B I S N E Z MANAGEMENT

B I S N E Z MANAGEMENT

De cultuurverandering Dames en heren, Hebt u dat nou ook, dat u bij het woord “cultuurverandering” meteen denkt “o jee, niet weer”? Mijn eerste associatie als ik dat woord hoor is “organisatieadviseurs” en dan krijg ik al overal jeuk. Dan hoor ik ze al weer praten over Case for change en burning platform en peer to peer beïnvloeding en borging van gemaakte stappen. Cultuurverandering is altijd zo lastig, omdat je als manager authentiek moet zijn en dus steevast zelf mee moet veranderen, en daar heb ik meestal helemaal geen zin. De laatste keer dat ik ermee te maken had, kregen wij een Spaanse managementgoeroe op ons dak gestuurd vanuit de internationale board van ons bedrijf. Dat was wel lachen, want de man sprak Engels met een heel raar, lispelend accent. Hij had het steeds over “ze engazjement of ze top leadershit” , waarmee wij het natuurlijk van harte eens waren. En over het belang van zijn programma, waarmee we aan het eind veel “sucsex” zouden hebben. Dat viel tegen, kan ik u verzekeren. Na het managen van zo’n traject, waarbij alle aandacht en energie in de organisatie naar binnen wordt gezogen, heb ik altijd zoiets van: gaan we nou weer gewoon lekker geld verdienen? Dat geeft meteen aan waar ik heen wil vanavond. Cultuurverandering – als je het niet managet, dan overkomt het je wel, want cultuur is dynamisch en verandert voortdurend. En die verandering is niet lineair, die gaat met horten en stoten en omslagpunten. Maar in plaats van saaie consultantsverhalen gaan we maar eens gewoon om ons heen kijken in de maatschappij, wat de cultuur daar allemaal doet op dit moment. Ik begin bij het verhaal van Freekje, dat een paar maanden geleden speelde. Voor wie het niet heeft gevolgd, Freekje is een leuk jongetje van twaalf jaar dat van zijn ouders voor het eerst op Facebook mocht. Freekje heeft sproeten en loenst een beetje, dus hij bedacht dat het wel leuk zou zijn als hij een flinke gekke bek zou trekken. Hij maakte er een selfie van en zette die op zijn Facebook pagina. Wat zouden zijn vriendjes lachen! Nou, dat deden ze. Er was er ook een bij die dat portret jatte en onder een valse identiteit verder op internet verspreidde, maar nu voorzien van nogal beledigende teksten. De ouders van Freekje kwamen daar al gauw achter en schrokken ervan. Papa was zo dom om een e-mail te sturen met een goedbedoelde oproep daarmee te stoppen, met de echte naam van Freekje erin. Nu wist de kwaadaardige trollengemeenschap op internet ook nog hoe hij heette en was het hek van de dam – ze zagen papa’s e-mail vooral als uitdaging. Freekjes gekke bek ging viral, met de grofste beledigingen en de meest vuige porno met zijn koppie erop gefotoshopt.

1


Heel vervelend natuurlijk, zo’n identiteitsdiefstal en dat internetpesten, maar ik vond vooral de reactie van de ouders opvallend. Hun conclusie was dat Freekje geen leven meer op social media had, want die afbeeldingen verdwijnen tenslotte “nooit” meer. Dus gingen ze naar het stadhuis om een naamsverandering voor Freek aan te vragen. Hij moest in het werkelijke leven een nieuwe identiteit krijgen, omdat in het virtuele leven zijn identiteit was besmeurd. Dit is een omslagpunt. Het moment dat de virtuele identiteit leidend is geworden, dat virtualiteit de realiteit overschaduwt. Een tweede cultuurverandering die gaande is en ook een omslagpunt heeft bereikt. Boze, bange, domme, gefrustreerde, scheldende burgermannetjes met een grote bek zijn van alle tijden. Van die lui die aan de toog hangen en hun baas, of een politicus, of wie dan ook, staan te verwensen. En roepen dat ze het hem binnenkort recht in z’n gezicht gaan zeggen. Vroeger kwam dat soort gebral niet verder dan de kroeg en de voetbalkantine, maar tegenwoordig kan dat heel gemakkelijk – je scheldt iemand via social media gewoon even anoniem verrot en doet er tenslotte nog een paar fijne doodsbedreigingen bij. Vanuit je luie stoel, zo gepiept, en het lucht zo lekker op. Eerst waren het politici en voetbaltrainers, die in publieke ongenade waren gevallen, die het over zich heen kregen. Nu zijn eigenlijk alle BN’ers al doelwit, en het verspreidt zich steeds verder. Hoe reageren al die BN’ers er nou op? De overheersende reactie was schrik, wegkruipen en onderduiken in het buitenland, of bescherming aanvragen, van brede, kale mannen in donkere pakken. Maar het tij kentert! Er is een alternatief! Zangeres Anouk wijst ons de weg. Eerst werd ze de hemel in geprezen omdat ze Nederland de top tien van het songfestival inzong, voor het eerst in 50 jaar stonden we weer tussen Oezbekistan en Verweggistan, maar toen ze tegen Zwarte Piet bleek, toen was de boot aan bij de bange, blanke, boze, gefrustreerde burgermannetjesgemeenschap. Het regende doodsverwensingen op haar Facebook. En wat deed ze? Anouk is een Wijf met Ballen. Ze zette haar woonadres met huisnummer op haar website en nodigde alle grofgebekte bedreigers uit om langs te komen en de doodsverwensing persoonlijk, recht in haar gezicht te komen zeggen. Natuurlijk is er niet één langs geweest – daar zijn ze veel te laf voor. Derde ontwikkeling. Voor wie het nog probeerde te ontkennen is het nu voorbij: 2013 was het jaar waarin we beseften dat onze privacy niet meer bestaat. Alles wat u doet en nalaat loopt linksom of rechtsom via internet, en wordt daar meegelezen, gevolgd, opgeslagen, geanalyseerd en gebruikt. In de openbare ruimte is ook niets meer privé. Winkeliers volgen u met Wifi tracking in de winkel, nee, zelfs als u voorlangs loopt door de straat. Uw koopgedrag wordt geanalyseerd door de supermarkten. Big Data analyses zien aan de verandering van het koopgedrag van vrouwen of ze zwanger zijn, nog voor 2


ze het zelf weten, met 98% nauwkeurigheid. Bij elke mail die ik stuur verschijnt er later reclame op mijn scherm, toegespitst op de onderwerpen die ik in de mail behandel. Het briefgeheim is verankerd in onze grondwet, maar dat weet niemand meer – al mijn emails worden meegelezen. Cookies tracken alles wat ik doe en laat. Vroeger was een voyeur iemand met een beetje zielige sexuele aberratie. Maar nu maken voyeurs carrière bij de NSA en de NSO, de Nederlandse branche van de NSA, zoals we sinds kort weten. Van justitie moet ik het cameraatje op mijn laptop afplakken tegen ongewenste meekijkers, maar met google glass op hun koppen kijken de moderne voyeurs niet alleen naar me, maar zetten mij en mijn gedragingen ook meteen maar online. We kunnen binnenkort allemaal Freekjes zijn. Het is honds moeilijk geworden om nog iets geheim te houden; Informatie wordt tegenwoordig op zoveel plekken gedeeld en toegankelijk gemaakt, dat het niet meer te overzien en te beveiligen is. Ik zal u een praktijkvoorbeeld geven. Ik ben onlangs betrokken geweest bij een bedrijfsovername – we overwogen een concurrent in de branche op te kopen, laten we zeggen dat ze Pietersen heten. Uiteraard moet zoiets geheim blijven, we zijn beurs genoteerd. Dus deden we de due diligence met een klein team en namen alle geheimhouding in acht. We stuurden zelfs geen e-mails, omdat we wisten dat e-mail zo lek als een mandje is. We zijn nog geen twee dagen bezig, komt de recruiter van onze HR afdeling naar me toe, die er niet bij betrokken is en van niets kan weten. “Begrijp ik het goed dat wij Pietersen gaan overnemen?” Ik was verbluft! Hoe weet hij dat? Nou gewoon, via LinkedIn. Het was hem opgevallen dat een paar van mijn MT leden ineens het profiel van de managers van bedrijf Pietersen hadden zitten bekijken… want dat kan zo iemand dus volgen op LinkedIn. De overname lekt uit, volkomen onbewust, en mensen kijken mee zonder ook maar iets illegaals te doen. Bij de volgende due diligence: geen mobieltjes, geen internet, geen laptops, geen USBsticks, alleen nog praten en handgeschreven briefjes. Ik lijk zo langzamerhand Bin Laden wel! Ik vind persoonlijk de teloorgang van de privacy een verlies, maar ik merk dat lang niet iedereen daar zo over denkt. Er zijn een heleboel mensen die helemaal geen privacy willen! Vroeger was een exhibitionist iemand met een beetje vreemde sexuele aberratie. Maar nu komen die mensen bij bosjes op TV. Laatst gezien, al zappend: het programma “dit is mijn lijf”. Met zo’n titel had ik al gewaarschuwd moeten zijn, natuurlijk. Zat daar een niet onaantrekkelijke jongedame te klagen bij de TV dokter over iets dat mij een SOA leek. Ik begon al naar de afstandsbediening te zoeken in de kussens van de bank, maar te laat. Daar ging de broek al naar beneden en kregen ik als argeloze kijker een riant uitzicht op de plaats des onheils. Heel ‘respectvol’ in beeld gebracht door de regie natuurlijk... Ik ben waarschijnlijk hopeloos ouderwets, maar ik krijg hier 3


een knoop van in mijn maag van plaatsvervangende gêne. Ik wil zoiets helemaal niet zien en niet weten, ik ben geen voyeur, dan was ik wel bij de NSA gaan werken. Maar deze jongedame zet het allemaal vrolijk online, zodat al haar vrienden, kennissen en verdere geïnteresseerden ervan kunnen meegenieten! En dan denk ik: hoezo heeft Freekje een probleem? Wat kunnen wij hier nu mee, waar gaat dit naar toe? In pakweg 2025, als de Freekjes van deze wereld en deze exhibitionisten van TV de arbeidsmarkt op komen en uw organisaties gaan bevolken? Wel, als de virtuele identiteit leidend is geworden, gaan we met z’n allen nog veel meer show opvoeren. Je zou het ook liegen kunnen noemen. op LinkedIn is het mij al opgevallen dat er met terugwerkende kracht ineens hele stukken profiel worden weggepoetst en omgebouwd. Bij twee heren waarvan ik weet dat zij met groot schandaal, dat zelfs de lokale dagbladen haalde, eruit zijn gegooid, vind ik van deze episode niets terug in hun profiel. De een heeft, als je goed kijkt, een gat van twee jaar, de andere heeft zelfs dat gedicht door zijn betrekkingen ervoor en erna “op te rekken”. En dan nog een probleem met uw virtuele identiteit: virtueel gaat u niet dood, dus u moet nu maatregelen gaan treffen om uw identiteit ook na uw dood te managen. Uw Facebookpagina en uw andere accounts worden namelijk niet gewist, dat probleem is er nu al voor de nabestaanden. Dus worden de persoonlijke pagina’s van overledenen gewoon in de lucht gehouden als een soort In Memoriams. Iedereen zet er, als onderdeel van de rouwverwerking, zijn mooiste herinneringen op, of scheldt u achteraf juist de huid nog eens vol… zelfs doodsbedreigingen zijn al waargenomen op in memoriam pagina’s. Ik voorzie een goede markt voor creatieve ondernemers die diensten gaan aanbieden voor het bijhouden van Facebookpagina’s na de dood – de redding van de kwakkelende uitvaartbranche! En dan de grote bekken. Tegen die tijd is die trend ook volledig gedemocratiseerd, dus wanneer u gaat reorganiseren, regent het doodsbedreigingen op uw account. Als gemiddeld directeur van een MKB bedrijf bent u zelfs een beetje een loser als u dit jaar nog geen doodsbedreigingen hebt gehad – dan bent u een niemand, u hebt niks te vertellen op recepties. Gelukkig is dit weer een nieuwe markt voor de kwakkelende trainingsbranche – omgaan met virtuele agressie heet de managementcursus die u dan kunt gaan volgen. Krijgt u, als u veel betaalt, Anouk voor de klas. En privacy…tsja, wanneer u nog privacy wilt, wanneer u in 2025 nog krampachtige pogingen doet om iets intiems voor uzelf te houden, bent u niet alleen ouderwets, u bent verdacht. U bent minstens een enge stiekemerd, misschien wel een fraudeur! Want niemand doet dat straks meer, alles is openbaar. De generatie van “Dit is mijn lijf” 4


bevolkt dan uw organisatie en die wil werkelijk van alles de beelden zien en delen op social media. U bent gewaarschuwd: ga niet zitten klagen over uw aambeien of zo… Tenslotte gaat er nog iets gebeuren, denk ik. Privacy wordt een schaars goed. Schaarse goederen zijn duur en werken statusverhogend. Een hele branche gaat ontstaan rondom het waarborgen van uw privacy, want daar valt geld te verdienen! Mobieltjes die niet meer gevolgd kunnen worden, zenders die google glass scramblen, gegarandeerd cameravrije restaurants, wifi-geblokkeerde stiltegebieden, verzin het maar. Maar het wordt ook een statussymbool. Obama kan je niet appen, mailen, posten of bellen. Die heeft geen mobieltje. Hele rijen beroemdheden inmiddels ook niet (meer). En dat gaat bon ton worden voor wie echt belangrijk is, of wil lijken. Die is niet meer connected. Omdat dat statusverhogend werkt, gaat dat navolging krijgen. Straks ben je pas iemand, als je geen virtuele identiteit meer nódig hebt! De cultuurverandering. Ik kan niet wachten.

Henk van Rossum

5

B I S N E Z MANAGEMENT

Recommend Documents