Auteur Elfri De Neve www.elfri.be
Onderwerp Anatocisme
Copyright and disclaimer Gelieve er nota van te nemen dat de inhoud van dit document onderworpen kan zijn aan rechten van intellectuele eigendom, die toebehoren aan bepaalde betrokkenen, en dat er u geen recht wordt verleend op die desbetreffende rechten. M&D Seminars wil u met dit document de nodige informatie verstrekken, zonder dat de in dit document vervatte informatie bedoeld kan worden als een advies. Bijgevolg geeft M&D Seminars geen garanties dat de informatie die dit document bevat, foutloos is, zodat u dit document en de inhoud ervan op eigen risico gebruikt. M&D Seminars, noch enige van haar directieleden, aandeelhouders of bedienden zijn aansprakelijk voor bijzondere, indirecte, bijkomstige, afgeleide of bestraffende schade, noch voor enig ander nadeel van welke aard ook betreffende het gebruik van dit document en van haar inhoud. © M&D Seminars - 2009
M&D CONSULT BVBA Eikelstraat 38 - 9840 DE PINTE Tel. 09/224.31.46 - Fax 09/225.32.17
[email protected] - www.mdseminars.be
Anatocisme Dit is de kapitalisatie van de rente en is volgens art. 1154 BW toegelaten mits aanmaning of de overeenkomst die hierin voorziet betrekking heeft op interesten die ten minste voor een jaar verschuldigd zijn. uitzondering • art. 1155 B.W. • art. 1154 B.W. krijgt geen toepassing inzake verbintenissen uit onrechtmatige daad art. 1382 e.v. B.W. • vermogensverschuiving zonder oorzaak • Wet consumentenkrediet (cass. 18/03/1983, R.W. 1983-1984,80: Zelfs bij het ingebreke blijven van de schuldenaar kan enkel op het kapitaalsgedeelte van de achterstallige mensualiteit interest worden aangerekend. Wanneer in kredietovereenkomsten jaarlijkse kapitalisatie wordt voorzien is dit strijdig met artikel 1154 B.W. Dit artikel is van toepassing ook ten aanzien van consumentenkredietovereenkomsten wanneer bedingen van kapitalisatie worden opgenomenin de kredietovereenkomsten die toekomstige die toekomstige kapitalisatie regelen. Vred. Charleroi 27/09/1993, JLMB 1993, 1501, met noot. Anderzijds wordt art. 1154 BW. niet toepasselijk geacht op de rekening courant en wordt hierbij het anatocisme volledig aanvaard. Art. 1154 B.W., dat anatocisme met betrekking tot interesten van kapitalen aan bepaalde voorwaarden onderwerpt, heeft betrekking op geldschulden. Deze bepaling geldt niet voor vergoedende interest bij waardeschulden, zoals de verbintenis tot vergoeding van schade wegens wanprestatie, wanneer het bedrag van de vergoeding totaal aan de beoordeling van de rechter is overgelaten. Bij waardeschulden kan de rechter interest op compensatoire interest toekennen, zonder aan de voorwaarden van art. 1154 B.W. gebonden te zijn, indien hij oordeelt dat dit voor een volledige vergoeding van de schade vereist is. Cass. 22-12-2006, RW 2006-2007, 1439 met noot: "Het toepassingsgebied van het in artikel 1154 B.W. geregelde anatocisme, Het Hof van Cassatie stelt orde op zaken. het artikel 1154 Burgerlijk Wetboek is zeker toepasselijk op nalatigheidsinteresten. er bestaat een zekere controverse in de rechtsleer in hoeverre artikel 1154 Burgerlijk Wetboek kan toegepast worden op conventionele intresten. In dit verband is het cassatiearrest van 29 januari 1990 van belang: "Interesten kunnen slechts interest opbrengen vanaf het ogenblik dat hun kapitalisatie in een bijzondere overeenkomst is bepaald of in een gerechtelijke aanmaning wordt gevorderd; bovendien kan de overeenkomst of de aanmaning slechts gevolgen hebben wanneer het gaat om reeds vervallen interesten, die ten minste over een geheel jaar verschuldigd zijn; de door interesten opgebrachte interest kan op zijn beurt slechts interest opbrengen als de overeenkomst of de aanmaning hernieuwd is en betrekking heeft op de nieuwe vervallen interest, die ten minste over een geheel jaar verschuldigd is. ( Art. 1154 Burgerlijk Wetboek. )"
Rechtspraak (bron: www.cass.be ) • Cassatie 17 januari 1992: "Vervallen interest van kapitalen kan slechts interest opbrengen ofwel ten gevolge van een gerechtelijke aanmaning ofwel ten gevolge van een bijzondere overeenkomst, mits de aanmaning of de overeenkomst betrekking heeft op interest die ten minste voor een geheel jaar verschuldigd is; de neerlegging van een conclusie ter griffie kan worden beschouwd als een handeling die gelijkwaardig is aan de bij art. 1154 Burgerlijk Wetboek vereiste gerechtelijke aanmaning, wanneer in die conclusie de aandacht van de schuldenaar wordt gevestigd op de kapitalisatie van de interest; niet naar recht verantwoord is de beslissing die interest op vervallen interest toewijst voor een periode die voorafgaat aan het neerleggen ter griffie van de conclusie waarbij zulks voor het eerst is gevorderd. ( Art. 1154 Burgerlijk Wetboek. )". • Cass. 7 september 1978: "Vervallen interest van kapitalen kan slechts interest opbrengen als de kapitalisatie in een bijzondere overeenkomst is bepaald of in een gerechtelijke aanmaning wordt gevorderd; bovendien kunnen de overeenkomst of de aanmaning slechts gevolgen hebben wanneer het gaat om reeds vervallen interest die ten minste over een geheel jaar verschuldigd is; de gekapitaliseerde interesten brengen op hun beurt slechts interest op wanneer de overeenkomst of de aanmaning hernieuwd wordt en betrekking heeft op nieuw vervallen interest, die ten minste over een geheel jaar verschuldigd is . (Art. 1154 B.W.)" • Cass. 18 juni 1981: "Overeenkomstig de artt. 32 en 746 Ger.W. geldt de neerlegging van een conclusie ter griffie als betekening; die neerlegging kan worden beschouwd als een handeling van gelijke waarde als de gerechtelijke aanmaning, vereist bij art. 1154 B.W., wanneer in die conclusie de aandacht van de schuldenaar in het bijzonder wordt gevestigd op de kapitalisatie van de rente." Cass. 26 juni 1989: "De neerlegging ter griffie van een conclusie waarin de aandacht van de schuldenaar in het bijzonder wordt gevestigd op de kapitalisering van de rente, kan worden beschouwd als een handeling van gelijke waarde als de gerechtelijke aanmaning vereist bij art. 1154 Burgerlijk Wetboek." • Cass. 18 maart 1983: "Vervallen interest van kapitalen kan slechts interest opbrengen ten gevolge van een gerechtelijke aanmaning of van een bijzondere overeenkomst, mits de aanmaning of de overeenkomst betrekking heeft op interest die ten minste voor een geheel jaar verschuldigd is; niet naar recht verantwoord is derhalve het arrest dat gerechtelijke interest toewijst op een bedrag dat rente omvat die nog geen geheel jaar heeft gelopen." • Cassatie 13 april 1987:
"Art. 1154 Burgerlijk Wetboek is toepasselijk op renten verschuldigd op de bijzondere ontslagvergoeding waarop de beschermde werknemer recht heeft krachtens art. 21, alinéa 7, eerste lid, 2°, Bedrijfsorganisatiewet." • Cass. 28 november 1985: "Vervallen interest van een kapitaal kan slechts interest opbrengen als de kapitalisatie in een bijzondere overeenkomst is bepaald of in een gerechtelijke aanmaning wordt gevorderd; bovendien kunnen de overeenkomst of de aanmaning slechts gevolgen hebben wanneer het gaat om reeds vervallen interest die ten minste over een geheel jaar verschuldigd is. Interest van gekapitaliseerde interest brengt op zijn beurt slechts interest op wanneer de overeenkomst of de aanmaning hernieuwd wordt en betrekking heeft op nieuw vervallen interest, die ten minste over een geheel jaar verschuldigd is ( Art. 1154 Burgerlijk Wetboek )." • Cass. 2 december 1986: "Zijn geen "vervallen interesten van kapitalen" in de zin van artikel 1154 van het Burgerlijk Wetboek, de door artikel 1153 B.W. voorziene wettelijke interesten ter vergoeding van de schade veroorzaakt door de vertraging in het betalen van bedoelde kapitalen. Zie nota Pas. 1987, II, blz. 44." • Cass. 12 november 1987: "Betalingsmodaliteit. - Anatocisme. - Verstrijken van de termijn van de rekening-courant. - Geen kapitalisatie van interesten boven hetgeen art. 1154 B.W. toelaat, zelfs niet bij strijdig beding." • Cass. 29 januari 1990: "Interesten kunnen slechts interest opbrengen vanaf het ogenblik dat hun kapitalisatie in een bijzondere overeenkomst is bepaald of in een gerechtelijke aanmaning wordt gevorderd; bovendien kan de overeenkomst of de aanmaning slechts gevolgen hebben wanneer het gaat om reeds vervallen interesten, die ten minste over een geheel jaar verschuldigd zijn; de door interesten opgebrachte interest kan op zijn beurt slechts interest opbrengen als de overeenkomst of de aanmaning hernieuwd is en betrekking heeft op de nieuwe vervallen interest, die ten minste over een geheel jaar verschuldigd is. ( Art. 1154 Burgerlijk Wetboek. )". • Cass. 28 maart 1994: "Onder aanmaning wordt verstaan een akte van een gerechtsdeurwaarder of een gelijkstaande akte, die een sommatie bevat waaruit de schuldenaar noodzakelijk heeft moeten opmaken dat hij in gebreke werd gesteld. (Artt. 1139, 1153 en 1154 B.W.)." • rechtbank eerste aanleg in mei van 19 april 1994: "Een rekening-courant kan de kapitalisatie van de bij overeenkomst bepaalde intresten aan een in hoofde van de bankier louter potestatief veranderlijke rentevoet rechtvaardigen, in afwijking van de artikelen 1129, 1174 en 1154 B.W.
Na het afsluiten van de rekening-courant zijn de kapitalisatie van de intresten in afwijking van artikel 1154 B.W. en de handhaving van de bij overeenkomst bepaalde intresten niet langer gerechtvaardigd." • Arbeidsrechtbank Antwerpen 15 mei 1997: "Artikel 1154 Burgerlijk Wetboek is ook van toepassing in het kader van de arbeidsongevallenwetgeving mits voldaan is aan de voorwaarde van het anatocisme : 1) kapitalen, 2) vordering van de kapitalisatie in een bijzondere overeenkomst of in een gerechtelijke aanmaning en 3) vervallen intresten die reeds ten minste voor een heel jaar verschuldigd zijn." • Cass. 5 februari 1998: "Kan niet worden gelijkgesteld met een gerechtelijke aanmaning zoals bepaald in art. 1154 BW, het indienen van een schuldvordering overeenkomstig art. 15, alinéa 4, vijfde lid, van het MB van 10 augustus 1977, houdende vaststelling van de algemene aannemingsvoorwaarden van de overheidsopdrachten van werken, leveringen en diensten." • Cass. 5 februari 1998: "Geen rente op gekapitaliseerde rente kan worden toegekend vóór de gerechtelijke aanmaning bij conclusie overeenkomstig art. 1154 BW." • Cass. 26 april 2001: "De wet vereist niet dat het bedrag van de vervallen interest van kapitalen in de conclusie wordt vermeld, wanneer de neerlegging ervan aangemerkt kan worden als een handeling die gelijkstaat met een gerechtelijke aanmaning die is gedaan om die vervallen interest interest te kunnen doen opbrengen " • Arbeidshof Antwerpen 28 eptember 2001: "Betekening van besluiten kan gelden als aanmaning in de zin van artikel 1154 van het Burgerlijk Wetboek. Opzegvergoeding is een schadevergoeding. Vergoedende intresten maken deel uit van de schadevergoeding eens de omvang van die opzegvergoeding bepaald is. Moratoire intresten kunnen op deze totale vergoeding verschuldigd zijn na aanmaning en binnen de wettelijke voorwaarden." • Cass. 16 december 2002: "Artikel 1154 B.W. kan toepassing krijgen inzake wettelijke interest van een vergoeding die wordt toegekend wegens de onregelmatigheid van de beëindiging van de overeenkomst en betreft mitsdien een verbintenis uit overeenkomst Zie Cass., 13 april 1987, A.R. nr 5563, nr 482 met concl. van adv.-gen. LENAERTS. Artikel 1154 B.W. vereist niet dat het bedrag van de hoofdschuld vaststaat opdat kapitalisatie mogelijk zou zijn; kapitalisatie van interesten wordt niet uitgesloten door het feit dat het bedrag van de hoofdschuld nog wordt betwist."
• Cass. 13 oktober 2005:
"Opdat interest interest zou opbrengen vanaf het ogenblik dat de kapitalisatie ervan in een gerechtelijke aanmaning wordt gevorderd volstaat niet dat ook gerechtelijke interest wordt gevorderd, maar is vereist dat de aanmaning aangeeft dat interest op interest of kapitalisatie van interest wordt gevorderd Zie Cass., 5 feb. 1998, AR C.94.0342.N, nr 74."
Elfri De Neve
