Autodeelplan stad Leuven 2016 - 2020 Afdeling ruimtelijk en duurzaamheidsbeleid Januari 2016
1
INHOUD 1
Inleiding ................................................................................................................................ 4
2
Autodelen in zijn verschillende vormen ........................................................................... 5
3
4
2.1
Wat is autodelen ............................................................................................................ 5
2.2
Vormen van autodelen .................................................................................................. 5
2.2.1
Particulier autodelen / autodelen met je buren ...................................................... 5
2.2.2
Autodelen door autodeelaanbieders ..................................................................... 5
Evolutie autodelen in Leuven ............................................................................................ 7 3.1
Autodelen met je buren ................................................................................................. 7
3.2
Autodelen met cambio................................................................................................... 9
3.3
Nieuwe autodeelaanbieders met een eigen vloot ....................................................... 11
3.4
Nieuwe autodeelaanbieders zonder eigen vloot ......................................................... 11
Huidige ondersteuning autodelen ................................................................................... 12 4.1 4.1.1
Multimodaal verplaatsingsgedrag ....................................................................... 12
4.1.2
Parkeerdruk ......................................................................................................... 12
4.1.3
Sociale cohesie ................................................................................................... 12
4.1.4
Toegankelijke mobiliteit voor iedereen ................................................................ 12
4.1.5
Luchtkwaliteit ..................................................................................................... 133
4.2
5
2
De voordelen van autodelen ....................................................................................... 12
Bestaande ondersteuning autodelen door de stad Leuven ........................................ 13
4.2.1
Autodelen met je buren ....................................................................................... 13
4.2.2
Autodelen via autodeelaanbieder met eigen vloot: cambio ................................ 14
Toekomstige ondersteuning autodelen .......................................................................... 15 5.1
Groeipotentieel autodelen in Leuven .......................................................................... 15
5.2
Groeiende autodeelmarkt vereist een aanpassing van de overheidsrol ..................... 16
5.3
Nieuwe ondersteuningsinitiatieven .............................................................................. 18
5.3.1
Samenwerkingsovereenkomst met Autodelen.net .............................................. 18
5.3.2
Proactieve uitbreiding van het aantal parkeerplaatsen voor autodelers ............. 18
5.3.3
Eigen wagenpark delen met buurtbewoners ....................................................... 19
5.3.4
Inbreng wagenpark van bedrijven en andere organisatie in autodeelgroepen ... 19
5.3.5
Bijkomende standplaatsen voor cambio of andere aanbieders met eigen vloot (al dan niet met gedeeld risico) ................................................................................ 19
5.3.6
Inbreng eigen wagenpark in het aanbod van een autodeelorganisatie met eigen vloot ..................................................................................................................... 20
5.3.7
Organisatie infoavonden en autodeelparty’s / aanbieden ‘partypakket’ in samenwerking met Autodelen.net ....................................................................... 20
5.3.8
Doorlopende communicatie................................................................................. 21
5.3.9
Jaarlijks autodeelsalon tijdens Leuven Autovrij................................................... 21
5.3.10
Acties naar kansengroepen................................................................................. 21
5.3.11
Uitbreiding autodeelaanbod voor personen met een beperking ......................... 21
5.3.12
Aanpassing parkeerverordening / integratie autodelen in nieuwe stadsontwikkeling ................................................................................................ 22
5.3.13
Enquête autodelen / behoefte aan standplaatsen / potentieelkaart .................... 22
5.3.14
Jaarlijks transparante data verzamelen .............................................................. 23
5.3.15
Multimodaliteit – fietsenstallingen op al de autodeelplaatsen ............................. 23
5.3.16
Inzetten op (gedeelde) mobiliteit met duurzame brandstoffen ............................ 24
5.3.17
Integratie bakfietsdelen in autodeelaanbod ........................................................ 24
Bijlage: Enquête autodelen Leuven 2015 ............................................................................... 25
3
1 Inleiding Vlaanderen kampt met een mobiliteitsprobleem: het aantal verplaatsingen, de afstanden die worden afgelegd en het aantal voertuigen blijft toenemen. In Leuven is dit niet anders. Het voertuigbezit blijft toenemen waardoor geluidshinder, luchtvervuiling, verkeersveiligheid, inname van openbare ruimte, verkeerscongestie en andere problemen zwaar doorwegen op de leefbaarheid van de stad. Aangezien we in de toekomst meer willen inzetten op duurzame mobiliteit met een autoluwe stadskern, meer publieke ruimte en dus minder parkeeraanbod op straat, is autodelen een belangrijk speerpunt in het Leuvense mobiliteitsbeleid. Het verminderen van autogebruik past bovendien ook in onze doelstelling Leuven klimaatneutraal tegen 2030. Eén van de belangrijkste effecten van autodelen is het verminderen van de parkeerdruk. Elke deelauto vervangt gemiddeld tussen de 5 en 10 individuele auto’s en een deelauto wordt tot 40% van de tijd gebruikt terwijl dit bij individuele auto’s slechts 4% van de tijd is. De vrijgekomen openbare ruimte kan daardoor anders worden ingevuld worden (met fietsenstallingen, groenvoorziening, ontmoetingsplaatsen, …) waardoor de aantrekkelijkheid van de stad toeneemt. Dat autodelers veel bewuster omgaan met hun verplaatsingen en fervente openbaar vervoer- en fietsgebruikers zijn, is bovendien mooi meegenomen. In mei 2015 lanceerde de stad een enquête bij de bevolking om te weten te komen hoe goed autodelen bekend is bij de bevolking, welke redenen voor mensen belangrijk zijn om aan autodelen te doen, wat hen kan overtuigen en wat een drempel kan zijn. De resultaten van de enquête werden verwerkt in dit plan. Ook al doet de stad Leuven het reeds zeer goed op het vlak van autodelen (met 1,5 autodelers per 100 inwoners is Leuven nummer 1 in België), toch is er nog ruimte voor verbetering en groei. Kijkend naar de koplopers in Europa (o.a. Zürich, Hannover, Wenen, München, …) is een verdrievoudiging van het aantal autodelers tegen 2020 misschien een realistische ambitie. Met de komst van nieuwe marktspelers (cambio, Bolides, Partago, Zen Car, …), webplatformen (vb. Tapazz, CarAmigo, …), autoconstructeurs die op de kar springen van autodelen, … evolueerde de autodeelmarkt naar een zeer dynamische groeimarkt met jaarlijkse groeicijfers van 0% tot meer dan 100% (Londen). En de prognoses zijn overal bijzonder optimistisch. Forst & Sullivan achten 5 miljoen autodelers in Europa in 2016 een realistisch scenario, meer dan een vertienvoudiging tegenover 2009. De komst van deze nieuwe marktspelers en diensten is een duidelijk signaal dat de autodeelmarkt volwassen wordt en dat de rol van de overheid moet evolueren van minder rechtstreeks financieel steunen naar meer kwaliteit van de dienstverlening garanderen en autodelen optimale kansen bieden om zich verder te ontwikkelen. In dit beleidsplan geven we aan op welke manier de stad Leuven zijn huidige rol van katalysator (de autodeelmarkt opstarten) kan omvormen naar facilitator om de verschillende vormen van autodelen verder te laten groeien.
4
2 Autodelen in zijn verschillende vormen 2.1
Wat is autodelen
Bij autodelen maken meerdere gezinnen en/of rechtspersonen om beurt gebruik van één (of meer) wagen(s). Autodelen gaat uit van een eenvoudig principe: de wagen wordt gebruikt wanneer hij nodig is. Wanneer de wagen niet nodig is kan deze door een ander gezin/rechtspersoon gebruikt worden. Autodelen heeft veel milieu-, sociale en economische voordelen. Het vermindert het aantal auto’s, het aantal files, uitlaatgassen, parkeerdruk en de individuele kost voor het gebruik van een wagen, en het leidt tot een duurzame modal split. Autodelen is een duurzaam en flexibel alternatief voor het bezit van een wagen.
2.2
Vormen van autodelen
Wereldwijd ontstaan steeds meer nieuwe autodeelinitiatieven. Grosso modo kan je de initiatieven opdelen in zelfstandige, kostendelende buurtinitiatieven en autodelen georganiseerd door autodeelaanbieders (met of zonder eigen wagenpark). 2.2.1
Particulier autodelen / autodelen met je buren
Bij particulier autodelen worden één of meerdere private wagens door verschillende buurtbewoners gebruikt in een, meestal kleinschalig, zelfstandig systeem. Een tweede belangrijk kenmerk is het kostendelend principe. De eigenaar van de wagen maakt geen winst, maar krijgt de reële kostprijs van de wagen vergoed per gedeelde kilometer. Bij dit type autodelen is er een grote mate van zelforganisatie en sociale interactie, met eigen afspraken en regels. De wagen is eigendom van een lid van de autodeelgroep of kan in mede-eigendom aangekocht zijn door meerdere leden van de groep.
www.autodelen.net/doe_het_zelf www.degage.be
2.2.2
Autodelen door autodeelaanbieders
AUTODEELAANBIEDERS MET EIGEN VLOOT Een rechtspersoon stelt een wagenpark ter beschikking van haar abonnees. De gebruiker betaalt aan de organisatie voor het gebruik van een wagen. De wagens staan verspreid (over verschillende standplaatsen) in de stad. Alle wagens zijn op elk moment toegankelijk voor de gebruikers, indien ze niet in gebruik zijn door een andere abonnee. De gebruiker tekent een contract met de organisatie. De kosten worden voornamelijk bepaald door het gebruik (tijd en/of kilometers) van de wagens, en een eventuele bijkomende abonnementskost. Sommige autodeelorganisaties met een eigen vloot hanteren het principe dat de deelwagen moet afgehaald en teruggebracht worden op dezelfde standplaats (“stationbased autodelen”). Bij andere autodeelorganisaties mag de deelwagen binnen een bepaalde perimeter overal achter gelaten worden (“free floating” autodelen). In dat geval dient de gebruiker te beschikken over een smartphone om de deelauto te lokaliseren. Combinaties van stationbased en free floating komen ook voor.
5
www.bolides.be www.cambio.be www.partago.be
AUTODEELAANBIEDERS ZONDER EIGEN VLOOT Een rechtspersoon stelt een online platform ter beschikking waarop eigenaars hun wagen kunnen registreren. Iedereen die zich aanmeldt als gebruiker kan elke wagen op het platform huren tegen een vergoeding (kilometerprijs en/of uurprijs) die meestal bepaald wordt door de eigenaar. De autodeelaanbieder fungeert als tussenpersoon tussen autobezitters en – gebruikers, biedt een reservatiesysteem en zorgt voor een correcte juridische en verzekeringstechnische omkadering. Voor deze dienstverlening ontvangt de autodeelaanbieder een percentage van de opbrengst van de verhuur van de auto. Dit systeem wordt in de praktijk ook peer-to-peer-autodelen genoemd. Het is een mengvorm van enerzijds particulier autodelen (zonder het zelfstandig en kostendelend principe) en anderzijds het systeem van autodeelaanbieders met eigen wagenpark (maar dan zonder eigen wagenpark).
www.caramigo.be www.tapazz.com
Onderstaande tabel toont een vergelijking tussen de verschillende autodeelaanbieders, volgens de situatie zoals die was eind 2015. In de komende jaren zal dit nog voortdurend veranderen. Tabel 1: overzichtstabel autodeelvormen
6
3 Evolutie autodelen in Leuven 3.1
Autodelen met je buren
In 2004 verscheen er in een plaatselijke krant een artikel over een autodeelgroep in Leuven die kampte met een parkeerprobleem. De dienst duurzaam beleid (toen nog milieudienst) en de VOM nodigden deze groep uit om naar hun verzuchtingen te luisteren en te bekijken op welke manier de stad kon ondersteunen. Na een bezoekje aan het kantoor van cambio en Autopia in Gent, ging de bal aan het rollen. Autopia was toen het Vlaams Steunpunt voor particulier autodelen en had als doel particuliere autodelers te ondersteunen. Als steunpunt wilde Autopia de belangen behartigen van alle autodelers in Vlaanderen, onderhandelde ze met verschillende partners om autodelen aantrekkelijker te maken, en hielp ze kandidaat-autodelers, startende autodelers en langdurige autodelers bij vragen, problemen en het zoeken naar andere mensen in de buurt om mee te delen. In januari 2005 ging een Dulomi-project met Autopia van start. Hierbij werd bepaald dat de stad Autopia ondersteunde voor het oprichten van bijkomende particuliere autodeelgroepen en het opstarten van een communicatiecampagne. Het Dulomi-project was het begin van een lange samenwerking met Autopia, tot op heden, want ieder jaar hernieuwde de stad haar ondersteuning, waarbij vanaf 2006 het lidmaatschap van autodelers door de stad werd betaald. In oktober 2005 werden de eerste twee parkeerplaatsen voor particuliere autodelers geopend op de Martelarenlaan. In het najaar organiseerde de stad ook de eerste infoavonden voor inwoners. Tijdens deze avonden werden zowel autodelen via Autopia als via cambio voorgesteld, destijds de enige ons bekende autodeelorganisaties. In augustus 2006 werd het parkeerreglement herzien en werd de gratis bewonersparkeerkaart ingevoerd voor alle autodeelwagens. In maart 2010 werd deze opnieuw herzien en werden bijkomende voorwaarden opgelegd. Dit gebeurde om misbruiken te voorkomen. Er werd immers vastgesteld dat mensen zogenaamd aan autodelen gingen doen om een gratis bewonersparkeerkaart te verkrijgen. Een autodeelgroep moest vanaf dan minstens 4 leden hebben, waarvan meer dan de helft in Leuven gedomicilieerd was en het voertuig moest ingeschreven staan op naam van één van de leden.
2015: Autopia vzw wordt Autodelen.net: nieuwe naam en nieuwe missie In september 2015 veranderde Autopia van naam en van missie. Autopia heet voortaan Autodelen.net en fungeert niet langer als ondersteuningsorganisatie om enkel particulier autodelen te stimuleren. Autodelen.net wordt de koepelorganisatie van al de autodeelinitiatieven in Vlaanderen en heeft als opdracht om alle vormen van autodelen te promoten en te ondersteunen. Autodelen.net staat in voor:
7
Bundelen van de belangen van autodeelgroepen en autodeelorganisaties; Vertegenwoordigen van al de autodeelinitiatieven tegenover (lokale) overheden; De uitbouw van het algemeen concept autodelen; Innovatie en pilootprojecten rond autodelen uitbouwen.
Tabel 2: aantal particuliere autodelers in Leuven
Aantal autodeelgroepen
Aantal autodelers
Geregistreerden
2005
5
20
2006
11
60
2007
19
95
2008
24
130
2009
30
172
2010
34
200
2011
38
227
550
2012
32
239
602
2013
38
308
677
2014
41
292
491
Aantal particuliere autodeelgroepen 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
8
Aantal particuliere autodelers 350 300 250 200 150 100 50 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 In 2005 waren er in Leuven 5 autodeelgroepen gekend bij de stad en aangesloten als lid bij Autopia. Dankzij de intensieve begeleiding die Autopia de stad bood, groeide het aantal groepen (en autodelers) ieder jaar, tot 41 particuliere autodeelgroepen in 2014. Vanaf 2011 werd ook het aantal ‘geregistreerden’ op de website van Autopia mee geteld. Deze mensen zijn lid, zonder zich aan te sluiten bij een groep. Het zijn potentiële (‘zoekende’) autodelers.
3.2
Autodelen met cambio
Na een eerste bezoek aan cambio in het najaar van 2004 was de stad Leuven overtuigd dat zowel het autodelen met buren als het aanbod van cambio een plaats in de stad verdienden. Cambio Vlaanderen is een initiatief van Taxistop en De Lijn, gebaseerd op de knowhow van een Duitse partner. Aanvankelijk alleen in Wallonië (Namen, Dinant en Louvain-la-Neuve) en in Brussel, later ook in Vlaanderen. De eerste Vlaamse stad waar dit ‘professionele’ systeem werd ingevoerd was Gent. Het systeem werkt met een chipkaart met een persoonlijke code. Deelnemers reserveren telefonisch of via internet een auto (verschillende types mogelijk). Met de kaart heeft men toegang tot alle cambio-wagens, ook in andere steden. De auto kan afgehaald worden aan een vaste standplaats en wordt na gebruik weer teruggezet. De gebruiker betaalt volgens de tijdsduur en het aantal afgelegde kilometers. Cambio stelt ook enkele elektrische wagens ter beschikking. In juni 2005 werden de eerste drie standplaatsen geopend, nl. in parking De Bond, op het SintJacobsplein en aan de Naamsepoort, met in totaal 4 wagens. Dat najaar organiseerde de stad ook de eerste infoavonden voor inwoners. Tijdens deze avonden werden beide, in Leuven gekende, vormen van autodelen voorgesteld. In augustus 2006 werd het parkeerreglement herzien en werd de gratis bewonersparkeerkaart ingevoerd voor alle autodeelwagens. Sinds die tijd wordt iedere cambio-wagen voorzien van een digitale parkeerkaart die geldig is in de zes zones waar bewonersparkeren geldt. Vanaf toen werden er ieder jaar bijkomende standplaatsen geopend, waardoor we op 1 december 2015 in Leuven 20 standplaatsen met 47 wagens tellen. In totaal zijn er vandaag 1.218 cambiogebruikers in Leuven. Elk jaar was er een toename van het aantal cambiogebruikers tussen de 10% en 30%. Deze toename loopt parallel met de opening van bijkomende standplaatsen.
9
Evolutie aantal gebruikers cambio autodelen in Leuven 1200 1000 800 600 400 200 0 Jun Jan Juli Jan Juli Jan Juli Jan Juli Jan Juli Jan Juli Jan Juli Jan Juli Jan Juli Jan Mei 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15
Cambio standplaatsen in Leuven (situatie november 2015)
Wijgmaal - Wilsele
Stad Leuven – Kessel-lo
10
Heverlee
3.3
Nieuwe autodeelaanbieders met een eigen vloot
Sinds enkele jaren zijn er in België nieuwe marktspelers actief die net zoals cambio een eigen wagenpark ter beschikking stellen voor abonnees. Het gaat onder meer over Bolides (actief in Antwerpen), Zen Car (actief in Brussel), Partago (in opstart in Gent), …. Sommige van deze autodeelaanbieders hanteren het principe dat de deelwagen moet afgehaald en teruggebracht worden op dezelfde standplaats (‘stationbased of roundtrip autodelen’). Bij andere autodeelaanbieders mag de deelwagen binnen een bepaalde perimeter overal achter gelaten worden (‘free floating’ autodelen). In dat geval dient de gebruiker te beschikken over een smartphone om de deelauto te lokaliseren. Voorlopig is geen van bovenstaande spelers al actief in Leuven, maar gezien de markt voor autodelen ook in Leuven elk jaar toeneemt, is er zeker interesse en zullen ook deze autodeelaanbieders aankloppen voor ondersteunende maatregelen zoals gratis bewonerskaarten, gereserveerde parkeerplaatsen, ingerichte standplaatsen, …
3.4
Nieuwe autodeelaanbieders zonder eigen vloot
Een tussenvorm tussen particulier autodelen en het aanbieden van een eigen autodeelvloot vormen de online platformen waarop (particuliere) eigenaars hun wagen kunnen registreren. Iedereen die zich vervolgens aanmeldt als gebruiker kan elke wagen op het platform huren tegen een vergoeding (kilometerprijs en/of uurprijs). Het internetplatform fungeert als tussenpersoon tussen de autobezitters en de –gebruikers. Het gaat hier over de “air-bnb’s” voor deelauto’s. Marktspelers die zulk een autodeelplatform aanbieden zijn onder andere CarAmigo en Tapazz.
11
4 Huidige ondersteuning autodelen 4.1 4.1.1
De voordelen van autodelen Multimodaal verplaatsingsgedrag
Autodelers leggen gemiddeld minder autokilometers af en gebruiken meer de fiets en het openbaar vervoer. Wanneer de auto voor de deur staat, denk je minder na over de alternatieven. Autodelers denken bewust na over de manier waarop ze zich gaan verplaatsen. De reflex om in de wagen te stappen wordt doorbroken waardoor autodelers in verhouding minder autoverplaatsingen afleggen. 4.1.2
Parkeerdruk
Eén deelauto vervangt al gauw tussen 5 en 10 individuele auto’s, zeker als er rekening wordt gehouden met ‘vermeden’ (tweede) autoaankoop. Een deelauto wordt tot 40 % van de tijd gebruikt, terwijl dit bij een individuele auto slechts 4 % van de tijd is. Dit betekent dat een auto 96 % van de tijd een parkeerplaats ‘opeist’. Autodelen heeft een directe impact op de parkeerdruk in wijken. De vermindering van de parkeerdruk bij het toedelen van parkeerplaatsen voor deelauto’s vormt een belangrijk argument om draagvlak te creëren in wijken waar parkeerplaatsen moeten sneuvelen voor autodeelplaatsen. 4.1.3
Sociale cohesie
Met de buren een auto delen bevordert de sociale cohesie in de wijken. Ongeveer 75% van de ondervraagde leden van Autodelen.net geeft aan dat het sociaal contact met de buurt een belangrijk argument was om verder te doen met autodelen. Vaak blijken de zelfstandige autodeelgroepen naast een auto ook nog andere dingen te delen (feesttenten, bakfiets, tuinmateriaal, …). Bovendien blijken ze regelmatig activiteiten samen te organiseren, zoals een buurtfeest, een speelstraat of een uitstapje. 4.1.4
Toegankelijke mobiliteit voor iedereen
Mensen met een lager inkomen hebben niet de middelen om een auto aan te kopen. Autodelen kan voor hen een goedkope manier zijn om op momenten dat het echt nodig is een wagen te kunnen gebruiken. Het kan een grote hulp zijn voor de toegang tot arbeid. Een deelauto is goedkoper in gebruik en vergt geen zware investering. Ook voor personen met een beperking kan autodelen een oplossing zijn. Zo ontwikkelde Autodelen.net het project Avira (Autodelen Voor Iedereen met Rolstoelvriendelijke Auto’s) dat aansluit bij de missie van woon-en zorgcentra om personen met een handicap beter te integreren in de buurt waarin zij wonen. Avira wil het autodelen verbreden naar alle buurtbewoners door te delen met mensen met of zonder beperking. Een betaalbare rolstoelvriendelijke auto die op lokaal vlak gedeeld wordt, kan een oplossing bieden voor verschillende doelgroepen: gezinnen, ouderen, chronisch zieken, mensen met een beperking,… Dit concept kan ook worden toegepast door autodeelaanbieders met eigen vloot, die één of meerdere deelwagens kunnen aanpassen voor rolstoelvervoer. In samenwerking met Autodelen.net (en secundairepartners zoals voorzieningen, rusthuizen en/of OCMW’s) kan gelijktijdig een communicatiecampagne gevoerd worden teneinde een pool van vrijwilligers te vinden in de buurt die ook lid zijn van een autodeelaanbieder.
12
4.1.5
Luchtkwaliteit
Uit de nulmeting, uitgevoerd in het kader van de oprichting van de vzw Leuven Klimaatneutraal 2030, blijkt dat gebouwen en mobiliteit samen verantwoordelijk zijn voor 60 % van de emissie van broeikasgassen. Het aandeel van het verkeer hierin bedraagt maar liefst 25 %. Gebouwen en mobiliteit zijn dan ook twee belangrijke thema’s in het klimaatactieplan van de stad. Uitlaatgassen zijn de belangrijkste bron van luchtverontreiniging. Daarin zitten onder meer zwaveldioxide (SO2) en stikstofoxiden (NOx), die beiden bijdragen aan de verzuring, maar ook het broeikasgas koolstofdioxide (CO2). De meest recente wagens zijn milieuvriendelijker, omwille van de lagere CO 2-uitstoot, maar hierbij wordt geen rekening gehouden met andere emissies, zoals de uitstoot van roet en fijnstofdeeltjes.
4.2 4.2.1
Bestaande ondersteuning autodelen door de stad Leuven Autodelen met je buren
GERESERVEERDE PARKEERPLAATSEN Autodeelgroepen die moeilijkheden ondervinden bij het vinden van een geschikte parkeerplaats in hun buurt (omdat de parkeerdruk te hoog is, of omdat er weinig parkeerplaatsen voorzien zijn) kunnen een parkeerplaats aanvragen bij de dienst verkeer van de politie. Bij een positief advies wordt de gevraagde parkeerplaats ingericht met groene thermoplast omranding en een P-bord met onderbord ‘uitstuitend deelwagens’. Momenteel (eind 2015) zijn er zes parkeerplaatsen voorbehouden voor deelwagens, nl. in de W. Coosemansstraat ter hoogte van nr.53, in de Vanden Tymplestraat ter hoogte van nr. 36, op de Martelarenlaan ter hoogte van Texaco, in de L. Béosierlaan ter hoogte van nr. 66 en ter hoogte van de Diestsesteenweg en in de Ridderstraat ter hoogte van nr. 273. GRATIS BEWONERSPARKEREN Mits voldaan wordt aan bepaalde voorwaarden, kan een autodeelgroep een gratis digitale parkeerkaart krijgen, die geldig is in de zes zones. De voorwaarden zijn vrij streng om misbruiken te voorkomen. Zo moet de autodeelgroep bestaan uit minstens vier leden, waarvan de helft in Leuven gedomicilieerd is. Het volledige reglement kan geraadpleegd worden op de website: http://www.leuven.be/binaries/BewonersparkerenReglement140801_tcm16-28262.pdf LIDMAATSCHAP Tot eind 2015 betaalde de stad het lidmaatschap van alle Leuvenaars (10 euro p.p./jaar) die aangesloten zijn bij een autodeelgroep of geregistreerd zijn op de website als ‘zoekende’. Dit zal vanaf 2016 geen deel meer uitmaken van de ondersteuning. Met de middelen die hiermee vrijkomen, wil de stad inzetten op innovatieve projecten, zoals autodelen met rolstoelvriendelijke wagens, delen van het gemeentelijk wagenpark en autodelen beschikbaar maken voor een zo breed mogelijk publiek. Wel kiest de stad er voor om vanaf 2016 nieuwe leden gedurende één jaar te ondersteunen door hun lidmaatschap te betalen. Deze drempelverlagende maatregel zal de stad maximaal 500 euro per jaar kosten. De stad gaat er van uit dat de meeste leden na het eerste jaar automatisch hun lidmaatschap verlengen en dat 10 euro dan geen drempel meer zal zijn. SAMENWERKINGSOVEREENKOMST MET AUTODELEN.NET Ieder jaar wordt er een samenwerkingsovereenkomst aangegaan tussen de stad Leuven en Autodelen.net. De stad betaalt een vooraf in overleg vastgelegd bedrag en in ruil daarvoor zorgt Autodelen.net voor de begeleiding van de Leuvense autodelers, voor communicatiecampagnes en voor het uitbreiden van het aantal autodeelgroepen. De productiekosten worden deels door
13
de stad, deels door de autodeelorganisaties betaald, zeker als het gaat over promotie voor het algemeen concept autodelen. De stad biedt bijkomende communicatieve ondersteuning (infoavonden, deelname aan Leuven Autovrij, artikels stad Leuven Info, website, …). Voor 2016 wordt een nieuwe samenwerkingsovereenkomst met Autodelen.net afgesloten. 4.2.2
Autodelen via autodeelaanbieder met eigen vloot: cambio
INRICHTEN / HUREN STANDPLAATSEN Alle standplaatsen worden ingericht door de stad. De inrichting houdt in: het plaatsen van Pborden met onderbord ‘uitsluitend deelwagens’ en het plaatsen van een ijzeren frame met borden waarop de naam van de standplaats, het logo van cambio en praktische info wordt gedrukt. Iedere parkeerplaats krijgt een groene thermoplastomranding. Het inrichten van één standplaats kost ca. 1.600 euro. Voor de standplaats De Bond huurt de stad 6 parkeerplaatsen en betaalde hiervoor in 2015 6.840 euro. GRATIS BEWONERSPARKEREN Het reglement op de digitale gemeentelijke parkeerkaart voor bewoners en autodelers, door de gemeenteraad goedgekeurd op 29 maart 2010, voorziet een gratis parkeerkaart voor alle autodelers, aangesloten bij een erkende autodeelorganisatie. Voor cambiogebruikers betekent dit concreet dat aan elke cambio-wagen een digitale parkeerkaart verbonden is, waarmee de gebruiker in alle zones van het grondgebied kan parkeren. LIDMAATSCHAP VAN DE STAD LEUVEN De stad heeft een voorbeeldfunctie en is daarom zelf lid van cambio. Er zijn twee kaarten beschikbaar op het secretariaat. Wanneer er onvoldoende poolwagens ter beschikking zijn, is het voor het personeel mogelijk om een cambio-wagen te reserveren. Op termijn kan er misschien aan gedacht worden om het aantal poolwagens af te bouwen. Ook het omgekeerde kan mogelijk zijn: de poolwagens van de stad ’s avonds en in het weekend inbrengen in het autodeelsysteem van cambio. Hier werden al gesprekken over gevoerd. COMMUNICATIE De communicatieve ondersteuning van de stad bestaat uit artikels in de stad Leuven Info, uitgebreide informatie op de website (over alle vormen van autodelen), verspreiden van folders via de openbare gebouwen, persartikels, … ONDERSTEUNING ANDERE AUTODEELORGANISATIES Naast cambio en Autodelen.net zijn er nog andere spelers op de autodeelmarkt. Zo is er de autodeelorganisatie Tapazz die zelf geen auto’s aanbiedt, maar de mogelijkheid voorziet via een website om een wagen te verhuren. CarAmigo werkt op dezelfde manier. Vergelijkbaar met cambio is er ook Bolides, die uitsluitend wagens van een duurdere prijsklasse aanbiedt en dus een ander publiek aanspreekt. Bolides gaat pas een auto plaatsen als er in één bepaalde buurt voldoende ‘vlagjes’ gepland worden. Een vlag kan je planten als je wil dat er in jouw buurt een Bolide-wagen komt. Verder bestaat nog Partago, maar dat is alleen in Gent. Het is een coöperatie met uitsluitend elektrische wagens. De ondersteuning die de stad momenteel biedt aan deze organisaties is een vermelding op de website, met een link naar hun respectievelijke sites. De stad kan er voor kiezen om in de toekomst bijkomende maatregelen te nemen ter ondersteuning van andere organisaties (zie verder).
14
5 Toekomstige ondersteuning autodelen 5.1
Groeipotentieel autodelen in Leuven
Ook al doet de stad Leuven het reeds zeer goed op het vlak van autodelen (met 1,5 autodelers per 100 inwoners is Leuven nummer 1 in België), toch is er nog ruimte voor verbetering en groei. Kijkend naar de koplopers in Europa (o.a. Zürich, Hannover, Wenen, München, …) is een verdrievoudiging van het aantal autodelers tegen 2020 een realistische ambitie. Met de komst van nieuwe marktspelers (cambio, Bolides, Partago, Zen Car, …), webplatformen (vb. Tapazz, CarAmigo, …), autoconstructeurs die op de kar springen van autodelen, … evolueerde de autodeelmarkt naar een zeer dynamische groeimarkt met jaarlijkse groeicijfers van 0% tot meer dan 100% (Londen). En de prognoses zijn overal bijzonder optimistisch. Forst & Sullivan achten 5 miljoen autodelers in Europa in 2016 een realistisch scenario, meer dan een vertienvoudiging tegenover 2009. Autodelen als concept is in Leuven al vrij bekend. Zowel het autodelen met je buren als autodelen via cambio heeft al tien jaar een gestage groei achter zich. Autodelen is zowel in het centrum als in de deelgemeenten uitgebreid aanwezig. Cambio heeft een relatief dicht en goed gespreid netwerk van standplaatsen. Om mensen te overtuigen om te gaan autodelen zou er op maximaal 1 km afstand een standplaats of een autodeelgroep moeten zijn. De bevraging leert ons dat voor de overgrote meerderheid de drempel tussen 500 meter en 1 kilometer ligt. In Leuven is dat nog niet behaald, maar het kan een streefdoel zijn. Onderstaande grafiek geeft een indicatie van de mogelijke groeicurve voor cambiogebruikers in Leuven. Indien we de huidige groeilijn doortrekken komen we uit op ca. 1.600 cambiogebruikers tegen 2020. Rekening houdend met een sterkere groei van autodelen in de volgende jaren is een streefdoel tussen de 3.000 en 4.000 cambiogebruikers realistisch.
15
Groeipotentieel cambio
5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500
jul/05 jan/06 jul/06 jan/07 jul/07 jan/08 jul/08 jan/09 jul/09 jan/10 jul/10 jan/11 jul/11 jan/12 jul/12 jan/13 jul/13 jan/14 jul/14 jan/15 jul/15 jan/16 jul/16 jan/17 jul/17 jan/18 jul/18 jan/19 jul/19 jan/20
0
Groei 10% per jaar
Groei 25 % per jaar
Evolutie aantal gebruikers
Lineaire trendlijn
Groei 35% per jaar
Alles wijst erop dat Cambio die groei zal verder zetten, maar er is waarschijnlijk nog voldoende ruimte voor andere aanbieders van deelwagens. Op die manier zou de globale groei versneld kunnen worden.
Als we het autodelen met je buren mee in rekening brengen, de gestage groei van het aantal in de afgelopen 10 jaar en het potentieel dat er nog aanwezig is voor andere organisaties zoals Dégage, moet het mogelijk zijn om tegen 2020 naar een totaal aantal van 6.000 à 7.000 autodelers te gaan.
5.2
Groeiende autodeelmarkt vereist een aanpassing van de overheidsrol
De komst van deze nieuwe marktspelers en diensten is een duidelijk signaal dat de autodeelmarkt volwassen wordt en dat de rol van de overheid moet evolueren van minder rechtstreekse financiële ondersteuning naar een meer kwalitatieve dienstverlening en optimale kansen bieden aan autodelen om zich verder te ontwikkelen. In dit beleidsplan geven we aan op welke manier de stad Leuven zijn huidige rol van katalysator (de autodeelmarkt opstarten) kan omvormen naar facilitator om de verschillende vormen van autodelen verder te laten groeien.
16
Onderstaande tabel geeft een overzicht van het spectrum van overheidsinmenging bij autodelen. Dit gaat van hands-off en vraagvolgend beleid aan de ene kant tot hands-on en sturend beleid aan de andere kant. Dit spectrum is uitgewerkt voor 5 soorten ondersteuningsmaatregelen. Figuur 1 – Spectrum van overheidsinmenging bij autodelen Hands-off Vraagvolgend Marktwerking Niveaus
KEURMERK
1
2
3
4
Geen /
Kwaliteit van de dienstverlening = consument beschermen
Bijdrage tot duurzame mobiliteit = beleid realiseren
Bredere maatschappelijke benefits = ecologisch, sociaal
Standplaatsen te huur aanbieden (gewoon of duurder tarief)
Standplaatsen voordelig of gratis aanbieden
Voordeeltarief of gratis in andere parkeerzones
Multiple operator – vraagvolgend gunnen
Multiple operator – ruimtelijke spreiding sturen / stimuleren
Single operator
Principiële steun en overleg als gesprekspartners van privéaanbieders
Indirecte ondersteuning via communicatie, partnerschappen, combi-tarieven
Directe subsidie / participatie als aanbieder
Ad hoc faciliteiten – vraagvolgend
Kader pilootprojecten en evaluatie
Innovatie aanmoedigen en initiëren
Toegang tot de markt
De vrije markt bepaalt succes en mislukking
PARKEERFACILITEITEN
Geen /
Toegang tot de publieke ruimte
Deelauto’s op privéterreinen
UITROL VAN STANDPLAATSEN Gunningsstrategie STIMULERENDE IMPULSEN Van ondersteunen tot aanbieden INNOVATIE Voertuigen, concepten
Hands-on Sturend Openbare dienstverlening
Geen / Bepaald door kansen buiten het publiek domein
Geen / Privé-initiatief
Geen / Privé-initiatief
Concessie met gebiedsdekking
Bron: Autodelen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, tijd voor een nieuwe strategie
Ook in Leuven zijn er steeds meer spelers op de autodeelmarkt. De stad kan er (voorlopig) voor kiezen om de verschillende systemen naast elkaar te laten bestaan. Indien zich een andere (commerciële) autodeelorganisatie aanbiedt, moeten we hen dezelfde voordelen kunnen geven als cambio, wat betreft het voeren van communicatie en de inrichting/huur van de standplaatsen. In de toekomst is het echter ook zinvol om een ‘keurmerk’ op te leggen naar autodeelaanbieders die aanspraak doen op gereserveerde parkeerplaatsen in de publieke ruimte of in parkeergarages. Op die manier kan een kwaliteitsgarantie verzekerd worden naar de eindgebruikers en vermijden we een te grote versnippering van autodeeldiensten. Dit keurmerk kan uitgewerkt worden door Autodelen.net, die hierin reeds de eerste stappen gezet hebben.
17
Illustratie wijzigende rol lokale overheid via uitrol standplaatsen Fase 1 – gratis aanbod standplaatsen Elke autodeelaanbieder (die voldoet aan ‘Keurmerk Autodelen’) krijgt een gratis en volledig ingerichte standplaats op het openbaar domein of in publieke parkings. Vb. Stad Leuven, Gent, Brussel, …. Fase 2 – gereserveerde standplaatsen Elke autodeelaanbieder (die voldoet aan ‘Keurmerk Autodelen’) heeft recht op een gereserveerde standplaats op het openbaar domein of in een publieke parking. De inrichting en parkeerretributie of abonnement zijn voor rekening van de autodeelaanbieder. Vb. Zurich, Hannover, Den Haag, ’s Hertogenbosch, …. Fase 3 – concessie standplaatsen De stad of parkeerexploitant brengt via een openbare aanbesteding de standplaatsen op het openbaar domein of in de publieke parkings op de markt. Elke autodeelaanbieder kan een bod doen voor de exploitatie van één of meerdere standplaatsen. Er wordt een concessie verleend voor x-aantal jaar. Vb. Londen, Amsterdam, …
5.3
Nieuwe ondersteuningsinitiatieven
5.3.1
Samenwerkingsovereenkomst met Autodelen.net
Aangezien Autodelen.net een organisatie geworden is die de belangen van alle autodeelgroepen en organisaties behartigt, is het extra belangrijk geworden om de samenwerking, die ondertussen al 10 jaar een feit is, te behouden. Om het autodelen in Leuven een zekere toekomst te bieden en de groei verder te zetten, moet de samenwerking jaarlijks vernieuwd worden en moet er voldoende budget worden vrijgemaakt zodat er ook ruimte is voor innovatieve projecten. Volgende ondersteuning wordt er gevraagd aan Autodelen.net:
Opstellen keurmerk autodeelorganisaties Algemene infosessies en autodeelparty’s (Mini)- autodeelsalon tijdens Leuven Autovrij Opleiding ‘autodeelmeesters’ en ambassadeurs in Leuven Opstarten van autodeelgroepen volgens het principe van autodelen met je buren Pilootproject met niet-traditionele doelgroepen Avira: autodelen voor personen met een beperking (ofwel zelf organiseren, ofwel in samenwerking met een andere autodeelorganisatie) Bakfietsdelen met buren
5.3.2
Proactieve uitbreiding van het aantal parkeerplaatsen voor autodelers
Autodeelgroepen volgens het systeem van autodelen met je buren kunnen sinds 2006 een gereserveerde parkeerplaats aanvragen. Momenteel zijn er slechts zes van deze
18
parkeerplaatsen, die niet uitsluitend voor de deelwagen van de aanvragers voorbehouden wordt, maar voor alle deelwagens. Zoals de situatie op de ogenblik is, komt het initiatief van de autodeelgroep. De stad zou er voor kunnen kiezen om proactief gereserveerde autodeelplaatsen aan te bieden om autodelen verder te promoten. 5.3.3
Eigen wagenpark delen met buurtbewoners
Zowel met cambio als met Autodelen.net zijn er gesprekken geweest om te bekijken of het mogelijk is om op een eenvoudige manier poolwagens te delen met inwoners. Het is mogelijk om technologie aan te brengen in de wagen waardoor er geen sleutels moeten uitgewisseld worden, ook wanneer het particuliere autodeelsysteem zou worden toegepast. Er blijft echter een bepaalde werklast aan verbonden: er moeten individuele contracten opgesteld worden met aparte gebruikers. Daardoor lijkt het voor de stad Leuven toch interessanter om via cambio poolwagens te delen met de bevolking waarbij cambio de volledige BackOffice activiteiten voor zijn rekening neemt (zie verder). 5.3.4
Inbreng wagenpark van bedrijven en andere organisatie in autodeelgroepen
De stad kan een oproep lanceren naar andere bedrijven en organisaties om het eigen wagenpark in het weekend te delen met buurtbewoners, maar moet eerst zelf het goede voorbeeld geven. In 2015 beet theatergezelschap Tartaren de spits af. Zij delen hun bestelwagen via het systeem van particulier autodelen, ondersteund door de expertise van Autodelen.net, met bewoners uit de buurt. Ook Wonen en Werken vzw bekijkt samen met Autodelen.net of een vergelijkbaar systeem met hun wagenpark kan worden opgezet. Autodeelaanbieders kunnen bovendien aangemoedigd worden specifieke producten op maat van bedrijven te ontwikkelen zodat bedrijfsvloten ofwel onderling (en met de buurt) gedeeld kunnen worden, ofwel vervangen kunnen worden door deelwagens van autodeelaanbieders. Buiten de kantooruren kunnen de deelwagens ter beschikking gesteld worden van leden van de autodeelaanbieders zodat piekmomenten in het gebruik van vloten van autodeelaanbieders beter opgevangen worden. Dit is een win-win situatie. 5.3.5
Bijkomende standplaatsen voor cambio of andere aanbieders met eigen vloot (al dan niet met gedeeld risico)
In 2015 werden drie bestaande standplaatsen uitgebreid met bijkomende wagens en werden er vier nieuwe geopend. Hiermee komt de teller eind 2015 op 20 standplaatsen en 47 wagens. Cambio is ondertussen wijd verspreid in Leuven en wordt steeds zichtbaarder met de herkenbare borden die er bij geplaatst worden. In 2015 keurde het college bovendien een uitbreiding met ingebouwd financieel risico voor cambio goed. Om de deelgemeenten te kunnen voorzien van een standplaats is de stad bereid om gedurende één jaar een maandelijks financieel risico tot 350 euro per wagen op zich te nemen en dit voor maximaal 4 wagens. Er zal gestart worden met één wagen en er zal pas worden uitgebreid naar een tweede voertuig als het eerste een omzet van 80 % haalt. Als standplaats werd in eerste instantie Wijgmaal station voorgesteld en goedgekeurd. Ieder jaar zou er op deze manier een extra standplaats in één van de deelgemeenten kunnen bijkomen. Zo denken we concreet nog aan een nieuwe standplaats in de dichtbevolkte wijk Spaanse Kroon.
19
Zonder inbreng van de stad stelt cambio nog bijkomende standplaatsen voor aan Heverlee station, Hoek Fonteinstraat / Petermannenstraat en de Philipssite. In de begroting wordt er een maximum van 5 volledig ingerichte standplaatsen per jaar voorzien. Meer kan, maar is dan ten laste van cambio of andere autodeelaanbieders. Voor uitbreidingen van bestaande standplaatsen liggen de zaken anders. De kostprijs ligt veel lager en de realisatie ervan kan telkens op korte termijn gerealiseerd worden. Per jaar willen we een maximum van 10 uitbreidingen voorstellen. Voor 2016 wil cambio volgende uitbreidingen:
Leuven: Kruidtuin +1 Leuven: Naamsepoort +1 Leuven: St. Maartensdal +1 Leuven: Tervuursepoort +1 Leuven: Tiensevest +1 Kessel-Lo: Centrale Werkplaatsen +1 Kessel-Lo: De Becker Remyplein +1
5.3.6
Inbreng eigen wagenpark in het aanbod van een autodeelorganisatie met eigen vloot
De poolwagens van de stad worden uitsluitend overdag gebruikt en staan altijd stil in het weekend en ’s avonds. Dat zijn net de piekmomenten voor een autodeelorganisatie zoals cambio. De combinatie lijkt dan ook ideaal. De investeringskosten zijn beperkt: de stad past één of meerdere poolwagens aan en laat een boordcomputer plaatsen. Het registreren en reserveren kan via het systeem van de autodeelorganisatie verlopen. De administratieve last komt dan daar terecht. Een deel van de winst kan terugvloeien naar de stad. Randvoorwaarde is dat de wagen(s) buiten de stadsparking geparkeerd worden (eventueel voor het stadskantoor, op de Tiensevest). De bestickering van de wagen(s) kan worden aangepast: ‘deze wagen delen wij met u via cambio’. 5.3.7
Organisatie infoavonden en autodeelparty’s / aanbieden ‘partypakket’ in samenwerking met Autodelen.net
Om meer mensen aan te zetten tot autodelen zijn verschillende maatregelen nodig. Informatie verstrekken is er één van en bovendien een heel belangrijke. Dat blijkt uit de bevraging. Er is nood aan een goede en duidelijke informatieverstrekking over de verschillende systemen van autodelen. Tot nu toe organiseerden we informatieavonden waarin de meeste aandacht ging naar autodelen met je buren, met een zijdelingse vermelding van de andere systemen. Dit kan beter en anders aangepakt worden. Het organiseren van infoavonden met uitleg over de verschillende systemen wordt opgenomen in de samenwerkingsovereenkomst met Autodelen.net. Autodelen.net werkt al een aantal jaren met ‘autodeelparty’s’, infomomenten geïnspireerd op de overbekende tupperwareparty’s, waarbij iemand buren, vrienden, kennissen thuis uitnodigt om te praten over autodelen. De autodeelparty’s worden telkens begeleid door iemand van Autodelen.net of door een ‘autodeelmeester’. Deze autodeelparty’s passen prima in een buurtgerichte aanpak. De stad zal vanaf 2016 een ‘partypakket’ voorzien, of een bon van 50 euro bij de Wereldwinkel, om zo meer mensen er toe aan te zetten zelf een autodeelparty te organiseren.
20
5.3.8
Doorlopende communicatie
Er is nood aan een permanente mix van manieren van communiceren, zowel buurtgericht als stadsbreed, zowel algemeen als op bepaalde tijdstippen. Autodelen.net zal hierin, samen met andere organisaties, het voortouw nemen en een communicatieplan uitwerken. Autodelen komt regelmatig aan bod in artikels in de stad Leuven Info en via de elektronische nieuwsbrief van de stad. Ook de communicatiemiddelen van de vzw Leuven Klimaatneutraal 2030 worden hiervoor gebruikt. Op de website van de stad werd de informatie over autodelen onlangs nog aangepast. Er wordt verwezen naar de websites van de verschillende organisaties en het reglement inzake bewonersparkeren voor autodelers staat er op. Mensen met concrete vragen worden doorverwezen naar de dienst duurzaam beleid. We onderzoeken de mogelijkheid om op de webpagina van autodelen een kaart te plaatsen met alle standplaatsen van cambio, parkeerplaatsen voor autodeelgroepen en eventuele andere autodeelinitiatieven op. Autodelen.net werkt aan een interactieve kaart voor heel Vlaanderen. Vanuit onze webpagina kan er een link geplaatst worden naar deze kaart. Het is de bedoeling dat in de toekomst inwoners die op zoek zijn naar een autodeelinitiatief in hun buurt, hun woonplaats kunnen aanduiden. Ze krijgen meteen een overzicht van waar er in hun buurt gedeeld wordt, en op welke manier. Als koepelorganisatie neemt Autodelen.net de verantwoordelijkheid op zich om deze kaart steeds up-to-date te houden. Naast de autodeelinitiatieven zal de website van de stad Leuven uitgebreid worden met het toekomstige bakfietsdeelinitiatief en het aanbod van deelfietsen via Blue-bike dat in de toekomst ook op de Leuvense randparkings (Vaartkom, Philips, Teken, …) beschikbaar is. 5.3.9
Jaarlijks autodeelsalon tijdens Leuven Autovrij
Ieder jaar tijdens Leuven Autovrij zijn er autodeelgroepen aanwezig om hun ervaringen te delen met geïnteresseerden. Hierbij ging de aandacht in het verleden dan vooral naar autodelen met je buren, maar vanaf 2016 zal het een algemeen autodeelverhaal worden, met aandacht voor alle gekende autodeelsystemen en autodeelorganisaties. De geïnteresseerde Leuvenaar kan dan een advies op maat krijgen. 5.3.10 Acties naar kansengroepen Mensen met een lager inkomen hebben niet de middelen om een auto aan te kopen. Autodelen kan voor hen een goedkope manier zijn om op momenten dat het echt nodig is een wagen te kunnen gebruiken. Het kan een grote hulp zijn voor de toegang tot arbeid. Een deelauto is goedkoper in gebruik en vergt geen zware investering. Deel uitmaken van een autodeelgroep heeft bovendien veel voordelen op sociaal vlak. Het kan de cohesie in de buurt versterken. Hier is een rol weggelegd zijn voor Autodelen.net die sinds 2014 al een aantal pilootprojecten opstartten via diverse methodieken. Ze zijn ervan overtuigd dat lokale aanwezigheid en netwerken essentieel zijn in dit verhaal. Bovendien willen ze ook zoeken naar lokale ambassadeurs (zowel personen als organisaties) die het project mee ondersteunen, promoten en desgevallend zelfs mee vorm geven. Hiervoor willen ze samenwerken met de stadsdiensten gebiedsgerichte werking, samenlevingsopbouw, opbouwwerk, sociale huisvestingsmaatschappijen, OCMW, ... In Leuven werden hiervoor al stappen ondernomen in het voorjaar van 2015. 5.3.11 Uitbreiding autodeelaanbod voor personen met een beperking Ook voor personen met een beperking kan autodelen een oplossing zijn. Zo ontwikkelde Autodelen.net het project Avira (Autodelen Voor Iedereen met Rolstoelvriendelijke Auto’s) dat aansluit bij de missie van woon-en zorgcentra om personen met een handicap beter te
21
integreren in de buurt waarin zij wonen. Avira wil het autodelen verbreden naar alle buurtbewoners door te delen met mensen met of zonder beperking. Een betaalbare rolstoelvriendelijke auto die op lokaal vlak gedeeld wordt, kan een oplossing bieden voor verschillende doelgroepen: gezinnen, ouderen, chronisch zieken, mensen met een beperking,… Momenteel is er in Leuven al één autodeelgroep die een wagen aanbiedt die geschikt is voor het vervoeren van een rolstoel. Dit concept kan ook toegepast worden door autodeelaanbieders met een eigen vloot, die één of meerdere deelwagens kunnen aanpassen voor rolstoelvervoer. In samenwerking met Autodelen.net (en secundaire partners zoals voorzieningen, rusthuizen en/of OCMW’s) kan gelijktijdig een communicatiecampagne gevoerd worden teneinde een pool van vrijwilligers te vinden in de buurt die ook lid zijn van de autodeelaanbieder. 5.3.12 Aanpassing parkeerverordening / integratie autodelen in nieuwe stadsontwikkeling Bij grote nieuwbouwprojecten is het zinvol om in de bouwverordening te voorzien dat er autodeelstandplaatsen moeten worden opgenomen, in ruil voor het voorzien van minder parkeerplaatsen. Dit kan kostenbesparend werken voor de projectontwikkelaars. Voor de Hertogensite werd dit principe eigenlijk al toegepast, op volgende manier: de projectontwikkelaar voorziet een enveloppe (750 € per wooneenheid) die wordt voorbehouden voor groenvoorzieningen en maatregelen rond duurzame mobiliteit (aankoop autodeelplaatsen, bouw publieke fietsparking, voorzien van deelbakfietsensysteem, ….). Autostandplaatsen kunnen ook ingericht worden door uitbaters van publieke parkings. Dit ligt in de lijn van het stedelijk parkeerbeleid waarbij in het stadscentrum de evolutie van straatparkeren naar inpandig parkeren wordt nagestreefd. De stad kan er voor kiezen om een minimum aantal autodeelstandplaatsen op te leggen aan de parkeeruitbaters. Het is dan aan de autodeelbedrijven om afspraken te maken met deze uitbaters. In de komende maanden zal Autodelen.net met de stad Leuven en andere partners een studie doen naar de ruimtelijke en juridische randvoorwaarden om lagere parkeernormen op te leggen in stadsontwikkelingsprojecten, cohousingprojecten, …. waar autodeelstandplaatsen worden voorzien. De projectontwikkelaars kunnen besparen door minder parkeerplaatsen te voorzien. Een deel hiervan kan terugvloeien naar de bewoners en de buurt door o.a. te voorzien in een aanbod van autodelen. 5.3.13
Enquête autodelen / behoefte aan standplaatsen / potentieelkaart
Wat wil de Leuvenaar? De Leuvenaar is milieubewust: uit de bevraging die we in het voorjaar van 2015 organiseerden blijkt dat 110 van de 130 ondervraagden aan autodelen zou doen uit milieuoverwegingen. Op de tweede plaats staan de financiële redenen. De drempels zijn: te veel rompslomp, de beperking van vervoersvrijheid en de afstand tot de dichtstbijzijnde deelwagen. Bij de (open) vraag wat mensen zou kunnen overtuigen om aan autodelen te beginnen, komen volgende antwoorden verschillende keren aan bod:
meer en betere fietspaden;
vaste standplaatsen, op een maximale afstand van 1 km;
een financiële bijdrage vanuit de stad.
Opvallend is ook dat 51,9 % zou kiezen voor particulier autodelen, 33,8 % voor een aanbieder met eigen deelwagens en 11,3 % wil eerst meer informatie over de verschillende systemen.
22
De vier belangrijkste conclusies uit de bevraging: 1. Er is duidelijke, transparante informatie nodig over alle systemen. 2. Er is nood aan meer deelwagens. 3. Buurtgerichte aanpak is belangrijk. Er moet een deelwagen ter beschikking zijn op maximaal 1 km van de woning. 4. Autodelen is een multimodaal verhaal waarbij een goede fietsinfrastructuur en meer en beter openbaar vervoer belangrijke randvoorwaarden zijn.
Bij het invullen van de bevraging konden de respondenten hun adres achterlaten zodat de verwerkers een overzicht kunnen maken van de plaatsen in Leuven waar potentieel is voor het oprichten van nieuwe autodeelgroepen of voor bijkomende standplaatsen van een autodeelaanbieder. Met de gegevens maken we een kaartje op waar de punten worden aangeduid. Het is van groot belang om rekening te houden met een afstand van maximaal 1 km tot de dichtstbijzijnde deelauto (particulier of van een autodeelaanbieder). 5.3.14 Jaarlijks transparante data verzamelen Het autodeelbeleid moet ondersteund worden door onderzoek. Autodeelorganisaties verzamelen heel wat nuttige data op vlak van gebruik van deelauto’s en profielen van autodelers. Bovendien kunnen zij peilen naar de maatschappelijke impact van autodelen bij hun leden. Lokale overheden kunnen deze informatie periodiek opvragen bij autodeelorganisaties via standaardvragenlijsten. Deze data zijn nuttig voor het mobiliteitsbeleid van een stad. Het publiek zichtbaar maken van deze data kan een instrument zijn om positief te communiceren en promotie te maken voor autodelen. Onderstaande informatie kan opgevraagd worden:
Aantal gebruikers Niet gekochte en verkochte auto’s, Voor welke verplaatsing wordt welke mobiliteitsmodus gebruikt Wat is de gedragsverandering in vergelijking met de situatie voor het autodelen Wat zijn mogelijke hiaten in het aanbod van openbaar vervoer, fietsinfrastructuur, enz…
Samenwerking met onderzoeksinstellingen, universiteiten en hogescholen is een logische stap om de data te bekomen, te verwerken en te interpreteren. Het is immers onmogelijk voor de autodeelorganisaties om fundamenteel onderzoek te doen naar bijvoorbeeld gedragsverandering. Wel kunnen ze meewerken door data en potentiële respondenten ter beschikking te stellen. De resultaten vormen het fundament voor het leggen van verdere prioriteiten op vlak van een duurzaam mobiliteitsbeleid en faciliteren keuzes op vlak van bv. de aanleg van fietsstandplaatsen, bus en tramlijnen, enz… 5.3.15 Multimodaliteit – fietsenstallingen op al de autodeelplaatsen Autodelers denken na over de manier waarop ze zich verplaatsen. Eerst worden de andere vervoersmogelijkheden afgewogen en pas in laatste instantie wordt er voor de auto gekozen. Autogebruik wordt met andere woorden rationeel in plaats van reflexmatig. Autodelers fietsen veel en zijn fervente gebruikers van het openbaar vervoer. In de resultaten van de bevraging komt de vraag naar betere fietsinfrastructuur en de uitbouw van een fijnmazig openbaar vervoernetwerk een aantal keer aan bod.
23
De stad voorziet veilige (overdekte) fietsenstallingen bij elke standplaats van een autodeelaanbieder. Autodelers gebruiken vaak de fiets om de afstand naar de stand- of parkeerplaats te overbruggen. De fiets veilig kunnen stallen zal drempelverlagend werken. 5.3.16 Inzetten op (gedeelde) mobiliteit met duurzame brandstoffen De autosector staat aan het begin van een immense omwenteling. We denken aan de steeds beter wordende technologie voor elektrische batterijen, de efficiëntere laadstations, de zelf rijdende auto, enz... Autodelen is uitermate geschikt om duurzame technologieën zoals elektrisch rijden, rijden op waterstof,... versneld te implementeren. De stad kan volgende initiatieven nemen om op deze evolutie in te spelen:
de autodeelstandplaatsen uitrusten met oplaadpunten
een gedeelte van het openbaar domein gebruiken voor oplaadpunten
samenwerken met aanbieders van oplaadpunten voor alternatieve brandstoffen teneinde een volwaardig, stadsdekkend netwerk van oplaadpunten uit te bouwen.
5.3.17 Integratie bakfietsdelen in autodeelaanbod De reden waarom mensen een auto kopen of niet willen weg doen, is vaak het vervoer van boodschappen. Een mogelijke oplossing zou een bakfiets zijn, maar de aankoop van een bakfiets is duur en bovendien vraagt het plaats om hem te stallen. Plaats die stadsbewoners vaak niet hebben. Bakfietsdelen kan hiervoor een oplossing bieden en kan een aanvulling zijn op autodelen. Een project rond bakfietsdelen wordt momenteel al uitgewerkt op verschillende sporen. Enerzijds op wijk/buurtniveau, via Autodelen.net, volgens hetzelfde systeem als bij de deelwagens: met contracten, verzekering, reservatiekalender,… Dit aanbod zal in 2016 opgenomen worden in het aanbod ‘Kom op voor je Wijk’. Ter ondersteuning vanuit de stad bieden wij de eigenaar van de bakfiets een gratis onderhoudscontract met Velo aan. Anderzijds met een publiek uitleensysteem, waarbij de bakfietsen worden aangekocht door de stad en ter beschikking worden gesteld van de Leuvenaar. Interessante plaatsen zijn: aan het station, in de fietsenparking onder het Rector De Somerplein, in parking Vaartkom (ev. i.s.m. Albert Heijn), in grote studentenresidenties zoals Camilo Torres, Arenbergh,… Dit bakfietsdeelsysteem wordt ontwikkeld met inbreng van andere partners zoals grote winkelketens of grootwarenhuizen, KU Leuven, cambio, … Ook Velo zou hierin een belangrijke partner kunnen zijn, zeker inzake beheer en onderhoud. Momenteel is Velo bezig met de opmaak van een kostenberekening.
24
Bijlage: Enquête autodelen Leuven 2015
25
Enquête ‘autodelen in de stad Leuven’
Autodelen bestaat 10 jaar in Leuven. Om het autodelen verder te stimuleren wil de stad op zoek gaan naar mogelijkheden tot uitbreiding van autodelen en bijkomende ondersteunende maatregelen voor (potentiële) autodelers. Vraag 1: Heeft u/uw gezin een wagen? Zo ja, hoeveel? Opvallend: cf. “88% van de stedelingen bezit een wagen” <> 61% van de respondenten uit het Leuvense bezit een wagen.
Vraag 2: Voor welke verplaatsinge n gebruikt u de wagen? In bijna 80% van de gevallen wordt de wagen voor familiebezoeken gebruikt, en slechts in 23,3% van de gevallen voor woon-werkverplaatsing. Bij ‘overige’ wordt ingevuld: weekendje weg, containerpark, zelfstandige activiteit, sporadisch grote of zware dingen vervoeren, navormingen, om te rijden, transport van grote zaken, enkel lange afstanden, zeer sporadisch, dienstreizen, opleidingen, indien afstand te ver is, werkvergaderingen, Stages geneeskunde over heel Vlaanderen.
26
Vraag 3: Wat zou voor u een reden zijn om aan autodelen te doen? De belangrijkste reden om aan autodelen te doen is uit milieuoverweging: 110 van de 130 mensen gaven dit aan als belangrijke reden. Ook omwille van financiële redenen en omdat mensen slechts af en toe een wagen nodig hebben zou de overgrote meerderheid aan autodelen doen. Dit lijkt logisch gezien de gemiddelde jaarlijkse kostprijs van autobezit (ca. 5.000€/jaar) De redenen die het laagst scoorden zijn ‘om sociale redenen’ en ‘uit plaatsgebrek’. Deze Leuvenaars geven parkeerdruk dus niet aan als een van de belangrijkste redenen om aan autodelen te doen.
Vraag 4: Welke factoren vormen een drempel om aan autodelen te doen? Er worden het meest van al ‘overige’ redenen aangegeven als drempel om aan autodelen te doen Het betreft zeer uiteenlopend zaken, die we het best kunnen samenvatten onder volgende noemers: Vragen of bedenkingen bij verwachtingen van of als (andere) autodeler(s) // “onduidelijkheid over hoe omgaan met een gedeeld bezit” prijs Bezorgdheid over beschikbaarheid > dus eigenlijk ‘beperking van vervoersvrijheid’. De grootste drempel (na ‘overige’) is ‘te veel rompslomp’. Maar ook ‘beperking van vervoersvrijheid’ (33% + overige) Dit kan opgelost worden door mensen beter te informeren.
27
De stad zou ook kunnen inzetten om de ‘afstand tot de dichtstbijzijnde deelauto’. Het feit dat deze nu te groot zou zijn wordt redelijk vaak aangegeven als drempel om aan autodelen te doen. Hieronder enkele reacties: Alleen plaats bij autodeelgroepen voor gebruik auto in de week, en wij hebben die alleen in weekend nodig; Angst voor beschadiging van andermans wagen. Een auto is voor mij een gebruiksvoorwerp, ik wil zonder problemen de koffer vol kunnen laden, zonder mij zorgen te moeten maken over elk mogelijk vlekje dat zou kunnen achterblijven; bezorgdheid om ad hoc beschikbaarheid; Afwezigheid trekhaak voor fietsendrager; Geen alternatief als er schade aan is, ik moet kunnen rijden vr werk, mijn vader is ziek en ik wil direct bereikbaar zijn; Niet weten waar irritaties liggen in autogebruik bij je mededelers (netheid, tanken, krasjes, ...); Nog steeds vrij duu; Schrik voor problemen met autodelers (zich niet aan de afspraken houden bv.; Vervoer van huisdieren moet mogelijk zijn, vervoer van honden; Wij gaan jaarlijks op vakantie met de auto. Gedurende 3 weken. Een auto huren voor 3 weken vakantie is te duur; Dan zou ik misschien vaker een auto gebruiken dan nodig. nu heb ik er geen dus gebruik ik hem nooit; Te duur, vb. bij gemeentewagenparken extra kost per km; Cambio is soms wat duur, ik heb niet zo vaak een auto nodig en ik kan er een lenen van familie of vrienden wanneer nodig; Nog geen twee jaar rijbewijs; Hebben nu bedrijfswagen dus deze is niet deelbaar; Te weinig aanbod; Voor onverwachte dringende ritten (vb. ziek kind); De prijs; Gesleur met kinderzitjes enz.
Vraag 5: Wat kan u overtuigen om aan autodelen te doen? Uit vraag 4 leerden we al dat redelijk veel mensen de afstand tot aan een deelwagen als drempel opgeven om aan autodelen te doen, dit wordt sterk bekrachtigd door de uitkomst van vraag 5: een grote meerderheid (62%) geeft aan dat de nabijheid van een deelwagen overtuigend is om aan autodelen te doen. Hier kan de stad dus zeker op inspelen. Bovendien ligt hier een belangrijke opportuniteit voor autodelen met je buren want buren met een wagen wonen per definitie vlakbij. Ook het weghalen van de drempel ‘te veel rompslomp’ zal de Leuvenaars sterk overtuigen om aan autodelen te doen, meer dan de helft gaf namelijk aan dat ze een gebruiksvriendelijk en eenvoudig systeem willen=> Hier ligt een uitdaging voor Autodelen.net. , nl. transparante, duidelijke informatie verstrekken over alle vormen van autodelen.
28
Tot slot bevestigt vraag 5 ook de uitkomst van vraag 4 betreffende ‘zekerheid van gebruik’, 48% percent geeft namelijk aan dat het een overtuiging zou zijn om zekerheid te hebben over het gebruik van een deelwagen. En in vraag 4 zagen we al dat een van de grootste drempels voor autodelen de beperkingen van vervoersvrijheid is (ook in ‘overige’). Dit kan deels opgelost worden als de stad via Autodelen.net promotie maakt voor alle vormen van autodelen en autodeel-aanbieders een duidelijk kader biedt om meer deelwagens beschikbaar te maken.
Vraag 6: Wat kan de stad Leuven doen om autodelen aantrekkelijker te maken? Wat kan de stad Leuven doen zodat u gaat autodelen? De meest voorgestelde actie die de stad Leuven zou kunnen ondernemen is ‘investeren in meer en veilige fietspaden’. Dit komt wellicht omdat de respondenten enorm milieu gevoelig zijn en dus eerder over alternatieven aan wagens nadenken dan aan autogebruik. Op de tweede plaats staat: ‘ bijdrage voorzien’ (62,4%), onmiddellijk gevolgd door ‘vaste standplaats voorzien voor deelwagen’ (61,7%).
Vraag 7: Wat is voor u de maximale afstand van uw woning voor een eventuele autodeelplaats? 12% wil zich 2 kilometer verplaatsen De overgrote meerderheid legt de drempel tussen 500m en 1 kilometer.
29
Vraag 8: Indien u autodelen overweegt, aan welke vorm geeft u de voorkeur? 51,9% wil autodelen met andere gezinnen (particulier autodelen), waarbij zelf ingestaan wordt voor administratie, onderhoud,… door de leden van de autodeelgroep (met ondersteuning van Autodelen.net). => Het grootste deel (61%)van de geïnteresseerden in particulier autodelen zou dan graag de wagen van iemand ander gebruiken. 33.8% wil autodelen via een aanbieder met eigen deelwagens (systeem cambio, Bolides, Zen Car,…), waarbij administratie, onderhoud,… door de aanbieder wordt gedaan. 11.3% heeft geen idee en wil graag meer informatie over al de systemen 3% wil autodelen via een commercieel aanbieder zonder eigen deelwagens (systeem Tapazz, mywheels,…), waarbij men via een website de eigen wagen ter beschikking stelt van iedereen. (administratie wordt door de aanbieder wordt gedaan). Deze vraag toont alweer de grote nood aan voor transparante en duidelijke informatie. Vaak merken we bij de bijkomende uitleg dat mensen niet steeds weten hoe een bepaalde vorm van autodelen in elkaar zit. e 1/10 wil sowieso graag nog meer info vooraleer een keuze te maken
Vraag 9: Waarom geeft u de voorkeur aan het systeem gekozen in vraag 8? De resultaten hier komen niet echt overeen met de uitkomsten van vraag 8. We kunnen onthouden dat mensen liever zelf niets hoeven te organiseren.
30
Besluiten Er zijn 4 concrete besluiten te trekken uit de bevraging: Er is nood aan duidelijke, transparante informatie Er is nood aan meer deelwagens Buurtgerichte aanpak geniet de voorkeur Autodelen is een multimodaal verhaal => belangrijk om fietsinfrastructuur en openbaar vervoer mee te nemen in dit verhaal.
31
