Het nieuwe HGJB-jaarthema voor het seizoen 2014/2015 is: ‘Meer dan genoeg – geloven in afhankelijkheid’. Veel jongeren - en ouderen - hebben het idee dat het leven een project is dat je zelf moet organiseren. Ze rennen en draven om een beetje gelukkig te worden. Ook als christen laten we ons daar vaak in meenemen. We denken zelfs dat we ons christelijke leven zelf moeten regelen. Maar uiteindelijk kunnen we van ons regelen en rennen teleurgesteld of uitgeput raken. Alleen bij God is het leven te vinden en komen wij tot rust. Wie met God leeft, mag Hem leren kennen als een Bron die overstroomt van goedheid. We mogen ons aan Hem toevertrouwen en hoeven dus niet krampachtig op eigen rekening te leven. Zelfs als we met moeilijkheden of gebreken te maken krijgen, komen we met God nooit tekort. Centraal in dit jaarthema staat daarom de oproep: leef in afhankelijkheid van God, wees verbonden met Hem als Bron van leven. Dat is ook een belangrijke lijn in het nieuwe HGJBbeleidsplan ‘Bron van leven’ dat met ingang van het seizoen 2014/2015 ingaat (zie kader). Met het jaarthema ‘Meer dan genoeg’ (en de ondertitel: geloven in afhankelijkheid) willen we samen leren en ontdekken dat God genoeg geeft om (van) te leven. Geloven in afhankelijkheid wil zeggen dat je iedere dag naar God luistert, dat je ontvangt wat Hij geeft en dat je erop vertrouwt dat er voor morgen ook genoeg zal zijn. Centraal bijbelgedeelte: Exodus 16:1-36 Als centraal bijbelgedeelte voor het startweekend hebben we gekozen voor Exodus 16:1-36. In dit gedeelte ontdekt het volk Israël op welke manier God genoeg geeft om van te leven. Het volk Israël is van de vleespotten van Egypte terecht gekomen in de honger en droogte van de woestijn. Dat levert gemopper op. Maar juist in de woestijnperiode laat God zien dat Hij (meer dan) genoeg geeft om van te leven. Het ‘enige’ wat het volk Israël hoeft te doen, is luisteren naar wat God zegt en dagelijks het portie voedsel dat God geeft, op te rapen. En erop vertrouwen dat er voor morgen weer genoeg zal zijn om van te leven. En dat veertig jaar lang!
B eleid sp lan ‘B ro n van leven ’ G e lo ve n is in o n ze s am e n le vin g d e va n ze lfs p rek e n d he id vo o rb ij. D a t h e e ft b e la n g rijk e c on s e qu e n ties vo o r hoe jo n g e re n in de ke rk en in de s a m e n le vin g h e t g e lo o f b e le ve n . O u de ze ke rh e d en k a lve n a f, n ieuw e b eh o e ften k o m en o p. H e t in s titu u t k e rk ze g t jo n g e ren b ijvo o rb e e ld n ie t zo ve e l, te rw ijl ze w e l d e ge lijk d e b e h o e fte he b b en o m ‘e rg e ns b ij te h o re n ’. H o e k a n d e c h ris telijke g em e e n te in d eze c o n te x t vo rm g e ve n aa n haa r ro e p in g o m h e t c h ris te lijke g e lo o f a an d e n ieuw e g e n e ra tie s o ve r te d rag e n ? D e n e igin g ka n b e sta a n o m in h e t ke rke lijk je u g d w e rk d es te ha rd e r te g a an lo p en en e lkaa r o p te ja ge n m et alle rle i (zin vo lle) d o e lste lling e n . In ha a r be leid sp la n 2 0 1 5 -2 0 18 kiest d e H G JB vo o r e en an d e re w e g . W e w ille n m et jon g e re n le tte rlijk te ru g n a a r d e B ro n , Je zu s C h ristus die he t le ve n d e w a te r is e n g e e ft. S a m en w ille n w e o n td e kke n ho e w e m e e r ku n n en le ve n va n uit d e o ve rvlo e d d ie bij G o d te vin de n is. T w e e k e rn w o o rd en A ls ce n tra a l th em a vo o r h e t nie u w e b e leid sp lan h eb b e n w e d a a rom g eko ze n : ‘B ro n va n le ve n ’. 1 . D a a rm ee w o rd t in d e e e rste pla a ts b e n a d ru kt d a t de m e n s m ag le ve n va n w ie G o d is e n va n w a t H ij g e e ft. W e zijn a fh a nke lijk va n H e m e n m o g en o ns a a n H em o ve rg e ve n . D a t g ee ft rust e n ze ke rh eid . K e rn w o o rd is h ie r: a fha n ke lijkhe id . 2 . T e g e lijke rtijd is d e ze B ro n g e en stilstaa n d w a te r. W ie le eft va nu it d e ve rbin d in g m e t G o d , w o rd t ze lf in b e w e g in g ge ze t. Z ijn le ve n w o rd t o o k vru ch tb aa r vo o r an d e ren , vo o r d e w e re ld . D a t is da a rom de tw e e d e lijn d ie w e w ille n u itw e rke n . K e rn w o o rd is h ie r: n a vo lg in g .
Afhankelijkheid in onze cultuur Geloven in afhankelijkheid klinkt in de christelijke wereld op zich niet vreemd, maar in de cultuur van vandaag heeft het niet direct een positieve betekenis. Onafhankelijkheid wordt doorgaans meer gewaardeerd dan afhankelijkheid. Kinderen leren al vroeg dat het maken van zelfstandige keuzes belangrijk is. Jongeren leren vooral om hun eigen zaakjes te regelen en te organiseren. Het is belangrijk dat je opkomt voor jezelf en je eigen problemen oplost. Afhankelijkheid roept eerder de gedachte op dat je zelf iets niet bent, niet hebt of niet kunt. Teveel afhankelijkheid zit je eigen ontplooiing in de weg. Afhankelijkheid in het geloof In deze cultuur - waarin afhankelijkheid niet directe positieve gedachten oproept - belijden we als christenen onze afhankelijkheid van God. We ervaren onze drang naar onafhankelijkheid als zonde. In Christus worden we opnieuw verbonden met God. Afhankelijkheid wil zeggen dat je vanuit deze verbondenheid met God leeft, dat Hij je kracht is en geeft. Deze afhankelijkheid maakt niet passief, zo van: als je met God leeft, hoef je geen keuzes meer te maken, komt alles vanzelf goed. Het is eerder een actieve afhankelijkheid waarbij je steeds besluit om je leven in Gods hand te leggen en je door Hem in alles te laten leiden. Momenten waarop het leven anders loopt dan gehoopt of verwacht, zijn vaak belangrijke levenslessen om tot een diepere afhankelijkheid van, tot meer overgave aan God te komen. Afhankelijkheid maakt je dus zeker niet minder zelfstandig of krachtig. Je zou het beter zo kunnen zeggen: hoe meer we leven in afhankelijkheid van God, des te onafhankelijker zijn we van de omstandigheden in het leven. De praktijk Maar nu de praktijk, een eerlijke blik naar binnen… We belijden dat we afhankelijk zijn van God en zeggen dat we van Zijn genade leven. Maar ondertussen vinden we het ook bar moeilijk om onszelf aan die genade over te geven. We regelen onze zaakjes liever zelf, dan weten we tenminste waar we aan toe zijn. Zijn we eigenlijk wel afhankelijk van God als bron van leven?
Leven in afhankelijkheid roept dus weerstand bij ons op. Het lijkt gemakkelijker en veiliger om je leven zelf te organiseren en naar je eigen hand te zetten. Ook als christen kun je als regelaar en controlefreak leven. Tegelijk is zo’n leven afmattend. Want hoe meer grip je op het leven wilt hebben, hoe eerder de controle je ontglipt. Vroeg of laat kom je tot de ontdekking dat niet alles maakbaar is, dat je niet kunt vertrouwen op je eigen kracht, dat je het zelf niet altijd beter weet. Een ander aspect is dat we vaak niet gericht zijn op de overvloed die God geeft, in alle situaties van het leven. We kijken eerder naar wat we niet hebben of naar wat God niet geeft. Een blijvende ontevredenheid knaagt aan ons leven. We praten makkelijker over onze tekorten, de bezuiniging en de crisis dan over de rijkdom die bij God te vinden is. Paulus zegt in Filippenzen 4:19: ‘Maar mijn God zal u, overeenkomstig Zijn rijkdom, voorzien van alles wat u nodig hebt, in heerlijkheid, door Christus Jezus.’ Geloven we dat als het erop aankomt? Lessen uit Exodus 16 We hebben dus genoeg te leren als het om afhankelijkheid gaat. De lessen die we uit Exodus 16 trekken… - Leven in afhankelijkheid = wachten op God. Hij geeft op Zijn tijd en Zijn manier wat we nodig hebben. Hij geeft niet alles in één keer, maar stap voor stap. Als je kunt wachten op God, komt er ook rust in je bestaan. - Leven in afhankelijkheid = luisteren naar God. Door naar Hem te gehoorzamen, krijg je elke dag genoeg om van te leven. Het is dus belangrijk om in Zijn nabijheid te leven en te doen wat Hij je zegt. - Leven in afhankelijkheid = vertrouwen op God. We mogen en kunnen erop vertrouwen dat Hij morgen (op het juiste moment) ook genoeg geeft om van te leven. We leggen geen eigen voorraadjes aan voor geval van nood (hamsteren), maar geloven dat God werkelijk voor ons zorgt. Doelstelling jaarthema In het jaarthema ontdekken we samen dat God de Bron
van leven is. Door ons aan Hem over te geven, komen we nooit tekort in ons leven. In alle situaties van ons leven willen we in afhankelijkheid van Hem leven. Want: hoe meer we leven in afhankelijkheid van God, des te onafhankelijker zijn van de omstandigheden in het leven. Doorvertaling richting jongeren Als het om leven met God gaat – over overgave en afhankelijkheid – kom je bij jongeren vaak twee type reacties tegen. Sommige jongeren hebben het idee dat als je je overgeeft aan God, je weinig van je eigen leven overhoudt (geloof zorgt voor beperkingen – je moet vooral iets laten). Andere jongeren hebben juist het idee dat als je je overgeeft aan God, je alles uit de kast moet halen om voor Hem te leven (geloof geeft nieuwe verplichtingen – je moet vooral iets doen). Met het thema ‘Meer dan genoeg – geloven in afhankelijkheid’ willen we samen ontdekken dat geloven niet karig, maar ook niet hijgerig is. Hij geeft op alle momenten in je leven genoeg om van te leven. Er hoeft niks bij, er hoeft niks af: God is en geeft genoeg.
Doorvertaling richting het jeugdwerk/de gemeente In de kerk zijn we goed in organiseren, zeker als het winterwerk weer draait. We doen er alles aan om jongeren en ouderen te betrekken bij de gemeente. Maar uiteindelijk willen we op de club en de catechese graag dat kinderen, tieners en jongeren zich verbinden aan de Bron en zich overgeven aan de overvloed die God geeft. Misschien kijk je wel naar de gemeente en/of het jeugdwerk vanuit teleurstelling: de gemeente geeft je niet wat je nodig hebt: er gebeurt zo weinig, de mensen stellen je teleur, het geloof is zo lauw… waar is het enthousiasme? Dingen om ons heen kunnen opdrogen, maar de Bron nooit: God geeft genoeg om van te leven, ook in de gemeente. We mogen en moeten ons werk wat meer vanuit die houding doen. Daarom geven we Hem de ruimte om Zijn werk te doen en laten onszelf daar bij inschakelen!
Logo
Onderin het logo zie je een vol glas onder een lopende kraan/waterbron. Dit beeld zegt: God geeft meer dan genoeg, Hij stroomt zelfs over van goedheid. Wie met God leeft, komt dus nooit tekort. In ons leven mogen we ons door Hem laten vullen. Hij weet precies wat we nodig hebben. Daarvoor moeten we wel onder Zijn gezag en zorg willen leven (‘onder de kraan gaan staan’, met Hem in verbinding staan). Door zo afhankelijk van Hem te leven, komen we nooit tekort.
3. Hoe werkt een jaarthema? Voor de hele gemeente Met een jaarthema wil de HGJB verdieping bieden aan een thema dat herkenbaar is voor iedere gemeente. Juist door een thema een heel seizoen op verschillende plekken terug te laten komen, kan het thema verdieping krijgen. Je hoort een preek tijdens de eredienst, doet een werkvorm met elkaar op de club en praat erover met een oudere dame tijdens een preekbespreking. Het jaarthema is zowel voor jongeren als voor ouderen van de gemeente bedoeld. Door jong en oud met elkaar in gesprek te laten gaan over deze thematiek, kan er van elkaar geleerd worden en kunnen verschillende generaties hun (geloofs)leven met elkaar delen.
HGJB-jaarthema: dé mogelijkheid om daadwerkelijk het jeugdwerk met de rest van de gemeente te verbinden! Hoe voorkom je dat het jeugdwerk een eiland is binnen de gemeente? Deze vraag kom ik regelmatig tegen op de agenda’s van kerkenraden en jeugdraden. Bij veel kerkenraden en jeugdraden is de afgelopen jaren het besef gegroeid dat het jeugdwerk niet functioet kan functio neren los van de overige gemeenteactiviteiten. Als HGJB-jeugdwerkadviseur ben ik daar blij mee, omdat ik geloof dat jongeren mogen en moeten opgroeien in het midden van de gemeente. Het jeugdwerk kan nooit een op zichzelf staand gebeuren zijn. Jeugdwerk kan niet zonder de kerkdienst, de bijbelkringen en het ouderenwerk. In theorie klinkt dit natuurlijk allemaal prachtig, maar de praktijk is vaak een stuk weerbarstiger. Verschillende kerkelijke gemeenten gebruiken de HGJB-Themamap als mogelijkheid om daadwerkelijk het jeugdwerk met de rest van de gemeente te verbinden. Sommige gemeenten kiezen bewust voor een startweekend waarin jongeren en ouderen gezamenlijk zich verdiepen in het HGJB-jaarthema door ontspannende en verdiepende activiteiten. Het HGJB-jaarthema biedt daarbij voldoende aanknopingspunten om zowel voor jongeren als ook voor ouderen aantrekkelijke activiteiten te organiseren. Andere gemeenten kiezen bewust voor een jaar lang werken rondom het HGJB-jaarthema. Dit is natuurlijk prachtig, maar een jaar lang werken met het jaarthema vraagt, vanzelfsprekend, meer organisatie en dus tijd. Tegelijkertijd biedt een jaar veel meer mogelijkheden om het jaarthema te laten ‘landen’. Verbindingen tussen de kinderclub, de bijbelkringen, de gemeentedag en de sing-in kunnen op deze manier nog natuurlijker ontstaan. Een inhoudelijk jaarthema helpt om jongeren en ouderen met elkaar in gesprek te laten gaan. Uiteindelijk is dat toch ook ons verlangen, dat jongeren en ouderen elkaar mogen vinden in het heil in Christus. Casper van Dorp, jeugdwerkadviseur
Katernen De HGJB biedt naast deze basiskatern verschillende katernen die de gemeente zelfstandig kan gebruiken. Deze katernen zijn enige tijd na het verschijnen van deze basiskatern te downloaden1 vanaf www.hgjb. nl. De volgende katernen zullen t.z.t. verschijnen:
- Katern startweekend Deze katern bevat een veelheid aan mogelijkheden om met name de startzaterdag creatief in te vullen rond de inhoudelijke thematiek van Meer dan genoeg..
- Katern startzondag Deze katern bevat een preekschets voor de eredienst tijdens de startzondag. Het centrale bijbelgedeelte is Exodus 16. Daarnaast zal een preekbespreking worden aangeboden.
- Katern startbijeenkomst leidinggevenden Deze katern bevat een startbijeenkomst voor leidinggevenden binnen de gemeente. Het programma voor deze bijeenkomst is bedoeld voor ontmoeting en bemoediging. Een uitgebreider programma kan een jeugdwerkadviseur van de HGJB in uw gemeente verzorgen.
- Diverse jongerenprogramma’s Dit zijn programma’s die te gebruiken zijn op de clubs. Er zullen in het najaar drie verschillende programma’s worden ontwikkeld; voor kinderen, tieners en jongeren. Clubs die een abonnement hebben op de programma’s van de mappen HGJB-Kinderwerk, HGJB-Tienerwerk en HGJB-Jongerenwerk, krijgen deze programma’s automatisch toegestuurd. Gemeentes die niet geabonneerd zijn, kunnen deze programma’s tegen een vergoeding toegestuurd krijgen.
- Katern afsluiting seizoen Deze katern biedt ideeën om het jeugdwerk in de gemeente inhoudelijk met elkaar af te ronden.
Alle katernen bieden creatieve ideeën en werkvormen 1 Voorheen ontvingen gemeentes de themamap in een gedrukte versie in de brievenbus. Net als vorig seizoen zijn de documenten te downloaden. Het voordeel is dat meerdere mensen in de gemeente deze stukken kunnen gebruiken op een efficiënte, goedkope en milieuvriendelijke manier.
om met elkaar aan de slag te gaan rond het thema Meer dan genoeg. Niet alle ideeën zullen binnen elke gemeente passen. Het is daarom aan te raden om nauwkeurig te kijken naar wat er binnen de kleur en de mogelijkheden van de gemeente past. Bijbelleesweek, bijbelleesfolder én bijbelleesavond Enkele jaren geleden ontwikkelde de HGJB het project ‘Leer Me Lezen’. Met dit project werd het persoonlijk bijbellezen onder kinderen, tieners, jongeren en ouderen van gemeente gestimuleerd. Veel gemeenten deden mee en nog steeds horen we van jong en oud dat dit project en met name de methode SOLVAT betekenis heeft gehad. De HGJB is afgelopen jaar opnieuw een ‘Leer Me Lezen’ project gestart, omdat we geloven dat juist het leren lezen en leven van de Bijbel, onze christelijke identiteit bepaalt. Niet alleen persoonlijk bijbellezen is gestimuleerd, maar ook bijbellezen in de groep, in de eredienst en met niet-christelijke vrienden. Dit jaar willen we net als vorig jaar rond het jaarthema een bijbelleesfolder ontwikkelen. Nieuw: Dit jaar is er ook een bijbelleesavond rond het jaarthema aan te vragen! Neem hiervoor contact op met
[email protected]. Collecte startzondag voor de HGJB! Investeer in het jeugdwerk door ook de collecte op de startzondag te bestemmen voor de jongere generatie in de kerk. Om zo de missie van de HGJB te ondersteunen en kinderen, tieners en jongeren een blijvende plek te geven in de gemeente. De HGJB organiseert een landelijke jeugdwerkcollecte bij de start van het seizoen. Houd de site en overige media in de gaten voor meer informatie en materialen. Tip: overleg alvast met je kerkrentmeesters/diaconie. Want: wij doen ons werk in geloof en afhankelijkheid van jullie giften!
Startweekend mét jaarthema: verbinding met elkaar en met de Heere God! Na een heerlijke zomervakantie, begint de gemeente aan een nieuwe start. De opening van het winterwerk. In de laatste weken van de vakantie krijgen de vrijwilligers voor het jeugdwerk de laatste instructies, de uitnodigingen voor het startweekend worden gedrukt en dan is het weekend daar. De start van een nieuw seizoen. Door middel van zo’n weekend, of een (start)zondag wordt het nieuwe seizoen geopend. Ik ben ervan overtuigd dat het waardevol is dat we als gemeente met elkaar beginnen rondom één thema. Dit thematisch werken zorgt ervoor dat je je, gemeentebreed, kunt verdiepen in een bepaald aspect vanuit het Woord van onze God. Juist doordat je dat samen doet, met heel de gemeente, ervaar je verbondenheid. Dus niet alleen in het jeugdwerk, waar je van de crèche tot en met de JV met dit thema aan de slag gaat, maar ook daarbuiten; op kringen en bijvoorbeeld in een eredienst met een preekbespreking. Wanneer je het thema op verschillende momenten in het jaar laat terugkomen blijft het actueel. En juist door er als gemeente met elkaar mee bezig te zijn, ontdek je dat je een gemeenschap bent. Samen. Niet alleen. Je hoort erbij, of je nu jongere of oudere bent; je werkt en denkt na over hetzelfde thema. Een jaarthema bindt de generaties aan elkaar (intergeneratief) en dat is heel goed in en voor de gemeente. Het laat zien dat we met elkaar gemeente zijn. Daarnaast zorgt het werken met een jaarthema ervoor dat je je als gemeente richt op een specifiek aspect van het geloof. Door dit te doen, heb je de mogelijkheid om je als gemeente te verdiepen. En samen te groeien naar een sterkere verbinding met elkaar en bovenal met de Heere God. Want uiteindelijk is dat volgens mij het doel van het werken aan de hand van een jaarthema: meer en meer ontdekken wie onze God is en hoe wij Hem kunnen volgen in ons leven. Ook kun je dan over je eigen gemeente heen kijken. Om te ontdekken dat er door heel ons land heen gewerkt wordt met dit thema. Ver weg en dichterbij zijn we als gemeenten aan elkaar verbonden. Aan elkaar en aan onze God. En dat is iets heel waardevols om mee te maken. Het gebruiken van een jaarthema heeft dus absoluut een meerwaarde. Het brengt je als gemeente samen en helpt je de verbinding te leggen. De verbinding met elkaar en met de Heere God. Björn van Veelen. Jeugdwerker in Vlaardingen namens de HGJB en JOP.
Aanbod HGJB Naast het materiaal dat de HGJB aan gemeentes aanbiedt, organiseert de HGJB ook verschillende activiteiten, waar het jaarthema veelal in wordt opgenomen. Als gemeente en/of jongere kan er gebruik gemaakt worden van: - Startavonden Een jeugdwerkadviseur komt in de gemeente met een compleet programma om alle leidinggevenden toe te rusten voor het nieuwe seizoen naar aanleiding van het jaarthema Leven met lef. - Kerstconferentie Deze conferentie biedt in december 2013 vier dagen verdieping en ontmoeting voor jongeren uit de gemeente vanaf 17 jaar. - TOV-avonden Op verschillende plekken in het land is de HGJB in het voorjaar van 2014 aanwezig om een programma aan te bieden dat aansluit bij de belevingswereld van tieners en een verrijking is op een reguliere clubavond. Zeker de moeite waard om te komen! - Jeugdwerkadviseur Soms is er buiten het jaarthema behoefte aan begeleiding en advisering aan de gemeente met betrekking tot een ander thema. Ook dat is mogelijk! De gemeenteondersteuning van een jeugdwerkadviseur varieert van het geven van een toerustingsavond op maat tot het uitvoeren van een adviestraject. - Bijbelleesfolder en bijbelleesavond Jongeren (en ouderen) leren de Bijbel te lezen is één van de speerpunten van de HGJB. Daarom willen we dit jaar, net als vorig jaar, een bijbelleesfolder rond het jaarthema ontwikkelen. Ook is er een bijbelleesavond rond het jaarthema aan te vragen. - Toerustingsavonden Als HGJB willen we aanwezig zijn op de plekken waar jongeren (en ouderen) zijn. Als een gemeente op zoek is naar een spreker voor een thema-avond op de jeugdvereniging, een praiseavond of andere gemeenteactiviteit, wil de HGJB graag voor een spreker in de gemeente zorgen. Misschien is dit wenselijk met het oog op het jaarthema, maar een spreker wil ook komen voor een heel ander thema waar de gemeente om vraagt. - Scholierenweekend Het scholierenweekend is een weekend voor tieners van 14 tot 17 jaar. In dit weekend staat een bijbels thema centraal en gaan tieners in groepen onder leiding van een mentor dieper met elkaar in op het thema. Daarnaast biedt dit weekend tijd voor ontmoeting, workshops en veel plezier.
De mogelijkheden voor een jaarthema in en voor de gemeente In dit schema wordt duidelijk hoe een gemeente het hele jaar door een jaarthema centraal kan laten staan voor de verschillende doelgroepen in de gemeente. Gemeente Startweekend Afsluiting seizoen Leidinggevenden Bezinningsavond jaarthema Tieners Scholierenweekend Scholierenweekend TOV-avonden Jongeren Kerstconferentie Bijbelleesfolder/avond Tienerclubs, JV's en catechesegroepen Nodig een spreker uit: HGJB-Present Nodig de HGJB uit op je club, JV of in de catechese Clubwerk Programma over jaarthema 2012 September Oktober November December 2013 Januari Februari Maart April 2014 2015
Werkgroep jaarthema Het is goed om in de gemeente een werkgroep te vormen van mensen uit verschillende geledingen (gewone gemeenteleden – jongeren en ouderen - , catecheten, leidinggevenden clubs, jeugddiakenen, kringleiders, predikant enzovoorts) die samen nadenken om met het HGJB-jaarthema aan de slag te gaan. Ze houden het jaarthema warm bij de rest van de gemeente. Binnen zo’n kleiner verband is het makkelijker om een goede bezinning op gang te brengen en een overzichtelijk plan van aanpak op te stellen. Zorg ervoor dat zowel jongeren als ouderen meedenken in deze werkgroep. PR Een goede publiciteit rondom de start van een nieuw winterseizoen is erg belangrijk. Om je hierbij te helpen, staan hieronder een aantal tips: • Gebruik zoveel mogelijk pr-middelen: kerkblad, website van de gemeente, flitsende affiches en flyers, afkondigingen tijdens de kerkdiensten, enzovoorts. Maak daarbij gebruik van de gaven die in de verschillende clubs, verenigingen, kringen, enzovoorts aanwezig zijn. Jongeren hebben vaak goede ideeën en mogelijkheden om bijvoorbeeld een flitsende flyer te maken. Ook zijn zij goed op de hoogte van moderne communicatiemiddelen. • Zorg dat de informatie meerdere keren langskomt: herhaling is de kracht van de reclame. • Nodig alle kinderen, tieners en jongeren van de gemeente persoonlijk uit voor de startactiviteiten. Daarmee geef je ze een extra stimulans om te komen. Het kerkelijk bureau heeft de namen en adressen. Probeer bij de jeugd wel de roepnamen te gebruiken. Als je de juiste gegevens hebt, kun je ze natuurlijk ook mailen of sms’en/appen. • Vergeet de mondelinge uitnodigingen niet. Kom je iemand tegen, nodig hem of haar dan uit. • Stimuleer de kinderen, tieners en jongeren om zelf ook vrienden mee te nemen. De startactiviteiten hebben vaak een laagdrempelig karakter en nodigen uit om gewoon eens ‘bij de kerk’ te komen kijken. • Een symbool bij het thema kan een handig herkenningsteken worden. Hierdoor worden de verschillende activiteiten aan elkaar verbonden. Je kunt hiervoor het logo gebruiken dat bij het jaarthema hoort. Laat dit symbool in de pr en tijdens de activiteiten steeds terugkomen. • Licht de leidinggevenden die meewerken bij de acti-
viteiten op tijd in. Het programma moet ook hún programma worden. Startavonden De HGJB biedt vanaf september 2014 een programma aan voor een HGJB-Startavond rondom het thema Meer dan genoeg. De HGJB-jeugdwerkadviseurs zijn beschikbaar om een startavond in de gemeente te leiden. Een moment van bezinning en toerusting voor alle leidinggevenden (van het jeugdwerk) in de gemeente. Gebruik de avond om alle leidinggevenden in het jeugdwerk te bemoedigen om samen te vieren en een inhoudelijke bezinning te doen. Deze startavonden zullen voornamelijk in september gegeven worden. Hiervoor moet je je wel tijdig aanmelden. Eén avond kost € 175,-.
‘Meer dan genoeg’ in het jeugdwerk Wat betekent het jaarthema ‘Meer dan genoeg – geloven in afhankelijkheid’ voor de tienerclub of de jv? Laten we het maar niet te groot aanpakken. Als leidinggevenden mogen we allereerst gewoon laten zien dat we er zelf zo instaan. Dat we leidinggeven vanuit de actieve rust van het geloof. De ene leidinggevende is natuurlijk de andere niet. Wat dat betreft, zijn er twee extremen. Aan de ene kant heb je Johan van de Draaf. Zijn achternaam spreekt boekdelen: bevlogen als hij is, draaft hij maar door om steeds weer een fantastisch programma neer te zetten. Dat hij daarmee voorbijziet aan zijn eigen grenzen en beperkte mogelijkheden (misschien zelfs: zijn eigen gezin), neemt hij voor lief. Het gaat tenslotte om het evangelie voor tieners en jongeren, daar heb je toch alles voor over? Aan de andere kant is er Monique Kalmaan. Die staat er veel relaxter in. Zeker met iemand als Johan van de Draaf naast zich, kan dat ook wel. Zijzelf maakt zich niet zo druk. Kom nou – de kerk mag blij zijn dat ze elke veertien dagen een avond reserveert voor het clubwerk, dan moeten ze niet verwachten dat ze óók nog een avond besteedt aan de voorbereiding ervan. Ze houdt ervan om te improviseren. God zegent Zowel Johan als Monique kunnen wat leren van het jaarthema ‘Meer dan genoeg – geloven in afhankelijkheid’. Johan mag meer werken vanuit de rust dat hét werk al is gedaan door Jezus Christus. Die is de bron van zijn bezigzijn in het jeugdwerk. Als hij op Hem aangesloten blijft, hoeft hij echt niet méér te doen dan hij op een gezonde manier aan kan. Want uiteindelijk hangt het resultaat van het jeugdwerk niet van hem af. Om aan te sluiten bij de geschiedenis van Exodus 16: de zegen ligt al voor het oprapen, die hoeft hij ‘alleen maar’ aan de jongeren te presenteren. In dat laatste zit tegelijk de les voor Monique. Beseft ze dat wel genoeg? God is het die de zegen geeft, maar zij moet die – bij wijze van spreken – wel oprapen. Als de Israëlieten geen manna voor hun kinderen hadden geraapt, waren ze alsnog verhongerd. Dat vraagt best wel zorgvuldigheid. Laat Monique maar serieus nemen dat zij haar ‘gomer’ (Ex. 16:16) raapt – meer hoeft niet, maar minder mag niet. Want daarin heeft Johan gelijk: het gaat om het evangelie voor tieners en jongeren! Service-abonnement Tieners en jongeren zullen het merken als er zó wordt leidinggegeven: in het vertrouwen dat God óók voor het jeugdwerk meer dan genoeg geeft, en in de afhankelijkheid van de gehoorzaamheid aan Hem. Thematisch willen we dat voor de tieners en jongeren het komende seizoen op verschillende manieren laten terugkomen in het jaarplan van zowel HGJB-Tienerwerk (TIM) als HGJB-Jongerenwerk (JIM). Als je een service-abonnement op TIM of JIM hebt, zul je ervan profiteren: • Aan het begin van het seizoen komt er een speciaal nieuw programma rond het jaarthema. • Vergelijkbaar met de bijbelstudieserie van het afgelopen seizoen (over de Zaligsprekingen) komt er een nieuwe serie met acht bijbelstudies rond het jaarthema. • Ook in de verdiepingen bij de programma’s uit het jaarthema zullen aspecten van het jaarthema terugkomen. Meer dan genoeg dus! Herman van Wijngaarden, projectleider HGJB-Jongerenwerk
4. Bijbelgedeelte Exodus 16 Inleiding Als centraal bijbelgedeelte voor de opening van het winterwerk (startweekend) hebben we gekozen voor Exodus 16:1-36. Het volk Israël is van de vleespotten van Egypte in de honger en droogte van de woestijn terecht gekomen. Dat levert gemopper op. Maar juist in de woestijnperiode laat God zien dat Hij (meer dan) genoeg geeft om van te leven. Het ‘enige’ wat het volk Israël hoeft te doen, is luisteren naar wat God zegt en dagelijks het portie voedsel dat God geeft, op te rapen. En erop te vertrouwen dat er voor morgen weer genoeg zal zijn om van te leven. Israël moest en kon dat zelfs veertig jaar volhouden... Bijbelgedeelte – Exodus 16:1-36 (evt. 31) 1 Zij braken op uit Elim en heel de gemeenschap van de Israëlieten kwam in de woestijn Sin, die tussen Elim en de Sinaï ligt. Dat was op de vijftiende dag van de tweede maand nadat zij uit het land Egypte waren vertrokken. 2 En heel de gemeenschap van de Israëlieten morde tegen Mozes en tegen Aäron in de woestijn. 3 De Israëlieten zeiden tegen hen: Och, waren wij maar door de hand van de HEERE gestorven in het land Egypte, toen wij bij de vleespotten zaten en brood aten tot verzadiging toe! Want u hebt ons uitgeleid naar deze woestijn om heel deze gemeente van honger te laten sterven. 4 Toen zei de HEERE tegen Mozes: Zie, Ik zal voor u brood uit de hemel laten regenen. Het volk moet eropuit gaan en de per dag benodigde hoeveelheid verzamelen, zodat Ik het op de proef kan stellen of het naar Mijn wet wandelt of niet. 5 En op de zesde dag moet het zó zijn dat zij bereiden wat zij binnenbrengen, en dat zal het dubbele zijn van wat zij dagelijks verzamelen. 6 Toen zeiden Mozes en Aäron tegen al de Israëlieten: Vanavond nog zult u weten dat de HEERE u uit het land Egypte geleid heeft, 7 en morgenochtend zult u de heerlijkheid van de HEERE zien, want Hij heeft uw gemor tegen de HEERE gehoord. Want wie zijn wij, dat u tegen óns mort? 8 Verder zei Mozes: Als de HEERE u in de avond
vlees te eten geeft en in de ochtend brood tot verzadiging toe, dan is dat omdat de HEERE het gemor heeft gehoord waarmee u tegen Hem mort. Want wie zijn wij? Uw gemor is niet tegen ons gericht, maar tegen de HEERE. 9 Daarna zei Mozes tegen Aäron: Zeg tegen heel de gemeenschap van de Israëlieten: Kom naar voren, voor het aangezicht van de HEERE, want Hij heeft uw gemor gehoord. 10 Terwijl Aäron tot heel de gemeenschap van de Israelieten sprak en zij zich naar de woestijn keerden, gebeurde het dat, zie, de heerlijkheid van de HEERE in de wolk verscheen. 11 En de HEERE sprak tot Mozes: 12 Ik heb het gemor van de Israëlieten gehoord. Spreek tot hen en zeg: Tegen het vallen van de avond zult u vlees eten, en in de morgen zult u met brood verzadigd worden. Dan zult u erkennen dat Ik de HEERE, uw God, ben. 13 En tegen de avond gebeurde het dat er kwartels kwamen aanvliegen, die het kamp overdekten, en in de ochtend was er een laag dauw rondom het kamp. 14 Toen de laag dauw opgetrokken was, zie, over de woestijn lag iets fijns, iets vlokkigs, fijn als de rijp op de aarde. 15 Toen de Israëlieten dat zagen, zeiden zij tegen elkaar: Wat is dat? Want zij wisten niet wat het was. Mozes zei tegen hen: Dit is het brood dat de HEERE u te eten gegeven heeft. 16 Dit is het woord dat de HEERE geboden heeft: Ieder moet ervan verzamelen naar wat hij eten kan, een gomer per hoofd, naar het aantal van uw personen. Ieder moet het nemen voor hen die in zijn tent zijn. 17 En zo deden de Israëlieten, zij verzamelden, de een veel en de ander weinig. 18 Zij maten het met de gomer. Wie veel had verzameld, had niets over, en hem die weinig had verzameld, ontbrak niets. Ieder had zóveel verzameld als hij eten kon. 19 En Mozes zei tegen hen: Niemand mag ervan overlaten tot de volgende morgen. 20 Maar zij luisterden niet naar Mozes en sommige mannen lieten ervan over tot de volgende morgen. Toen zat het vol wormen en stonk het. Daarom was Mozes erg kwaad op hen. 21 Zo verzamelden zij het elke morgen, ieder naar wat
hij eten kon, want zodra de zon heet werd, smolt het weg. 22 Op de zesde dag gebeurde het dat zij een dubbele hoeveelheid brood verzamelden, twee gomers voor éénpersoon. Al de leiders van de gemeenschap kwamen dat aan Mozes vertellen. 23 Hij zei toen tegen hen: Dat is het wat de HEERE gesproken heeft. Morgen is het de rustdag, de heilige sabbat voor de HEERE! Wat u bakken wilt, bak het, en kook wat u koken wilt, en laat alles wat er overblijft voor uzelf liggen om het tot de volgende morgen te bewaren. 24 Zij lieten het staan tot de volgende morgen, zoals Mozes geboden had, en nu stonk het niet en waren er geen maden in. 25 Toen zei Mozes: Eet dit vandaag, want vandaag is het de sabbat voor de HEERE. U zult het vandaag buiten niet vinden. 26 Zes dagen moet u het verzamelen, maar op de zevende dag is het sabbat. Dan zal het er niet zijn. 27 Het gebeurde echter op de zevende dag dat sommigen van het volk eropuit gingen om brood te verzamelen, maar zij vonden niets. 28 Toen zei de HEERE tegen Mozes: Hoelang weigert u nog Mijn geboden en Mijn wetten in acht te nemen? 29 Zie, omdat de HEERE u de sabbat gegeven heeft, daarom geeft Hij u op de zesde dag brood voor twee dagen. Ieder moet op zijn plaats blijven! Niemand mag er op de zevende dag vanuit zijn verblijfplaats opuit gaan! 30 Zo rustte het volk op de zevende dag. 31 Het huis van Israël gaf het de naam manna. Het was wit als korianderzaad, en de smaak ervan was als van een honingkoek. 32 Verder zei Mozes: Dit is het woord dat de HEERE geboden heeft. Vul een gomer ervan om het te bewaren, al hun generaties door, zodat zij het brood zien dat Ik u in deze woestijn te eten heb gegeven, toen Ik u uit het land Egypte leidde. 33 Ook zei Mozes tegen Aäron: Neem een kruik en doe daar een volle gomer manna in, en zet die voor het aangezicht van de HEERE om het te bewaren, al hun generaties door. 34 Zoals de HEERE Mozes geboden had, zette Aäron het vóór de getuigenis om te bewaren. 35 De Israëlieten aten veertig jaar lang het manna, totdat zij in bewoond gebied kwamen. Zij aten manna, totdat zij aan de grens van het land Kanaän kwamen. 36 Een gomer is een tiende van een efa.
Context Het volk Israël is uit Egypte getrokken. Na de 10e plaag gaf de Farao eindelijk toestemming om te gaan. Het volk wordt geleid langs de Schelfzee. De wolkkolom gaat voorop. Maar dan besluit Farao tot achtervolging. Als de nood hoog is, mag Mozes zijn arm met de staf uitstrekken over de zee en ontstaat er een pad. Israël komt veilig aan de overkant. Als Farao met zijn wagens hen achtervolgt, keert de zee terug naar haar plaats en wordt het leger van de Farao weggespoeld. Onder leiding van Mozes en Mirjam zingt Israël de lof van God (Exodus 15). Dan trekken ze verder de woestijn Sur (naam betekent ‘muur’) in. De eerste logistieke problemen dienen zich aan. Het is niet gemakkelijk om een volk in de woestijn van eten en drinken te voorzien. Dat blijkt in hoofdstuk 15 wel als het om drinken gaat… Dan komen ze bij Elim, een oase met zeventig palmen. Daar mag het volk een poosje rusten. Dan begint onze geschiedenis, waarin het om eten draait. Als je de context van de geschiedenis uit Exodus 16 bekijkt, zie je dat deze geschiedenis van het Manna en de kwakkels ingeklemd staat tussen twee soortgelijke gebeurtenissen. Die in Mara (Ex. 15: 22-27) en die in Rafidim (Ex. 17: 1-7). Bij Mara horen wij het volk Israël klagen, vanwege gebrek aan gezond drinkwater. Bij Rafidim horen wij het volk klagen over het algehele gebrek aan water. Tot drie keer toe ervaart het volk Israël zich bedreigt door gebrek aan eerste levensbehoeften en tot drie keer toe roept het verwijtend tot Mozes. En, tot drie keer toe blijkt God te zorgen. Lessen uit Exodus 16 We hebben dus genoeg te leren als het om afhankelijkheid gaat. De lessen die we uit Exodus 16 trekken… - Leven in afhankelijkheid = wachten op God. Hij geeft op Zijn tijd en Zijn manier wat we nodig hebben. Hij geeft niet alles in één keer, maar stap voor stap. Als je kunt wachten op God, komt er ook rust in je bestaan. - Leven in afhankelijkheid = luisteren naar God. Door naar Hem te gehoorzamen, krijg je elke dag genoeg om van te leven. Het is dus belangrijk om in Zijn nabijheid te leven en te doen wat Hij je zegt. - Leven in afhankelijkheid = vertrouwen op God. We mogen en kunnen erop vertrouwen dat Hij morgen (op het juiste moment) ook genoeg geeft om van te leven. We leggen geen eigen voorraadjes aan voor geval van nood (hamsteren), maar geloven dat God werkelijk voor ons zorgt.
Persoonlijke verkenning Om niet alleen stil te staan bij de organisatie van heel veel activiteiten rond het jaarthema en met name het startweekend, maar je ook te verdiepen in het thema zelf, is het goed om je eerst persoonlijk te verdiepen in dit bijbelgedeelte. De Bijbel is bedoeld als een persoonlijke ontmoeting tussen God en jou. Neem daarvoor de tijd als werkgroep of als leidinggevende die in de gemeente met allerlei activiteiten rondom het jaarthema aan de slag wil gaan. Als eerste verkenning van het gedeelte geven we daarom de volgende leessleutel bij dit gedeelte: Leessleutel Structuur bekijken - Lees het gedeelte eerst een keer door. - Pak pen en papier. Maak drie kolommen en schrijf erboven: Kolom 1: wie Kolom 2: doet wat Kolom 3: zegt wat - Lees het gedeelte opnieuw en vul de kolommen in. Bekijk de kolommen daarna. Wat valt je op? Wat roept vragen bij je op? Wat spreekt je aan? In het katern startweekend en in het katern startzondag vind je meer (achtergrond)informatie over het bijbelgedeelte, concrete werkvormen om met dit gedeelte aan de slag te gaan tijdens het weekend en een preekschets + bespreking voor de startzondag.
Colofon Deze katern is een uitgave van de HGJB Landelijk Centrum HGJB Pr. Bernhardlaan 1 3722 AE Bilthoven tel 030 2285402 fax 030 2252157
[email protected] Bankreknr.: NL35RABO0308316835
