AUXERRE - DECIZE. Schilderachtig. Canal du Nivernais N W O Z

VAARTOCHT

ETAPPE 6

Als we de verhalen moeten geloven staat een van de mooiste etappes van de Frankrijk-tocht op het menu. In deze aflevering sturen Jeff en Marjolein de Tijgerhaai over het Canal du Nivernais van Auxerre naar Decize. Er staan hen 110 sluizen te wachten, verdeeld over 174 kilometer. Op papier lijkt dat een pittige opgave. TEKST JEFF HOLLESTELLE | FOTOGRAFIE MARJOLEIN BOKMA, THIJS TUURENHOUT

62

01 | 2009 | WWW.WATERKAMPIOEN.NL

0901_Tijgerhaai_6_DL1 62

17-12-2008 09:58:37

AUXERRE - DECIZE

Schilderachtig Canal du Nivernais N W

O Z WWW.WATERKAMPIOEN.NL | 2009 | 01


63

17-12-2008 10:02:07

VAARTOCHT

H

et is opvallend stil in de auto als we vanuit het eindpunt van deze etappe, Decize, terugrijden naar Nederland. Het Canal du Nivernais heeft een verpletterende indruk op ons gemaakt. Ik zie nog de meewarige blik van de havenmeester in Auxerre voor me. “Ja natuurlijk, je kunt van hieruit precies in één week naar Decize”, zegt de Nederlandse Paul van der Meije, “maar dan doe je het echt verkeerd. Trek er twee weken voor uit en doe het op je gemak, het is het meer dan waard!” Hadden we die mogelijkheid maar gehad, want achteraf gezien was het zonde om dit stukje Frankrijk zo snel aan ons voorbij te zien gaan. Het wordt door velen beschouwd als het allermooiste kanaal van Frankrijk. En ondanks dat ik er daarvan nog niet zoveel heb gezien geloof ik dat direct. De vele sluizen lijken als je aan de tocht begint een hele opgave, maar zijn dat niet. Ze dragen juist bij aan de magie van dit kanaal, dat bij tijd en wijle niets minder dan paradijselijk is. Rozig en voldaan Aan het begin van onze week nemen we in Auxerre de Tijgerhaai over van Clemens Kok en zijn bemanning. Het is geweldig om te zien dat de Tijgerhaai wederom een raszeiler verliefd op ‘motorbootvaren’ heeft laten worden. Wat is dat toch? Zondagochtend vertrekken we in de stromende regen vanuit Auxerre en beginnen met de sluis Batardeau, kort gezegd sluis 81. Het is de eerste kennismaking met het Canal du Nivernais en zijn sluizen. We proberen direct een aanlegprotocol te verzinnen dat ons zo eenvoudig mogelijk door de sluis brengt. We moeten dit tenslotte nog 109 keer gaan doen. Het duurt een paar sluizen maar we krijgen er handigheid in. Ik parkeer de Tijgerhaai naast het trapje in de sluis en klim vervolgens met de voorlijn en achterlijn naar boven. De achterlijn zet ik vast, en de voorlijn gaat via een bolder terug naar Marjolein die aan boord blijft. O ja, dat had ik nog niet verteld, de sluizen zijn allemaal handbediend en de sluiswachter stelt het op prijs als je hem helpt. Werken dus! Na het vastknopen van de boot help ik de sluiswachter met het dichtdraaien van de sluisdeuren. De sluiswachter trekt de schuiven in de deuren open en de sluis stroomt vol. Daarna draaien we allebei een deur open, ik gooi de lijnen los en stap weer aan boord. Het lijkt een heel

64



17-12-2008 09:40:35

gedoe maar gemiddeld zijn we in een minuut of tien een sluis gepasseerd. Het verval varieert globaal tussen de één en tweeënhalve meter. Een uur of drie, en zeven sluizen verder gaat de telefoon. Het is collega Bertel Kolthof vanuit Nederland, “Jeff, net na de volgende sluis waar je nu op aanvaart, moet je vlak voor de eerste brug afmeren.” Even voor de duidelijkheid, Bertel is niet helderziend maar volgt onze verrichtingen op internet. Via een track and trace-systeem is de Tijgerhaai namelijk in real time te volgen. “Jullie moeten gaan lunchen in Vincelottes”, zegt hij enthousiast, “Daar heb je restaurant Les Tilleuls en dat is zo fantastisch, dat moet je gedaan hebben!” O, wat heeft Bertel gelijk! Chef-kok en eigenaar van Les Tilleuls, Alain, heeft de gezonde arrogantie om geen Michelinster te willen nastreven, al zou hij dat probleemloos kunnen. Nee zegt hij, ik kook en presenteer zoals ik wil, zonder opgelegde regels, met eerlijke streekgerechten zonder opsmuk. Als we drie uur later rozig en voldaan het restaurant uitrollen, zijn we een bijzondere eetervaring rijker. We varen die middag als in een roes verder. Afmeren doen we ‘s avonds op zijn Frans, aan een meerpen die we in de graskant van het kanaal slaan. Stom! Op dit eerste gedeelte van het kanaal vaar je regelmatig stukjes op de oorspronkelijke rivier de Yonne. En zeker omdat het gekanaliseerde gedeelte parallel aan het stroombed van de rivier loopt, krijg je eerder het gevoel op een rivier dan in een kanaal te varen. Tel de wonderschone natuur daarbij op en het resultaat is een plaatje van een vaarwater dat zo uit een sprookjesboek lijkt te komen. Op onze tweede dag komen we volledig in het ritme van het kanaal, een ritme dat strak gedirigeerd wordt door de sluizen. Trapje op trapje af, deurtje open deurtje dicht, babbeltje met de sluiswachter om vervolgens tien hele minuten te varen naar de volgende. Het went snel. In Châtel-Censoir raken we in gesprek met een vermogende Amerikaanse wijnboer en zijn vrouw. Ze hebben in dit dorp een vakantiehuisje gekocht na jaren eigenaar te zijn geweest van de molen

Deze chef-kok haalt zijn neus op voor een Michelinster WWW.WATERKAMPIOEN.NL | 2009 | 01


65

17-12-2008 09:41:22

VAARTOCHT

Dit vaarwater lijkt zo uit een sprookjesboek te komen

66



17-12-2008 09:42:37

in Brouwershaven. Laat onze eigen zeilboot daar nu zo’n beetje naast liggen! Wat is de wereld klein. Als we weer varen, realiseer ik me onder het eerstvolgende bruggetje ineens dat ik iets ben vergeten. Mijn reactie is niet voor publicatie geschikt en nog voor ik uitgesproken ben, klapt met een enorme bak herrie het mastje van de Tijgerhaai aan dek. Stom, ik had hem even omhoog gezet omdat dat er leuker uitziet op de foto. Nou ja, de schade valt mee en het is een goede les voor de volgende keer, zullen we maar zeggen. ‘s Avonds komen fotograaf Thijs Tuurenhout en zijn goede vriend Ed aan boord. Zij varen twee dagen met ons mee. De dinsdag wordt een dag die voornamelijk in het teken staat van fotografie. Voor de lunch meren we af in Clamecy, en vlak voor dit stadje varen we voor de laatste keer een stukje over de Yonne. Flotteurs Clamecy speelde een belangrijke rol in de aanvoer van stookhout naar Parijs. In vroegere jaren was de Morvan, een bosrijk gebied in het midden van de Bourgogne, hoofdleverancier van dit stookhout. Tijdens een zeer strenge winter in 1782 werd echter duidelijk dat de hoeveelheid hout die vanuit de Morvan kon worden aangevoerd, niet meer voldoende was om de hoofdstad te verwarmen. Dit dwong de Franse regering om met een oplossing te komen die later direct aanleiding was voor de bouw van het Canal du Nivernais. Nabij de zuidelijker gelegen Loire ligt namelijk nog een bosrijk gebied, de Bazois, en de bedoeling was dat ook daarvandaan hout naar Parijs moest kunnen worden aangevoerd. Het enige probleem was dat het hout vanuit de Loire omhoog gebracht moest worden naar het stroomgebied van de Yonne. In eerste instantie was het de bedoeling om een eenvoudig kanaal te maken langs het riviertje de Aron, bergopwaarts met een tunneltracé bovenaan, om zo een aansluiting te maken naar de Yonne. In 1784 werd gestart met de bouw van het kanaal, maar na twee jaar kreeg koning Lodewijk XVI het advies om het kanaal zo te maken dat er niet alleen maar hout over ‘gedreven’ kon worden, maar dat ook serieuzer goederenvervoer van het kanaal gebruik kon maken. Zo zou er een echte vaarweg komen van de Loire tot aan de Seine. Dit plan zorgde echter voor een gevecht tussen voorstanders en de oorspronkelijke flotteurs van de Yonne. Deze flotteurs zorgden voor de aanvoer van stookhout door boomstammen tot een groot vlot aan elkaar te binden en die vervolgens stroomafwaarts over de rivier te ‘drijven’. De flotteurs van de Yonne zagen hun broodwinning in gevaar komen, omdat de kanalisering van deze rivier het einde zou betekenen van hun traditionele manier van werken. Veertig jaar gebeurde er niets, en uiteindelijk werd besloten om toch een volwaardig kanaal aan te leggen. Pas in 1824 - Napoleon was inmiddels alweer drie jaar overleden - werd er weer serieus gebouwd en in 1834 werd het Canal du Nivernais geopend. In Clamecy vind je aan de Rue de la Mirandole overigens een museum dat in het teken staat van de flotteurs en het hout ‘drijven’. Vanaf de jaren zestig wordt er nauwelijks meer gebruikgemaakt van het Canal du Nivernais. De moderne beroepsvaart is te groot voor de kleine sluizen en hiermee leek er een einde te komen aan het kanaal. Gelukkig voor ons is in de jaren zeventig besloten om het voor toerisme en dus de pleziervaart open te houden.

In Combe kun je nog zien hoe was in de tijd van de ‘flotteurs’

Vanuit Clamecy vertrekken we na de lunch naar Cuzy voor de overnachting. En om ons nog wat meer lichaamsbeweging te geven worden de sluizen nu afgewisseld met ophaalbruggen. Handbediend uiteraard! De volgende dag, woensdag, staat vooral in het teken van kilometers maken. We hebben tenslotte een afspraak op zaterdag met het volgende team voor de volgende etappe in Decize, en daar willen we op tijd zijn. Onderweg stoppen we even in Monceaux om in een schattig kruidenierswinkeltje vers brood te kopen. En zoals gebruikelijk liggen we van twaalf tot één uur stil voor de lunch. Toevallig komt het zo uit dat we bij het plaatsje Combre liggen. Je kunt hier vanaf het kanaal naartoe wandelen en dat is de moeite waard. Dit dorpje aan de Yonne is volledig authentiek en je krijgt hier een goede indruk hoe het in de tijd van de flotteurs was. Het laatste stuk van de dag varen we van sluis 24 tot net voorbij sluis 17 en dat is het minst leuke stuk van deze tocht. Je vaart langs een steenfabriek en alle sluisjes zijn vies en vervallen. Bolders ontbreken, trappen hangen krom aan de sluismuur en de twee jonge studentes die voor sluiswachter spelen, zijn ronduit vervelend. Maar we liggen nu wel klaar voor het laatste stukje klimmen naar het scheidingspand van het kanaal. WWW.WATERKAMPIOEN.NL | 2009 | 01


67

17-12-2008 09:43:55

VAARTOCHT

Paradijselijk Sluis 16 tot en met sluis 1 vormen een trap naar het scheidingspand - het hoogste deel van het kanaal. De eerst sluis nemen we om negen uur ’s ochtends en even voor twaalven hebben we er zestien opzitten. Deze sluistrap is overigens geweldig! Veel van de oude sluiswachtershuisjes worden door kunstenaars bewoond en op hoogtijdagen is de trap een aaneenschakeling van exposities. Wij zijn daarvoor wat te vroeg in het seizoen waardoor het nog erg rustig is. Het 4,5 kilometer lange scheidingspand dat daarna volgt, heeft drie tunnels en is eenrichtingverkeer. We moeten even wachten; het is tenslotte bijna twaalf uur. Maar om twee uur krijgen we dan eindelijk een seintje dat we door mogen varen. Het stuk dat we dan voorgeschoteld krijgen, Les voûtes de la Collancelle genaamd, is met geen pen te beschrijven, zo mooi. Zeer smalle stukken kanaal met aan beide zijden steile, tientallen meters hoge en overdadig groen begroeide rotswanden geven je het gevoel door een paradijsje te varen. Het is haast onwerkelijk. De drie tunnels vaar je op eigen kracht door en zijn onverlicht. Best spannend, zeker de laatste die toch 758 meter lang is. Na de mooiste drie kwartier varen die je je kunt voorstellen, verlaten we het scheidingspand. Vanaf hier gaan we afdalen naar Decize. Het landschap verandert en wordt liefelijk glooiend. Na een zeer indrukwekkende dag met 29 sluizen, een handjevol ophaalbruggen en drie tunnels meren we af voor een overnachting in Châtillon-en-Bazois. Op de laatste twee dagen van deze etappe varen we naar Decize. Het kanaal wordt een beetje eentonig, Cercy-la-Tour biedt vanaf het hooggelegen dorpsplein wel een mooi overzicht over de regio. Het kanaal eindigt bij sluis 34 en in de loop van de zaterdagochtend varen we de Loire op. Voor ons komt deze etappe ten einde, we parkeren de Tijgerhaai in Decize en geven de sleutels over aan onze fotograaf Bertel Kolthof en zijn vrouw Machteld. Zij varen van Decize naar Chalon sur Saône.

VAARINFORMATIE Gebruikte kaarten en boeken - Navicarte 18 ‘Bourgogne’ - Frankrijk per boot, van Nelly Duindam en Hans Westerweel Tips - Trek minimaal twee weken uit voor deze etappe. - Zorg voor meerpennen. Je ontkomt niet aan overnachten aan de pen langs de kanaaloever.

ETAPPE 6 IN CIJFERS: Afstand Aantal sluizen Vaartijd Maximale afmetingen

Auxerre-Decize 174 km 110 45 uur

30 x 5 x 1,20 x 2,71 m (lengte x breedte x diepgang x doorvaarthoogte)

Voor al uw vragen over de vaarroute verwijzen we u naar ANWB Watersportadvies 088-269 50 20

68



17-12-2008 09:45:17

AUXERRE - DECIZE. Schilderachtig. Canal du Nivernais N W O Z

Recommend Documents