Artists in Residen ce Sammy Baloji & Patrick Mudekereza
EXPO 11/5 > 4/9/2011
Koninklijk Museum voor Midden-Afrika Tijdelijke tentoonstelling Musée royal de l‘Afrique centrale Van 11 mei tot 4 september 2011 Leuvensesteenweg 13, 3080 Tervuren
www.africamuseum.be
Persdossier Koninklijk Museum voor Midden-Afrika
affiche Artists_in_Residence_DEF_bilingue.indd 1
Responsible Publisher: Guido Gryseels, Leuvensesteenweg 13, 3080 Tervuren, Belgium, 2011
Kunst, Wetenschap & Collecties Arts, Sciences & Collections
11/04/2011 11:45:32
Inleiding De tentoonstelling Artists in Residence. Sammy Baloji & Patrick Mudekereza is het resultaat van de eerste kunstenaarsresidentie in het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika. Dit proefproject is een interactie tussen hedendaagse kunst, het (koloniale) patrimonium dat in het museum bewaard wordt en de wetenschappelijke expertise die aanwezig is in het instituut. Kortom, een experiment dat een dialoog en interactie tussen kunstenaars en wetenschappers wil stimuleren met de collecties als uitgangspunt. Sammy Baloji en Patrick Mudekereza, twee kunstenaars uit Lubumbashi, DR Congo, kregen als artists in residence vrije toegang tot de museumcollecties. In een interactie met wetenschappers van het KMMA gingen ze aan de slag met enkele collectiestukken die dateren uit de beginperiode van de kolonisatie van Congolees grondgebied. Samen werpen de kunstenaars een hedendaagse blik op het koloniale patrimonium dat in het museum wordt bewaard en stimuleren ze nieuw wetenschappelijk onderzoek over stukken uit de collecties.
De kunstenaars Fotograaf Sammy Baloji en schrijver Patrick Mudekereza leven en werken beiden in Lubumbashi, in de DR Congo. Sammy Baloji stelde zijn werk al tentoon in onder andere Parijs, Bamako, Brussel, Cape Town en Bilbao. Zijn eerste solotentoonstelling in de Verenigde Staten, A Beautiful Time, zal na haar opstelling in het Museum for African Art in New York in 2012 ook te zien zijn in het Smithsonian National Museum of Natural History in Washington DC. Patrick Mudekereza schrijft verhalen en poëzie, maar hij maakt ook teksten voor stripverhalen, tentoonstellingen en audiovisuele kunst. Samen organiseren de kunstenaars in Lubumbashi de biënnale voor beeldkunst Rencontres Picha die in 2012 aan haar derde editie toe is.
Congo Far West. Zonder titel © Sammy Baloji
1
De tentoonstelling Tijdens een eerste onderzoeksresidentie in 2008 konden de kunstenaars in alle vrijheid grasduinen in de collecties van het museum. Uiteindelijk kozen ze enkele objecten om rond te werken: • • •
foto’s van François Michel en aquarellen van Léon Dardenne, gemaakt tijdens een wetenschappelijke expeditie naar Katanga in 1898-1900, onder leiding van Charles Lemaire; verdragen tussen lokale Congolese chefs en vertegenwoordigers van de Onafhankelijke Congostaat die de overdracht van grondgebieden regelden (in de jaren 1880); het hybride beeldhouwwerk L’art au Congo (begin 20ste eeuw).
Deze collectiestukken dateren van de vroegste periode in de kolonisatie van Congo en zijn onlosmakelijk verbonden met de territoriale verovering die de kolonisatie typeert. Het leidmotief van de tentoonstelling, ‘Congo Far West’ verwijst hiernaar. Tegelijk slaat het ook op de hedendaagse Congolese kunstenaars die de in het Westen bewaarde collectiestukken opnieuw intellectueel en artistiek toe-eigenen. Patrick Mudekereza – (On)draaglijke verdragen Met Congo Far West. (On)draaglijke verdragen reageert Patrick Mudekereza via literaire teksten op de verdragen die de grondoverdracht vastlegden tussen koloniale vertegenwoordigers en lokale Congolese chefs. Die laatsten konden vaak niet lezen of schrijven en ondertekenden de verdragen met een kruis. Pitcho en Aline Busuma, twee artiesten met Congolese roots uit het Brusselse, brengen de teksten tot leven in een poetry slam. Het resultaat is een intrigerende compositie waarin de archiefteksten een hedendaagse repliek krijgen. Patrick Mudekereza – De kunst in Congo? Het beeldhouwwerk L’art au Congo, een bronzen, knielende figuur die twee slagtanden vasthoudt, werd gesigneerd door Auguste De Wever. De twee slagtanden werden bewerkt door één, maar wellicht zelfs twee Afrikaanse kunstenaars. Het beeld is gehuld in anonimiteit en roept tal van vragen op. Patrick Mudekereza herinterpreteert in alle vrijheid de afbeeldingen die in de slagtanden zijn uitgehouwen als een stripverhaal zonder woorden. Met Congo Far West. De kunst in Congo? voorziet hij de woordeloze strip van tekst en blaast hij dit object dat lange tijd in de reserves van het museum een sluimerend bestaan kende, nieuw leven in.
Congo Far West. (On)draaglijke verdragen © Patrick Mudekereza
Congo Far West. De kunst in Congo? © Patrick Mudekereza
2
Sammy Baloji – In het spoor van Charles Lemaire Sammy Baloji’s residentie kende ook een luik in Congo zelf; samen met Maarten Couttenier, historicus en antropoloog van het museum, trok hij in de zomer van 2010 door Katanga in het spoor van de expeditie van Charles Lemaire. Aan de hand van de foto’s en aquarellen die gemaakt werden tijdens deze wetenschappelijke expeditie, gingen ze in het Congo van vandaag op zoek naar de herinneringen aan deze doortocht van expeditieleden. Ze ontmoetten er onder meer de achterkleinzoon van een belangrijke chef uit de regio, die voor het eerst een foto te zien kreeg van zijn bekende overgrootvader. Door verleden en heden naast elkaar te plaatsen, presenteert de kunstenaar zijn eigen interpretatie van de foto’s en aquarellen en hij belicht op die manier een nauwelijks bekende geschiedenis van de Katangese maatschappij.
Congo Far West. In het spoor van Charles Lemaire © Sammy Baloji
Interactieve tools Elk kunstwerk wordt vergezeld van een interactieve tool. Die bundelt enkele resultaten van het onderzoek dat door wetenschappers van het museum werd verricht tijdens de residentie van de kunstenaars.
En verder Deze kunstenaarsresidentie vormt een intercultureel en multidisciplinair project. Via een artistieke kijk wil het ‘sluimerende objecten’ in de immense collecties van het museum laten herleven. Tegelijk wil dit project een interactie tussen kunst en wetenschap stimuleren. De vernieuwende blik van de kunstenaars heeft immers onderzoeksvragen opgeroepen die ook na de tentoonstelling verder zullen worden uitgediept. De tentoonstelling en begeleidende publicatie zijn dan ook momentopnames van een work in progress.
3
Cahier Het cahier is een weergave van het project in zijn geheel (residentie, tentoonstelling, work in progress) en werd geschreven voor een breed publiek van geïnteresseerden in hedendaagse kunst, patrimonia, musea, koloniale geschiedenis, collecties, enz.
Enkel uitgegeven in het Frans, met abstracts in het Nederlands en in het Engels Verkoopprijs: 20 €
Deux jeunes artistes et acteurs culturels de Lubumbashi, le photographe Sammy Baloji et l’écrivain Patrick Mudekereza, ont été invités en résidence par le Musée royal de l’Afrique centrale et l’université de Gand. Lors de ce séjour au musée, ils ont produit diverses créations en dialogue avec une équipe scientifique multidisciplinaire et ont choisi de baptiser le projet « Congo Far West », induisant une réflexion sur le rapport entre ces collections et l’actuelle République démocratique du Congo. Ce « Cahier de la résidence », de même que l’exposition présentée au MRAC du 11 mai au 4 septembre 2011 sont les fruits de ce projet expérimental, transnational, interculturel et interdisciplinaire.
www.africamuseum.be www.silvanaeditoriale.it
€ 20,00
Sammy Baloji & Patrick Mudekereza
Publicatie onder leiding van Johan Lagae en Sabine Cornelis Coördinatie door Isabelle Gérard 120 pagina’s
en résidence au MRAC
Het toont de volledige reeks Congo Far West. In het spoor van Charles Lemaire van Sammy Baloji en omvat de literaire teksten die Patrick Mudekereza schreef met de geselecteerde objecten als vertrekpunt. Naast korte wetenschappelijke bijdragen over diverse aspecten van de gekozen objecten, staan in het cahier ook interviews die de dynamiek weergeven die tijdens de residentie ontstond tussen de kunstenaars en de wetenschappers. Sammy Baloji & Patrick Mudekereza
en résidence au Musée royal de l’Afrique centrale
CONGO FAR WEST Arts, sciences et collections
SilvanaEditoriale
Website Na de tentoonstelling zal dit work in progress, opgestart tijdens de residentie, online verder worden uit gebouwd. De website zal fungeren als toon- en onderzoeksinstrument. Ze zal toegang verlenen tot tal van gerelateerde collecties die in het KMMA bewaard worden en als forum dienen voor toekomstige bijdragen aan dit artistieke en wetenschappelijke project.
De organisatie De kunstenaars Sammy Baloji & Patrick Mudekereza De commissarissen Sabine Cornelis (KMMA) & Johan Lagae (UGent) Coördinatrice project Sari Middernacht (KMMA)
Het wetenschappelijke team (KMMA) Viviane Baeke (Etnografie) Maarten Couttenier (Geschiedenis) Mathilde Leduc-Grimaldi (Geschiedenis) Jacky Maniacky (Linguïstiek) Danny Meirte (Zoölogie) Patricia Mergen (Zoölogie) Julien Volper (Etnografie)
Pers & beeldmateriaal
[email protected] 02 769 52 98 voor Nederlands 02 769 53 40 voor Frans
4
Praktische info Van 11 mei tot 4 september 2011 Koninklijk Museum voor Midden-Afrika Leuvensesteenweg 13 3080 Tervuren Openingsuren Dinsdag tot vrijdag van 10u tot 17u Zaterdag en zondag van 10u tot 18u Toegangsprijs
De prijs van de tentoonstelling is inbegrepen in een kaartje voor de permanente collectie van het museum. 4 € Volwassenen 3 € Senioren en groepen 1,5 € Jongeren Gratis Kinderen -13 jaar in gezinsverband Meer kortingen op www.africamuseum.be Bereikbaarheid
Trein-tram-metro vanuit het station Brussel-Centraal metro 1 richting Stokkel tot halte Montgomery, tram 44 tot terminus Tervuren. Het museum bevindt zich op 300m van deze terminus. Bus vanuit Leuven lijn 315 of 317 of snelbus (Leuven-station – Brussel-Noord) met halte aan het museum. Auto via E40 afrit Sterrebeek of Bertem; via Ring afrit Tervuren; vanuit de luchthaven van Zaventem: 15 minuten. Ruime parkeergelegenheid
5
Met de steun van
