Bajes voor beginners
Hugo Bergveen De namen van gedetineerden en personeelsleden zijn gefingeerd
Hugo Bergveen
Teksten Hugo Bergveen
Voorwoord
Redactie Mariët Meester Anky Hilgersom Fotografie Sietse Snip Vormgeving en drukwerk Studio Koninklijke van Gorcum ISBN: 9789023252948 NUR: 740
Bajes voor beginners is een uitgave van Koninklijke van Gorcum in samenwerking met Het Nationaal gevangenismuseum
© 2014, Koninklijke Van Gorcum BV, Postbus 43, 9400 AA Assen. Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) kan men zich wenden tot Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.stichting-pro.nl).
Over de bajes is al veel gepubliceerd. Onderzoekers en mensen die er werken hebben erover geschreven. Er zijn interessante studies en mooie verhalen verschenen over de gevangenis en het leven daar achter die deuren. Bajes voor beginners is anders. Nog niet eerder zag ik een zo uitvoerige beschrijving van het leven achter de gevangenisdeuren als in het boek dat u nu in handen hebt. Een beschrijving van het leven in de bajes door iemand die dat zelf aan den lijve heeft ervaren. Hugo Bergveen is in staat om uitvoerig en indringend te beschrijven wat hij om zich heen ziet gebeuren en geeft ons zo een goede indruk van het leven in de gevangenis. Hij tekent met woorden en doet dat met de nodige humor. De verhalen over zijn lotgenoten en de mensen die er werken, doen mij zo nu en dan denken aan de prachtige kronkels van Simon Carmiggelt. Je weet pas wat het is om je vrijheid kwijt te raken, een vrijheidsstraf te krijgen, als je het zelf moet ondergaan. Ook al werk je vijfentwintig jaar in een gevangenis en kun je je nog zo goed inleven in de mensen die hun straf uitzitten, in wezen weet je niet wat het betekent om je vrijheid te verliezen, om altijd maar afhankelijk te zijn en onderworpen aan een systeem dat mensen tot een nummer maakt. Dit boek helpt je daarbij, juist omdat het door een ervaringsdeskundige is geschreven. Het laat op een beschouwende manier zien wat iemand meemaakt, zonder daarover te oordelen. Met Bajes voor beginners heeft het Nationaal Gevangenismuseum een mooie uitgave in haar collectie opgenomen, een boek dat goed inzicht geeft in het leven van een bajesklant. Ik beveel het daarom van harte bij u aan. Ds. Frans Don Geestelijk Verzorger PI Veenhuizen
5 Voorwoord
Bajes voor beginners
4
Inhoudsopgave
7 Inhoudsopgave
Bajes voor beginners
6
Voorwoord 5 Inleiding 8 1 Achter de plank 9 2 Zware jongens 12 3 Spiegel 16 4 Rare jongens 20 5 Visite en visitatie 23 6 Nee! 26 7 Slappe rechters? 30 8 Nare jongens 35 9 Zwaardere jongens 44 10 Een gezonde geest in een gezond lichaam 48 11 Recht is vrouwelijk 52 12 Oppasser! 55 13 Doolhof 58 14 Piskijkers 61 15 Waar geween is en tandengeknars 64 16 Bewegend behang 67 17 Het zweet des aanschijns 71 18 De vrouw met de baard 74 19 De heidense koster 77 20 Lachen man! 83 21 De Vreze des Heeren 87 22 Crimefighter 91 23 Het begin van het einde 96 24 Aasgieren 101 25 Geef ons een Heerspink weer! 105 26 Zwaarste jongens 109 27 Tactiek voor gevorderden 113 28 Eindexamen 118 29 Tot slot 124 Dankwoord 127 Gebruikte afkortingen 128
1 Achter de plank
In juli 2010 belandde ik in de gevangenis. Door een opeenstapeling van problemen had ik geen andere uitweg gezien dan mijn vrouw en mezelf van het leven te beroven. Achteraf is het goed dat dat niet is gelukt, maar ik heb mijn (inmiddels ex-)vrouw, mijn familie en mijn relaties veel schade berokkend en veel verdriet bezorgd. Ik heb er de volle verantwoordelijkheid voor genomen, de rechter heeft geoordeeld en ik heb mijn gevangenschap gebruikt om mijzelf en mijn leven met hulp van velen tegen het licht te houden. Dat heeft confronterende inzichten opgeleverd, maar ook ervaringen in een wereld waar ik geen weet van had. In deze schetsjes heb ik geprobeerd een indruk te geven van het leven in de penitentiaire inrichtingen tijdens de roerige periode in 2012 en 2013 rond de bezuinigingsoperatie op het gevangeniswezen – verhalen vanuit Kruisberg te Doetinchem en Norgerhaven, Groot Bankenbosch en Fleddervoort in Veenhuizen. Het zou geen kunst zijn geweest om alles en iedereen de grond in te schrijven. Maar het gaat niet om rancune of zelfbeklag, noch om mijzelf of mijn medegedetineerden schoon te praten en de ernst van onze misdrijven te bagatelliseren. Ik wil alleen maar proberen het populaire beeld van detentie en gedetineerden wat beter in te kleuren en lotgenoten op weg te helpen als ze, net als ik, in het diepe worden gegooid. Sommigen denken na lezing misschien dat het in de bajes allemaal wel meevalt. In andere PI’s gaat het er soms heel anders aan toe, maar om eerlijk te zijn heb ik er geen spijt van dat ik daar geen ervaring heb opgedaan.
Van het politiebureau ging ik naar het HvB, het huis van bewaring, met handboeien om achter in een politieauto met twee rechercheurs die over hun werk kletsten alsof ik niet bestond. Na de registratie en de vernederende visitatie in ‘het bad’, kreeg ik een zak met lakens en handdoeken en werd ik naar de afdeling gebracht door een bewaarder die sprekend op Liam Neeson leek. De ene deur na de andere moest worden ontsloten, nu eens met een pasje, dan weer op afstand na aanmelding per portofoon. Ten slotte kwamen we op de afdeling.
Registratiebalie met pasfotocamera
9 Achter de plank
Bajes voor beginners
8
Inleiding
