Bacheloropleiding Bachelor – derde jaar Differentiatie: Onderwijskunde / Opleidingskunde
Eerste semester Blok 1: -
Keuzevak
Blok 2: -
Keuzevak Interculturele aspecten van opvoeding, onderwijs en hulpverlening Bachelorproject Onderwijskunde / Opleidingskunde
Tweede semester Blok 3: -
Differentiatievak 3: Beleid, innovatie en organisatie Differentiatievak 4: Innovatieve leeromgevingen 1 Bachelorproject Onderwijskunde / Opleidingskunde
Blok 4:
-
Differentiatievak 5: Innovatieve leeromgevingen 2 Bachelorproject Onderwijskunde / Opleidingskunde
Eerste semester Blok 1
Keuzevak Opleiding: Docent(en): ECTS: Niveau: Jaar: Periode: Blok: Cursuscode: Collegejaar: Voertaal:
In totaal 20 3 1e semester 2&3 2008-2009 Nederlands of Engels
Keuzeruimte
In het derde jaar van de bacheloropleiding zijn 20 ects ingeruimd voor het volgen van keuzevakken. Dit zijn vakken die niet door het Leidse departement Pedagogische Wetenschappen verzorgd worden. Er zijn geen minimumgrenzen gesteld aan de omvang van een vak, zolang er in totaal maar tenminste 20 ects aan keuzevakken worden gevolgd. Sommige keuzevakken zijn echter uitgesloten, omdat zij te veel overeenkomen met vakken uit de bacheloropleiding Pedagogische Wetenschappen. Dit geldt in elk geval voor de volgende Leidse vakken: Vak Inleiding in de psychologie (Bachelor Psychologie) Inleiding in methoden en technieken (Bachelor Psychologie) Toetsende statistiek (Bachelor Psychologie) Methoden en technieken van criminologisch onderzoek (Bachelor Criminologie) Ontwikkelings- en onderwijspsychologie (Bachelor Psychologie) Studenten wordt aangeraden één of meer vakken te kiezen die aansluiten bij hun eigen belangstelling en voorkennis. Uitsluitend vakken die aan een universiteit (in Nederland of daarbuiten) gedoceerd worden komen in aanmerking. Minor Met ingang van september 2008 is het ook mogelijk de keuzevakruimte te vullen met een minor. Het departement Pedagogische Wetenschappen biedt, in samenwerking met enkele andere departementen van de Universiteit Leiden, de minor Multiculturele Samenleving aan.
Zie voor meer informatie de Leidse keuzevakkengids: http://www.studiegids.leidenuniv.nl/index.php3?m=1352&c=2116&garb=0.73173770964614 59 Voor het volgen van een keuzevak buiten Leiden geldt de volgende procedure: Studenten die een keuzevak aan een andere universiteit willen volgen zullen zich in de regel moeten inschrijven als gaststudent bij (de afdeling inschrijving van) die universiteit. Het daarvoor benodigde inschrijvingsformulier is soms van de universitaire website te downloaden of anders verkrijgbaar bij de afdeling inschrijving van de betreffende universiteit. Bij het inschrijvingsformulier dienen drie verklaringen ingeleverd te worden:
1. Een verklaring van onze onderwijsdienst waaruit blijkt dat de (examencommissie van de) opleiding geen bezwaar heeft tegen de inschrijving. Deze verklaring kan worden aan gevraagd bij de onderwijsdienst; 2. Een verklaring van de opleiding waar men de vakken wil gaan volgen waaruit blijkt dat deze daartegen geen bezwaar heeft. Vraag deze verklaring aan de studieadviseur van die opleiding; 3. Een bewijs van betaald collegegeld, verkrijgbaar bij de informatiebalie in Plexus.
Blok 2
Keuzevak (zie boven voor vakbeschrijving)
Interculturele aspecten van opvoeding, onderwijs en hulpverlening Opleiding: Docent(en): ECTS: Niveau: Jaar: Periode: Blok: Cursuscode: Collegejaar: Voertaal:
Pedagogische wetenschappen Dhr. prof. dr. R. van der Veer, dhr. prof. dr. P.H. Vedder 5.0 300 3 1e semester 2 . 2008-2009 Nederlands
Coordinator Dhr. prof. dr. R. van der Veer. Doel en inhoud Doel Kennis maken met de interculturele variëteit van opvoeding en ontwikkeling. Kennis verwerven en kunnen overdragen van theorieën over meertaligheid, meertalig onderwijs en de invloed van meertaligheid op de ontwikkeling van kinderen en jongeren. Leren omgaan met methodologische en theoretische problemen bij het onderzoeken van pedagogische en psychologische verschijnselen binnen een cultureel diverse groep. Kritisch leren reflecteren op het gebruik van diagnostiek en assessment in het algemeen en in cultureel diverse situaties in het bijzonder. Inhoud Tot voor kort was de psychologische en pedagogische kennis voornamelijk gebaseerd op onderzoek verricht in westerse culturen. Globalisering en nieuwe migratiepatronen hebben tot het besef geleid dat deze kennis niet zonder meer generaliseerbaar is naar andere culturen of etnische minderheidsgroepen in Nederland. Het is daarom van groot belang dat pedagogen kennis nemen van niet-westerse opvoedings- en ontwikkelingspatronen. In deze cursus wordt aan de hand van theoretische modellen en theorieën een beeld gegeven van de enorme mondiale verscheidenheid in opvoeding en ontwikkeling. Aandacht wordt besteed aan de methodologische en theoretische problemen waar de onderzoekster op stuit wanneer zij pedagogische en psychologische verschijnselen uit een andere (sub)cultuur tracht te begrijpen en verklaren. Hierbij moet mede gedacht worden aan de diagnostiek en assessment van probleemkinderen.
Eindtermen 1.1, 1.2, 1.5, 2.1, 2.2, 2.3, 2.4, 2.7, 2.8, 2.9, 3.1, 3.2, 3.4 Onderwijsvormen Hoorcolleges en verdiepingscolleges. De cursus bestaat uit twee delen. Het eerste deel gaat vooral over opvoeding in multicultureel en cross-cultureel perspectief en het tweede deel over meertaligheid, opvoeding en onderwijs. Voor het tweede deel wordt het verdiepingsdeel van de cursus ingevuld als werkgroep. Opdrachten dienen te worden gemaakt en ingeleverd en derhalve geldt er voor het tweede deel een deelnameverplichting. Literatuur
1. Nader te bepalen boek. 2. Baker, C. (2006, 4th edition). Foundations of bilingual education and bilingualism. Philadelphia: Multilingual Matters. 3. Nader op te geven literatuur.
Toetsing Tentamen. Om hieraan mee te mogen doen dient men te hebben deelgenomen aan de verdiepingsbijeenkomsten tijdens het tweede deel van de cursus en de opdrachten ingeleverd te hebben. Rooster Zie website. Inschrijving Inschrijving via U-twist voor ALLE vakken en tentamens is verplicht. Inschrijven voor een vak kan tot uiterlijk twee weken voor aanvang van het eerste college. Inschrijven voor het tentamen kan tot uiterlijk één week voor het tentamen. Zonder inschrijving kan men niet deelnemen aan het onderwijs of het tentamen. Blackboard Blackboard: Een deel van de bij het onderwijs gebruikte sheets wordt beschikbaar gesteld. Voor de cursus relevante informatie is voorhanden.
Bachelorproject Onderwijskunde/Opleidingskunde Opleiding: Docent(en): ECTS: Niveau: Jaar: Periode: Blok: Cursuscode: Collegejaar: Voertaal:
Pedagogische wetenschappen Dhr dr. C.J. de Brabander (coörd.). dhr. dr. F.J. Glastra (Opleidingskunde), mw. drs. H. J.C. van Nuland (Onderwijskunde) 20.0 400 3 Eerste en tweede semester 2, 3 & 4 2008-2009 Nederlands
Coördinator Dhr. dr. C.J. de Brabander. Doel en inhoud Het bachelorproject beoogt de student ervaring te laten opdoen met de praktijk in het veld (werkveldproject) dan wel met de praktijk van het wetenschappelijk onderzoek (onderzoeksproject). Tijdens het project leert de student de in de studie verworven kennis en vaardigheden te gebruiken in concrete praktijk- of onderzoekssituaties. Studenten kunnen hierbij kiezen uit onderwijskundige thema’s. Van de student wordt verwacht dat deze de theoretische kennis (eindtermen 1.1 t/m 1.5) van het tot dan gevolgde onderwijsprogramma benut en integreert in de werkzaamheden (eindtermen 2.1 t/m 2.11). Zowel kennis als vaardigheden worden aangesproken bij een systematische en kritische doordenking van de praktijk (eindtermen 3.1 t/m 3.4). Reflectie op praktijkvragen en -problemen vanuit theoretische kaders, toepassing van geleerde kennis in nieuwe situaties, methodisch leren handelen en professioneel leren functioneren vormen daarbij de specifieke projectdoelen. Het is daarom raadzaam het bachelorproject aan het eind van de bachelorstudie te plannen, om te voorkomen dat de student geconfronteerd wordt met zaken die wel tot de studiestof behoren maar nog niet werden bestudeerd of getraind en om een zo groot mogelijk rendement uit het project te halen. Het bachelorproject is zowel een situatie waarin gepresteerd moet worden, als een waarin men leert. Om die reden is reflectie op de verrichte activiteiten van groot belang. Dit dient dan ook duidelijk te blijken uit het systematisch en goed gedocumenteerde projectverslag. Onderwijsvorm Ter ondersteuning van de studenten zijn er bijeenkomsten over onderwerpen die van belang zijn bij onderzoek doen in praktijksituaties (zoals data analyse en verslaglegging). Toetsing Het bachelorproject wordt beoordeeld door te kijken naar de vooruitgang in onderzoeksvaardigheden die de studenten boeken tijdens het bachelorproject en naar de kwaliteit van het eindverslag.
Rooster Zie website. Inschrijving Inschrijving via U-twist voor ALLE vakken en tentamens is verplicht. Inschrijven voor een vak kan tot uiterlijk twee weken voor aanvang van het eerste college. Inschrijven voor het tentamen kan tot uiterlijk één week voor het tentamen. Zonder inschrijving kan men niet deelnemen aan het onderwijs of het tentamen.
Tweede semester Blok 3
Beleid, innovatie en organisatie Opleiding: Docent(en): ECTS: Niveau: Jaar: Periode: Blok: Cursuscode: Collegejaar: Voertaal:
Pedagogische wetenschappen Mw. dr. I. Raemdonck 5.0 200 3 de 2 semester
Keuzevak
Kan als keuzevak worden gekozen
2008-2009 Nederlands
Doel en inhoud Eindtermen: 1.3, 2.1, 2.2, 2.6, 2.8, 2.10, 3.1, 3.3. Doel Studenten verwerven analytische competenties m.b.t.: • maatschappelijke ontwikkelingen die leiden naar de kennismaatschappij en de centrale plaats daarin van ‘een leven lang leren’; • de wijze waarop beleidsvoering door overheden, de sociale partners, organisaties en educatieve instellingen wordt ingezet m.b.t. het bevorderen van ‘een leven lang leren’, en de effectiviteit van dat beleid; • de deelname en deelnamekansen aan levenslang leren; • de verschillende vormen van levenslang leren; • de vertaling van een Europees en landelijk beleid naar een gemeentelijk beleid; • beleidsinstrumenten die gericht zijn op het ondersteunen van zelfregulerend leren door jongeren en volwassenen in de lerende samenleving. Inhoud Dit onderdeel heeft betrekking op de ingrijpende maatschappelijke veranderingen die kenmerkend zijn voor de overgang van een industriële naar een kennissamenleving waarin 'een leven lang leren' noodzakelijk wordt geacht. Dergelijke ontwikkelingen hebben grote betekenis voor de wijzen waarop mensen al dan niet in staat zijn om hun leeractiviteiten - in formele, niet-formele en informele leeromgevingen - zelf te ontwerpen. De centrale vraag in dit onderdeel heeft betrekking op hoe de overheid - al dan niet in samenwerking met de sociale partners, organisaties en educatieve instellingen - tracht de samenleving op het spoor van het 'nieuwe leren' in een lerende samenleving voor te bereiden. Tegen de achtergrond van globalisering en de invloed van de Europese Unie op nationaal beleid, heeft een belangrijke vraag betrekking op de mate waarin overheden in staat zijn om nationaal onderwijsbeleid te voeren. Uitgaande van deze algemene maatschappelijke achtergrond wordt voor de toetsingsopdracht in dit onderdeel gedifferentieerd naar een meer onderwijskundige en een meer opleidingskundige verdieping. Onderwijsvormen Bestudering en bespreking van literatuur; colloquium bijeenkomsten, waarin thema’s behandeld worden door gastsprekers; zelfstandig zoeken en bestuderen van literatuur waarin de effectiviteit van beleid geëvalueerd wordt; discussie.
Literatuur Literatuur wordt elk jaar opnieuw bepaald om in te kunnen spelen op de actualiteit (totaal ± 500 pp.). Veel aandacht wordt besteed aan kritische beleidsanalyses m.b.t. de huidige beleidsdiscussies in Nederland. Veelal wordt de literatuur in een 'down-load' formaat aangeleverd. De volgende basisteksten dient men te raadplegen. Relevante bladzijden worden per college aangegeven. Sociaal-Economische Raad (2002), Het nieuwe leren: Advies over een leven lang leren in de kenniseconomie, Den Haag: SER. http://www.ser.nl/_upload/databank_adviezen/b20483.pdf Onderwijsraad (2003), Leren in een kennissamenleving: verkenning, Den Haag: Onderwijsraad. http://www.onderwijsraad.nl/pdfdocs/leren_in_een_kennissamenleving.pdf Onderwijsraad (2005), De stand van educatief Nederland, Den Haag: Onderwijsraad. http://www.onderwijsraad.nl/pdfdocs/website_de_stand_van_educatief_Nederland.pdf Onderwijsraad (2003), Werk maken van een leven lang leren, Den Haag: Onderwijsraad. http://www.onderwijsraad.nl/pdfdocs/website__werk_maken_….pdf Hake, B.J. (2007). Lifelong learning in Europe from a life course perspective: Progress, problems and challenges in ageing European societies. In: A. Dwojak-Matras & E. Kurantowicz, Strategies of lifelong learning: Access and implementation in practice. A handbook for regional educators, pp. 3748. Wroclaw: DSWE TWP
http://www.hansepassage.net/hansepassage/hpcms/uploads/C11_Postconference%20book.pdf Hake, B., Westerhuis, H., Bransma, J., Houtkoop W., & Doets, C. (2002). Lifelong learning in the Netherlands. The extent to which vocational education and training policy is nurturing lifelong learning in the Netherlands. Thessaloniki: Cedefop Panorama Series Van Lieshout, H., Kamphuis, P., Jellema, F., & Wilthagen, T. (2004). Stimulating continuing vocational training in the Netherlands. In: T. Bredgaard & F. Larssen (Eds.). Employment Policy from different angles. Copenhagen: DJof Publishing, pp. 459-477.
Toetsing Essay: een werkstuk waarin een beleidsanalyse m.b.t. een actueel beleidsvraagstuk wordt uitgevoerd en geëvalueerd op effectiviteit t.a.v. bevordering van een levenlang leren. Formatieve evaluatie door middel van peer-feedback
Rooster Zie website Inschrijving Inschrijving via U-twist voor ALLE vakken en tentamens is verplicht. Inschrijven voor een vak kan tot uiterlijk twee weken voor aanvang van het eerste college. Inschrijven voor het tentamen kan tot uiterlijk één week voor het tentamen. Zonder inschrijving kan men niet deelnemen aan het onderwijs of het tentamen.
Innovatieve leeromgevingen 1 en 2 Opleiding: Docent(en): ECTS: Niveau: Jaar: Periode: Cursuscode: Collegejaar: Voertaal:
Pedagogische Wetenschappen Dhr. prof. dr. R. Martens en dhr. dr. C.J. de Brabander 10 300 3 de 2 semester 2008-2009 Nederlands
Coördinatie Doel en inhoud Doel Tal van opleidingen, scholen en onderwijsinstellingen propageren op de een of andere manier aan onderwijsinnovatie te doen. Veelgebruikte termen waarmee zij zich profileren zijn bijvoorbeeld ‘het nieuwe leren’ en ‘competentiegericht leren’. De discussies hieromtrent zijn vaak emotioneel en niet gebaseerd op feiten. Doelstelling van deze cursus is om meer duidelijkheid te verschaffen rondom onderwijsinnovatie. Wat is het? Wanneer is onderwijs ‘innovatief’ en wanneer is het ‘traditioneel’? Hoe nieuw is vernieuwend onderwijs eigenlijk? Vervolgens komen vragen vanuit het ontwerpperspectief aan de orde zoals: hoe pak je de innovatie van onderwijs aan? ICT kan een belangrijke rol spelen bij innovatief onderwijs. Er zijn onderzoekers die beweren dat er een geheel nieuwe generatie leerlingen en studenten zit aan te komen voor wie ICT even vanzelfsprekend is als een boek. Het gaat dan bijvoorbeeld over samenwerkend leren per computer, web based learning, games en simulaties. Hoofddoel van deze cursus is de student een kritisch inzicht te geven in onderwijsinnovatie, de belangrijkste kenmerken ervan, ontwerp, slaag- en faalfactoren en implementatie. Inhoud Competentiegericht leren, het nieuwe leren of natuurlijk leren. Vrije scholen, Montessori onderwijs, Slash 21, Unic, Wittering.NL school, De Open Universiteit, de Nieuwste school. E-moderating Nederland, Studiehuis, Iederwijs, magical education, 4C/ID, e-learning, Teleblik, web quests, educational gaming en blended learning. Zonder veel moeite is deze lijst van ‘onderwijsinnovaties’ uit te breiden. Sommige van deze innovaties bestaan al langer, maar veel zijn heel recent. Ze vinden plaats in alle vormen van onderwijs. Geprobeerd wordt om de student in deze cursus een denkkader aan te reiken, dan wel om dit gezamenlijk te ontwikkelen, waardoor het mogelijk wordt duidelijkheid te scheppen. Uitgangspunt van dit kader is dat niet de theoretische beschrijving van een bepaalde onderwijsinnovatie centraal moet staan, maar het feitelijke proces en met name de perceptie ervan door de student. Door deze bril valt al snel op dat er duidelijke noemers te vinden zijn, die bij de meeste onderwijsinnovaties in meerdere of mindere mate voorkomen. Er wordt steeds een bepaald studentgedrag verwacht (bijvoorbeeld meer zelfwerkzaamheid en meer leren op inzicht) in combinatie met steeds terugkerende elementen in de leeromgeving (zoals meer autonomie voor studenten, meer realistische of ‘authentieke’ taken en meer samenwerking). Motivatie speelt in dit studentperspectief een centrale rol. De leeromgeving wordt opgevat als de context waarin bij de lerende leerprocessen worden uitgelokt, begeleid en op gang gehouden. De leeromgeving kan vanuit verschillende perspectieven beschouwd worden, zoals doelen van het onderwijs, de startsituatie van de lerende, beoogde leerervaringen, leerinhouden, werkvormen, onderwijsleermiddelen en assessment. In het onderdeel 'Innovatieve leeromgevingen' wordt aandacht besteed aan nieuwe mogelijkheden om de werking van de leeromgeving te optimaliseren. Daarbij komen verschillende perspectieven aan de orde. Inhoudelijk sluit de cursus aan op de cursus Leren op school, theorieën en modellen van prof. Boekaerts. De cursus valt uiteen in twee hoofdonderdelen: analyse en ontwerp. In het deel analyse wordt kritisch gekeken naar onderwijsinnovatie. Wat zijn de bedoelingen ervan? Wat zijn de belangrijkste kenmerken? Studenten zullen kennis opdoen van het innovatieproces en deze
kennis gebruiken om vernieuwing in de praktijk te analyseren en te beoordelen. Studenten zullen (gast)colleges krijgen van vertegenwoordigers van belangrijke onderwijsinnovaties in Nederland. In samenwerking met een aantal scholen zullen studenten zelf een onderwijsinnovatie ontwikkelen, invoeren en evalueren. In het deel ontwerp zullen studenten kennismaken met ontwerpmethodieken zoals de 4C/ID benadering van Van Merriënboer, en een geïntegreerde benadering van e-learning (Jochems, Van Merriënboer, & Koper, 2004). Verder zullen zij in dit deel leren om een op HTML gebaseerde beperkte web-based leeromgeving op te zetten, om zo hands-on ervaring op te doen met het gebruik van ICT bij onderwijsinnovatie. Onderwijsvormen Een 8-tal bijeenkomsten is gepland waarin de verschillende onderwerpen aan de orde komen. Er komen verschillende interessante gastsprekers. In aansluiting op deze bijeenkomsten worden bezoeken aan een school afgelegd in het kader van de implementatie van een onderwijsinnovatie. Voor een van deze instellingen wordt ook een innovatie ontwikkeld, geïmplementeerd en geëvalueerd. Rondom het zelf in HTML opzetten van een kleine leeromgeving aan de hand van 4C/ID worden enkele werkcolleges georganiseerd. Literatuur 1. Jochems, W., Van Merriënboer, J., & Koper, R. (2004). Integrated E-learning: Implications for Pedagogy, Technology and Organization. London: RoutledgeFalmer. 2.
Janssen, A. M. B. & J. J. G. van Merriënboer (2002). Innovatief Onderwijs Ontwerpen. Via Leertaken naar Complexe Vaardigheden. Groningen: Wolters-Noordhoff.
3.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well being. American Psychologist, 55, 68-78. Martens, R., & Boekaerts, M. (2007). Motiveren van studenten in het hoger onderwijs. Theorie en interventies. Hoger Onderwijs Reeks. Groningen: Wolters-Noordhoff. Boekaerts, M., & Martens, R. (2006). Motivated Learning: What is it and how can it be enhanced? In L. Verschaffel,.F. Dochy, M. Boekaerts, & S. Vosniadou (Eds.) Instructional psychology: Past, present and future trends. A look back and a look forward (pp. 113-130). London: Elsevier.
4. 5.
Er wordt gebruik gemaakt van deels nog nader te bepalen literatuur die zoveel mogelijk beschikbaar wordt gesteld in de vorm van readers of via electronische PDF-documenten. Toetsing Toetsing zal plaatsvinden aan de hand van te maken opdrachten. Er volgt een centrale eindpresentatie van de groepsopdrachten bij een van de betrokken scholen in Den Haag, en er wordt een groepsverslag gemaakt. Bij de individuele opdracht wordt het in 4C/ID gemaakte ontwerp beoordeeld. Rooster Zie website. Inschrijving Inschrijving via U-twist voor ALLE vakken en tentamens is verplicht. Inschrijven voor een vak kan tot uiterlijk twee weken voor aanvang van het eerste college. Inschrijven voor het tentamen kan tot uiterlijk één week voor het tentamen. Zonder inschrijving kan men niet deelnemen aan het onderwijs of het tentamen.
Bachelorproject Onderwijskunde / Opleidingskunde (zie boven voor vakbeschrijving)
Blok 4
Innovatieve leeromgevingen 1 en 2 (zie boven voor vakbeschrijving)
Bachelorproject Leerproblemen (zie boven voor vakbeschrijving)
