AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS IN AFRIKA

LESBRIEVEN LEERKRACHTENBESTAND LESBRIEF 1:

DE WERKPLAATS VAN JABALI

AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS IN AFRIKA Copyright De Uitvinders

Uitgave 2014 | Versie 3.0

HET VERHAAL

DE UITVINDERS IN AFRIKA DE WERKPLAATS VAN JABALI Iris trekt een gekke bek naar haar vriendinnen. Ze moeten er hard om lachen en doen hun best om er zelf nóg gekker uit te zien. ‘Wat gaan jullie doen?’ vraagt Iris. ‘We lopen zo naar school, we gaan oefenen voor de musical,’ antwoordt Maaike. ‘Ja, en we moeten opschieten,’ roept Lot. ‘Groetjes in Afrika, daag!’ ‘Ik mis jullie,’ wil Iris nog zeggen. Maar de verbinding is al verbroken en Iris kijkt naar een leeg scherm. Ze klapt de laptop dicht. Net iets te hard. ‘Zit je weer te mokken?’ vraagt mama. ‘Waarom ga je niet naar buiten? We hebben hier een geweldige tuin!’ ‘Wat moet ik buiten doen? Er is hier helemaal niemand,’ antwoordt Iris. ‘En wij dan?’ vraagt mama verbaasd. Iris zucht; ‘Ik zou willen dat papa die nieuwe baan in Afrika nooit had gekregen’. Mama slaat een arm om Iris’ schouders en zet een roze videocamera boven op de laptop. Ze wijst naar het apparaatje. ‘Waarom laat je je vriendinnen niet zien hoe mooi het hier is?’ fluistert ze geheimzinnig. ‘Misschien willen ze dan wel op bezoek komen.’ Iris houdt haar adem in. Dan kan ze beter nadenken. ‘Weet je wat ik ga doen?’ Ik ga een videoclip maken!’ Buiten zit Iris op de tuinstoel en speelt een liedje op haar blokfluit. De eerste keren klinkt het vals maar de derde keer gaat het goed. Dan drukt ze op de ‘record’ knop van de videocamera die voor haar op tafel staat. Een rood stipje op de camera licht op en Iris speelt het deuntje nog eens. Als ze klaar is drukt ze op ‘stop’. Nu kan ze de xylofoon opnemen. Ze zoekt maar kan het muziekinstrument niet vinden. 2

Het verhaal

Verbaasd kijkt ze rond. Onder een palmboom speelt haar kleine broertje. Hij graaft een gat in de grond met een gekleurd stukje ijzer. Iris rent naar hem toe en rukt het oranje ding uit zijn handen. ‘Waar is mijn xylofoon?’ vraagt ze met een strenge stem. Jeroen kruipt snel naar de struiken om zijn nieuwe speelgoed te verstoppen. Maar Iris is hem voor en grist het instrument weg. Ze houdt het hoog boven haar hoofd zodat de kleine peuter er niet bij kan. Jeroen begint te huilen als Iris met de xylofoon wegloopt. Ze veegt het instrument schoon en drukt het oranje stripje op zijn plaats. Maar dan ontdekt ze dat er nog een noot ontbreekt. ‘Vervelend joch,’ blaft ze Jeroen toe, terwijl ze in de struiken naar de ontbrekende noot zoekt. ‘Dat heb ik gehoord jongedame!’ hoort Iris mama roepen. ‘Maar hij heeft mijn xylofoon kapot gemaakt!’ ‘Nu krijg ik weer de schuld. Het is altijd hetzelfde,’ brult Iris. Ze rent weg. ‘Hier komen jongedame! Ik ben nog niet uitgesproken,’ roept mama. Maar Iris kijkt niet om. Ze springt op haar fiets. Vastbesloten om heel lang weg te blijven. Iris verstopt zich in de schuur bij de kippen. Het is haar favoriete verbergplek. Hier komt nooit iemand behalve Ammi. Ammi is een hele lieve Afrikaanse vrouw die mama helpt in het huishouden. Eigenlijk heet ze Amani maar Jeroentje heeft er Ammi van gemaakt. Ammi weet Iris altijd op te vrolijken. Daarom hoopt Iris dat Ammi de kippen komt voeren. Als Iris’ billen pijn doen van het zitten, hoort ze Ammi’s voetstappen. Iris verbergt haar hoofd tussen haar knieën. ‘Pling, plong, plang’ zingt de xylofoon. Vanuit haar ooghoeken ziet Iris de handen van Ammi die de xylofoon bespelen. Voorzichtig kijkt Iris omhoog. Ze knijpt haar ogen dicht tegen de felle zon. Zo lijkt Ammi nog donkerder bruin dan ze is. Ammi veegt een traan van Iris’ gezicht en glimlacht. Ze trekt Iris omhoog en gebaart haar mee te komen. Iris kan Ammi amper bijhouden. Ze moet steeds van haar fiets stappen om de diepe kuilen in het pad te ontwijken. Na een poosje komen ze bij een piepklein dorpje. Ammi geeft Iris de xylofoon en gebaart haar naar een kleine schuur te gaan.

3

Het verhaal

Op het dak van het gebouwtje staat een fietswiel. De spaken zijn met gekleurd plakband dichtgemaakt. Zachtjes draait het wiel op de wind. ‘Ratatap-ratatap,’ zingt de windmolen. Binnen klinkt het geklop van een hamer. ‘Habari,’ roept Iris voorzichtig. Iris heeft geleerd dat ‘Habari’ – ‘hallo’ betekent. ‘Msuri sana,’ klinkt het. Iris ogen moeten wennen aan het donker. ‘Jabali,’ een jongen die net iets groter is dan zijzelf, stelt zich voor. Iris kijkt een beetje ongemakkelijk om zich heen. De kleine schuur staat vol met rommel en gereedschap. Alleen de deur waardoor ze naar binnen is gekomen en een klein raampje, laten licht in de donkere hut. Onder het raam staat een werkbank gemaakt van dikke planken. Boven de werkbank hangt een oude lamp die heel zachtjes schijnt. Buiten hoort Iris een windvlaag. De windmolen op het dak ratelt harder en de lamp brandt feller. Jabali wijst naar boven waar een klein draadje door het dak naar binnen komt. ‘De lamp krijgt stroom van de windmolen op het dak!’ roept Iris uit, terwijl ze met haar handen een draaiend gebaar maakt. Jabali knikt trots. Naast de werkbank staat een houten kruk. De enige in de schuur. Jabali nodigt Iris uit daar te zitten. Op de werkbank liggen stukken ijzerdraad. Jabali laat Iris zien hoe hij met een tang het ijzerdraad om een spijker buigt. De spijker is, samen met andere spijkers, in een klein plankje geslagen. Jabali vouwt het ijzerdraad van de ene spijker naar de andere. Als hij klaar is houdt hij het gevouwen draadje voor zijn gezicht. ‘Mjusi’ zegt hij lachend. Dan loopt hij naar een deur die piepend open gaat. Daarachter staat een kast vol speelgoed. Zelfgemaakt speelgoed. Heel voorzichtig haalt Jabali iets te voorschijn. Hij verbergt het in zijn handen. Als Iris nieuwsgierig kijkt, opent Jabali zijn handen. Even schrikt Iris want het is net alsof Jabali een eng beest in zijn handen heeft. Maar dan ziet ze dat het een speelgoed hagedis is. Zelf gemaakt van ijzerdraad en plastic. ‘Mjusi’ zegt Jabali trots. ‘Hagedis’ fluistert Iris. Nieuwsgierig kijkt Jabali naar de xylofoon die Iris bij zich heeft. Iris zet het instrument voor haar op de kruk en pakt een grote spijker. Met de spijker slaat ze op de gekleurde metalen vlakjes en zingt mee zoals ze op school heeft geleerd. ‘Do-re-mi-fa-sol-la-ti-do.’ Bij de ‘fa’ mist ze het groene stukje en slaat ze op het plastic. Jabali wijst naar de

4

Het verhaal

missende noot. Hij grabbelt in een kartonnen doos en vist er een glazen potje uit. Met een hamer slaat hij heel voorzichtig tegen het glas. ‘Toing,’ zingt het potje. Iris begrijpt meteen wat Jabali bedoelt. Ze slaat de tonen van de xylofoon aan en stopt bij de ‘Fa’. Jabali slaat met de hamer op het glas. Dan kijken ze elkaar aan. Iris moet giechelen want het klonk hartstikke vals. Jabali rommelt verder in de doos en vindt een kapotte beitel. Met de hamer slaat hij tegen de beitel. ‘Plong’ zingt de beitel. ‘Do-re-mi-plong-sol-la ti-do,’ zingen Jabali en Iris. ‘Pling-plang-plong,’ zingen de xylofoon en de beitel. ‘Ratatap-ratatap,’ zingt de windmolen. ‘Ratatap-ratatap-ratatap,’ zingt de windmolen nu sneller. Jabali en Iris kijken elkaar lachend aan en beginnen op het ritme van de windmolen mee te tikken. Iris bespeelt de xylofoon terwijl Jabali uit alle hoeken en gaten van de hut klanken tevoorschijn tovert. Vooral de lege jerrycans maken een bijzonder geluid. Deze waterkannen klinken heel diep en geheimzinnig. Samen maken de twee een vrolijk concert, dat ook de moeder van Jabali aan het dansen brengt. Jabali en Iris hebben niet gezien dat Ammi in de deuropening staat. De kinderen stoppen met spelen en Ammi applaudiseert. ‘Beautiful!’ zegt ze in het Engels. ‘Sorry...’ zegt ze vervolgens verontschuldigend. Ammi wijst naar de lege jerrycans. ‘Water’ zegt Iris in het Nederlands. ‘Yes, water,’ zegt Jabali’s moeder in het Engels. Jabali zucht, pakt twee van de jerrycans en loopt naar buiten. Samen lopen Jabali en Iris naar de rivier om de kannen te vullen met water.

Opdrachten: Jabali maakt zijn eigen speelgoed en samen met Iris maakt hij muziek. Kun jij een eigen muziekinstrument maken?

5

Het verhaal

DE WERKPLAATS VAN JABALI OPDRACHT 1: MAAK EEN WOORDWEB

Deze opdracht doe je met de hele groep

Opdracht Teken op het bord een web en schrijf alles op waar je aan denkt bij: ‘Afrikaans speelgoed’

Over Afrikaans speelgoed In Afrika is er maar weinig speelgoed te koop. Het speelgoed in de winkels is bovendien te duur voor de meesten. Daarom maken de kinderen zelf speelgoed. Ze gebruiken allerlei afvalmateriaal dat ze op straat vinden. Blikjes bijvoorbeeld of plastic flessen. Maar ook van hout, stof en ijzerdraad maken ze de leukste dingen zoals auto’s, fietsen en poppen.

6

De Uitvinders in Afrika: DE WERKPLAATS VAN JABALI

OPDRACHT 2: TEKEN DE WERKPLAATS VAN JABALI

Deze opdracht doe je alleen. Iris heeft Jabali leren kennen. Jabali is heel handig en maakt zijn eigen speelgoed. Iris hoopt dat hij haar xylofoon kan repareren. Daarom gaat Jabali op zoek naar precies het goede geluid. Jabali slaat met zijn hamer voorzichtig op de spullen in de werkplaats. Iris vindt het grappig en doet mee. Al snel maken de twee samen muziek.

Benodigdheden (per leerling) Vel papier Potlood Kleurpotloden en/of stiften

Opdracht Maak een tekening van de werkplaats van Jabali. Bedenk wat er allemaal is. Welke gereedschappen? En wat voor spullen heeft Jabali gevonden om speelgoed van te maken? Kijk als je klaar bent naar de tekeningen van je klasgenoten. Welke vind je goed? En waarom?

7


OPDRACHT 3: MAAK EEN SHAKER

Deze opdracht doe je in groepjes van 4 Je gaat een eigen muziekinstrument maken: een shaker! Dat is een soort rammelaar. Maar eerst moet je de materialen verzamelen die daarvoor nodig zijn. Jabali maakt speelgoed van oude spullen die hij op straat vindt. Waar zoek jij jouw materialen?

Benodigdheden per mal voor de shaker (per groepje maak je 1 mal): Een mal is een hulpgereedschap dat je keer op keer kunt gebruiken om precies hetzelfde te maken. Per groepje hoef je dus maar één mal te maken. hamer plankje 2 spijkers (met verloren/verzinkte kop, zie plaatje) liniaal

Benodigdheden per shaker (per groepje maak je 2 shakers): 1 pagina krantenpapier 10 kroonkurken (bijvoorbeeld van colaflesjes) 1 stuk ijzerdraad van 50 centimeter tangetje plakband

Opdracht 1. Sla met de hamer de opstaande rand van de kroonkurken plat.

Gebruik het plankje als onderlegger om de tafel of vloer niet de

beschadigen. LET OP: sla voorzichtig, de kroonkurken kunnen wegschieten. 2. Maak in het midden van elke kroonkurk een gaatje met een hamer en

8

een spijker.


3. Nu gaan we van het plankje een mal maken: sla 2 spijkers een stukje

in het plankje met een tussenruimte van 9 centimeter. Gebruik je

liniaal om te meten hoeveel 9 centimeter is.

4. Neem nu het stuk ijzerdraad en maak na 20 centimeter een lusje om

één van de spijkers.

5. Rijg nu de kroonkurken aan het lange stuk ijzerdraad tot voorbij de

tweede spijker.

6. Buig weer een lusje om de tweede spijker zodat de kroonkurken

opgesloten komen te zitten tussen de twee lusjes.

7. Nu gaan we het handvat maken: vouw de pagina van een krant

2 x dubbel totdat je een lange smalle strook van ongeveer

10 centimeter breed hebt.

8. Rol de strook nu strak op tot een rolletje. Plak het rolletje vast met plakband.

9


9. Draai nu de twee uiteinden van het ijzerdraad om het rolletje

krantenpapier. Zorg dat dit goed vast zit.

TIP: gebruik een tangetje om de draad goed vast te houden. Nu is je shaker klaar. Tijd om samen muziek te maken! Gelukt? 1. Omdat je een mal gebruikt zijn alle shakers precies hetzelfde.

Klopt dat?

2. Je shaker is gemaakt van spullen die anders worden weggegooid.

Welke verschillende materiaalsoorten heb je gebruikt?

3 Wat gebeurt er met je shaker als je deze buiten laat liggen en

10

het regent?


COLOFON

Colofon Uitgave 2014 Stichting de Uitvinders | www.deuitvinders.com Concept en realisatie Atelier Vrijdag Dit project wordt gefinancierd door bijdragen van Brabant voor Techniek!, de Europese Commissie en sponsoren uit het bedrijfsleven. Programma Een leven lang leren

Uit deze publicatie mag niets worden gekopieerd of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van De Uitvinders

Dit project werd gefinancierd met de steun van de Europese Commissie. De verantwoordelijkheid voor deze publicatie ligt uitsluitend bij de auteur; de Commissie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor het gebruik van de informatie die erin is vervat.

AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS IN AFRIKA

Recommend Documents