August Janssen Tessenderlo
1848 – 1921
Antwerpen
Philomena Van Hove Antwerpen
1856 – 1921
Antwerpen
3 delen : 1. afstamming van August Janssen van geboorte in 1848 tot huwelijk in 1876, 2. afstamming van Philomena Van Hove van geboorte in 1856 tot huwelijk in 1876, 3. gemeenschappelijk Janssen – Van Hove deel van 1876 tot overlijden in 1921.
Deel 1 : August JANSSEN
18° eeuw
De familie Janssen is geboren en getogen in de gemeente Tessenderlo in Limburg. In geboorteaktes vinden we hun spoor daar terug tot ver in 18° eeuw.
Ene Francis Janssen huwt Elisabeth Peys. Hun zoon Jean Baptist Janssen huwt Maria Elisabeth Clonen. Zij hebben een zoon Petrus Josephus Janssen. En daar begint ons verhaal.
1807 Volgens de geboorteakte, wordt in Tessenderlo op 26 maart 1807 “vers douze heures du midi”, Petrus Janssen geboren als zoon van Jean Baptist Janssen, “cultivateur”, en Elisabeth Clonen.
1848
Op 19 februari 1840 huwt de 33-jarige landbouwer Petrus de 27-jarige Rosina Put uit buurgemeente Paal. Er worden de volgende 17 jaar 9 kinderen geboren. De zesde in rij is zoon Petrus Augustus Janssen, geboren op 8 september 1848.
1847 : Een tyfus-epidemie maakt in Vlaanderen 60.000 zieken en 12.000 slachtoffers. De epidemie is mede veroorzaakt door de hongersnood na 2 jaren van mislukte oogsten door “korenroest” en “aardappelziekte”, waarbij meer dan 80% van de oogst verloren gaat. Veel boeren zijn beroofd van alle bestaansmiddelen en trekken massaal naar Wallonië, Frankrijk of naar de stad Antwerpen, in de hoop van daar werk te vinden…
Geboorteakte van August Janssen. De “veearts” was getuige…
1866
August 18 jaar
Ondanks de moeilijke omstandigheden blijft de familie Janssen op de boerderij in Tessenderlo. Maar in 1866 trekken de 4 oudste kinderen (tussen 21 en 26 jaar oud) naar Antwerpen, waarschijnlijk op zoek naar werk. Eens in Antwerpen, kunnen we ze volgen via de bevolkingsregisters in het Felixarchief. We vinden ze inderdaad vanaf 1866 terug, alle 4 op een verschillend adres. Als vader Petrus in augustus 1868 overlijdt, zal moeder Rosina met haar 3 jongste kinderen (11 tot 17 jaar oud) in september 1868 ook naar Antwerpen verhuizen. We zien hoe moeder Rosina gaat wonen op de Vrijdagmarkt 4 en hoe de oudste kinderen alle vier op datzelfde moment ook naar het grote huis op de Vrijdagmarkt 4 verhuizen. Een familiehereniging in Antwerpen. Van nummer 5, een dochter, zijn we vanaf nu het spoor kwijt. Misschien gehuwd? We zullen haar wel nog terug zien op een familiefoto 30 jaar later. En nummer 6, Gust? August Janssen verdwijnt in 1868 spoorloos uit Tessenderlo tot hij 2 jaar later, in 1870, plots terug opduikt in Antwerpen, bij de familie op de Vrijdagmarkt. In het bevolkingsregister staat dan als beroep “beeldhouwer”. Hij was voorheen ingeschreven in Tongeren. Meer gegevens zijn er niet.
Van Tongeren via de Vrijdagmarkt naar de Vestingstraat. Nu is er het door Leonard Janssen vertelde verhaal dat zijn vader als beeldhouwer in Keulen mee aan de torens van de Dom is gaan werken.
De Domtorens in Keulen werden afgewerkt tussen 1864 en 1880. Er werden toen veel steenkappers en beeldhouwers gevraagd voor dat immense werk. Wellicht ook via kranten in België? Ergens tussen september 1868 en september 1870 zal Gust Janssen (als 20 tot 22-jarige) daar in Keulen als beeldhouwer gewerkt hebben. Mogelijk was hij die tijd in Tongeren gedomicilieerd.
In de volgende jaren huwen de oudste kinderen Janssen en verhuizen terug naar andere adressen in de stad.
1875
August 27 jaar
Moeder Rosina Put verhuist met de nog thuis wonende 4 jongste kinderen, waaronder August, naar de nieuwe wijk 6 buiten de verdwenen Spaans Vesten, naar de Vestingstraat 44.
Rosina blijft daar wonen bij haar zoon Frans Leonardus, schoondochter en kleinkinderen tot ze in oktober 1896 (op 83-jarige leeftijd) overlijdt. Kort voor haar overlijden, ergens rond 1895, dost iedereen zich uit want er wordt van de familie Janssen – Put (moeder met de 9 kinderen) een familiefoto genomen :
Rosina Put
Linksboven : August Janssen
1876
August 28 jaar
August leert daar in de wijk rond de nieuwe De Keyserlei een meisje kennen die bij haar moeder in de Victoriestraat woont, Philomena Van Hove. Ze gaan trouwen. Maar daarover meer in deel 3, eerst deel 2, het verhaal van deze Philomena Van Hove.
Deel 2 : Philomena VAN HOVE
Joannes Van Hove heeft echte Antwerpse roots. We kunnen de familie Van Hove tot ver in de 18°eeuw in Antwerpen terugvinden.
Ook de aangetrouwde namen Ballieu (Baljeu), Christijn, Kinjet en Wolvrickx zijn al heel lang in Antwerpen aanwezig. We kunnen hun woonplaatsen in de bevolkingsregisters van het Felixarchief natrekken. Ze blijken meestal in het zeer arme Sint-Andrieskwartier van wijk 4 te wonen.
Elisabeth Dijck daarentegen heeft dan weer bloed van heel andere oorsprong : Haar moeder, Catharina ZUST, is in Gent geboren. Haar grootouders langs moeders kant zijn afkomstig uit Altdorf in Zwitserland en Eindhoven in Nederland. Haar vader, Joannes DIJCK, komt uit Berlaar. Haar grootouders langs vaders kant zijn geboren in Putte en Berlaar. Een overzicht vind je in onderstaande stamboom. ZUST is een familienaam die nu nog steeds voorkomt in de streek rond Altdorf aan het Vierwoudstedenmeer. Waarom Henricus Zust in 1790 naar onze streken kwam? Daarover hebben we niet de minste aanwijzing …
Ook de familie Zust – Houtman met kinderen woont (na aankomst in Antwerpen) in het armste deel van de 4de wijk. Ze behoren tot de arme immigranten die rond 1800 in de stad toekwamen.
Joannes Van Hove en Elisabeth Dijck trouwen in 1845. Joannes is meubelmaker. In 17 jaar huwelijk (1845-1862) worden er 12 kinderen geboren. Allerlei gegevens uit de bevolkingsregisters van het Felixarchief over de kinderen en opeenvolgende woonplaatsen, vindt je in het overzicht op de volgende bladzijde.
1856 De zevende op rij is dochter Joanna Philomena. Ze wordt geboren in 1856.
de
1862
Philomena 6 j
In 1862, nog voor de geboorte van het 12de kind, sterft vader Joannes. Over de omstandigheden hebben we geen informatie. Moeder Elisabeth begint met haar nog thuis wonende kinderen, waaronder Philomena, een lange tocht door de stad: van adres naar adres, van wijk naar wijk, … 15 woonplaatsen in 28 jaar… Ook die tocht door de stad zie je in onderstaand overzicht.
1876
Philomena 20 j
1876: Philomena woont nu met haar moeder en de 4 jongste broers en zussen in de Victoriestraat nr.17, de huidige Gemeentestraat. Dat is in wijk 6, dicht bij de nieuwe flaneer-boulevard Tenierslei (wordt Wapperslei en nu De Keyserlei) en ook dicht bij de Vestingstraat waar die August Janssen woont…
Maar eerst nog iets bijzonders: twee broers van Philomena, Jan Franciscus (°1860) en Gerardus (°1861), wonen op 18 april 1878 nog bij de familie in de Stockmansstraat 7. Dat blijkt uit de inschrijving in het bevolkingsregister. Maar als moeder op 16 september 1879 naar de Begijnenvest 56 verhuist, zijn er er niet meer bij. Ze worden nog wel vermeld in het register, maar achter hun beider naam staat “bevind zich in Amerika”.
Ergens tussen april 1878 en september 1879 zijn ze blijkbaar naar Amerika vertrokken. Jan is dan 19 jaar, Gerard 18 jaar oud. Maar meer dan dat ene korte zinnetje in het bevolkingsregister, is er niet. Zijn ze als passagiers vertrokken of werden ze aangenomen als stokers in de machinekamer? Waar vaarden ze naartoe? Met welk schip, welke lijn? Zijn ze in Amerika gebleven of teruggekeerd? Of vaarden ze naar Canada? Onderzoek in het Felixarchief van de “Registers van vertrek” uit die periode en van de “ambtshalve uitschrijvingen” in de jaren daarop, leverden niets op. Ook in de “Registers van aankomst” en de “Indexregisters” van de tientallen jaren na vertrek, zijn hun namen niet te vinden. Ze zijn dus niet naar Antwerpen teruggekeerd.
? In allerlei passagierslijsten uit die periode zijn ze al evenmin te vinden. Nu zijn er niet veel gegevens bewaard gebleven uit die tijd. Pas nadat in New York het opvangcentrum op Ellis Island opende (1892), en de brand van 1897, werden er systematisch lijsten van migranten in archieven bewaard. De Red Star Line voer al sinds 1873 naar Amerika maar vraag is of uit die prille beginjaren nog gegevens bewaard zijn gebleven? Ze zijn gewoon te vroeg vertrokken! En er voeren ook andere lijnen uit Antwerpen naar Amerika en ook naar Canada en Red Star Line voer ook naar andere steden dan alleen New York… In de vele websites met gegevens over immigranten in Amerika, zijn hun namen ook nergens te vinden. Misschien zijn ze niet geregistreerd? Migranten gaven soms ook bij aankomst een heel nieuwe naam op? En klerken van de registratie schreven de voor hen onuitspreekbare Nederlandse namen soms helemaal fout? We vonden zo een migrantenfamilie die als “Van Hove” naar Amerika trok en daar als “Vanhorn” verder leefde… Zelfs registers van “grensoverschreidingen” tussen Amerika en Canada uit die jaren hebben we nageplozen maar alles zonder enig resultaat. Het mysterie blijft dus voortbestaan. Waar zijn die 2 nonkels van Leonard Janssen naartoe getrokken? Waarom? Leven er daar nu nog nakomelingen van hen … ? Philomena Van Hove uit de Victoriestraat en Gust Janssen uit de Vestingstraat lopen daar dus rond in wijk 6, op en in de omgeving van de nieuwe Tenierslei, die vanaf de (op de oude Spaanse vesten aangelegde) Avenue des Arts, in fasen verlengd wordt tot aan de Gare de l’Est. “Hoe en waar en wanneer” weten we niet, maar ze ontmoeten elkaar en gaan trouwen !
Plan van rond 1870 uit het Felixarchief. Links de “Rue de la Victoire” (Victoriestraat – later Gemeentestraat)) Rechts de “Rue des Fortifications” (Vestingstraat) Centraal de boulevard “Avenue Teniers” – Later “Wapperslei” en daarna “De Keyserlei”. Veel huizen staan er in 1870 nog niet. In 1876 is er al wel een heel aantal bijgebouwd.
Deel 3 :
1876
het gemeenschappelijke verhaal van Philomena VAN HOVE en Gust JANSSEN
August 28 jaar
Philomena 20 j
27 oktober 1876 (oktober volgens het trouwboekje – september volgens het bevolkingsregister) : huwelijk van Gust Janssen en Philomena van Hove.
Trouwboekje Gust en Philomena blijven enkele maanden in de Vestingstraat 44 bij (schoon)moeder Rosina Put wonen, verhuizen op 5 januari 1877 naar de Van Straelenstraat 4 en nog hetzelfde jaar verder naar de Terliststraat 1.
Op 2 december 1878 wordt er een dochtertje geboren : Bertha Philomena.
1879 9 oktober 1879 :
August 31 jaar
Philomena 23 j
Gust Janssen wordt herbergier, Philomena van Hove wordt herbergierster !
Aan de Tenierslei 18 worden ze de uitbaters van een café. Op de rechterkant, het voorlaatste huis voor de hoek met de Quellinstraat, net naast het hoekhuis dus.
Vanaf 1860 worden de Spaanse vesten gesloopt. In de plaats komen de grote Boulevards. Van aan de Meir wordt de Leysstraat aangelegd naar de Teniersplaats waar ze de Avenue des Arts kruist en verder loopt als Tenierslei richting het oude station Gare de l’Est. De driehoekige Lunette Herentals wordt omgevormd tot een stadspark. De lanen die er rond lopen krijgen de namen De Keyserlei, Wapperslei en Rubenslei.
Stadsplan van 1868 uit het Felixarchief.
In 1867 is het eerste deel van de Tenierslei klaar en worden de eerste huizen gebouwd. De nummers 16 – 18 – 20 worden in 1869 als één geheel gebouwd (zie plan hierboven). Rond 1880 veranderen de straatnamen en wordt de Tenierslei herdoopt in Wapperslei. Als het tweede deel van de straat tot aan het station klaar is, krijgt het de naam De Keyserlei. In 1893 tenslotte zal de hele straat De Keyserlei gaan heten en verdwijnt de naam Wapperslei.
Naast het oude station wordt een nieuwe perron-overkapping gebouwd en vijf jaar later is de houten Gare de l’Est vervangen door de imposante Middenstatie, die de De Keyserlei aan de oostkant afsluit.
Tenierslei wordt Wapperslei …
Wapperslei wordt De Keyserlei … En er is ook iets heel verwarrends aan de hand met de huisnummers: Het huis waar Gust en Philomena in 1879 intrekken, draagt nummer 18. Maar later heeft het nummer 20. Het hoekhuis daarnaast heeft een tijd nummer 20, daarna 22 en later weer terug 20… Het probleem ligt bij het hoekhuis van de (met de recente benamingen) De Keyserlei en de Frankrijklei: aanvankelijk heeft dat huis zijn voordeur aan de Frankrijklei. Het 9de huis in de De Keyserlei draagt dan nummer 18. Na verbouwingen heeft het probleemhuis zijn voordeur aan de De Keyserlei en wordt het 9de huis het 10de huis met nummer 20 … enz … En die wijziging is meer dan 1 keer gebeurd. Voor de duidelijkheid geven we het eerste huis van Gust en Philomena verder altijd nr. 18 en het aanpalende hoekhuis met de Quellinstraat nr. 20 of 22, naargelang het uitkomt, ook al staat het in de bevolkingsregisters soms anders ingeschreven.
Gust Janssen en Philomena van Hove houden dus café aan de De Keyserlei 18 vanaf 1879.
In 1880 en 1881 worden er een zoontje (Gustavus Joannes Baptista) en een dochtertje (Maria Ludovica) geboren, maar ze sterven na respectievelijk 4 en 7 maanden. In 1883 wordt zoon Josephus Augustinus Henrica geboren, ze noemen hem zoals zijn vader Gust Janssen.
1886
August 38 jaar
Philomena 30 j
22 juli 1886 : Geboorte van Julius Leonard. Ze noemen hem Leonard.
Trouwboekje
1888
August 40 jaar
Philomena 32 j
Verhuis naar het aanpalende hoekhuis, De Keyserlei 20.
Leonard 2 j
Het café zal eerst “Vlaamsch Estaminet” heten en daarna “Vlaamsch Huis”
Het “Vlaams Estaminet” : Uit het boek” De Antwerpenaar en zijn statiekwartier” van Frans Lauwers : Het hoekhuis dat toen (1893) nog nr 20 had en met zijn typische second-empire-stijl nog steeds (zij het dan op de verdiepingen) de bouwtrant van het einde van de jaren 1860 illustreert, is jarenlang een bastion van het flamingantisme geweest in het verfranste en voor wereldoorlog I eveneens verduitste Statiekartier. Als een gloeiende aanklacht hing toen reeds boven de pui van de gelagzaal aan de zijde Quellinstraat een groot uithangbord waarop in koeien van letters “IN VLAANDEREN VLAAMSCH” stond te lezen. Geen wonder dat de toenmalige kastelein Gust Janssen zijn “estaminet” “Het Vlaamsch Huis” had gedoopt. Mensen die in die tijd voor de rechten van het Vlaams streden, werden in de Franse pers niet “betogers” genoemd, maar “activisten”. Gust Janssen is een “activist”. Hij is goed bevriend met de wat verderop (in nr 30) wonende burgemeester Jan Van Rijswijck.
Gust Janssen Dochter Bertha zal trouwen met die andere “activist” Gust Janssens (let vanaf nu goed op de eventuele “s” achteraan !), drukker en uitgever van de nationalistische krant “De Schelde”, uitgever van Hendrik Conscience, wiens vader, Lodewijk Janssens, als “volksschrijver” reeds in zekere mate vlaams-activist was. Hoe het gelopen is, weten we niet, maar logisch zou zijn dat de jonge Gust-met-s regelmatig in het Vlaams café van de oudere Gust-zonder-s kwam en daar dochter Bertha ontmoette ?
Het gezin Janssen – Van Hove (vlnr: Gust junior – moeder Philomena – Bertha – vader Gust – Leonard)
De jaren 1897-1910
August 49-62 jaar
Philomena 41-54 j
Leonard 11-24 j
De De Keyserlei is volgebouwd. Het nieuwe station is in aanbouw. Aan de Avenue des Arts zijn nog de laatste resten van de afgebroken omwalling zichtbaar: aan weerszijden van de “Criée”, de metalen overdekte markthal, liggen nog bergen zand. Ideaal speelterrein. Leonard speelt er als kleine knaap met zijn kameraden regelmatig de “Boerenkrijg” na! De markthal zal spoedig terug worden afgebroken om plaats te maken voor de opera met daarnaast het operacafé “Caveau”. Op het “Boerenkrijg”-terrein wordt het “Panorama Verlat” gebouwd…
1897 De 19-jarige dochter Bertha Janssen huwt de 24-jarige Gust Janssens van de drukkerij “Lodewijk Janssens’ Zonen” in de Carnotstraat 125. Ze wonen vanaf dan bij in de De Keyserlei 20. In de bevolkingsregisters staat Gust Janssens ingeschreven als “drukker-uitgever en herbergier”. Hij baat dus blijkbaar ook mee het café uit
. De klerken van de dienst bevolking hadden het ook moeilijk met die Janssen – Janssens – toestand. Op veel plaatsen zie je in de registers dat een “s” later wordt geschrapt of juist bijgevoegd.
1898 Geboorte van zoon Lodewijk August (“Gust”) Janssens bij Bertha en Gust. 1901 Geboorte van dochter Philomena Bertha (“Bertha”) Janssens bij Bertha en Gust. Je heet Bertha Janssen, je vader heet Gust Janssen, je broer heet Gust Janssen, je trouwt met Gust Janssens en je noemt dan je kinderen Gust en Bertha Janssens… Geef toe… Buiten de familie Janssen – Van Hove en de familie Janssens – Janssen, staan er in die periode geen andere mensen op de De Keyserlei 22 ingeschreven. We kunnen dus aannemen dat ze elk één van de twee verdiepingen boven het café bewonen. 1909 De tweede in rij bij Gust en Philomena, zoon Gust, huwt Julia Oyen. Ze gaan in de Van der Keilenstraat 17 in Borgerhout wonen. Een jaar later verhuizen ze naar de Kasteelpleinstraat 17 in één van de huizen voor de koekjesfabriek Gevers. Op de plaats waar in 1930 het Sint Lievenscollege zal worden gebouwd. De drukkersfamilie Gust en Bertha Janssens-Janssen verhuist in diezelfde periode naar de Constitutiestraat 109. Alleen vader Gust Janssen, moeder Philomena Van Hove en jongste zoon Leonard blijven nog in de De Keyserlei 22 wonen. Maar ook niet meer voor lang…
Het vorige deel van het verhaal in schematische vorm :
Tussendoor nog wat gegevens over de drukkersfamilie Janssens : Lodewijk Janssens (Antwerpen 1842 – 1896) is beeldhouwer en volksschrijver. Hij is een tijd redacteur bij het Handelsblad en in 1876 vestigt hij zich als boekverkoper in de Kerkstraat (nummer onbekend). In 1881 breidt hij zijn zaak uit met een eigen drukkerij en in 1888 verhuist hij naar de Carnotstraat 125. Rond 1890 heet de drukkerij “Lodewijk Janssens en Zonen”. Vader Lodewijk overlijdt in 1896. De drukkerij verandert van naam in “G. J. & E. Janssens” en iets later in “Lodewijk Janssens’ Zonen” De 3 zonen zetten na de dood van vader in 1896 het bedrijf 15 jaar samen voort tot in 1912 : - Gust wordt dan beheerder van de Drukkerij – Uitgeverij “Gust Janssens” aan de Kerkstraat 13. (soms ook aangeduid als nr. 13 – 17) - Jef begint een toneel-, boek- en muziekhandel in de Jezusstraat. - Emiel begint een papier- en kantoor-boekhandel. Die zaak wordt in 1914 overgenomen door zijn zoon Ernest, die in 1950 de fakkel doorgeeft aan zijn zoon Emiel. Sinds 1974 is de zaak een pvba met Geert Janssens als manager.
1919 : De drukkerij verhuist naar de Kerkstraat 9. Het “huis met de 4 hoofden” wordt gebouwd op de vroegere nummers 7-9-11. Vanaf nu wordt hier het nationalistisch dagblad “De Schelde” geschreven en gedrukt.
1922 : Gust & Bertha + kinderen verhuizen naar de Kerkstraat 9. 1924 : Gust Janssens overlijdt. Zijn zoon Gust Janssens jr. neemt de zaak over. De Schelde wordt ondergebracht in een afzonderlijke n.v. 1962 : Overlijden Gust Janssens jr. 1972 : Drukkerij gesloten.
De winkel van Emiel in de Carnotstraat, naast de hoek Kerkstraat.
De drukkerij in de Kerkstraat 9 - het “huis met de 4 hoofden”
De 4 grootste drukkers aller tijden :
Dirk Martens
Christoffel Plantin
Johannes Gutenberg
Gust Janssens …
Gust Janssens deed goede zaken en was een welstellend man. Getuige daarvan het prestigieuze gebouw aan de Kerkstraat. Hij had ook een buitenverblijf in Wuustwezel waar de hele familie altijd welkom was en waar vele vakanties werden doorgebracht. En dan was er zijn grote trots: een authentieke Minerva “32CV Tourer”…
Vlnr: Gust Janssen – GUST JANSSENS – Julia Oyen – Alice Van Everbroeck – Bertha Janssen. (Leonard Janssen zal de foto genomen hebben.) Misschien werd de verkoop en/of de productie van deze auto bij Minerva wel ingeschreven door boekhouder Leunis Barentsen ???
Hoe het verder loopt met dochter Bertha Janssen (x Gust Janssens) en zoon Gust Janssen (x Julia Oyen), kan je uit de stamboom hiernaast halen en op de volgende bladzijde toepassen op de puzzelfoto. We gaan daarna verder met het verhaal van zoon Leonard Janssen.
Vlnr :
Ernest Janssens Bertha Janssens (“Bertje”) – echtgenote van Ernest links van haar August Janssen (“nonkel Gust”) Julia Oyen – echtgenote van August links van haar 3 kinderen: Emiel Janssens (“Miel van de papierwinkel”) Els Janssen Julienne Janssen Elisabeth Van Everbroeck (“tante Alice”) Leonard Janssen – echtgenoot van Elisabeth links van hem Bertha Janssen (“de Bé”) Bertha Janssen (“tante Bertha”) Louisa Schuerwegh (“Wiske”) August Janssens (“Gust van de drukkerij”) – echtgenoot van Louisa Schuerwegh August Janssen (“Gustje den apotheker”)
De foto is in 1928 genomen.
De grote Gust Janssens, vlaams-activist, drukker-uitgever, echtgenoot van “tante Bertha”, is dan al 4 jaar overleden. Julia Oyen zal in het volgende jaar, 1929, overlijden. August Janssen (“nonkel Gust”), broer van Leonard, zal dan hertrouwen met Martha Van Den Bergh. Wanneer Gust zelf in 1961 sterft, zal zijn oudste en nog ongehuwde zoon, August Janssen (“Gustje den apotheker”) trouwen met zijn stiefmoeder Martha Van Den Bergh…
Bertha Janssen (zus van Leonard Janssen), weduwe van drukker-uitgever Gust Janssens :
Zoon Gust Janssens junior
August Janssen (broer van Leonard Janssen), weduwnaar van Julia Oyen :
1910
August 62 jaar
Philomena 54 j
Leonard 24 j
Oef, vanaf nu nog maar 1 Gust, de oude beeldhouwer uit Tessenderlo, en geen “s” meer achter Janssen ! In 1910-11 verhuizen vader Gust Janssen, moeder Philomena Van Hove en zoon Leonard Janssen naar de overkant van de straat, iets dichter bij het station, De Keyserlei 21. Daar zetten ze hun café voort. Deze keer on de naam “De Vlaamsche Leeuw”. Maar die verhuis verloopt met een paar tussenstappen :
In december 1910 gaan ze een maand in de Wetstraat 91 wonen en in januari 1911 verhuizen ze voor 3 maanden naar de Handelssteeg 2. In april 1911 keren ze terug naar de De Keyserlei 22 om dan 8 maanden later in december 1911 definitief naar nummer 21 te verhuizen. Een mogelijke reden voor deze wat vreemde verhuismethode, vinden we in de bouwdossiers in het Felixarchief: enerzijds lezen we dat hoekhuis nr. 22 veranderingen ondergaat in 1911 en kunnen we veronderstellen dat de inwoners om die reden daar van december 1910 tot april 1911 weg moeten. Anderzijds blijkt ook nummer 21 dat jaar grondige verbouwingen te ondergaan en is het huis blijkbaar pas in december 1911 terug bewoonbaar. Het café nr. 21 wordt vergroot en de voorzijde verandert helemaal.
De bouwaanvraag wordt op 10 juni 1911 ingediend bij de stad en, na een aantal tussenstappen, op 7 juli goedgekeurd door de hoofdingenieur van de gemeentewerken. Aannemer Fierens Dehert (Wetstraat 37) voert dan in het najaar, in opdracht van eigenares Wwe Spruyt, de veranderingswerken uit. Tegen december 1911 zijn die werken blijkbaar klaar.
1911
August 63 jaar
Philomena 55 j
Leonard 25 j
De Keyserlei 21 Café “De Vlaamsche Leeuw”. In de “Guide Commercial” van Ratinckx uit 1914 (een soort gouden gids uit die tijd) staat:
Het café staat dus in het begin nog op naam van de ouders (P.-A. = Peter August)
In diezelfde Guide Commercial merken we nog iets op :
Drukker Gust Janssens (echtgenoot van Bertha Janssen) is blijkbaar eigenaar van het oude café op de hoek, nr. 22. Hij heeft het wellicht in 1910 gekocht en hij heeft de veranderingswerken daar laten uitvoeren. Noteer eventueel het telefoonnummer : 5131. In die periode neemt het aantal telefoonaansluitingen in Antwerpen snel toe. Elke toestel wordt via twee bovengrondse draden met de centrale verbonden. Overal in de stad verschijnen daarom op de daken grote constructies met honderden isolatoren van waaruit draden naar de aangesloten huizen lopen. Op de oude foto’s zie je de draden niet, maar de stad moet in die tijd één groot spinnenweb geweest zijn…
Ook in de De Keyserlei op nummer 16 …
Leonard neemt naast zijn job in het café er nog een baan bij: hij wordt “agent” voor Antwerpen voor de invoerder van bieren van de Engelse brouwerij “Ind Coope and Co”, die een vestiging heeft in de Scheldestraat aan de Noordzijde van de Zuiderdokken.
Hij heeft nu ook telefoon !
Bij de invoerder vinden ze Leonard er wel nog veel te jong uitzien om geloofwaardig bij klanten over te komen. Ze raden hem daarom aan om een baard te laten groeien.
Dit zijn twee opnames op glazen plaat, die ergens tussen 1910 en 1920 genomen zijn van aan het huis De Keyserlei 21. De eerste opname is van op de eerste verdieping genomen, de tweede van op het belijkvloers. We zien het linker- en het rechter-hoekhuis van de Appelmansstraat. We weten dat Leonard later fotografie als hobby had. Zijn grote houten camera met zwarte doek en mooie koperen lenzen en draaiknoppen is trouwens nog altijd bewaard gebleven. Zouden dit vroege jeugdzondes van hem kunnen zijn ???
1916
August 68 jaar
Philomena 60 j
Leonard 30 j
De tafelkleden, servietten en dergelijke worden gewassen in een wasserij in de Langstraat 15. De bazin van de wasserij komt ’s zondags regelmatig met haar dochter Elisabeth (“Alice”) flaneren op de De Keyserlei en komt dan “om de penning te gunnen” iest drinken in het café van Gust en Philomena. Moeder Philomena merkt dat die dochter Alice wel interesse heeft voor haar zoon. Met zijn 30 jaar is het ook tijd voor hem om een vrouw te zoeken. Maar Leonard is altijd druk bezig: er is het café en zijn job voor de bierhandel, hij volgt pianoles en oefent heel veel op de piano, moet ook wel als je een heel goede pianist wil worden, hij is dirigent van een amateur-symphonieorkest, hij leert zelfs allerlei goocheltoeren, waarmee hij op familiefeestjes als “escamoteur” de show steelt, hij heeft interesse voor fotografie, … Philomena mag dan ongerust zijn, tenminste zo stellen we ons het hele gebeuren in die tijd voor, het komt allemaal goed. Leonard verlooft zich met Alice van de wasserij. Ze gaan trouwen !
22 november 1916 : huwelijk van Leonard Janssen met de 3 jaar jongere Elisabeth Van Everbroeck.
Alice komt bij Leonard in de De Keyserlei 21 wonen. Misschien ter gelegenheid van het huwelijk, wordt het café nu op naam van Leonard ingeschreven, zoals blijkt uit de Ratinckx-gids van rond 1918 :
De gebuur in nr. 23 is het café Hulstkamp, dat tot vandaag nog onder die naam bestaat.
Nr. 21
Uiterst links een halve “Vlaamsche Leeuw”… Een stukje uit het boekje "De keyserlei 125 jaar" van Frans Lauwers over Café Hulstkamp :
En dat past mooi in het verhaal van Alice, dat toen ze haar toekomstige schoonmoeder (Philomena van Hove) voor het eerst zag, die groen haar had! Wellicht waren Gust als kunstenaar (beeldhouwer) en Philomena ook regelmatige klanten in de Hulstkamp… ?
1918
August 70 jaar
Philomena 62 j
Leonard 32 j
Op 10 juni 1918 wordt Leonards en Alice’s dochtertje Elisabeth Carolina Maria Augusta Janssen geboren. Zeg maar “Els”
Els rond 1920 voor het café.
1921
August 73 jaar
Philomena 65 j
Leonard 35 j
Op 21 februari 1921 overlijdt Peter August Janssen, 73 jaar oud. Op 16 juni 1921 overlijdt Joanna Philomena Van Hove, 65 jaar oud.
De uitbating van het café aan de De Keyserlei wordt stopgezet. Leonard en Alice met dochtertje Els verhuizen naar Borgerhout, naar de Langstraat 15 bij de ouders van Els. Leonard zal jarenlang een baan hebben als klerk bij wijninvoerder Vinoherck. Dochter Els trouwt in 1947 met Albert Barentsen en gaat wonen op de eerste verdieping van een herenhuis in de Lange Lozannastraat 213. In 1953 zullen Leonard en Alice naar hetzelfde adres op het gelijkvloers verhuizen. Deze kangoeroe-structuur blijft bestaan als beide gezinnen in januari 1960 verhuizen naar de Cruyslei 1B aan het Te Boelaerpark. Jules Leonard Janssen overlijdt daar korte tijd later in 1962, 74 jaar oud. Maria Elisabeth Francisca Van Everbroeck wordt 86 jaar oud en overlijdt in 1975.
Frank Barentsen. September 2013
