B6359 december 2005

1

Internet in de klas voor KPN Internet december 2005

Internet in de klas t.b.v. KPN Internet Blauw Research / B6359  december 2005

2

Copyright © 2005 Blauw Research bv Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit rapport mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Blauw Research. Dit rapport is geleverd onder de leveringsvoorwaarden van de MOA. Internet in de klas t.b.v. KPN Internet Blauw Research / B6359  december 2005

3

Voorwoord Internet wordt in steeds grotere mate in het onderwijs gebruikt. Maar hoe begeleiden basisscholen en middelbare scholen hun leerlingen op het gebied van veilig internet? En hoe vinden leerlingen dat het gesteld is met de internetkennis van hun leraren?

Legenda Ter verduidelijking van de onderzoeksresultaten worden in dit rapport belangrijke of opmerkelijke resultaten toegelicht aan de hand van pictogrammen. Betekenis van de pictogrammen:

KPN gaat projecten starten die leraren helpen om hun leerlingen op internet goed te begeleiden. Hiermee wil KPN verantwoord gebruik van internet op scholen stimuleren. Daarom is KPN Internet benieuwd naar de huidige rol van het internet in het onderwijs.

Citaat

Aandachtspunt Blauw Research onderzocht in opdracht van KPN de huidige stand van zaken van internetgebruik op school en in de klas.

Let op!

Rotterdam, december 2005 Claartje Jansen, projectleider Projectteam: Frank Sibbel, Business Unit Manager


4

Inhoudsopgave 1 Kort & Krachtig 1.1 Inleiding 1.2 Achtergrond & probleemstelling 1.3 Conclusies Deel 1: leerkrachten

5 5 5 6 7

2 Internetgebruik Scholen 2.1 Inleiding 2.2 Internetbeleid scholen 2.3 Gedragsregels scholen

8 8 9 10

3 Gebruik in de les 3.1 Inleiding 3.2 Internetgebruik in de lessen 3.3 Toegangsregeling & initiatief

11 11 12 13

4 Veiligheid 4.1 Inleiding 4.2 Internetrisico's 4.3 Bespreken internetrisico’s 4.4 Behandeling vervelende gebeurtenissen 4.5 Extra maatregelen

14 14 15 16

5 Kennis en informatiebehoefte 5.1 Inleiding 5.2 Inschatting internetkennis 5.3 Informatiebehoefte leerkrachten 5.4 Stellingen internet in de klas

20 20 21 22 23

18 19

Deel 2: leerlingen

24

6 Internetgebruik op school 6.1 Inleiding 6.2 Internetactiviteiten 6.3 Gedragsregels op school

25 25 26 27

7 Vervelende aspecten van internet 7.1 Inleiding 7.2 Vervelende aspecten 7.3 Bespreken gebeurtenissen op internet 7.4 Melding vervelende gebeurtenissen

28 28 29

31

8 Kennis leerlingen 8.1 Inleiding 8.2 Kennisuitbreiding 8.3 Uitleg leerkrachten 8.4 Stellingen leerlingen

32 32 33 34 35

Deel 3: Algemeen gebruik internet

36

9 Algemeen gebruik leerkrachten en leerlingen 9.1 Inleiding 9.2 Aantal uur gebruik privé 9.3 Gebruiksdoel internet 9.4 MSN gebruik

37 37 38 39 40

10 Bijlagen Verantwoording

41 42

30


5

1.1 Inleiding

1 Kort & Krachtig

Naast het gebruik van het internet thuis wordt internet ook in steeds grotere mate in het onderwijs gebruikt. KPN wil investeren in de kenniseconomie. Dat heeft KPN bijvoorbeeld gedaan via het gratis aanbod aan scholen voor breedbandinternet. Naast de internetverbinding is ook de wijze waarop internet wordt gebruikt van wezenlijk belang. Leraren doen hun best hun leerlingen op internet te begeleiden, maar willen wel worden geholpen. KPN gaat daarom komend jaar meerdere projecten uitvoeren om het verantwoord gebruik van internet te stimuleren

1

Kort & Krachtig

5

1.1 1.2 1.3

Inleiding Achtergrond & probleemstelling Conclusies

5 5 5

KPN Internet is benieuwd naar de huidige rol van het internet in het onderwijs. Hoe wordt het internet gebruikt in de klas, zowel door leerkrachten als door leerlingen? Hoe leren leerkrachten hun leerlingen om te gaan met internet, in hoeverre zijn zij daar voor opgeleid? Aan de andere kant: hoe gebruiken kinderen het internet in de klas en wat verwachten zij van hun leraar/lerares in relatie tot internetgebruik?

1.2 Achtergrond & probleemstelling In dit onderzoek staat de vraag centraal hoe scholen, leerkrachten en leerlingen omgaan met internet en hoe scholen en leerkrachten betrokken zijn bij het internetgedrag van hun leerlingen. De resultaten van dit onderzoek geven inzicht in de rol van internet in de klas vanuit de perceptie van leerkrachten zowel als leerlingen.


6

1.3 Conclusies Het gebruik van internet wordt actief gestimuleerd op scholen Op twee derde van de scholen wordt het gebruik van internet actief gestimuleerd en meer dan de helft van de scholen heeft een eigen internetprotocol. Leerkrachten zijn positief over internet in de klas, en geven aan zoveel mogelijk gebruik te willen maken van internet in de klas.

90% van de leerkrachten vindt extra maatregelen noodzakelijk Negen op de tien leerkrachten vindt dat hun school extra maatregelen moet nemen om de internetveiligheid van leerlingen te verbeteren. Meer praten met leerlingen over online fatsoen en leerkrachten verder opleiden worden daarbij het meest genoemd (resp. 59% en 52%).

Vrijwel alle leerkrachten geven aan dat ze kinderen tijdens de les wel eens informatie laten opzoeken voor werkstukken of over een bepaald onderwerp. Praten over wat kinderen allemaal doen op internet en leren hoe te communiceren op internet gebeurt minder vaak door leerkrachten.

Internetkennis: leraren versus leerlingen Ongeveer de helft van de leerkrachten geeft aan voldoende kennis te hebben over internet om leerlingen optimaal te kunnen begeleiden. En gemiddeld 59% vande leerkrachten zegt behoefte te hebben aan meer informatie over internet op school. Basisschool-leerkrachten hebben het meest behoefte aan informatie over hoe internet te integreren in de les (40%). Middelbare school leerkrachten hebben het meest behoefte aan informatie over het tegengaan van online pesten (37%).

Leerkrachten zijn bezorgd over internetrisico’s die leerlingen kunnen lopen. Leerkrachten zijn in het algemeen vrij bezorgd over de risico’s die leerlingen kunnen lopen op internet. Digitaal pesten baart leerkrachten het meest zorgen: gemiddeld 79% van de leerkrachten maakt zich hier (veel) zorgen over. Op zich terecht, want 87% van leerlingen geeft aan wel eens iets ongewenst mee te maken op internet, zoals digitaal pesten. De risico’s die de leerkrachten de meeste zorgen baren worden ook het meest door hen behandeld in de lessen, maar voorlichting over (on)veiligheid op het internet is meestal geen structureel onderdeel van hun lesprogramma: gemiddeld zegt twee derde van de leerkrachten dat dit op geen onderdeel van hun lesprogramma is. Risico’s van internet en hoe je je daartegen kunt beschermen worden veel door leerkrachten besproken naar aanleiding van aandacht in de media. Een kwart van de basisschool leerkrachten praat erover in de klas als een van de leerlingen iets vervelends heeft meegemaakt.

1

Kort & Krachtig

5

1.1 1.2

Inleiding Achtergrond & probleemstelling

5 5

1.3

Conclusies

6

Ook leerlingen willen graag meer weten over internet. Zowel basisschool,- als middelbare school leerlingen geven aan vooral meer informatie te willen over praktische zaken: een website bouwen en leren informatie zoeken worden vaak genoemd. Afsluitend Zowel onder leerlingen als leerkrachten is er duidelijk draagvlak voor een meer structurele opzet van internetbegeleiding op school. De internetbegeleiding kan beter, vinden veel leerkrachten. Zij maken zich (veel) zorgen over internetrisico’s die leerlingen kunnen lopen. Bijna alle leerkrachten vinden dan ook dat hun school nog meer maatregelen moet nemen om verantwoord internetten mogelijk te maken. Internet in de klas t.b.v. KPN Internet Blauw Research / B6359  december 2005

7

Deel 1 Leerkrachten Let op: waar in dit rapport wordt gesproken over basisschoolleerkrachten worden altijd leerkrachten van groep 7 en 8 bedoeld.


8

2.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt het gebruik van internet en het internetbeleid van scholen beschreven. In hoeverre wordt het gebruik gestimuleerd, zijn er protocollen opgesteld en welke gedragsregels zijn er afgesproken?

2

Internetgebruik scholen

8

2.1

Inleiding

8

2.2 2.3

Internetbeleid scholen Gedragsregels scholen

9 10

2 Internetgebruik scholen


9

2

2.2 Internetbeleid scholen

Is het gebruik van internet onderdeel van het schoolbeleid?

Internet wordt al veel gebruikt op school; een groot deel van de leerkrachten van zowel basisals middelbare scholen geeft aan dat hun school het gebruik van internet actief stimuleert en zoveel mogelijk laat toepassen in de lessen.

66%

gebruik internet wordt actief gestimuleerd

65% 60%

school heeft eigen internetprotocol


55%

Ook geven veel leerkrachten aan dat hun school een eigen internetprotocol heeft voor gebruik van internet op de school. Dit is iets vaker het geval op de basisschool (60%) dan op de middelbare school (55%).

53%

zoveel mogelijk toegepast in lessen

52%

leerlingen krijgen structureel les in omgaan met internet

36% 49%

Het verstrekken van emailadressen en het online zetten van lesroosters gebeurt volgens de leerkrachten op vier van de tien middelbare scholen. Op de basisschool gebeurt dit nog nauwelijks.

24%

leerlingen krijgen eigen e-mailadres van school

43% 10%

huiswerk kan digitaal worden ingeleverd

29%

lesroosters en leswijzigingen staan online

43%

Het gebruik van internet wordt actief gestimuleerd op twee derde van de scholen. Meer dan de helft van de scholen heeft een eigen internetprotocol.

8%

geen van bovenstaande

4%

0% basisschool (n=870)

20%

40%

60%

80%

100%

middelbare school (n=237)


10

2

Welke gedragsregels gelden voor internetgebruik op school?

2.3 Gedragsregels scholen

85%

geen pornografische websites bezoeken

Bijna alle scholen hebben gedragsregels voor het gebruik van internet opgesteld. Als specifieke gedragsregels voor leerlingen worden door meeste leerkrachten genoemd: • geen pornografische websites gebruiken • geen grof taalgebruik • niet pesten • geen misbruik maken van persoonsgegevens van anderen.

93% 79%

geen grof taalgebruik

78% 80%

niet pesten

75% 61%

geen misbruik maken van persoonsgegevens anderen

geen van bovenstaande


74% 4% 3% 16%

anders

Andere gedragsregels die worden genoemd zijn onder meer: ‘niet chatten of MSN-en’ en ‘alleen sites bezoeken die zijn afgesproken’.

17%

0%

20%

40%

basisschool (n=870)

60%

80%

100%


De controle op de gedragsregels bestaat meestal uit het meekijken met de leerlingen. Op 44% van de basis- en 49% van de middelbare scholen wordt (ook) gekeken naar logfiles van de computers.

Hoe worden gedragsregels gecontroleerd? 78%

door met leerlingen mee te kijken

79%

49%

37%

door middel van filter(s)

hier wordt niet op gecontroleerd

Bijna twee vijfde van de scholen heeft een of meerdere filters ingesteld. De meest gebruikte filter is een filter op pornografie. Op middelbare scholen zijn relatief veel filters op chatboxen en/of MSN geïnstalleerd.

44%

door bekijken van logfiles

40%

5%

Leerkrachten noemen daarnaast ook ‘onderlinge sociale controle’ en ‘het bespreken van de regels met de leerlingen’ als manieren van controle op gedragsregels.

1%

12%

anders

0%

20%

40%

basisschool (n=804)

60%

80%

100%



11

3.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt het gebruik van internet in de les besproken. Wat leren leerkrachten hun leerlingen over het gebruik van internet en hoe is de toegang tot internet geregeld op hun school?

3

Gebruik in de les

11

3.1

Inleiding

11

3.2 3.3

Internetgebruik in de lessen Toegangsregeling en initiatief

12 13

3 Gebruik in de les


12

3

Hoe wordt internet in de lessen gebruikt? Ik laat kinderen tijdens de les dingen opzoeken voor bv een werkstuk

9%

44%

Ik laat kinderen buiten de les dingen opzoeken voor bv een werkstuk of over een bepaald

39%

50%

11%

m

38%

50%

12%

b

14%

m

56%

30%

Ik laat kinderen vertellen over wat ze op internet doen.

0%

20%

soms

40%

60%

80% nooit

b =basisschool (n=870) / m =middelbare school (n=237)

Ook het leren omgaan met internet en computers gebeurt frequent, bijna alle leerkrachten geven aan dat ze kinderen leren omgaan met zoeken naar informatie via internet en kinderen tijdens de les met educatieve programma’s laten werken. Twee derde van de basisschool-leerkrachten laat kinderen vaak met educatieve programma’s werken. Het praten over wat kinderen allemaal doen op internet en leren hoe te communiceren op internet wordt al redelijk veel gedaan door leerkrachten, maar nog wel beduidend minder frequent dan het leren omgaan met praktische, informatieve zaken. Slechts 20% tot 25% van de leerkrachten doet dit vaak.

m

m

63%

32%

b

b

74%

22%

6%

38%

39%

23%

Ik laat leerlingen e-mails schrijven als huiswerk.

19%

56%

25%

b

m

26%

55%

19%

Ik leer leerlingen om te gaan hoe te communiceren via internet.

11%

64%

25%

Vrijwel alle leerkrachten geven aan dat ze kinderen tijdens de les wel eens informatie laten opzoek voor werkstukken of over een bepaald onderwerp. Op de basisschool gebeurt dit meer dan in het middelbaar onderwijs.

m

b

30%

68%

m

b

35%

47%

vaak

8%

63%

Ik laat kinderen tijdens de les met een educatief programma werken.

b

57%

35%

Ik leer leerlingen om te gaan met het zoeken naar informatie via internet.

3.2 Internetgebruik in de lessen

39%

59%

Gebruik in de les

100%

Praten over wat kinderen allemaal doen op internet en leren hoe te communiceren op internet wordt redelijk veel gedaan door leerkrachten, maar nog wel beduidend minder frequent dan het leren omgaan met praktische zaken, zoals het opzoeken van informatie. Internet in de klas t.b.v. KPN Internet Blauw Research / B6359  december 2005

13

3

Hoe is de toegang tot internet geregeld op school?

Gebruik in de les

3.3 Toegangsregeling en initiatief

84%

eigen lokaal 51%

Bijna alle scholen en leerkrachten hebben toegang tot internet; in groep 7 en 8 van de basisscholen hebben de meeste leerkrachten toegang tot internet in hun eigen lokaal (84%).

47%

andere klaslokalen 70%

16%

mediatheek

De meeste leerkrachten geven aan dat het gebruik van internet in hun lessen voortkomt uit zowel eigen initiatief als een bredere aanpak van de school waar ze lesgeven. Op de basisschool is het internetgebruik in de klas relatief vaker het gevolg dan een bredere aanpak (28%) dan op de middelbare school (19%).

52%

6%

gang/centrale hal 0%

anders

0%

20%

40%

basisschool (n=870)

60%

80%

100%


Van wie kwam het initiatief om internet in de les te gebruiken? 29%

eigen initiatief 36%

28%

bredere aanpak 19%

42%

beide 45%

0%

10%

20%

basisschool (n=866)

30%

40%

50%



14

4.1 Inleiding De veiligheid van leerlingen op internet en de rol hierin van de school en leerkrachten worden in dit hoofdstuk besproken. Welke risico’s bestaan er volgens de leerkrachten, hoe gaan ze hier mee om en hoe lossen ze eventuele problemen op?

4

Veiligheid

14

4.1

Inleiding

14

4.2 4.3 4.4 4.5

Internetrisico’s Bespreken internetrisico’s Behandeling vervelende gebeurtenissen Extra maatregelen

15 16 18 19

4 Veiligheid


15

4

Over welke internetrisico's voor leerlingen maken leerkrachten zich zorgen? pestmail/hatemail

44%

35%

38%

ruzie via MSN Messenger

39%

seksuele intimidatie

26%

34%

39% 34%

baart veel zorgen

baart zorgen

18% 25%

20%

40%

baart enigszins zorgen

23%

60% baart weinig zorgen


b

4%

m

2%

b

2%

m

5% 7% 1% 10% 2%

20%

34%

4%1%

7% 2% 15%

41%

29%

9% 12%

19%

35%

37%

0%

19%

43%

30%

iemand (of een site) vraagt om adresgegevens

13%

37%

36%

seks sites/afbeeldingen

15%

37%

41%

4.2 Internetrisico's

16%

42%

80%

Veiligheid

b m

Leerkrachten zijn in het algemeen bezorgd over de risico’s die leerlingen kunnen lopen op internet. Het meeste zorgen maken leerkrachten op zowel de basisals de middelbare scholen zich over pesten via de mail en ruziën via MSN messenger. Gemiddeld 43% van de leerkrachten maakt zich hier veel zorgen over. Bij leerkrachten van de basisschool staat op een derde plek ‘seks sites/pornografische afbeeldingen’, bijna twee vijfde maakt zich hier veel zorgen over. De risico’s van seksuele intimidatie baren met name leerkrachten van middelbare scholen (veel) zorgen (79%).

b m

8% 2%

b

3%3%

m

100%

baart geen zorgen

Leerkrachten van zowel basisals middelbare scholen maken zich daarnaast zorgen over de risico’s van persoonlijke gegevens doorgeven op internet.

Leerkrachten zijn bezorgd over internetrisico’s die leerlingen kunnen lopen. Digitaal pesten baart leerkrachten het meest zorgen: gemiddeld 79% van de leerkrachten maakt zich hier (veel) zorgen over.


16

Welke internetrisico's worden in de lessen behandeld?

Veiligheid

4.3 Bespreken internetrisico’s (1)

83%

pestmail/hatemail

82%

iemand vraagt om adresgegevens

79% 70%

seks sites/afbeeldingen

62%

ruzie via MSN Messenger

62%

75%

78%

65%

grof taalgebruik

53%

seksuele intimidatie

60% 67%

pedofielen die contact zoeken

De risico’s die de leerkrachten de meeste zorgen baren worden ook het meest door hen behandeld in de lessen. Op zowel de basisals middelbare school behandelt meer dan 80% van de leerkrachten wel eens het onderwerp pestmails in de klas. Ook de risico’s van het geven van adresgegevens worden vaak behandeld in de les.

59% 55%

binnenhalen van een virus

56% 62% 36%

internetverslaving

Op de basisschool wordt daarnaast vaak ruzie via MSN besproken in de klas. Op de middelbare scholen bespreken leerkrachten relatief vaak seksuele intimidatie.

46%

illegaal downloaden

30%

ontvangen van spam

30%

Copyrightschending is nauwelijks een issue, slechts 13% basis- en 22% middelbare school leerkrachten bespreken dit in de les.

40%

31% 28%

dialers

39%

wachtwoorden stelen

28% 39% 21%

computerinbraak copyright schending

4

32% 13% 22%

geen van bovenstaande 0% 20% basisschool (n=816)

40%

60% 80% 100% middelbare school (n=200)


17

4

Veiligheid

4.3 Bespreken internetrisico’s (2)

Wanneer hebben leerkrachten het over (on)veiligheid van internet?

Voorlichting over (on)veiligheid op internet is nog geen structureel onderdeel van de les; voor ongeveer 1 op de 3 basisschool leerkrachten en drie tiende van de middelbare school leerkrachten is dit onderdeel van het lesprogramma.

34%

onderdeel van het lesprogramma

30%

Verder worden risico’s van internet en hoe je je daartegen kunt beschermen door veel leerkrachten besproken naar aanleiding van aandacht in de media.

34%

soms naar aanleiding van aandacht in media

33%

als leerling iets vervelends heeft meegemaakt

25%

Een kwart van de basisschool leerkrachten praat erover in de klas als een van de leerlingen iets vervelends heeft meegemaakt.

16%

3%

nooit

Voorlichting over internetveiligheid is nog geen structureel onderdeel van de les: gemiddeld twee derde van de leerkrachten geeft aan dat dit geen onderdeel van het lesprogramma is.

16%

4%

anders 5%

0%


20%

30%

40%



18

4

Hoe werden de vervelende gebeurtenissen door de leerkracht behandeld?

4.4 Behandeling vervelende gebeurtenissen

83%

Leerkrachten geven aan dat vervelende gebeurtenissen op het internet regelmatig door leerlingen met hun worden besproken. Zo’n 63% van de leerkrachten geeft aan dat er één of meerdere malen een leerling naar hen is toegekomen met vervelende gebeurtenissen die ze op internet hebben meegemaakt.

in klas behandelen 62%

Melden leerlingen wel eens vervelende gebeurtenissen op internet?

76%

37%

erover praten

meerdere malen

77%

41%

25%

Naar aanleiding hiervan bespraken leerkrachten van basisscholen het probleem veelal in de klas (83%) en praatten er vaak één op één over met de leerling (76%).

56%

ouders op de hoogte gebracht

één keer 21%

47%

Op middelbare scholen werden de problemen minder vaak in de klas besproken (62%). Wel geeft bijna een kwart aan dat ze naar aanleiding van problemen wel eens een vertrouwenspersoon hebben ingeschakeld. Ook worden ouders nog regelmatig (47%) op de hoogte gebracht.

37%

nee

vertrouwenspersoon op school ingeschakeld

38%

0%

10%

basisschool (n=870)

20%

30%

40%

5%

23%

50%


heeft hulp ingeschakeld van politie

Veiligheid

8%

anders

0%

20%

basisschool (n=543)

40%

60%

80%

100%



19

4

Veiligheid

4.5 Extra maatregelen

Welke maatregelen kan de school nog meer nemen m.b.t veiligheid internet? 57%

meer praten met leerlingen over online fatsoen

60%

Gevraagd naar extra maatregelen die de school nog zou kunnen nemen om de veiligheid van de leerlingen op internet te verbeteren noemt meer dan de helft van de leerkrachten ‘meer praten met leerlingen over online fatsoen’.

52%

leerkrachten helpen opleiden 52%

49%

meer praten met ouders over veilig internet

In totaal geeft ongeveer 90% van de leerkrachten aan dat hun school extra maatregelen zou moeten nemen om de veiligheid van de leerlingen op internet te verbeteren.

43%

52% vindt dat de school leerkrachten moet helpen opleiden, om beter om te gaan met issues rondom veiligheid op internet (zie voor meer informatie over de informatiebehoefte van leerkrachten § 5.3).

20%

filter instellen 21%

10%

geen 11%

Ook het praten met ouders vinden leerkrachten belangrijk; meer praten met ouders over veiligheid wordt vaak genoemd als te nemen maatregel, met name door basisschool leerkrachten (49%).

4%

anders 2%

4%

weet niet 9%

0%

20% 40% basisschool (n=870)

60% 80% middelbare school (n=237)

100%

Negen op de tien leerkrachten vindt dat hun school extra maatregelen zou moeten nemen om de veiligheid van leerlingen op internet te verbeteren. Met name ‘(meer) praten over online fatsoen met leerlingen’ is een door leerkrachten veelgenoemde maatregel die scholen nog zouden kunnen nemen. Internet in de klas t.b.v. KPN Internet Blauw Research / B6359  december 2005

20

5.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt de internetkennis van leerkrachten beschreven. Hoe schatten leerkrachten hun eigen kennis ten opzichte van die van hun leerlingen in? Hebben leerkrachten behoefte aan meer informatie over internetgebruik op school en in de les? Ook werden een aantal stellingen aan de leerkrachten voorgelegd

5

Kennis en informatiebehoefte

20

5.1

Inleiding

20

5.2 5.3 5.4

Inschatting internetkennis Informatiebehoefte leerkrachten Stellingen internet in de klas

21 22 23

5 Kennis en informatiebehoefte


21

5

Hoe schatten leerkrachten hun internetkennis in t.o.v. die van de leerling? weet meer van internet dan al zijn/haar leerlingen

5.2 Inschatting internetkennis De meerderheid van de leerkrachten geeft aan de eigen kennis van internet op zijn minst hoger in te schatten dan die van de gemiddelde leerling. Er zijn hierbij natuurlijk wel verschillen te zien tussen leerkrachten: 7% van de basisschool leerkrachten en 16% van de middelbare school leerkrachten denkt minder van internet te weten dan de gemiddelde leerling in zijn of haar klas.

34% 23%

weet meer van internet dan gemiddelde leerling

39% 35%

weet net zo veel van internet als gemiddelde leerling

19% 25%

weet minder van internet dan gemiddelde leerling


7% 16%

(vrijwel) alle leerlingen weten meer van internet 0%

10%

basisschool (n=870)

20%

30%

40%

50%


Waar vinden leerkrachten zichzelf goed in, in de begeleiding van hun leerlingen op het internet? • “Bij het leren formuleren van zoekopdrachten” • “In het enthousiasmeren over de mogelijkheden van internet ” • “Bij het meedenken en meepraten over ervaringen die ze opdoen” • “Ik bespreek met mijn leerlingen waarom dingen onverstandig zijn. We laten ze nadenken over eigen verantwoordelijkheid bij internetgebruik”

Wat vinden leerkrachten lastig in de begeleiding van hun leerlingen op het internet? • “Ouders vertellen over de voordelen en de nadelen van internetgebruik” • “Het is lastig om het pestgedrag te stoppen. MSN-ruzies in de klas vinden ook buiten schooltijden plaats. Dus ook als er geen leerkracht in de buurt is voor de kinderen” • “Het aangeven van de grenzen binnen chat-programma's, ook naar bekenden toe”

Gevraagd naar voorbeelden van internetbegeleiding waarvan de leerkrachten zelf vinden dat ze er goed in zijn antwoorden veel leerkrachten: • opzoeken van informatie en gebruik van zoekmachines. • bespreekbaar maken van wat er allemaal op internet kan gebeuren en wat kinderen dan kunnen doen • kinderen wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid bij internetgebruik. Zaken die leerkrachten lastiger vinden in de begeleiding van leerlingen op internet zijn: • omgaan met pesten via MSN • geen controle hebben over wat er thuis gebeurt • controleren wat leerlingen doen op internet • het bespreekbaar maken van omgaan met elkaar en met vervelende situaties. De meerderheid van de leerkrachten geeft aan de eigen kennis van internet op zijn minst hoger in te schatten dan die van de gemiddelde leerling. Internet in de klas t.b.v. KPN Internet Blauw Research / B6359  december 2005

22

5

Hebben leerkrachten behoefte aan meer informatie over internet op school en in de les? (meer) informatie over hoe internet integreren in lessen

30%

33% 37%

(meer) informatie over hoe om te gaan met chatten/MSN

5.3 Informatiebehoefte leerkrachten De behoefte aan kennis over het integreren van internet in de klas blijkt uit nevenstaande grafiek; 30% van de middelbare school leerkrachten en twee vijfde van de basisschool leerkrachten geeft aan (meer) behoefte te hebben aan informatie over hoe internet te integreren in de lessen.

40%

(meer) informatie over tegengaan online pesten


29%

Ook is er behoefte aan uitbreiding van kennis met betrekking tot het communiceren via internet; ongeveer een derde heeft behoefte aan (meer) informatie over het tegengaan van online pesten of hoe om te gaan met chatten/MSN.

33%

3%

anders

6%

weet niet 7%

40%

geen behoefte aan 45%

0%

10%

20%

basisschool (n=870)

30%

40%


50%

Gemiddeld 59% van de leerkrachten zegt behoefte te hebben aan meer informatie over internet op school. Basisschoolleerkrachten hebben het meest behoefte aan informatie over hoe internet te integreren in de les (40%). Middelbare school leerkrachten hebben het meest behoefte aan informatie over het tegengaan van online pesten (37%).


23

5

Zijn leerkrachten het eens met de volgende stellingen? Ik vind het leuk internet zoveel mogelijk in de les te integreren.

31%

54%

Ik leer regelmatig nieuwe dingen over internet van mijn leerlingen.

35%

38%

0%

7%

7% 8%

9%

38%

53%

46%

m

27%

63%

Ik heb voldoende kennis over internet om mijn leerlingen optimaal te begeleiden.

b

34%

58%

Lesgeven over internet gaat mij makkelijker af dan één à twee jaar geleden.

5.4 Stellingen internet in de klas

29%

68%

34%

43%

43%


b m b

18%

m

21%

b

15%

m

20% 40% 60% 80% eens neutraal oneens n.v.t. b =basisschool (n=870) / m =middelbare school (n=237)

100%

Veel leerkrachten vinden het leuk zoveel mogelijk internet in de lessen te integreren. Van de ondervraagde middelbare school leerkrachten staat 58% hier positief tegenover en van de basisschool leerkrachten zelfs 68%. Het kennisniveau van leerkrachten is naar eigen zeggen goed. Toch zegt bijna een tiende van de basisschool leerkrachten en 18% van de middelbare school leerkrachten niet voldoende kennis te hebben om hun leerlingen optimaal te begeleiden. Bijna twee vijfde van de ondervraagde middelbare school leerkrachten leert nog regelmatig iets nieuws over internet van zijn of haar leerlingen. Ook van de leerkrachten van groep 7 en 8 leert meer dan een derde nog regelmatig nieuwe dingen over internet van de leerlingen.

Leerkrachten zijn positief over internet in de klas, en geven aan zoveel mogelijk gebruik te willen maken van internet in de les. Opvallend is echter dat maar de helft van de leerkrachten aangeeft voldoende kennis te hebben over internet om leerlingen optimaal te kunnen begeleiden.


24

Deel 2 Leerlingen Let op: waar in dit rapport wordt gesproken over basisschoolleerlingen worden altijd leerlingen uit groep 7 en 8 van de basisschool bedoeld.


25

6.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt het internetgebruik van leerlingen op school beschreven. Wat doen ze in de les, welke gedragsregels zijn er en hoe wordt er omgegaan met vervelende gebeurtenissen op internet?

6

Internetgebruik op school

25

6.1

Inleiding

25

6.2 6.3

Internetactiviteiten Gedragsregels op school

26 27

6 Internetgebruik op school


26

6


6.2 Internetactiviteiten

Internetactiviteiten op school dingen opzoeken voor werkstuk of over bepaald onderwerp

40%

53%

51%

tijdens les op de computer werken

16%

65%

9%

43%

5%

40%

m

55%

b

95%

4%

0%

30%

20%

60% soms nooit

Er wordt tijdens de les volgens het merendeel van de scholieren op de computer gewerkt; wel is dit volgens scholieren niet frequent, 65% van de basis- en 82% middelbare scholieren geeft aan soms tijdens de les op de computer te werken. Een kleine helft vertelt tijdens de les wel eens over wat er op internet gedaan wordt. Eén op de drie leerlingen van de middelbare school mailt wel eens huiswerk naar een leraar, op de basisschool wordt dit vrijwel niet gedaan.

m

66%

40% vaak

m

b

53%

huiswerk mailen naar leraar

b

18%

82%

4%

b m

46%

9%

tijdens les vertellen over wat je op internet allemaal doet

8%

Op school wordt internet door leerlingen van zowel de basisals middelbare school hoofdzakelijk gebruikt om dingen op te zoeken voor een werkstuk of over een bepaald onderwerp (resp. 97% en 93%). De helft van de middelbare scholieren geeft zelfs aan dit vaak te doen, tegen twee op de vijf leerlingen uit groep 7/8 van de basisschool.

80%

100%



27

6

Verboden gedrag m.b.t. internet op school

6.3 Gedragsregels op school

82%

seks sites bekijken

Leerlingen is gevraagd wat ze op school niet mogen doen op de computer. Vervolgens is gevraagd of ze wel eens iets stiekem doen op internet op school en zo ja: wat?

87% 82%

pesten

77% 82%

vloeken

72%

76%

21%

spelletjes spelen

71%

downloaden

Op alle scholen gelden regels met betrekking tot het gebruik van internet. Het is vrijwel overal verboden om seks sites te bekijken, online te pesten of vloeken. Daarnaast is het ook vaak niet toegestaan om te chatten/MSN-en of te downloaden. Opvallend is dat één op de vijf leerlingen van de basisscholen aangeeft überhaupt niet te mogen internetten. Op de middelbare school is dit 10%.

Stiekeme internetactiviteiten op school

70%

chatten/MSN-en

38%

74% 8%

MSN-en

71%

profiel sites bekijken

38%

59%

mailtjes sturen

48%

gamen

4% 33%

69%

berichtjes versturen via profielsites

69%

foto's versturen

14%

48%

iets anders

5% 7%

51%

e-mailen

28%

71%

doet nooit iets stiekem

19%

internetten

10%

34%

0%

20%

40%

basisschool (n=114)

anders


60%

80%


100%

Leerlingen van de basisschool doen bijna nooit iets stiekem (71%), als dat gebeurt is dit vooral spelletjes spelen (21%). Door middelbare scholieren wordt in veel sterkere mate stiekem gebruik gemaakt van het internet: twee op de drie leerlingen doet wel eens iets stiekem. Ook hier gaat het vooral om spelletjes spelen (38%), MSN-en (38%) en mailen (33%).

4%

geen regels

weet niet

0%

20%

40%

basisschool (n=115)

60%

80%

100%

Ook volgens leerlingen hebben alle scholen regels voor het gebruik van internet op school. 2 van de 3 middelbare scholieren zien nog wel kans om ‘de regels te ontduiken’.



28

7.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe er op school wordt omgegaan met vervelende gebeurtenissen op internet. Wat voor internet gebeurtenissen bespreken leerlingen in de klas en aan wie vertellen ze het als er iets vervelends is gebeurd?

7

Vervelende aspecten van internet 28

7.1

Inleiding

28

7.2 7.3 7.4

Vervelende aspecten Bespreken gebeurtenissen op internet Melding vervelende gebeurtenissen

29 30 31

7 Vervelende aspecten van internet


29

Heb je wel eens iets meegemaakt mbt internet wat je niet leuk vond? basisschool minder tijd hebben voor huiswerk door internet

9%

34%

iemand die je wachtwoord heeft gestolen

6%

iemand die jou uitscheldt er wordt over je geroddeld via 3% internet 0%

Veel leerlingen geven aan wel eens vervelende dingen mee te maken op internet (87%), zoals bijvoorbeeld dat iemand je wachtwoord heeft gestolen. Maar het meest genoemde vervelende aspect van internetgebruik door zowel leerlingen van groep 7/8 van de basisschool als leerlingen van de middelbare school is ‘minder tijd hebben voor huiswerk door internet’. Een kwart van de middelbare school leerlingen maakt dit zelfs vaak mee.

68%

25%

69%

29%

70%

27%

71%

20%

40%

60%

vaak

soms

80%

100%

nooit

Heb je wel eens iets meegemaakt mbt internet wat je niet leuk vond? middelbare school minder tijd hebben voor huiswerk door internet

37%

25%

zien van plaatjes met blote mensen

9%

iemand die jou 3% uitscheldt

32%

iemand die je niet kent die een afspraak met jou wil maken

11%

25%

0%

49%

57%

40%

7%

20%

Andere vervelende gebeurtenissen die leerlingen noemen zijn; iemand die je wachtwoord heeft gestolen, zien van plaatjes met blote mensen, iemand die je uitscheldt en er wordt over je geroddeld via internet.

Leerlingen noemen minder tijd hebben voor huiswerk door internet het meest als vervelend aspect van internetgebruik.

37%

42%

er wordt over je geroddeld via internet

Vervelende aspecten van internet

7.2 Vervelende aspecten

57%

30%

zien van plaatjes met blote mensen

7

61%

64%

40% vaak

60% soms

80%

100%

nooit


30

Wordt in de les wel eens gesproken over gebeurtenissen op internet?

7


7.3 Bespreken gebeurtenissen op internet

10%

best vaak 4%

Aan leerlingen is gevraagd of er wel eens in de les wordt gesproken over leuke en/of vervelende gebeurtenissen die kunnen gebeuren op internet.

60%

soms 46%

30%

nooit 50%

0%


40%

60%

80%


Welke onderwerpen en internetgebeurtenissen worden in de les behandeld volgens leerlingen van basisscholen? • “Dat er soms rare mensen contact zoeken met kinderen om vieze spelletjes met ze te doen, maar soms ook te vermoorden” • “Dat er veel leuke websites zijn die niemand ooit bekeken heeft bijv. neopets. com en habbohotel” • “Dat je alleen mag MSN-en met mensen waar je hun gezicht van kent. Je mag niet alles aan een vreemde vertellen en niet zomaar je foto aan iedereen sturen” • “Ik heb wel eens per ongelijk mijn wachtwoord gegeven en die heeft een persoon gebruikt om andere kinderen uit te schelden en die kinderen dachten dat ik dat allemaal deed. Nu heb ik een ander wachtwoord en gebeurd dat niet meer”

Welke onderwerpen en internetgebeurtenissen worden in de les behandeld volgens leerlingen van middelbare scholen? • “Over de films/liedjes die je hebt gedownload, of dingen die je op internet hebt gezien en nogal gek waren, of over virussen etc.” • “ Over leuke sites en sites waarvoor je moet uitkijken of waar je zeker wel of niet heen moet gaan.” • “Wat je wel kan doen en wat je beter niet kan doen. bijvoorbeeld je gegevens aan vreemden geven enzo”

Een meerderheid van de scholieren geeft aan dat er hier in de klas wel eens over gesproken wordt. Op de basisschool gebeurt dat vaker dan op de middelbare school: 7 op de 10 leerlingen van de basisschool geven aan wel eens dit soort dingen op school te bespreken, tegen maar de helft van de middelbare scholieren. De hiernaast getoonde tabel toont een selectie van onderwerpen die besproken worden.

Een meerderheid van de leerlingen geeft aan dat er in de klas wel eens over dingen die op internet (kunnen) gebeuren gesproken wordt. Op de basisschool (70%) gebeurt dat vaker dan op de middelbare school (50%). Het meeste wordt toch wel aandacht besteed aan de risico’s van internet en wat je wel en beter niet kunt doen.


31

7

Met wie praten leerlingen over vervelende zaken? ouders

vrienden

broer of zus

13%

9% 3%3%

0%

4%

15% 21%

20% altijd

40% vaak

72%

b

73%

m

60% soms nooit

Meer dan twee vijfde van de basisschool leerlingen heeft wel eens met de leraar gesproken naar aanleiding van een vervelende gebeurtenis, middelbare scholieren stappen duidelijk minder vaak naar de leraar.

m

81%

16%

iemand anders

b

56%

28%

3%

m

m

52%

28%

15%

5%

leraar

Kinderen van de basisschool gaan als er iets gebeurt op internet meestal naar de ouders toe; driekwart geeft dit aan. Middelbare scholieren delen deze dingen vaker met vrienden, en stappen minder vaak naar hun ouders.

b

b

45%

25%

15%

15%

16%

38%

32%

14%

19%

43%

27%

12%

7.4 Melding vervelende gebeurtenissen

b m

41%

27%

11%

20%

5%

21%

23%

51%


80%

b =basisschool n=92 / m =middelbare school n=204

100%

Wat doet de leraar na melding van een vervelende gebeurtenis volgens de leerlingen?

Volgens de leerlingen bespreken leerkrachten op de middelbare school vervelende zaken meestal één op één (74%), maar op de basisschool wordt dit veelal juist klassikaal besproken (58%) en daarnaast individueel (54%). Soms gaan basisschool leerkrachten naar de ouders (27%).

54%

erover gepraat 74%

58%

in klas erover gehad 36%

27%

aan ouders verteld 6%

12%

niks 13%

7%

aan politie verteld 5%

anders 4%


20%

40%

60%

80%



32

8.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt besproken wat leerlingen graag op school zouden willen leren over internet en wat ze vinden van het kennisniveau van hun leerkrachten m.b.t. internet.

8

Kennis leerlingen

32

8.1

Inleiding

32

8.2 8.3 8.4

Kennisuitbreiding Uitleg aan leerkrachten Stellingen

33 34 35

8 Kennis leerlingen


33

8

Gewenste kennisuitbreiding internet

8.2 Kennisuitbreiding

71%

Vooral basisschool leerlingen geven aan meer op school te willen leren over internet, ruim drie op de vijf (61%) geven dit aan. Onder middelbare scholieren is deze behoefte duidelijk minder: 36% geeft aan op school meer over internet te willen leren.

leren om een website te maken 73%

Behoefte kennisuitbreiding internet

54%

leren om foto’s te bewerken

53%

basisschool (n=116)

61%

18%

Door zowel basisals middelbare school leerlingen wordt het maken van een website (72%) en downloaden (54%) veel genoemd als iets waar ze op school over zouden willen leren.

54%

22%

leren informatie opzoeken 33%


36%

51%

13%

leren over wat je tegen pesten op internet kan doen

Kennis leerlingen

Daarnaast zou een deel van de basisschool leerlingen (43%) en middelbare school leerlingen (29%) graag op school willen leren wat je tegen online pesten kan doen.

43%

29%

5%

chatten/MSN-en 0%

20% ja

40% nee

60%

80%

8%

100%

De kennisbehoefte van met name basis scholieren is groot; ruim 60% wil graag op school meer leren over internet. Ze willen veelal leren over inhoudelijke praktische zaken met betrekking tot internet en in iets mindere mate over sociale zaken als pesten.

weet niet

anders 9%

10%

weet niet

0%

20%

40%

basisschool (n=67)

60%

80%

100%



34

Iets geleerd aan de leraar over computers foto's bewerken

internetten

downloaden

MSN-en

met word werken

iets anders

8

Kennis leerlingen

8.3 Uitleg aan leerkrachten

1% 9%

Andersom leren leerlingen ook wel eens iets aan hun leerkrachten. Op de basisschool gebeurt dit vrijwel niet (88%), maar van de middelbare scholieren heeft eenderde de leraar wel eens iets geleerd over computers.

6% 5% 1% 7% 3%

Dingen die middelbare scholieren aan hun leraar leren zijn vooral foto’s bewerken (9%) en downloaden (7%). Nevenstaande tabel toont een selectie van andere dingen die leerlingen aangeven hun leraar te leren.

6%

5% 3% 14% 88%

nee, nog nooit

67%

0%

20%

40%

basisschool (n=15)

60%

80%


100%

Een derde van de middelbare school leerlingen helpt zijn leraar wel eens op de computer en/of internet. Vooral hoe je foto’s kan bewerken en downloaden leggen leerlingen wel eens uit aan hun leerkrachten.

Wat leer ik mijn leerkracht allemaal op het internet?: • “Truc's om beveiliging te omzeilen” • “Hoe het allemaal in elkaar zit, met gigabites enz.” • “Hoe hij in elkaar zit (bij techniek)” • “Hoe je een account aanmaakt met runescape :-P” • “Lavasoft, ad-aware en smart ripper” • “Hoe je een foto kan opzoeken”


35

8

8.4 Stellingen leerlingen

Wat vinden leerlingen van de internetvaardigheden van hun leerkrachten? Ik vind het niet erg als mijn leraar niet veel weet over internet.

39%

33%

43%

Leerlingen is een aantal stellingen voorgelegd met betrekking tot het kennisniveau van de leraar op het gebied van internet.

b

28%

33%

44%

m

25%

46%

11%

Mijn leraar kan goed internetten.

30%

Kennis leerlingen

60%

10%

b

m

Logischerwijs zijn basisschool leerlingen over het algemeen positiever over het kunnen van hun leraar wat betreft internet dan middelbare scholieren: 44% vindt dat de leraar goed kan internetten, tegen 30% van de middelbare scholieren. Ook geven basisschool leerlingen vaker aan dat hun leraar weet wat zij allemaal kunnen op het internet (37%). Op de middelbare school hebben veel leerlingen (43%) het idee dat hun leerkracht niet weet wat zij allemaal doen. Twee op de vijf leerlingen vinden het echter niet erg dat hun leraar niet veel weet over internet.

Mijn leraar weet wat ik allemaal kan op internet.

37%

20%

29%

37%

33%

43%

0% 20% 40% 60% 80% mee eens niet mee eens/niet mee oneens mee oneens b =basisschool (n=116) /m = middelbare school (n=223)

b

m

Op de middelbare school heeft meer dan twee vijfde van de leerlingen het idee dat hun leerkracht niet weet wat zij allemaal kunnen doen op internet.

100%


36

Deel 3 Algemeen gebruik internet


37

9.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt het (privé) internetgedrag van leerkrachten en leerlingen besproken. Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen leerkrachten en hun leerlingen? Voor welk doel gebruiken ze internet in het algemeen?

9

Algemeen gebruik leerkrachten en leerlingen 37

9.1

Inleiding

37

9.2 9.3 9.4

Aantal uur gebruik privé Gebruiksdoel internet MSN gebruik

38 39 40

9 Algemeen gebruik


38

9

Uren gebruik internet prive leerlingen

Algemeen gebruik leerkrachten en leerlingen

9.2 Aantal uur gebruik privé basisschool (n=115)

48%


20%

26%

0% 0 uur

32%

20%

1-5 uur

6-10 uur

11% 4% 5%

20%

40% 11-15 uur

29%

60% 16 uur of meer

4%

80%

100%

Ook privé (thuis of ergens anders) internetten middelbare scholieren vaker dan basisscholieren: gem. 13,5 uur per week tegen 6,7 uur per week. Opvallend is dat 3 op de 10 middelbare scholieren zelfs aangeven meer dan 16 uur per week te internetten. Gemiddeld maken leerkrachten 7,9 uur per week gebruik van internet voor privé-doeleinden.

weet niet

Uren gebruik internet prive leerkrachten

basisschool (n=870)

45%


30%

46%

0% 0 uur

20% 1-5 uur

6-10 uur

12%

30%

40% 11-15 uur

60%

9%

80%

16 uur of meer

8%

14%

100%


39

gamen 5%

30%

4%

b

64%

29% 92%

8%

92%

chatten/MSN-en

14%

8%

33%

gamen

b

46%

42%

informatie zoeken/surfen

b

54%

m

4%

MSN-en

30%

63% 84%

13%

33%

e-mailen e-mailen

22%

cammen

15%

66%

m

m

81%

17%

downloaden

cammen

36%

13%

7%

22%

profielsites bezoeken

8%

18%

m

58%

24%

36%

webloggen

16%

82%

b

13%

84%

m

7% 7%

bellen via internet 4% 15% 3%

0% vaak

b

92%

m b

40% soms

60%

32%

bellen via internet

80% nooit


0% vaak

m

84%

b

93%

18%

100%

b

90%

7%

m

80%

20%

40%

Zowel basisscholieren als middelbare scholieren gebruiken het internet vooral om te gamen, surfen, MSN-en en e-mailen. Middelbare scholieren maken over het algemeen vaker gebruik van internet en van de de meeste verschillende mogelijkheden dan basisscholieren, met uitzondering van gamen. Met name middelbare scholieren bezoeken zgn. profielsites (zoals bijv. CU2, Sugababes etc). Er wordt door hen relatief weinig ge-chat in een openbare chatboxen.

m

62%

4% 12%

m

Vrijwel alle leerkrachten maken vaak gebruik van internet om te e-mailen of om informatie op te zoeken. Downloaden wordt door een meerderheid van de leerkrachten soms tot vaak gedaan. Een minderheid gebruikt internet voor andere doelen.

b

73%

9%

m

81%

20%

webloggen

b 33%

22%

5%

m

50%

68%

49%

6%

91%

81%

16%

chatten in een openbare chatbox

m b

67%

18%

profielsites bezoeken

35%

24%

m b

52%

26%

b

55%

23%

15%

47%

18%

website bouwen/ onderhouden

14%

website bouwen/onderhouden

32%

m b

32%

53%

b

80%

19%

b

4%

47%

20%

b

22%

56%

19%

12%

47%

48%

m

98%

b m

65%

23%

b

12% 4%

b

95%

downloaden

6%

9.3 Gebruiksdoel internet

m

m

35%

65%

m

53%

13%

56%

39%


b

31%

67%

m

67%

informatie zoeken/surfen

9

Gebruiksdoel - leerlingen

Gebruiksdoel - leerkrachten

60%

soms

80%

MSN-en is veruit de meest gebruikte internet-toepassing onder leerlingen; 84% van de middelbare scholieren en 63% van de basis scholieren geeft aan dit vaak te doen .

100%

nooit

basisschool n=116 / middelbare school n=223


40

9

Gebruiksdoel MSN


98%

met vrienden MSNen

9.4 MSN gebruik

99%

Vrijwel alle scholieren MSN-en soms tot vaak. MSN wordt vooral gebruikt om met vrienden te MSN-en. Het merendeel van de scholieren MSN-t met een nickname (61% van de basisschool leerlingen en 70% van de middelbare scholieren). Middelbare scholieren blocken vaker iemand op MSN (63% vs. 41%). Ook delen zij vaker foto’s en webcammen zij vaker met mensen die alleen van MSN bekend zijn. Daarnaast MSN-en zij in sterkere mate met onbekenden (34%).

61%

nickname gebruiken

70%

41%

mensen blocken 63%

foto's sharen met mensen die alleen van MSN bekend zijn

21% 45%

webcammen met mensen die alleen van MSN bekend zijn

26% 35%

MSN-en met mensen die onbekend zijn

8% 34%

tel. nummer aan mensen geven die alleen van MSN bekend zijn

10%

over seks praten met mensen die alleen van MSN bekend zijn

10%

4%

pesten via MSN 7%

geen van deze

0%

20%

basisschool (n=109)

40%

60%

80%

100%



41

Bijlage Verantwoording


42

Inleiding

10 Verantwoording

Naast het gebruik van het internet thuis wordt internet ook in steeds grotere mate in het onderwijs gebruikt. KPN Internet wil graag weten hoe internet wordt gebruikt in de klas, zowel door leerkrachten als door leerlingen. Hoe leren leerkrachten hun leerlingen om te gaan met internet? Aan de andere kant: hoe gebruiken kinderen het internet in de klas en wat verwachten zij van hun leraar/lerares in relatie tot internetgebruik? Methode

Verantwoording

Gezien de aard van de doelstellingen is gekozen voor een kwantitatieve meting. Hiermee is het mogelijk betrouwbare uitspraken te doen over de doelgroep; tevens maakt dit het mogelijk om in eventuele toekomstige metingen vergelijkingen te maken. Gezien de doelgroep in kwestie en de scope van het onderzoek is tevens gekozen voor online gegevensverzameling. Met online onderzoek is het zeer goed mogelijk op kostenefficiënte wijze en relatief snel een betrouwbare steekproef uit de populatie in kwestie te trekken. Respondenten ontvingen een uitnodigingsmail met een link, via deze link kon de vragenlijst op (een afgeschermd deel van) de website van Blauw Research worden ingevuld. Steekproefprocedure en veldwerk De onderzoekspopulatie wordt gedefinieerd als leerlingen uit groep 7 en 8 van de Basisschool (± 9-12 jaar) en van de Middelbare School (± 12-19 jaar) en leerkrachten van groep 7 en 8 van de Basisschool en van de Middelbare School. Omdat Blauw Research de ESOMAR/ICC codes voor het uitvoeren van het veldwerk onderschrijft, is aan ouders van kinderen onder de 14 jaar om toestemming gevraagd voor deelname. De ouders is verzocht om het kind


43

zelfstandig de vragenlijst in te laten vullen en het kind hierbij niet te sturen. Netto hebben n=339 online interviews met leerlingen en n=1107 interviews met leerkrachten plaats gevonden via internet.

Leerkrachten ontvingen een uitnodigingsmail met een link, via deze link kon de vragenlijst van 10 t/m 22 november 2005 op (een afgeschermd deel van) de website van Blauw Research worden ingevuld.

Voor het onderzoek onder kinderen is een aselecte steekproef getrokken uit de research community Opinieland, waarbij rekening is gehouden met de verdeling jongens/meisjes en schooltypen. In de periode van 10 t/m 22 november 2005 zijn kinderen (soms via ouders) uit de online research community Opinieland uitgenodigd middels een e-mail om mee te doen aan het onderzoek. De gemiddelde invultijd van de vragenlijst bedroeg 7 minuten. Via een link in de e-mail kwamen zij terecht in de vragenlijst. Ter responsverhoging werden een iPod video en vijf iPod shuffles verloot. Ook is hiertoe de vragenlijst voor kinderen in verhouding kort gehouden en in “kindvriendelijke” taal opgesteld, en bestond de mogelijkheid voor ouders om de vragenlijst voor kinderen onder de 14 jaar van te voren in te zien. Uiteindelijk hebben 339 leerlingen aan het onderzoek meegedaan. Dit aantal is ruim voldoende om zowel op totaalniveau als op segmentniveau (bv. jongens versus meisjes, jonge leerlingen vs oudere) uitspraken te doen die voldoende nauwkeurig zijn.

De opgebouwde steekproef is op representativiteit getoetst door vergelijking van achtergrondgegevens met de populatie en d.m.v. weging achteraf op schooltype (denominatie en regio) en geslacht. Hiermee zijn de resultaten representatief voor de hele populatie en kunnen zodoende populatiebreed uitspraken gedaan worden.

KPN Internet is verantwoordelijk geweest voor het brutosteekproefbestand met e-mailadressen van scholen; het betrof hier een relatiebestand dekkend voor de Nederlandse populatie waar het gaat om basis- en voortgezet onderwijs. Omdat het vaak algemene emailadressen van scholen betrof is in de e-mailuitnodiging gevraagd de uitnodiging door te sturen naar zoveel mogelijk leerkrachten binnen en buiten de school. Ter responsverhoging werden een iPod video en het boek 'Mijn Kind Online, hoe begeleid je je kind op internet?‘ verloot.

10 Verantwoording

Verwerking en rapportage Na afloop van het veldwerk is de opgebouwde datafile gecontroleerd op validiteit en consistentie, en vervolgens geschikt gemaakt voor statistische analyse. Waar nodig zijn open antwoorden gecodeerd, zodat ze cijfermatig geanalyseerd kunnen worden. Waar in dit rapport gesproken wordt over een verschil, dan is er sprake van een statistisch significant verschil met een significantieniveau van maximaal 5%. Dit betekent dat met minimaal 95% betrouwbaarheid gesteld kan worden dat het waargenomen verschil in de steekproef ook voor de gehele onderzoekspopulatie geldt.


44

Geslacht leerkrachten

basisschool (n=870)

50%


basisschool (n=870)

50%

55%

0%

20% man

60%

16%


45%

40%

Verantwoording: Profiel leerkrachten

Leeftijd leerkrachten

80%

100%

vrouw

24%

0% 20 t/m 29 jaar

29%

31%

20%

30 t/m 39 jaar

34%

40% 40 t/m 49 jaar

33%

60% 50 jaar of ouder

80%

3%

Nevenstaande grafieken tonen het geslacht en leeftijd van de leerkrachten, de denominatie (inslag) van de school waaraan ze lesgeven en de regio waar de school staat.

2%

100%

wil niet zeggen

Regio

Inslag school 16%

27%

noord

christelijk/gereformeerd

12%

24%

22%

31%

oost

katholiek

14%

28%

9%

35%

midden

openbaar

10%

28%

31%

7%

west

overig bijzonder

41%

12%

23%

1%

zuid

samenwerking

23%

7%

0%


20%

30%


40%

0%

10%

20%

basisschool (n=870)

30%

40%

50%



45

Geslacht

basisschool (n=116)

51%

49%

basisschool (n=116)


50%

50%


0%

20%

40% jongen

Verantwoording: Profiel leerlingen

Leeftijd leerlingen

60%

80%

100%

76%

24%

51%

0%

meisje

44%

20%

9 t/m 11 jaar

Inslag school

40%

12 t/m 14 jaar

Nevenstaande grafieken tonen het geslacht en de leeftijd van de leerlingen, de denominatie (inslag) van de school waaraan ze les krijgen en de regio waar de school staat.

60%

15 t/m 17 jaar

4%

80%

100%

18 t/m 19 jaar

Regio school 30%

openbare school

17%

41%

noord 10%

27% 26%

christelijk/gereformeerd

24%

katholiek

20%

oost

16%

17%

dalton

5% 3% 9%

vrije school

midden 10%

montessori 31%

jenaplan anders weet niet

west

1%

40% 6% 2%

23%

zuid

3%

23% 8%

0%

10%

20%

basisschool (n=116)

30%

40%


50%

0%

10%

20%

basisschool (n=116)

30%

40%

50%



46


B6359 december 2005

Recommend Documents